HABER BÜLTENĐ 21 Ekim 2004 Haber Özetleri Ortadoğu • Tahran'ın nükleer programı hakkındaki krizi çözmek üzere, Đran ve üç Avrupa ülkesi arasındaki görüşmeler bugün Viyana'da başlıyor. Đran nükleer programa yakıt üretimi için ihtiyaç duyduğunu savunuyor. Avrupa ülkeleri, Đran'a nükleer enerji programını silah üretimi için geliştirmediği hakkında garantiler sunması için son bir fırsat daha veriyor. Fransa, Almanya ve Đngiltere, Viyana'daki görüşmelerde, Đran'ı tüm uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurmaya ikna etmeyi amaçlayan teklifler sunacaklar. Görüşmeler, Birleşmiş Milletler'in Đran'ın işbirliği yapıp yapmadığına karar vermesinden bir ay önce gerçekleştiriliyor. Đran Dışişleri Bakanı Kemal Harrazi, Avrupa'nın yazılı önerilerini gördükten sonra, kendi tekliflerini masaya sunacaklarını açıkladı. Ayrıca, uranyum zenginleştirme programını durdurması yönündeki talepleri kabul etmeyeceğini belirtti.Đran'ın ne gibi karşı öneriler getireceği bilinmiyor. Reformcu Devlet Başkanı Muhammed Hatemi, silah programı geliştirmeye çalışmadıklarına dünya ülkelerini ikna etme yolunda her türlü işbirliğine hazır olduklarını söylüyordu. Hatemi, bir yandan da Đran'ın nükleer teknolojiye sahip olma hakkı bulunduğunu vurguluyordu. Muhammed Hatemi şimdi uzlaşıcı bir tutumla, Đran'ın tamamen işbirliğine ve görüşmelere hazır olduğunu söyledi. Avrupa tarafı için, atom bombaları üretiminde kilit bir süreç olan zenginleştirme programının durdurulması en önemli taleplerden biri. Amerika Birleşik Devletleri, petrol ve gaz stokları açısından zengin bir ülkenin neden nükleer enerjiye de ihtiyacı olduğunu sorgulayarak, Đran'ın niyetleri konusunda uluslararası kaygının doğmasına neden oldu. Đran ordusu Viyana'daki kritik görüşmelerin bir gün öncesinde uzun menzilli bir balistik füze denemesi yaptı. "Şahap 3" füzesinin menzili içine Đran'ın baş düşmanı Đsrail de giriyor ve bu füzenin nükleer savaş başlığı taşıyacak yetenekte olduğu tahmin ediliyor. (BBC) • Kerkük Valisi Abdürrahman Mustafa, Türkiye ve Türkmenlerin endişelendiği şekilde Kerkük'ün ''Kürtleştirilmesi'' yönünde kentin nüfus yapısını değiştirmeye yönelik bir çabanın söz konusu olmadığını öne sürdü. Amerika'nın Sesi radyosunun haftada bir Kürtçe yayınlanan ''Merhaba Washington'' programına katılan Mustafa, ''Kerkük'ün nüfus yapısının Kürtleştirilmeye çalışıldığı doğru değil'' dedi ve kentin geleceğinin Kürtler, Araplar, Türkmenler ve Asuriler tarafından birlikte kararlaştırmasının gerektiğini söyledi. Mustafa, ''Kerkük'te koşulları iyileştirmek için elimizden gelenin en iyisini yapacağız. Şu ana kadar bunu başaramadıysak, nedeni, 1 yeterli fon ve kaynakların olmamasındandır. Amacımız, Kerkük kentini bölgedeki bütün etnik ve dini gruplar arasında kardeşliğin bulunduğu bir kente dönüştürmektir'' dedi. Programa Mustafa ile birlikte, Süleymaniye şehir konseyi başkanı Kadir Hama Can Aziz ve Irak Kürdistan Demokratik Partisi lideri Mesud Barzani'nin danışmanı Falakaddin Kakeyi de katıldı. Üç katılımcı da, Kerkük kentinin geleceğini olumlu gördüklerini ve bütün meselelerin yasal ve siyasi süreç içinde barışçı olarak çözülebileceğini ifade ettiler. WASHINGTON (A.A) (DEN-KRC-MCT) • ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı William Burns, gelecek ay yapılması planlanan Irak konusundaki uluslararası konferansa, Irak'tan sadece geçici hükümetin üyelerinin davet edileceğini bildirdi. Irak'ta ABD destekli geçici hükümete karşı olanların uluslararası Irak konferansına davet edilmeyeceğinin işaretini veren Burns, 22-23 Kasım'da Mısır'da yapılacak konferansta ana gündemi, Irak'ın istikrara kavuşturulmasının oluşturacağını kaydetti. Burns, Kahire'de Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek ile görüşmesinden sonra düzenlediği basın toplantısında, konferansın, Iraklılara yardım ve Irak'ta hükümete siyasi sürecin güvenliğinin ve organizasyonunun sağlanmasına destek için fırsat olduğunu söyledi. Uluslararası konferansın katılımcıları arasında, konferansa Irak'ta ABD'nin desteklediği geçici hükümetin karşısındaki muhalif grupların katılıp katılamayacağına ilişkin tartışma yaşanıyor. ABD'nin Irak savaşını başlatmasına karşı çıkan Fransa, konferansa,geçici hükümetin yanı sıra Irak'ta Amerikan varlığına karşı çıkan siyasi güçlerin de yer alacağı geniş bir katılım olması çağrısında bulunmuştu. Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde yapılması planlanan konferansa, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu Irak'ın komşularının, sanayileşmiş ülkelerin oluşturduğu G-8 ülkeleri, Çin ve BM, Arap Birliği, Đslam Konferansı Örgütü ve Avrupa Birliği temsilcilerinin katılması bekleniyor. KAHĐRE (A.A) (AP-ZER-SRP) . (VOAnews) • Lübnan'da haftalardır süren siyasi belirsizliğin ardından, Başbakanı Refik Hariri ve kabinesi istifa etti. Hariri, Suriye yanlısı politika izliyordu. Lübnan Başbakan Refik Hariri, başkanlık sarayına çıkarak, istifasını Devlet Başkanı Emil Lahud'a sundu. Aynı zamanda milyarder bir işadamı olan Hariri, ülkede iç savaşın sona erdiği 1990'dan bu yana ülke siyasetinin en etkili isimlerinden biri oldu. Hariri, son 12 yılın 10'unda başbakanlık görevini yürüttü. Hükümet, başkanın Suriyeli yanlısı politikasını destekleyenler ile Suriye'nin Lübnan üzerindeki hakimiyetine karşı olanlar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle felce uğradı. Suriye yanlısı siyaset izleyen ancak aynı zamanda Devlet Başkanı Emil Lahud'un siyasi rakibi olan Hariri, yeni hükümette başbakanlık görevini üstlenmeyeceğini söyledi. Lübnan'daki siyasi çıkmaz, Suriye'nin doğrudan baskısı sonucu devlet başkanının yetkilerini artıran tartışmalı anayasa değişikliğinin parlamentodan geçmesiyle başladı. Önceleri, devlet başkanının görev süresinin uzatılmasına muhalefet eden Hariri, daha sonra Suriye'nin baskısıyla saf değiştirdi. Kabineden dört bakan, devlet başkanının görev süresini üç yıl uzatan söz konusu anayasa değişikliği nedeniyle Eylül ayında istifa etmişti. Anayasa değişikliğiyle ülke, Suriye yanlıları ve karşıtları olarak ikiye ayrıldı. Lübnan'daki siyasi kriz , Birleşmiş Milletler'in Suriye'ye Lübnan'dan askerlerini çekmesi ve Lübnan'daki seçimlere müdahale etmemesi yönündeki çağrısıyla aynı zamana rastladı. Şam yönetimi BM'nin baskısına 2 direniyor. Beyrut da, yaklaşık 14 bin Suriye askerinin istikrarın sağlanması amacıyla hükümetin talebiyle Lübnan'da bulunduğunu belirtiyor. (BBC) • Birleşmiş Milletler, Irak’taki personelinin korunması için ayrı bir Birleşmiş Milletler gücü oluşturulmasını Koalisyon yetkilileriyle görüşüyor. Birleşmiş Milletler, personelinin Bağdat’ta “yeşil bölge” olarak tanımlanan ve çok iyi korunan bölge dışında, çokuluslu güce bağlı özel bir birim tarafından korunmasını istiyor. Bir ada devleti olan Fiji, bu özel Birleşmiş Milletler gücüne 130 asker göndereceğini açıkladı. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari Ocak ayında planlanan seçimler için daha büyük bir Birleşmiş Milletler varlığına ihtiyaç duyulduğunu açıkladı. Zebari, konuyu gelecek ay Mısır’da yapılması beklenen Irak konulu bir uluslararası konferansta gündeme getireceğini bildirdi. (VOAnews) • Irak Sünni din adamları, eğer Felluce büyük bir askeri operasyona maruz kalırsa, seçimleri boykot edecekleri ve seçimleri engellemek için daha etkili yöntemlere başvuracakları tehdidinde bulundular. Diğer yandan, Irak Ulusal muhafızları kuzey bölge komutanı Enver Hamed Emin, güçlerinin Kerkük’te seçimler zamanında güvenliği sağlayamayacağını ve bunu da söz konusu gücün terör odaklarını bulmak için yeterli bir emniyet ağına sahip olmamasına bağladı. (El-Hayat Gazetesi) Đngiltere Başbakanı Tony Blair (Dün) Ocak 2005’te Irak’ta yapılacak seçimlerden önce şiddet olaylarının artacağı tahmininde bulundu. Blair ayrıca Amerika’nın Đngiltere’den güç desteği talebi konusuna değinmedi. Ancak bazı taraflar Blair’e Amerika’nın talebini fiilen kabul ettiği suçlamasında bulunmaktadırlar. Amerika Felluce gibi şiddet olayları yaşanan bölgelere destek olması ve Amerikan askerinin kaydırıldığı söz konusu güçlerin yerini tutması için, Đngiltere’den asker talebinde bulunmuştu. (Alquds Gazete si) • • Geçen Çarşamba günü Bağdat’ta Başbakan Allavi’nin başkanlığını yaptığı ulusal uzlaşma hareketine (Siyasi parti) bağlı Stratejik Araştırma Merkezi müdürü, kendisine düzenlenen bir suikast operasyonu sonucu hayatını kaybetmiştir. El-Samarra da Amerikan güçlerinin şehre girmesi ile sonuçlanan, Samarra halkı heyeti ile hükümet heyeti arasında yapılan müzakerelerde hükümet heyetinin başkanlığını yapmıştı. (Alquds Gazetesi) • Necef-Şii mercii Sistani’nin resmi sözcüsü Hamit El-Haffaf’a dayandırılan, Irak’ta yapılacak seçimlerde Şii merciinin bağımsızlar listesini desteklediği açıklamasını yalanladı. Şiidin adamı bu konuda “Bu haberlerin hiçbir doğruluk payı yoktur… Şii mercii söz konusu seçimlerde tarafsız kalacak, seçimlere bir taraf olarak girmeyecek ve rekabete katılmayacaktır. Şii mercii kendisini tüm Iraklıları koruyan bir baba olarak görmektedir. Bunun için bu parti, o partiyi desteklemek için seçimlere girmeyecek, ülkeyi sıkıntıdan kurtarmak için Irak halkını oluşturan taraf ve gruplara öğüt verme ve yönlendirme rolünü üstlenmeyi tercih etmektedir. (Alquds Gazetesi) Kafkasya- Ortaasya 3 • Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'da ikincisi düzenlenen ''Bütün Rusya Azerbaycanlıları'' Kongresi'ne Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ile birlikte katılarak açılış konuşması yaptı. Konuşmasında uluslararası terörizmle mücadelenin önemine değinen Putin, ''Terörizme karşı savaşta biriz ve aynı saflardayız. Terörizm belası tüm Avrasya coğrafyasına karşı gerçek bir tehdit oluşturuyor'' diye konuştu. Putin, asıl görevlerinin terörizme karşı güçlü bir ortaklık oluşturmak olduğunu belirterek, teröristlerin milliyetçi veya dini unsurları malzeme olarak kullanmasını engellemeleri gerektiğini kaydetti. Vladimir Putin, dar milliyetçi tehditlere karşı kararlı bir şekilde karşı çıkılması gerektiğini belirterek, ''Sadece devlet kurumları değil, toplumda herhangi bir milliyetçi veya dini hoşgörüsüzlüğe tepki göstermeli'' dedi. Putin, Rusya ve Azerbaycan ilişkileri konusunda da iki ülkenin üçüncü ülkelere yönelik projeler üzerinde durması gerektiğini söyledi. Rusya'nın ekonomik olarak güçlü ve bağımsız bir Azerbaycan'ı desteklediğini belirten Putin, ''Rusya, samimi olarak istikrarlı, güvenli ve ekonomik olarak güçlü bir Azerbaycan görmek istiyor. Sadece ekonomik olarak bağımsız olan ülkeler etkili, bağımsız politikalar izleyebilir. Rusya bu tip komşulara sahip olmak ister'' dedi. Aliyev de yaptığı konuşmada, Rusya ve Azerbaycan arasında üst seviyede yoğun bir siyasi diyalogun bulunduğunu, ''Đki ülkenin birçok konudaki görüşleri birbirine çok yakın ve bu da uluslararası konularda işbirliği yapmamızı sağlıyor'' dedi. Azerbaycan'ın Rus halkına karşı dostane bir tavrının olduğunun altını çizen Aliyev, ''Azerbaycan'da bir tek Rus okulu kapatılmadı. Üniversitelerde yönetmeliklerin Rusça olduğu özel bölümler var. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusça gazetelerin sayısında artış oldu'' diye konuştu. MOSKOVA (A.A) (NHT-SO-ĐO) • Türkiye ve Gürcistan arasındaki askeri işbirliği çerçevesinde, 2 milyon dolarlık lojistik yardım protokolünün imzalandığı belirtildi. Gürcistan Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, 2005 yılında verilecek lojistik destek protokolünün imzalandığı ifade edildi. Türkiye'nin, iki ülke arasındaki askeri işbirliği çerçevesinde bugüne kadar Gürcistan'a 37 milyon 400 bin dolarlık yardımda bulunduğu ifade edildi. TĐFLĐS (A.A) (MEK-NRD-SRP) • NATO Genel Sekreteri Jaap de Hoop Scheffer, çıktığı Orta Asya ülkeleri ziyareti çerçevesinde geldiği Özbekistan'ın başkenti Taşkent'te, Cumhurbaşkanı Đslam Kerimov, Savunma Bakanı Kadir Gulamov ve Dışişleri Bakanı Sadık Safayev'le temaslarının ardından düzenlediği basın toplantısında, Đstanbul'da haziran sonunda yapılan NATO zirvesinde Orta Asya ve Kafkaslar bölgesinin stratejik öneminin belirtildiğini hatırlatarak, bu çerçevede Orta Asya ziyaretinin önemli olduğunu söyledi. Zirveden sonra, bölgedeki ilişkilerin güçlendirilmesi amacıyla, NATO Genel Sekreterliği'ne bağlı Orta Asya ve Kafkasya özel temsilciliği ihdas edildiğini ve bunun başına Robert Siemens'in getirildiği ifade eden de Hoop Scheffer, karşılıklı ilişki ve iletişimi geliştirmek amacıyla her bölgeye 2 subay gönderileceğini bildirdi. Ziyaretinin amacının, Orta Asya ülkeleriyle NATO arasındaki ilişkileri güçlendirmek, terör ve bölgesel tehditlere karşı güvenlik konularında ortak menfaatleri ele almak olduğunu açıkladı. Genel Sekreter, bir gazetecinin, 4 Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in önceki gün Tacikistan'da askeri üs açtığını ve Rusya'nın Kırgızistan'da askeri üssü bulunduğunu hatırlatması üzerine, ''Bu ülkeler bağımsız devletlerdi, bu karar onların egemenlik hakkıdır. Rusya Savunma Bakanı Sergey Đvanov'la Romanya'da yaptığımız görüşmede bu konuda bize bilgi verilmişti'' dedi. Özbekistan Dışişleri Bakanı Sadık Safayev de NATO'nun Barış Đçin Ortaklık (BĐO) programı çerçevesinde Taşkent'te bir eğitim merkezi kurulması konusunun da bu ziyaret sırasında ele alındığını bildirdi. TAŞKENT (A.A ) (SS-ALŞ) • Ermenistan Ulusal Birlik Partisi lideri Artaşes Gegamyan, Türkiye'nin bölgesel gelişmelerdeki rolünün giderek arttığını, ülkesinin bu konuyu değerlendirmesi gerektiğini söyledi. Gegamyan, Erivan'da düzenlenen bir toplantıda yaptığı konuşmada, ''Ermenistan'ın doğru politika izlemesi ve başkalarının işine burnunu sokmaması gerektiğini'' ifade etti. Ermeni yönetiminin Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girişiyle ilgili sürece müdahale etmemesini isteyen Gegamyan, Türkiye'nin AB üyeliğinin Ermenistan ile hiçbir şekilde ilgisi bulunmadığını ifade etti. ERĐVAN (A.A) (MVA-DUY-MCT) Avrupa • ABD'nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Stratejik ve Uluslararası Etüdler Merkezi'nin (CSIS) yayımladığı Türkiye-AB ilişkileri raporunda, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan hükümetinin Türkiye'yi AB'ye taşıma çabaları anlatıldı, AB sürecinde karşılaşılacak sınavlara işaret edildi. CSIS raporunda, AB Konseyi'nin 17 Aralık'taki kararı öncesinde, Kıbrıs referandumundaki hayır tavrı ile ilgili hiçbir pişmanlık hissetmeyen Kıbrıs Rum liderliğinin, Türkiye'den önemli tavizler isteyeceğine ilişkin güçlü işaretler bulunduğu belirtildi. WASHINGTON (A.A) (UE-KB-ÇA) • Avrupa'daki Ermeni lobisinin Avrupa Parlamentosu'nda yaptığı iki günlük toplantılar sona erdi. Avrupa Parlamentosu Birleşik Sol grubu üyesi Fransız Francis Wurtz'un yardımıyla düzenlenen ''Avrupa Ermenileri Kurultayı''nın sonunda, AB'ye üye 25 ülkenin devlet başkanlarına gönderilmek üzere kaleme alınan metinde, Türkiye'nin, Ermeni iddialarını tanıyıncaya kadar AB'ye üye olmaması istendi. Kurultay açıklamasında, ''Ermenistan'ın barışçı, insan haklarına saygılı bir ülke olduğu'' öne sürülerek, ''Türkiye'nin iyi komşuluk ilişkilerinin gereğini yerine getirmediği, cezaevlerinde işkencenin devam ettiği, kadınların taciz edildiği, farklı dine mensup azınlıklara yönelik ayrımcılığın devam ettiği, Türkiye'nin saldırgan bir devlet olarak Kıbrıs'ı 30 yıldır işgal altında tuttuğu, Ermenistan'a 10 yıldan fazla bir süredir ambargo uyguladığı'' gibi iddialara yer verildi. Açıklamada, ''Türkiye'de Ermeni azınlığa baskı uygulandığı, Ermeni mirasının tahrip edildiği, okullarda Ermeni soykırımına ilişkin öğrencilere yanlış bilgi verildiği, yeni ceza yasası ile Ermeni soykırımı hakkında konuşmanın ceza kapsamına alındığı ve Ermeni soykırımını reddetme kampanyasının dünya çapında devam ettiği'' öne sürüldü. Kurultaydan önce çalışma toplantısına konuşmacı olarak katılan Avrupa Parlamentosu Sosyalist Grup Başkan Yardımcısı Harlem Desir, ''Ankara'nın Ermeni soykırımı iddialarını kabul etmesi gerektiğini, ancak bunun Türkiye'nin 5 AB üyeliğinin önünde bir koşul olarak görülemeyeceğini'' söyledi. BRÜKSEL (A.A) (ÖZ-SU-DUY-ÇA) Amerika • Amerika Merkezi Haberalma Örgütü CIA, Çin’le ilgili önceden gizli sayılan birçok belgeyi kamuoyuna açıkladı. 1948-1976 yılları arasında kaleme alınmış belgeler Mao Zedong’un Çin’in liderliğine yükselişinden, Pekin’in ilk nükleer denemelerine ve Sovyetler Birliği’nden kopmasına kadar birçok önemli olayı kapsıyor. Uzmanlar kayıtların Amerika’nın bazı yanlış öngörülerinin yanı sıra, bu ülkenin Tayvan’la ilişkileri konusunda son derece isabetli gözlemleri içerdiğini belirtiyor. Belgelere CIA’in, www.cia.gov adresinde ulaşılabilir. (VOAnews) Gazete Başlıkları: (bbc ve voanews haber kanallarından yararlanılmıştır.) Fransız Le Parisien gazetesi, bugün Başbakan Erdoğan'la yapılan bir mülakata yer veriyor sayfalarında..Türkiye'nin tek istediğinin, kendisine üyelik konusunda diğer ülkelere davranıldığı gibi davranılması olduğunu belirtiyor. Başbakan Erdoğan, Le Parisien gazetesine verdiği mülakatta, Türkiye'nin demokrasi ve insan hakları konusunda, bazı Avrupa Birliği üyelerinden bile ilerde olduğunu da ifade ediyor. Daha önceden Türkiye'ye satılan Alman tanklarının Güneydoğu'daki çatışmalar sırasında kullanıldığını iddia eden bazı haberlerin ardından, Alman Sueddeutsche Zeitung gazetesi, tanklar ve Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi arasında doğrudan bir bağlantı kuruyor. "Türkiye'deki durum böyle devam ettiği sürece, tanklar bu ülkeye yollanmamalı. Türkiye'nin Avrupa'ya girmesine izin verilmemeli."Alman tanklarının Kürtlere karşı kullanılması ihtimalinin kesinlikle olmaması gerektiğini yazan gazete, bu sağlanmadığı takdirde Türkiye'ye daha fazla tank gönderilmesinin anlamsız olduğunu savunuyor. Đspanyol La Razon gazetesi de bugün sayfalarında Türkiye'yle ilgili satırlara yer veriyor.. Gazete, şöyle yazıyor: "Ekonomik ve sosyal ilerleme sağlayan, istikrarlı ve Avrupa Birliği'ne üye olma sürecindeki bir Türkiye, Batı'nın güvenliği için hayati önem taşıyor." Gazete, Türkiye'nin bu öneminin, kendisini Đslami radikaller için ise bir hedef haline getirdiğini yazıyor. . 6