More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri
advertisement
More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri UZAKTAN EĞİTİM KAYNAK DOKÜMANI Eğitim Adı: Milli Eğitim Bakanlığı Onaylı İnternet Tabanlı Dış Ticaret Elemanı Yetiştirme Kursu İÇERİK 1. İHRACATI TEŞVİK YÖNTEMLERİ İhracata Yönelik Dış Ticaret Politikası Ve İhracatı Teşvik Politikası Kapsamı İhracat Teşvik Tedbirlerinin Önemi İhracat Teşvik Tedbirlerinin Çeşitleri 2. DIŞ TİCARETTE STANDARTLAR Standardın Tanımı Iso Nedir? 3. MARKA VE PATENT Marka Patenti Marka Kavramı Marka Nedir Markanın İşlevleri Markanın Faydaları Sayfa 1 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri 1- İHRACATI TEŞVİK YÖNTEMLERİ İHRACATA YÖNELİK DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE İHRACATI TEŞVİK POLİTİKASI KAPSAMI İhracata yönelik dış ticaret politikası, ihracat için üretime ağırlık veren ve üretilmiş ürünlerin ihracatını kolaylaştırmak için teşvik tedbirlerini kapsayan bir ekonomi politikasıdır. İhracatı teşvik politikasında ihracat için üretim artışının sağlanması kadar bu ürünlerin dış pazarlarda satış gücüne ulaşabilmesi için gerekli olan teşvik ve desteklerde önemli bir konu olmaktadır. Gelişme yolunda olan ülkelerde ekonomi politikasının temel amacı kalkınmayı hızlandırmak ve sanayileşmeyi sağlamaktır. Bunun için tarifeler ve miktar kısıtlamaları ile yeni kurulan genç sanayiler dış rekabete karşı korunarak gelişimleri sağlandıktan sonra, "dışa dönük" politikalar izlemekte ve ihracata ağırlık verilmektedir. İhracata yönelik olarak yapılan devlet yatırımlarının amaç ve kapsamı Türkiye'de Kalkınma Planları ve Yıllık amaç ve kapsamı Türkiye'de, Kalkınma Planları ve Yıllık programlardaki toplumsal ve ekonomik hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak faaliyetlerin, uluslararası kuruluşlara olan yükümlülüklerimize aykırılık teşkil etmeyecek yöntemler desteklenmesidir. Kapsamına bakıldığında, bölgeler arası farklılıklardan kaynaklanan ekonomik ve sosyal dezavantajların ortadan kaldırılmasına yeni eğitim olanakları sağlanarak istihdamın güçlendirilmesine, özellikle yeni ürün, üretim sistemi ve teknoloji kullanan sektörlerde araştırma-geliştirme programlarının uygulanmasına aynı üretim dalında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerin örgütlenmelerine, çevre sorunlarının önlenmesi için sanayinin yeniden yapılanmasına ürünlerimizin uluslararası alanlarda tanıtıma ve pazarlanmasına ilişkin devlet yardımlarını kapsar. İHRACAT TEŞVİK TEDBİRLERİNİN ÖNEMİ Gerek gelişmiş gerek gelişme yolunda olan ülkeler ihracatın artırılması konusunda büyük çabalar harcamaktadırlar. Dünya ekonomisinde kendini gösteren işsizlik, dış rekabet ve teknolojik yarış, ihracat, teşvik tedbirlerinin uygulanmasına neden olmuştur. Gelişme yolunda olan her ülke kalkınma sürecinde karşılaşabileceği döviz darboğazını genişletmek ve bunu sağlamak için ekonomi politikalarına yön vermek ister ve bazı tedbirler almak zorundadır. Alınacak bu tedbirler ihracat artırıcı nitelik taşıyorsa bunlar Sayfa 2 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri ihracat, teşvik tedbirleri olarak tanımlanır. Maliyetleri düşürerek veya gelirleri arttırarak ihracatı karlı bulan tüm tedbirleri içine almaktadır. İhracat artışı ile ihracata dayalı yeni iş kolları ve iş yerleri açılacağından yeni istihdam imkanları oluşacaktır, ayrıca kazanılan dövizlerle ödemeler bilançosunun açıları kapanacağı gibi, ithalatın ve dolayısıyla sanayinin finansmanında gerekli olan döviz de kazanılmış olacaktır, ayrıca döviz artışı ile uluslararası bankacılık ve kambiyo işlemleri daha da yaygınlaşacak, ancak ihracatın arttırılması için verilen teşvikler, enflasyonist süreci daha da hızlandıracak, malların dışarıya gitmesi ile içeride arz daralması ile enflasyon daha da yükselecek ve döviz kazanmayan kesimlerin aleyhine (tarım esnaf) gelir dağılımı bozulacak yani bu kesimlerin reel alım gücü düşecektir. İHRACAT TEŞVİK TEDBİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ İhracatta Prim Sistemi: İhraç malı üreten üreticilere ve dolayısıyla ihracatçılara genel anlamda para olarak devlet tarafından yapılan yardımlardır. İhracatta Vergi İadesi: İhracat için üretim yapılan bazı malların içinde ithal malı üretim faktörleri vardır. Ülkenin uygulamış olduğu gümrük vergisi dolayısıyla ihraç ürünü içindeki ithal malı, o ürünün fiyatını şişirecek. Aynı durum ithal mallarındaki iç vergi yükünün ağırlaştırılması durumunda da ortaya çıkar. Bu yüzden ihracatçının dış pazarlarda fiyat yönünden rekabet edebilmeleri için bu yüklerinden kurtarılmaları gerekir. Türkiye'de 1980 yılından sonra geniş uygulama imkanı bulan vergi iadesi uygulaması, GATT baskıları nedeniyle 1 Ocak 1989'da kaldırılmıştır. Girdi Teşvikleri: Üç ana başlık altında toplamak mümkün. Birinci grup teşvikler yatırımla, işletme sermayesi ve ihracat kredileri üzerine etkili olan tedbirleri kapsar. Burada ihracat kredileri üzerine etkili olan tedbirleri kapsar. Burada amaç ihracatçıya mali gücünün sınırlı kaldığı alanlarda yardımcı olarak onu ihracata yöneltebilmektedir. İkinci grup teşvikler ihracat kredi sigortası ile ilgilidir. Ve Türkiye'de uygulama alanı yoktur. Üçüncüsü, ihracatçıya ucuz fiyatla hammadde sağlanması, ulaşım ücretlerinde indirim ve personel eğitimi gibi diğer üretim faktörlerinin teşviki Devlet Pazarlama Yardımı: Pazarlamada karşılaşılan güçlükleri çözümlemek için dış pazarlar hakkında bilgi toplama, dış ülkelerde sergi açma ihracat elemanı yetiştirme, ambalajlama ile ilgili hizmetlerin kamu kuruluşlarınca düşük ücretlerle veya karşılıksız olarak yapılması gerekmektedir. Sayfa 3 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Türkiye'nin Planlı Dönemde İhracat Teşvikleri Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında; ihracat teşvikleri ve hedeflerine kısaca baktığımızda, ihracatla ilgili tedbirler bölümünde şu teşviklere yer verildiğini görüyoruz. Standardizasyon eksikliğinin giderilmesi Ambalaj eksikliğinin giderilmesi Kalite kontrolü Dış Pazar araştırmaları Reklam ve Dış tanıtıma ağırlık verilmesi İhracatın vergi yönünden teşvik edilmesi İhracat rejiminin uygulanmasının basitleştirilmesi Uzman personelin yetiştirilmesi Gönüllü ihracatçı birliklerinin kurulması Tarımsal ürünlerde stoklama tesislerinin arttırılması İkinci BYKP, ihracatın yapısının değiştirilmesi amacıyla, ihracata dönük sanayiler teşvik edilmiştir. Teşvik tedbirleri olarak; vergi iadesi, dış piyasalarda rekabet olanağının sağlanması için ihracatçı birliklerinin kurulması Üçüncü BYKP sanayi yeniden yapılanma sürecine girmiş dünya pazarlarında rekabet olanaklarına ve verimliliğin artması için sanayide teknolojinin yakından izlenmesi, teknoloji ithali teşvik edilmiştir. Dördüncü BYKP, Türkiye'nin dış ödeme gücünü yükseltmek, madenlerin işlenerek ve imalat sanayi ürünleri ile birlikte ara ve yatırım malı üreten kesimlerin ihracatı arttırılacaktır. 1980 Sonrası Devlet Yardımları AR-GE Yardımlarına İlişkin Karar Sanayi kuruluşlarının, araştırmaya ve yeni ürün ile üretim yöntemi ve teknolojisi geliştirmeye yönelik projelerinin uluslararası kurallara uygun olarak desteklenmesidir. Yeni ürün üretilmesi, ürün kalitesi veya standart yükseltici mahiyette yeni tekniklerin uygulanması, yeni bir teknoloji geliştirilmesidir. Destekten faydalanacak Ar-Ge faaliyet aşamaları aşağıda yer almıştır; Kavram Geliştirme Teknolojik/teknik ve ekonomik yapılanabilirlik etüdü Tasarım ve çizim çalışmaları Sayfa 4 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Pratitip üretimi Pilot tesinin kurulması Deneme üretimi Patent ve lisans çalışmaları Satış sonrası sorun giderme hizmetleri Proje bazında destekleme, en fazla harcamaların %50'si kadarı desteklenir, destekleme süresi proje bazında en çok 3 (üç) yıldır. Ürün Geliştirme ve Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği Ticari değeri olan yeni ürün oluşturulması veya mevcut ürünlerin rekabet gücünün yükseltilmesine ya da bu amaçla üretim yöntemi, sistemi ve tekniklerinin araştırılmasına ve geliştirilmesine yönelik AR-GE projeleri ile "Stratejik Odak Konuları Projeleri"ne, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan projeyi yürüten sanayi kuruluşunu teşvik eder nitelikte destek sağlanır. Stratejik odak konuları projeleri, ülkemizde mevcut sanayi, teknoloji ve insan gücü birikimi ve uluslararası karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak hangi alanlarda, teknolojik projeler yürütülmesinde yarar bulunduğu veya araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin ülkemizde gelişim yaygınlaşması için alınması gereken tedbirleri tespit eden projelerdir. Sermaye katılımı ile desteklenen projelerin azami süresi 2 yıl olup, projelere sağlanacak sermaye desteği 1 milyon ABD dolarını aşamaz. Stratejik odak konuları projeleri için azami süre 1 yıl ve azami destek miktarı 100.000 ABD dolarını geçemez. Yurtdışında Düzenlenen Fuar ve Sergilere Milli Düzeyde veya Bireysel Katılımın Desteklenmesine İlişkin Karar Yurtıdışında düzenlenecek fuar/sergilere katılımın arttırılması amacıyla gerekli desteğin sağlanmasıdır. Desteklenecek faaliyetler; KOBİ İmdat sanayi sektöründe faaliyette bulunan 1-100 arasında işçi çalıştırdığı , bağlı bulunduğu meslek kuruluşunca teşvik edilen Gerçek usulde defter tutan Sayfa 5 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Arsa ve bina hariç. Mevcut sermaye tutarı, bilanço net değeri itibariylle 2 milyon ABD doları karşılığı TL'yi aşmayan işletmeler Milli Katılımlarda İştirakçi Firmaların Desteklenmesi Yurtdışında düzsenlenen fuar/sergilere Türkiye adına milli katılımı gerçekleştiren organizatör firmaların organizasyonundan sözkonusu fuarlara iştirak eden. Büyük ölçekli firmaların organizatör firmaya metrekare üzerinden ödeyecekleri katılım senetinin %50'si katılımcı firmaya ödenir. Ödenecek miktar her halikarda firma başına 7.000 ABD dolarını aşamaz KOBİ ile kendileri veya bünyesinde bulunan firmalar adına fuar/sergilere katılan sektörel dış ticaret şirketi niteliğine haiz firmaların her bir firma için organizatör firmaya ödeyecekleri katılım ücretinin %60'ı katılımcı firmaya ödenir. Ödenecek miktar firma başına 8500 ABD dolarını aşamaz. Kalkınmada öncelikli yörelerde kurulan KOBİ'ler ile kendileri veya bünyesinde bulunan firmalar adına fuar ve sergilere katılan sektörel Dış Ticaret Şirketine haiz firmaları her bir firma için organizatör firmaya ödyecekleri katılım ücretinin %70'i katılımcı firmaya ödenir. Ödenecek miktar firma başına 12.000 ABD dolarını aşamaz. -Amerika, Avusturya, Afrika ve Uzakdoğu ülkelerindeki fuar ve sergilerde ise yüzde 70'i navlun desteği alarak ödenecek Navlun için ödenecek mikter 5000$ ABD'nı geçmeyecek, milli katılımlarda fuarın konusu ile ilgili olarak düzenlenecek seminer, konferans, panel ve benzeri tanıtım faaliyetlerine katılım masraflarının da 25.000 ABD$ geçmeyecek şekilde %50'si karşılanacak. Sergilenecek malların enformatik, ileri malzeme teknolojileri, gen mühendisliği , uzay ve havacılık alanlarında olması durumunda destekleme oranı %70 ödenecek miktar firma başına 60.000 ABD$ geçmeyecek. Uluslararası Nitelikteki Yurtiçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesine İlişkin Karar Türkiye de uluslararası nitelikte ihtisas fuarları düzenlenen yerli organizatörlerin fuar öncesinde ve fuar süresince gerçekleştirecekleri tanıtım ve promasyon faaliyetlerine ilişkin giderlerin belli bir oranının "Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanmasını kapsamaktadır. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca izin verilmiş uluslararası nitelikteki iç ihtisas fuarlarından hangilerinin destekleneceği belirlenmiş bunlar; Sayfa 6 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Tekstil, konfeksiyon hali Deri Taşıt araçları ve yan sanayi Gıda ve Gıda teknolojisi Elektrik ve elektronik sanayi Madeni eşya sanayi Toprak sanayi İnşaat malzemeleri Mobilya sanayi Fuarın en üz üç defadır yapılıyor olması Bir önceki dönemde yapılan fuara asgari 25'i yabancı olmak üzere en az 100 firmanın katılmış olması gerekmektedir. Aynı fuara iki defadan fazla destek verilmez. Harcama Kalemleri Destekleme Oranı Azami Destek Tutarı Yurtdışı tanıtım 50 25.000$ faaliyetleri Önemli alıcıların ulaşım giderleri 50 15.000$ Fuarın konusu ile ilgili seminer, konferans, panel ve ödüllü yarışma giderleri 50 5.000$ “Çevre Maliyetlerin Desteklenmesi” Ürünlerimizin uluslararası pazarda karşılaştıkları çevre kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyulması amacıyla kalite güvence sistemi ve çevre yönetim sistemi belgeleri ile CE işaretinin alınması halinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere devlet desteği sağlanmasıdır. Bunun için KOBİ'lerin 1-200 arasında işçi istihdam ettiği bağlı olduğu meslek kuruluşunca teşvik edilen Gerçek usulde defter tutan İmalat sanayi alanında faaliyette bulunan Arsa ve bani harıiç mevcut sabit sermaye tutarı bilanço net değeri itibariyle 2 milyon ABD doları karşılığı aşmayan işletmelerdir. Bu kapsamda firmaların Sayfa 7 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri ISO 9000 serisi kalite güvence sistemi belgelerini ISO 14000 çevre yönetim sistemi belgelerini CE işaretini ve Uluslararası nitelikteki diğer kalite ve çevre belgelerini alma masrafları karşılanacak (%50 si) "Pazar Araştırması Desteği" Yeni ihraç pazarı yaratmak ve geleneksel pazarımızda pazar payımızı arttırmak maksadıyla KOBİ'lere yönelik devlet desteğinin sağlanmasıdır. Bunun için pazar araştırması projelerinin desteklenmesi gerekiyor bunlarda Şirketin kendi bünyesinde yapacakları projelere Pazar araştırması hizmeti veren şirketlerin/kurumların şirket nam ve hesabına yapacakları projelere Üretici derneklerinin üyeleri için yapacakları veya yaptıracakları projelere veriliyor. Küçük ve Orta Büyüklükteki işletmeler arasında işbirliği faaliyetlerinin desteklenmesi; İktisadi Kalkınma Vakfı organizasyonuyla AB komisyonu tarafından düzenlenen, KOBİ'ler arasındaki işbirliğini sağlamaya yönelik olarak AB'nce uluslararası düzeyde organize edilen faaliyetlere katılımın desteklenmesinden hareketle bu bahsolunan faaliyetlere katılımda bir firmadan en fazla bir kişinin 500$'ı geçmemek kaydıyla yol ve güvenlik 100$'ı geçmemek kaydıyla konaklama giderlerinin %70'i bu karar kapsamında karşılanır. Bir üretici şirketin pazar araştırması için kullanabileceği azami tutar 75.000$ bir yıl içerisinde kullanabileceği azami tutar 15.000$ tek bir proje için kullanabileceği azami tutar 7500 $'dır. Sektörel Dş Ticaret Şirketi (SDŞ) ve üretici derneğince yürütülecek pazar araştırması için bir yıl içerisinde kullanılabilecek azami destek tutarı 50.000$ olup, proje bazında azami destek tutarı ise 10.000$'dır. Sayfa 8 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri "Eğitim Yardımı" KOBİ, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ) ile bu şirketlerin ortaklarından, verimliliklerini arttırarak dış ticarette rekabet edebilir mal üretmelerini kolaylaştırmak, elemanlarının niteliklerini arttırmak ve dünya pazarına açılmalarını sağlamak amacıyla yönetici ve çalışanlarına yönelik eğitim faaliyetlerinin desteklenmesidir. KOSGEP tarafından uygulanacak ve yürütülecek eğitim programları, İleri üretim teknikleri ve yeni teknolojiler Toplam kalite yönetimi, tedarik, üretim , ambalajlama , ürün ve çevre standartları Potansiyel girişimcileri yönlendirme, iş planı, fizibilite hazırlama, şirket kurma, iş güvenliği, bilgi kaynakları İç finansman olanakları ve teknikleri Liderlik, örgüt yönetimi, büyüme, yapılanması davranış kuralları işgücü sorumluluğu, işgücü yönetimi, gibi alanları kapsamaktadır. İGEME tarafından uygulanacak ve yürütelecek eğitim konuları ise Rekabet koşulları, uluslararası pazarlama teknikleri, pazar araştırması, fiyat verme Dış Ticaret Mevzuatı Dış ticaret işlemlerinde yabancı dil kullanımı, iletişim, dökümantasyon, iş görüşmeleri, müzakere teknikleri Dış Finansman olanakları ve teknikleri gibi alanları kapsamaktadır. Bunların %50'si değerlendirme ve uygulama usul ve esaslarında belirtilen kriterler çerçevesinde desteklenir. Desteklenen eğitim faaliyeti süresi bir yıldan fazla olamaz "İstihdam "Yol Açma" Yardımı" Küçük Ölçekli sanayi işletmelerinde verimliliklerini arttırarak dış ticarette rekabet edebilmelerini sağlamak amacıyla nitelikli eleman istihdam etmelerinin sağlanmasıdır. İmalat sanayi sektöründe faaliyette bulunan 1-50 arasında işçi çalıştırdığı belli olan, Gerçek usulde defter tutan Nitelikli eleman istihdam edememiş olan, işletmelerin nitelikli eleman istihdamından kaynaklanan giderlerinin belli bir oranının belli bir süre boyunca karşılanmaktadır. Bu işletmelerin mühendis, üretim konusu gereği spesifik bir alanda uzmanlık eğitimi görmüş eleman ihtiyaçlarını karşılamak veya üretim, yönetim ve pazarlama sorunlarına çözüm getirmek üzere üniversitelerin ilgili Sayfa 9 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri bölümlerinden mezun olmuş kişileri istihdam etmeleri durumunda, ilk altı aylık maaşlarını %70 oranında istihdam yardımı sağlanır. "Yurtdışında Ofis-Mağaza Açma İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi" Şirketlerin pazar potansiyellerini realize ederek pazar paylarını arttırması ile ürünlerimizin geniş çaplı ve uzun süreli tanıtımının yapılmasını teminen yurt dışında mal ticaretine yönelik faaliyette bulunacak şirket kurmaları, depo ve mağaza açmaları ve işletmelerinden doğacak giderlerinin uluslararası kurallara göre devletçe karşılanmakta. (Destekleme Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanacaktır) Sabit varlıkların bir defalık alımından doğan masrafların 20000 ABD Doları aşmaması kaydıyla %50'si Kira bedelinin yıllık 50.000 ABD dolarını aşmaması kaydıyla birinci yıl %50'si, ikinci yıl %30'u Yazılı ve görsel tanıtım araçları kullanılarak yapılan reklam harcamalarının yıllık 30.000 ABD dolarını aşmaması kaydıyla birinci yıl %30'u ikinci yıl %20'si Şube açılması halinde (imalat faaliyeti Türkiye'de) şubenin kira bedellerinin yıllık 30.000 ABD dolarını aşmaması kaydıyla birinci yıl %50'si ikinci yıl %30'u karşılanır. KOBİ'ler bir araya gelerek şube, depo, mağaza alım kiralamada toplam harcamaları %50'sini aşmamak koşuluyla ortak sayısına göre belirtilen limitlerde belirtilir. (1020 arası ortak varsa 400.000$, 251 üzeri 1.000.000$) arasında yardım yapılacaktır. İhracat Kredileri Gelişmekte olan ülkeler ihracat, arttırmaya çalışırken karşılaştıkları sorunlardan biri ihracatçıların yeterli finansman bulamamasıdır. Döviz gereksinimini karşılamak için gelişmekte olan ülkelerin önünde iki yol vardır, dış finansmanın sağlanması ve ihracat artışı. Ancak dış borçlanma artan faiz yükü nedeniyle maliyetlidir. Bu nedenle artan döviz gereksinimini karşılamak için ihracata yönelmek ve ihracatı teşvik etmek daha güvenlidir. Bu gibi düşüncelerle devlet ihracatçıya ucuz kredi sağlar, amaç ödeme zorluğu içinde olan ihracatçıları rahatlatmaktadır. İhracat kredileri kısa (2 yıl), orta (2-5 yıl), uzun (5 yıl ve üstü) olmak üzere üç'e ayrılır. Sayfa 10 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Türkiye'de yüksek enflasyonun ortaya çıkardığı hammadde fiyatlarındaki artışlar, ürün fiyatlarıyla sık sık oynamasına neden olurken, bu orta vadelerde dış satım işlemi yapan kuruluşların önlerinin tıkanmasını beraberinde getirdi. İhracatçılar programlarını kısa vadelere indirmek zorunluluğu ile karşı karşıya kaldılar. Eximbank'ın uluslararası piyasalarda bono satışına hız verilmesini kararlaştırarak, büyük oranda Almanya Piyasasına sunularak 250 milyon mark gelir elde edildi. Buda orta vadede ihracatçıya kredi olarak aktarılması görüşü benimsendi. 1998 yılı Ocak-Nisan döneminde kısa vadeli ihracat kredileri 244 trilyon lira kullanıldı. KOBİ'lerin payı 87 trilyon lira. Sevk öncesi Türk Lirası ihracat kredilerinin üst limiti 120 milyar lira, sevk öncesi döviz ihracat kredileri üzerinde, döviz cinsinden kredilerde firma limiti ana para toplamı 10 milyon dolar, kredi talep eden firma bir defade azami 5 milyon dolar kredi kullanabilecek.[24] 1997 ihracat rakamı 27,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, 1998 yılındaki ana hedef 30 milyar dolar olarak belirlenmiş. 2- DIŞ TİCARETTE STANDARTLAR STANDARDIN TANIMI Standart (Standard): Genel olarak standart, standardizasyon çalışmaları sonucunda yetkili kurum ve/veya kuruluşlar tarafından hazırlanarak onaylanan, yerine getirilmesi gereken koşulları kapsayarak, uygulanması genellikle tarafların isteğine bırakılan teknik özellik veya belgelerdir. Diğer bir ifade ile standart (bir örneklik) kavramı; imalatta, anlayışta, ölçümde ve test işlemlerinde birlik ve beraberlik anlamına gelmektedir. Uluslararası Standardizasyon Örgütü'nün (ISO) yaptığı tanıma göre, standardizasyon belirli bir faaliyetten ekonomik fayda sağlamak üzere, bütün ilgili tarafların katkı ve iş birliği ile belirli kurallar koyma ve kuralları uygulama işlemidir. Sayfa 11 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Önemi İhracat ve ithalatta optimizasyonun sağlanabilmesi için tüm ilgili tarafların katkı ve iş birliği ile belirli teknik kurallar konulması, bu kuralların uygulanması ile uygunluk değerlendirmesi ve belgelendirme işlemleridir. Türkiye'de, Dünyada ve AB’ de Standart Kuruluşları Türk Standartları Enstitüsü 132 sayılı Kuruluş Yasası ile kendisine verilen “standartlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek her türl üçalışmayı yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek “görevini yerine getirirken standardizasyonun yanı sıra kalite konusuna da eğilmiş ve bu alanda yürüttüğü çalışmalar son yıllarda özel bir önem ve yoğunluk kazanmıştır. Avrupa Kalite Örgütü (EOQ) üyesi olarak kalite alanındaki uluslararası gelişmeleri yakından izlemektedir. Türk Standartlar Enstitüsü Milletlerarası Elektroteknik Komisyonu (IEC), Avrupa Topluluğu Standart Kuruluşları (CEN veCENELEC) üyesidir. Kalite sistem belgelendirme faaliyetleri, Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK ve Hollanda Akreditasyon Kurumu RVA tarafından akredite edilmiş olup ülkemizin çağdaş kalite anlayışı açısından geri kalmaması için imkânlar ölçüsünde her türlü çaba gösterilmektedir. Günümüz ekonomik ve teknolojik gelişmeleri ve Avrupa Birliğine uyum süreci kapsamında Türk Standartları Enstitüsü TS-EN-ISO 9000 Kalite Yönetim ve TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetimi Belgelendirme hizmetlerine ilaveten “İş Sağlığı ve Güvenliği (OHSAS- TS 18001)-ile Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP- TS 13001) Yönetim Sistemlerinin Belgelendirme ve eğitim hizmetlerini de yürütmektedir. ISO NEDİR? 1947 yılında kurulan ve yaptığı standardizasyon çalışmaları sonucu sanayiye, ticarete ve tüketicilere katkılar sağlayan ISO (International Organization for standardization) uluslararası standart organizasyonudur. TSE, ISO’nun üyesi ve Türkiye’deki tek temsilcisidir. ISO'nun tanımı : ISO, International Organization for standardizasyon' un kısa yazılışıdır. Yani, uluslararası standardizasyon örgütünün oluşturduğu bir kalite yönetim standardıdır. ISO 9001 Belgesi ise ilgili kuruluşun ürün veya hizmetlerinin uluslararası kabul görmüş Sayfa 12 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri bir yönetim sistemine uygun olarak sevk ve idare edilen bir yönetim anlayışının sonucunda ortaya konduğu ve dolayısı ile kuruluşun ürün ve hizmet kalitesinin sürekliliğinin sağlanabileceğinin güvencesini belirler. ISO 9001 ise etkin bir kalite yönetim sistemini tanımlayan bir standarttır. Kuruluş, bu standardın şartlarını sağladığında ISO 9001 Belgesi’ni alabilir. Belge, kuruluşun ürün ve hizmetlerinin uluslararası kabul görmüş bir standarda uygun olarak üretildiğini gösterir. Standart merkezi İsviçre’nin Cenevre kentinde yer alan ve 90’dan fazla ülkenin üye olduğu Uluslararası Standardizasyon Örgütü (International Organization of standardization–IOS) tarafından geliştirilmiştir. Belgelendirme şirketlerini yetkilendirme yetkisi, üye ülkelerin akreditasyon kurullarına verilmiştir. Türkiye’deki akreditasyon yetkisi TÜRKAK'a verilmiştir. Farklı ülkelerde veya bölgelerde benzer teknolojiler için geliştirilen farklı standartlar zaman zaman "ticaret için teknik engel" olarak kullanılmaktadır. İşte ISO' nun günümüzdeki en önemli işlevi ISO 9000 kalite yönetim standartları ve diğer ürün standartları gibi uluslararası kabul görmüş standartlar hazırlayarak ticaretin önündeki bu tip teknik engelleri ortadan kaldırmaktır. ISO9000 Nedir? Organizasyonların müşteri memnuniyetinin artırılmasına yönelik olarak kalite yönetim sisteminin kurulması ve geliştirilmesi konusunda rehberlik eden ve ISO tarafından yayımlanmış olan bir standartlar bütünüdür. ISO 9001 nedir? Kalite yönetim sistemlerinin kurulması esnasında uygulanması gereken şartların tanımlandığı ve belgelendirme denetimine tabi olan standarttır. Verilen belgenin adıdır. ISO 9001:2000 nedir? ISO 9000 standardı, her 5 yılda bir ISO tarafından gözden geçirilmekte ve uygulayıcıların görüşleri ve ihtiyaçlar doğrultusunda gerekli revizyonlar yapılarak yeniden yayımlanmaktadır. 2000 rakamı, bu revizyonun 2000 yılında yapılıp yayınlandığını gösterir versiyon tarihidir (ISO 9001:2000 versiyonu) Sayfa 13 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri EN Nedir?(Europeane Norm) Avrupa Standartlarının kısaltmasıdır. EN, Avrupa Birliğinde Standartlar arasında harmonizasyonu sağlamak için oluşturulmuştur. Avrupa Standardı (EN) Avrupa Birliği (AB) Standartları (EN), Avrupa Standardizasyon Kuruluşları tarafından hazırlanan standartlardır. İlgili kuruluşların görüşü alınmak üzere taslak hâlinde olan EN standartları prEN olarak tanımlanır. Uyumlaştırılmış Standart Avrupa Birliği standardını uyumlaştıran ulusal standarttır. Yetkili Ulusal Standardizasyon Kuruluşu tarafından EN standardı uyumlaştırılarak ulusal standart olarak hazırlanır ve yetkili ulusal kuruluş tarafıntarafından referanslarıyla (numarası, adı vs.) yayımlanır. AB Standardı ve Uyumlaştırılmış Sandardın oluşumuyla ilgili işlemler aşağıdaki gibidir: Üye devletlerle yapılan danışmaların ardından ilgili AB Standardizasyon Kuruluşuna Komisyon tarafından bir görevlendirme yapılır. AB Standardizasyon Kuruluşu; Görevi kabul eder. Çalışma programı hazırlar. Teknik komite standart taslağı hazırlar. Ulusal Standardizasyon Kuruluşları ile kamuoyu araştırması yapılır. Teknik komite, taslak hakkındaki görüşleri değerlendirir. Ulusal Standardizasyon Kuruluşları taslağı oylar. AB Standardizasyon Kuruluşları taslağı oylar. AB Standardizasyon Kuruluşları, standardı komisyona referans numarasıyla iletir. Komisyon, standartları referans numaralarıyla yayımlar. Sayfa 14 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Ulusal Standardizasyon Kuruluşları, Avrupa Standardını uyumlaştırır. Ulusal yetkili kuruluşlar, standartları referans numarasıyla yayımlar. Uygulamada standardın durumu çok önemlidir. Standardın yürürlükten kalkması, düzeltilmesi ve değişmesi gibi süreçlerin yakından takip edilmesi gerekir. Standardın durumuyla ilgili CENELEC dokümanlarında kullanılan kısaltmalar: DOR (Date of Ratification): Onaylanma tarihi. Yeni bir stanadardın CENELEC’ de onaylanma tarihi. DOA (Date of Announcement): Duyuru tarihi. Ulusal Standardizasyon Kuruluşlarının yeni standartla ilgili duyuru yaptıkları tarih. DOF (Date of Publication): Yayım tarihi. Yayım veya eş değer bir ulusal standardın onaylandığı tarih. DOW (Date of Withdrawal): Geri çekilme tarihi. Gereklere uygun olmayan bir standardın yürürlükten kaldırılma tarihi. DOC (Date of Cessation): Bitiş tarihi. Bu tarihten itibaren yerini alacak standardın uygunluğu kabul edilir. Genelde DOC ve DOW tarihleri yeni standardın DOR tarihinden itibaren belli süre geçerliliğini korur. Avrupa Standardizasyon Kuruluşları: CEN : Avrupa Standardizasyon Komitesi (Comité Européen de Normalisation). Merkezi Brüksel'dedir. AB ve EFTA'ya (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) üye ülkelerin Ulusal Standardizasyon Kuruluşlarının asıl üyelerini oluşturduğu ve Bulgaristan, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Litvanya, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Türkiye'nin Ulusal Standardizasyon Kuruluşlarının gözlemci statüsünde katıldıkları örgüttür. CENELEC: Avrupa Elektroteknik Standardizasyon Komitesi (Comité Européen de Normalisation de Electrotechnique). Merkezi Brüksel'dedir. AB ve EFTA'ya (Avrupa Sayfa 15 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Serbest Ticaret Birliği) üye ülkelerin Ulusal Elektroteknik Kuruluşlarının asıl üyelerini oluşturduğu ve Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Türkiye'nin Elektroteknik Kuruluşlarının gözlemci statüsünde katıldıkları örgüttür. ETSI: (European Telecommunication Standards Institute): Avrupa Telekomünikasyon Standartlar Enstitüsü. 28 Avrupa ülkesi üyedir. Bazı ülkelerin ulusal standardizasyon kuruluşlarının kısaltmaları: AENOR (Asociación Española de Normalización y de Certificación): İspanya Standardizasyon Örgütü AFNOR (Association Française de Normalisation): Fransız Standardizasyon Örgütü BSI (British Standards Institution): İngiliz Standartlar Enstitüsü DIN (Deutsches Institut für Normung e.V.): Alman Standart Enstitüsü DS (Dansk Standardiseringsraad): Danimarka Standardizasyon Kuruluşu IBN (Institut Belge de Normalisation): Belçika Standardizasyon Enstitüsü IPQ (Instituto Portugues da Qualidade): Portekiz Standardizasyon Enstitüsü NNI (Nederlands Normalisatie-Instituut): Hollanda Standardizasyon Enstitüsü NSAI (The National Standards Authority of Ireland): İrlanda Ulusal Standart Kuruluşu NSF (Norges Standardiseringsforbund): Norveç Standart Kuruluşu ON (Österreichisches Normungsinstitut): Avusturya Standardizasyon Enstitüsü SDS (Suomen Standardisoimisliitto r.y.): Finlandiya Standardizasyon Enstitüsü SIS (Swedish Institute of Standards): İsveç Standart Enstitüsü SNV (Schweizerische Normen-Vereinigung): İsviçre Standardizasyon Örgütü UNI (Ente Nazionale Italiano di Unificazione): İtalyan Standardizasyon Örgütü CE işareti, ürünün Avrupa ürün mevzuatlarına uygunluğunu gösterir. CE işareti 'Conformite European' kelimelerinin kısaltılmasıdır ve literatürdeki anlamı 'European Conformity', Avrupa normlarına uygunluktur. CE işareti, bir ürün ya da ürün grubunun, Avrupa Birliğinin sağlık, güvenlik, çevre ve tüketicinin korunması konusunda oluşturmuş olduğu, "ürün direktifleri" olarak anılan temel gerekliliklere uygun olduğunu gösterir. CE işaretini taşımayan ürünler, Avrupa Birliği ülkelerine giremez. Bu nedenle CE işareti, ürünlerin Avrupa Birliği iç pazarında serbestçe dolaşımına olanak veren bir "endüstriyel ürün pasaportu" olarak tanımlanabilir. Sayfa 16 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri CE işareti, bir kalite markası değildir. CE işareti, herhangi bir yerden alınan mark olmayıp imalatçı tarafından ürüne/ambalaja/ilgili dokümana yapıştırılır. CE İşareti Kullanımı CE işareti, sadece direktiflerde belirtilen şartlara uygunluk sağlandığında ürünler üzerinde kullanılabilir. Bu nedenle, ürünün özelliklerine göre mevcut direktifler incelenmeli ve hangi direktif veya direktiflerin geçerli olacağına doğru karar verilmelidir. Ürün üzerinde yer alan CE işareti, ürünün ilgili bütün direktiflere uygunluğunu gösterir. 3-MARKA VE PATENT Günümüzde ekonomik anlamda küreselleşen dünyada her geçen gün sanayi ve ticaret alanında üretim ve tüketim hacminin arttığı bilinmektedir. Tüketime paralel olarak artan üretim neticesinde firmalar, bir şekilde ürettikleri malların mevcut pazarda tüketici tarafından tercih edilmesini amaç edinirler. Bu bağlamda, üretilen bir malın tüketici tarafından seçimi büyük önem taşımaktadır. Tüketicinin seçim kararında etkili olan temel faktör ise ürünün markası ve buna bağlı olarak çağrıştırdığı kalite ve güven duygusudur. İşletmeler için marka, ürünlerini tanıtmak ve yeniden tercih edilmesini sağlamak için bir araçtır. Marka, tarihin oldukça eski yıllarında insanlar arasında sahipliği ifade etmek ya da bir şeylerin üreticisi olduğunu göstermek amacıyla kullanılmaya başlamıştır. O tarihlerde marka, mağaralarda yaşayan insanların hayvanlarını veya mallarını sahiplenmek için kullanılıyordu. Ancak, daha sonraları markalar ürün sahipliğini ve üreticilerin çalışmalarının kalitesini ifade edecek biçimde kullanılmaya başlamıştır. Geçmişi M.Ö. 5000’e kadar dayanan marka kullanımı, Roma İmparatorluğu döneminde en üst düzeye ulaşmıştır.1 Marka ticari anlamda en genel ifadeyle, “bir işletmenin mal veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir” şeklinde tanımlanabilir. Yukarıdaki genel tanımdan anlaşılacağı üzere marka, ticari alanda bir firma tarafından üretilen bir malın ya da verilen hizmetin aynı sektörde yer alan benzerlerinden Sayfa 17 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri ayrılmasını sağlayan işaretler bütünüdür. Buradan hareketle mal ve/veya hizmet üreten firmalar için marka kavramı çok önemli olup, bir anlamda ticari alanda faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini temin etmektedir. Zira, marka müşteri sadakati oluşturarak, satışların devamlılığını garanti altına almaktadır. Gerek iç gerekse de uluslararası piyasada, üretilen bir mal veya herhangi bir hizmet kolunda marka sahibi olmadan ziyade markalaşma olarak tabir edilen ve ticari alanda belirli seviyede isim yapma ya da bilinirlik seviyesinin yüksek olması durumu, firmalar tarafından istenilen ve hedeflenen özelliklerdir. Bu durumu somutlaştıracak bir örnek verecek olursak, elektronik eşya piyasasında herkes tarafından bilinen “Sony” markası, büyük oranda söz konusu firmanın ürünlerinin tüketici tarafından tercih edilme sebebidir. Bunun nedeni olarak ise, Sony markasının yıllardır ticari alanda tüketiciye kaliteli ve güvenilir ürünler sunduğunu söyleyebiliriz. Bu durum Sony markası için bir birikim olmakla birlikte, tüketicinin Sony markalı ürünlerin tercihinde genel anlamda ürünün kalite ve güvenilirliğinden şüphe duymaması olarak ifade edilebilir. Yani tüketici, Sony markalı ürünlerin kaliteli olduğu inancını taşıdığı için, teknik destek almadan ürün seçimini yapabilecektir. Ürün seçiminde tüketiciye sağlanan bu kolaylık Sony isminin markalaştığını göstermektedir. Ancak tüketici Sony markasının aksine, elektronik eşya sektöründe bilinmeyen bir ürüne ise, kalite ve güvenilirlik açısından şüphe ile yaklaşacaktır. Zira, markası bilinmeyen ürünler tüketici nezdinde garanti, kalite ve güvenilirlikten yoksundurlar. Bu bağlamda tüketici, kalitesi ve güvenilirliğine emin olmadığı ürün için uzman bir kişiden destek istemek durumunda kalacaktır. Bunun için özetle, tüketici almak isteyeceği bir üründe garanti, kalite ve güvenilirlik kriterlerini aramaktadır ve marka karar verme işlemini kolaylaştıran en önemli araçlardan biridir. İç piyasada yapılan ticarete benzer şekilde diğer ülkelerle yapılan ithalat ve ihracatta da marka kavramı ve buna bağlı olarak markalaşma nihai karar vermede önemli rol oynamaktadır. İthalat, dış ülkelerden iç piyasaya mal alımı olarak olarak ifade edilebilir. İhracat kavramı ise, kısaca dış ülke pazarlarına yapılan satışlar açıklanabilir. Gerek ithalat, gerekse ihracat kapsamında yapılan ticari faaliyetlerde gözönüne alınan faktör, marka kavramının getirdiği garanti, kalite ve güvenilirlik unsurlarının fiyatla olan bağlantısının optimum düzeyde olmasıdır. Bir başka deyişle, aynı fiyattaki ikame ürünlerden, daha kaliteli ve güvenilir olanlar gerek ithalat gerekse ihracat kapsamında daima tercih edilen ürünler olmuşlardır. Dünya, iletişim ve bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmelere ve serbest ticaretin önündeki engellerin kaldırılmasına yönelik çalışmaların artmasına paralel olarak tek pazar haline gelmiştir. Artık ülkeler arasında gerçekleşen ticaret eskiye nazaran hayli kolaylaşmış durumdadır. Böylece, ulusal marka konumunda Sayfa 18 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri bulunan birçok marka günümüzde sınırlarını aşarak uluslararası ticarete başlamışlardır. Eskiden ulusal pazar esas alınarak yapılan ticari faaliyetler artık küresel pazar esas alınarak yapılır hale gelmiştir. Daha önce az gelişmiş ülkeler arasında sayılan bazı ülkeler, haberleşme sistemleri ağının genişlemesi, teknoloji transferi ve görsel ve yazılı iletişimde yaşanan gelişmeler sayesinde gelişmiş ekonomilere ciddi birer rakip haline gelmişlerdir. İhracat, ülkelerin dış ticaretini dengede tutmada en önemli faktördür. İhracat, ithalat yoluyla yurtdışına giden döviz miktarını karşılayarak dış ticaretin dengede kalmasını sağlar. Firmaların üretim yapması için gerekli olan hammaddenin yurtdışından satın alınması için gerekli döviz miktarını karşılayan ihracat, firmalara ve ülkelere büyük faydalar sağlamaktadır. İhracat, firmaların pazar ağını genişletmek suretiyle küresel rekabette daha güçlü olmalarını sağlamaktadır. Ülkeler açısından ise ihracat, kazanılan bilgi birikimi ile ülke ticaretinin gelişmesine katkı sağlarken, yeni istihdam oluşumunu da beraberinde getirir. İhracatta satılan malların hacminden çok, söz konusu malların toplamda ülke ekonomisine kattığı ekstra gelirin miktarı önemlidir. Bu anlamda yüksek katma değerli malların ihraç edilmesi, ihracatçı konumundaki ülkenin içsel zenginliklerinin yurt dışına değerinin altında çıkarılmamasını sağlamakta ve ülkenin zenginleşmesine katkıda bulunmaktadır. Bir mamule katma değer sağlayan en önemli etkenlerin belki de başlıcası başarılı bir marka inşa etmektir. Bu anlamda ihraç ettiğimiz ürünlerde markalaşmayı gerçekleştirebilmek, ihracattan elde edilen kârlılığın artması anlamına gelmektedir.3 Dünyada gerçekleşen gelişmelere paralel olarak da Türkiye’de de gelişmeler ve radikal değişimler yaşanmıştır. Türkiye’de özellikle 1980 sonrasında izlenen dışa açık ekonomi politikaları neticesinde yerli işletmelerimiz, küresel pazarda ağır rekabet koşulları, uluslararası pazarlarda tutunma ve bu pazarlardan pay alma gibi konularla tanışmışlardır.4 Ancak, dünya genelinde hemen her sektörde faaliyet gösteren güçlü firmalar nedeniyle işletmelerimiz küresel rekabette oldukça yoğun rekabet ortamıyla karşılaşmışlardır. Türkiye’nin ihracat hacmi uzun yıllardır arzu edilen seviyede gerçekleşememiştir. Bu bağlamda, Türkiye’nin ihracatında markanın önemi her geçen gün daha da önem kazanmıştır. Türkiye ihracatının zayıf noktalarından birisi uluslararası pazarlarda Türk markalarının yer edinememesi ve olumsuz Türk Malı imajı olmuştur.5 Bu imajın her geçen gün yıkılarak dünya genelinde olumlu bir imajın oluşturulması kaçınılmaz olmuştur. Zira, ekonomik kalkınmanın ve sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin yolu istikrarlı bir ihracat artışından geçmektedir. Türkiye’nin istenilen düzeyde ihracat yapabilmesi ancak dünya çapında imajı olumlu ve tanınan markalar vasıtasıyla mümkün görünmektedir. Türkiye’deki yerli işletmelerin yurt içi ve yurt dışı pazarlarda etkin ve devamlı olabilmeleri için güçlü markalar ile ön plana çıkmaları Sayfa 19 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri gerekmektedir. Bu bağlamda, Türkiye’nin son yıllarda ihracatta yakalamış olduğu yükseliş trendine paralel olarak dünya çapında daha etkin Türk menşeli markalar oluşturmak, uluslararası pazarlarda olumlu bir Türk imajı yaratmak, bu markaların bilinirliklerini artırmak ve bu kapsamda markaların Türkiye ihracatına katkılarının arttırılması amacıyla ‘Türk’ ve ‘Kalite’ kavramları bir araya getirilerek Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından Turquality destekleme programı hazırlanmıştır. Dış Ticaret Müsteşarlığı Turquality programını, “ülkemizin rekabet avantajını elinde bulundurduğu ve markalaşma potansiyeli olan ürün gruplarına sahip firmaların, üretimlerinden pazarlamalarına, satışlarından satış sonrası hizmetlere kadar bütün süreçleri kapsayacak şekilde yönetsel bilgi birikimi, kurumsallaşma ve gelişimlerini sağlamak amacıyla oluşturulmuş finansal destek platformu” olarak tanımlamıştır.6 Bu program çerçevesinde her biri sektöründe isim yapan yani, tüketici nezdinde markalaşan bu ürünlerin yurtdışına daha da fazla açılması hedeflenmiştir. Böylece, Türk markalarını dünyaya tanıtarak ihracata katkılarının arttırılması sağlanabilecektir. Bu tez çalışması kapsamında ilk olarak marka kavramı ve ticari alanda marka ile ilgili gerekli literatür taraması yapılmıştır. Mevcut çalışmanın esas bölümünde ise marka kavramı, tanımı ve işlevleri üzerine ayrıntılı açıklamalar yapılmış ve markanın ticaretteki önemi incelenmiştir. Daha sonra ise markanın ihracattaki önemi, ihracata olan katkısı ve bu kapsamda Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından geliştirilen Turquality destekleme programı hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın son kısmında ise tez konusu ile ilgili elde edilen sonuçlar ve konu ile ilgili olarak verilen öneriler yer almıştır. MARKA KAVRAMI Marka, üretilen bir ürünün tüketiciye ulaşmasını sağlayan pazarlama sürecinde yer alan bir kavramdır. Bu yüzden marka kavramını açıklamadan önce pazarlamanın tanımını yapmak faydalı olacaktır. Pazarlama, insan ihtiyaçlarının kâr marjı düşünülerek karşılanma süreci olarak tanımlanabilir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde ise pazarlama, “bir ürünün, bir malın, bir hizmetin satışını geliştirmek amacıyla tanıtmayı, paketlemeyi, satış elemanlarının yetişmesini, piyasa gereksinimlerini belirlemeyi ve karşılamayı içeren etkinliklerin bütünü” olarak ifade edilmiştir. Pazarlama bir başka deyişle, sunulan ürünlerin tüketici tarafından seçilerek tercih edilmesini sağlamaktır. Bu bağlamda, bu seçimi gerçekleştirmek için kullanılan araç olarak marka kavramı öne çıkmaktadır. Pazarlamada her zaman iyi bir marka inşa etmek ve olumlu bir imaja sahip olmak temel hedef olarak görülebilir. Marka kavramı ticari alanda çok önemli olup, gerek üretilen bir malın gerekse hizmet kolunda verilen bir hizmetin benzerlerinden ayırt edilmesini Sayfa 20 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri sağlayan en önemli araçtır. Piyasalarda her geçen gün hemen her sektörde tüketiciye sunulan ürünlerin ve hizmet kollarının artması neticesinde ayırt edicilik unsuru ön plana çıkmıştır. Tüketici her geçen gün daha geniş ürün ve hizmet yelpazesiyle karşılaşmaktadır. Bu durumda ülke içinde ve ülkeler arasında ticaretin yoğun bir şekilde artmış olması, üreticileri ürünlerini benzerlerinden ayırmak bakımından bir çözüm bulma arayışına mecbur kılmaktadır. Tüketiciler açısından ise benzer mallar arasında kolayca ayrım yaparak, aranılan özellikleri en çok taşıyan ürünü bulmaya yarayacak bir araç bulma ihtiyacı doğmuştur. Zira, pazarda tüketicilere sunulan ürünler arasındaki farkların giderek yok olması, karıştırılma ihtimalini ortaya çıkarmıştır. Genel hatlarıyla marka kavramının anlamı ve hangi ihtiyaçtan ortaya çıktığı bu şekilde belirlenmiştir Kalite ve güven açsısından bilgi veren marka kavramı aslında üretici ile tüketici arasındaki iletişim ve etkileşimin bir sembolü durumundadır. Marka kavramı, artık küreselleşen dünyada piyasaya sunulan mal ve hizmetlerin olmazsa olmaz vasıfları arasına girmiştir. Herhangi bir mal veya hizmetle ilgili direkt olarak tanımlamayı yapan en büyük faktör olarak marka kavramı göze çarpmaktadır. Tüketiciler çeşitli ürün ya da markalar arasından seçim yaparken, tercihlerini kendilerine en yüksek faydayı sağlayacak ürün ya da markalardan yana kullanmaktadırlar.8 Gerek Türkiye’de gerekse tüm dünya ülkelerinde tarıma ve zanaate dayalı bir ekonomi modelinden, sanayinin ve makine üretiminin egemen olduğu bir ekonomiye geçiş süreci, ister istemez tüm ülkeleri yeni pazarlar arama ve bulma yoluna sevketmiştir.9 Bu süreçte teknolojinin de ilerlemesiyle ürünler arasındaki farkın gün geçtikçe azalması neticesinde, ürünler arasındaki farklılığı sağlayan unsur olarak marka kavramı öne çıkmıştır. Bir başka ifadeyle, firmaların ticari alanda başarılı olabilmelerinin tek yolu vardır. Bu da, rekabet ortamı içerisinde yer alan diğer firmalardan farklılaşmanın sağlanmasıdır. Farklılaşmayı sağlayan faktör ise marka kavramıdır. Marka kavramını örneklerle somutlaştıracak olursak, şu an piyasada yer alan isimlerden Ülker, Eti, Tofaş, Coca Cola, Pepsi, Sony, Apple, Hp vb. markalar günümüzde tüketici tarafından sıklıkla kullanılan markalardır. Markanın Tanımı Literatürde pek çok marka tanımı yapılmakla birlikte, genel olarak kabul görmüş tanımlardan bazıları aşağıda yer almaktadır Marka, kelime anlamı itibariyle, “resim veya harfle yapılan işaret” ya da “bir ticari malı, herhangi bir nesneyi tanıtmaya, benzerinden ayırmaya yarayan özel ad veya işaret” şeklinde ifade edilmektedir.10 Marka, “her ne biçimde sergilenirse sergilensin, üreticiler için pazarda ürünlerin tanınmasını, fark edilmesini, aranmasını, tekrar satın alınmasını, Sayfa 21 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri değiştirilmesini mümkün kılan, ürüne kimlik vermenin ötesinde ona anlam katan ürünün ve şirketin değerini arttıran önemli bir araçtır” şeklinde tanımlanabilir.11 Marka, bir ya da bir grup üreticinin ya da satıcının mal ve hizmetlerini tanımlamaya, tanıtmaya ve rakiplerinkinden ayırıp farklılaştırmaya yarayan isim, kavram, sözcük, simge, tasarım, işaret, şekil, renk veya bunların bir bileşimidir.12 Marka, üretici ve satıcının, tüketicilere belirli özellik, fayda ve hizmeti sürekli olarak sunacağının bir vaadi olup, kalite garantisini de ifade eder ve ürüne yönelik olarak tüketiciler için farklı anlamlar taşır.13 Marka, üretici ya da satıcı firmaların pazara sundukları malların kimliğini belirleyen ve mallarının rakip mallardan ayırt edilmesini sağlayan bir isim, simge, şekil ya da bunların çeşitli bileşimleridir.14 Marka, bir teşebbüsün mal ve hizmetini, bir başka teşebbüsün mal ve hizmetinden ayırt etmeyi sağlamak koşuluyla harf, logo, şekil olabilen her türlü işarettir.15 Marka, ürünü niteleyen, tanımlayan bir isim, terim, sembol ya da tüm bunların bileşimi olarak, ürünü diğer ürünlerden ayıran bir karakter olarak tanımlanabilir. Stobart, markayı çok güzel bir örnekle somutlaştırmıştır. Stobart’a göre marka, “bir şişe şekerlenmiş ve esanslanmış gazlı su ile bir şişe Coca Cola arasındaki farktır.”17 DeChernatony ve McDonald ise, başarılı markanın tanımını yapmışlardır. DeChernatony ve McDonald’a göre başarılı marka, “müşterinin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayan, müşteri tarafından değer katılmış olarak algılanan, tanımlanabilir; ürün, hizmet, kişi ya da yerdir. Bu başarının nedeni, rekabet halinde bu değerleri sürdürebilmesidir.”18 Yukarıda yer alan marka tanımlarının ortak noktası, markayı temel anlamda aynı türdeki mal ve hizmetleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan işaretler olarak görmeleridir. Özellikle, sanayileşen ve her geçen gün büyüyen ekonomiler neticesinde, mevcut pazardan daha fazla pay almak için marka kavramı ve markalaşma ön plana çıkmıştır. Markalar sözcük ya da şekilden oluşabileceği gibi aynı zamanda sözcük ve şekilden de oluşabilir. Dünya genelinde gelişen ve değişen ekonomik hayat ve ticari ilişkiler neticesinde durum, ülkelerden ziyade uluslararası bir boyut kazanmıştır. Özellikle, ülkeler arasındaki entegrasyonun kolaylaşması ve hızlı erişimin temin edilmesiyle küresel anlamda markanın önemi her geçen gün artmaktadır. Bu bağlamda öne çıkan, dünya markası kavramıdır. Tek’e göre dünya markası, “küresel pazarlama stratejisi uygulayan firmaların aynı isimli, aynı tasarımlı ve her yerde aynı yaratıcı stratejiyi izleyen markalar”19 şeklinde tanımlanmıştır. Hayatımızda hemen her şey markadır. Arabalar, kıyafetler, marketler ve dahası marketlerde tüketiciye sunulan tüm ürünler, oteller, şehir ve ülke isimleri birer markadır. Kısacası, hayatımızda yoğun olarak yer alan ya da almayan her şeyin aslında birer marka olduğunu söyleyebiliriz. Bazı durumlarda ise herhangi bir firma tarafından piyasaya sunulan ürün yeni ve kendini piyasaya kabul ettirmiş ise o ürün, markasıyla özdeşleşir ve nihayetinde ürün ismi artık Sayfa 22 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri marka ile ifade edilir konuma gelir. Yani, bu durumda tüketici ürünü marka ile genelleme yapmış olur. Bu durumun günümüzde birçok örneği vardır. Margarin için ‘Sana’, kâğıt mendil için ‘Selpak’, pvc kapı ve pencereler için ‘Pimapen’, jeanler için ‘Kot’, kahve için ‘Nescafe’ veya Jilet, Camsil, Halıflex, Uhu vb. daha birçok örnek mevcuttur. Aslında ürünün marka ile özdeşleşmesi de bir anlamda tüketicinin ilgili markayı ürünle özdeşleştirdiğinin ve markayı benimsediğinin bir göstergesidir.20 1.3. Markanın Özellikleri Daha önceki kısımlarda açıklandığı üzere marka, üretici ve tüketici arasında iletişimi sağlayan bir araç olarak ifade edilebilir. Bu yönüyle markanın gerek tüketici nezdinde istenilen tercihin oluşması gerekse üretici firmanın piyasada tutunması için birtakım özelliklerinin olması gerekmektedir. Piyasa şartlarındaki bir markanın sahip olması gereken başlıca özellikler şunlardır: Ayırtedicilik, Marka ismindeki orijinallik, Kolay anlaşılabilirlik ve hatırlanabilirlik, Ürün ile uyumluluk, Yasalara uygunluk, Gerek iç gerekse dış pazarda olumsuz bir anlam taşımaması MARKA NEDİR MARKANIN İŞLEVLERİ (FONKSİYONLARI) Gerek mal, gerekse hizmet için kullanılıyor olsunlar piyasada kullanılan markaların birtakım işlevleri vardır. Bu işlevler vasıtasıyla markanın neden kullanıldığı da belirlenmiş olmaktadır. Markanın başlıca işlevlerini altı başlık altında toplamak mümkündür. Bunları ayırtedicilik veya farklılaştırma, ürünün kaynağına işaret etme, kalite, garanti, güven verme ve reklam işlevleri olarak sıralayabiliriz. Ayırtedicilik veya Farklılaştırma Bir marka için ayırtedicilik veya farklılaştırma en önemli işlevdir. Zira, temelde markanın işlevi bir firmanın mal veya hizmetlerini diğer firmaların mal veya hizmetlerinden ayırmaktır.23 Piyasada yer alan ürünlere bakıldığında, farklı firmalara ait ürünlerin temelde çok benzer olabildikleri ancak asıl ürünleri farklılaştıran olgunun marka olduğu söylenebilir. Bu durumda ürünün algılanma şeklinin ürünün gerçek özelliklerinden çok daha önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durumu somutlaştırmak için bir örnek verilecek olursa, yapılan bir araştırmada bira içicilerine markası belirlenmemiş biralar sunulmuş ve aralarındaki özellik farkları sorulmuştur. Sonuçta, farklı bir yargıya Sayfa 23 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri varamadıkları görülmüştür. Bu durum, ürün farklılıklarının gerçekte, algılamadaki farklılıktan kaynaklandığını ortaya koymuştur.24 Örnekten anlaşılacağı üzere firmalar tarafından üretilen ürünlerin benzer ya da çok yakın özelliklere sahip oldukları belirlenmiştir. Bu durumda tüketicinin seçim aşamasında ürünleri ayırtetmek için kullanacağı araç markadır. Ürünün Kaynağına İşaret Etme Marka, bir ürünün kaynağına işaret ederek, ilgili ürünün kim tarafından üretildiğini yani markanın arkasında hangi firmanın yer aldığını gösteren bir işarettir. Dolayısıyla tüketici bir markayı alırken, marka sahibi olan firmayı da göz önünde bulundurarak alım yapabilmektedir.25 1.4.3. Kalite İşlevi Marka, aynı zamanda tüketiciye ürünün kaliteli olup olmadığı veya ne derecede kaliteli olduğu hakkında bilgi verebilir.26 Örneğin, elektronik sektöründe Sony markalı ürünlerin kaliteli olduğu kanaati tüketicide yaygın olarak mevcuttur. Zaten tüketicinin bir malı alması esnasında malın kalitesini tespit etmesi mümkün değildir. Bu bağlamda, alım yapılırken marka doğrudan ürünün kalitesi anlamına gelmektedir. Bir başka örnek verecek olursak, tüketicide Alman menşeli markaların kaliteli olduğu kanısı mevcutken, Çin menşeli markalar için ürün kalitesinin düşük olduğu kanısı yaygındır. Garanti İşlevi Markalar tüketici için garantiyi temsil ederler. Kalite işlevinde bahsedildiği üzere tüketicinin bir malın ne derece garantili olduğunu tespiti alım esnasında mümkün değildir. Ancak marka ismine bakılarak garanti kavramı gözönüne alınır ve alım yapılır. Örneğin, Sony firmasının tüketici nezdinde garantili mallar ürettiği kanısının yaygın olması nedeniyle ürün alımı bu kanı doğrultusunda yapılmaktadır. Markanın bir diğer önemli işlevi ise, tüketiciye güven temin etmesidir. Markanın ismine bakılarak bir ürünün güvenilir olup olmadığı kanaati tüketicide oluşabilir. Alınan ürüne olan güven oranının yüksek olması zaten markaya olan trendi ortaya koymaktadır. Buna örnek olarak, Alman menşeli markaların otomotiv sektöründe güven temin eden markalar olduğu kanısı tüketicide yaygındır. Buna ek olarak ticarette kullanılan ürünlerin üzerinde yer alan markalarının yanı sıra CE işareti de sıklıkla kullanılır hale gelmiştir. CE (Confirmite Europeenne) işareti kısaca bir ürünün asgari güvenlik koşullarını sağladığını ifade etmektedir.CE uygunluk işareti “üreticinin ilgili teknik düzenleme/düzenlemelerden kaynaklanan bütün yükümlülüklerini yerine getirdiğini ve ürünün ilgili tüm uygunluk değerlendirme işlemlerine tabi tutulduğunu gösteren işareti” ifade etmektedir.28 Bu Sayfa 24 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri haliyle CE işareti ürünler için güven vermesi ve bir nevi ayrıştırma yaptığından marka olarak değerlendirilebilir. CE, özellikle ilk olarak Avrupa ülkelerinin kendi aralarında daha sonraları ise çoğu ülke ile yaptıkları ticarette kullandıkları bir işaret olmuştur. Reklam İşlevi Marka, bir firma için en güçlü reklam ve tanıtım aracı olarak tanımlanabilir. Zira, küreselleşen dünyada her geçen gün artan halka arz neticesinde firmaların kendilerini tüketiciye en iyi şekilde ifade etmeleri için yapmaları gereken şey, tüketici tarafından tercih edilen ve olumlu izlenime sahip olan bir markaya sahip olmaktır. Marka imajı yüksek bir ürünün her zaman için firmaya yarar sağlayacağını söyleyebiliriz.29 Durumla ilgili bir örnek verilecek olursa, Koç grubunun sahip olduğu ‘Demirdöküm’ ısıtma sektöründe bilinen, güven temin eden ve dolayısıyla tercih edilen bir markadır. Mevcut haliyle ‘Demirdöküm’ markası hem ürünün hem de ait olduğu Koç grubunun reklamını tüketici nezdinde olumlu düşünceler oluşturmak suretiyle yapmaktadır. MARKANIN FAYDALARI Ticari alanda üretilen bir malın üretici, tüketici ve piyasa şartları açısından değerlendirilmesinde imaj, kalite, güvenilirlik, reklam, rekabet ve müşteri memnuniyeti gibi kavramları bünyesinde barındırarak ifade eden kavramın, marka olarak tanımlandığı belirtilmişti. Daha önce de bahsedildiği gibi markanın üretici, tüketici ve ülke menfaatleri açısından birçok faydası bulunmaktadır. Genel itibariyle markanın ticarette sağladığı faydaları şu şekilde sıralayabiliriz: - Marka, sunulan bir ürün ya da hizmetin vizyonu ve imajıdır. Dolayısıyla benzerlerinden ayırt edilmeyi sağlar. - Marka, üretici ve tüketici arasında bir iletişim aracı olarak görülebilir. - Tüketici nezdinde imajı iyi olan bir marka, her zaman piyasada kendi pazarını koruyarak, marka sahibi firmaların ekonomik yönden güçlenmesini sağlar. - Hukuki yönden koruma sağlar. - Haksız rekabetin önüne geçilmesini sağlar. - Yüksek fiyatlı satış sağlar. Böylece, üründen elde edilen katma değeri artırır. Bu faydalar gözönüne alındığında markanın oldukça fonksiyonel bir kavram olduğu görülmektedir. Marka sahibi olmanın ya da markalaşmanın üretici ve tüketiciye çok sayıda faydası bulunmaktadır. Markanın üreticiye sağladığı başlıca faydaları şu şekilde sıralayabiliriz: Marka, mevcut bir ürün için talep oluşturulmasında etkili olur. Marka, tüketicinin ürüne dolayısıyla firmaya bağlı olmasını sağlar. Sayfa 25 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Piyasada farklı firmalara ait aynı ya da benzer ürünler yer aldığından marka, ürünlerin ayrıştırılmasını, dolayısıyla firmanın satış kaybının azalmasını veya tamamen önlenmesini sağlar. Marka ticari anlamda haksız rekabeti önleyerek, firmanın ticari zarar görmesini engeller. Marka, piyasadaki mevcut olabilecek ürün taklitlerini bertaraf edebildiğinden firmanın prestijini korur. Piyasada tüketici tarafından bilinen ve çoklukla tercih edilen markalar, marka sahibi firma için de iyi imaj temin eder. Markanın tüketiciye sağladığı başlıca faydaları ise şu şekilde sıralayabiliriz: Marka, aynı ya da benzer ürünler için tüketiciye kıyaslama imkânı tanır. Marka, isim itibariyle ürün üzerinde görüldüğünde, tüketiciye kalite ve güven temin ettiğinden, tüketicinin kolay seçim yapmasını sağlar. Marka, tüketici açısından fiyat istikrarı sağlar. - Ürünle ilgili olarak kullanımdan kaynaklanan sorunlarda, markalar tüketicinin üreticiye temasında kolaylık sağlar. Marka, teknik destek almadan ürün seçimini kolaylaştırır. - Markalı ürünlerin, markasız ürünlere göre daha kaliteli olduğu düşünülür. Böylece, markalı ürünler rekabet çerçevesinde sürekli daha kaliteli ürünler imal etmek için çaba sarfederler. Markanın tüketici ve üreticiye sağladığı bu avantajlar kuşkusuz ticari alanda erişilmek istenen düzeyi belirtmektedir. Yani, özellikle marka imajının oluşması ve buna bağlı olarak markalaşmak hatta tanınmış marka (well-known marks) statüsüne erişmek temel amaç olarak öne çıkmaktadır. Marka Tescilinin Kapsamı Markaya yapılacak yatırım öncesinde yapılması gereken ilk aşama marka tescilidir. Marka tescili, iç ve dış pazarda ticarete girişim aşamasında bir milat olarak görülebilir. Markanın, ticarette devamlı ve istikrarlı olması için tescil edilmesi gerekmektedir. Ancak bu şekilde marka hukuki bir boyut kazanabilir. Tescil edilen bir marka üzerinde devir, miras, lisans, rehin ve teminat işlemleri yapılabilir. Tescile bağlanmış bir markanın firmaya sağladığı temel faydaları şu şekilde sıralayabiliriz: Haksız rekabetin önüne geçilmesi, Taklit malların toplatılabilmesi ve buna bağlı olarak ticari kaybın önlenmesi, Kayıtdışı ekonominin önüne geçilerek hem firma hem de ülke menfaati açısından maddi kayıpların önlenmesi, Kaçak üretimin önlenmesi. Sayfa 26 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Tescilli markanın yukarıda sayılan başlıca avantajlarının yanısıra yasal olmayan marka kullanımı ile ilgili olarak da çeşitli yaptırımlar mevcuttur. İzinsiz marka kullanımı neticesinde uygulanabilecek yaptırımlar ise şunlardır; İşyeri kapatılması, Markayı izinsiz kullanan kişiye hapis cezası, Maddi tazminat, Ürünlerin toplatılması. Türkiye’de uygulanan tescil sistemine bakacak olursak, 556 Sayılı KHK’nın 7. maddesi bir markanın tescil edilebilir olmasını sağlayan kriterleri içermektedir. Ayrıca mevcut maddeler aynı zamanda markanın taşıması gereken özellikleri ifade etmektedir. Buna göre 556 Sayılı KHK’nın 7. maddesinde yer alan red için mutlak nedenler şunlardır : 5 inci madde kapsamına girmeyen işaretler, Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetle ilgili olarak tescil edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar aynı olan markalar, Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar, Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan veya belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret ve adları münhasıran veya esas unsur olarak içeren markalar, Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan şeklini veya bir teknik sonucu elde etmek için zorunlu olan, kendine malın şeklini veya mala asli değerini veren şekli içeren işaretler, Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markalar, Yetkili mercilerden kullanmak için izin alınmamış ve dolayısıyla Paris Sözleşmesinin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesine göre reddedilecek markalar, Paris Sözleşmesi'nin 2 nci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamı dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, tarihi, kültürel değerler bakımından halka malolmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği diğer armalar, amblemler veya nişanları içeren markalar, Sayfa 27 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected] More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri Sahibi tarafından izin verilmeyen Paris Sözleşmesi'nin 1 inci mükerrer 6 ıncı maddesine göre tanınmış markalar, Dini değerleri ve sembolleri içeren markalar, Kamu düzenine ve genel ahlâka aykırı markalar. Yukarıda sayılan bendleri içeren işaretler marka olarak tescil edilemezler. Bunun yanısıra, Türkiye 1 Ocak 1999 tarihinde Madrid Protokolüne taraf olmakla sanayicilerimize uluslararası marka tescilini tek başvuru ile istenilen ülkelerde yapma kolaylığı getirilmiştir. Sayfa 28 More Enstitü UZEM www.uzemmoreenstitu.com [email protected]
