2011 yılı ve sonrası ders içerikleri

EK-2
BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ
LİSANS PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ
1.
Sınıf 1. Yarıyıl
İLA 101 Arapça (toplam ders saati: 12)
Ders İçeriği: Arap dilinin özellikleri, Arap alfabesini öğrenme, cümle yapısı ve çeşitleri,
kelime yapıları, isim, fiil ve çeşitleri, sarf ve nahiv hakkında genel bilgi, harf-i cer, muzafun
ileyh, sıfat, müsenna ve cemilerin irabı, zamirler ve irabı işlenecektir. Öğrencinin Arapça
kaynaklarından doğru bir şekilde yararlanması ve araştırma yapmasına, klasik ve modern
metinleri okuyup anlamasına, kendisini Arapça ifade edebilmesine katkı sağlayacak bilgiler
verilecektir. Bu sayede öğrenci Arap dili ve dilbilgisinin özellikleri hakkında temel bilgilere
sahip olur. Fiil çekimlerini, isim çeşitlerini ve cümle yapısını kavrar, sözlük yardımıyla
kaynak eserlerde araştırma yapmaya başlar.
Ders, anlatım ve soru-cevap yöntemiyle işlenir. Öğretilecek metin ya da gramer kuralları
çevrilir ya da ana dilde anlatılır. Dinleme-konuşma, okuma-yazma becerileri birlikte
geliştirilir. Öğrenilen dilbilgisi kuralları metinlere uygulanır. Bilinmeyen kelimeler için sözlük
kullanılır. Ders, bilgisayar ile desteklenir.
Önerilen Kaynaklar: Heyetçe hazırlanan el-Kavaidu’l-Arabiyyeti’l-Muyessere, İstanbul
2001; Mahmud İsmail Sini, el-Arabiyyetu li’l-Hayat, İstanbul 2001; Muhammed Adil Şaban,
Muhammed İsmail Sini, el-Kıraatu’l-Muyessere, İstanbul 2001; Serdar Mutçalı, Arapça
Türkçe Sözlük, İstanbul 1995; İsmail Güler, Hüseyin Günday, Şener Şahin, Arapça Dilbilgisi
(Nahiv Bilgisi), İstanbul 2001.
103 Kur'an Okuma ve Tecvid I (Toplam Ders Saati: 3 )
Dersin içeriği: Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, namaz sureleri
(Sübhaneke-Âmentü, Nas-Duha Sûreleri) ezberlenmesi ve ezberlenen surelerin yanı sıra, Al-i
İmrân 1. Sayfa, Al-i İmrân 92-99. Ayetler, İsra 1. Sayfaların okunması.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Atay, Kur’an. Türkçe Çeviri, Ankara 1973 ; Süleyman Ateş,
Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, Ankara, t.y.; Şeyh Abdurrahmân Karabâşî, Karabâş Tecvîdi,
İstanbul, t.y.; İsmail Karaçam, Kur’ân-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okunma Kâideleri, İstanbul
1981; Celaleddin Karakılıç, Tecvid İlmi, Ankara 1982; Demirhan Ünlü, Kur’ân-ı Kerîm’in
Tecvîdi, Ankara 1993.
105 İslam Tarihi I (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Tarih bilimi ve İslam tarihçiliği, İslam’ın doğduğu ortam, Hz.
Muhammed’in peygamberlik öncesi, Mekke dönemi ve Medine’ye hicret, hicret sonrasında
gerçekleştirilen faaliyetler, Medine döneminde müşriklerle, Yahudi ve Hıristiyanlarla ilişkiler,
o dönemdeki toplumsal, idari ve iktisadî yapı, Hz. Muhammed’in vefatı, İslam ve Batı
kültüründeki Hz. Muhammed algılamaları dersin içeriğini oluşturmaktadır. Modern tarihçilik
ve İslam tarihçiliğine dair temel kavramlar ve bilgilerin mukayeseli olarak kavratılması,
amaçlanmaktadır. Resim, harita, kroki, şema, CD, belgesel, film gibi görsel materyal
kullanılacak, soru-cevap ve tartışma yöntemleri takip edilecektir.
Önerilen Kaynaklar: İbn Hişam, es-Siretü’n-Nebeviyye; İbn Sa’d, et-Tabakât el-Kubra;
Kettanî, Hz. Peygamber’in Yönetimi (et-Terâtibu’l-İdâriyye), Çev.. Ahmet Özel, İstanbul
1990; Neşet Çağatay, İslam Öncesi Arap Tarihi Ve Cahiliye Çağı, Ankara 1971; İzzet
Derveze, Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Çev.. Mehmet Yolcu, İstanbul 1989;
Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, İstanbul 1980; W. M. Watt, Hz. Muhammed’in
Mekkesi, çev.. Mehmet Akif Ersin, Ankara 1995, İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve
Evrensel Mesajı, Ankara 2003, Mehmet Özdemir, “Hz. Peygamber’in Bazı Siyasî
Uygulamalarının Ahlakî Arka Planı”, İslamiyât, 6/1 (Ocak-Mart 2003).
107 Psikolojiye Giriş (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Psikolojiye giriş niteliğinde bilgilerin verildiği teorik bir derstir. Psikoloji
biliminin ne olduğu, temel konuları, kavramları ve ilgi alanları hakkında bilgilendirmek, insan
doğasına ve işleyişine ilişkin temel bilgilerin öğretilmesi hedeflenir. Öğrencilere insan
davranışlarını anlama, davranışla ilgili bilimsel araştırma yapma, kişisel gelişimle ilgili
konularda temel kuramsal yaklaşım ve çerçevenin kazandırılması hedeflenmektedir.
Önerilen Kaynaklar: C.G. Morris, Psikolojiyi Anlamak. Çev.. Ed. Belgin Ayvaşık, Melike
Sayıl, Ankara 2002; R. Atkinson, RC. Atkinson, E.R. Hilgard, Psikolojiye Giriş, yy 2000;
C.T. Morgan, Psikolojiye Giriş Ders Kitabı, yy. 1984; Doğan Cüceloğlu. İnsan ve Davranışı,
.İst. 1995.
109 İslam İnanç Esasları (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslam İnanç Esasları, din, iman, islam küfür, şirk, irtadat gibi temel
kavramları, Allahn varlığı ve sıfatları, Nübüvvet konuları, Kıyamet ve ahiretin varlığına ve
ahirette hayatına ait amellerin sorgulanması, şeffat, sırat, havz, cennet ve cehennem gibi
konuları içerir. Öğrenciler kelam ilminin iman-islâm, Uluhiyet, nübüvvet ve ahiret konularını
ve bunların alt başlıklarını oluşturan meseleleri bilir ve tanımlar.
Önerilen Kaynaklar: Klavuz, A. Saim, Anahatlarıyla İslâm Akâidi ve Kelâm Giriş İstanbul,
İstanbul, 2004. Topaloğlu, Bekir, Kelama Giriş, İstanbul, 1988. Gölcük-Toprak,, Şerafeddin,
Süleyman, Kelam, Konya, 2001. İman, Mümin, Kâfir, Küfür, Nifak, Münafık, Delil, İstidlal,
Allah, Esma-i-hüsna, vd ilgili DİA maddeleri.
I. Sınıf II. Yarıyıl.
İLA 102 Arapça (Toplam Ders Saati: 10)
Dersin İçeriği: Arap dilinin grameri; metin çözümlemesi ve irabı; Arapça dinleme ve
konuşma, cümle kurma, soru sorma, soruyu cevaplama, yazma: sıfatlar, sayı sayma, fiiller vb.
konularla ilgili uygulama metinleri işlenmektedir. Öğrencinin dini bilgilerini ana
kaynaklarından araştırarak doğru bilgiye ulaşmasına, klasik ve modern metinleri okuyup
anlamasına, kendisini Arapça ifade edebilmesine yardımcı olmak amaçlanmaktadır. Derste
anlatım, dilbilgisi-çeviri yöntemi kullanılır. Öğretilecek metin ya da gramer kuralları çevrilir
ya da Arapça anlatılır. Öğrenilen bilgiler metinlere uygulanır ve gerekli analizler yapılır.
Bilinmeyen kelimeler için sözlük kullanılır. Ders, bilgisayar ile desteklenir.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed İsmail Sini, İbrahim Yusuf es-Seyyid, Muhammed erRifai eş-Şeyh, el-Kavaidu’l-Arabiyyeti’l-Muyessere, İstanbul 2001; Mahmud İsmail Sini, elArabiyyetu li’l-Hayat, İstanbul 2001; Muhammed Adil Şaban,, Muhammed İsmail Sini, elKıraatu’l-Muyessere, İstanbul 2001; Serdar Mutçalı, Arapça Türkçe Sözlük, İstanbul 1995;
İsmail Güler, Hüseyin Günday, Şener Şahin, Arapça Dilbilgisi, İstanbul 2001.
104 Kur’an Okuma ve Tecvidi II (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, namaz sureleri
olarak bilinen surelerin (1. Fâtiha Suresi ve 89. Fecr - 114. Nâs Sureleri arası) ve namaz
dualarının (Sübhâneke, Tahiyyât, Rabbenâ Âtinâ, Allâhümme Salli-Bârik) ezberlenmesi ve
ezberlenen surelerin ve namaz dualarının yanı sıra, 58. Mücadile – 66. Tahrîm Sureleri
arasının Türkçe anlamının öğrenilmesi. Dersin amacı, tecvid bilgisi ve uygulamasını;
Kur’an’ın yüzünden okunmasını; dersin tanımı çerçevesinde sûrelerin ezberlenmesini ve
Türkçe anlamlarının öğrenilmesini sağlamaktır. Bu dersi alan öğrenci, harekeli Kur’an
metnini tecvid kurallarına uygun olarak yüzünden okuma yeteneği kazanmış, Kur’an’ın son
on cüzünü okumuş, namazlarda okunması mutad olan sureleri ve namaz dualarını ezberlemiş
ve bu sureler ve namaz dualarıyla birlikte toplam 35 kısa surenin Türkçe anlamını öğrenmiş
olur.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Atay, Kur’an. Türkçe Çeviri, Ankara 1973 ; Süleyman Ateş,
Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, Ankara, t.y.; Şeyh Abdurrahmân Karabâşî, Karabâş Tecvîdi,
İstanbul, t.y.; İsmail Karaçam, Kur’ân-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okunma Kâideleri, İstanbul
1981; Celaleddin Karakılıç, Tecvid İlmi, Ankara 1982; Demirhan Ünlü, Kur’ân-ı Kerîm’in
Tecvîdi, Ankara 1993.
106 İslam Tarihi II (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Hz. Muhammed’in ölümü sonrasında göreve gelen Dört halife zamanında
yaşanan siyasî, idarî, askerî ve sosyal gelişmeler dersin içeriğini oluşturur. Emevî devletinin
kuruluşu ve sonrasında yaşananlar, Abbâsî ihtilali ve Emevî devletinin yıkılması, Abbâsîler
dönemi siyâsî, kültürel ve ilmî gelişmeler, Türklerin İslâm dinine girmeleri ve İslâm kültür ve
medeniyetine katkıları bunlardandır. Yine derste Abbâsîlerin zayıflama dönemlerinde ortaya
çıkan Müslüman devletler; Endülüs Emevîleri, Fâtimîler, Eyyûbîler, Memlükler, Büveyhîler,
Tâhiroğulları, Sâmânoğulları gibi devletlere genel bir bakış gerçekleşecektir. Öğrenci Hz.
Peygamber sonrası halifelik kurumunun ortaya çıkışından, Abbâsîler döneminin sonuna kadar
İslâm coğrafyasının siyâsi, askeri, dinî ve kültürel yapısını öğrenir. Derste sınıf içi görsel
materyal destekli anlatım, soru-cevap ve tartışma yöntemleri izlenecektir.
Önerilen Kaynaklar: Sabri Hizmetli, İslâm Tarihi, Ankara 2001; İrfan Aycan-İbrahim
Sarıçam, Emevîler, Ankara 1999; Mehmet Özdemir, Endülüs Müslümanları I-III, Ankara
1997; Nesimi Yazıcı, İlk Türk İslâm Devletleri Tarihi, Ankara 2002; Doğuştan Günümüze
Büyük İslâm Tarihi, Ankara 1989; H. İbrahim Hasan, Siyâsi, Dinî, Kültürel, Sosyal İslâm
Tarihi, İstanbul 1991.
108 Sosyolojiye Giriş (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Sosyolojinin konusu, alanı, doğuşu, tarihi, yöntemleri, temel kavramları,
literatürü, sosyoloji teorileri ve temel problemlerini içerir. Sosyolojik kavramların ne anlama
geldiğini, sosyolojinin bilim olarak toplumu hangi metodlarla incelediğini, hangi tekniklerle
bilgi topladığını, toplumsal yapının oluşunu, süreçlerini öğretmeyi amaçlar. İçinde yaşadığı
birimler hakkında bilgi sahibi olan öğrenciye, fertlerin toplumda niçin, hangi faktörlerin
etkisiyle davrandığını kavratmayı amaçlamaktadır. Her derste konuların özelliklerine göre
doğrudan anlatım, seminer halinde sunum, tartışmalı grup çalışmaları gibi yöntem ve
teknikler uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Joseph Fichter, Sosyoloji Nedir?, Çev.: Nilgün Çelebi, Ankara 1994;
T.B. Bottomore, Toplum Bilim, Çev..: Ü. Oskay, İstanbul 1984; Barlas Tolan, Toplum
Bilimlerine Giriş, Ankara 1983; Zeki Aslantürk, Tayfun Amman, Sosyoloji, Çamlıca Y.,
İstanbul 2002; Veysel Bozkurt, Değişen Dünyada Sosyoloji, Alfa Y., İstanbul 2004; Mustafa
Erkal, Sosyoloji, Der Y., İstanbul 1998; Sami Şener, Sosyoloji, İst. 2002; Sulhi Dönmezer,
Sosyoloji, İst. 1990; Korkut Tuna, Yeniden Sosyoloji, İst. 2002.
110 Hadis Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Hadis tarihine giriş, Hadisin İslam inanç ve kültüründeki yeri, Hadis
tarihinin dönemlendirilmesi işlenecektir. Bu ders hadis, hadis literatürü ve hadisin sosyal
tarihi konusunda ilahiyat öğrencisine bilgi birikimi ve bakış açısı sağlar. Dersi alan öğrenci,
hadis tarihi konusunda kapsamlı bir bilgi birikimine ve bakış açısına ulaşır. Hadis ilminin
kronolojik gelişimini öğrenir. Hadis Tarihinin siyasi ve sosyal olaylarla ilişkisini görür. Hadis
tarihinin seçkin simalarının biyografilerini öğrenir. Ders, teorik anlatıma dayalı olup soru–
cevap ve tartışma yöntemiyle işlenir.
Önerilen Kaynaklar: İzmirli İsmail Hakkı, Hadis Tarihi, İstanbul 2002; Ahmed Naim,
Tecrid-i Sarih Mukaddimesi, Ankara 1970; Tayyib Okiç, Bazı Hadis Meseleleri Üzerine
Tetkikler, İstanbul 1959; Fuat Sezgin, Buharinin Kaynakları, Ankara 2000; Talat Koçyiğit,
Hadis Tarihi, Ankara 1988; Kemal Sandıkçı, İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadis,
Ankara 1991.
112 İslam İbadet Esasları (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Bu dersten İslam dininin öngördüğü ibadetlerin hukuk ve uygulama
açısından dinin esaslarına uygun olarak öğrenilmesi, İbadet kavramı, ibadetlerin hedefleri,
ibadetin birey ve toplum üzerindeki etkileri ve ibadetin biçimsel olarak ayrıntılı bir şekilde
öğrenilmesi amaçlanmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Komisyon, İlmihal I,Türkiye Diyanet Vakfı İslamî Araştırmalar
Merkezi (İSAM), İstanbul 1998, Bilmen, Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınevi, İstanbul
1992.
II. Sınıf I. Yarıyıl
201 Arapça III (Toplam Ders Saati: 8)
Dersin İçeriği: Arap dilinin grameri; fiiller, zarflar, hal, istisna, şart edatları, meful, sayılar,
isimler ve bunların gramer ve anlam bakımından ilgili metinler üzerinde tahlili gibi konuları
içermektedir. Dersin Amacı, öğrencilerin Arapça kaynaklardan araştırma yapmasına, klasik
ve modern metinleri okuyup anlamasına, kendisini Arapça ifade edebilmesine yardımcı
olmaktır. Dersi okuyan öğrenci Arap dili ve dilbilgisi hakkında bilgi sahibi olur. Öğretilecek
metin ya da gramer kuralları Türkçeye çevrilerek veye Arapça olarak anlatılır. Dinlemekonuşma, okuma-yazma becerileri birlikte geliştirilir. Bilinmeyen kelimeler için sözlük
kullanma alışkanlığı kazandırılır.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed İsmail Sini, İbrahim Yusuf es-Seyyid, Muhammed erRifai eş-Şeyh, el-Kavaidu’l-Arabiyyeti’l-Muyessere, İstanbul 2001; Mahmud İsmail Sini, elArabiyyetu li’l-Hayat, İstanbul 2001; Muhammed Adil Şaban,, Muhammed İsmail Sini, elKıraatu’l-Muyessere, İstanbul 2001; Serdar Mutçalı, Arapça Türkçe Sözlük, İstanbul 1995;
İsmail Güler, Hüseyin Günday, Şener Şahin, Arapça Dilbilgisi (Nahiv Bilgisi), İstanbul 2001.
203 Kur'an Okuma ve Tecvid III (Toplam Ders Saati: 3 )
Dersin İçeriği: Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, bazı surelerin
(78. Nebe’, 67. Mülk ve 36. Yâsîn Sureleri) ezberlenmesi bu dersin içeriğini oluşturur. Bunun
yanı sıra, 46. Ahkâf – 57. Hadîd Sureleri arasının Türkçe anlamının öğretilir. Dersin Amacı,
tecvid bilgisini artırmayı, yüzünden düzgün okumayı, dersin içeriği çerçevesinde sûrelerinin
ezberlenmesini ve Türkçe anlamlarının öğrenilmesini sağlamaktır. Bu dersi alan öğrenci,
harekeli Kur’an metnini tecvid kurallarına uygun olarak yüzünden okuma becerisini
geliştirmiş, Kur’an’ın ikinci on cüzünü yüzünden okumuş, bazı sureleri ezberlemiş ve toplam
15 surenin Türkçe anlamını öğrenmiş olur. Tilavette takrir ve dinleme yanında derste okunan
surelerin yanı sıra haftalık ve dönemlik ödevler verilir.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Atay, Kur’an. Türkçe Çeviri Ankara 1973; Süleyman Ateş,
Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâl, Ankara, t.y.; Şeyh Abdurrahmân Karabâşî, Karabâş Tecvîdi,
İstanbul, t.y.; İsmail Karaçam, Kur’ân-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okunma Kâideleri, İstanbul
1981; Mehmed Nûrî, Suâlli ve Cevâblı Tecvîd, Ankara 1982; İstanbul 1957; Demirhan Ünlü,
Kur’ân-ı Kerîm’in Tecvîdi, Ankara 1993
205 Tefsir Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Kur’an tefsirine duyulan ihtiyaç, Tefsir tarihi ve kaynakları Tefsir’de
çağdaş gelişmeler. Dersin Amacı, tefsirin İslam’ın erken dönemlerinden günümüze gelinceye
kadar geçirdiği ana aşamaların ve tefsir tarihinde ortaya çıkan eğilimlerin tanıtılmasını
sağlamaktır. Bu dersi alan öğrenci, Kur’an’ın Mushaf hâlini alıncaya kadar geçirdiği
aşamalar, tefsir literatürü ve tefsir ekolleri hakkında birikim kazanmış olur.
Önerilen Kaynaklar: Belirtilen ana kaynakların yanı sıra her konu için yardımcı kaynak
önerilecektir. J. M. S. Baljon, Kur’an Yorumunda Çağdaş Yönelimler, çev.. Ş. Ali Düzgün,
Ankara 1994; İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, Ankara 1998; Muhsin Demirci, Tefsir Usulü
ve Tarihi, İstanbul 1998; Arif Güneş, Kur’ân-ı Kerîm’in Ortaya Çıkış Süreci, Ankara 2000;
Osman Keskioğlu, Kur’an Tarihi, İstanbul 1953; W. Montgomery Watt, Kur’an’a Giriş, çev..
Süleyman Kalkan, Ankara 2000; Suat Yıldırım, Kur’an-ı Kerim ve Kur’an İlimlerine Giriş,
İstanbul 1983.
207 Hadis Usulü (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Hadiste usul problemi, Hadis usulünün temel kavramları, hadis usulü
kaynakları. Der, Klasik hadis usulünün kaynaklarını ve kavramlarını öğretmeyi, Hadis
usulüne dair problemlerin tespitini amaçlar. Bu dersi alan öğrenci, hadis usulü kavramlarını
ve bu literatürünü öğrenip, temel usul bilgisine sahip olur. Günümüz hadis usulü problelerini
tanır. Teorik anlatım, ödev, seminer, grup tartışmaları ve kütüphane çalışması derste izlenecek
metotlardır.
Önerilen Kaynaklar: el-Hatib el-Bağdadî, el-Kifaye fi İlmi’r-Rivaye, Medine t.y.; İbnu’sSalah, Ulumu’l-Hadis, Dımaşk 1984; Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, Ankara 1993 ; İ. Lütfi
Çakan, Hadis Usulü, İstanbul 1989; Talat Koçyiğit, Hadis Istılahları, Ankara 1985; Abdullah
Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, İstanbul 1987; Tayyib Okiç, Bazı Hadis Meseleleri
Üzerine Tetkikler, İstanbul 1959.
209 İslâm Tarihi III (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Türklerin Müslüman olmadan önceki tarihleri, İslâmiyet’i kabulleri, yarı
bağımsız Türk İslâm devletleri (Tolunoğulları, Sâcoğulları, İhşidîler), tam bağımsız Türk
İslâm devletleri (İdil/Volga Bulgarları, Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular, Hârizmşahlar
...vd.)dir. Derste her bir devletin siyasî tarihi özet olarak işlenecek, karşılık kültür ve
medeniyetlerine de yer verilecektir.
Önerilen Kaynaklar: Erdoğan Merçil, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara 1991;
Nesimi Yazıcı, İlk Türk-İslâm Devletleri Tarihi, Ankara 2004; Hüseyin Algül-Osman Çetin,
İslâm Tarihi, İstanbul 1986-87; T. W. Arnold, İntişâr-ı İslâm Tarihi, Çev.. Hasan Gündüzler,
Ankara 1971; V. V. Barthold, İslâm Medeniyeti Tarihi, İzah, düzeltme ve eklerle yayınlayan
M. Fuad Köprülü, Ankara 1963; İbrahim Kafesoğlu, Türkler ve Medeniyet, İstanbul 1957;
Hüseyin Gazi Yurdaydın, İslâm Tarihi Dersler, Ankara 1971
211 İlkçağ Felsefesi Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Derste Antik Doğu ve Batı dünyasındaki felsefenin oluşumu ve gelişimini
incelenecektir. Felsefî düşüncenin bilinenen erken örneklerinin öğrenciye öğretilmesi
amaçlanmaktadır. Dersi alan öğrenci ilk felsefe sistemlerini, büyük filozofları ve önemli
kavramları öğrenmiş olur.
Önerilen Kaynaklar: K. Birand, İlk Çağ Felsefesi Tarihi, Ank. 1967; M. Gökberk, Felsefe
Tarihi, İst. 1996; Von Aster, İlk ve Orta Çağ Felsefesi Tarihi, İst. 2000; H.J. Störig, Hint, Çin,
Yunan Felsefesi, İst. 2000.
213 Türk-İslâm Edebiyatı (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslamiyetle tanışma öncesi Türk edebiyatı, İslamiyetin kabulünden sonraki
Türk edebiyatının gelişmesi ve İslam dininin bu edebiyata etkileri, Anadoludaki Türk
edebiyatı, dini muhtevanın ve türlerin anlatıldığı ve bunlarla ilgili örnek metinlerin okunduğu
bir derstir. Tevhidler, münacatlar, esma-i hüsnâlar, na'tlar, mevlidler, hilyeler, kırk hadisler,
miraciyeler, ramazan-nameler üzerinde durulmaktadır. Ders Türk milletinin İslamiyeti
kabulünden sonra gelişen Türk edebiyatı içinde dinin yerini öğrenciye tantmayı açaçlar. Ders,
takrir ve soru- cevap yöntemi ile işlenecektir.
Önerilen Kaynaklar: Necla Pekolcay ve diğerleri, İslami Türk Edebiyatında Şekil ve
Nevilere Giriş, İstanbul 1994; Halil İbrahim Şener, Alim Yıldız, Türk İslam Edebiyatı,
İstanbul 2003; Abdurrahman Güzel, Dini- Tasavvufi Türk Edebiyatı, Ankara 2000; M. Fuad
Köprülü, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul 1980; M. Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk
Mutasavvıflar, Ankara 1976; Adem Çalışkan, Fuzuli'nin Su Kasidesi ve Şerhi, Ankara 1999;
Faruk Kadri Timurtaş, Mevlid, İstanbul 1970.
215 Din Psikolojisi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Yüksek manevi değerleri temel alarak ve genel psikoloji biliminin
verilerinden hareketle insanın kendini gerçekleştirmesini ruh sağlığını kendisi ve çevresiyle
uyumlu bir birey olmasının nasıl gerçekleşeceğini öğreten bir derstir. Öğrencinin hem
öğrencilik hayatında hem de özel yaşamında ve görev sırasındaki başarı ve mutluluğu
yakalaması ve yansıtması için gereklidir. Bu nedenle din psikolojisi dersi, hem
bilgilendirmeyi, öğrendiklerini uygulayabilme gücünü ve içsel barışı, sevgiyi ve mutluluğu
yaşamayı hedeflemektedir. Bu amaca hizmet eden araştırma yöntem ve teknikleri, yazılı ve
görsel kaynaklar, araştımaya ve bireyin tecrübelerine dayanan örnekler kullanılır.
Önerilen Kaynaklar: Neda Armaner, Din Psikolojisine Giriş, Ankara 1980; Hüseyin Peker,
Din Psikolojisine Giriş, İstanbul 2003; Hayati Hökelekli, Din Psikolojisi, Ankara 2001;
Doğan Cüceloğlu, İnsan ve Davranışı; Jung, Din ve Psikoloji, İstanbul 1998; G.Nils Holm,
Din Psilolojisine Giriş, çev.: Abdülkerim Bahadır, İstabbul 2004; Abraham Maslow, İnsan
Olmanın Psikolojisi, çev.: Okan Gündüz, İstanbul 2001.
217 Mantık (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Doğru düşünme sanatı, geçerli akıl yürütmeleri geçersiz akıl yürütmelerden
ayırmayı sağlayan kuralları ve ilkelerin bilgisini öğretir. Dersin amacı: öğrencilere akıl
ilkeleri doğrultusunda bilinenlerden bilinmeyenlere nasıl varılacağının öğretilmesi; bilimlerde
sistematik yapının ve tutarlılığın nasıl gerçekleştirileceği konusunun gösterilmesi; mantığın
bir disiplin olarak gelişmesini ana çizgileriyle günümüz modern mantık çalışmalarına kadar
izlemek; bugünün düşünce dünyasıyla bağlantı kurmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Aristo, Organon III-Birinci Analitikler, Çev.. H.Ragıp Atademir,
İstanbul 1989; Organon IV- İkinci Analitikler, çev.. H.Ragıp Atademir, İstanbul 1989; Farabi,
Kitabu’l-Kıyasu’s-Sağir, Farabi’nin Bazı Mantık Eserleri, içinde Haz. Mübahat Türker Küyel,
Ankara 1990; Ahmet Cevdet Paşa, Miyar-ı Sedat, İstanbul 1293; Hilmi Ziya Ülken, Mantık
Tarihi, İstanbul 1942; Necati Öner, Klasik Mantık, 7. Baskı, Bilim Yayınları, Ankara 1996.
II. Sınıf II. Yarıyıl
202 Arapça IV (Toplam Ders Saati: 9)
Dersin İçeriği: Arap gramerinin sıfatlar, bazı isimler; kane ve benzerleri, innenin hemzesi,
hemzenin yazılış kuralları, te'kîd, bedel, müstesna, teaccub, medih ve zemm fiilleri, münada
ve bunların gramer ve anlam bakımından ilgili metinler üzerinde tahlili ve irabı gibi bazı
kuralları içerir. Arapça konuşma pratikleri yapılır. Amaç, öğrencinin dini bilgilerini ana
kaynaklarından doğru bir şekilde okumasını sağlamasına, Arapça yazılmış kaynaklardan
yararlanmasına, kendisini Arapça ifade edebilmesine yardımcı olmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed İsmail Sini, İbrahim Yusuf es-Seyyid, Muhammed erRifai eş-Şeyh, el-Kavaidu’l-Arabiyyeti’l-Muyessere, İstanbul 2001; Mahmud İsmail Sini, elArabiyyetu li’l-Hayat, İstanbul 2001; Muhammed Adil Şaban,, Muhammed İsmail Sini, elKıraatu’l-Muyessere, İstanbul 2001; Serdar Mutçalı, Arapça Türkçe Sözlük, İstanbul 1995;
İsmail Güler, Hüseyin Günday, Şener Şahin, Arapça Dilbilgisi (Nahiv Bilgisi), İstanbul 2001.
204 Kur'an Okuma ve Tecvid IV (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, farklı kıraatlerin
tanınması, muayyen surelerin ve aşırların (2. Bakara Suresi 285-286; 59. Haşr Suresi 20-24.
ayetler ve beş ayrı aşır) ezberlenmesi ve bunların yanı sıra 37. Sâffât – 45. Câsiye ve 68.
Kalem – 77. Murselât Surelerinin Türkçe anlamının öğrenilmesi. Dersin Amacı, öğrencilerin,
kıraat türlerini, dersin tanımı çerçevesinde belirlenen surelerin ezberlemesinin ve
Türkçelerinin öğrenmesini; Kur’an’ı yüzünden okumasını sağlamaktır. Bu dersi alan öğrenci,
harekeli Kur’an metnini tecvid kurallarına uygun olarak yüzünden okuma yeteneğini
pekiştirmiş, farklı kıraatler hakkında bilgi edinmiş, ibadetlerde sıkça okunan surelerle birlikte
beş ayrı aşrı ezberlemiş ve ezberlenen kısmın yanı sıra 19 surenin Türkçe anlamını öğrenmiş
olur.
Önerilen Kaynaklar: Süleyman Ateş, Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, İstanbul 2003;
Ahmed Dahmân, Dimeşk 1940; İbnu’l-Cezerî, en-Neşr fî’l-Kırâ’âti’l-‘Aşr, tahk. M. Ahmed
Dehmân, Dımeşk 1345; M. Sâlim Muhaysin, el-Muğnî fî Tevcîhi’l-Kırâ’âti’l-‘Aşeri’lMutevâtira, Beyrut 1988.
206 Tefsir Usulü (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Tefsir ilmi, İslami İlimler arasındaki yeri ve onlarla ilişkisi;Tefsir
Usûlü’nün tanımı, doğuşu, gelişmesi, kaynakları ve Esbâb-ı Nüzûl, Mekki-Medeni, NâsihMensûh, Tefsir-Te’vil, Mantûk-Mefhûm ve Zahir-Bâtın, Muhkem-Müteşabih, MücmelMübeyyen ve Mübhemât-ı Kur’an, Garîb-i Kur’ân, Müfredât-ı Kur’ân ve Vücûh-Nazâir,
Hakikat-Mecaz ve Umûm-Husûs, İ’câz-ı Kur’an ve Tenâsüb, Kur’an Yorumu ve Semantik
gibi Kur’an ilimlerini ilgilendiren konuları içeririr. Dersin Amacı, usûlün, Kur’an’ı biçim ve
içerik bakımından tahlil eden disiplinlerin, bunlarla ilgili literatürün ve çağdaş tefsir
yaklaşımlarının tanıtılmasını sağlamaktır.
Önerilen Kaynaklar: Halis Albayrak, Tefsir Usulü, İstanbul ty. ; İsmail Cerrahoğlu, Tefsir
Usulü, Ankara 1997; el-Kattân, Mennâ’, Ulumu’l-Kur’an, Beyrut 1976. (Türkçesi: Kur’an
İlimleri, çev.. Arif Erkan, İstanbul 1997); Muhammed b. Lutfî es-Sabbâğ, Tefsir Usulü
Araştırmaları, çev.. Ömer Dumlu, İzmir 1999; Subhî es-Sâlih, Mebâhis fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân
(Türkçesi: Kur’an İlimleri, çev.. Said Şimşek), Beyrut 1965; Mehmet Paçacı, “Çağdaş
Dönemde Kur’an’a ve Tefsire Ne Oldu?”, İslâmiyât 6 ; Suyuti, İtkan fi Ulumi’l-Kur’an, yy.,
trz.
208 Hadis I (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Hadis ilminin temel kavramları ve kaynakları; insan’ın kendisi ve toplum
ile ilişkisine dair hadis metinleri okunacaktır. Bu ders, öğrenciye Hadis ilminin temel
kavramları ve kaynakları dikkate alınarak hoca tarafından seçilmiş konularda hadis okumaları
yapmayı ve bu konularla alakalı hadis literatürünü öğretmeyi amaçlar. Dersi alan öğrenci,
Hadis ilminin temel kavram ve kaynaklarını öğrenmiş biri olarak işlenen konulara dair
metinleri ve literatürü tanımış olur.
Önerilen Kaynaklar: Buhari, el-Camiu’s-Sahih, İstanbul 1981;Muslim, el-Camiu’s-Sahih,
İstanbul 1981; Ebu Davud, es-Sunen, İstanbul 1981; Tirmizî, es-Sunen, İstanbul 1981; Nesâî,
es-Sunen, İstanbul 1981; İbn Mace, es-Sunen, İstanbul 1981; Buhari, el-Edebu’l-Mufred
(Ahlak Hadisleri), çev.. ve şerh: A.Fikri Yavuz, İstanbul 1974;
210 Kelam Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Kelamın doğuşu ve gelişimi, din ilimleri arasındaki yeri, ilk kelami
tartışmalar, ilk inanç grupları, ehl-i hadis, selef uleması ve selefiyye, Şiî Kelam anlayışı,
Mutezile kelam anlayışı, mihne olayı, ehl-i sünnet kelamının öncüleri ve kelami görüşleri ve
yeni ilm-i kelam arayışları bu dersin içeriğini oluşturur. Kelam Tarihi dersi, kelam ilminin
ortaya çıkışını, tanımını, doğuşuna etki eden nedenleri ve kelamın gelişimine katkıda bulunan
önemli şahsiyetlerin görüşlerini tarihsel açıdan inceleyerek kavratmayı amaçlar.
Önerilen Kaynaklar: Eş’ari, Makalatu’l-İslamiyyin,İstanbul 1928; Şehristani, El Milel
ve’n-Nihal, Kahire ty.; İrfan Abdulhamit, İtikadi İslam Mezhepleri, İst. 1983; M.M. Şerif,
İslam Düşüncesi Tarihi, İst. 1990-91, İmam Maturidi ve Maturidilik, (Haz. Sönmez Kutlu),
Ankara 2004; Süleyman Uludağ, İslam Düşüncesinin Yapısı (Selef, Kelam, Tasavvuf,
Felsefe), İstanbul 1985; S. En-Neşşar, İslam'da Felsefi Düşüncenin Doğuşu, İstanbul 1999.
212 İslam Felsefesi Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslam felsefesinin tanımı, ortaya çıkışı ve gelişmesi, felsefi ilimleri ve
sınıflaması, müslüman filozofların, batı felsefesi ile yaşana etkileşimler gibi konular derste
işlenecek ana konuları oluşturmaktadır. Dersin amacı, öğrenciye İslam felsefesi dersinin
teorik temelleri, İslam düşüncesinin diğer düşünce biçimleri ile karşılaştırılması, İslam
felsefesi alanının problemlerinden yola çıkarak öğrenciye siyaset, ahlak, ekonomi, hukuk vb.
sosyal bilimleri değerlendirebilecek bir bakış açısı kazandırmaktır.
Önerilen Kaynaklar: İslam filozoflarının yazdıkları eserler. (Kindi, Farabi, İbn Sina,
Gazali, İbn Rüşd vb. gibi filozofların Türkçeye çevrilmiş kitap veya risaleleri. Kindi, İlk
Felsefe Üzerine, Ankara 1997; Farabi, İdeal Devlet, Ankara 1997; İbn Sina, Uyunu’l-Hikme,
İstanbul 1993; Mehmet Bayraktar, İslam Felsefesine Giriş, Ank. 1999; İslam Felsefesi Tarihi,
Macit Fahri, Çev.. Kasım Turhan, İst. 1992, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, Çev..
Mahmut Kaya, İst.2003.
214 İslam Medeniyeti Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslam medeniyetinin kaynakları, aşamaları ve temel özellikleri, İslam
medeniyetinde sosyal hayat, idari ve ekonomik yapı, eğitim-öğretim, dini ilimler, tercüme
faaliyetleri, müspet bilimler, sanat, İslam medeniyetinin Batıya ve diğer medeniyetlere
etkilerini içermektedir.
Önerilen Kaynaklar: Adam Mez 10. Yüzyılda İslam Medeniyeti, çev.. Salih şaban, İst.
2000; Corci Zeydan, Medeniyeti İslamiye Tarihi, çev.. Zeki Meğamiz, İst. 1328-1330; W.
Barthold ve Fuad Köprülü, İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara 1977; Ziya Kazıcı, İslam
Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, İstanbul 1999; Will Durant, İslam Medeniyeti, çev..
Orhan Bahaeddin, yı., ts.; Sigrid Hunke, Avrupa'nın Üzerine Doğan İslam Güneşi, çev..
Servet Sezgin, İstanbul 1975; Haydar Bammat, İslamiyetin Manevi ve Kültürel Değerleri,
çev.. Haydar Bammat, Ankara 1963; Mehmet Özdemir, Endülüs Müslümanları, (İlim ve
Kültür Tarihi), Ankara 1997.
216 Din Sosyolojisi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Din Sosyolojisinin tanımı, temel kavramları, literatürü doğuşu, gelişimi,
alanı, İslam dünyasında ve Türkiye’de din sosyolojisi, din-toplum ilişkileri, dinin toplum
hayatındaki yeri. Din-siyaset, aile, devlet, ekonomi, medya, eğitim vs. ilişkileri, din ve
değişme, farklılaşma, gruplaşma, bütünleşme de dersin içeriği arasındadır. Dersin Amacı,
dinin ve dinlerin toplum hayatındaki yerini ve toplumla olan karşılıklı etkileşimini
kavratmaktir. Derste takrir ve araştırma yöntemi kullanılacaktır.
Önerilen
Kaynaklar:
Ünver
Günay,
Din
Sosyolojisi,
Kayseri
1998;
Mehmet
Taplamacıoğlu, Din Sosyolojisi, Ankara 1975-1989; Yümni Sezen, Sosyoloji Açısından Din,
İstanbul 1988; Joachim Wach, Din Sosyolojisi, (Çev.. Ünver Günay), Kayseri 1990; Hans
Freyer, Din Sosyolojisi, (Çev.. Turgut Kalpsüz), Ankara 1964;Hans Freyer, İçtimai
Nazariyeler Tarihi, (Çev.. Tahir Çağatay), Ankara 1977.
220 Türk İslâm Sanatları Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslâmın sanat ve estetiğe bakışı, İslâmda resim meselesi, tasvir konusundaki
âyet ve hadislerin değerlendirilmesi, sahabe döneminde ve daha sonraki dönemlerde tasvir,
İslâmi gelenekte tarihi eser kavramı ve arkeoloji, İslâm sanatının özellikleri ve gelişmesine
tesir eden faktörler, sanat tarihi terimleri, ilk mescitler, Emevî dönemi İslâm mimârîsinden
örnekler, Kudüs Kubbetüssahra, Kusayr-ı Amra ve Şam Ümeyye Câmii, Abbasî dönemi İslâm
mimârîsinden Samarra Ulu Câmii, Tolunoğulları devri İslâm mimârîsinden Fustat Tolunoğlu
Ahmet Câmii, Emevî ve Abbasî sanatı arasındaki farklar, Anadolu Türk İslâm mimârîsine
giriş, Diyarbakır, Mardin, Kızıltepe ve Silvan Ulu câmileri, Anadolu Selçuklu, Beylikler ve
Osmanlı mimarisinden örneklerden oluşmaktadır. Derste takrir ve soru-cevap metodu, Çeşitli
gezi ve seyahatlerde edinilen bilgilerin değerlendirilmesi yapılacak bilgisayar destekli
malzemeler, fotoğraflar ve slaytlar kullanılacaktır.
Önerilen Kaynaklar: Beşir Ayvazoğlu, İslâm Estetiği ve İnsan, İstanbul 1989. Ekrem
Hakkı Ayverdi, Osmanlı Mimârîsinin İlk Devri, İstanbul 1966. Gönül Öney, Anadolu
Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara 1992. Metin Sözen, Anadolu MedreseleriSelçuklular ve Beylikler Devri, İstanbul 1970-1972. Metin Sözen, Türk Mimarisinin Gelişimi
ve Mimar Sinan, İstanbul 1975. Nusret Çam, İslâmda Sanat Sanatta İslâm, Ankara 1999.
Oktay Aslanapa, Osmanlı Mimarisi, İstanbul 1986. Oktay Aslanapa, Türk Sanatı, İstanbul
1984. Semra Ögel, Selçukluların Taş Tezyinatı, Ankara 1987. Suut Kemal Yetkin, İslâm
Mimarisi, Ankara 1965.
3. Sınıf 1. Yarıyıl Dersleri
301 Kur’an Okuma ve Tecvid (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Uygulama güçlüğü bulunan tecvid kuralları; ince ve kalın sesli harflerde
geçiş yöntemleri, seslerin çıkarılmasında ağız hareketlerinin durumu; en az iki aşirin topluluk
önünde tertil tarzında güzel biçimde okunması; Kur’an okuma ve Tecvid dersindeki
yükümlülük oranı çerçevesinde Nas-Duha arasındaki surelerle, Bakara suresi 285-286; Haşr
suresi 22-24; Cuma suresi 9-11; İbrahim suresi 38-41 ayetlerin yanında Mülk ve Nebe’
surelerinin ezber olarak tertil tarzında güzel bir biçimde okunması; Kur’an-ı Kerim’den Nisa
ve Maide surelerinin yüzünden hem yavaş hem de hızlı tempoda kurallara uygun bir biçimde
okunması.
Önerilen Kaynaklar: Kurân-ı Kerim, Nihat Temel, Kıraat ve Tecvîd İstılahları, İstanbul,
1997, Nihat Temel, Kur’an Kıraâtında Vakf ve İbtidâ, İstanbul, 2000, Demirhan Ünlü,
Kur’ân-ı Kerîm’in Tecvîdi, Ankara, 1993.
303 Hadis II (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Hadis ilminin temel kavramları ve kaynakları; insan’ın kendisi, çevresi ile
din ile ilişkisine dair hadis metinleri okumalar.
Önerilen Kaynaklar: M. Fuad Abdulbakî, el-Lü'lüü ve'l-Mercan (I-II), İst., 1985, Buhari,
el-Camiu’s-Sahih, İstanbul, 1981, Muslim, el-Camiu’s-Sahih, İstanbul, 1981, Ebu Davud, esSunen, İstanbul, 1981, Tirmizî, es-Sunen, İstanbul,1981, Nesâî, es-Sunen, İstanbul, 1981, İbn
Mace, es-Sunen, İstanbul, 1981, Buhari, el-Edebu’l-Mufred (Ahlak Hadisleri), (çev. ve şerh:
A. Fikri Yavuz), İstanbul, 1974, El-Munziri, et-Terğib ve’t-Terhib (Hadislerle İslam: Tergib
ve Terhib), (çev. A. Muhtar Büyükçınar), İstanbul, 1984.
305 İslâm Hukuk Usûlü I (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslam Hukukçularının Kur’an ve hadislerden hüküm çıkarıma yöntemleri,
hukuk felsefesi, fakihte bulunması gereken nitelikleri inceleyen bir derstir. İslâm Hukuk
Usûlü dersinin amacı, bu bilimin mahiyetini, önemini ve içerdiği konuları öğretmektir. Ders
anlatımında, tartışma ve soru-cevap metotları kullanılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed Ebu Zehra, İslâm Hukuku Metodolojisi, Çev..
Abdülkadir Şener, Ankara 1990; Zekiyyüddin Şa’ban, İslâm Hukuk İlminin Esasları, Çev..
İbrahim Kâfi Dönmez Ankara 1990; Abdulvahhab Hallaf, İslâm Hukuk Felsefesi, Çev..
Hüseyin Atay, Ankara 1973; Muhammed Hudari Bek, Usûlü’l-Fıkh, Mısır 1969.
307 Kelam Metodolojisi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İlk dönemden itibaren kelam tartışmalarından başlayarak Kelam metodu
hakkında bilgi vermek. Ortaya çıkan metodoloji sorunları üzerinde durmak. Metotla ilgili
konuları açıklamak.
Önerilen Kaynaklar: Ebu'l-Muîn en-Nesefi, Tabsiratu'l-Edille, Dımaşk, 1993. Eş'ari,
Kitabu'l-Luma, Beyrut, 1852. Kadı Abdulcebbar, Şerhu Usuli'l- Hamse, Kahire 1988.
Bakıllani, Kitabu't-Temhid, Beyrut, 1957. Taftazani, Şerhu'l-Makasıd, İstanbul, 1277.
Maturidi, Kitabu't-Tevhid, İstanbul, 2000. Taftazani, Şerhu'l-Akaid, (çev: Süleyman Uludağ),
İstanbul, 1980. Razi, Muhassal (Kelama Giriş), (çev: Hüseyin Atay), Ankara, 1978. M. Said
Özervarlı, İbn Teymiyye'nin Düşünce Metololojisi ve Kelâmcılara Eleştirisi, İsam Yayınları,
İstanbul 2008.
309 Tefsir I (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Tefsir okullarından örnekler, yeni yorum anlayışları ve bunların
örneklendirilmesinden oluşur. Dersin amacı, daha önce kazanılan tefsir usûlü ve tefsir tarihi
bilgileri sayesinde, Kur’an’dan seçilen bölümlerin farklı tefsir kaynaklarında nasıl tefsir
edildiğini göstermektir.
Önerilen Kaynaklar: Tefsir kitaplarının yanı sıra her konu için yardımcı kaynak
önerilecektir. Kur’an-ı Kerim Mealleri, Sâbûnî, Safvetu’t-Tefâsîr, Beyrut 1986; Suyûtî,
Mahallî, Tefsîru’l-Celâleyn, Mısır 1308.
311 Dinler Tarihi I (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Dinin tanımı ve kökeniyle ilgili teoriler incelenir. Dinler Tarihinin bir bilim
dalı olarak ortaya çıkışı, dinlerin tasnifi, ortak özellikleri ele alınır. Yahudilik, Hıristiyanlık
gibi yaygın dinlerin inanç, ibadet, kutsal gün ve mezhepleri ele alınır. Dersin amacı, din ve
dinin farklı toplumlardaki tezahürlerini, Dinler Tarihinin ortaya çıkış sürecini ve bu süreçte
yapılmış önemli çalışmaları, günümüz dünyasının önemli dinlerinin kökenleri, dinî önderleri
tarihsel gelişim süreçleri, kutsal metinleri, inanç, ibadet, ritüel ve gelenekleriyle tanıtmaktır.
Ders anlatım, araştırma, seminer çalışması yöntemi ile işlenir.
Önerilen Kaynaklar: Baki Adam – Mehmet Katar, Dinler Tarihi, (İÖP Ders Kitabı), Editör
Mehmet Katar, Eskişehir 1999; Günay Tümer - Abdurrahman Küçük, Dinler Tarihi, Ankara
1997; Kitabı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (Tevrat ve İncil), İstanbul 1988; Mircea Eliade,
Dinler Tarihine Giriş, Çev.. Lale Arslan, İstanbul 2003; Thomas Michel, Hıristiyan
Tanrıbilimine Giriş, İstanbul 1992.
313 İslam Mezhepleri Tarihi I (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Mezhepler Tarihi’nin tanımı, konusu, amacı, metodu, temel kavramları ve
kaynakları, mezheplerin ortaya çıkış sebepleri, din anlayışındaki ilk siyasi ve itikadi
farklılaşma süreçleri öğretilir. İlk dönem islam mezheplerinden Haricilik, Mürcie, Mu’tezile,
Şia, Zeydiyye, İmâmiyye, İsmâiliyye, Hadis Taraftarları, Eş’arîlik ve Mâturidîlik gibi
mezheplerin isimlendirme sorunu, ortaya çıkış sebepleri, teşekkül süreçleri, temel görüşleri,
alt kolları, yayıldığı bölgeler, etkileri ve İslam düşüncesinde katkıları anlatılır. Dersin amacı,
ilk dönem İslam Mezhepleri ve günümüzde yaşayan dinî-siyasi İslam mezhepleri hakkında
temel bilgiler kazandırmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Bağdadî, Mezhepler Arasındaki Farklar, çev.. Ethem Ruhi Fığlalı,
İstanbul 1991; Şehristani, el-Milel ve’n-Nihal, tahik. Abdulemir Ali Mehna- Ali Hasan Faur,
Beyrut 1993; Kummî ve Nevbahtî, Kitâbu’l-Makâlât ve’l-Fırak ve Fıraku’ş-Şîa, çev.. Hasan
Onat-Sabri Hizmetli-Sönmez Kutlu-Ramazan Şimşek, Ankara 2004; W. Montgomery Watt,
İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev.. E.Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.; Ethem Ruhi Fığlalı,
Çağımızda İtikâdî İslâm Mezhepleri, İstanbul 1983; Sönmez Kutlu, Türklerin İslâmlaşma
Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000. Muhammed Ebû Zehra, İslâm'da Siyâsî ve
İtikâdî Mezhepler Tarihi, çev.: E. Ruhi Fığlalı-O. Eskicioğlu, İstanbul 1970.
315 Yeni Çağ Felsefesi Tarihi (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Descartes ve Bacon ile başlayıp, eleştirel düşünceyi yaygınlaştıran ve
günümüz siyasetinin temelini oluşturan anlayışları ortaya koyan bir derstir. Amacı, Yeni Çağ
Felsefesinin insanlığa katkılarını, Descartes, Kant ve Hegel gibi önemli filozofları tanınmasını
temin etmektir.
Önerilen Kaynaklar: M. Gökberk, Felsefe Tarihi, İst. 1996; A. Weber, Felsefe Tarihi, İst.
1991; B. Russell, Batı Felsefesi Tarihi, İst. 1996; T. Hobbes, Leviathan, İst. 1995; J. Locke.
319 Gramatik Kur’an-ı Kerim (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Kuran-ı Kerim’in ayetlerinin sarf, nahiv ve belağat açısından incelenmesi,
bu bilim dallarına göre kaynaklık etmesi özelliğinin ortaya konulması.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed Süleyman el-Yakut, en-Nahvu’t-Ta’limî ve’t-Tatbikî fi’lKur’an-ı Kerim, 1996, y.y., Azîz Yunus Beşîr, en-Nahv fi Zilâlil Kur’ani’l-Kerîm, Haydar
Ebu Sanî’, el-Belâğa fi’l-Kur’ani’l-Kerim.
317Sosyal Bilimler Metodolojisi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bilgi, Bilim ve Bilimsel bilginin tanımı; İslam Düşüncesinde ilim tasnifleri;
doğa bilimleri ve sosyal bilimler ayrımı; sosyal bilimlerin temellendirilmesi; araştırma
yöntem, teknik ve aşamaları ilahiyat bilimlerinin sosyal bilimler alanındaki yeri. İslam dini
bağlamında din-bilim ilişkisi; sosyal bilimler ve din bilimlerinde anlama sorunu.
Önerilen Kaynaklar: Niyazi Karasar, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara, 1998.
H.P.Rickman, Anlama ve İnsan Bilimleri (çev. Mehmet Dağ), Ankara, 1992. Amiran Kurtkan
Bilgeseven, Sosyal İlimler Metodolojisi, İstanbul, 1989. Kamuran Birand, Manevi İlimler
Metodu Olarak Anlama, Ankara, 1960. Wilhelm Dilthey, Hermeneutik ve Tin Bilimleri (çev.
Doğan Özlem), İstanbul, 1999. K. D. Bailey, Methods of Social Science, NewYork, 1982. B.
A. Chadwick- H. M. Bahr- S. L. Albrecth, Social Science Research Methods, New Jersey
1984; Doğan Özlem, Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, İstanbul, 2000. İlkay Sunar, Düşün
ve Toplum, Ankara, 1999. Ali Yıldırım- Hasan Şimşek, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri, Ankara, 1999.
321 Güzel Kur'an Okuma I (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tecvid kuralları; İnce ve kalın sesli harflerde geçiş yöntemleri işlenişi ve
Kur’an okuma ve Tecvid dersinde yapılan bütün ezberlerin tertil tarzında güzel bir biçimde
okunması. Kur’an-ı Kerim’den 100 ( 5 cüz) sayfanın yüzünden hem yavaş hem de hızlı
tempoda kurallara uygun bir biçimde güzel okunması. Bu dersi alan öğrenci, Kur’an metnini
doğru ve güzel okuma kurallarını bilir, Kur’an metnini doğru, akıcı ve güzel bir biçimde
kuralları gözeterek okur, belirlenen ayetleri ve sureleri, Arapçanın fonetiğine ve tecvid
kurallarına uygun olarak ezberden ve yüzünden okur.
321 Kur'an Semantiği (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Dil, Kelime-Kavram, Anlam, Anlambilim, Kur’an Dili ve Semantiği, Edebi
Sanatlar, Kur’an İlimleri vb. konuların aşağıdaki program çerçevesinde işlenir. Kur’an’ın
kavram dünyası, anlam değişmesi, anlam daralması, anlam genişlemesi, Kur’an’da çok
anlamlılık ve eş adlılık, siyâk ve sibâk vb işlenir.
Bu dersi alan öğrenci, anlambilimin
tanımını ve tarihçesini, anlambilime benzer işlevlere sahip olan İslam bilimlerini ve
anlambilimin Kur’an’ın tefsir edilmesinde bir yöntem olarak kullanılmasını öğrenmiş olur,
tefsir iliminin dilbiliminden nasıl yararlandığını bilir.
Önerilen Kaynaklar: Doğan Aksan, Anlambilim, Ankara 1968; İbn Manzûr, Lisânu’l‘Arab, Beyrut 1955; Toshihiko Izutsu, Kur’an’da Allah ve İnsan, çev.. Süleyman Ateş,
İstanbul trz; Palmer, F.R., Semantik, çev.. Ramazan Ertürk, Kitabiyat, Ankara 2001; Suyûtî,
el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, yy, trz.
323Tarih Usul ve Tenkidi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tarihin konusu ve alanı, tarih ve tarihte usul kavramları. Tarih
araştırmalarında takip edilmesi gereken yöntemler. Kaynak kavramı, kaynaklar bilgisi, tarih
araştırmalarında birinci elden kaynakların önemi, tarih metodolojisinde ikinci elden
kaynakların değeri; kaynakların kullanım usulleri. Tarih tenkidinin unsurları ve yöntemleri, iç
tenkit, dış tenkit. Tarih kaynaklarının yorumlanması ve kompozisyonu, Tarih yazıcılığındaki
farklı eğilim ve ekoller; örnek tarihçiler ve eserleri. Öğrenci tarih biliminin teorik temellerini
öğrenir. Tarih biliminin konusu, alanı, kaynakları, veri toplama teknikleri hakkında bilgi
edinir. Tarihsel verileri yorumlama kabiliyetini geliştirir. Farklı tarih ekolleri hakkında bir
fikir edinir.
Önerilen Kaynaklar: Zeki Velidi Togan, Tarihte Usul, İstanbul 1985; Josef Horovitz,
Tarihçiliğin Doğuşu, trc. Ramazan Altınay, Ramazan Özmen, Ankara 2002; Sabri Hizmetli,
İslam Tarihçiliği Üzerine, Ankara 1991; Mübahat Kütükoğlu, Tarih Araştırmalarında Usûl,
İstanbul 1991; İrfan Aycan-Mahfuz Söylemez, İdeolojik Tarih Okumaları, Ankara 2002.
325 İslâm Kurumları Tarihi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tarih içerisinde Müslümanlarca oluşturulan her tür siyasi, toplumsal,
kültürel, sanatsal ve teknik kurum bu ders içerisin içeriği içindedir. Dersin Amacı, siyasî tarih
kadar ve hatta ondan daha da önemli olması dolayısıyla her tür kurumun tanınması ve
işlenmesiyle, İslâm dininin ve Müslümanların daha iyi tanınmalarını sağlamaktır.
Önerilen Kaynaklar: W. Barthold, İslâm Medeniyeti Tarihi, Çeviri ve eklerle yayınlayan
Fuad Köprülü, Ankara 1963; Ziya Kazıcı, İslâm Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, İstanbul
1999; Komisyon, Osmanlı Devleti ve Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1994-1998; Komisyon,
Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul 1988; Mehmet Şeker-Süleyman Genç,
Türk Medeniyeti Tarihi, Eskişehir 2002.
327 Türk Din Mûsikîsi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Mûsikînin tanımı, kökeni, konusu, amacı, türk din mûsikîsi ve mûsikîsi
nazariyatı: nota, nota ve değerleri, porte, anahtarlar, ölçü sayısı, ölçü çizgisi, ilâve çizgiler, ses
sistemi, tekrar ve sus işaretleri, usûl, türk mûsikîsinde makamlar. Dersin Amacı: İlahiyat
Bölümü öğrencilerine din hizmetlerinde özellikle ezan, Kur’ân kıraatı gibi dinî formlarda ve
müezzinlik gibi görevlerde güzel ses unsurunu kullanabilmek, pratik olarak yaklaşık 15
makamla sesli icrada bulunabilecek şekilde formasyon kazandırmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Sadettin Arel, Türk Mûsikîsi Nazariyatı Dersleri, Haz. Onur
Akdoğu, Ankara 1993; Sadettin Nüzhet Ergun, Türk Mûsikîsi Antolojisi (Dinî Eserler),
İstanbul 1943; Ruhi Kalender, Türk Din Mûsikîsi Dersleri, Ankara 1983 (Basılmamış Ders
Notları); Gültekin Oransay, Müzik Tarihi (Yaykur II. Sınıf), Ankara 1976; İ. Hakkı Özkan,
Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri, İstanbul 1987.
329 Farsça I (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Fars dilinin genel özellikleri, Fars alfabesinde harflerin yazılışı, okunuşu ve
telaffuzu, Türkçe’ye tesiri, Farsça’nın temel dilbilgisi kurallarını içerir. Dersin amacı,
öğrencinin Fars dilinin temel bilgilerini edinmesine, klasik ve modern Farsça metinleri doğru
bir şekilde okumasına, anlamasına ve tercüme edebilmesine yardımcı olmaktır. Öğrencinin
Farsça kaynaklardan araştırma yapabilmesine, Farsça cümle kurabilmesine, bilmediği
kelimeleri sözlükten bulabilmesine yardımcı olmak da amaçlar arasındadır. Derste, anlatım ve
çeviri yöntemi kullanılır. Bilinmeyen kelimeler için sözlüğe müracaat edilir.
Önerilen Kaynaklar: Mürsel Öztürk, Farsça Dilbilgisi, İstanbul 1987; Ahmet Ateş, Farsça
Grameri, İstanbul 1994; Yedullah Semere, Farsça Öğretim Seti, yy., ty.
331 Hadis Tenkidi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tenkid kavramı, erken dönem İslam kültüründe tenkid zihniyeti, hadis
tenkid kriterleri, muasır hadis tenkidi çalışmaları. Bu ders, hadis ilminde tenkid kavramını
incelemeyi amaçlar. Ders, teorik anlatım, örnek hadis metinleri okumaları, seminer
tartışmaları ve kütüphane çalışması ile işlenir.
Önerilen Kaynaklar: Selahattin Polat, “Hadiste Metin Tenkidi: Kavram Olarak Metin
Tenkidi”( Hadis Araştırmaları, İstanbul 1997 içinde, s. 157- 227), Mehmed Said Hatiboğlu,
İslami Tenkid Zihniyeti ve Hadis Tenkidinin Doğuşu, A.Ü.İ.F. Basılmamış doktora tezi;
Ahmet Yücel, Hadis İlminde Tenkid Terimleri ve İlgili Çalışmalar, İstanbul 1988; Zekeşî, Hz.
Aişe’nin Sahabe’ye Yöneltiği Eleştiriler(el-İcâbe li îrâdi me’s-Tedrakethu Aişe ale’s-Sahabe),
çev.. Bünyamin Erul, Ankara 2000.
333 İslam Dünyası Sosyoloji Araştırmaları (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bu derste İslam dünyası tarihi, sosyal, kültürel, ekonomik, eğitim vb.
açılardan tanımlanıp, sosyolojik açıdan tahlil edilmektedir.
Önerilen Kaynaklar: Lapidus, I.M. (1996) Modernizme Geçiş Sürecinde İslam Dünyası,
Çev.,İ.S.Üstün, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları. Turan, Ö. (2003) Medeniyetlerin
Çatıştığı Nokta Ortadoğu, İstanbul: Yenişafak Yayınları.
335 İlk Dönem Tefsir Metinleri (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin Tefsirle ilgili bilmeleri gerekli konulardan
biri de özellikle ilk dönem müfessirlerinin eserleridir. Zira bu tefsirler Kur´ân´ı doğru
anlamamıza yardımcı olacak önemli bir yere sahiptirler. Aynı zamanda tefsir metinlerinin
doğru anlaşılması da son derece önemlidir.
Önerilen Kaynaklar: Taberî, Câmiul-Beyan, Râzî, Mefâtîhul-Gayb, Zemahşerî, Keşşâf, İbn
Kesîr, Tefsîrul-Kurânil-Azîm, Kurtubî, el-Câmiu Li Ahkâmil-Kurân, Suyûtî, ed-DürrülMensûr, Ebus-Suud,İrşâdul-Aklis-Selîm, Ebû Hayân, Bahrul-Muhît, Beyzâvî, Envârut-Tenzîl.
337 Hukuk Başlangıcı (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bu derste hukuk ilminin temel kavramları işlenecektir. Bu dersin amacı ise
hukuk ilmini kavramsal ve sistematik düzeyde öğrenciye tanıtmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Necip Bilge, Hukuk Başlangıcı, İstanbul 2005, Abdullah Dinçkol,
Hukuka Giriş, İstanbul 2007, M. Akif Aydın, Türk Hukuk Tarihi, İstanbul 2004, Kemal
Gözler, Hukuka Giriş, Bursa 1998, Vecdi Aral, Toplum ve Adaletli Yaşam, İstanbul 1988.
339 Din ve İletişim (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bu derste, iletişimin mahiyeti ve ilkeleri, iletişim şekilleri, din-iletişim
ilişkisi, din konulu iletişimlerin özellikleri işlenmektedir. Bu dersin amacı, dinin öğrenilmesi
ve öğretilmesi süreçlerinde farklı iletişim etkinliklerinin rolünün, öneminin ve iletişim
ilkelerinin öğretilmesidir.
Önerilen Kaynaklar: Merih ZILLIOĞLU, İletişim Nedir?, Cem Yayınevi, İstanbul, 1996,
Suat Cebeci, Öğrenme ve Öğretme Süreçlerinde Dini İletişim, İstanbul, 2003, Mustafa
KÖYLÜ, Psiko-Sosyal Açıdan Dini İletişim, Ankara, 1994, Mevlüt KAYA, Din Eğitiminde
İletişim ve Dini Tutum, Etüt Yay. Samsun, 1998.
341 İslami Değerler ve Eğitimi (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Değer tanımları, değerlerin kazanılması süreçleri, değer eğitimi modelleri,
okullar ve değerler eğitimi, çocukta ahlak ve karakter gelişimi, Türk Milli Eğitiminin
değerleri, okullarda belirli değerlerin öğretilmesi, Türk gençlerinin değerleri, Türk
toplumunun değerleri (ampirik araştırmalara göre). Bu dersin amacı: Dini ve ahlaki açıdan
değerlerle mesleki açıdan ilgilenecek ilahiyat öğrencilerinin değerlerin kazanılma süreçleri,
değer eğitimi modelleri ve Türk toplumunun değerleri konusunda genel olarak bilgilenmesini
hedeflemektedir.
Önerilen Kaynaklar: Dilmaç, B. İnsanca Değerler Eğitimi, Nobel Yayınları, Ankara, 2002,
Kaymakcan, R. (2007) Gençlerin dine bakışı: Karşılaştırmalı Türkiye ve Avrupa Araştırması,
İstanbul, Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: DEM Yayınları, 2007,
Inglehard, R. (2003) Human Values and Social Changes, Leiden: Brill.
343 Osmanlı Türkçesi I (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Osmanlı alfabesinin özelliklerinin ve kullanılan yazı karakterlerinin
tanıtımı, Osmanlı alfabesiyle imla çalışmaları, Osmanlı şair ve yazarlarından farklı dönemlere
ait matbu metin okumaları.
Önerilen Kaynaklar: Develi, H. (2001): Osmanlı Türkçesi Klavuzu, İstanbul: Bilimevi
Yayınları, Timurtaş, Faruk K. (1979): Osmanlı Türkçesine Giriş, İstanbul: İÜ. Edebiyat
Fakültesi yayınları, Ergin, M. (1995): Osmanlıca Dersleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
3. Sınıf 2. Yarıyıl Dersleri
302 Kur’an Okuma ve Tecvid VI (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Kur’an’ın tecvid kurallarına uygun olarak doğru okunması, muayyen
surelerin (Hucurat ve Rahman sureleri) ezberlenmesi ve ezberlenen surelerin Türkçe
anlamının öğrenilmesi.
Önerilen Kaynaklar: Kur'an-ı Kerim, Süleyman Ateş, Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâl,
Ankara, ts. Şeyh Abdurrahmân Karabâşî, Karabâş Tecvîdi, İstanbul, ts. İsmail Karaçam,
Kur’ân-ı Kerîm’in Fazîletleri ve Okunma Kâideleri, İstanbul, 1981. Ali Rıza Sağman, İlaveli
Yeni Sağman Tecvidi, İstanbul, 1957. Demirhan Ünlü, Kur’ân-ı Kerîm’in Tecvîdi, Ankara,
1993.
304 Tefsir II (Toplam Ders Saati: 3)
Dersin İçeriği: Tefsir okullarından örnekler, yeni yorum anlayışları ve bunların
örneklendirilmesinden oluşur. Dersin amacı, daha önce kazanılan tefsir usûlü ve tefsir tarihi
bilgileri sayesinde, Kur’an’dan seçilen bölümlerin farklı tefsir kaynaklarında nasıl tefsir
edildiğini göstermektir.
Önerilen Kaynaklar: Tefsir kitaplarının yanı sıra her konu için yardımcı kaynak
önerilecektir. Kur’an-ı Kerim Mealleri, Sâbûnî, Safvetu’t-Tefâsîr, Beyrut 1986; Suyûtî,
Mahallî, Tefsîru’l-Celâleyn, Mısır 1308, Taberî, Câmiul-Beyan, Râzî, Mefâtîhul-Gayb,
Zemahşerî, Keşşâf, İbn Kesîr, Tefsîrul-Kurânil-Azîm, Kurtubî, el-Câmiu Li Ahkâmil-Kurân,
Suyûtî, ed-Dürrül-Mensûr, Ebus-Suud,İrşâdul-Aklis-Selîm, Ebû Hayân, Bahrul-Muhît,
Beyzâvî, Envârut-Tenzîl.
306 İslâm Hukuk Usûlü II (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: İslâm Hukuk Usûlü, fıkıhçıların Kur’an ve hadislerden hüküm çıkarırken
takip ettikleri yöntemleri, hükmün elde edildiği kaynakları ve hükmü çıkaran kişide
bulunması gereken nitelikleri öğreten bir derstir. Dersin amacı, bu bilimin mahiyetini,
önemini ve içerdiği konuları öğretmektir. Bu bağlamda, hüküm çıkarma yöntemleri ve hüküm
çıkarma aşamasında hukukçunun başvurması gereken kaynaklar hakkında öğrencileri
bilgilendirmektir.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed Ebu Zehra, İslâm Hukuku Metodolojisi, Çev..
Abdülkadir Şener, Ankara 1990; Zekiyyüddin Şa’ban, İslâm Hukuk İlminin Esasları, Çev..
İbrahim Kâfi Dönmez, Ankara 1990; Abdülkerim Zeydan, Fıkıh Usûlü, Çev.. Ruhi Özcan,
Ankara 1982; Ali Himmet Berki, Hukuk Mantığı ve Tefsir, Ankara 1948; M. Fethi Dürayni,
El-Menâhicu’l-Usûliyye fi’l-İctihad bi’r-Re’y fi’t-Teşrîi’l-İslâmî, Dımaşk 1975.
308 Sistematik Kelam I (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Bilginin, tanımı, imkanı, kaynağı ve çeşitleri, kelamın tümevarım,
tündengelim, kıyasu’l-gaib ale’ş-şahid gibi metotları. Allah’ın varlığı ve birliğinin delilleri,
Allah’ın isim ve sıfatları, İman ve mahiyeti; İman-bilgi ilişkisi; İman-eylem ilişkisi,
nübüvvetin imkanı ve ispatı. Dersin Amacı, Kelam’ın sistematik yapısını oluşturan temel
terim ve kavramlar hakkında bilgi vermek, bu terim ve kavramlarla diğer disiplinleri de
karşılaştırmalı olarak değerlendirebilme yeteneğini geliştirmektir. Teorik bir ders olduğundan
takrir ve tartışma yöntemi uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Gazali, İtikatta Orta Yol, Çev.. İ.A. Çubukçu ve H.Atay, Ankara
1972; Maturidi, Kitabu’t-Tevhid, tah. Bekir Topaloğlu, Ankara 2003; F.Razi, Muhassal
(Kelama Giriş) Çev.. H.Atay, Ankara 2002); Taftazani, Şerhu’l-Akaid (Kelam İlmi ve İslam
Akaidi) çev.. S. Uludağ, İstanbul 1991; A. Sami en-Neşşar, Menahicu’l-Bahs inde
Müfekkiri’l-İslam, Beyrut 1984
304 İslam Mezhepleri Tarihi II (toplam ders saati: 3)
Dersin İçeriği şu konularda oluşmaktadır: Ma’turidilik, Eş‘arilik, İmamiyye, Zeydiyye,
İsmâiliyye, İbadiyye, Dürzilik, Nusayrilik ve Yezidiliğin günümüzdeki durumu; Çağdaş
mezheplerden Bahailik, Kadiyanilik ve Vehhabilik; Mezheplerin nüfus oranları ve coğrafi
dağılımı; Tarihte Türklerin benimsediği mezhepler, Alevilik-Bektaşilik. Dersin amacı, ilk
dönem İslam Mezhepleri ve günümüzde yaşayan dinî-siyasi İslam mezhepleri hakkında temel
bilgiler kazandırmak, dini farklılaşmalara tarafsız yaklaşmayı sağlamak ve birlikte yaşama
kültürüne katkıda bulunmaktır.
Önerilen Kaynaklar: W. Montgomery Watt, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Çev..
E.Ruhi Fığlalı, Ankara 1981.; Ethem Ruhi, Fığlalı, Çağımızda İtikâdî İslâm Mezhepleri,
İstanbul 1983; Hasan Onat, 99 Soruda İslâm Mezhepleri. (Yayınlanmamış Çalışma); Sönmez
Kutlu, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000; Ethem Ruhi Fığlalı,
İbâdiye'nin Doğuşu ve Görüşleri, Ankara 1983; 344; Ethem Ruhi Fığlalı, İmâmiyye Şîası,
İstanbul 1984; Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiye'de Alevilik - Bektaşilik, İstanbul 1990.
312 Dinler Tarihi- II (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin
içeriği,
Sabiilik,
Mecusilik,
Hinduizm,
Budizm,
Caynizm,
Sih
Dini,
Konfüçyüsçülük, Taoizm, Şintoizm ve geleneksel Türk inançlarının kısa tarihçeleri, genel
özellikleri, ilkeleri, inanç, ibadet ve dini kurumları, mezheplerinden oluşmaktadır. Dersin
Amacı, Ortadoğu coğrafyasında doğmuş olan dinler, uzak doğunun başlıca inançları ve
geleneksel Türk inançları hakkında ile ilgili objektif bilgi sunmak, bu inançlar doğrultusunda
sergilenen gelenek ve davranışları tanıtmaktır. Takrir, ve soru cevap yöntemi kullanılır, gezi
ve gözlemler anlatılır.
Önerilen Kaynaklar: Günay Tümer - Abdurrahman Küçük, Dinler Tarihi, Ankara 1997;
Ünver Günay – Harun Güngör, Başlangıçtan Günümüze Türklerin Dinî Tarihi, Ankara 1997;
Luis Renou, Hinduizm, Çev.. Maide Selen, İstanbul 1993; Hikmet Tanyu, Türklerin Dinî
Tarihçesi, İstanbul 1998; Ali İhsan Yitik, Hint Kökenli Dinlerde Karma İnancının Tenasüh
İnancıyla İlişkisi, İstanbul 1996.
314 Tasavvuf I (Toplam Ders Saati: 2)
Dersin İçeriği: Tasavvufun tanımı, amacı, kaynakları ve tarihi gelişimi, tarikatların ortaya
çıkışı ve başlıca tarikatlar, tasavvuf felsefesi ve tasavvufun İslam düşüncesindeki yeri
işlenmektedir. Dersin amacı, Tasavvufun temel kavramları hakkında bilgilere ulaşmak,
tasavvufun İslâmî ilimler arasındaki ve diğer mistik düşüncelerle ilgili yerini belirlemek,
insanın ruhî yapısının derinliğini ortaya koymak, başlıca tarikatları tanıtmaktır. Ders, takrir,
soru-cevap yöntemi ile işlenmektedir.
Önerilen Kaynaklar: Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Ankara
1997; Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1990; Mustafa Kara, Din Hayat Sanat
Açısından Tekkeler ve Zâviyeler, İstanbul 1977; es-Sühreverdî, Avârifü’l-Maârif (Avârif),
terc. Hasan Kâmil Yılmaz-İrfan Gündüz, Tasavvufun Esasları, İstanbul 1990; H. Kamil
Yılmaz, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1997
316 Türk Din Mûsikîsi (toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: İslamiyetten Önce Türklerde mûsikî, İslamiyetten Sonra Türklerde Mûsikî,
dini mûsikî alanında büyük bestekarlar, cami mûsikîsi, ezan, müezzinliği, Tekbir, Salaat,
İlâhi, Na’t, Mevlid, Miraciyye, Mevlevî Musikisi, Beştâşi Mûsikisi, Durak, Birleşik
Usüllerden Bazıları dersin içeriğini oluşturmaktadır. Dersin Amacı: İlahiyat Bölümü
öğrencilerine din hizmetlerinde özellikle ezan, Kur’ân kıraatı gibi dinî formlarda ve
müezzinlik gibi görevlerde sesi iyi kullanma becerisi kazandırmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Sadettin Arel, Türk Mûsikîsi Nazariyatı Dersleri, Haz. Onur
Akdoğu, Ankara 1993; Suphi Ezgi, Nazari Ameli Türk Mûsikîsi, İstanbul 1933-1953; Ruhi
Kalender, Türk Din Mûsikîsi Dersleri, Ankara 1983 (Basılmamış Ders Notları); İ. Hakkı
Özkan, Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri, İstanbul 1987.
318 Hadis ve Sünnette Çağdaş Yorumlar (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Modern zamanlarda hadis ve sünnet tartışmaları, hadis ve sünnetin aktüel
değeri, günümüzde hadislerin anlaşılması ve yorumlanması problemi. Bu ders, hadis ve
sünnet’e yönelik getirilen yeni yorum ve yaklaşımların bilinmesini ve bunların tartışılmasını
amaçlar.
Önerilen Kaynaklar: M. Hayri Kırbaşoğlu, İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi; M.
Hayri Kırbaşoğlu, Alternatif Hadis Metodolojisi, Mehmet Görmez, Sünnet ve Hadisin
Anlaşılması ve Yorumlanmasında Metodoloji Sorunu, Ankara 1997, M. Fuat Sezgi,
Buhari’nin Kaynakları, Ankara 2000, G. H. A. Juynboll, Oryantalistik Hadis Araştırmaları,
Ankara 2001; G. H. A. Juynboll, Hadis Tarihinin Yeniden İnşası, Ankara 2002; Daniel
Brown, İslam Düşüncesinde Sünneti Yeniden Düşünmek, çev.. S. Kızılkaya, S. Özer., Ankara
2002
320 Arapça Edebi Metinler (Toplam Ders Saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: Cahiliye döneminden günümüze gelinceye kadar Arap edebiyatının
geçirdiği dönemler hakkında kısaca bilgi verilecek ve her bir döneme ait örnek metinler
okutulacaktır.
Önerilen Kaynaklar: Corci Zeydân, Târihu l-âdabi l-lugati l-Arabiyye I-III, Beyrut ty,
Hanna el-Fâhûrî, Târîhu l-edebi l-Arabî, Beyrut ty, Ahmet Subhi Furat, Arap Edebiyatı
Tarihi I, İstanbul 1996, Şevki Dayf, Târîhu l-edebi -Arabî I-VI, Kahire 1990.
322 Tarih Felsefesi (Toplam Ders Saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: Tarih Felsefesi dersi, Tarihsel varlık alanının temel özelliklerini, tarih
kavramının Antikçağ’dan günümüze kadar kazandığı anlamları, tarihte determinizmi,
tarihçinin bilgi elde etme etkinliğini ve sınırlılıklarını, tarihte nesnelliği, tarihte anlama
metodunu, bazı tarih filozoflarının insanlık tarihiyle ilgili oluşturduğu tasarımları konusunda
bilgilendirmeyi amaçlar. Ders anlatım, soru-cevap yöntemi ve münazaralarla işlenecektir.
Önerilen Kaynaklar: Doğan Özlem, Tarih Felsefesi, İstanbul 1994; Kubilay AysevenerE.Müge Barutcan, Tarih Felsefesi, İstanbul 2003; Edward Hallett Carr, Tarih Nedir?, İstanbul
2003 Leon E. Halkın, Tarih Tenkidinin Unsurları, Çev.. Bahaeddin Yediyıldız, Ankara 1989;
R.G. Collingwood, Tarih Tasarımı, Çev.. Kurtuluş Dinçer, İstanbul 1990.
324 İslam Bilim Tarihi (Toplam Ders Saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: İslam Bilim Tarihi İslam medeniyetinin müsbet bilimler alanında ortaya
koyduğu kazanımları inceler. Sadece felsefe ve nazari alandaki birikimi değil pratik ve
müsbet bilimler alanındaki birikimleri de ortaya çıkarmayı hedefler. Müslüman bilim
adamlarının eserlerini, müsbet bilimlerde ortaya koydukları keşif ve icatları inceleme, onların
kullandıkları bilimsel yöntemleri analiz etme, bilimsel açıklamaları değerlendirme gibi
meseleleri konu edinmiştir. Dersin amacı mezkur alanlarda öğrencileri bilgilendirmek,
modern bilim ve teknolojinin kökenleri olması bakımından Müslümanların bu alana
katkılarını ortaya koymaktır.
Önerilen Kaynaklar: Mehmet Bayraktar, İslam'da Bilim ve Teknoloji Tarihi, Ank. 1992;
M.M. Şerif (ed)., İslam Düşüncesi Tarihi, İst. 1990; Türkiye I. Felsefe Mantık Bilim Tarihi
Sempozyumu, İst.199. Sigrid Hunke, Avrupa'nın Üzerine Doğan İslam Güneşi, çev.. Servet
Sezgin, İstanbul 1975.
326 İslam Sanatları ve Estetiği (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Sanatın önemi, estetik duygunun kaynağı, sanat eserlerinin ve tarihî
eserlerin korunmasının Kur'anî delilleri, İslâm sanatının özellikleri, İslâm sanatını etkileyen
faktörler, İslâm sanat tarihi araştırmalarının önemi bu dersin içeriğini oluşturur. Mescid-i
Nebevi, Emevi ve Abbasî mimarisi ile Selçuklu ve Osmanlı mimarisinden örnekler sunulur.
Ders, öğrencilere tarihî mirasları ve sanat eserlerini sevip koruma alışkanlığı yanında, onları
araştırma ve inceleme becerisini vermeyi amaçlar. Dersi alan öğrenci, İslâmî bir eserin hangi
devirde ve hangi maksatla yapılmış olduğu sorusunun cevabı bilir, tarihî eserler anlatılırken
yalnız plân, mimarî ve tezyini özelliklere değil, bunları meydana getiren sosyolojik,
psikolojik, dinî ve ideolojik arka plânlar da bilir. Konular takrir ve soru-cevap yöntemiyle
işlenecektir. Tarihi eser ve sanat galerilerini gezerek gördüklerini anlatma becerisi de
kazandırılır.
Önerilen Kaynaklar: Oktay Aslanapa, Turkish Art And Architecture, New York 1971;
Cengiz Bektaş, Selçuklu Kervansarayları, İstanbul 1999; Nusret Çam, İslâm'da Sanat Sanatta
İslam, Ankara 1999; Uğur Derman, Türk Sanatında Ebru, İstanbul 1977; Doğan Kuban, Türk
ve İslâm Sanatı Üzerine Denemeler, İstanbul 1982; Gönül Öney, Anadolu Selçuklu Devrinde
Süsleme ve El Sanatları, İstanbul 1978; Hakkı Önkal, Anadolu Selçuklu Türbeleri, Ankara
1996; Herbert Read, Sanat ve Toplum, Ankara 1981; Suut Kemal Yetkin, Türk Mimarisi,
Ankara 1970.
328 İslam Eğitim Tarihi (Toplam Ders Saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: Eğitim Tarihini, Hz. Muhammed'den itibaren, geçirmiş olduğu süreçleri göz
önünde bulundurarak, kurumları, işleyişi, ders programları, öğrenci ve öğretmenleri açısından
incelemek, bu günkü eğitim sistemimizle karşılaştırmalarını yapmak. Dersin Amacı, genel
olarak İslam eğitimi ile ilgili bilgiler vermek, eğitimin geçirdiği süreçler hakkında fikir
vermek, İslam eğitim kurumlarını tanıtmaktır. Anlatım, Soru-cevap yöntemi, Tartışma
yöntemi uygulanacaktır.
Önerilen Kaynaklar: Ahmet Çelebi, İslam'da Eğitim-Öğretim Tarihi, İstanbul 1998; Ziya
Kazıcı, Ana Hatlarıyla İslam Eğitim Tarihi, İstanbul 1993; Osman Nuri Ergin, Türk Maarif
Tarihi, İstanbul 1977; Kemal Aytaç, Avrupa Eğitim Tarihi, Ankara 1972; Yahya Akyüz, Türk
Eğitim Tarihi, İstanbul 1993
330 Türk Düşünce Tarihi (Toplam Ders Saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: Türk düşüncesinin İslam öncesinden günümüze kadar olan tarihsel süreçteki
temsilcilerini ve bunların ortaya koydukları düşünce sistemini ele alır. Amacı, Türk
Düşüncesini, bu düşünceye katkıları olan düşünürleri ve yaşamış oldukları tarihsel kültür
ortamlarını ve Türk düşünürlerini tanıtmaktır. Anlatım, soru-cevap gibi ders anlatım
tekniklerine dayanan bir derstir.
Önerilen Kaynaklar: Hilmi Ziya Ülken, Türk Tefekkürü Tarihi, İstanbul 2004; M. Fuat
Köprülü, İslam Medeniyeti Tarihi, Ankara 1988; A. Zeki Velidi Togan, Umumî Türk Tarihine
Giriş, İstanbul 1981; Claude Cohen, Türkleri Anadoluya İlk Girişi, Ankara 1982; M. Fuat
Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1966; Mircea Eliade, Şamanizm,
(çev.: ismet Birkan), İstanbul 1999; Bahattin Ögel, İslamiyet'ten Önce Türk Kültür Tarihi,
İstanbul, trz
332 Türk Kelamcıları (Toplam ders saati: 2) Seçmeli
Dersin İçeriği: Maturidi, Semerkandî, Ûşî, Sadru'ş-Şeri‘â, Molla Fenarî, İbn Humam, Hızır
Bey, Kemalpaşazade, Hocazade,
Taşköprülüzade,
Birgivi,
Abdullat Harputi,
Filibeli
Ahmed Hilmi, Sırrı Giridi, Hayalî Ahmed Efendi, Kestelli, Manastırlı İsmail Hakkı,
Gelenbevi, İzmirli İsmail Hakkı, Mustafa Sabri, Şerafettin Yaltkaya gibi Türk kelamcıların
Kelami Görüşleri ve Eserlerini içermektedir. Dersin Amacı, Kelam geleneği içindeki Türk
kelamcıları tanımak ve Kelam ilmine yaptıkları katkıyı ortaya koymaktır.
Önerilen Kaynaklar: Mustafa Fayda, İbn Kemal‘in Hayatı ve Eserleri, Ankara 1989;
Şemseddin Sami, Kamûsu‘l-A‘lâm, İstanbul 1306, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı
Devletinin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1988; Şerafettin Yaltkaya, Türk Kelamcıları, İstanbul
1932; Dr. Ömer Aydın, Türk Kelamcıları İstanbul 2001; H. Z. Ülken, Türk Tefekkür Tarihi,
İstanbul 1934.
334 Osmanlı Türkçesi II (Toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Osmanlı Türkçesi alfabesi, metinlerinin yazılış ve okunuşları, bu alfabede
sesli harf yerine kullanılan hurûf-ı hareke, ismin hal ekleri, isim ve fiil çekim eklerinin
yazılması, Türkçe arkaik kelimeler, metinler üzerinde Arapça ve Farsça’dan geçen kelimeler,
Farsça’dan geçen ön ve son ekler, el yazma eserlerde kullanılan yazı çeşitleri ve bunlara dair
manzum ve mensur metinler üzerinde çalışmalardan ibarettir.
Önerilen Kaynaklar: Faruk Kadri Timurtaş, Osmanlı Türkçesine Giriş, İst. 1999-2000;
Muharrem Ergin, Osmanlıca Dersleri, İst. 1963; Hayati Develi, Osmanlı Türkçesi Klavuzu,
İst. 2001; Yılmaz Kurt, Osmanlıca Dersleri, Ank. 1999; Fevziye Abdullah Tansel, Türkçe
Dînî Metinler, Ank. 1971; Şemseddin Sâmî, Kâmûs-ı Türkî 1317. Ferit Devellioğlu,
Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ank. 2000.
336 Farsça II (Toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Klasik ve modern Fars Edebiyatında hikaye ve şiir metinleri üzerinde
yapılacak çözümlemeler, gazete ve dergilerden alınmış ve değişik konularda yazılmış modern
metin çözümlemeler. Dersin amacı, öğrencinin klasik ve modern Farsça metinleri doğru bir
şekilde okumasına, anlamasına ve tercüme edebilmesine yardımcı olmaktır. Öğretilecek metin
çevrilir ya da ana dilde anlatılır. Dinleme-konuşma, okuma-yazma becerileri birlikte
geliştirilir. Bilinmeyen kelimeler için sözlüğe müracaat edilir.
Önerilen Kaynaklar: Şeyh Sadi Şirazi, Bostan, Tahran 1990; Şeyh Sadi Şirazi, Gülistan,
Tahran 1990; Mevlana Celaleddin-i Rumi, Mesnevi, Ankara 1991; Hafız, Divan, Tahran 1990
338 Kur'an Tercümesi Teknikleri (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Kur’an’ın dil özellikleri, Kur’an metninin çevirisinde yeni çeviri
yöntemlerinden yararlanma, bugüne kadar yapılmış Türkçe ve Yabancı dilde Kur’an
çevirilerinin tercüme tekniği açısından değerlendirilmesi, dersin amacı çeviri ve çeviri
kuramları hakkında bilgi edinilmesi, Kur’an metninin çevirisinin tercüme tekniği açısından
incelenmesini sağlamaktır. Bu dersi alan öğrenci, çeviri kuram ve tekniklerini öğrenmiş ve
mevcut Kur’an çevirilerine eleştirel bir şekilde yaklaşarak, çevirilerdeki eksiklikleri fark
edebilme yeteneğini kazanmış olur.
Önerilen Kaynaklar: Kur’an-ı Kerim’in belli başlı Türkçe çevirileri; Kur’an-ı Kerim’in
yabancı dillerde yapılmış bazı çevirileri; Salih Akdemir, “Kur’an Çevirilerinde Dikkate
Alınmayan Önemli Bir Üslûp Özelliği Üzerine” İslâmiyât 5; Tahsin Aktaş, Çeviri İşlemine
Genel Bir Bakış, Ankara 1998; Dücane Cündioğlu, Kur’an Çevirilerinin Dünyası, İstanbul
1999; Koç, Turan, “Çeviri ve Kur’an’ın Türkçe Çevirileri”, Bilgi Vakfı 2. Kur’an
Sempozyumu; Ömer Özsoy, Çeviri Kuramı Açısından Kur’an Çevirisi Sorunu”, Bilgi Vakfı
2. Kur’an Sempozyumu.
340 Ahlak Hadisleri (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bu derste ahlakla ilgili bazı hadisler orijinal metniyle birlikte okunarak söz
konusu hadislerin günümüzde nasıl anlaşılması gerektiği ve açıklamaları yapılmaktadır. Bu
dersin amacı: Ahlâkî öğretiler, toplumsal ilişkiler ve erdemli insan olmanın yolları
konusundaki hadislerin bir kısmını öğrencilere tanıtmaktır.
Önerilen Kaynaklar: Buhârî, Sahîhu’l-Buhârî (el-Câmiu s-Sahîh), İstanbul 1981. Kütübü
Sitte’nin Kitabu’l-Edeb, Kitabu’l-Birr, Kitabu’z-Zühd bölümleri.
342 Kur’an’da Fıkhi Kavramlar (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: İslam´ın temel kaynağı olan Kur´an´da Fıkıh kavramlarının kullanımı. Fıkhî
kavramların fıkhın temel kaynağı olan Kuranı Kerimde nasıl kullanıldıklarının belirlenmesi
bu dersin amacını oluşturmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Râğıb el-Isfahanî, el-Müfredat, Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b.
Ahmed, el-Cami liahkâmil-Kurân, Ahkam tefsirleri.
344 Türk Süsleme Sanatları (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tezhib ve Ebru sanatlarının tarihsel gelişimi, bu sanatların malzeme ve
öğrenim usulleri, motif ve desen çalışmaları.
Önerilen Kaynaklar: Birol, İ.A., Derman, Ç (1991): Türk Tezyini Sanatlarında Motifler,
İstanbul: Kubbealtı Yayınları, Keskiner, C. (2002): Türk Süsleme Sanatlarında Stilize
Çiçekler-HATAÎ, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları., Ersoy, A. (1988): Türk Tezhip Sanatı,
İstanbul, Barutcugil, H.(2007): Türklerin Ebru Sanatı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yayınları.
4. Sınıf 1. Yarıyıl Dersleri
401 Kur’an Okuma ve Tecvid VII (Toplam Ders saati: 3)
Dersin İçeriği: Kur´an´ı sanatsal boyutta okuyabilme bazı pasajları ezberleme ve kıraat
ilmine giriş. Kutsal metni kendine özgü kurallar çerçevesinde ve kendi fonetik özelliklerini
esas alan bir tarzda okumak.
Önerilen Kaynaklar: Dimyâtî, A. M. (2006): İthâfü Füdalâi´l-Beşer bi´l-Kırââti´l-Erbeate
Aşer. Beyrut: Alemül-Kütüb, İbn Cezerî, M. M (tsz): en-Neşr fi´l-Kırââti´l-Aşr. Mısır:
Matbaatü Mustafa Muhammed, Muhaysin, M. S. (1969): el-Mühezzeb fi´l-Kırââti´l-Aşr ve
Tevcîhihâ min Tarîki Tayyibeti´n-Neşr. Kahire: Mektebetü´l-Külliyâti´l-Ezheriyye, Suyûtî, C.
(1993), el-İtkân fî Ulûmi l-Kur´ân. Dimeşk: Dâru´l-Ulûmi´l-İnsâniyye.
403 İslam Hukuku I (Toplam Ders saati: 2)
Dersin İçeriği: nasslardan çıkarılan hükümleri ve bu hükümlerin nasıl anlaşıldığını ele alan
bir derstir. Derste, doğrudan nasslarda yer alan ya da içtihat yöntemi ile ulaşılan hükümlerin
incelenmesi ve öğrencilere aktarılması hedeflenmektedir. Zaman zaman hükümlerin elde
edilmesinde takip edilen metodolojiye de değinilecektir. Diğer yandan hükümlerin ortaya
çıkmasında etkin olan sosyal, insanî, ahlakî v.b. gerekçelere yer verilmeye çalışılacak, değişen
şartlar ve durumlar ile hükümler arasındaki ilişki de ele alınacaktır. Konu ile ilgili
mezheplerin görüşleri mukayeseli ve müzakereli olarak işlenecektir. Derste teorik bilgiler
verildikten sonra öğrencilerin soruları ve konu hakkındaki tartışmalarına da başvurulacaktır.
Önerilen Kaynaklar: Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuk-ı İslamiyye ve Islahat-ı Fıkhıyye
Kâmûsu, İstanbul 1971; Hayrettin Karaman, İslam Hukuk Tarihi, İstanbul 1989; Halil Cin,
İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme Konya 1988; Hayrettin Karaman, Mukayeseli İslam
Hukuku adlı kitabından Aile Hukukuna dair bölümler İstanbul (t,y); Ali Himmet Berki,
Açıklamalı Mecelle İstanbul 1990.
405 Sistematik Kelam II (Toplam saati: 2)
Dersin İçeriği: Allah-insan ilişkisi, insanın fiilleri, ecel ve rızık, hidayet ve dalalet, Allah’ın
ilim, irâde ve kudret sıfatlarının kader ile ilişkisi, dualite sorunu, ahiretin imkan ve ahirete
ilişkin konular, kıyamet alametleri, din-toplum ilişkisi, geleneksel siyaset teorileri, iman-ahlak
ilişkisi. Dersin amacı, tarihi süreç içerisinde ortaya çıkan ve tartışılan klasik kelam
problemlerini, hem tarihsel hem aktüel yapısıyla öğrenciye aktarmak ve öğrenciye
kazandırmaktır. Teorik bir ders olduğundan takrir ve soru-cevap yöntemi ile işlenir.
Önerilen Kaynaklar: Taftazani, Şerhu’l-Akaid, (çev.: Süleyman Uludağ), İstanbul 1980;
Razi, Muhassal (Kelama Giriş), (çev. : Hüseyin Atay), Ankara 1978; H.Wolfson, Kelam
Felsefeleri, (çev.: Kasım Turhan), İstanbul 1999.
407 Tasavvuf II (Toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Tarikatlar dönemi düşünce, kültür ve kurumlarıyla ilgili konu ve kavramlar.
Bu dersin amacı: Bilimsel bir alan olarak tasavvufun, tarikatlar dönemi kavramları ile düşünce
ve kurumlarının incelenmesi ve değerlendirilmesi bu dersin temel amacını oluşturmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Yılmaz, H. K. (2002): Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul,
Ensar Yayınları, Eraydın, S. (1981): Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi Yayınları: 82, Güngör, E. (1982): İslam Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul:
Ötüken Neşiryat: 172, Kara, M. (1983): Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi. İstanbul: Dergah
Yayınları: 112.
409 Din Eğitimi (toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Din eğitiminde temel kavramlar, din ve eğitim-öğretim ilişkisi, eğitim
bilimi ve din eğitimi arasındaki ilişki, din eğitimi biliminin mahiyeti ve görevleri, din eğitimi
ile ilgili bilimler, örgün ve yaygın eğitimde din eğitimi, din eğitimi ile ilgili kavramlar dersin
içeriğini oluşturur. Dersin Amacı, Din Eğtiminin Türkiye’deki gelişimini ve bilimselleşme
sürecini, örgün ve yaygın eğitiminde din eğitiminin metotlarını kullanabilmeyi sağlamaktır.
Önerilen Kaynaklar: Cemal Tosun, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Ankara 2002; Beyza
Bilgin, Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi, Ankara 1998; Kerim Yavuz, Günümüzde Din Eğitimi,
Adana-1998; Selahaddin Parladır, Din Eğitimi Bilimine Giriş, İzmir 1996.
411 Din Felsefesi I (Toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Din felsefesinin konusu, yöntemi ve kaynakları, akıl-iman ilişkisi, Tanrı’nın
varlığının delilleri, ateizmin kanıtları, kötülük sorunu, Tanrı hakkında konuşmanın imkanı,
İlahi bilginin ezeliliği ve insan iradesi hakkındaki yaklaşımlar. Dersin Amacı, başta Tanrı ve
iman olmak üzere dinin temel kavram ve konularını sistematik-dogmatik teoloji veya
kelamdan farklı bir şekilde ortak bir rasyonel zeminde savunulup savunulamayacağı
noktasında felsefi bir analiz gücü kazandırmak ve bu konularda yazılmış kaynakları tanıma ve
kullanma yöntemini göstermektir.
Önerilen Kaynaklar: M. Aydın, Din Felsefesi, Ankara 1994; M. Aydın, Tanrı- Ahlak
İlişkisi, Ankara 1991; M. Bayraktar, Din Felsefesine Giriş, Ankara 1997; Recep Kılıç, Dini
Anlamak Üzerine, İstanbul 2004;T. Koç. Din Dili, Kayseri; N. Taylan, Düşünce Tarihinde
Tanrı Sorunu, İstanbul 1998; A. Topaloğlu, Ateizm ve Eleştirisi, Ankara 1999; C. S. Yaran,
Kötülük ve Teodise , Ankara 1996.
413 Karşılaştırmalı Dinler Tarihi (Toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Dinlerde, tanrı, peygamber, kutsal kitap vs. anlayışları. Bu dersin amacı:
Tanrı, vahiy, kutsal kitap, öte dünya, çevre, kadın anlayışı gibi konuları farklı dinlerde,
karşılaştırmalı olarak göstermektir.
Önerilen Kaynaklar: Mustafa Sinan Oğlu, Kitab-ı Mukaddes ve Kuranda Nübüvvet,
MÜSBE.,
Basılmamış
doktora
tezi,
İstanbul,
Mehmet
Paçacı,
İsmail Taşpınar, Duvarın Öteki Yüzü, Gelenek Yayınları, İstanbul, Karen Armstrong,
Tanrının Tarihi, Ayraç Yayınevi, Ankara 1998, Ali Erbaş, Meleklerin Dünyası, Nun
Yayınları, İstanbul, Ahmet Güç, Dinlerde İbadet, Üniversite Kitapevi, Bursa.
417 Kur'an'a Çağdaş Yaklaşımlar (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Kur’an’a Çağdaş Yaklaşımlarda öne çıkan isimlerin örneklendirilmesi ve
incelenmesini içerir. Çağdaş İslam Düşüncesi, Kur’an ve Çağdaşlık, Seyyid Ahmed Han,
Cemâluddîn el-Afğânî, Muhammed Abduh, Reşîd Rızâ, Mustafâ el-Merâğî, Mahmûd Şeltût,
İskenderânî, Tantâvî Cevherî, Emîn el-Hûlî, Â’işe Abdurrahmân, Muhammed Ahmed
Halefullâh, Ebû’l-A’lâ el-Mevdûdî, Seyyid Kutub, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Fazlur
Rahman, Hasan Hanefî, Muhammed Arkoun, Süleyman Ateş, Hüseyin Atay, Muhammed
Şehrûr, Nasr Hâmid Ebû Zeyd gibi son dönem ulemanın Kuran yaklaşımları işlenir. Dersin
amacı, çağdaş dönemde Kur’an tefsiriyle ilgili yeni yaklaşımların, bu yaklaşımların
temsilcilerinin ve ortaya koydukları yazılı ürünlerin ayrıntılı olarak tanınması ve çağdaş
dönemde Müslümanların Kur’an tasavvurunda ne tür bir dönüşüm olduğunun ve bunun
anlamının sorgulanmasıdır.
Önerilen Kaynaklar: Baljon, J. M. S., Kur’an Yorumunda Çağdaş Yönelimler, çev.. Ş. Ali
Düzgün, Ankara 1994; Muhammed el-Behiy, Çağdaş İslam Düşüncesinin Oluşumu ve Batı,
İstanbul 1986 ; Fazlur Rahman, İslam ve Çağdaşlık, çev.: Alparslan Açıkgenç, Ankara 1998;
Hamit İnayet, Çağdaş İslami Siyasi Düşünce, İstanbul 1988; Jansen, J.J.G., Kur’an’a
Yaklaşımlar, çev.. H. Rahman Açar, Ankara 1999; Mevlüt Uyanık, Bilginin İslamileştirilmesi
ve Çağdaş İslam Düşüncesi, Ankara 1999.
419 Kur’an Belağatı I (Toplam ders saati: 4) seçmeli
Dersin İçeriği: Kur’an-ı Kerim metinlerinin edebi sanatlar açısından incelenmesi. Kur’an-ı
Kerim belağatının özellikleri ve edebi sanatlara etkileri açısından değerlendirilmesi.
Önerilen Kaynaklar: İsmail Karaçam, Kur’an-ı Kerim Belağatı. Nusreddin Bolelli, Belagat
Beyan-Maani-Bedii İlimlari- Arap Edebiyatı, İstanbul 2001; İsa Kaplan, Açıklamalı Edebi
Sanatlar, İstanbul 1999; Bahr el-Cahız, el-Beyan ve’t-Tebyin, Beyrut trz.; Mustafa Sadık erRafii, İcazu’l-Kur’an ve’l-Belağatu’n-Nebeviyye, Beyrut 1990.
421 Mukayeseli İslam Hukuku (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Mukayeseli İslam hukuku dersi, İslam hukuk mezhepleri arasında ortaya
çıkan ihtilaf sebeplerini, bu ihtilafın doğasını, ihtilafla ilişkili olan diğer konuları da göz
önünde bulundurarak örneklerle birlikte ele alıp inceleyen bir derstir. Fıkıh mezhepleri
arasında meydana gelen ihtilafların sebepleri anlatılır. İhtilaf kavramının içeriği örneklerle
birlikte açıklanır. Her asırda ihtilaf sebeplerinin değişiklik arzettiği üzerinde durularak
hükümlerdeki farklılığın (ihtilafın) zamanın değişmesi ile yakın ilişkisine değinilir. Konu
anlatımı, soru cevap tartışma yöntemi kullanılır.
Önerilen Kaynaklar: İsmail Hakkı İzmirli, İlm-i Hilaf, İstanbul 1330 h.; Hayrettin
Karaman, İslam Hukukunda İçtihat, Ankara 1975; Şevkani, el-Kavlu’s-Müfîd fî Edilletil
İctihad ve’t-Taklîd, Kuveyt 1978; İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktasıt,
İstanbul 1985; Mahmûd Şaltût, Mukâranatu’l-Mezâhib fi’l-Fıkh, Kahire 1953; Ebû Zeyd edDebûsî, Tesîsu’n-Nazar, İstanbul 1990.
423 Türkiye’de Dini Akımlar (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Dini akım kavramı, din-siyaset ilişkisi; dini akımların ortaya çıkmasında
etkili olan nedenler; mevcut dini akımlar; dini akımların yapısal ve dini-fikri özellikleri,
faaliyetleri, geleneksel ve yenilikçi dini akımlar; bu akımların lideri, küreselleşme ve dini
akımlar. Dersin amacı, Türkiye’de siyasî-dinî akımları ve din anlayışlarındaki farklılıkları
tarihsel, siyasi, dini, sosyo-psikolojik açıdan tahlil etmek ve Türk toplumundaki olumlu ve
olumsuz etkilerini ortaya koymaktır. Teorik anlatıma dayalı olup soru cevap yöntemiyle
işlenir.
Önerilen Kaynaklar: Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul-ts; Hasan Onat,
Türkiye’de Din Anlayışında Değişim Süreci, Ankara 2003; Şerif Mardin, Türkiye’de Din ve
Siyaset, İstanbul-199; E. Ruhi Fığlalı, Türkiye'de Alevilik - Bektaşilik, İstanbul 1990;
Sönmez Kutlu, Din Anlayışında Farklılaşmalar Türkiye’de Alevîlik-Bektaşîlik, Ankara 2003;
İlyas Üzüm, Günümüz Alevîliği, (Ankara 1997, Ankara 2000). Şerif Mardin, Bediüzzaman
Said Nursi Olayı, İstanbul 1995; Mehmet Ali Kirman, Türkiye’de Bir Yeni Dînî Cemâat
Örneği Olarak Süleymancılık, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış
Doktora Tezi), Ankara 2000; Şerif Mardin, “Türk Tarihinde Nakşibendi Tarikatı”, Çağdaş
Türkiye’de İslam, (ed. R. Tapper), İstanbul 1993.
425 Güzel Kuran Okuma II (toplam Ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: On kıraat, imamlar ve ravilerine ilişkin genel bilgiler, farklı okumaları ve
ittifak ettikleri hususlar. İki aşrın tertil tarzında güzel biçimde okunması; Mülk ve Yasin
Sureleri’nin tertil tarzında ezberden okunması, Kur’an-ı Kerim’den 43 sayfanın yüzünden
hem yavaş hem de hızlı tempoda kurallara uygun bir biçimde güzel okunması. Dersin amacı,
tecvid konularının Kur’an Okuma ve Tecvid dersinde ulaşılan yeterlilik düzeyinin üstünde
daha teknik ve daha ayrıntılı bir biçimde işlenmesini sağlamaktır
Önerilen Kaynaklar: İbnu’l-Cezerî, en-Neşr fi’l-kıraati’l-aşr, Mısır trz.; İsmail Karaçam,
Kur’an-ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İstanbul 1980; Nihat Temel, Kıraat ve
Tecvîd İstılahları, İstanbul 1997; Demirhan Ünlü, Kur’ân-ı Kerîm’in Tecvîdi,Ankara 1994.
427 Çağdaş İslam Düşünürleri (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tanzimat Fermanının ilanından günümüze kadar Müslüman düşünürlerin
ortaya koydukları teorilerin ortaya konması dersin içeriğini oluşturur. Amacı, öğrencilere
yaşamış oldukları çağda kendileri gibi inanan insanların neler düşündüklerini, kendileri yeni
üretime geçeceklerse daha önce düşünülenleri tekrar etmemeleri ve yaşamın dinamik yapısı
bağlamında çağın sorunlarıyla ilişkili olarak yeni yaklaşımlar ortaya koymanın gereğini
kavratmaktır. Ders, anlatım, ve soru-cevap yöntemi ile işlenir.
Önerilen Kaynaklar: Engelhard, Türkiye ve Tanzimat, İstanbul 1328, Kemal H. Karpat,
Ortadoğuda Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Çev.: Recep Boztemur, İstanbul 2001; Cafer
Karataş, Çağdaş İslam Düşünürleri, Bursa 2003; İsmail Kara, Türkiyede İslamcılık
Düşüncesi, İstanbul 1994; Muhammed İkbal, İslam’da Dini Tefekkürün Yeniden Teşekkülü,
Çev.: Sofi Huri, İstanbul 1999; Hilmi Ziya Ülken, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi,
İstanbul 2003.
429 Mukayeseli Halk İnançları (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Derste halk İnançlarının kökeni, dindarlıktaki yeri, gelenek ve göreneklere,
evreni ve çevreyi algılama biçimine etkisi incelenir. Sınıflandırmalar yapar çözümle ve yorum
başvurur. Bu ders, İslam dininin ana kaynaklarına dayanan inanç, ibadet ve uygulamalar ile
halk arasında benimsenen inanç ve uygulamaların öğrenciye aktarılmasını, halkın din
anlayışının tespit edilmesini, öğrencinin dinin ana kaynaklarındaki inanç ve uygulamalar ile
halkın benimsediklerinin arasındaki farkları öğrenmesini, halk inançlarındaki eski Türk
inançları ve eski Arap inançlarının etkisinin tespit edilmesini amaçlar.
Önerilen Kaynaklar: Sedat Veyis Örnek, Türk Halk Bilimi, Ankara 1995; B. Malinowski,
Büyü, Bilim ve Din, İstanbul 1990; Ünver Günay-Harun Güngör-A. Vahap Taştan-Huzeyfe
Sayım, Ziyaret Fenomeni Üzerine Bir Din Bilimi Araştırması, Kayseri 2001; Hikmet Tanyu,
Türklerde Taşla İlgili İnançlar, Ankara 1968; İsmail Taş, Türk Düşüncesinde KozmogoniKozmoloji, Konya 2002; Ali Çelik, İslam’ın Kabul veya Reddettiği Halk İnançları, İstanbul
1995.
431 Yabancı Dilde Dini Metinler I (toplam ders saati: 2) seçmeli
Öğretim üyesi tarafında belirlenen Arapça ve batı dillerinde yazılmış dini metinler okutulur
ve ardından Türkçeye çevrilir. Öğrencilerin metin çevirme yetenekleri geliştirilir. Yabancı
dillerden çeviri yapma mototlarına ilişkin yazılmış kitaplardan ve sözlüklerden yararlanılır.
Önerilen
Kaynaklar:
ez-Zehebi,
et-Tefsir
ve’l-Mufessirûn,
Kahire
1381/1961;
Fazlurrahman, İslam and modernity, Chicago and London 1982.
433 Günümüz Tasavvuf Akımları (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Tasavvufun tanımı, amacı, kaynakları ve tarihi gelişimi, tasavvuf felsefesi
ve tasavvufun İslam düşüncesindeki yeri, günümüzde tasavvufi düşünce ve tasavvuf akımları
dersin içeriğini oluşturmaktadır. Dersin amacı: Tasavvufun temel kavramları hakkında
bilgilere ulaşmak. Genel olarak Tasavvuf Tarihi ve felsefesi hakkında bilgi vermek. Başlıca
büyük tarikatları tanıtmak. Günümüz tasavvuf hareketleri konusunda genel bilgiler vermek.
Derste takrir, soru-cevap, tartışma yöntemi uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul Mustafa Kara,
Metinlerle Günümüz Tasavvuf Hareketleri, İstanbul 2001; H. Kamil Yılmaz, Ana Hatlarıyla
Tasavvuf ve Tarikatlar, İstanbul 1997.
435 Osmanlı Türkçesi II (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Osmanlı Türkçesi alfâbesi, Selçuklulardan sonra gelişen Anadolu Türkçesi
metinlerinin yazılış ve okunuşları, metinler üzerinde Arapça ve Farsça’dan geçen kelimeler;
Farsça’dan geçen ön ve son ekler; el yazma eserlerde kullanılan yazı çeşitleri ve bunlara dair
manzum ve mensur metinler üzerinde çalışmalar. Dersin amacı, Selçuklulardan sonra gelişip,
Osmanlı döneminde gelişen Türkçe metinlerin yazılıp, okunması; farklı yazı çeşidiyle
yazılmış metinlerin anlaşılmasıdır.
Önerilen Kaynaklar: Faruk Kadri Timurtaş, Osmanlı Türkçesine Giriş, İst. 1999-2000;
Muharrem Ergin, Osmanlıca Dersleri, İst. 1963; Hayati Develi, Osmanlı Türkçesi Klavuzu,
İst. 2001; Yılmaz Kurt, Osmanlıca Dersleri, Ank. 1999; Ferit Devellioğlu, Osmanlıca Türkçe
Ansiklopedik Lugat, Ank. 2000;
437 Klasik Kelam Metinleri (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bilginin Kaynakları, yaratılış, kader, imamet, İman, peygamberlik gibi
konular işlenecektir. Dersin amacı, klasik kelam metinlerinin sistematiğini ve muhtevasını
öğrenciye kavratmak. Klasik Kelam Metinleri dersi teorik bir derstir. Okuma ve anlatım
yöntemi kullanılmakla birlikte, seminerler ve bireysel çalışmalar vasıtasıyla öğrenci merkezli
bir yaklaşımla tartışmalı olarak işlenir, ayrıca soru-cevap yöntemi uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Ebû Hanife, Fıkhu’l-Ekber, İstanbul 1981; Tahavî, Akidet-i
Tahaviyye, Beyrut 1984; Ömer Nesefi, Akaid-i Nesefi, İstanbul 1988; Eş’ari,; Kitâbul-Lum’a,
Beyrut 1950; Bakıllani, et-Temhîd, Beyrut 1953; Kadı Abdulcebbar, Şerhu Usûli’l-Hamse,
Cüveyni, el-İrşâd, Beyrut 1985
439 Seçme Hadis Metinleri I (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Erken dönem hadis kaynaklarını tanıma; kaynaklara göre metin okumaları.
Bu ders, öğrenciye hadis mecmualarının içeriklerini ve hadis metinlerini tanıtmayı amaçlar.
Hadis metin okumalarında bir perspektif sunar. Ders, metinler üzerinde tartışma, soru- cevap
teknikleri ile işlenecektir.
Önerilen Kaynaklar: Hemmam b Münebbih, es-Sahife, Mısır 1985 (çev.. Talat Koçyiğit,
Ankara 1967); Malik, el-Muvatta, İstanbul 1981;Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul 1982;
Buhari, el-Camiu's-sahih, İstanbul 1981; Müslim, el-Camiu's-sahih, İstanbul 1981; Ebu
Davud, es-Sünen, İstanbul 1981; Tirmizi, es-Sünen, İstanbul 1981.
441 Arap Dili Belagatı (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Arap Dili Edebiyatı hakkında genel bilgi, Beyan ilmi, teşbih ve kısımları,
hakikat ve mecaz; istiare, istiarenin rükünleri ve çeşitleri, mecaz ve mecazın çeşitleri, kinaye
ve kısımları; maani, haber ve inşa cümleleri; müsned ve müsned ileyh; istifham ve edatları;
icaz, İtnab ve Müsavat; bedi ilmi; cinas, iktibas, seci, tevriye, tıbak. Arapça’da belagat ilmine
ilişkin temel bilgiler vermenin yanı sıra Arapça metinlerde bulunan edebi sanatları tanıma,
anlama ve çevirebilmeyi sağlamak amaçlanır. Anlatım ve soru cevap yöntemi uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Mustafa Emin-Ali el-Carim, el-Belağatu’l-Vadıha, İstanbul 1977;
Nusreddin Bolelli, Belagat Beyan-Maani-Bedii İlimlari- Arap Edebiyatı, İstanbul 2001; İsa
Kaplan, Açıklamalı Edebi Sanatlar, İstanbul 1999; Bahr el-Cahız, el-Beyan ve’t-Tebyin,
Beyrut trz.; Mustafa Sadık er-Rafii, İcazu’l-Kur’an ve’l-Belağatu’n-Nebeviyye, Beyrut 1990.
443 Dini Ve Edebi Metinler (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Dinî ve Edebî Metinler dersi, Osmanlı Türkçe’si alfabesiyle yazılmış dinî
ve edebî muhtevaya sahip eserlerin okunması ve anlaşılmasına yönelik bir derstir. Osmanlı
Türkçesi ile yazılmış manzum veya mensur, Kur’an tercüme ve tefsir metinleri, hadis tercüme
ve şerh metinleri, tasavvuf, kelam ve akaid, tarih, biyografi, bibliyografya ile ilgili metinler,
seyahatname türü, sözlükleler vb., Dersin amacı, Osmanlı Türkçe’si alfabesi ile yazılmış
farklı disiplinlere ait metinlerin doğru okunması ve bunlarla ilgili terimlerin kavranılmasını
sağlamak ve böylece mezun olacak öğrencinin lisans üstü çalışma ve araştırmalarında
Osmanlı Türkçe’si ile yazılmış kaynaklardan yararlanması imkanını temin etmektir.
Önerilen Kaynaklar: Fevziye Abdullah Tansel, Türk İslam Edebiyatı Türkçe Metinler,
Ankara 1971; Faruk Kadri Timurtaş, Osmanlı Türkçesine Giriş, İstanbul 1995; Hayati Develi,
Osmanlı Türkçesi Kılavuzu, İstanbul 2001; Şemsettin Samî, Kamus-ı Türkî, İstanbul 1987;
Ferit Devellioğlu, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, İstanbul 1978.
4. Sınıf 2. Yarıyıl Dersleri
402 Kur’an Okuma ve Tecvid VIII (Toplam ders saati: 3)
Dersin İçeriği: Kur´an´ı sanatsal boyutta okuyabilme bazı pasajları ezberleme ve kıraat
ilmine giriş. Kutsal metni kendine özgü kurallar çerçevesinde ve kendi fonetik özelliklerini
esas alan bir tarzda okumak.
Önerilen Kaynaklar: Dimyâtî, A. M. (2006): İthâfü Füdalâi´l-Beşer bi´l-Kırââti´l-Erbeate
Aşer. Beyrut: Alemül-Kütüb, İbn Cezerî, M. M (tsz): en-Neşr fi´l-Kırââti´l-Aşr. Mısır:
Matbaatü Mustafa Muhammed, Muhaysin, M. S. (1969): el-Mühezzeb fi´l-Kırââti´l-Aşr ve
Tevcîhihâ min Tarîki Tayyibeti´n-Neşr. Kahire: Mektebetü´l-Külliyâti´l-Ezheriyye, Suyûtî, C.
(1993), el-İtkân fî Ulûmi l-Kur´ân. Dimeşk: Dâru´l-Ulûmi´l-İnsâniyye.
404 İslam Hukuku II (toplam ders saati: 3)
Dersin İçeriği: Nasslardan çıkarılan hükümleri ve bu hükümlerin tarih boyunca nasıl
anlaşıldığını ele alan ve öğrencilere aktaran bir derstir. Nasslardan içtihat yöntemi ile hüküm
çıkarma yöntemi öğretilir. Usul-furu bütünlüğünü sağlamak amacıyla hükümlerin elde
edilmesinde takip edilen metodoloji ele alınır. Derste teorik bilgiler verildikten sonra
öğrencilerin soruları ve konu hakkındaki sınıf içi tartışmalar da dersin akışına katkı
sağlamaktadır. Zaman zaman dersin konuları ile ilgili ödevler ve seminer çalışmaları
öğrencilerin sınıf dışında da çalışması ve derse ön hazırlık yapması sağlanmaktadır.
Önerilen Kaynaklar: Hayrettin Karaman, Mukayeseli İslam Hukuku İstanbul 1974; Şamil
Dağcı, İslam Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller, Ankara 1996; Muhammed Ebû
Zehra, el-Ahvâlü’ş-Şahsiyye, Kahire 1957; Abdulvehhab Hallâf, Ahkâmu Ahvâli’ş-Şahsiyye,
Kuveyt 1990; Halil Cin, Osmanlı Hukukunda Boşanma, Ankara 1976; Hüseyin Tekin
Gökmenoğlu, İslam’da Şahsiyet Hakları, Ankara 1997.
406 Dini Hitabet (toplam ders saati: 3)
Dersin İçeriği: Hitabetle ilgili temel kavramlar, dinî hitabetin yeri, önemi, hitabette dilin
kullanımı, hitabetin etkili olmasını hazırlayan şartlar, dini hitabet çeşitleri (hutbe, vaaz dini
sohbet vs) hutbe. Va’z ve sohbet hazırlama sunum ve değerlendirme (öğrenci etkinlikleri
çerçevesinde), Hz. Peygamber’in hayatından hitabetle ilgili örnekler. Ders,
öğrencilerin
ilahiyat alanındaki birikimlerini yaygın din eğitimi ortamlarında kullanabilmelerini ve bilgi ve
becerilerini paylaşabilmelerini amaçlar. Dersi alan öğrenci din hizmetlerinde kullanılan
kavramları öğrenir, görevleri uygulamalı olarak tarif eder. Kendini ifade eder, hedef kitleyi
temel özellikleriyle tanıma yollarını bilir. Hedef kitle ile iletişim sırasında kullanılabilecek
yöntemleri tayin eder.
Önerilen Kaynaklar: Cemal Tosun – Recai Doğan, Hitabet ve Mesleki Uygulama Kitabı,
Ankara 2002; İsmail Lütfi Çakan, Hitabet ve Mesleki Uygulama, İstanbul 1993; Ahmet
Önkal, Resulullah’ın İslam’a Davet Metodu, Konya 1992; Üstün Dökmen, Sanatta ve Günlük
Konuşmalarda İletişim Çatışmaları ve Empati, İstanbul 1997.
408 Din Felsefesi II (toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Tanrı-alem ilişkisi, Tanrı’nın sıfatları; bu sıfatların Tanrı’nın zatı ve
birbirleriyle olan ilişkilerinin semantik ve ontolojik tahlili; vahiy ve mucize mahiyetinin ve
imkanının felsefi açıdan irdelenmesi; ruh-beden ilişkisi ölümsüzlük ve ahiret hayatı; dinin
ahlak, bilim ve sanat gibi disiplinlerle ilişkisi; dinlerin çokluğu fenomeni ve dini çoğulculuk
düşüncesi; Tanrı ve insan hayatının anlamı ve değeri gibi konuların felsefi açıdan
değerlendirilmesi. Dersin amacı, Tanrı ve sıfatları, Tanrı ve alem, vahiy, mucize, ahiret hayatı
gibi geleneksel teolojik konuları felsefi açıdan irdeleme ve bu konularda gerekli kaynakları
tanıma ve kullanma yöntemini öğretmektir.
Önerilen Kaynaklar: M. Aydın, Din Felsefesi, Ankara 1994; M. Aydın, Tanrı- Ahlak
İlişkisi, Ankara 1991; M. Bayraktar, Din Felsefesine Giriş, Ankara 1997; T. Koç. Din Dili,
Kayseri; T. Koç, Ölümsüzlük Düşüncesi, İstanbul 1991; M. Sait Reçber, Tanrıyı Bilmenin
İmkanı ve Mahiyeti, Ankara 2004; A. Topaloğlu, Ateizm ve Eleştirisi,. Ankara 1999; F. Uslu,
İmanı Temellendirme Sorunu Ankara 2004; C. S. Yaran, Kötülük ve Teodise , Ankara 1996.
410 İslam Ahlak Felsefesi (toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: İslam Ahlakının temel kavramlarını ve kurallarının uygulanış biçimidir.
Dersin Amacı, Ahlak kurallarının öğrenilip hayatın çeşitli sahnelerinde uygulamaya
konulmasını temin etmektir. Takrir metodu uygulanır.
Önerilen Kaynaklar: Hayrani Altıntaş, İslam Ahlakı, Ankara 2000; Ahmet Hamdi Akseki,
Ahlak İmli ve İslam Ahlakı, Ankara, ty.; Bedia Akarsu, Ahlak Öğretileri, İst.1982; Descartes,
Ahlak Üzerine Mektuplar, Çev..Mehmet Karasan, İst.1982: İbn Miskeveyh, Ahlakı
Olgunlaştırma, çev. .Abdülkadir Şener Aank.1983; Recep Kılıç, Ahlakın Dini Temelleri,
Ank.1996; Macit Fahri, İslam Ahlak Felsefeleri, çev. A.Arkan, M. İskenderoğlu, İst.2004
414 İslam, İnsan Hakları ve Demokrasi (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: İnsan haklarına genel giriş, insan haklarının dini, ahlaki, felsefi ve hukuki
temelleri, hakların sınıflandırılması, uluslararası sözleşmeler ve hukuk metinleri, insan
haklarıyla ilgili kurum ve kuruluşlar, demokrasi ve diğer siyasi sistemler, İslam’da insan
haklarının teolojik temelleri, İslam’da insan haklarının hukuki temelleri islam siyaset
düşüncesinin teorik temelleri ve demokrasi açısından değerlendirilmesi, İslam’da düşünce ve
ifade özgürlüğü, islam, insan hakları ve demokrasi. Dersin amacı, İnsan Hakları ve Demokrasi
kavramlarının ahlaki, felsefi ve dini temelleri konusunda öğrenciyi bilgilendirmektir.
Önerilen Kaynaklar: Hüseyin Hatemi, İnsan Hakları Öğretisi, İstanbul 1988; İbrahim Ö.
Kaboğlu. Özgürlükler Hukuku: İnsan Haklarının Hukuksal Yapısı, İstanbul 1998; Yasemin
Karaman, İnsan Hakları Eğitimi. Anı Yayıncılık, Ankara,2000; İonna Kuçuradi, İnsan
Haklarının Felsefi Temelleri, Ankara 1996; Elizabeth Özdalga ve Sune Persson, Sivil
Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası., Çev.. Ahmet Fethi, İstanbul 1999; Thomas Paine,
İnsan Hakları, Çev.. Mehmet Osman Dostel, İstanbul 1988; Ali Rıza Temel, İslam’da ve
Batıda İnsan Hakları ve Hürriyetleri, İstanbul 1993; Şeref. Ünal, Temel Hak ve Özgürlükler
ve İnsan Hakları Hukuku, Ankara 1997.
416 Kuran Hükümleri ve Modern Hukuk (Toplam Ders Saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Bu ders, Kur’an’ın hukuki yönünü örneklerle ele alıp inceleyen, Kur’an’ın
hukuka dair ayetlerini, bu ayetlerden çıkarılan fıkhi hükümleri öğrenciye aktaran ve bu
hükümlerle modren hukukçuların aynı konudaki yaklaşımları arasında karşılaştırmalar yapan
bir derstir. Kur’an’ın hukuki yönünün tanıtılması, Kur’an ayetlerinden elde edilen hükümler
ile modern hukukçuların aynı konudaki görüşlerinin birbiri ile karşılaştırılması. Kuran
ayetlerinden çıkarılan ve aynı zamanda diğer hukuk sistemlerinin de gerçekleştirmeyi
hedeflediği hukukun gayelerini ve prensiplerini ve bunların toplum düzeni açısından
öneminin kavranması amaçlanır.
Önerilen Kaynaklar: Adnan Güriz, Hukuk Felsefesi Ankara 1987; Mustafa Reşit Belgesay,
Kuran Hükümleri ve Modern Hukuk İstanbul 1963; Tahir b. Âşur, İslam Hukuk Felsefesi
İstanbul 1988; Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuku İslamiyye ve Istılahat-ı Fıkhıyye Kamusu
İstanbul 1967; Ali Himmet Berki, Hukuk Mantığı ve Tefsir Ankara 1948; Ferhat Koca, İslam
Hukuk Metodolojisinde Tahsis İstanbul 1996.
418 Günümüz Felsefe Akımları (toplam ders saati:2) seçmeli
Dersin İçeriği: 19. yüzyıldan günümüze kadar temel felsefe akımlarını, temsilcilerini ve
günümüzdeki etkilerini inceleyen bir derstir. Amacı, felsefe tarihinde Kant’ın yol açtığı
kırılmayla felsefenin mecrasının nasıl değiştiğini ve bu bağlamda, çağdaş felsefe akımlarının
ve bu akımlara bağlı filozofların düşüncelerinin günümüz düşünce dünyasındaki
yansımalarını ortaya koymaktır.
Önerilen Kaynaklar: D.West, Kıta Avrupası Felsefesi’ne Giriş, İstanbul 1998 ; Bedia
Akarsu, Çağdaş Felsefei, İstanbul 1998 ; Bochenski, Çağdaş Avrupa Felsefesi, İstanbul 1997 ;
K. Jaspers, Felsefe Nedir?, İstanbul 1997.
420 Kur’an Belağatı II (Toplam ders saati: 4) seçmeli
Dersin İçeriği: Kur’an-ı Kerim metinlerinin edebi sanatlar açısından incelenmesi. Kur’an-ı
Kerim belağatının özellikleri ve edebi sanatlara etkileri açısından değerlendirilmesi.
Önerilen Kaynaklar: İsmail Karaçam, Kur’an-ı Kerim Belağatı. Nusreddin Bolelli, Belagat
Beyan-Maani-Bedii İlimlari- Arap Edebiyatı, İstanbul 2001; İsa Kaplan, Açıklamalı Edebi
Sanatlar, İstanbul 1999; Bahr el-Cahız, el-Beyan ve’t-Tebyin, Beyrut trz.; Mustafa Sadık erRafii, İcazu’l-Kur’an ve’l-Belağatu’n-Nebeviyye, Beyrut 1990.
422 Günümüz Kelam Problemleri (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Din-bilim, reenkarnasyon, satanizm, cin, şeytan, falcılık, medyumculuk;
ateizm; dini çoğulculuk; dinler arası diyalog; irtica, yeni selefiye ve fundamentalizm; şiddet,
terör ve din; küreselleşme ve din; gelenek, modernite, reform ve İslam gibi konuları içerir.
Dersin amacı, yaşadığımız çağa damgasını vuran ve dinle ilgili olarak tartışma gündemini
oluşturan konularda genel bilgiler vermek; hem öğrencinin bu konularda zihninin
aydınlanması
sağlamak,
hem
de
öğrencilere
yöneltilmesi
muhtemel
soruları
cevaplayabilecekleri bir yeterliliği kazandırmaktır. Teorik bir derstir. Öğrencilerin daha
önceden duyurulan kaynak kitaplarla derse hazırlanmaları ve katılımları sağlanır.
Önerilen Kaynaklar: Adnan Adıvar, Tarih Boyunca İlim ve Din, İstanbul 1944; Ferit Kam,
Dini, Felsefi Sohbetler, (sadeleştiren) S.H. Bolay, Ankara trz.; Günümüz İnanç Problemleri
Sempozyumu, Erzurum 2000; Arif Aslan, İman Esasları Açısından Reenkarnasyon, İstanbul
1999; Ahmet Güç, Şeytana Tapınmanın Yeni Adı: Satanizm, İstanbul 1999; Arif Arslan,
Doğu ve Batı Kaynaklarına Göre Cinler, İstanbul 1999; Aydın Topaloğlu, Teizm ya da
Ateizm/Tanrıtanımazlığın Felsefi Boyutları, İstanbul 2001.
424 Dinler Arası Diyalog (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Diyalog, misyonerlik ve çoğulculuk kavramları, dinlerin birbirlerine
yaklaşım tarzları, dışlayıcı, kapsayıcı ve çoğulcu yaklaşımlar işlenecektir. Yahudiliğin
Hıristiyanlık ve İslam’a yaklaşımı, Hıristiyanlığın Yahudilik ve İslam’a yaklaşımı, İslam’ın
Yahudilik ve Hıristiyanlığa yaklaşımı ele alınır. Dersin amacı, Diyalog, çoğulculuk ve
misyonerlik kavramlarının anlamlarını bilmek ve birbirleriyle ilişkilerini kavramaktır.
Dinlerin birbirine yaklaşımını teorik ve pratik yönüyle kavrayarak, sağlıklı bir diyalogun
gerçekleşmesinin şartlarını tartışabilmektir.
Önerilen Kaynaklar: Ali İsra Güngör, Vatikan Misyon ve Diyalog, Ankara 2002; Baki
Adam, Yahudilik ve Hıristiyanlık Açısından Diğer Dinler, İstanbul 2002; Bernard Lewis,
İslam Dünyasında Yahudiler, çev.: B. Sina Şener, Ankara 1996; İslam ve Öteki, Editör: Cafer
Sadık Yaran., İstanbul 2001; Maurice Borrmanns, Müslümanlarla Hıristiyanlar Arasında
Diyaloğa Yönelişler, Çev.: Mehmet Ümit, İstanbul 1988.
426 Çağdaş İslam Akımları (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Çağdaş İslam Akımlarının tanımı, kaynakları, ilgili bilimleri, İslami akım
kavramı, çağdaş İslam akımlarının ortaya çıkmasında etkili olan sebepler, mevcut İslam
akımları, günümüzdeki İslami akımların analizi, geleneksel ve yenilikçi dini akımlar; siyasi,
fikri-felsefi İslamcılık, dinde mezhepler üstü yaklaşım ele alınacaktır. Dersin amacı, çağdaş
siyasî-dinî akımları ve din anlayışlarındaki farklılıkları tarihsel, siyasi, dini, sosyo-psikolojik
açıdan tahlil etmek, ve müslüman toplumlardaki olumlu ve olumsuz etkilerini ortaya
koymaktır.
Önerilen Kaynaklar: Hasan Onat, Din Anlayışında Değişim Süreci, Ank. 2003; Sönmez
Kutlu, Din Anlayışında Farklılaşmalar Türkiye’de Alevîlik-Bektaşîlik, Ank. 2003; Mümtazer
Türköne, İslamcılığın Doğuşu, Ank. 2003; Mazharuddin Sıddıki, İslam Dünyasında
Modernist Düşünce, Çev...: Murat Fırat-Koksel Korkmaz, İst 1990; Olivier Roy, Siyasal
İslam’ın İflası, Çev.. Cüneyt Akalın, İst. 1994; John Esposito, Değişim Sürecinde İslam,
Çev..Ali Yaşar Aydoğan-Aydın Ünlü, İstanbul 1991; Sönmez Kutlu, “İslam Düşüncesinde
Tarihsel Din Söylemleri”, İslâmiyât Dergisi, Cilt:IV, Sayı: 4 (2001).
428 Çağdaş Eğitim Akımları (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Eğitim ve felsefe ilişkisi, eğitim felsefesinin tanımı, eğitim felsefesinde
ekoller, çağdaş eğitimdeki akımlar ve bunların eğitim felsefesi ile ilişkisi ele alınacaktır.
Dersin amacı, eğitim ve felsefe arasındaki ilişkiyi, eğitim akımlarının görüşleri çerçevesinde
fark edebilme ve günümüz eğitim modellerini bu çerçevede değerlendirmektir.
Önerilen Kaynaklar: L. Gerald Gutek, Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar, Çev..
Nesrin Kale. Ankara 2001; Kemal Aytaç, Çağdaş Eğitim Akımları (Yabancı Ülkelerde).
Ankara 1976; Saffet Bilhan, Eğitim Felsefesi. Ankara 1991; John Dewey, Demokrasi ve
Eğitim: Eğitim Felsefesine Giriş. İzmir 1996; Hilmi Ziya Ülken, Eğitim Felsefesi, İstanbul
1967.
430 Seçme Tefsir Metinleri (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Klasik ve Çağdaş Tefsir metinlerinden örnekler okutulacak Tefsir
tarzlarının metinler üzerinden çözümlemesi yapılacaktır. Dersin amacı, İslam tefsir
geleneğinin ürünü olan literatürün İslam’ın erken dönemlerinden günümüze gelinceye kadar
geçirdiği ana aşamalarının ve tefsir tarihinde ortaya çıkan belli başlı eğilim ve telif tarzlarının
metinler üzerinden tanınmasını ve çözümlenmesini sağlamaktır.
Önerilen Kaynaklar: Mukâtil b. Suleymân, Tefsîru Mukâtil; Ferrâ’, Ma’ânî’l-kur’ân,
Kahire 1955; Taberî, Câmi’u’l-beyân ‘an te’vîli âyi’l-kur’ân, Mısır 1321; Bağavî, Ma’alim’ttenzîl, yy. 1269; Zemahşerî, el-Keşşâf ‘an hakâ’ikı’t-tenzîl .., Mısır 1318; Râzî, Mefâtîhu’lğayb, Mısır 1324; İbn Kesîr, Tefsîru’l-kur’âni’l-‘azîm, Beyrut 1987; Suyûtî, Mahallî,
Tefsîru’l-celâleyn, Mısır 1308; Kurtubî, el-Câmi’ li ahkâmi’l-kur’ân, Beyrut 1967; Beydâvî,
Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl, İstanbul 1296; Reşîd Rıdâ, Tefsîru’l-menâr; Tantâvî
Cevherî, Cevâhiru’l-kur’ân, Mısır 1350.
432 Seçme Hadis Metinleri II (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Erken dönem hadis kaynaklarını tanıma; kaynaklara göre seçmeci ve
eleştirel metin okumalar.
Önerilen Kaynaklar: Temel hadis kaynaklarından seçilmiş metinler. Mamer b. Raşid, elCami (Abdurrazzak, el-Musannef, X.cilt, Beyrut, 1970 içinde), Malik, el-Muvatta, İstanbul,
1981, Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, İstanbul, 1982, Buhari, el-Camiu's-sahih, İstanbul, 1981,
Müslim, el-Camiu's-sahih, İstanbul, 1981, Ebu Davud, es-Sünen, İstanbul 1981, Tirmizi, esSünen, İstanbul 1981.
434 Pratik Dini Hizmetler (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Techiz ve tekfin, ölünün yıkanması, ölünün kefenlenmesi, cenaze namazi,
defin, telkin, taziye, devir ve iskat-i salât, şehidler, kabir ziyareti, tesbih namazi, kurban ve
ilgili meseleler, adaklar, yemin, vaaz ve hutbe.
Önerilen Kaynaklar: Süleyman Uludağ, İslamda İrşad, İst., 2001, İsmail Lütfi Çakan,
Hitabet ve Meslekî Uygulama, İstanbul, 1993.
436 Ahlak Felsefesi (toplam ders saati: 2)
Dersin İçeriği: Ahlâkın önemi, felsefî analizi, din, hukuk, siyaset, iktisat gibi diğer
disiplinler ile olan ilişkisi, değer, ilke ve kuralların açıklanması, ahlaki yaptırım, yükümlülük
ve sorumluluğun belirlenmesi, ahlak felsefesinin genel felsefe içindeki yeri ve ahlak
teorilerinin değerlendirilmesi gibi konuları içerir. İntihar, ötenazi, doku-organ bankaları ve
cinsellik gibi güncel sosyal ahlak konularının analizi de yapılır. Dersin amacı, ahlâkın insan
ve toplum için yeri ve önemini kavratmak; ahlakî kavram, değer, ilke ve kurallar konusunda
felsefî bir bakış açısı kazandırmaktır. Derste torik anlatım ve tartışmalara dayalı bir yöntem
izlenecektir.
Önerilen Kaynaklar: Mehmet S. Aydın, Tanrı-Ahlak İlişkisi, Ankara 1991; Bedia Akarsu,
Ahlaki Öğretiler, İst. 1983; R. Billington, Ahlak Düşüncesine Giriş, İstanbul 1997; M. A.
Draz, Kur’an Ahlakı, trc. Emrullah Yüksel-Ünver Günay, İstanbul 1993; M. Fahri, İslam
Ahlak Teorileri, (Çev.. M. İskenderoğlu, A. Arkan), İstanbul 2004; H. Heimsoeth, Ahlak
Denen Bilmece, (Çev.. N. Uygur), İstanbul:1978; W. D. Hudson, Modern Moral Philosophy,
London 1981; Recep Kılıç, Dini Anlamak Üzerine, İstanbul 2004; J. Nuttall, Etiğe Giriş, İst.
1997; H. Z. Ülken, Ahlak, İstanbul 2001.
438 Çevre ve Din (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: Modern insanın çevre ve tabiat/insana ait davranış ve uygulamalarının dini
boyutunu inceler. Çevre sorunlarının ortaya çıkmadan önlenmesinde veya çözülmesinde
dinlerin yapacağı/yapabileceği katkıları tartışır. Dersin amacı, temel çevre sorunlarını ve
bunların nedenlerini kavratmak; insan-tabiat ilişkileriyle ilgili belli başlı bakış açıları ve dini
anlayışlar hakkında bilgilendirmek, çevre-ahlak ilişkisini eleştirel olarak irdelemek; belli-başlı
çevreci hareketleri ve çevrecilerle ilgili bilgi vermek.
Önerilen Kaynaklar: M. Kemal Atik, Kur’an ve Çevre, Kayseri 1992; Mehmet Bayraktar,
İslâm ve Ekoloji, Ankara 1992; Kışlalıoğlu, Mine- Berkes Fikret. Çevre ve Ekoloji, İstanbul
1990; İbrahim Özdemir. Çevre ve Din, Ankara 1997; İbrahim Özdemir, - Münir Yükselmiş.
Çevre Sorunları ve İslam, Ankara 1995, Şubat 1998.
440 Yabancı Dilde Dini Metinler II (toplam ders saati: 2) seçmeli
Arapça ve batı dillerinde yazılmış dini metinler okutulur ve ardından Türkçeye çevrilir.
Öğrencilerin metin çevirme yetenekleri geliştirilir. Yabancı dillerden çeviri yapma
mototlarına ilişkin yazılmış kitaplardan ve sözlüklerden yararlanılır.
Önerilen
Kaynaklar:
ez-Zehebi,
et-Tefsir
ve’l-Mufessirûn,
Kahire
1381/1961;
Fazlurrahman, İslam and modernity, Chicago and London 1982. el-Kâsımi, Kavaidu’t-tahdis.
442 İslam Hukuku Metinleri (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: İslâm hukukuna ait klasik ve çağdaş kaynaklardan çeşitli konularda metin
örneklerinin öğrencilerle birlikte ele alınıp incelendiği bir derstir. Amacı, İslam hukukunun
gerek usul gerekse furu konularında farklı anlayışlara mensup İslam hukukçuları tarafından
yazılmış klasik kaynaklardan seçilen metinleri incelemek ve öğrencileri de bu süreçte aktif
hale getirmektir.
Önerilen Kaynaklar: Muhammed b. Ebî Sehl es-Serahsî, el-Mebsût, Beyrut 1993;
Burhanuddîn el-Merğînânî, el-Hidaye Şerhu Bidayeti’l-Mübtedî, Beyrut (t.y); Muhammed b.
İdris eş-Şâfiî, el-Ümm, Beyrut (t.y); Muvaffakuddîn İbn Kudâme, el-Muğnî, Beyrut 1994;
Mustafa Ahmed ez-Zerkâ, el-Medhalü’l-Fıkhiyyü’l-Âmm, Dımaşk 1967.
444 Mukayeseli İslam ve Batı Düşüncesi Tarihi (toplam ders saati: 2) seçmeli
Dersin İçeriği: ‘Mukayeseli İslam Ve Batı Düşüncesi’ dersi İslam filozof ve düşünürlerinin
sistem ve teorilerini batı düşünür ve filozoflarının sistem ve teorileriyle karşılaştırmalı olarak
ele almaktadır. Dersin amacı, İslam ve Batı düşüncesini aralarındaki benzerlikler ve
farklılıklar açısından ele almaktır. Bu amaçla karşılaştırmalı olarak İslam klasikleri ile Batı
klasikleri okutulacaktır.
Önerilen Kaynaklar: E. Gilson, Ortaçağ Felsefesinin Ruhu, çev. Şamil Öcal, Ank. 2000; H.
Ömer Özden, İbn Sina-Descartes, Metafizik Bir Karşılaştırma, İst.1996; M. M. Şerif (ed).,
İslam Düşüncesi Tarihi, İst.1990; Mehmet Bayraktar, İslam Felsefesine Giriş, Ank. 1999;
Mehmet Bayraktar, “Çağdaş Bir İbn Rüşdçülük: Alman İdealizmi”, AÜİF Dergisi, Ankara
2000 Mehmet Bayraktar, “Batı Kültürünün Özsel Bir Parçası Olarak İslam”, Uluslar arası
‘AB Sürecinde İslam Düşüncesinden Batı Düşüncesine’ sempozyumu 22 Şubat 2004 İstanbul;
Hilmi Ziya Ülken, “İslam Felsefe ve İtikadının Garba Tesiri”, AÜİFD, cilt.10, s.1-31