AMENORE,17- OH KORTİKOSTEROİD

AMENORE
Adet Yokluğu; Adet Kesilmesi; Menstruasyon un
Kesilmesi; Adetlerin Durması;
Genç kızlarda menstruasyon 9 ila 18 yaş arasında başlar. 12
yaş averaj yaşıdır ve birçoğu bu yaşta başlar. Adetin
olmamasına amenore denir.
Menstruasyon ( adet ) nedir?
Yani
adet
dönemi
her
ay
uterusun
içinin
gebelik
için
hazırlanıp yenilendiği dönemdir. Bu dönemde uterus içi
vajinadan dışarı atılır, 2- 5 günlük bu dönemden sonra uterus
tekrar gebelik için iç yüzeyini hazırlar. Bir ay içinde gebe
kalmaz ise iç yüzeyi eskir ve uterus tekrar menstruasyon
dönemine girerek iç yüzeyini atar ve yenisini hazırlar.
Doğurganlık çağı boyunca bu işlem devam eder ve menopoz
dönemine kadar sürer. Menopoz ile birlikte uterus artık
gebelik için hazırlanmayı bırakır ve adet dönemleri kesilir.
Amenore ne demek?:
Menstrual adetlerin kesilmesi demektir.
Primer amenore:
Yeterli olgunluğa erişemediği için adetlerin başlamamasıdır.
Normalde genç kızlarda adet 16 yaş civarında başlamaz ise buna
primer amenore denir. Bu durumda muayene ve gerekirse tedavi
yapılmalıdır. Bazı doğumsal anormallikler, kromozom
anormallikleri, hormonal bozukluklar, uterus, vajina yokluğu
ve üreme organlarının gelişemediği durumlarda adet görülmez.
Buna Primer amenore denir. Önemli ve incelenmesi gereken bir
durumdur.
Sekonder amenore:
Normal giden adetlerin kesilmesi demektir. En az 3 ve daha
fazla adet döneminin atlanması anlamına gelir. Kadınların % 2
ila 5 inde yaşamları boyunca amenore şikayeti görülür.
Sekonder amenore yani düzenli adetlerin kesilmesinin en sık
sebebi gebeliktir. Gebelik dönemi boyunca adetler kesilir. Bu
normal bir durumdur. Ancak gebe olmayan kadınlarda adetlerin
kesilmesi birçok sebebe bağlı olabilir. En sık görülen
sebepler:
Tiroid hastalıkları,
Hipofiz bezi tümörleri,
Prolaktinoma,
Ani kilo değişiklikleri,
Obezite,
Aşırı zayıflık;
Özellikle çok sıkı diyetler,
Yeme bozuklukları,
Kusma alışkanlığı ( Blumia ),
Anoreksiya,
Aşırı egzersiz programları, ( olimpiyat sporcuları,
atletler, maraton koşucuları, jimlastikciler vb: ),
Kötü ve dengesiz beslenme,
Bazı hastalıklar;
Cushing hastalığı,
Kistik fibroz,
Polikistik Over Sendromu,
Psikolojik stres ( hormonal dengesizliğe ve amenoreye
neden olur),
İlaçlar:
Depresyon ilaçları,
Kemoterapi ilaçları,
Kortizon ve
Bazı kontraseptif ( gebelik önleyici ) ilaçlar,
Uterus hasarı yapan sebepler adetlerin kesilmesine
neden olur.
Gebelik dışında
araştırılmalıdır.
üreme
döneminde
adet
kesilmesi
mutlaka
Amenore için risk faktörleri ve riskli davranışlar
nelerdir:
Tedavi edilmeyen tiroid hastalıkları,
Tedavi edilmeyen prolaktinoma hastalığı,
Yeterli kalori alınmadan yapılan diyetler,
Aşırı egzersiz,
Aşırı stres ve depresyon kadınlarda amenoreye neden
olmaktadır.
Amenore şikayetleri nelerdir:
Primer amenore 16 yaş üstü genç kızlarda adet görülmemesi
durumudur.
Sekonder amenore ise normal bir kadında en az 3 adet atlanması
durumudur. Sekonder amenorenin en büyük sebebi gebeliktir.
Gebelik dışındaki sebeplerin araştırılması gerekir.
Amenore teşhisi:
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. Amenore şikayeti ile gelen hastalara aşağıdaki
incelemelerin yapılması gerekebilir:
Gebelik testi,
Kan hormon düzeyleri;
LH ( Luteinizan Hormon),
FSH ( Follikül Stimülan Hormon),
E2 (Estradiol),
Prolaktin,
Ultrason
Kromozom testleri ( anormallik varsa ),
İdrar testi,
Progestin testi: 7 – 10 gün verilen progesteron adeti
başlatırsa amenore estrojen eksikliğindendir.
Beyin tomografisi: hipofiz tümörü araştırması için,
Amenore tedavisi:
Amenore tedavisi sebebe yönelik yapılır.
Doğumsal anormalliklere bağlı primer amenore
vakalarının bir kısmı ameliyat ile düzeltilebilir.
Hipofiz tümörlerine bağlı amenoreler, ilaç, operasyon
ve radyo terapi ile tedavi edilebilirler,
Hormon düzensizliklerine bağlı amenore ler hormon
replasmanı ve doğum kontrol hapları ile düzelebilir,
Kilo problemlerine bağlı amenore düzenli beslenme ve
kilo kontrolu ile düzelebilir,
Aşırı 3 egzersize bağlı adet kesilmeleri genellikle
aşırı egzersiz bırakılınca normale girer,
İlaçlara bağlı adet kesilmelerinin bir kısmı ilaçlar
bırakılınca düzelir,
Stres ve depresyon kaynaklı amenoreler tedavi ile
düzelirler,
Tiroid hastalıkları, Cushing ve prolaktinoma ya bağlı
amenoreler hastalık tedavi edilince düzelir.
Amenore önemli bir metabolik sinyaldir. 16 yaşında adet
görmemek ve normal bir kadında hamilelik dışında 3 ay adet
görmemek önemli ve araştırılması gereken bir durumdur.
Referanslar:
1. The American Congress of Obstetricians and Gynecologists
http://www.acog.org/publications/patient_education/
2. National Womens Health Information Center
http://www.womenshealth.gov/
3. United States National Library of Medicine
http://www.nlm.nih.gov/
4. Health Canada
http://www.hc-sc.gc.ca/index-eng.php/
5. The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada
(SOGC)
http://www.sogc.org/index_e.asp/
6. Amenorrhea. Epigee Womens Health website.
Available
at:
http://www.epigee.org/menstruation/amenorrhea.html. Accessed
September 14, 2006.
7. Amenorrhea: What you should know. American Academy of
Family
Physicians
website.
Available
at:
http://familydoctor.org/885.xml. Accessed September 14, 2006.
8. Laufer, MR, Floor, AE, Parsons, KE, et al. Hormone testing
in women with adult-onset amenorrhea. Gynecol Obstet Invest .
1995; 40:200.
9. Perkins, RB, Hall, JE, Martin, KA. Neuroendocrine
abnormalities in hypothalamic amenorrhea: spectrum, stability,
and response to neurotransmitter modulation. J Clin Endocrinol
Metab . 1999; 84:1905.
10. Reindollar, RH, Novak, M, Tho, SP, McDonough, PG. Adultonset amenorrhea: a study of 262 patients. Am J Obstet Gynecol
. 1986; 155:53
17- OH KORTİKOSTEROİD
17Hidroksi
Kortikosteroid;
corticosteroid; 17-OHCS;
17-hydroxy
17 OH kortikosteroid: Kortizon hormonunun karaciğerde yıkılıp
inaktive edilmiş halidir, böbreklerle atılır. 17 hidroksi
kortikosteroid laboratuar testi 24 saatlik idrarda çalışılır.
Ampisilin,
Glukokortikoid ilaçlar (kortizonlu ilaçlar), testin
sonucunu arttırır,
Östrojen,
Doğum kontrol ilaçları ve,
Deksametazon ise testin sonucunu düşürür.
17 hidroksi kortikosteroid testi vücutta yeterli kortizon
hormonunun üretilip üretilmediğini test eder. Böbrek üstü bezi
hastalıklarının teşhisinde kullanılır.
17-OH kortikosteroid için normal değerler:
Erkek: 4-14 mg/24 saat,
Kadın: 2-12 mg/24 saat
17- OH kortikosteroid miktarını arttıran sebepler:
Cushing ( kuşhing ) sendromu ( böbrek üstü bezi tümörü
yada hipofiz tümörüne bağlı olabilir),
ACTH üreten tümörler,
Ciddi fiziksel yada ruhsal stres,
Ayrıca aşağıdaki sebeplerde 17 – OHCS seviyesini
arttırır:
Depresyon,
Kortizon tedavisi,
Kötü beslenme, malnutrisyon,
Obezite,
Gebelik,
Kontrolsüz yüksek tansiyon.
17-OHCS miktarını düşüren sebepler:
Böbrek üstü bezi yetmezliği ( Addison hastalığı),
Tüberküloz,
Kanama,
İnfaktüs,
Herediter enzim eksikliği,
Hipopituitarizm,
Böbrek üstü bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması,
Referanslar:
Stewart PM. The adrenal cortex. In: Kronenberg HM, Melmed S,
Polonsky KS, Larsen PR, eds. Williams Textbook of
Endocrinology. 11th ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier;
2008: chap 14.