işçi sağlığı ve iş güvenliği genel prensipler

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
Temel İlkeler
Kavramlar
O İşçi
O İşveren, İş yeri
O İş sağlığı
O İş güvenliği
O İş kazası
O Ücret
O Risk değerlendirmesi
O Meslek hastalığı
O İş hijyeninin temel ilkeleri
O İletişim teknikleri
O Acil durum önlemleri
O MAKİNA EMNİYETİ
İşçi:
O Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi
denir.
O Her iş ilişkisi işçi sayılmak için hukuken yeterli değildir. İş
ilişkisinin, öncelikle, hukuken geçerli bir iş ilişkisi olması
gerekir.
O Tüzel kişiler, ya belli bir amacın
gerçekleştirilmesi maksadıyla bir araya
gelmiş olan kişilerin meydana getirdikleri kişi
toplulukları veya belli bir amaca tahsis
olunmuş (özgülenmiş) bulunan mal
toplulukları biçiminde ortaya çıkarlar
Kimler işçi sayılmaz?
O esirlere, cezaevindeki tutuklu veya
hükümlülere yaptırılan iş serbest iradeye
dayanmadığından bunlar,
O atanma işlemine dayanarak çalışanlar, yani
memurlar
işçi sayılmazlar
İşveren:
O Bir iş sözleşmesine dayanarak, işçi çalıştıran gerçek veya
tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve
kuruluşlara işveren denir.
O İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla
maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte
örgütlendiği birime işyeri denir.
Ücret:
O Sosyal, ekonomik ve hukuksal yönden değişik biçimlerde
tanımlanabilen ücret kavramı sözlük anlamı "karşılık,
mükâfat, çeyiz, mehir" gibi anlamları içerir.
O İş kanununun “ücret ve ücretin ödenmesini” tanımlayan
32. Maddesine göre ise; Genel anlamda ücret bir
kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler
tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Ücret gelirini meydana getiren 3 ana
unsur :
O Bir işverene tabi olma;
O Belli bir iş yerine bağlı olma;
O Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılması;
İş Kazası:
O Kaza: Kasıt söz konusu olmaksızın meydana
gelen , beklenmedik ve sonucu arzu
edilmeyen bir olayı belirtmektedir.
O İş Kazası: İş yeri bünyesinde sigortalıyı
bedenen ve ruhen arızaya uğratan olay
olarak tanımlanır.
Meslek Hastalığı:
O Meslek hastalığı: Sigortalının çalıştığı veya
yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir
sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden
uğradığı geçici veya sürekli hastalık,
bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir
Risk değerlendirmesi:
O İşyerlerinde var olan ya da dışarıdan
gelebilecek tehlikelerin, işçilere, işyerine ve
çevresine verebileceği zararların ve bunlara
karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi
amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
O Tehlike, zarar, hasar veya yaralanma
potansiyeli taşıyan her şeye denebilir,
O Risk ise tehlikeler sonucu ortaya çıkan her
duruma denebilir,
O Önce tehlike gelir sonra ise risk doğar,
düşme tehlikesi sonrasında ölüm riski gibi,
Sağlık ve güvenlik işçi
temsilcisi:
O İşyerinde sağlık ve güvenlik konularında
işçileri temsil etmeye yetkili kişi
İş Sağlığı:
O "Her Meslekte Çalışanların fiziksel, ruhsal,
ve sosyal iyilik hallerini en yüksek seviyeye
getirmek ve bu düzeyde sürdürmek,
sağlıklarına gelebilecek zararları önlemek,
çalışanı fizyolojik ve psikolojik yeteneklerine
uygun işlere yerleştirmek ve böylece işin
insana ve her insanın işine uyumunu
amaçlayan bir tıp dalıdır."
İş sağlığının amaçları;
O Çalışanlara en yüksek sağlık kapasitesini sağlamak,
O Çalışmanın olumsuz şartlarından çalışanları korumak,
O İş ile çalışan arasındaki en iyi uyumu sağlamak,
olarak sıralanabilir.
İş Güvenliği:
O İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacıyla
güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması
gereken önlemler dizisine İŞ GÜVENLİĞİ denir.
O Bir iş düzenleme sırasında çalışanlarla ilgili olarak ortaya
çıkabilecek risklerden ve çalışanların sağlığını olumsuz
yönde etkileyen koşullardan sakınmak amacı ile yapılan
metotlu çalışmaların tümüne denilir.
O İş yerlerinde işin yapımı sırasında, sağlığa, işe ve
işyerine, zarar verebilecek olan, çeşitli sebeplerden
kaynaklanan, olumsuz şartlardan korunmak amacı ile
yapılan planlı çalışmaların hepsine İş Güvenliği denir.
İş güvenliğinin amaçları;
O Üretimin güvenliğini korumak,
O İşletmenin güvenliğini sağlamak,
O Ekolojik çevreye zarar vermemek.
olarak sıralanabilir.
İş Güvenliğinin Önemi
O Dünyada ve ülkemizdeki sanayileşmeye ve
teknolojik gelişmelere paralel olarak
özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin
güvenliği ile ilgili bir takım sorunlar ortaya
çıkmıştır.
O Bir takım tedbirleri önceden alarak iş
yerlerini güvenli hale getirmek
gerekmektedir.
İş sağlığı ve iş güvenliği
kavramı,
O Çalışanların işyerlerinde sağlıklı ve güvenli
çalışmalarını, işgücü verimliliğini artırmayı
sağlama amacına yönelik önlemlerin
tamamını kapsayan bir deyimdir, diyebiliriz.
Tarihi Gelişim:
O Kanunen ülkemizde “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği”
kavramı ilk olarak İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ
GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ şeklinde, Bakanlar
kurulunun kararı ile 1974 tarihinde resmi
gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
O Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2003 ‘de
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğini devreye
sokmuştur.
ÖNCELİKLİ HEDEF
Çalışanları
iş kazalarından ve meslek hastalıklarından
korumaktır.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN DÖRT TEMEL
KURALI VARDIR.
1) Çalışanın sağlık yönünden
değerlendirilmesi
2) Olumlu çalışma düzeni
3) Sağlıklı çalışma ortamı
4) Güvenli çalışma ortamı
ÇALIŞANLARIN SAĞLIK YÖNÜNDEN
DEĞERLENDİRİLMESİ
 İŞLERİN NİTELİĞİ,
 YAŞ
 CİNSİYET
BİRİNCİ AŞAMADA
Oİşler niteliklerine göre tasnif edilmeli
(Ağır ve tehlikeli işler vb.)
TASNİFİ YAPILAN İŞLERE GÖRE;
O Yaş sınırlamaları
(14-15 YAŞ / 16-18 YAŞ / 18 yaş yukarısı/
50 Yaş yukarısı)
OCinsiyet sınırlamaları
(KADIN-ERKEK)

İKİNCİ AŞAMADA
İşe giriş sağlık muayeneleri

ÜÇÜNCÜ AŞAMADA
İşin devamı sırasında yapılması gereken periyodik
salık muayeneleri
İŞE YERLEŞTİRME SONRASI DÖNEMDE,
Çalışanları meslek hastalıklarının risklerine
karşı korunması
İş yerlerinde ilk yardım organizasyonu,
Acil tedavi,
Sağlık Eğitimi,
Sağlık personeli,
Diğer sağlıkla ilgili hususlar İş sağlığı ve
güvenliğinin sağlıkla ilgili önemli bir
boyutunu oluşturmaktadır.
OLUMLU ÇALIŞMA DÜZENİ
Olumlu çalışma düzenini belirleyen unsurlar,
Ücret,
Ücret ödeme şekli,
İş güvencesi,
Çalışma süresi,
İstirahat aralıkları,
İzinler,
Fazla çalışma
Gibi başlıklar iş sağlığı ve güvenliğini doğrudan ilgilendirir.
BU UNSURLAR
 Yetersiz beslenme,
 Aşırı yorgunluk,
 Stres,
 Yanlış iş yöntemlerinin uygulanması,
 Dikkatsizlik, dalgınlık
Gibi önemli sonuçlar doğurur.
SAĞLIKLI ÇALIŞMA ORTAMI
Sağlık sakıncaları en aza indirilmiş bir işyeri ortamı
olarak tanımlanır.
SAĞLIK SAKINCASI YARATACAK
ETMENLER
1) FİZİKSEL ETMENLER
2) KİMYASAL ETMENLER
3) BİYOLOJİK ETMENLER
4) PSİKO-SOSYAL ETMENLER
5) ERGONOMİK ETMENLER OLARAK
GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI
Bu kuralın en kısa anlatımı iş kazasını oluşturan
tehlikeli davranış ve tehlikeli durumun ortadan
kaldırılması olarak ifade edilebilir.
İş güvenliği yoksa, can kaybı, sakatlık, hastalık,
para ve zaman kaybı vardır.
‘önce iş güvenliği’