dansk tyrkısk ıslamısk stıftelse
advertisement
DANSK TYRKISK ISLAMISK STIFTELSE 5 Aralık 2013, Glostrup Ministeriet for Fødevarer. Landbrug og Fiskeri Fødevarestyrelsen Stationsparken 31-33 2600 Glostrup Hayvan Kesimi Yönetmeliği Hakkında Görüşümüz Danimarka Türk Diyanet Vakfı olarak bu konuda görüşümüzü ifade etme imkanı bulmaktan duyduğumuz memnuniyeti ifade etmek isteriz. Danimarka Türk Diyanet Vakfı ülke genelinde 32 cami derneği ve 37.000’den fazla aktif üyesi bulunan bir kuruluştur. Ayrıca, bu görüşün hazırlanmasında Türkiye kökenli 8 büyük Müslüman kuruluş ile işbirliği yapılmıştır. Dolaysıyla, hazırlanan bu görüş, Danimarka’daki Türkiye kökenli Müslümanların hemen hemen tamamının görüşünü yansıtmaktadır. Öncelikle belirtmemiz gerekir ki, yürür1üğe gireli henüz bir yıl bile olmayan 17 Aralık 2012 tarihli ve 1302 sayılı yönetmelikte değişiklik yapmaya neden gerek duyulduğunu bilmemekteyiz. Açıkça şunu bilmek isteriz ki 2013 yılında nasıl önemli bir gelişme oldu da yürütlükte olan; Müslümanların ve Yahudilerin kendi inançlarına göre bayıltmadan/şoksuz ritüel (dini) kesim yapmalarına imkan veren düzenleme tamamen ortandan kaldırılmak istendi? Burada özellikle halen yürürlükte olan, İslam ve Yahudi inancına göre bayıtmadan/şoksuz ritüel (dini) kesim yapılmasına izin veren yönetmeliğin 4. bölümünün 10. maddesi üzerinde duracağız. Çünkü söz konusu 10. madde yeni yönetmelik önerisinde tamamen kaldırılmaktadır. Böylelikle, İslam ve Yahudi inançlarına göre ritüel (dini) kesime imkan veren düzenleme de tamamen ortadan kaldırılmış olacaktır. Ritüel Kesim Nedir? Burada öncelikle İslam’a göre ritüel (dini) kesimi tanımlamak gerekir. İslamiyet’te ve Yahudilik’te olduğu gibi, ritüel (dini) usullere göre hayvan kesimini her din kendi inanç ve ibadet esaslarına göre tanımlar. Dolayısıyla, dini olan bir kesim usulünü din adına din dışı başka bir kişi/kurum belirleyemez. Din İşleri Yüksek Kurulu, İslami usule göre hayvanın kesim usulünü şöyle tarif eder; - kesimi anında Allah’ın adının anılması - yemek ve nefes boruları ile boynun iki tarafındaki ana damarlardan en az birinin kesilmesi gerekir (bakınız Hac suresi 22/36 ve Din İşleri Üst Kurulu B02.1.DİB.010.104-406 sayılı yazısı). Ayrıca, İslam Dinine göre esas olan, kesimin bayıtlmadan/şoksuz gerçekleştirilmesidir. Paul Bergsøesvej 14, 2600 Glostrup – Tlf. 33 23 03 13 Fax 33 21 06 46 Cvr-nr. 14 41 45 84 Web: www.danimarkatdv.org Email: [email protected] Email Bestyrelsesformand: [email protected] Rituel (dini) kesim konusu Avrupa Birliği hukuk sisteminde ayrıca ele alınarak düzenlenmiş bir husustur. Avrupa Birliği düzenleme tasarısının 2008/0180 (CNS), KOM (2008) 553/2/g maddesinde: “Rituel kesim, hayvanların kesimi esnasında İslam’ın ve Yahudiliğin gerekli gördüğü bir dizi şartların yerine getirilmesinden ibarettir.” denilmiştir. Ayrıca, R/Fo no. 1099/2009 sayılı düzenlemede de rituel kesim ile ilgili olarak: “Rituel kesim, hayvanların kesimi esnasında bir dinin ön gördüğü esaslara uyulmak suretiyle yapılan kesimdir”. Avrupa Birliğinin hukuki düzenlemesinde açıkça görüldüğü gibi, ritüel (dini) kesim hususunda, dini gerekler dışında hiç bir etkileme, sınırlama veya yasaklama getirilmemekte, kesim usulü tamamen dinin kendi esaslarına bırakılmaktadır. Zaten, olması gereken de rituel (dini) kesimi, dinin kendi temel/kaynak metinlerinin belirlemiş bulunmasıdır. Halbuki yapılmak istenen söz konusu yönetmelik değişikliği önerisi, ritüel (dini) kesime bir dizi belirlemeler, sınırlamalar ve yasaklamalar getirmektedir. Bu da kesim usulünün, dinin dışında yönetmeliği yapanlar tarafından belirleneceği ve artık İslami usullere göre Danimarka’da kesim yapılamayacağı anlamına gelmektedir. Ne var ki bu aynı zamanda, Danimarka’da büyük önem verilen din ve vicdan özgürlüğünün bu alanda kısıtlanması demektir. Buraya kadar izah edildiği üzere söz konusu öneriyle, Danimarka’da bu güne kadar varlığını koruyan bir izne müdahale edilmekte ve kaldırılmak istenmektedir. Ne var ki, bu müdahalenin sebebi ne açıklanmış ne de belirli bir temele dayandırılmıştır! Yapılması halinde böyle bir değişiklik ciddi sonuçlar doğuracaktır ki, bu da hukuki ifadesiyle “orantısız”dır. Hukuki değerlendirme Avrupa Birliğinin 2009 yılındaki R/FO 1099/2009 sayılı düzenlemesinin 4/1 maddesine göre temel kural havanların bayıltma yöntemi ile kesilmesi olsa da, aynı düzenlemenin 4/4 maddesine göre dini nedenlerden dolayı bayıltılmadan kesime imkan verilmektedir. (Rituel kesimin tanımı ile ilgili yukarıdaki ”Rituel kesim nedir” bölümüne bakılabilir.) 2009 yılında mevcut olan düzenlemenin kaldırılıp yeni bir düzenleme getirilmesindeki amaç Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında standart bir uygulama sağlamaktır. Düzenlemenin hazırlık taslağında bu husus açıklanmıştır. Bu itibarla kesim esnasında hayvanların bayıltılarak kesilmesi ana kuralına istisna olarak dini ritueller gereği bayıtılmadan kesilmesi imkanın korunmasının gerekliliğine dikkat çekilmiştir. Hem taslağın hem de düzenlemenin 4/18 maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Beyannamesinin 10. maddesinde yer alan din özgürlüğüne ve temel insan haklarına saygı duyulması gerektiğinin de altı çizilmiştir. Dolayısıyla, yapılmak istenen söz konusu yönetmelik değişikliği önerisini gündeme getirenlerin bu hususları dikkate almaları gerekir. Eğer maksat Avrupa Birliği ülkeleri içinde uygulama birliği sağlamak için yapılan düzenlemeye uygun yeni bir düzenleme yapılmak isteniyorsa, Danimarka diğer Avrupa Birliği üye ülkelerindeki şartları dikkate almalıdır. Hemen hemen bütün Avrupa Birliği ülkelerinde bayıltmadan dini usullere göre kesim yapılması, “kesimlerin bir kesimhanede ve veteriner kontrolü altında yapılması” şartı ile serbesttir. Sadece Polonya ve İsveç’te söz konusu ritüel (dini) kesim yapılması kanunla yasaklanmıştır. Ancak söz konusu ülkelerde yapılan bu yasal düzenlemelerle ritüel (dini) kesimin yasaklanması sebebiyle helal kesim yapılamayacağından, Paul Bergsøesvej 14, 2600 Glostrup – Tlf. 33 23 03 13 Fax 33 21 06 46 Cvr-nr. 14 41 45 84 Web: www.danimarkatdv.org Email: [email protected] Email Bestyrelsesformand: [email protected] artık bu ülkelerde verilmekte olan helal sertifikaları da İslam’a göre tartışmalı hale gelmiştir. Umarız Danimarka’da da benzer bir durum yaşanmaz. Sonuç Sonuç itibariyle Danimarka Türk Diyanet Vakfı olarak şunu belirtmek isteriz ki, biz her zaman hayvan haklarını dikkate almak ve iyileştirmek üzere her türlü istişare ve işbirliğine açığız. Bu bağlamda şunu da belirtilmek isteriz ki konu ile ilgili gelişmeleri çok yakından takip etmekteyiz ve Gıda İdaresi tarafından sağlanacak, konuyla ilgili her türlü bilgiyi değerlendirmeye ve üyelerimizle de uygun şekilde paylaşmaya açığız. Danimarka Türk Diyanet Vakfı olarak, yürürlükteki yönetmelikte yer alan; İslam Dinine ve Yahudiliğe uygun olarak bayıltmadan/şoksuz rituel (dini) kesim yapılmasına imkan veren 10. maddenin mevcut haliyle kalması gerektiği görüşündeyiz. Biz ümit ediyoruz ki İslam’a ve Yahudiliğe göre kesim yapılmasına izin veren düzenleme devam eder ve yönetmelikte yapılacak değişiklik hukuki bir sürecin başlatılmasını gerektirmez. Saygılarımızla Danimarka Türk Diyanet Vakfı Yönetim Kurulu Paul Bergsøesvej 14, 2600 Glostrup – Tlf. 33 23 03 13 Fax 33 21 06 46 Cvr-nr. 14 41 45 84 Web: www.danimarkatdv.org Email: [email protected] Email Bestyrelsesformand: [email protected]
