yüz tanıma testi

BAKIM HASTALARINDA
PSİKOLOJİK
DESTEK
Cahit KESKİNKILIÇ
Uzm. Psikolog
Bakırköy Mazhar Osman Ruh ve
Sinir Hastalıkları Hastanesi
08.05.2014
Plan
Bakım gerektiren hastalıklar ve kısaca
tanıtımları
Hasta örnekleri
Hastalıklarda ortaya çıkan psikolojik sorunlar
ve hastalıklar
İnme ve Alzheimer
Tedavi ve psikolojik yaklaşımlar
Hasta yakınları bakım zorlukları
Bakım Gereken Hastalıklar
İnme - Afazi
Demansiyel hastalıklar (Alzheimer)
Epilepsi
Multiple Skleroz (MS)
Hareket bozuklukları - Kas Hastalıkları (Parkinson)
Santral sinir sistemi enfeksiyonları
Kafa travması
Beyin cerrahi operasyonları sonrasında gelişen
nörolojik tablolar
Hasta Örnekleri
Parkinson
İnme
Çalışıyormusun
Nerede
Ne iş yapıyordun
Kardeşinin adı ne
Ne iş yapıyor.
Zihinsel sorunlar ve Sekeller
Algılama güçlüğü
Anlama güçlüğü
Konuşma güçlüğü
Dikkat ve dikkatini sürdürme güçlüğü
Bellek bozukluğu
Problem çözme güçlüğü, karar verme
zorluğu
Esnek düşünme bozukluğu
Fiziksel sorunlar ve Sekeller
Hastanın el ve ayaklarını istediği biçimde
kullanamaması
Bakım Hastalarında Psikiyatrik
Sorunlar
Nörolojik hastalıklarla birlikte görülen
emosyonel bozukluklar; depresyon,
irritabilite, kişilik değişiklikleri, apati,
patolojik gülme ve ağlamalar ve psikotik
durum olarak sıralanabilir.
Örneğin İnme sonrası depresyon
görülme olasılığı % 35-40 civarında
bildirilmektedir.
Neler Yapılabilir
Hastayı anlamak ve anlaşıldığını
hissettirmek
Fiziksel engelinin farkında olup bu
konuda gereksiz zorlamalardan
kaçınmak
Zihinsel engelin farkında olmak
Eksikliklerin giderilmesine yönelik
profesyonel yardım almak konuşma
rehabilitasyonu – fizyoterapi – kognitif
rehabilitasyon
“Bilerek yapıyor”
“Mahsus yapıyor”
“İstese yapar”
duygusundan kurtulmak
Hastanın işlevselliğini artırmaya
çalışmak temel hedefimiz olmalı Fiziksel
veya Kognitif fonksiyonlar açısından
kişiyi olabildiğince hastalık öncesi
durumuna veya bu mümkün değilse
günlük hayatını tek başına/en az
düzeyde yardım alarak sürdürebilecek
düzeye getirmeye çalışmaktır.
İNME
Vucudun bir tarafında felç ve duyu
kaybı
Konuşma ve lisanda bozulma
Görme alanında bozukluklar
Duygulanımda kontrol kaybı veya mizaç
değişiklikleri
Zihinsel fonksiyonlarda bozukluklar
İ̇LETİŞİM SORUNLARI
İnmeli birey diğer bireylerle nasıl iletişim kuracağı
konusunda fiziksel olarak yetersiz olabilir. Bu sorunun
giderilmesi için yardımcı hareket gereçleri, tekerlekli
iskemle, çağırma zili, telefon, kağıt, kalem gibi
gereçler kullanmalı.
İnmeli birey uygun pozisyonda duramadığı için gözgöze iletişim kuramayabilir. İ̇letişimi sağlamak için
hastanın karşısına geçip göz teması kurulmalı.
İ̇nmeli bireyin işitme duyusu bozulmuş olabilir. İyi
aydınlatılmış sessiz bir ortamda yüz-yüze iletişim
kurulmalı.
Eğer kullanıyorsa Gözlük ve işitme cihazını
kullanmasını sağlamalı ve cihazın çalışıp çalışmadığı
kontrol edilmeli.
İLETİŞİM KURARKEN:
Sessiz bir ortamda iletişim kurulmalı.
Alçak ses tonuyla konuşulmalı
Hastanın söylediklerinden anlaşılanlar tekrarlanmalı ve
anlaşılmayan bir şey olup olmadığı sorulmalı.
Gerekli durumlarda hastanın istediklerini yazılı olarak iletmesi
istenmeli.
Hastanın yanıt vermesi için zaman tanınmalı.
Hasta ile konuşurken basit sözcükler kullanılmalı, evet hayır
biçiminde yanıt verebileceği biçimde sorular sorulmalı.
Sakin ve sabırlı olunmalı
Yer, zamanla ilgili konuşmalarda takvim, saat, harita gibi
yardımcı araçlardan yararlanılmalı.
Hastalık sonrası yeni yaşam; hasta önceden
yaptığı günlük işlerini yaparken bile güçlük
çekebilir. Konuşma, görme ve hareketlerin
koordinasyonunda zorlanabilir. Bu sorunlarla başa
çıkabilmek için sabır, aile desteği ve rehabilitasyon
uygulamaları şarttır.
•
Hastanın isteği dışında ortaya çıkan duygusal
değişiklikler gözlenebilir. Kendi kendine gülme ve
ağlamalar gibi böylesi bir durumda mutlaka
doktora danışmak gerekmektedir.
•
Alzheimer hastalarında
Demans utanılacak bir şey değildir ve kimsenin hatası
değildir.
Demans, kişinin diğerlerine rahatsız edici ve üzücü gelebilecek şekilde
davranmasına neden olabilir ama bu kasıtlı yapılmış bir şey değildir.
Bazı insanlar herkesin kendilerine ilk isimleriyle veya arkadaşların ve
ailenin kullandığı isimlerle hitap etmelerinden mutlu olurlar. Çift isimli
kişilerde hangisinin tercih edildiği mutlaka sorulmalıdır.
Alzheimer bellek ve davranış değişiklilerinin yoğun
olarak gözlendiği bir hastalıktır. Karşılaşılan
sorunlarda bu merkezde ortaya çıkar.
Kişinin demansı ne kadar ilerlemiş olursa olsun
herkesin ona bir yetişkin gibi ve nazik davranmaya
devam etmesi önemlidir.
Küçük düşürücü olabileceği için kişinin başarısız
olacağı durumlardan kaçınmasına yardım edin. Hala
yapabildikleri işler ve hoşlandıkları etkinlikler arayın.
(yemek yapma-marangozluk işleri-balık tutma-bahçe
işleri-dikiş-örgü vs.)
Eşyalarının kaybolduğunu hatta çalındığını
söyleyebilirler. Hemen itiraz edip karşı çıkmak yerine
kaybolan eşyayı bulmaya çalışmak daha işe
yarayabilir. (eşyaların eski yerleri-saklanabilecek
dolap vs)
Evinin kendi evi olmadığını söyleyebilir. Evden bu
nedenle ayrılmak isteyebilir. İtiraz etmek yerine
tetikleyici unsurları ortadan kaldırmak, bir odayı
tamamen kişisel eşyalarla donatmak faydalı olabilir.
Fiziksel temasta bulunmak, sarılmak elinden tutmak,
ilerlemiş dönemlerde peluş bir oyuncak vs kullanmak
Kedi-köpek gibi evcil hayvanlar beslemek veya belirli
bir süre bunlarla meşgul olmak
Küçük torunlar veya arkadaş, mahalle çocukları ile
zaman geçirme fırsatları yaratmak, insanlara ve
çevresine karşı yabancılaşma duygusundan
uzaklaştırmada faydalı olabilir.
Endişeli olma, yerinde duramama, sürekli aynı şeyleri
tekrarlama gibi davranışlar; ifade edilemeyen ağrı
veya fiziksel başka bir şikayetle ilişkili olabilir.
Bunların araştırılması sorunlu davranışın azalmasına
neden olabilir.
Bağırıp-çağırma, çığlık atma, küfretme veya vurma,
itme, eşyaları-insanları tutma, tekmeleme, ısırma gibi
davranışlar ajitasyon ve agresyon belirtileridir.
Davranışları önceden tahmin etmeye çalışmak,
hastanın dikkatini başka bir şeye yöneltmeye
çalışmak (mutfağa gidip bir bardak su doldurup içmek
vs.) işe yarayabilir.
Yemek-giyinme-tuvalet-banyo gibi günlük aktivitelerin
standart olarak düzenlenmesi yine hastanın yaşamını
kolaylaştıracak şeylerdir.
SON SÖZLER
Kognitif rehabilitasyon
Bakım veren hasta yakınlarının psikolojileri ve bakım
zorlukları
Hastalıkla ilgili yeterli bilgilendirme
Başetme stratejilerinin öğretilmesi
Etkileşim ve Destek grupları
Hasta; bakım alma zorunluluğu nedeniyle
memleketinden veya yaşadığı, alışkın olduğu
yerlerden ayrılmak zorunda kalması
Hastanın Bakım Evi veya huzurevine yerleşmek
zorunda kalınması
TEŞEKKÜRLER…