XV. Ünite – DIŞ POLİTİKA

TÜRK DIŞ POLİTİKASI
ATATÜRK DÖNEMİ
1930 – 1938
ARASI
1923 – 1930
ARASI
*YABANCI OKULLAR MESELESİ
*MUSUL MESELESİ
1926 Ankara Antlaşması ile
Musul İng mandasındaki Irak’a
bırakıldı
*BOZKURT-LOTUS OLAYI
Ege açıklarında Türk gemisi ile
Fransız geminin çarpışması
TR-FRS arasında sorun oldu.
*CENEVRE SİLAHSIZLANMA KNF
(1928)Türkiye’nin katıldığı ilk
uluslar arası konferans
*ADANA-MERSİN DEMİRYOLU
Demiryolunun millileştirilmesi
TR-FRS arasında sorun olmuş
*NÜFUS MÜBADELESİ
Türkiye ile Yunanistan arasında
sorun oldu. Etapli meselesi
1930’da çözüldü
*BORÇLAR MESELESİ
1929’da Türkiye ile Fransa
arasında sorun oldu
MUSUL MESELESi
*1924 Haliç Konferansı
toplandı herhangi bir
karar çıkmaması üzerine
konu MC götürüldü.
*Brüksel Hattı geçici sınır
kabul edildi. (Hakkari TrMusul Irak)
*Şeyh Sait ayaklanması
ayaklanması ile Türkiye
geçici sınır olan Brüksel
hattını kabul etti.
*1926 Ankara Antlaşması
*MİLLETLER CEMİYETİNE GİRİŞ
1932’de Türkiye Milletler
Cemiyeti’nin daveti ile üye oldu
*BALKAN ANTANTI
1934 Tr - Yun - Yug - Rom
*AKDENİZ PAKTI
1936 Tr - Yun - Yug - İng
*MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZ
1936’da boğazlardaki ortak
komisyon kaldırıldı, yetkileri
tamamen Türkiye’ye verildi
*SADABAT PAKTI
1937 AFG - İRAN - IRAK - TR
*HATAY MESELESİ
1936’da Fransa’nın Hatay’ı
Suriye’ye bırakmak istemesi
ile yaşanan sorun, Hatay’ın 1938
de bağımsız, 1939’da da
anavatana katılmasıyla sona erdi
MİLLİ ŞEF (İsmet İnönü) DÖNEMİ
(1938-1950)
*1939-1945 II. Dünya Savaşı
- Adana Görüşmeleri (1943) İng-Tr
- Kahire Konferansı (1943-44)
İng-ABD-Çin arasında gerçekleşti.
Türkiye’nin davet edilmesi üzerine
İsmet Paşa’da görüşmelere katıldı.
NOT; Her iki toplantının yapılma
amaçları içinde Türkiye’nin savaşa
girmesini sağlamaktır.
-1945’de Birleşmiş Milletlere kurucu
üye olabilmek için ALM ve JAP’ya
savaş ilan ettik.
*1947 Truman Yardımı
*1948 Marshall Yardımı
NOT; II Dünya Savaşı sonrası,
Savaştan zarar gören devletlere
ABD tarafından yapılan yardımlar.
Amaç SSCB’nin Avrupa’daki etkisini
kırmak (DP zamanında da devam etti)
Hakan DOĞAN
Tarih Öğretmeni
DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ
(1950-1960)
*1950-53 Kore Savaşı’na Asker gönderilmesi.
*1952 Türkiye’nin NATO’ya üyeliği.
*1954 Balkan İttifakı (YUN-YUG-TR)
SSCB tehdidine karşı oluşturuldu, fakat
Yugoslavya’nın SSCB’ye yanaşması ve
Yunanistan İle Kıbrıs sorunun çıkması
İle ittifak önemini yitirdi.
*1955 Bağdat Paktı (CENTO)
TR-IRAK-İNG-PAK-İRAN arasında SSCB’ye
karşı oluşturulmuş bölgesel güvenlik ve
ekonomik işbirliği antlaşmasıdır. 1958’de
Irak’ın çekilmesiyle ABD’ye üye olarak yer
almış ve adı CENTO’ya dönüşmüştür.
1979’da Pakt İran ve Pakistan’ın
çekilmesiyle dağılmıştır.
www.hakandogan.com.tr
www.hakandogan.com.tr
NÜFUS MÜBADELESİ
*İstanbul’daki Rum nüfusu
sorun oldu. Türkiye
1918den sonra gelenleri
mübadele kapsamında
içine alırken Yunanistan
buna itiraz etti.
*İki ülke arasındaki sorun
MC götürüldü fakat MC de
sorunu çözemedi.
*1930 da iki ülke devlet
adamlarının karşılıklı
ziyaretleri sonucu mesele
çözüldü
www.hakandogan.com.tr
Türkiye II. Dünya Savaşı tehlikesine
karşı ulusal ve bölgesel bir takım
çalışmalarda bulunmuştur.
*1926 Türk-İran Dostluk Antlş
*1928 Cenevre Silahsız. Konf
*1928 Litvinof Protokolü
*1929 Briand-Kellog Paktı
*1930 - 33 Londra Silahsız Konf
*1932 Cenevre Silahsız ;Konf
*1932 MC giriş
*1934 Balkan Antantı
*1936 Akdeniz Paktı
*1937 Sadabat Paktı
www.hakandogan.com.tr
MONTRÖ BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ
*Almanya ve İtalya’nın saldırgan
politikası karşısında boğazların
statüsünün yeniden değerlendirilmesini
talep etti.
*1936 boğazlar sözleşmesine göre
1-OK kaldırıldı yetkileri TC bırakıldı
2-TC her iki yakada asker bulundurma
hakkı elde etti
3-Ticaret gemilerine geçiş serbest
4-Savaş gemileri uluslar arası kurallara
göre geçebilecek
5-Savaş zamanında TC dilediği gibi savaş
gemilerinin geçişine karar verebilecek
HATAY MESELESİ 1936-1939
*İtalya’nın Habeşistan’a saldırması
üzerine Fransa Suriye’deki
mandaterliğinden vazgeçer ve Hatay’ı da
Suriye’ye bırakmak ister.
*Türkiye’nin itirazı üzerine mesele MC’ne
götürülür. MC Sandler adında ki
raportörün raporunu kabul ederek
bağımsız Hatay devletinin kurulmasını
kabul eder.1938 de Hatay Cumhuriyeti
kuruldu.
*Hatay parlamentosu 1939’da yaptığı
oylama ile anavatana katılma kararı aldı.
Not; Hatay meselesi Atatürk döneminde
başladı. Atatürk’ün ölümünden sonra
çözüldü. www.hakandogan.com.tr