sunu maddenin ısı etkisiyle değişimi
advertisement
SAFİYE TUT MADDENĠN ISI ETKĠSĠYLE DEĞĠġĠMĠ • ISINMA VE SOĞUMA • Her maddenin bir sıcaklığı vardır. Örneğin; çay ya da yeni piĢirilmiĢ bir çorba sıcaktır. Buzdolabından çıkarılan su ya da dondurma ise soğuktur. SAFİYE TUT • Maddelerin hangisinin sıcak, hangisinin soğuk olduğunu anlayabiliriz. Ancak bunu ölçmek için dokunma duyusunu kullanmak hem zararlı olabilir hem de kesin ve net sonuçlar vermeyebilir. SAFİYE TUT • Sıcaklığı ölçmek için termometre adı verilen bir alet kullanılır. Termometre, bir hazne ve ona bağlı bir cam borudan oluĢur. Hazne içinde cıva veya renklendirilmiĢ alkol bulunur. SAFİYE TUT • Termometrenin bulunduğu ortam ısıtılırsa haznedeki sıvı, cam boruda yükselmeye baĢlar; ortam soğutulduğunda ise ilk konumuna doğru geri döner. SAFİYE TUT • Sıcaklıkları farklı olan maddeler bir araya getirildiğinde; sıcaklıkları eĢit oluncaya kadar aralarında ısı alıĢveriĢi olur. Böyle bir durumda sıcaklığı yüksek olan maddeden, sıcaklığı düĢük olan maddeye doğru ısı akıĢı olur. Bunun sonucunda sıcak madde soğur, soğuk madde ise ısınır. SAFİYE TUT • Maddeler arasındaki ısı alıĢveriĢi durduğunda her iki maddenin de sıcaklığı eĢit olur. Maddeler ısı alıĢveriĢi yaparken madde miktarları değiĢmez. Isı, sıcak maddeden soğuk maddeye akar. Isı, bir enerji türüdür ve kütlesi yoktur. Maddeler ısınırken kütleleri artmaz. Isı madde olsaydı, ısıtılan hiçbir maddenin kütlesi sabit kalmazdı. SAFİYE TUT SAFİYE TUT 1)HAL DEĞĠġĠMĠ • Buzdolabının buzluk kısmında bekletilen su donar. Donan su, buz olarak sıvı halden katı hale geçer. Su, hal değiĢtirmiĢtir. Sıvı bir maddenin soğuyarak (ısı vererek) katı hale geçmesine donma denir. Buzu odada beklettiğimizde katı halden sıvı hale geçer. SAFİYE TUT • Katı maddelerin ısı alarak sıvı hale geçmesine erime denir. Aynı Ģekilde burada da hal değiĢimi vardır. Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç halde bulunur. Maddeler, ısı etkisiyle bir halden diğerine geçebilirler. SAFİYE TUT • Cam, mum ve altın gibi maddeler eritilip soğutulduklarında, içinde bulundukları kabın Ģeklini alırlar. DiĢ hekimi, kuyumcu ve heykeltıraĢlar, kullandıkları malzemelere bu yöntemle Ģekil verirler. Örneğin; kuyumcular, altını eriterek kalıba dökerler. Bir süre sonra sıvı altın donar ve kalıbın Ģeklini alır. SAFİYE TUT 2)BOZUNMA • Isı, maddelerin hal değiĢiminde önemli bir etkendir. Bazı katı maddeler, ısıtıldığında eriyerek hal değiĢtirirler. Margarin, sabun ve mum gibi katı maddeler, ısıtıldıklarında erirler. Odun ve kâğıt gibi maddeler yanarlar. ġeker, tuz, un ve pirinç gibi ürünler ise ısıtıldıklarında bozunurlar. SAFİYE TUT • Örneğin; çay Ģekerini ısıttığınızda,rengi ısının etkisiyle önce sarıya, sonra da kahverengiye dönüĢür. Isıtmaya devam ettiğinizde Ģeker kömürleĢir ve koku yayar. ġekerin bu değiĢimi, bozunma olarak adlandırılır. Kâğıt, ekmek gibi maddeler de ısıtıldıklarında erimeyerek, tıpkı Ģeker gibi bozunurlar. SAFİYE TUT SAFİYE TUT
