Doğu Grönland Davası

İÜHF MİLLETLERARASI HUKUK DERSİ
İKİNCİ ÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ İÇİN
DAVA ÖZETİ
Dava: Doğu Grönland Davası (Uluslararası Daimi Adalet Divanı)
Legal Status of Eastern Greenland (Denmark v. Norway) 1933, P.C.I.J., (Ser. A/B) No. 53
(Danimarka/Norveç)
Dava Konusu: Danimarkanın Grönland üzerindeki egemenlik iddiası, Norveç’in tek taraflı
beyanının bağlayıcı niteliği nedeniyle bu egemenliğe karşı çıkmama yükümlülüğünün tespiti.
Hukuki Öz: Devletlerin ve devleti temsili haiz kimselerin tek tarafları işlemleri ortaya çıktığı
şartlar dahilinde o devlet için uluslararası hukuk bakımından bağlayıcı nitelik taşımaktadır.
Vakıalar: Norveç Dışişleri Bakanı Bay Ihlen ve Danimarka elçisi 14.07.1919 tarihinde
görüşmüş ve yapılan görüşme tutanağa geçirilmiştir. Söz konusu görüşmede Danimarka elçisi
ilerde yapılacak Paris Konferansında Norveç’in Spitzbergen ile ilgili taleplerine
Danimarka’nın karşı çıkmayacağını buna karşılık Norveç’in de Danimarka’nın Grönland
üzerinde egemenliğine karşı çıkmamasını istemiştir. 22.07.1919’da yapılan ikinci görüşmede
Bay Ihlen, Norveç hükümetinin Danimarka’nın Grönland ile ilgili talepleri konusunda
herhangi bir güçlük çıkarmayacağını belirtmiştir. Ancak sonrasında yaşanan gelişmelerde
farklı uygulamaların ortaya çıkması sonucu Danimarka, Norveç’i Uluslararası Daimi Adalet
Divanı önünde dava etmiştir. Dava Norveç Dışişleri Bakanı Bay Ihlen’in ifadesinin hukuki
sonuçları temelinde incelenmiştir.
Hukuki Mesele: Danimarka söz konusu davada Bay Ihlen’in ifadelerine dayanarak Grönland
üzerinde Danimarka egemenliğinin kabul edilmesi gerektiğini iddia etmiştir. Norveç ise; Bay
Ihlen’in diplomatik görüşmeler devam ederken iyimser bir yaklaşım sergilediğini, görüşme
içeriklerinin mütekabiliyet ilkesinin işletilmesi anlamına gelmediğini ifade etmiş; milli
çıkarlardan vazgeçilmesi sonucunu doğuran bu şekilde bir sözlü deklarasyonun Norveç
anayasal düzeni içinde değerlendirildiğinde Norveç’i bağlamayacağını ileri sürmüştür.
Mahkemenin Kararı: Divan, somut olaya ilişkin kararında yabancı bir devletin diplomatik
temsilcisinin isteği üzerine, kendi yetki alanı içine giren bir sorun ile ilgili olarak hükümeti
adına Dışişleri Bakanı tarafından verilen cevabın, bakanın temsil ettiği devleti bağlayıcı
nitelikte olduğunu kabul etmiştir. Divan böyle bir durumda söz konusu işlemin ve bu işlem
sonrasında meydana gelen gelişmelerin o anda var olan şartlar dahilinde değerlendirilmesi
gerektiğini belirtmiştir. Bu bağlamda yaptığı değerlendirmede ise iki devlet yetkilileri
arasında yapılan görüşmede karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi olduğunu kabul etmiştir.
Norveç’in, Dışişleri Bakanı Bay Ihlen’in beyanı gereği, bir bütün olarak Danimarka’nın
Grönland üzerindeki egemenliğini tartışmaktan, bu toprak parçasını ya da bir kısmını işgal
etmekten kaçınma yükümü altında olduğunu kabul etmiştir.
Bununla birlikte; Yargıç Anzilotti, davada, dışişleri bakanının uluslararası yetkisine ilişkin
görüşünü beyan etmiştir. Devletlerin tutarlı ve genel uygulaması uyarınca; Dışişleri
Bakanı’nın yabancı diplomatik temsilcilerle günlük meseleler hakkında beyanat vermek ve
özellikle adına konuştuğu devletin belirli bir sorun üzerinde izleyeceği tutum hakkında onları
bilgilendirmek yetkisiyle donatıldığı kabul edilmesi gerektiğini ifade etmiştir. Bu tarz
beyanların devletleri bağlar nitelikte olduğunu belirterek; Norveç ulusal hukukunca Dışişleri
Bakanı’na yetki verilip verilmemesinin Danimarka hükümeti tarafından bağlayıcılık
doğurmayacağını kabul etmiştir.