I. Ahmed - WordPress.com

I. Ahmed
Sultan I. Ahmed Han, (Osmanlı Türkçesi: ‫اول احمد‬
Ahmed-i evvel, Divan Edebiyatı'ndaki adıyla Bahtî; 18
Nisan 1590[1] , Manisa – 22 Kasım 1617, İstanbul) 14.
Osmanlı padişahı, 93. İslâm halifesidir. III. Mehmet ve
Handan Valide Sultan'ın oğludur. Sancağa gitmeyip, tahta çıkan ilk Osmanlı padişahıdır.
1
büyük şehzade olarak Veliaht ilan edildi. Fakat Şehzade
Mahmud'un annesi olan Halime Sultan'ın müneccime oğlunun tahta çıkması konusunda soru sorduğu mektup Safiye Sultan'ın eline geçince, muhtemelen Handan Sultan
ile de iş birliği yapan Safiye Sultan torununu öldürmesi
için oğlu Sultan Mehmed'i ikna etti.[2] Tahta kast edebileceği yönünde dedikoduların artması üzerine III. Mehmed'in emriyle 7 Haziran 1603 günü Şehzade Mahmud
dairesinde boğduruldu. Böylece hiç umut yokken Şehzade Ahmed'e tahtın yolu açıldı. Aradan 6 ay kadar geçtikten sonra da babası Sultan Mehmed aniden hayatını
kaybetti.
Şehzadeliği
Şehzade Ahmed kendisini yetiştiren annesi sebebiyle oldukça dindar bir padişah olarak bilinir ve yaptırdığı Sultan Ahmet Camii de bunun bir nişanesi sayılabilir.En
önemlisi vezir-i azamı Lala Mehmet Paşa'nın fethettiği
Estergon'dur.Ve 100 yıllık Celali İsyanlar'nı bastırmıştır.
2 Saltanatı
Babası III. Mehmed'in vefatı üzerine hemen ertesi gün
apar topar vuku bulan cülus töreni 22 Aralık tarihinde ya
da 21 Aralık 1603[3] Pazar günü sabahı gerçekleşmiştir.
Nasıl ki babası kendinden evvelki sultanlara nazaran en
genç yaşta hayatını kaybetmiş hükümdar ise I. Ahmed de
o vakte kadar babasının vefatıyla tahta geçenlerin arasındaki en genç hükümdardır. Eyüp Sultan'da kılıç kuşanarak tahta geçen ve Kanunî Sultan Süleyman'dan sonraki
padişahlar içinde devlet işleriyle yoğun şekilde uğraşan
ilk padişah olarak kabul edilen I. Ahmed ilk yıllarında
daha pasif bir padişahlık sürdürdü.
2.1 Saltanatının ilk iki yılı
I. Ahmed tahta çok küçük yaşta çıktığı için yarı naibe rolüyle Handan Sultan oğlu için bir öğretici oldu. Bu konuda
Leslie Peirce, Handan Sultan'ın oğlu döneminde çok güçlü biri olduğunu ve tecrübesiz oğlu için zihinsel anlamda
pek çok şeyi aşıladığını ve geri planda devleti yönettiğini
varsaymaktadır.[4] Oğlu üzerinde etkili olan annesinin etkisiyle sultan Ahmed ilk iş olarak tahta çıkışından 19 gün
sonra büyük bir alayın refakatinde Safiye Sultan'ı Eski
Saray'a göndertti.[5] Böylece devleti kötü yönde etkileyen
bir ekip de saraydan uzaklaştırılmış oldu. Sonraki diğer
kararlarında da annesinin etkili olduğu açıktır.
I. Ahmed Han tahtında oturuken
I. Ahmed 18 Nisan 1590 tarihinde babası Şehzade Mehmed'in sancak beyi olduğu Manisa şehrinde doğdu.[1] Annesi Handan Valide Sultan'dır. 1595 yılına gelindiğinde
dedesi III. Murad vefat edince babası III. Mehmed ile beraber İstanbul'a geldi. Kendisinden önce Selim, Cihangir
ve Mahmud isminde üç ağabeyi daha olan Şehzade Ahmed ve ikinci eş durumunda olan annesi Handan Sultan
bir güçsüz konumdaydılar. Fakat Şehzade Selim ve Şeh- Sultan I. Ahmet tahta geçtiği sırada Avusturya Sazade Cihangir'in erken ölümü ile Şehzade Mahmud en vaşı devam ediyordu. Osmanlı kuvvetleri Belgrad'dan
1
2
2
SALTANATI
zorlu seferler Osmanlı Devleti'nin belini bükünce artık
paşalar diğer devletler ile daha iyi ilişkiler kurma yoluna
girmek isteyecektir.
2.2 Zitvatorok Antlaşması
Sultan Ahmed(1603-1617)
Budin'e doğru ilerlemekteydi. Peşte (25 Eylül 1604) ve
Hatvan kaleleri savaş yapılmadan kolaylıkla ele geçirildi.
Osmanlı ordusu ilerleyerek Budin'in kuzeyinde bulunan
Vaçkalesini ele geçirdi (16 Ekim 1604). Osmanlı Ordusu, Sultan I. Ahmet'in buyruğu üzerine Belgrad üzerinden
Budin'e yürüdü. 29 Ağustos 1605'de Estergon Kalesi kuşatıldı ve tam karşısındaki Ciğerdelen kalesi fethedildi. 8
Eylül'de Vişegrad, 19 Eylül'de Saint Thomas (Tepedelen)
kaleleri fethedildi. 3 Ekim 1605'de ise Estergon Kalesi I. Ahmed minyatürü
teslim alındı.
Osmanlılar da, Avusturyalılar da art arda yapılan bunca
savaştan dolayı sosyal ve ekonomik yönden çok yıpranmışlardı. Daha önce yapılan barış görüşmelerinden bir
sonuç çıkmamıştı. Ancak 11 Kasım 1606'da EstergonKomorom arasında Zitva suyunun Tuna Irmağına döküldüğü yerde imzalanan Zitvatorok Antlaşmasıyla barış
sağlandı.
Antlaşmaya göre Eğri, Estergon, Kanije kaleleri
Osmanlılarda, Raab (Yanıkkale) ve Komarom kaleleri
Avusturyalılarda kalacaktı. Avusturya bir kereye mahsus
olmak üzere 200.000 altın savaş tazminatı ödeyecekti.
Avusturya Arşidükü protokolde Osmanlı Padişahına eşit
sayılacak ve Osmanlı padişahı Avusturya Arşidüküne
I. Ahmed tarafından yaptırılan Sultan Ahmet Camii, İstanbul yazışmalarda Kutsal-Roma İmparatoru (Sezar/Kayser)
(1609-1616)
unvanıyla hitap edecek, her üç yılda bir karşılıklı armağanlar gönderilecekti. Avusturya'nın Macaristan için
12 Kasım 1605 günü annesini kaybeden I. Ahmed için ye- ödemekte olduğu yıllık 30.000 altın vergi ise kaldırılani akıl alacağı kişi Derviş Paşa olmuştu.[6] Devam eden caktı. Zitvatorok Antlaşması, Osmanlıların lehine gibi
2.5
Celali isyanları
görünse de Osmanlı Devleti artık eski gücünde değildi.
Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti'nin Avusturya karşısındaki üstünlüğü sona ermiş, siyasi dengeler Osmanlı
aleyhine bozulmaya başlamıştır.Bu barış antlaşmasının
Osmanlı Devleti'nin imzalandığı en istifadeli antlaşma
olduğu kabul edilmektedir.
2.3
Dönemindeki Önemli Olaylar
3
Nahçıvan üzerinden Revan'a yürüdü. Bu arada yeniçeriler Van'a dönülmesini istiyorlardı. Osmanlı ordusu kışı
Van'da geçirdi.
Tebriz'i geri almak için yapılan savaşta Osmanlı ordusu, Şah Abbas’ın ordularını Selmas yörelerinde yendi.
Ancak Erzurum Beylerbeyi Sefer Paşa'nın çekilen düşman kuvvetlerini izleyip asıl ordudan ayrılmasını fırsat
bilen Şah Abbas, ordu merkezine ani bir saldırıda bulundu. Yenilgiye uğrayan Sinan Paşa önce Van'a, daha sonra da Diyarbakır'a çekildi. Şah Abbas Şirvan, Şamahı ve
Gence'yi kolaylıkla ele geçirdi. Osmanlı İmparatorluğu
Avrupa'da devam eden Avusturya Savaşı ve iç isyanlarla
uğraştığı için İran cephesinde başarılı olamıyordu. Sadrazam Nasuh Paşa, Şah Abbas’ın barış önerisini kabul etti.
1612 yılında yapılan Nasuh Paşa Antlaşmasıyla 9 yıl süren Osmanlı-Safevi Savaşı sona erdi. Yapılan antlaşmayla, Safeviler Osmanlı Devletine 200 deve yükü ipek vermeyi kabul ettiler. 1615 yılına kadar süren barış dönemi
Şah Abbas’ın antlaşmayı bozması üzerine sona erdi. Yapılan savaşlarda Osmanlılar çok kayıp verdi. Sultan II.
Osman (Genç Osman) döneminde, Nasuh Paşa Antlaşması temel alınarak yapılan Serav Antlaşması ile barış
tekrar sağlanacaktır. (26 Eylül 1618)
2.5 Celali isyanları
Yavuz Sultan Selim döneminde binlerce taraftarı ile
ayaklanan Bozoklu Celal, Osmanlı Devleti için büyük
problem olmuştu. Bu isyanlar bastırıldı ise de Anadolu'da
meydana gelen iç isyanlar ve karışıklıklara yine Celali
Sultan I. Ahmed'in saltanatının ilk yıllarını tasvir eden bir min- İsyanları denildi. Sultan I. Ahmet döneminde Celali İsyanları tekrar patlak verdi. Tavil Ahmed, Canboladoğlu,
yatür
Kalenderoğlu ve Deli Hasan ayaklanmaları bunlardan en
Anadolu beyliklerinin en uzun ömürlülerinden birisi olan önemlileridir. Sadrazam Kuyucu Murat Paşa'nın ısrarlı
Ramazanoğulları Beyliği, Yavuz Sultan Selim döneminde ve sert politikaları sonunda Celali İsyanları zor da olsa
1514 yılından sonra ise Osmanlılar'a tabi olmuştu. I. Ah- bastırıldı.
met dönemine denk gelen 1608 yılından sonra Adana'nın
Halep'e; Sis ve Tarsus'un da Kıbrıs Beylerbeyiliğine bağlanmasıyla Ramazanoğulları Beyliği sona ermiştir. I. Ah- 3 Ölümü
met, böylece Ramazanoğulları Beyliği'ne resmen son vermiş oldu.
Sultan I. Ahmed yakalandığı tifüs hastalığından kurtulamayarak 21 Kasım'ı 22 Kasım'a bağlayan gece 1617
yılında 27 yaşında vefat etti. Halkın sevdiği padişah
2.4 Safevilerle ilişkiler
Sultanahmet Camii yanındaki türbesine defnedildi. Kendisinden sonra getirdiği sisteme uygun olarak kardeşi I.
Mustafa tahta geçti.
Sultan I. Ahmet tahta geçtiği sırada, Osmanlı İmparatorluğu batıda Avusturya, doğuda Safevi devleti ile savaş halindeydi. Osmanlı ordusu Sinan Paşa komutasında
4 Islahatlar
4
8 KAYNAKLAR
5 Mimari çalışmaları
Sultan Ahmet Camii
İstanbul'daki tarihî yarımadada, Mimar Sedefkâr Mehmet Ağa'ya yaptırılmıştır.[8] 4 Ocak 1610'da altı büyük
minareli ve 16 şerefeli Sultanahmet Camii'nin temel atma merasimi yapıldı. Dinine bağlı bir insan olan Sultan I.
Ahmet, caminin temelleri kazılırken eteğinde toprak taşıdı. 9 Haziran 1617'de inşaatı biten Sultanahmet Camii
ibadete açıldı.
Ayrıca Şehzadebaşı Kuyucu Murat Paşa Külliyesi, İstanbul Mesih Paşa Camii, Elmalı Ömer Paşa Camii onun
zamanında yaptırılan önemli mimari eserler arasındadır.
I. Ahmed'in türbesindeki kabri
4.1
Yeni Veraset Sistemi
6 Ailesi
I. Ahmed saltanatında hanedan veraset sistemini değiş6.1 Eşleri
tirip kardeş katli kanununu kaldırmıştır.[7] Yerine ailenin aklı başındaki en büyük üyesi padişah olur sistemi• Mahfiruz Hatice Sultan - II. Osman, Hatice Sultan,
ni (Ekber ve Erşet sistemi) getirmiştir. Bu yeni kanunun
Şehzade Bayezid ve Şehzade Hüseyin 'in annesidir.
şehzadeler arasındaki rekabetin ve taht kavgalarının taht
için gerçekleştirilen kardeş katlinin önlenmesi açısından
• Mahpeyker Kösem Sultan - Şehzade Mehmed[9] ,
Osmanlı tarihinde çok büyük önemi vardır.
Ayşe Sultan, Fatma Sultan, Gevherhan Sultan,
Hanzade Sultan, Şehzade Selim, Şehzade Orhan,
IV. Murad, Şehzade Kâsım, İbrahim, Atike Sultan
ve Cemre Sultan'in annesidir.
4.2
Ekber ve Erşet Sistemi
I. Murad döneminde Şehzade İbrahim ve Halil'in boğdurtulmasıyla başlayıp Fatih Sultan Mehmet (II. Mehmed)
döneminde kanunlaşan kardeş katli kanununu kaldırmıştır. Yerine Ekber ve Erşet (ailenin aklı başında olan en
büyük üyesi) sistemini getirmiştir. Böylece oğullarından
üçü padişah olmuştur. Bunlar sırası ile Genç Osman, IV.
Murad ve İbrahim'dir. Ayrıca kardeşi Mustafa'yı da önceki padişahlar gibi öldürtmemiş, yaşamasına izin vermiştir. Nitekim kardeşi Mustafa da padişah olmuştur. Bu
yeni kanun, kardeş katlini önlemesi açısından Osmanlı tarihinde büyük bir öneme sahiptir.
• Fatma Hatun - Şehzade Cihangir, Şehzade Hasan ve
Abide Sultan'ın annesidir.
6.2 Erkek çocukları
6.3 Kız çocukları
7 Popüler kültürdeki yeri
8 Ekim 2015 de başlayan Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı
Türk dizisinde Sultan Ahmed karakterini Ekin Koç canlandırmıştır.
8 Kaynaklar
[1] Öztuna, Yilmaz (2005) , Devletler ve Hanedanlar, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Sayfa: 176
[2] Günhan Börekçi, İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III.
Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi, Sayfa:85
I. Ahmed'in yaptırmış olduğu Sultan Ahmed Camii
[3] "İnkırazın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi”
Divan-Disiplinler Arası Çalışmalar Dergisi, cilt:14, sayı:27, 2009/1
5
[4] Leslie P. Peirce, The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, The İmperial Harem
Instution, Oxford University Press, Sayfa: 127
[5] Günhan Börekçi, FACTIONS AND FAVORITES AT
THE COURTS OF SULTAN AHMED I (r. 1603-17)
AND HIS IMMEDIATE PREDECESSORS, Sayfa:126
[6] Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt,
2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVIII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı
2011 ISBN 978-975-16-0010) say.362-363
[7] Bakınız Kafes (Osmanlı)
[8] (İngilizce) International Dictionary of Historic Places Volume 3 Southern Europe. Fitzroy Dearborn. s. 335. ISBN
1-884964-02-8. “The Blue Mosque, so named for its interior tile decoration, was built for Sultan Ahmed I between
1609 and 1616 by Turkish architect Mehmed Aga.”
[9] Title: The Debut of Kösem Sultan’s Political Career Author(s): TEZCAN, Baki Journal: Turcica
Volume: 40 Date: 2008 Pages: 347-359 DOI:
10.2143/TURC.40.0.2037143
9
Ayrıca bakınız
• Aziz Mahmud Hüdai
10
Dış kaynaklar
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003). Osmanlı Tarihi
III. Cilt 1. Kısım: II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699
Karlofça Andlaşmasına Kadar. Ankara: Türk Tarih
Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-0013-8.
• Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6. s.
200-209
• Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8. (İngilizce)
Wikimedia Commons'ta I. Ahmed ile ilgili çoklu ortam
kategorisi bulunur.
6
11 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS
11
11.1
Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
Metin
• I. Ahmed Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Ahmed?oldid=17509630 Katkıda bulunanlar: Murtasa, Pinar, Eşref, Dbl2010bot, YurikBot, Ugur Basak, İncelemeelemani, FlaBot, Doruksal, Fakara, Metal Militia, Ugur Basak Bot, Muhammet.alp, Vikiyazar, Sae1962,
Dünya vatandaşı, Escarbot, Mskyrider, Thijs!bot, Krkzn, CommonsDelinker, Merme, Çağatay, Bolivar, Eldarion, TXiKiBoT, Arinna'l,
Espenika, 2ulus, Ravages, Gerakibot, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer,
robot, Loveless, Oblomov, Patirer, Noyder, Sefasungur, Kemal
K., Fawkes~trwiki, BotSottile, Myrat, Ertly, Christoph20036, CarsracBot, SilvonenBot, Baharyakin, Théoden, Amirobot, Syrano, Luckasbot, Oğuzhan, Kudelski, Sadrettin, Merube 89, Txrazy, Khutuck Bot, Xqbot, İazak, RibotBOT, Tapfereritter, Kılıç46, Rapsar, Kriptocu,
Türk Süvarisi, Faraklit15, Dinamik-bot, Milesbroke, NKOzi, Pragdon, Esc2003, KumulBot, Rdvnygt, Movses-bot, HaruNGs, MerlIwBot,
Kaslifter, Keivan.f, SeyitA, O.tarihi, Furkan12, Maurice Flesier, SiLveRLeaD, Kahve6, AlexandreManette, Fbalpemre, Muratero, Muskid,
Erase99, Peykbot, Gulo Luscus, OmerFarukDemir, Ahmet Fahri Sezgin, Zorluşah, Addbot, Mysterium23, Tapir2, Şeyx Şamil, Doruk455,
Hacked By MuSaLLaT, Mavrikant, Selwili, LazarVjecr, Selo6868, Mümtaz tekkalan, Yogabagaba2, Watermelon juice, BuseGunneer,
Cimbom741, Okanfan, Trapaemin, Lapsy, Wertmy22, Dominator1453, Haziran14, Sultan Galiyev, Beyazaltın, Orwellianist, Merhabaviki,
Turkuaz1419, Joshkun, Ahmedgadirov, Ahmet888, Kelpom, Kimseninkimsesi, Leylasiya, Osmanliiiiii1213, CzM24, Borax-93, Salkdamla2, Salkfatma2, Yazgunu, Mr rqasimzade, Nurla22, Kürşad Avan, SİNEM KIZZ, Seymasu, Alexandranastasia, Saragalinsk, Seymen0621,
Oykusaraccc, İsilozturk02, Niveles, GoncaY, Teodora Maria Ungureanu, TahirEr, Memmedov tarih ve Anonim: 206
11.2
Resimler
• Dosya:Ahmed_I.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Ahmed_I.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Levni Özgün yazarı: Levni
• Dosya:Ahmed_I_by_John_Young.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/59/Ahmed_I_by_John_Young.
jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar:
• Embedding web page: https://www.allposters.com/-sp/Ahmed-I-Sultan-1603-17-from-A-Series-of-Portraits-of-the-Emperors-of-Turkey-1808-Posters_
i1593219_.htm Özgün yazarı: John Young (1755-1825)
• Dosya:I_Ahmet.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b9/I_Ahmet.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Badisches Landesmuseum Özgün yazarı: Ottoman miniature painting
• Dosya:Mausoleum_of_Sultan_Ahmed_I_-_sarcophagus_of_the_sultan_-_P1030868.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/
wikipedia/commons/2/2d/Mausoleum_of_Sultan_Ahmed_I_-_sarcophagus_of_the_sultan_-_P1030868.JPG Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: User:Vmenkov
• Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins
• Dosya:PatioDeLaMezquitaDelSultánAhmed-rectangular.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9f/
PatioDeLaMezquitaDelSult%C3%A1nAhmed-rectangular.jpg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması
Özgün yazarı: Rowanwindwhistler
• Dosya:The_Sultan_Ahmed_Mosque_(Blue_Mosque)_(8290130241).jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/
4/41/The_Sultan_Ahmed_Mosque_%28Blue_Mosque%29_%288290130241%29.jpg Lisans: CC BY 2.0 Katkıda bulunanlar: The Sultan
Ahmed Mosque (Blue Mosque) Özgün yazarı: Jorge Láscar from Australia
• Dosya:Tughra_of_Ahmed_I.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3c/Tughra_of_Ahmed_I.JPG Lisans:
Public domain Katkıda bulunanlar:
• Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown court
calligrapher.
• Dosya:_‫صورة_للامير_مصطفى‬2013-12-19_09-18.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/%D8%B5%
D9%88%D8%B1%D8%A9_%D9%84%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A%D8%B1_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%
D9%89_2013-12-19_09-18.jpg Lisans: CC BY-SA 3.0 Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: User:‫مصطفى‬١
11.3
İçerik lisans
• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0