haber bültenđ

HABER BÜLTENĐ
16 Eylül 2005
Haber Özetleri
Irak
•
Irak Devlet Başkanı Celal Talabani, Irak güçlerinin bu ay sonunda bazı
yabancı güçlerin yerini alabileceğini söyledi. Irak’tan önemli bir geri çekilme
için tarih belirlemek istemediğini yineleyen Talabani, ''Teröristleri
cesaretlendirmek istemiyoruz, çünkü onlar sizi ya da bizi tehdit edebilir'' dedi.
Irak'ta Kürtler, Sünniler ve Şiilerin iç savaşa sürüklendiği açıklamalarını kabul
etmeyen Talabani, ''Iraklılar arasında savaş yok. Irak'ta, halkımıza karşı
savaşan, sivilleri ve masum insanları öldürmeye çalışan ülke dışından gelen
binlerce suçlu var'' diye konuştu. Talabani, Irak'ta Kürt bölgelerinin ''demokratik
deneyim, rehabilitasyon, ekonomik, kültürel ve sosyal gelişmede örnek teşkil
edebileceğini'' savundu. Bu arada, Irak'ın ulusal güvenlik danışmanı Muvaffak
El-Rubai de, Irak rejiminin, ABD önderliğindeki koalisyon güçleriyle hangi
şartlarda ülkenin güvenliğinin sorumluluğunu alacağı konusunu görüşmekte
olduğunu söyledi. El-Rubai, ''Bazı bölgelerin, kentlerin ve küçük yerleşimlerin
Irak güvenlik güçlerinin sorumluluğuna geçmeye hazır olduğunu
düşünüyoruz''diye konuştu. Irak'ın yüzde 80'inin güvenli, sıcak noktaların ise
sadece yüzde 20 oranında olduğunu savunan El-Rubai, şu anda sayıları 200
bin kadar olan Irak güvenlik güçlerinin yarıdan fazlasının yabancı güçlerin
desteği olmaksızın kendi başlarına hareket etmeye hazır olduklarını kaydetti.
(AA)(REU-AFP)
•
BM zirvesi için New York’ta bulunan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Irak
Başbakanı Đbrahim Caferi ile bir araya geldi. Görüşme sonrasında bir açıklama
yapan Irak Başbakanı Caferi, görüşme sırasında anayasa meselesi ve
Telafer'de yapılan operasyonlar kadar, Irak'ın yeniden inşası konusunu da ele
aldıklarını ifade etti. Görüşmede terör örgütü PKK konusunun da Başbakan
Erdoğan tarafından gündeme getirildiğini söyleyen Caferi, ''Bu konuda
Türkiye'ye destek vermek için, kendi topraklarımızın isyancılar tarafından
kullanılmasına karşı tavrımız ve iki ülke arasındaki ilişkileri güçlü tutmak
konusundaki duruşumuz sağlamdır'' dedi. Irak topraklarındaki terör örgütü
PKK varlığıyla ilgili bazı somut adımlar atılması konusunun konuşulup
konuşulmadığının sorulması üzerine ise Caferi, ''Evet, topraklarımızın
herhangi bir komşu ülkeye yönelik saldırılarda kullanılmaması ve bu konuda
sağlam durmamız gibi prensipler üzerinde mutabık kaldık. Ayrıca güvenlik
alanında istihbarat alışverişi ve değişimi konusunda da anlaştık'' şeklinde
konuştu. (AA)
1
•
Irak Türkmenleri Cephesi (ITC) Musul Đl Temsilciliği’nin verilerine göre Ağustos
2004’ten bu yana süren çatışmalar nedeniyle Telafer’den Musul’a kaçan
ailelerin sayısı 5 bini geçti. (YENĐ MESAJ GAZETESĐ)
•
Sünnilerin anayasa müzakere komisyonu üyesi Hüseyin El-Felluci’nin
açıklamasına göre, ABD hükümeti Sünni gruba karşı öfkeli oldukları için
Sünnilere karşı askeri operasyon düzenlemektedir. Felluci, Telafer’e yapılan
operasyonun nedeni olarak da bunu göstermiştir. (IRAK HABER AJANSI)
•
Ulusal Uzlaşma Partisi Başkanı Đyad Allavi, Telafer’e ilaç ve gıda yardımı
gönderdi. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
•
Irak'ın kuzeyinde bugün bomba yüklü araç infilak etti, patlamada 8 kişi öldü, 20
kişi yaralandı. Hastane kaynaklarından öğrenildiğine göre, bombalı saldırı,
Türkmen şehri Tuzhurmatu kasabasında cuma namazından çıkan Şiileri hedef
aldı. (AA)(AFP)
•
Kürtler, “Kürdistan” bölgesinin anayasa taslağını yazmaya başladılar. Bu
taslak 15 Ekim’de “Kürdistan” parlamentosuna teslim edilecek. “Kürdistan”
parlamento başkanı Adnan El-Müftü’nün açıklamasına göre, bu taslağın en
önemli noktaları Kürtlerin kendi kaderlerini belirleyecek olması, Kürt bölgesinin
tespit edilecek olması ve peşmergelerin durumunun belirlenecek olmasıdır.
Ayrıca Kürt bölgesinin anayasa komisyonunu başkanı Frest Ahmet’in
açıklamasına göre, bu komisyona Türkmenler ve Hıristiyanlar da
katılacaklardır. Ahmet, komisyonda “Kürdistan’da” yaşayan Türkmen ve
Hıristiyanların temel haklarının verileceğini ve bu hakların Irak anayasasında
onlara verilen temel haklardan daha fazla olacağını bildirdi. (ALQUDS GAZETESĐ)
•
Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani, ABD’nin Birleşmiş Milletler temsilci John
Negroponte’nin katılmadığı BM’nin Genel Kurulu’nda Kürtçe konuşma yaptı.
Bunun bir ilk olduğu belirtildi. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
•
ABD Savunma Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, Irak savaşının başladığı
Mart 2003'ten itibaren şu ana kadar 1897 ABD askeri hayatını kaybetti. (IRAK
HABER AJANSI)
•
Irak Petrol Bakanı Đbrahim Bahru-l ulum, “Kürdistan”a giderek, “Kürdistan”
Parlamento Başkanı ile görüştü. Görüşmede bu bölgede yapılması düşünülen
projeler ele alındı. (www.nawartv.com)
•
Irak Đçişleri Bakanlığı, Kerkük Polis Müdürü General Şirko Şakir’in (Kürt)
görevden alındığını açıkladı. Ancak Kerkük polis müdürü bu kararın
uygulanmayacağını bildirdi. Diğer yandan Polis müdürü, Kerkük’te bugün
başlayan yeni öğretim yılında, kız öğrencilerin velilerini, çocuklarını okula
göndermeleri yönünde teşvik ederek, güvenlik güçlerinin gerekli önlemleri
alacağını belirtti. (ALQUDS GAZETESĐ)
2
•
“Kürdistan” bölgesi Başkanı Mesud Barzani, dün Erbil’de uluslar arası bir
fuarın açılışını yaptı. Fuara 27 ülkeyi temsil eden 200 şirket de dahil olmak
üzere toplam 300 şirket ve bazı bakanlar katıldı. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
Orta Doğu
•
AB ile Đran arasındaki nükleer görüşmeleri yürüten Fransa, Almanya ve
Đngiltere'nin, Đran'a nükleer programı ile ilgili daha önce yaptıkları öneriyi
tekrarladığı bildirildi. Fransa, Almanya ve Đngiltere Dışişleri bakanları Philippe
Douste-Blazy, Joschka Fischer ve Jack Straw, Đran Dışişleri Bakanı Manuçehr
Mütteki ve Đran'ın nükleer görüşmeleri sürdüren heyetinin başkanı Ali Laricani
ile BM zirvesi sırasında New York'ta görüştüler. Görüşmeden sonra AB
Dışişleri Bakanları, daha önce Đran'a yaptıkları uranyum zenginleştirme
çalışmalarını durdurması karşılığında ekonomik ve diğer konularda yardım ve
işbirliği önerilerinin hala masada olduğunu ve Đran'ın yanıtını beklediklerini
söylediler. Almanya Dışişleri Bakanı Fischer “şimdi Đranlıların yeni önerilerini
açıklamasını beklediğimizi vurguladık'' dedi. Đngiltere Dışişleri Bakanı Straw
ise, AB Bakanları olarak, yeni Đran Cumhurbaşkanı Muhammed
Ahmedinecad'la görüşeceklerini de kaydetti. Đran Cumhurbaşkanı Mahmud
Ahmedinecad'ın, nükleer programları konusunda AB'nin bugün tekrarladığı
önerilere, Cumartesi günü BM Genel Kurulu'nda yapacağı konuşmada yanıt
vereceği bildirildi. AB ile Đran arasındaki nükleer görüşmeleri yürüten Fransa,
Almanya ve Đngiltere'nin dışişleri bakanları, Đran Dışişleri Bakanı'ndan sonra
Đran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad'la görüştü. Görüşmeye BM Genel Sekreteri
Kofi Annan da katıldı. (AA)(AP)
•
ABD, Đran Cumhurbaşkanı Muhammed Ahmedinecad'ın nükleer teknolojilerini
Đslam ülkeleri ile paylaşabilecekleri yönündeki açıklamasını eleştirdi. Dışişleri
Bakanlığı sözcüsü Adam Ereli, yaptığı açıklamada, ''Đran'ın nükleer kitle imha
silahları geliştirmeye çalıştığını, terörizmi desteklediğini dikkate alarak, Đran'ın
oldukça istikrarsızlaştırıcı ve sorun yaratıcı bir uluslararası tutuma katkıda
bulunmaya çalıştığı yönündeki her türlü ihtimali kaygıyla karşılıyoruz'' dedi.
(AA)(AP)(REU)
•
Filistinli baş müzakereci Saib Erakat, barış için tek çözümün, Đsrail'in işgal
altındaki topraklardan tamamen çekilmesi olduğunu söyledi. Erakat, Đsrail
Başbakanı Ariel Şaron'un BM Genel Kurulu'ndaki konuşmasına yanıt olarak,
''Sorun, yalnızca 1967'de başlayan işgalin sona erdirilmesiyle çözülebilir. Barış
ve istikrara giden yol, işgale son vermeden geçiyor'' açıklamasına yaptı. Saib
Erakat, Đsrail'e barış planı ''yol haritası''na dayanan, Gazze ve Batı Şeria'da
Filistin devleti kurulması konusundaki müzakereleri sürdürme çağrısını da
yineledi. Đsrail, Filistinliler barışa karşı çıkan örgütleri silahsızlandırana kadar
müzakereleri sürdürmeyi reddediyor. Đsrail Başbakanı Ariel Şaron, BM Genel
Kurulu'nda yaptığı konuşmada, Filistinlilerin kendi devletlerini kurma hakkı
olduğunu ve Đsrail'in Filistinlileri yönetme arzusunda olmadığını söylemişti.
Şaron ayrıca Đsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesinden sonra şimdi barış
isteğini kanıtlama sırasının Filistinlilerde olduğunu kaydetmişti. (AA)(REU)
•
Đsrail ve Katar Dışişleri Bakanları Silvan Şalom ve Şeyh Hamid bin Cesim bin
Cebor El-Tani, New York'taki BM devlet ve hükümet başkanları zirvesi
3
sırasında bir araya geldi. El-Tani'nin dün Arap ülkelerine Đsrail ile görüşmeye
başlamaları çağrısında bulunmasından sonra bugün bir araya gelen El-Tani ve
Şalom, yarım saatlik bir görüşme yaptı. Đsrail Dışişleri Bakanı Şalom,
görüşmeden sonra bugün Endonezya Dışişleri Bakanı Hasan Virayuda ile
yaptığı görüşmeyi de kastederek, iki dışişleri bakanıyla da diyalogu sürdürme
konusunda mutabık olduklarını söyledi. Bu arada Đsrail Başbakanı Ariel
Şaron'un sözcüsü Asaf Şariv, ülkesinin, Katar emiri Şeyh Hamad bin Halife ElTani ile bir görüşme ayarlamaya çalıştığını bildirdi. (AA)(AP)
•
ABD Dışişleri Bakanı Rice, Suriye’ye karşı şuan için askeri bir operasyon
düşünmediklerini açıkladı. (IRAK HABER AJANSI)
Kafkasya ve Orta Asya
•
Özbekistan Cumhuriyet Başsavcı Yardımcısı Enver Nebiyev, gelecek hafta
başlaması beklenen Andican olaylarıyla ilgili olarak, ''2004 Ağustosu’ndan bu
yana Hizb'üt-Tahrir, Ekremiler ve Türkistan Đslami Hareketi'nin bu eyleme
hazırlandığını'' söyledi. Nebiyev şunları kaydetti: ''Onların planlarında, halen
Taşkent cezaevinde yatan Ekremilerin lideri Ekrem Yoldaşev ile onun
yardımcısı Nadir Ömerov'un serbest bırakılmasını sağlamak, Taşkent ile
Fergana vadisi arasındaki tünel geçidini keserek Taşkent'le vadi arasındaki
irtibatı engellemek, masum halkı gösterici olarak olayların içine çekmek ve bu
suretle 'renkli inkılap' için zemin hazırlamak vardı.'' Nebiyev, eylemler için 300
bin dolar para ayrıldığını da sözlerine ekleyerek ''Kırgızistan'daki yönetim
boşluğu onların Güney Kırgızistan'da serbest hareket etmesine imkan tanıdı.
Bu yılın ocak-nisan döneminde 70 kişi, Oş'taki stadyumda, spor salonu ve terk
edilmiş eski bir askeri kampta eğitim ve tatbikat yapmış. Mamet isimli bir
Çeçen bunlara silah eğitimi, Đlham Haciyev adlı biri de yakın dövüşü öğretmiş.
Ekremilerin Kırgızistan lideri Ekrem Mamarasülov Kırgızistan tarafını, halen
kaçaklar arasında yer alan Kabul Parpiyev de Özbek tarafını organize etmiş.
Bu kişiler, daha sonra sınırı ihlal ederek, gruplar halinde Andican olaylarına
katıldı.'' dedi. (AA)
Avrupa Birliği
•
Rum yönetimi lideri Tasos Papadopulos, ''(Kıbrıs Cumhuriyeti)nin Türkiye
tarafından tanınmasının çok ciddi bir konu'' olduğunu, ancak ''(Kıbrıs
Cumhuriyeti)nin varlığının Türkiye'nin tanımasına bağlı olmadığını'' söyledi.
Rum haber ajansına göre, BM Genel Kurul çalışmaları için New York'ta
bulunan Papadopulos, ''Ankara'nın (Kıbrıs Cumhuriyeti)ni tanımaması halinde
Kıbrıs Rum tarafının Türkiye'nin katılım müzakerelerine başlamasına izin verip
vermeyeceğinin'' sorulması üzerine, ''Rum hükümetinin ne yapacağını
söyleyemeyeceğini ve tanınmanın en önemli konu olup olmadığını merak
ettiğini'' ifade etti. (AA)
•
Almanya Dışişleri Bakanı Joschka Fischer, Türkiye'nin AB üyeliği
perspektifinin güvenlik için önemli bir etken olduğunu belirtti. Fischer'in
Almanya'daki seçmenler için yazdığı ve Türkiye'nin AB üyeliği konusuna da
4
değindiği bir mektubun, gelecek günlerde Birlik 90/Yeşiller Partisi'nin tüm
seçim standlarında dağıtılacağı bildirildi. (AA)
Dünya Basını
Avrupa gazetelerinde, Almanya'da Pazar günü yapılacak seçimler öncesinde
Başbakan Schröder'in, rakibi Hıristiyan Demokrat lider Merkel ile arasındaki
farkı hızla kapatmasına geniş ayrılmış. Guardian, "Türkiye, Almanya
seçimlerine damgasını vurdu" diyor. Almanya Dışişleri Bakanı Joschka
Fischer'in Bild gazetesine verdiği demeçten bir alıntı ile başlamış gazete.
Fischer, Türkiye'ye üyelik yerine imtiyazlı ortaklık öneren muhafazakarların
tutumunu, tehlikeli ve sorumsuz olarak niteliyor.
Der Tagespiegel, Başbakan Gerhard Schröder'in son aylarda tam bir
dönüşümden geçtiğini söylüyor. "Onu eleştiren bizleri cezalandırdı" diye
devam eden gazete, Schröder'in mükemmel bir performans sergilediğini dile
getiriyor ve noktayı şu sözlerle koyuyor; "Eğer seçim kampanyasında
sergilediği performansı iktidarda sergileseydi bu seçime gerek kalmazdı."
Avrupa basınında geniş yer bulan bir başka başlık da ikinci gününü
tamamlayan Birleşmiş Milletler zirvesi. Zirvenin, hedeflerinin gerisinde kalması
eleştiri konusu olmaya devam ediyor. Özellikle de, terörizmin tanımının
yapılamaması, silahsızlanma konusunda adım atılamaması ve yönetim
reformunda yol alınamaması. Fransa'dan Le Monde, örgütün barışı koruma,
silahsızlanma, kalkınma konularındaki rolünü yeniden tanımlama fırsatını
kaçırdığını vurguluyor. Kaçırılan bir fırsat da, Güvenlik Konseyi'nin günümüz
dünyasını temsil eder şekilde yenilenmesi. "Ama olsun" diyor Le Monde ve
Birleşmiş Milletler'in olumlu yanları da olduğunu hatırlatıyor. Gazeteye göre,
bunlardan en önemlisi örgütün 60 yıl sonra varlığını hala sürdürmesi.
"Birleşmiş Milletler kusurlu da olsa, hayati önemdedir" Financial Times yazarı
Philip Stevens, bu başlıkla katılmış tartışmaya. Kusuru örgütten çok onu
oluşturan ülkelerde aramak gerektiğini belirten yazar şöyle devam ediyor:
"Birleşmiş Milletler üyelerinin aynasıdır. Eğer küresel sistemle ilgili parlak bir
tasarı ile ortaya çıkamadıysa, bunun nedeni üye ülkelerin bu konudaki görüş
ayrılıklarıdır. Ancak umutsuzluğa kapılmak için de henüz erken…Zirve
bildirisine dikkatli bakarsanız bardağın yarısının dolu olduğunu görürsünüz.
Soykırım ile mücadelen insan haklarının korunmasına, terörün lanetlenmesine
kadar…Tabii Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George Bush'un, Birleşmiş
Milletler'in kalkınma hedeflerine destek verdiğini de unutmamak lazım.
Kürsüde konuşan, örgütü Irak konusunda bir kenara iten Bush değildi
artık…Güvenlik, kalkınma ve kriz yönetimi arasındaki yakın ilişki artık Beyaz
Saray'da da kabul görmeye başlıyor. Bizzat kendi çıkarları, Amerika'yı tek
taraflı dış politikadan uzaklaştırıyor."
Washington Times, bu hafta sonu Almanya’da yapılacak genel seçimler
çerçevesinde, “manik depresif” olarak nitelediği Amerika-Almanya ilişkilerini
gündeme getirmiş: "Başkan Bush için en iyi senaryo, Hıristiyan Demokratlar ve
onların merkez sağdaki müttefiki Hür Demokratların çoğunlukla iktidara
gelmesi ve Angela Merkel’in Başbakan olmasıdır. Erken seçim kararı
5
alındığında bu senaryo çok daha gerçekçi gözüküyordu ama şimdi durum
daha karışık. Bakalım Bush yönetimini Pazartesi sabahı ne tür planlar
yapacak."
Amerika–Almanya ilişkilerini ele alan başka bir yazı da Chicago Tribune
gazetesinde. Yazıda Angela Merkel’in seçim konuşmalarında eski Amerika
Başkanlarından Ronald Reagan’ı taklit ettiği ileri sürülüyor ve Merkel’in
Almanya’nın ilk kadın başbakanı olabileceği ifade ediliyor. Yazı özetle şöyle:
"Merkel iktidara gelirse Amerika–Almanya ilişkileri iyileşir. Başbakan Gerhard
Schröder’in Irak savaşına şiddetle karşı çıkması ve başka ülkeleri de savaşa
direnmeye teşvik etmesi Washington’la Berlin arasında gerginliğe sebep
olmuştu. Merkel’in Washington’u kızdıracak bir politika izlemesi beklenmiyor,
ancak onun da Amerika’ya büyük ödünler vereceğini sanmayın."
6