ilaçlar ve biyolojik etkileri

İLAÇLAR VE BİYOLOJİK ETKİLERİ
İlaçlar,
İnsanlarda,
hayvanlarda veya
bitkilerde,
hastalıkların
önlenmesinde ya da
iyileştirilmesinde
kullanılan kimyasal
bileşiklerdir.
• İlaçların 5000 yıllık bir geçmişi vardır.
• İlaçların tarihi Şamanizm’e dayanır.
• Eski çağlarda çeşitli otlar kaynatılarak,
yakılarak ya da doğrudan hastalara tedavi
amaçlı verilirdi.
• Bilinen ilk ilaç formülü M.Ö. 3000 yıllarının
sonuna doğru Sümerli bir hekim tarafından
yazılmıştır.
Mısır uygarlığı ilacın
gelişmesine en büyük
katkıyı sağlamıştır.
• Ciltteki kesiklere küflü
ekmek,
• Sarımsağı antiseptik
• Sürmeyi, gözleri
korumak için
kullanışlardır.
• Yunan uygarlığında
tedavi ve bitkisel
droglar hakkında en
önemli eserleri
Hippokrates yazmıştır.
• 150 kadar eseri ve 400
çeşit de bitkisel drogu
vardır.
• İslam uygarlığında
bitkisel droglarla
tedaviye önem
verilmiştir.
• Bu dönemde yetişen en
önemli kişi İbni Sina’dır.
• “Kânûn fit-tıb”
ismindeki eserinde 785
kadar bitkisel, hayvansal
ve madensel drogun
tarifini vermiştir.
Tıbbi İlaçlar
Tıbbi ilaçlar,
Ağrı, acı gibi rahatsız edici durumları
dindirmek, beden ve zihnin anormal
durumlarını düzeltmek ve denetim altında
tutmak için kullanılırlar.
İlaçlar dört ana kaynaktan elde edilir:
1. Hayvansal kaynaklı ilaçlar: İnsülin
2. Bitkisel kaynaklı ilaçlar: Kalp yetersizliği
tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar
3. Mineral kaynaklı ilaçlar: Kalsiyum, demir ve
magnezyum gibi minerallerden oluşturulan
ilaçlar.
4. Sentetik kaynaklı ilaçlar: Günümüzde
pazarlanan ilaçların çoğu.
İlaçlar iki kısımdan meydana gelir:
• Etkin madde (drog): Organik, inorganik ve
sentetik tüm ham maddelere drog ismi verilir.
• Taşıyıcı (sıvağ) kısım: Fizyolojik etkisi olmayan
glikoz, parafin, gliserin, şeker, çikolata, bal…
gibi kimyasal maddelerdir.
İLAÇLARIN BİYOLOJİK ETKİLERİ
• İnsan üzerindeki etkileri
• Çevre üzerindeki etkileri
1. İlaçların İnsan Üzerindeki Etkileri
A. Kişisel etmenler
Yaş
Ağırlık
Sağlık durumu
Cinsiyet
Kişisel etmenler
Kalıtsal özellikler
B. Dış etmenler
ortamın ısısı,
nemi veya
ultraviyole ışınlar
C. İlaç kaynaklı etmenler
o İlaç - ilaç etkileşimi
o İlaç - kimyasal etkileşimi
o İlaç - besin etkileşimi
Bilinçsiz kullanılan ilaçlar:
• Zayıflama ilaçları: Baş
dönmesi, çarpıntı, saç
dökülmesi, halsizlik ve hatta
ölüm!
• Bitkisel ilaçlar: Yan etkilere,
etkileşimlere veya alerjik
reaksiyonlara yol açabilirler,
karaciğerde hasar meydana
getirebilirler.
2. İlaçların Çevre Üzerindeki Etkileri
• İlaç sanayinde atıkların giderilmesi, imhası,
atık su kaynakları ve arıtılması, hava kalitesinin
korunması önemli bir sorundur.
• Atıkların giderilmesi için 1985 yılından beri
“Atık Yakma Tesisleri” kullanılmaktadır.
• Bu tesislerde, 860-11000C arasında her türlü
katı atık yakılır.
• Atık sular ise; ya atık su yakma tesislerinde
yakılar temizlenir ya da endüstriyel atık su
arıtma tesislerine gönderilir.
• Atık yakma tesislerinde oluşan gazlar ise
“Multisiklon” adı verilen filtrelerden
geçirilerek atmosfere gönderilir.
• İlaçlardan kalan atıkların idrar, dışkı yoluyla
veya duş sırasında suya karışmaktadır.
• Bu durum sudaki canlılar üzerinde yıkıcı etki
meydana getirmektedir.
• Sudaki kimyasalların, çoğunluğu beş yaşın
altındaki çocuklar olmak üzere her yıl iki
milyon insanın ölümüne neden olmaktadır.
• Ayrıca antibiyotiklerin doğaya salınması
neticesinde mikroorganizmaların antibiyotiğe
karşı direnç kazandığı tespit edilmiştir.