Sitarabin

Cytarabine – Turkish
Sitarabin
Sitarabin, akut miyeloid lösemi (AML) tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Sitarabin
ayrıca diğer lösemi ve lenfoma tiplerinin tedavisinde de kullanılabilir.
Bu sayfada:
•
•
•
•
•
•
Sitarabin nasıl verilir
Sitarabinin muhtemel yan etkileri
Sitarabinin sık görülen yan etkileri
Sitarabinin daha seyrek görülen yan etkileri
Sitarabin ile ilgili diğer bilgiler
Referanslar ve teşekkürler
Sitarabin nasıl verilir
Sitarabini kemoterapi ünitesine gelerek veya hastanede kalarak alacaksınız. Sitarabini size
bir hemşire verecek.
Tedaviniz süresince genellikle bir kanser doktoru, bir kemoterapi hemşiresi veya uzman bir
hemşire görürsünüz. Bu bilgilendirici formda doktor veya hemşire dediğimizde, bu kişileri
kastediyoruz.
Tedavi gününden bir gün önce veya tedavi gününde, bir hemşire veya kan alma eğitimi almış
biri (flebotomist) sizden kan örneği alacaktır. Bunun amacı, kemoterapi almanızda bir sorun
olup olmadığını kontrol etmektir.
Ayrıca, kemoterapi almadan önce bir doktor veya hemşire göreceksiniz. Size nasıl
olduğunuzu soracaklar. Tedavi gününde eğer kan sonuçlarınız iyiyse, eczacı kemoterapinizi
hazırlayacaktır. Hemşireniz, tedavinizin ne zaman hazır olabileceğini size söyleyecektir.
Başlamadan önce hemşireniz size mide bulantısına karşı (antiemetik) ilaçlar ve bazen
steroidler verir. Daha sonra aşağıdaki yollardan biriyle sitarabin verilir:
•
•
•
•
•
deri altına enjeksiyon (subkütan enjeksiyon)
omurilik sıvısına enjeksiyon (intratekal)
hemşirenin kolunuzdaki veya elinizdeki bir damara takacağı kısa ve ince bir tüp
yoluyla (kanül)
göğüsteki ciltten orta hat yakınındaki bir damara giden ince bir boru yoluyla
kolunuzdaki bir damara yerleştirilen ve göğsünüzdeki (PICC hattındaki ) bir damara
giden ince bir boru yoluyla
Hemşireniz size sitarabini yavaşça enjekte ederek veya kanülünüzün ya da hattınızın içine
damlatarak (zerkederek) verebilir. Zerketme genellikle bir pompa kullanılarak yapılır ve
tedavi size belirli bir zaman aralığında verilir.
Bazen tedavinizi uzman bir hemşire evinizde verebilir ve kendi kendinize nasıl uygulamanız
gerektiğini size zamanla öğretebilir.
Kemoterapi verilmeye başlandığında
Bazı kişiler kemoterapi alırken yan etki yaşayabilirler. Bu yan etkiler şunlar olabilir:
Enjekte edilen yerde ortaya çıkabilecek sorunlar
Sitarabin, subkutan enjeksiyon olarak deri altındaki yağlı dokuya enjekte edilir. Bazen
enjekte edildiği yerde kızarıklığa ve şişmeye sebep olur. Bu rahatsız edici olabilir. Hemşireniz,
tahrişi azaltmak için her enjeksiyon yaptığında enjeksiyon yaptığı yeri değiştirecektir.
Herhangi bir rahatsızlık hissinden kurtulmanız için size tavsiyelerde de bulunacaklardır.
Kemoterapiniz sırasında
Kemoterapi, genellikle birkaç ay süren bir dizi tedavi seansı (kürü) ile verilir. Tedavinizin
uzunluğu ve kürlerinizin sayısı, tedavi gördüğünüz kanser tipine bağlı olacaktır. Hemşireniz
ya da doktorunuz, tedavi planınızı sizinle görüşecektir.
Sitarabin, omuriliğe ve beyine ulaşmasını sağlamak için, omurilik sıvısı içine de verilebilir.
Buna intratekal kemoterapi denir.
Doktor, omuriliğiniz üzerindeki bir cilt bölgesini lokal anestezi ile uyuşturur. İki omur kemiği
arasına nazikçe bir iğne yerleştirirler. Buna lomber ponksiyon denir. Kemoterapi ilacını bu
iğne yoluyla omurilik sıvısına enjekte ederler. Kanser doktorunuz ve hemşireniz size herşeyi
baştan açıklayacaktır, böylece neler yaşayacağınızı bileceksiniz.
Lombar ponksiyondan sonra baş ağrısı yaşayabilirsiniz. Bu ağrıyı önlemek için lombar
ponksiyon sonrasında birkaç saat sırtüstü yatmanız ve bol sıvı içmeniz gerekir. Bu
bilgilendirici formda bahsedilenlerden farklı bir yan etki meydana gelebilir. Bu konuda
doktorunuz veya hemşireniz sizinle konuşacaktır.
Sitarabinin muhtemel yan etkileri
Burada sitarabinin en yaygın görülen yan etkilerini açıklıyoruz. Ancak sizi etkilemesi çok
muhtemel olmayan ve seyrek görülen yan etkileri dâhil etmiyoruz.
Sözünü ettiğimiz bazı yan etkileri yaşayabilirsiniz ancak hepsini bir arada yaşama ihtimaliniz
çok düşük. Eğer aynı anda başka kemoterapi ilaçları da alıyorsanız, burada bahsetmediğimiz
bazı yan etkiler yaşayabilirsiniz. Doktorunuzu veya hemşirenizi yaşadığınız herhangi bir yan
etki hakkında daima bilgilendirin.
Doktorunuz bazı yan etkilerin kontrol altına alınmasına yardımcı olacak ilaçlar yazabilir. Bu
ilaçları tam olarak hemşirenizin veya eczacınızın açıkladığı şekilde almanız çok önemlidir.
Böylece ilaçların size iyi gelme ihtimali artacaktır. Hemşireniz yaşadığınız yan etkilerle başa
çıkma konusunda size tavsiyeler verecektir. Tedaviniz sona erdiğinde, yan etkiler iyileşmeye
başlayacaktır.
Ciddi ve hayati risk oluşturan eden yan etkiler
Kanser ilaçları bazen çok ciddi yan etkilere yol açabilir ve bunlar nadiren de olsa hayati risk
oluşturabilir. Kanser doktorunuz ve hemşireniz, size bu yan etkilerin risklerini açıklayabilir.
Hastaneyle iletişim
Hemşireniz size hastanenin telefon numaralarını verecektir. Eğer kendinizi iyi hissetmezseniz
veya bir tavsiyeye ihtiyacınız olursa, hastaneye gün içinde veya gece telefon edebilirsiniz. Bu
numaraları telefonunuza kaydedin veya güvenli bir yerde saklayın.
Bu ilaçla ilgili daha fazla bilgi
Burada bu tedavinin her yan etkisini, özellikle de seyrek görülenleri listeleyemiyoruz. Daha
fazla ayrıntılı bilgi için, elektronik ilaç listesini (eMC) ziyaret edebilirsiniz.
Sitarabinin yaygın görülen yan etkileri
Enfeksiyon riski
Sitarabin kanınızdaki akyuvarların sayısını azaltabilir. Bu da enfeksiyon kapma riskinizi
artıracaktır. Akyuvar sayısının düşük olmasına nötropeni denir. Nötropeni, tedavinizden yedi
gün sonra başlayabilir. Tedaviden 10-14 gün sonra ise enfeksiyon kapma riskiniz çok
yüksektir.
Aşağıdaki durumlarda derhal size verilen numaralardan hastaneyi arayın:
•
•
•
Kemoterapi ekibinizin tavsiyesine bağlı olarak vücut ısınızın 37,5°C (99,5°F) ya da
38°C (100,4°F) derecenin üzerine çıkması durumunda;
Kendinizi normal bir vücut ısısında bile aniden kötü hissettiğinizde;
Halsizlik, boğaz ağrısı, öksürük, ishal veya sık sık idrara çıkma ihtiyacı hissetmek gibi
enfeksiyon belirtileri olduğunda
Akyuvarlar genellikle sürekli olarak artar ve bir sonraki tedavi öncesinde normale döner.
Daha fazla kemoterapi görmeden önce size kan testi yapılacaktır. Kan hücrelerinizin düşük
olmaya devam etmesi durumunda, doktorunuz tedavinizi kısa süreliğine erteleyebilir.
Morarma ve kanama
Sitarabin kanınızdaki trombosit sayısını azaltabilir. Trombositler kanın pıhtılaşmasına
yardımcı olan hücrelerdir Açıklayamadığınız bir morarma ya da kanama olması durumunda
doktorunuza danışın. Buna ciltte kanama, burun kanaması, diş eti kanamaları, kan lekeleri
veya ciltteki döküntüler dâhildir. Bazı insanlara ekstra trombosit verilmesi için infüzyon (drip)
uygulanması gerekebilir.
Anemi (kandaki alyuvar sayısının azlığı)
Sitarabin kanınızdaki alyuvarların sayısını azaltabilir. Bu hücreler vücutta oksijen taşır. Düşük
olmaları durumunda yorgun düşebilir ve soluksuz kalabilirsiniz. Böyle hissetmeniz
durumunda doktorunuza ya da hemşirenize bildirin. İlerlemiş derecede anemi iseniz, ilave
alyuvar verilmesi (kan nakli) için infüzyon (drip) uygulanması gerekebilir.
Mide bulantısı
Kemoterapiden sonraki ilk birkaç gün içinde mide bulantısı yaşayabilirsiniz. Doktorunuz
bulantıyı önlemek veya kontrol altına almak için size mide bulantısı önleyen (anti-emetik)
ilaçlar yazacaktır. İlaçları tam olarak hemşirenizin veya eczacınızın size açıkladığı şekilde alın.
Eğer hâlâ mideniz bulanıyorsa veya kusuyorsanız, en kısa zamanda hastaneyle iletişime
geçin. Size tavsiyelerde bulunabilirler ve mide bulantısına karşı ilacınızı değiştirip, size en
uygun ilacı yazabilirler.
İştah kaybı
Tedaviniz süresince iştahınızı kaybedebilirsiniz. Düzenli olarak küçük öğünler yemeye çalışın.
Bir veya iki gün fazla yemek yiyemezseniz endişelenmeyin.
Eğer iştahınız birkaç gün içinde düzelmezse, hemşirenize veya diyetisyeninize bildirin.
Diyetinizde daha fazla kalori ve protein almanız için tavsiyelerde bulunabilirler. Size,
denemeniz için besin takviyesi veya öğün yerine geçen içecekler verebilirler. Doktorunuz
bunlardan bazılarını reçeteleyebilir ve bunları eczanelerden alabilirsiniz.
İshal
Doktorunuz, ishali kontrol altına alacak ilaçlar yazabilir. Eğer ishaliniz ciddiyse ve
iyileşmiyorsa, doktorunuza bildirin. Her gün en az iki litre (üç buçuk pint) sıvı içtiğinizden
emin olun.
İdrar yapma sorunları
Bazı kişiler, sitarabin aldıktan sonra idrar yapma zorluğu yaşarlar. Böyle bir sorun
yaşadığınızda hemen doktorunuza veya hemşirenize bildirin.
Böbreklerin ve karaciğerin çalışmasında farklılıklar
Tedavi böbreklerinizin ve karaciğerinizin çalışmasını etkileyebilir. Bu genellikle hafiftir ve
tedavi sonrasında normale döner. Böbreklerinizin ve karaciğerinizin ne kadar iyi çalıştığını
kontrol etmek için kemoterapi öncesi kan testleri yaptıracaksınız.
Göz sorunları
Gözleriniz sulanabilir ve gözlerinizde hassasiyet hissedebilirsiniz. Doktorunuz, bu konuda
yardımcı olmak üzere göz damlası yazabilir. Gözleriniz kızarırsa ve iltihaplanırsa
(konjunktivit), doktorunuza bildirin. Antibiyotikli göz damlalarına ihtiyacınız olabilir.
Sitarabin ayrıca gözlerinizi ışığa karşı hassas hale getirebilir ve bulanık görme ve/veya göz
ağrısına sebep olabilir. Ağrınız olursa veya görmenizde herhangi bir değişiklik olursa daima
doktorunuza veya hemşirenize bildirin.
Ağız yaraları
Tedavi süresince ağzınızda yaralar ve ülserler oluşabilir. Bu da ağzınızda enfeksiyon olma
riskini artırabilir. Dişlerinizi ve/veya takma dişlerinizi, sabah akşam ve yemeklerden sonra
nazikçe fırçalayın. Yumuşak bir diş fırçası veya çocuk diş fırçası kullanın. Hemşireniz, ağzınızı
düzenli bir şekilde çalkalamanızı veya ağız gargarası kullanmanızı isteyebilir. Size verilen
tavsiyeleri uygulamanız ve bol sıvı içmeniz önemlidir.
Ağzınızla ilgili herhangi bir sorun yaşıyorsanız, doktorunuza veya hemşirenize bildirin. Ağız
enfeksiyonlarını önlemek veya gidermek ve ağız hassasiyetini azaltmak için size ilaç
yazabilirler.
Saç dökülmesi
Saç telleriniz zayıflayacaktır ve saçlarınız tamamen dökülebilir. Saç dökülmesi genellikle ilk
veya ikinci tedavi seansınızdan sonra başlar. Dökülme neredeyse her zaman geçicidir ve
saçlarınız kemoterapi sona erdikten sonra yeniden çıkacaktır. Güneşe çıktığınızda saç derinizi
korumak için başınızı örtmeniz önemlidir. Hemşireniz, saç dökülmesiyle başa çıkma
konusunda size tavsiyelerde bulunabilir.
Yorgunluk
Kendinizi çok yorgun hissetmek, yaygın bir yan etkidir. Tedavinin sonuna doğru bu durum
kötüleşebilir ve tedavinin bitmesinin ardından birkaç hafta daha devam edebilir. Temponuzu
kendinize göre ayarlamaya ve ihtiyaç duyduğunuz ölçüde dinlenmeye çalışın. Bu yorgunluğu,
kısa yürüyüş gibi hafif egzersizlerle dengelemek size yardımcı olabilir. Uykulu hissetmeniz
durumunda araç veya makine kullanmayın.
Ciltte değişiklikler
Kemoterapi cildinizi etkileyebilir. Doktorunuz veya hemşireniz oluşabilecek sorunları size
anlatabilir. Cildinizin kuruduğunu hissediyorsanız, her gün parfümsüz bir nemlendirici
kullanın. Sitarabin ciltte döküntülere sebep olabilir, bu da sizi kaşındırabilir.
Doktorunuzu veya hemşirenizi cildinizdeki değişikliklerle ilgili olarak daima bilgilendirin. Size
tavsiyelerde bulunabilirler ve size yardımcı olacak krem veya ilaçlar yazabilirler. Cildinizdeki
değişiklikler genellikle geçicidir ve tedavi sona erdiğinde düzelir.
Kas ve/veya eklem ağrısı
Kemoterapiden sonra birkaç gün eklemlerinizde veya kaslarınızda ağrı hissedebilirsiniz.
Böyle bir durumda doktorunuza bildirin, böylece size ağrı kesici yazabilirler. Eğer ağrı hissi
azalmazsa doktorunuza haber verin. Bol bol dinlenmeye çalışın. Düzenli olarak ılık banyo
yapmak size yardımcı olabilir.
Karın ağrısı
Karnınızda (batın) ağrı olursa, doktorunuza söyleyin. Karın ağrısı genellikle hafif ağrı
kesicilerle kontrol altına alınabilir.
Sitarabinin daha seyrek görülen yan etkileri
Akciğerlere etkisi
Sitarabin akciğerlerde değişikliklere sebep olabilir. Yüksek dozlarda kemoterapi alıyorsanız,
bu etkiler daha sık görülür. Eğer hırıltılı solunum, öksürük, ateş veya nefes nefese kalmaktan
şikayetçiyseniz, daima doktorunuza bildirin. Mevcut nefes alma sorunlarınız daha kötü hale
gelirse de doktorunuza haber verin. Gerekirse, akciğerlerinizi kontrol etmek için test
yaptırmanızı ayarlayabilirler.
Sinir sistemi üzerindeki etkiler
Yüksek dozlarda sitarabin sinir sistemini etkileyebilir. Kendinizi uykulu, aklı karışık,
sersemlemiş veya istikrarsız hissedebilirsiniz. Bu semptomlardan herhangi birini fark
ederseniz, hemen doktorunuza ya da hemşirenize bildirin. Eğer bu semptomlar sizin için bir
sorun haline gelirse, tedavinizde bazı değişiklikler yapabilirler. Bu etkileri fark ederseniz, araç
ye da makine kullanmamanız önemlidir. Bu tedavi nadiren nöbetlere (krizlere) sebep olabilir.
Sitarabin ile ilgili diğer bilgiler
Kan pıhtısı riski
Kanser kan pıhtısı (tromboz) riskini artırır ve kemoterapi de bunun daha fazla artmasına
sebep olabilir. Pıhtı; bir bacakta ağrı, kızarıklık ve şişlik, nefessiz kalma ve göğüs ağrısı gibi
belirtilere yol açabilir. Bu belirtilerden herhangi birini yaşamanız durumunda, hemen
doktorunuzla temasa geçin. Kan pıhtısı ciddi bir sorundur ancak doktorunuz kanı incelten
ilaçlarla bu sorunu ortadan kaldırabilir. Doktorunuz veya hemşireniz, size bu konuda daha
fazla bilgi verebilir.
Sitarabin, verildikten 6-12 saat sonra bir reaksiyona yol açabilir. Reaksiyon belirtileri
şunlardır:
•
•
•
ateş veya titreme
ciltte döküntü
gözlerde, kemiklerde, karında veya göğüste ağrı.
Bu semptomlardan herhangi birini yaşamanız durumunda, hemen hemşirenize bildirin.
Diğer ilaçlar
Diğer bazı ilaçlar kemoterapi ile etkileşimde bulunabilir veya kemoterapi alırken zararlı
olabilir. Bunlara, bir mağazadan veya eczaneden alabileceğiniz ilaçlar dâhildir. Sitarabin,
digoksin ve bazı diğer ilaçlarla etkileşimde bulunur. Reçetesiz ilaçlar, tamamlayıcı tedaviler
ve bitkisel ilaçlar da dâhil olmak üzere, almakta olduğunuz tüm ilaçları doktorunuza söyleyin.
Fertilite
Sitarabin fertiliteyi (hamile kalmanızı veya baba olmanızı) etkileyebilir. Eğer bu konuda
endişeniz varsa, tedaviye başlamadan doktorunuz veya hemşirenizle konuşabilirsiniz.
Doğum kontrolü
Doktorunuz, tedavi boyunca hamile kalmamanızı veya baba olmamanızı tavsiye edecektir.
Çünkü ilaçlar gelişen bir bebeğe zarar verebilir. Kemoterapi süresince ve kemoterapinin
ardından birkaç ay boyunca etkili bir doğum kontrolü yöntemi kullanmanız önemlidir Bu
konuda doktorunuz veya hemşirenizle konuşabilirsiniz
Cinsel ilişki
Kemoterapi aldığınız ilk günlerde cinsel ilişkiye girerseniz, kondom kullanmanız gerekir.
Bunun amacı, meniniz veya vajina sıvınızda herhangi bir kemoterapi ilacı olma ihtimaline
karşı partnerinizi korumaktır.
Âdet değişiklikleri
Kemoterapi bazen yumurtalıkların çalışmasını durdurabilir. Her ay âdet görmeyebilirsiniz ve
zamanla tamamen âdetten kesilebilirsiniz. Bu, bazı kadınlarda geçicidir ancak bazılarında
kalıcıdır ve menopoz başlar.
Emzirme
Kadınların kemoterapi sırasında ya da sonrasında birkaç ay emzirmemeleri önerilir. Bunun
sebebi, sütlerine kemoterapi ilacı geçme ihtimalidir.
Tıbbi tedavi ve diş tedavisi
Kanser dışında herhangi başka bir sebeple hastaneye gitmeniz gerekirse, her zaman
doktorlara ve hemşirelere kemoterapi aldığınızı bildirin. Onlara kanser doktorunuzun iletişim
bilgilerini verin.
Diş tedavisine ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, kanser doktorunuzla veya hemşirenizle
konuşun. Mutlaka diş doktorunuza da kemoterapi aldığınızı söyleyin.
Referanslar ve teşekkürler
Bu bilgilendirici form, elektronik İlaç Listesi (eMC; medicines.org.uk) dâhil olmak üzere bir
dizi güvenilir kaynaktan alınan bilgilerden derlenmiştir. Kullandığımız kaynaklarla ilgili daha
fazla bilgi isterseniz, bizimle iletişime geçmekten lütfen çekinmeyin.
Bu bilgilendirici form bir sağlık profesyoneli tarafından gözden geçirilmiştir.
İçeriğin son gözden geçirilme tarihi: 1 Eylül 2015
Planlanan bir sonraki gözden geçirme: 2017