haftalık küresel değerlendirme bülteni

HAFTALIK KÜRESEL
DEĞERLENDĠRME
BÜLTENĠ
20-26 Mayıs
2013
21. YÜZYIL TÜRKĠYE ENSTĠTÜSÜ
HAFTALIK KÜRESEL DEĞERLENDĠRME BÜLTENĠ
İçindekiler
AB Gündemi......................................................................................................................................... 1
Rusya Gündemi.................................................................................................................................... 2
ABD Gündemi ...................................................................................................................................... 4
Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi………………………………………………………………………………… 5
Türkistan Gündemi .............................................................................................................................. 9
AB Gündemi
İngiltere, Hizbullah'ın silahlı kanadının Avrupa Birliği (AB) tarafından terör örgütleri
listesine alınmasına çalışıyor. 2012 yılında Bulgaristan'da gerçekleşen terör saldırısıyla
Hizbullah arasında bağlantı bulunmuş ve konu gündeme gelmişti. Bulgaristan da Temmuz
2012’de Burgaz kentinde düzenlenen ve beş İsrailli turistle bir otobüs şoförünün ölümüne yol
açan bombalı saldırının sorumlusunun Hizbullah olduğunu belirtmişti. Hizbullah’ın terör
örgütleri listesine alınması konusunun Haziran ayındaki bir çalışma grubu toplantısında
gündeme gelmesi bekleniyor. İngiltere’nin bu görüşünü Almanya ve Fransa da destekliyor.
Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle’nin, Hizbullah'ın en azından askeri kanadının
terör örgütleri listesine dahil edilmesine destek verdiği açıklandı. Fransa ise başta Lübnan'da
gerilime yol açabileceği gerekçesiyle Hizbullah'a yönelik yaptırımlara temkinli yaklaşıyordu.
Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius'un Umman'da düzenlenen Suriye'nin Dostları
toplantısında yaptığı açıklamalar kırılma noktasını oluşturdu. Fabius 'Hizbullah'ın aldığı
kararlar ve Suriye halkına karşı şiddetle savaştığı göz önüne alındığında, Fransa'nın
Hizbullah'ın silahlı kanadının terör örgütleri listesine alınmasını teklif edeceğini
söyleyebilirim' dedi. Fransa’nın bu fikir değişikliğinin arkasında Hizbullah'a ve Suriye Devlet
Başkanı Beşar Esad'a verilen desteğin olduğu belirtilebilir.
Bu konu Avrupa ülkelerinin bir araya gelmekte zorlandığı bir konu olma özelliği
taşıyor. Çünkü bazı Avrupa ülkeleri, Hizbullah'a yönelik baskının Ortadoğu'da gerginliği
artırabileceğini düşünüyor. Hizbullah’ı terör örgütü listesinde barındıran tek Avrupa ülkesi
Hollanda’dır. İngiltere ise Hizbullah’ın silahlı kanadını terör örgütü listesinde tutmaktadır.
Bulgaristan ise Hizbullah'ın AB terör örgütleri listesine eklenmesi için bir girişimde
bulunmayacağını, bu yönde karar alan AB ülkelerine de engel olmayacağını açıkladı.
1
Diğer Gelişmeler:
-
-
-
Belçika, Beşar Esad rejimine karşı savaşmak için Türkiye üzerinden Suriye'ye geçen
vatandaşlarının sayısında yaşanan artıştan endişe ediyor. Avrupa’dan yaklaşık 500
Müslüman vatandaş rejim karşıtı harekete destek olmak için Suriye’ye gitmişti.
Belçika İçişleri Bakanı Joelle Milquet, konuyla ilgili görüşmeler yapmak üzere
Türkiye'ye bir ziyaret gerçekleştirdi.
Avrupa Parlamentosu, AB'nin Suriye'deki çatışmaların komşu ülkelere sıçramasının
önüne geçmek için öncü bir rol oynaması gerektiğini ve diplomatik girişimleri
desteklemenin önemini belirtti. Avrupa Komisyonu'na, Suriye ve komşu ülkelerdeki
insani krize cevap verecek kapsamlı bir paket hazırlama çağrısında bulunuldu.
AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy, göreve gelmesinden bu yana
Türkiye'ye ilk resmi ziyaretini gerçekleştiriyor. Rompuy Kıbrıs meselesiyle ilgili
olarak Avrupa Kömür Çelik Topluluğu kurulurken Fransa ile Almanya arasındaki
paylaşımı ve işbirliğini örnek gösterdi. Suriye krizinde diplomatik girişimlerin
desteklenmesi gerektiğine dikkat çekti.
Rusya Gündemi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Kırgızistan ve Tacikistan meslektaşlarıyla gayri resmi
görüşme gerçekleştirmek için Bişkek’e gitti. Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütünün
Savunma Bakanları toplantısında katılacak olan Putin, 2014 sonrası Afganistan’daki
gelişmeleri takiben olası tehditlere karşı önlemlerin alınması ve KGAÖ’nün bölgede
üstleneceği rol, Tacik-Afgan sınır güvenliği, uyuşturucu kaçakçılığı, yasadışı göç ve aşırıcılık
gibi konular ele alınacak. Geçtiğimiz hafta Kırgızistan hükümetinin ülkede bulunan ABD
askeri üssünü kapatma kararı almış, Washington ise bu kararın iki ülke arasındaki üs
konusundaki meseleyi etkilemeyeceğini açıklamıştı. Diğer taraftan sene başından itibaren
Tacikistan ABD ile Afganistan’dan çekilme sürecinde NATO güçlerine ülkesinde transit
geçiş üssü ya da askeri üs verebileceği konusunda görüşmeler yapıldığı söylenmekteydi.
Rusya’nın Kırgızistan ve Tacikistan ile kapalı kapılar ardından yapılacak olan görüşmesi, bu
ülkelerde bulunan üslerin ve güvenlik politikalarının geleceğiyle ilgili olacaktır.
Rusya Kant Askeri Üssünü Kuvvetlendirecek
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Kırgızistan’ın Kant şehrinde bulunan ve Kolektif
Güvenlik Antlaşması Örgütü çerçevesinde faaliyet gösteren Kant üssünün daha da
kuvvetlendirilmesi talimatını verdi. Rusya’nın gölgede bulunan kinci büyük üssü olan Kant
askeri üssü, Bişkek kayınlarında bulunan ABD askeri üssü olan Manas üssüne karşı bir denge
unsuru rolünü oynamaktadır. Bununla birlikte Rusya’nın Kırgızistan üzerinde önemli etki
aracı olan üs, Rusya’nın bölgedeki varlığı açısından öneme sahiptir. Üs aynı zamanda da
Kırgızistan’ın Rusya ile ittifak içerisinde olduğunun bir göstergesidir. Üs üzerinden Rusya
bölgede diğer güçlere karşı önemli etki kazandırırken, Kırgızistan’ın da büyük güçlere karşı
kendisine geniş manevra alanı sağlamaktadır.
2
Suriye Konferansının Tıkanması
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ABD ile Fransa’nın Suriye konulu konferansın
engellemeye çalıştıklarını söyledi. Rusya tarafı Cenevre’de gerçekleşmesi düşünülen
konferansa İran’ın da katılmasını isterken, ABD buna olumsuz bakmaktadır. Daha önce ABD
konferansın başarısız geçmesi durumunda Suriye muhaliflerini silah yardımı yapacağını
açıklamıştı. Bu gün ise (28.05.2013) AB ülkeleri Suriye muhalif güçlerine yönelik silah
ambargosunu kaldıran karar aldı. Rusya tarafı bu kararların uluslararası hukuk normlarına
aykırı olduğu ve yasal olmadığını söyleyerek tepki göstermesinin yanında, uluslararası hukuk
normlarına dayanarak yasal bir biçimde Suriye hükümetini silahlandırmaya devam ediyor.
Batı güçleri konferansta İran ve Şan yönetiminin katılmalarına karşı çıkmasına karşı,
Moskova ise, hem İran’ın hem de Şam yönetiminin konferansta yer almasında ısrar ediyor.
Dolayısıyla her iki tarafında kendi iddiaları üzerinde katı tavır sergilemesi, konferansın
başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olacaktır. Bunun sonucunda ise, hem Şam yönetimi, hem
de muhalif güçleri silahlanmaları sağlanarak çatışmaların daha da kızışmasına yol açacaktır.
Diğer haberler
-
Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev Washington’a gitti. Patruşev ile
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Tomas Donilon görüşmesi 22 Mayıs 2013 tarihinde
gerçekleşmesi planlanan görüşmelerin ayrıntılarıyla ilgili kesin bilgi verilmedi. RİA
NOVOSTİ haber ajansı “taraflar iki taraflı ve stratejik meseleleri” ele alacaklarını
bildirdi. Daha önce Donilon Moskova’yı ziyaret etmiş, ikili ilişkilerin güvenlik
konularını ele almışlardı. Son zamanlarda ABD ve Rusya ikili ilişkilerinde ve dünya
meselelerinin ele alınmasında da diplomatik yolların yanında güvenlik birimleriyle
açık bir şeklinde yürütmeye başladığı görünmektedir.
-
Rusya dış işleri bakanı Sergey Lavrov, Rusya ile Azerbaycan Rusya üzerinden petrol
transitiyle ilgili yeni anlaşma konusunda görüşmeler yapıldığını açıkladı. Azerbaycan
Dışişleri Bakanı Elmar Memedyarov basın açıklamasında taraflar yeni asrın
gerçeklerine uygun bir hükümetler arası anlaşma için çalışıldığını açıkladı. Bu hafta
başında Rusya Azerbaycan ile olan petrol transit anlaşmasını feshetmişti.
-
Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev ABD Başkanı Barack Obama’ya
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in mektubunu iletti. ABD Rusya Büyükelçiliği
3
Basın Dairesi mektubun şu anki ABD ile Rusya arasındaki çeşitli alanlardaki ikili
ilişkilerin mevcut durumu, ayrıca gelişim perspektifine adandığını açıkladı.
-
Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı Rusya’nın başkenti Moskova’da Rusya Dışişleri
Bakanı Sergey Lavrov ile bir görüşme gerçekleştirecek. Görüşmenin ana konusu
Suriye sorununun çözümünün ele alınacağı Uluslararası Konferans “Cenevre-2” ile
ilgili hazırlıklar olacak.
-
Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev daha önce ABD Başkanı Barak
Obama’ya Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in cevap mektubunu iletti. Rusya
Devlet Başkanı Yardımcısı Yuriy Uşakov, mektupta Füze Savunma Sistemleri,
Nükleer Silahların Azaltılması gibi güvenlik konularının ve iki ülke arasında artmakta
olan ticari ilişkilerle ilgili konuların yer aldığını söyledi. Belgenin(mektubun) kilit
hedefi ise, tarihsel misyonu olan iki büyük gücün, bir biriyle küçük şeyler için kavga
etmek yerine, dünya sorunlarının birlikte çözmeleri gerektiğini vurgulamaktı. ABD ile
Rusya’nın güvenlik konusundaki yakınlaşma manevraları uluslararası güvenliğin
sağlanması konusunda sorunlar yaşayan ABD için bir teknik hamle olurken, ABD ile
doğrudan çatışmaya girmekten kaçınan Rusya için ABD’nin düşmanlığından
kurtulmak ve bazı uluslararası konularda pazarlık ilişkisinin kurulmasıdır.
-
Rusya Genelkurmay Başkanı Rusya ile NATO arasında üç sorunu açıkladı.1)
NATO’nun sürekli genişlemesi, 2) askeri alanda görünür tehditlerin gelişmesi, 3)
karşılıklı güven eksikliği (özellikle Rusya’yı göz ardı eden Avrupa füze savunma
sistemlerini inşası).
Rusya Genelkurmay Başkanı ABD’nin küresel füze savunma sistemlerini
etkisizleştirecek sistemler üzerinde çalıştıklarını ve bununda da bir sır olmadığını
açıkladı. Bu sistemlerin ABD ve NATO füze savunma sistemlerinin etkisizleştirme
potansiyeli ABD tarafında Rusya nükleer potansiyelini değerlendirmesine bağlı
olacağını söyledi. Rusya’nın bu açıklaması Putin’in Obama’ya gönderdiği cevap
mektubunun ardından yapılmış olması Rusya’nın ABD ile pazarlık için daha güçlü bir
kozla hareket etmek istediğinin göstergesidir.
-
ABD Gündemi
ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esat'ı ülkesinde barışı
sağlayacağı taahhüdünde bulunmaya çağırdı aksi halde isyancılara uluslararası desteğin
artacağını söyledi.
Ürdün'de yapılan Suriye'nin Dostları toplantısından önce konuşan Kerry İran'ı militanlar
göndererek Esat'ın terör kampanyasına destek vermekle de suçladı
Kerry, Amerika’yla birlikte 10 Batı ve Arap ülkelerinden oluşan Suriye’nin Dostları
grubundaki üst düzey diplomatlarla görüştü. Suriye’de ana muhalefeti oluşturan Suriye Ulusal
4
Koalisyonu da görüşmelere katıldı.
Görüşmelerin amacı, önümüzdeki ay düzenlenmesi planlanan Suriye barış konferansına
destek toplamak.
Görüşmelerin ana konusunu, Amerika ve Rusya’nın önerdiği, önümüzdeki ay Suriye
Hükümeti ve muhalefeti biraraya getirmeyi amaçlayan barış konferansı oluşturdu. Suriye
hükümeti ve muhalefetin konferansa katılıp katılmayacağı, temsilci olarak kimleri
gönderecekleri ya da toplantıların nerede olacağı henüz açıklık kazanmış değil.
İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, görüşmeler öncesi Amman’da düzenlediği basın
toplantısında Suriye Hükümeti’nin yabancı desteğe giderek daha fazla muhtaç hale geldiğini
söyledi. Hague, bölge güvenliğini tehdit eden bu durumun, ülkedeki krize siyasi çözüm
bulunması için bir an önce görüşmelere başlanması gerektiğini gösterdiğini belirtti.
Öte yandan Suriye’nin Ürdün Büyükelçisi Behçet Süleyman, Amman’daki toplantıyı kınadı
ve 11 ülkenin katıldığı Suriye’nin Dostları grubunu, İsrail adına Şam Hükümeti’ne karşı savaş
açmakla suçladı.
Öne Çıkan Diğer Gelişmeler
-ABD Dışişleri Bakanı John Kerry İngiliz mevkidaşı William Hague ile yaptığı açıklamada
Cenevre Konferansının gerekliliğini belirtti.
- Kerry, Umman ve Ürdün’de temaslarda bulundu.
Güney Kafkasya-İran-Pakistan Gündemi
İran'da haziran ayında gerçekleşecek olan cumhurbaşkanlığı seçimleri kızışmaya
başladı. Anayasası Koruyucular Konseyi, rejimin reformcu kanadının başlıca adayı Ekber
Haşimi Rafsancani ve Ahmedinejad'ın desteğini alan İsfendiyar Rahim Meşai'nin liste dışı
kaldığını duyurdu. Anayasayı Koruma Konseyi Ayetullah Ali Hamaney'e bağlı 12 kişiden
oluşuyor. Konsey milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışabileceklere onayı da
elinde tutuyor. Ancak tüm konularda nihai yetki yine de dini lider Hamaney’de. Nitekim dini
lider geçmişte, elenen bazı adayların listeye geri konmasını sağlamıştı.
5
Dini lidere bağlılık yemini eden muhafazakâr unsurlar, hemen hemen bütün devlet
kurumlarının kontrolünü elinde tutuyor. Diğer hiziplere rejimi meşrulaştıracak ama ona tehdit
oluşturmayacak
derecede
özgürlük
tanıyarak
siyasi
statükoyu
korumak
istiyorlar.
Muhafazakârlar rekabet, demokrasi ve seçmene tercih imkanı verme görüntüsü yaratmak için
ilk anda 20 aday kaydettirmişlerdi. Seçimde yarışacak adaylar arasında en çok Hamaney'in
desteğini aldığı söylenen Said Celili öne çıkıyor. Halihazırda İran'ın nükleer görüşmelerini
yürüten Celili, dini lider Hamaney'e sadakati ile tanınıyor. Tahran Belediye Başkanı
Muhammed Bekir Kalibaf da Hamaney'in desteğini aldığı söylenen adaylar arasında yer
alıyor. Dikkat çekici bir diğer aday ise Hamaney'in danışmanı ve eski dışişleri bakanı Ali
Ekber Velayeti. Rafsancani ve Meşai ise son düzlükte seçim yarışından saf dışı kalmış gibi
görünüyor. Koruyucular Konseyi, Meşai ve Rafsancani hakkındaki kararın ilk adımını
geçtiğimiz günlerde atmış Meşai hakkında olumsuz bir mütalaada bulunmuştu. Meşai’nin
başvurusu esnasında cumhurbaşkanı Ahmedinejat’ın yanında bulunması eleştirilmiş,
Anayasayı koruyucular konseyi mevcut cumhurbaşkanının bir cumhurbaşkanı adayını işaret
etmesinin yasalara aykırı olduğunu iddia ederek, Ahmedinejat’ın cezalandırılmasını talep
etmişti. Bununla birlikte İran Meclisi’nde 150’den fazla milletvekili Ahmedinejat’ın bu
hamlesi karşısında yargıya sunulmak üzere şikâyet dilekçesi hazırlamış, buna paralel olarak
100 kadar milletvekili de Anayasayı Koruyucular Konseyi’ne bir mektup göndererek isim
vermeden
Meşai
ve
Rafsancani’nin
adaylıklarının
reddedilmesini
istemişti.
İran
Cumhurbaşkanı Ahmedinejad, müttefiki Meşai'nin cumhurbaşkanlığı adaylığının veto
edilmesine tepki göstererek, kararı dini lider Hamaney'e götüreceğini açıkladı. Ahmedinejad,
resmi internet sitesinden yaptığı açıklamada, Meşai hakkındaki karar için, Meşai'nin
addaylığının dini lider Hamaney ile ilgili hiçbir problem olmayacağını ve Dini lider ile son
ana kadar bu konunun arkasında olacağını ifade etti.
İran’da herhangi bir gücün dini lidere karşı cephe açması pekte alışık olunan bir durum
değil çünkü İran politik sistemindeki stratejik kurumların atamaları dini lider tarafından
yapılmaktadır. İran’da askeri bürokrasi ve dini otoritenin seçilmişler üzerindeki vesayeti
oldukça geniş bir etki alanına sahip iken Ahmedinejat'ı dini lidere karşı bu kadar güçlü kılan
şeyin ise Hamaney ve ekibine karşı kullanılabilecek önemli istihbarat belgeleri olduğu iddia
edilmektedir. Eski milletvekillerinden Muhammed Hoşçehren, Ahmedinejat’a yakınlığıyla
bilinen İran Dergisi’nde Ahmedinejat timinin istihbarat bakanlığından 140 bin evrakı dışarı
sızdırdığını ve bunların 314’ünün dini lider Hamaney’in şahsı hakkındaki evraklar olduğunu
6
gündeme getirmiştir.
Ahmedinejat, 2009'da İran istihbaratına yaptığı siyasi operasyon
sonunda İstihbarat Bakanı ve iki bakan yardımcısını görevden almış ve bir süre bu bakanlığa
kendisi vekâlet etmiştir. Ahmedinejat’ın Hamaney ve ekibi hakkındaki önemli istihbarat
bilgilerini bu süre zarfında elde etmiş olması muhtemeldir.
Dini lider Hameney'in, Konseyin kararını bozmadan seçimlere sadece muhafazakar
adayların girmesine izin vermesi Meşai ve Rafsancani destekçilerinin sokaklara dökülmesi ile
sonuçlanabilir. Hamaney'in yalnızca geleneksel muhafazakarların yarışacağı bir seçim ortamı
yaratması İran'ın iç ve dış politikada geleneksel çizgiyi takip etmek istediğini gösterecektir.
Seçimi geleneksel muhafazakar adaylardan birinin kazanması ABD'nin siyasi ve ekonomik
yaptırımlarıyla boğuşan rejimin iyiden iyiye zora girmesiyle sonuçlanacaktır. Zira yeni
dönemde ABD ile ilişki kurulmasına sıcak yaklaşan ılımlı isimlerin cumhurbaşkanlığı
seçimlerinde yarış dışı bırakılarak, "sertlik yanlısı" adayların yarıştırılması ABD-İsrail askeri
müdahalesinin İran Devleti tarafından göze alındığı anlamına gelmektedir. Eğer Hamaney,
kendisine yakın muhafazakar isimlerden birini destekleyerek iktidara taşırsa, Orta Doğu'da
İran'a yönelik yürütülen soğuk savaşın sıcak bir çatışmaya dönüşmesi kaçınılmazdır.
Kafkasya’da Ġran-Azerbaycan Gerginliği
Azerbaycan-İran arasında sık sık tırmanan gerilim, iki Azerbaycanlı akademisyenin İran’da
göz altına alınmasıyla yeniden arttı. Azerbaycan İran’a verdiği Nota’da acil bir açıklama
beklediklerini ve iki Azerbaycan vatandaşının serbest bırakılmasını istedi. İran ise söz konusu
akademisyenlerin İran topraklarında istihbarat faaliyetleri yürüttüklerini iddia ediyor. Gerilimi
düşürecek adım dini liderlerin devreye girmesiydi ve bu da gerçekleşti. Kafkasya
Müslümanları lideri Allahşükür Paşazade’nin İran ziyaretinin ardından, İran dış işleri bakanı
Ali Ekber Salihi ve Azerbaycan dış işleri bakanı Elmar Memedyarov’un bir telefon trafiği
gerçekleştirdiği bildirildi. İki ülke arasındaki gergin ilişkiler daha büyük bir anlaşmazlığa
sürüklenmeden sonlanmış gibi gözüküyor. Ancak yeni bir güne yine bu iki ülkenin karşılıklı
Notalarıyla uyanılmayacağının garantisini vermek çok güç… İran Azerbaycan’ı sürekli baskı
altında tutarak politik adımlarını önceden planlıyor ve Bakü’nün hareket alanını kısıtlamayı
amaçlıyor denilebilir.
Diğer Öne Çıkan Gelişmeler:
7










Uzun süredir Pakistan-Afganistan arasındaki Durand sınırında önemli sorunlar
yaşayan iki ülke arasındaki çekişme Afganistan Cumhurbaşkanı Karzai’nin
Hindistan’dan yardım istemesiyle farklı bir boyut kazandı. Afganistan ve Hindistan
2011 yılında Afganistan güvenlik güçlerini eğitmek için bir stratejik ortaklık
anlaşması imzalamıştı. Mayıs ayının başlarında Afganistan ve Pakistan sınırında iki
ülke güvenlik güçleri arasında çatışmalar olmuştu.
Devrim Muhafızı Ordusu yetkililerinden albay Kerim Hameni’nin, İRNA ajansına
verdiği demeçte, PJAK teröristlerinin, önceki gün Serdeşt'e bağlı Candaran bölgesinde
çıkan çatışmada devrim muhafızları ordusundan iki personelin yaşamını yitirdiğini
açıkladı.
Pakistan’ın 11 Mayıs’ta düzenlenen seçimlerinde üçüncü gelen, eski kriketçi İmran
Han’ın liderliğindeki Pakistan Adalet Partisi’nin Başkan Yardımcısı Zehra Şadid
Hüseyin suikasta kurban gitti. Şadid Hüseyin’in Karaçi’deki evinin dışında
motorsikletli kişiler tarafından öldürüldüğü kaydedildi.
İran Cumhurbaşkanı Ahmedinejad, müttefiki Meşai'nin cumhurbaşkanlığı adaylığının
veto edilmesine tepki göstererek, kararı dini lider Hamaney'e götüreceğini açıkladı.
Ahmedinejad, resmi internet sitesinden yaptığı açıklamada, Meşai hakkındaki karar
için, "Bence dini lider Hamaney ile ilgili hiçbir problem olmayacak. Dini lider ile son
ana kadar bu konunun arkasında olacağım" dedi.
Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai Hindistan’ı ziyaret ederek Yeni Delhi
yetkilileri ile temaslarda bulundu. Karzai Salı günü Hindistan başbakanı Man Muhan
Singi ve Cumhurbaşkanı Pranab Mukarci ile görüşmesinde 2014 yılında işgalci
güçlerin Afganistan’dan çekilmesinden sonra Hindistan'ın Afganistan’a askeri
yardımlarının devam etmesini temenni etti.
Rusya, Gürcistan üzerinden yaş sebze ve meyve sevkiyatının önünü açtı. Rusya
Federasyonu’nun Trabzon Başkonsolosu Dmıtry Talanov, Türk tarım ürünlerinin,
Gürcistan üzerinden Rusya’ya sevkiyatının önünün açıldığını söyledi.
İran'ın Bakü Büyükelçiliğinden yapılan açıklamada, İran'da tutuklu bulunan
Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Edebiyat Enstitüsü araştırma görevlisi Halide
Halid ve yardımcısı Şamhal Hüseyinov'un serbest bırakıldığı bildirildi.
Azerbaycanlı Ermeniler Asamblesi Başkanı Bakü doğumlu Grigori Ayvazyan,
Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimlerine katılmak için başvuru yapacağını açıkladı.
İsviçre'de yaşayan bir grup Ermeni, Birleşmiş Milletler'in Cenevre Merkezi'nin içinde
yer aldığı Ariana Parkı'na, 1915 olaylarına ilişkin sözde anıtı dikmek istiyor.
Tarafsızlığı ile bilinen Cenevre'nin, Ermenilerin 1915 olaylarıyla ilgili tek yanlı
girişime destek vermesi, kentteki Türkler tarafından da tepkiyle karşılanıyor.
Geçtiğimiz günlerde Ermenistan’ın başkenti Erivan’da hükümetin doğalgaz fiyatlarını
yükseltme girişimi protesto edilmişti. Protesto gösterileri, önceki hafta hükümet
temsilcilerinin doğalgaz fiyatlarının yüzde 60 oranında artırılacağını duyurması üzerine
başlamıştı. Taşnaksutyun Partisi başta olmak üzere çeşitli muhalif gruplar, hükümetin kararını
sert biçimde protesto etmeye başlamıştı. Gösterilerin küçük gruplar halinde devam ettiği
8
bildiriliyor. Erivan’daki Cumhuriyet Meydanı ve çeşitli bölgelerde yetkilileri protesto eden
göstericiler, mevcut yönetimin kısa zamanda çökeceğini iddia ediyor.

Azerbaycan Savunma Bakanı Orgeneral Sefer Abiyev, resmi temaslar için
Azerbaycan’da bulunan İspanya Savunma Bakanı Pedro Morenes Eulate ile bir
görüşme yaptı. İspanyol Bakan, Dağlık Karabağ sorunuyla ilgili BM kararlarının
uygulanması gerektiğini ifade etti.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar
Memmedyarov`la görüşmesinden sonra düzenlenen brifingde, Dağlık Karabağ
sorunuyla ilgili mevcut statükonun hem Azerbaycan, hem Ermenistan, hem de Dağlık
Karabağ'da yaşayan Ermeniler için kabul edilemez olduğunu söyledi. Lavrov,
Rusya`nın Karabağ sorununun çözülmesi hususundaki yardımlarının süreceğini
belirtti.

Rusya dış işleri bakanı Sergey Lavrov, Rusya ile Azerbaycan arasında, Rusya
üzerinden petrol transitiyle ilgili yeni anlaşma konusunda görüşmeler yapıldığını
açıkladı. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memedyarov basın açıklamasında
tarafların yeni asrın gerçeklerine uygun bir hükümetler arası anlaşma için çalışdığını
açıkladı. Bu hafta başında Rusya Azerbaycan ile olan petrol transit anlaşmasını
feshetmişti.
Türkistan Gündemi
Kazakistan Devlet Din İşleri Başkanı Kayrat Lama, bazı Kazak gençlerinin Türkistan’da faaliyet
gösteren Mücahidin ve Jund El Halife benzeri terör örgütü cemaatlere kandırılarak
katıldıklarını açıkladı. 17 Mayıs’da “Terörizme Karşı İslam” adlı konferansa katılan Lama,
geçen sene terörle bağlantılı dini aşırılık faaliyetinde bulunan 105 kişinin tutuklandığını
belirtip, Orta Asya’da örgütlenen Jund El Halife ve Mücahidin cemaati saflarına katılan ve bu
saflarda sözde gizli savaş, cihat maksadıyla bu örgütlere Kazakistanlı gençleri aldatarak
katıyorlar, dedi.
Kırgızistan yönetimi, Manas Havaalanı transit yük taşıma merkezi ve onunla alakalı konut
türleri nesneleri konusunda ABD ile eski askeri üs işbirliği anlaşmasının 11 Temmuz 2014
tarihinden itibaren süresinin bitirileceğine karar verdi. Salı günü Bakanlar Kurulu’nun
yayınladığı bildiriye göre, buna uygun yasa tasarısı Kırgızistan hükümeti tarafından
parlamentonun onayına sunulacak. Daha önce Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek
9
Atambayev Manas ile ilgili konumunu birçok defa ifade etmiş, sivil havacılıkta askeri üsse yer
olmadığını, bu yüzden ABD ile kira süresinin dolduğu 2014 yılı sonrası havaalanının sivil
havaalanı haline dönüştürülmesi gerektiğini belirtmişti. Uzun süredir ABD’nin Kırgızistanı ikna
etme çabaları devam etti fakat Kırgızistan üssün kapatılması konusunda kararlı olduğunu
göstermiştir. Kırgızistan hem Rusya ile yakınlaşma sürecinde üssün Rusya ile ikili ilişkilere
zarar vereceğini düşünmekte hem de İran’a yönelik olası bir operasyonda İran’ın ve ABD
karşıtı grupların hedefi olmak istememektedir.
Burada yapılan açıklamalar 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsüne değil, sadece yorumda bulunan 21. Yüzyıl
Türkiye Enstitüsü araştırmacılarına aittir.
10