Ege ve Yunan Uygarlığı

Ege ve Yunan Uygarlığı
Pazartesi, 23 Ocak 2012 21:17 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:09
Ege ve Yunan Uygarlığı:
Ege ve Yunan uygarlığı, Ege Denizi'ndeki adalar, Yunanistan, Makedonya, Trakya, Batı ve
Güney-Batı Anadolu'da yaşayan toplulukların meydana getirdiği bir uygarlıktır.
MÖ2000'den itibaren Eski Yunan'da ve Ege'de polis adı verilen şehir devletleri (Atina, Isparta,
Korint , Larissa, Megara gibi.) ortaya çıkmıştır. Şehir devletlerinin merkezinde tapınak
bulunurdu. Yönetim binası, resmî yapılar ve pazar meydanları tapınağın etrafında yer alırdı.
Herhangi bir tehlikeye karşı şehirlerin etrafı surlarla çevrilmiştir. Bu şehirlerde yaşayanlar,
tarıma elverişli toprakların azlığı, nüfus artışı, ticaret vb. nedenlerle Ege, Karadeniz ve
Akdeniz'de koloniler kurmuşlardır. Ege ve Yunan uygarlığı, koloni faaliyetleri ve kolay ulaşım
imkânlarıyla Batı ile Ön Asya arasındaki sosyal, siyasi ve kültürel ilişkilerin gelişmesini
sağlamıştır. Bu uygarlık ileri seviyedeki Mısır, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarıyla
etkileşimde bulunmuştur. Ayrıca Yunan uygarlığı, Büyük İskender'in fetihleri sonucu Asya
kültürleriyle kaynaşarak Helenistik kültürü meydana getirmiştir. Yunan uygarlığı, daha sonraki
dönemde ortaya çıkan Roma uygarlığının da temelini oluşturmuştur. Ege veYunan uygarlığı,
Girit, Miken veYunan olmak üzere üç dönemde ele alınmaktadır.
a. Girit (MÖ 3500-MÖ 1200):
Ege uygarlıklarının ilki Girit Adası nda kurulmuştur. Girit en parlak döneminiMÖ2400- 1400
tarihleri arasında yaşamıştır. En önemli yerleşim yeri Knossos'tur. Girit Krallığı na MÖ 1200
yıllarında Dorlar son vermiştir. Girit uygarlığında balıkçılık, avcılık ve tarım ile ticaret, gemicilik
ve deniz ulaşımı gelişmiştir. Girit'in Ege'den Akdeniz'e uzanan deniz yolu üzerinde bir uğrak yeri
olması Girit kültürünün çevre kültürlerle yakın ilişki içinde olmasını sağlamıştır.
b. Miken (Aka) (MÖ 2000-MÖ 1200) :
MÖ 2000 yıllarında Mora Yarımadası na ulaşan Akalar, Miken şehrini kurdular. MÖ 1400
yıllarında Mora'nın tamamını ele geçirdiler. Çanakkale Boğazı na sahip olmak için Truvalılarla
savaştılar. Akaların egemenliğineMÖ1200 yıllarındaYunanistan'a giren Dorlar son verdi.
1/3
Ege ve Yunan Uygarlığı
Pazartesi, 23 Ocak 2012 21:17 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:09
c. EskiYunan (MÖ 1200–MÖ 337):
Akaların egemenliğine son vererek Yunanistan ve Ege adalarını ele geçiren Dorlar, “polis” adı
verilen şehir devletleri kurdular. Atina, Sparta, Korint,Tebai bu şehir devletlerinin en
önemlilerindendir. Bu devletler Yunanistan’ı ele geçirmek isteyen Perslere karşı başarılı oldular.
Pers savaşlarından sonra Atina ile Sparta arasında savaş başladı. Peleponnes Savaşları olarak
bilinen bu savaşlardan Isparta üstün çıktı. Bu durum Büyük İskender’inYunanistan’ı ele
geçirmesine kadar sürdü.
Şehir devletlerinin hüküm sürdüğü Yunanistan da halk siyasi haklara sahip olan yurttaşlar,
siyasi hakları olmayan özgür yurttaşlar, toprağa bağlı hiçbir hakkı olmayan köylüler ve köleler
olmak üzere sınıflara ayrılmıştı. Sınıflar arası mücadeleden dolayı sosyal yaşama yönelik
birtakım hukuki düzenlemeler yapılmıştır. Bunlardan biri Dragon tarafından yapılan kanunlardır.
Dragon Kanunları, soyluların keyfî yönetimini orta sınıf lehine düzenlemiştir. Eski Yunanlılarda,
Solon Kanunları ile köleliğin ve doğuştan soyluluğun kaldırılması, Kleistenes(Klistenes)
tarafından yapılan düzenlemelerle halk meclisinin önemli bir kurum hâline getirilmesi ve sınıf
farklılığının ortadan kaldırılması demokrasi anlayışının gelişmesini sağlamıştır. Çok tanrılı bir
dine inanan tanrılar, insan şeklinde olarak düşünülmüştür. Bu düşünce onları, tanrıların
heykellerini yapmaya yöneltmiştir. Böylelikle Eski Yunanlılarda heykel sanatı ve mimarî
gelişmiştir. Eski Yunan mimarisine Knossos Sarayı örnek gösterilebilir. Eski Yunanlılar
başlangıçtan itibaren üzeri bitki ve hayvan motifi, insan figürü ile bezenmiş vazolar yapmışlardır.
Bu vazolar, Yunan sanat anlayışı, dinî ve günlük yaşam hakkında önemli bilgiler vermiştir.
Yunan uygarlığı tarih, tıp, aritmetik, geometri, astronomi ve felsefe alanlarında da öne çıkmıştır.
Yunan felsefesinin ilk temsilcileri Sokrates (Sokrat), Platon (Eflatun) ve Aristoteles (Aristo)'dur.
EskiYunanlılar MÖVII. yüzyıl başlarına doğru Fenike alfabesini alarak geliştirmişlerdir.
OLİMPİYATLAR:
Yunanistan’da dinî törenlerde ve bayramlarda tanrılar adına ilahi okunur, müzik eşliğinde
danslar yapılır, spor yarışmaları düzenlenirdi. Yarışmalarda birinci gelenin başına zeytin
dalından bir çelenk konur ve heykelinin yapılmasına izin verilirdi. Bu bayramların en
önemlisiYunanistan’ın her tarafından gelen sporcuların katılımıyla Olimpiya Dağı’nda yapılan
olimpiyatlardır. Olimpiyat oyunları ilk kez MÖ 776 yılında düzenlendi. Bu tarihten itibaren dört
yıllık aralıklarla düzenlenmeye devam edildi. Yunanların yılları sayma yöntemleri bu oyunlar
üzerine kurulmuştu. İki oyun arasına bir "Olimpiad" denirdi ve buna göre tarih belirlenirdi.
Modern olimpiyat oyunlarının aksine, bu antik olimpiyat oyunlarına yalnızca Yunanca konuşan
2/3
Ege ve Yunan Uygarlığı
Pazartesi, 23 Ocak 2012 21:17 - Son Güncelleme Pazar, 29 Kasım 2015 16:09
özgür, genç ve erkek sporcular katılabiliyordu. Daha sonraki dönemlerde kadınların binicilik
yarışmalarına katılmalarına müsaade edilmeye başlandı. Deniz aşırı yerlere kurulmuş koloni
şehirlerinden de katılım kabul ediliyordu. Herhangi bir oyun içinde yer alabilmek için bir kişi
öncelikle seçmelere katılmak, ardından adını yetkili kişiye yazdırmak zorundaydı. Yarışmalara
katılmadan önce her bir yarışmacının Zeus heykeli önüne geçerek en azından 10 ay boyunca
eğitim görmüş olduğuna ve hiçbir hile yapmayacağına dair ant içmesi gerekiyordu.
A’dan Z ’ ye Kültür ve TarihAnsiklopedisi, s.172-173 ’ten yararlanılmıştır.
3/3