ankara ili kadına yönelik şiddetle mücadele eylem planı
advertisement
ANKARA İLİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE EYLEM PLANI (2011-2015) ANKARA 2011 Ankara İli Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Eylem Planı Teknik Hazırlık Grubu Prof. Dr. Ayşe Akın (BÜKÇAM)* Yrd. Doç. Dr. Nüket Paksoy Erbaydar (HÜKSAM)** Seher Gündoğan (SHÇEK)*** Nalan Uysal (SHÇEK)*** Dr. Sare Mıhçıokur (BÜKÇAM)* Dr. Gökçe Bayrakçeken (Kadın Sığınağı Kolektifi - Danışman) Ezgi Türkçelik (BÜKÇAM)* * Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi ** Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi *** Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü) Basım Tarihi: 2011 ÖNSÖZ Kadına yönelik şiddet, temel insan hakları ve özgürlüklerin ihlali olup kadınlarla erkekler arasında eşit olmayan güç ilişkilerinin sonucu olarak ortaya çıkan toplumsal bir sorun ve önemli bir halk sağlığı problemidir. Kadınlar özel alanda da şiddete maruz kalmakta, gerekli destek mekanizmalarına ulaşamadıkları için, çoğu zaman şiddete uğradıkları gerçeğini gizli tutmakta ve bu nedenle, sorunun boyutlarının tespiti son derece güç olmaktadır. Kadınların hem toplumda hem aile içindeki karar süreçlerinde erkekler ile eşit düzeyde yer alamaması, sosyal ve ekonomik statüsünün düşük olması, kadını şiddete karşı zayıf konuma itmektedir. Kadına yönelik olarak, kapalı kapılar ardında, karşılıklı duygusal bağların ve sorumlulukların olduğu yakın ilişkide ortaya çıkan bu şiddetin etkisi, görünürdeki fiziksel yaraların izinden çok daha derin 3 olabilmektedir. Şiddete maruz kalan kadın, ciddi psikolojik problemler yaşayabilmekte, toplumsal hayata katılma ve kendi hayatını kazanmada güçlüklerle karşılaşabilmektedir. Ankara İlinde kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda mevcut potansiyeli ve faaliyetleri belirlemek amacıyla gayretli ve sorumlu çalışmalar yürütülmekte olup Ankara Valiliği başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör kurumları, bu önemli toplumsal sorunla mücadelede kararlıdırlar. Ankara İlinde kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda yürütülecek çalışmaların kararlılıkla sürdürülmesi ve toplumsal bir sorun olan kadına yönelik şiddet meselesinin Başkent Ankara’nın gündeminden çıkarılması temennimdir. Alâaddin YÜKSEL Ankara Valisi 4 SUNUŞ Kadın ve erkek arasındaki eşitsiz ilişkilerin en uç uygulamalarından biri olan kadına yönelik şiddet, insanlık onurunu zedeleyen temel bir hak ihlalidir. Cinsiyet eşitsizliğine dayalı tahakkümün en göz ardı edilemez biçimi fiziksel, cinsel, duygusal ve ekonomik biçimlerde kendisini gösteren şiddettir. Kadına yönelik şiddet, uluslararası belgelerde eşitlik, kalkınma ve barış hedeflerine ulaşılmasını engelleyen bir durum olarak tanımlanmaktadır. Türkiye’de kadınlara yönelik şiddetle mücadele için sarf edilen çabalar yeterli olmamakla birlikte giderek artmaktadır. Ancak yapılanların gerçek anlamda uygulamalara yansıyabilmesi için devletin ve toplumun her kademesinde daha da fazla çaba sarf edilmesi gerektiği açıktır. Bu gereklilik, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) 28.6.2005 tarih ve 853 numaralı “Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan TBMM Araştırma Komisyonu”nun 1 Haziran 2006 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nun 110. birleşiminde görüşülen raporunda da en güçlü biçimde dile getirilmiştir. Bu rapor, kadına yönelik şiddetle mücadelede önemli bir kilometre taşı olarak 4 Temmuz 2006 tarihinde Başbakanlık 2006/17 numaralı genelgesinin yayımlanmasına temel oluşturmuştur. Başbakanlık genelgesi valiliklere namus adına işlenen cinayetlerin önlenmesi için komite oluşturma görevinin yanında kadına yönelik şiddetle mücadele etmek üzere çeşitli görevler vermektedir. Bu doğrultuda Ankara Valiliği, ildeki ilgili kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve özel sektör temsilcilerini bir araya getirerek bir komite oluşturmuş ve ilk toplantısını 29.04.2010 tarihinde yaparak konu ile ilgili çalışmaları başlatmıştır. Bu tarihten sonra, oluşturulan komite Ankara İli Vali Yardımcısı Sayın Turan Atlamaz’ın başkanlığında ve Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün koordinasyonunda periyodik olarak toplantılarını sürdürmüş ve bu toplantılarda kadına yönelik şiddet konusunda çeşitli sektörlerin yaptığı mücadeleler dile getirilerek yapılması gerekenler tartışılmıştır. Daha sonra Valiliğin onayı ile “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı”nın ayrıntılarını hazırlamak üzere mevcut komite içinden bir teknik hazırlık grubu oluşturulmuştur. Teknik hazırlık grubu çalışmalarını sürdürerek komitenin ve Ankara Valiliği’nin görüşlerine sunulmak üzere “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı”nı hazırlamıştır. Elinizdeki çalışmada sunulan tüm bilgiler komite üyesi kuruluşların değerlendirmeleri ve sağladıkları katkılar ile hazırlanmıştır. 5 Hazırlanan eylem planı, ilgili bütün sektörlere, kurum ve kuruluşlara bir rehber niteliğinde olup Ankara İlinde kadına yönelik şiddetin önlenmesi çabalarının sistemli ve sektörler arası daha etkili iletişim ve işbirliği ile yürütülmesini hedeflemektedir. Bu eylem planında komite olarak vurgulanan ve Ankara Valiliği bünyesinde oluşturulacak “Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi-(KÇKB)” planın fiili uygulamalara yansıtılmasında kilit rol oynayacak bir mekanizmadır ve eylem planının başarıya ulaşması için son derece önemlidir. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün hazırlamış olduğu “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı” da göz önünde bulundurularak hazırlanan bu planın Ankara’da daha onurlu, mutlu ve sağlıklı yaşamamıza katkı sağlaması ve kadının en temel insan hakkının ihlali olan şiddete, “sıfır tolerans” gösterilmesine öncülük etmesi en büyük dileğimizdir. Saygılarımızla, Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı Teknik Hazırlık Grubu Prof. Dr. Ayşe Akın (BÜKÇAM)* Yrd. Doç. Dr. Nüket Paksoy Erbaydar (HÜKSAM)** Seher Gündoğan (SHÇEK)*** Nalan Uysal (SHÇEK)*** Dr. Sare Mıhçıokur (BÜKÇAM)* Dr. Gökçe Bayrakçeken (Kadın Sığınağı Kolektifi - Danışman) Ezgi Türkçelik (BÜKÇAM)* * Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi ** Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi *** Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü) 6 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ................................................................................................................................................3 SUNUŞ.................................................................................................................................................5 I. GİRİŞ.................................................................................................................................................9 II. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA ULUSLARARASI GELİŞMELER............................................12 III. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER.............................................15 IV. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA ANKARA YERELİNDEKİ GELİŞMELER................................22 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE ANKARA İLİ EYLEM PLANI HEDEFLERİ PARALELİNDE ANKARA’DA BULUNAN KURUM VE KURULUŞLARCA YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER..........................23 V. T.C. ANKARA VALİLİĞİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE ANKARA İL EYLEM PLANI............56 VI. ANKARA VALİLİĞİ KADIN ÇALIŞMALARI KOORDİNASYON BİRİMİ (KÇKB).....................................80 a) Tanıtımı.....................................................................................................................................80 b) Kapsamı....................................................................................................................................80 c) Temel Çalışma İlkeleri ve Amaçları..............................................................................................81 d) Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi (KÇKB) Organizasyon Şeması (Özet Tablo).......................82 VII. EKLER..........................................................................................................................................83 Ek I: Ankara İl Eylem Planı’nın Hazırlanmasında Katkı Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar.......................83 Ek II: Ankara İlinde Bulunan Üniversitelerin Kadın Araştırma ve Uygulama Merkezlerinin İletişim Bilgileri.......................................................................................................................84 EK III: Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Kadın Örgütleri....................................................................86 EK IV: Ankara İli Kadına Yönelik Şiddetle İlgili Bazı Sayısal Bilgiler....................................................89 Ek V: T.C. Ankara Valiliği ile Ankara Barosu Başkanlığı Arasında Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi ve Şiddet Mağduru Kadın ve Çocuklar ile İhtiyacı Olan Yaşlılara Destek Olabilmek Amacıyla İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol...................................92 EK VI: KISALTMALAR.....................................................................................................................94 VIII. KAYNAKÇA................................................................................................................................95 7 ANKARA ‹L EYLEM PLANI I. GİRİŞ Kadına yönelik şiddet, temel insan hakları ve özgürlükleri ihlali olup kadınlarla erkekler arasında eşit olmayan güç ilişkilerinin sonucu olarak ortaya çıkan toplumsal bir sorundur. Aile içi şiddet, “özel yaşamda, genellikle cinsel ilişki ya da kan bağı ile bağlı bireyler arasında yaşanan bir şiddet türü” olarak tanımlanmaktadır. Çoğunlukla erkekler tarafından kadınlara veya çocuklara yönelik olarak uygulanmaktadır. Aile içi şiddet, kadınlara yönelik şiddetin en yaygın fakat görünürlüğü en az olan türüdür. Aile içi şiddet, fiziksel, psikolojik ve cinsel şiddet dâhil, çok çeşitli şekillerde ortaya çıkabileceği gibi ekonomik açıdan mahrum bırakma ya da çevresinden izole etme şeklinde de görülebilmektedir3. Bu tür şiddet eylemleri, kadınları en temel insan haklarından ve temel özgürlüklerinden mahrum etmekte, kadınların fiziksel sağlığına ve üreme sağlığına ciddi biçimde zarar vermekte, kimi durumlarda sakat kalmalarına ya da ölmelerine neden olmaktadır. Ancak, kapalı kapılar ardında, karşılıklı duygusal bağların ve sorumlulukların olduğu yakın ilişkide ortaya çıkan bu şiddetin etkisi görünürdeki fiziksel yaraların izinden çok daha derin olabilmektedir. Şiddete maruz kalan kadınlar ciddi psikolojik problemler yaşayabilmekte, Birleşmiş Milletler (BM) Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi’nde, kadına yönelik şiddet, “ister kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel, psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan cinsiyete dayalı bir eylem uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma” şeklinde tanımlanmaktadır1. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Komitesi, kadınlara yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti, “bir kadına, sırf kadın olduğu için yöneltilen ya da oransız bir şekilde kadınları etkileyen şiddet” olarak tarif etmektedir2. 1 2 BM Genel Kurulu’nun 22 Aralık 2003 tarihli toplantısında aldığı 58/147 sayılı “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddetin Ortadan Kaldırılması” Konulu Kararı için bkz. UN General Assembly, “Resoulutions 58/147 Elimination of Domestic Violence against Women (A/RES/58/147, of 22 December 2003)”, http://daccessdds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N03/503/40/PDF/N0350340. pdf?OpenElement, (1 Nisan 2011) CEDAW Komitesinin 19 Nolu Tavsiye Kararı (1992) için bkz. “CEDAW General Recommendations Nos. 19 and 20 (Document A/47/38)”, 1992, http://www.unhcr.org/refworld/ docid/453882a422.html, (1 Nisan 2011) 3 9 BM Genel Kurulu’nun 22 Aralık 2003 tarihli toplantısında aldığı 58/147 sayılı “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddetin Ortadan Kaldırılması” Konulu Kararı KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE 75 aralığındadır4. Yapılan bir diğer araştırma, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) her 15 saniyede bir kadının fiziksel şiddete maruz kaldığını ve şiddet uygulayanların genellikle kadının kocası/partneri olduğunu ortaya koymuştur5. Türkiye’de 2008 yılında yapılan ulusal araştırmada yaşamının herhangi bir döneminde kadına yönelik, uygulanmış olan fiziksel şiddet: %39, cinsel şiddet: %15, duygusal şiddet: %40 ve ekonomik şiddet olarak; çalışmasına engel olma %37, ev içi harcama yapmama %8, gelirini elinden alma ise %4 olarak bulunmuştur6. Yine namus adına işlenen cinayetler de ne yazık ki bir Türkiye gerçeği olup kadına karşı ayırımcılık ve kadını kontrol etmenin uç uygulamasıdır ve kadının yaşam hakkı elinden alınmaktadır7 8 9. toplumsal yaşama katılma ve kendi hayatlarını kazanmada güçlüklerle karşılaşabilmektedirler. Farklı sosyal ve ekonomik statüden, gelir gruplarından, öğrenim düzeyinden, her yaşta, evli, bekâr ya da boşanmış kadın, şiddetin türlü biçimleriyle karşılaşabilmektedir. Kadınlar toplumsal yaşamın pek çok alanında ama en çok da özel alanda şiddete maruz kalmakta, direnmek ve mücadele etmek için gerekli destek mekanizmalarına ulaşamamakta, bu nedenle çoğu zaman şiddeti kaderleri olarak görüp kabullenmekte, şiddetle birlikte yaşamanın yollarını bulmaya çalışmaktadırlar. Şiddete uğradıkları gerçeği ise normalleştirildiğinden ya da sıklıkla gizli tutulduğundan sorunun boyutlarının tespiti son derece güç olmaktadır. Kadına yönelik şiddet konusunda araştırmalar özellikle 1990’lardan sonra artmaya başlamış ve kadına yönelik şiddetin yaygınlığı, sebep ve sonuçları hakkında önemli bilgiler ortaya çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 10 ülkede (Bangladeş, Etiyopya, Japonya, Brezilya, Peru, Namibya, Samoa Adaları, Sırbistan - Karadağ, Tayland, Tanzanya) 24 000 kadın ile görüşülerek gerçekleştirilen araştırmaya göre, eşleri tarafından fiziksel şiddete maruz kalan kadınların oranı %13 - 61, cinsel şiddete uğrayan kadınların oranı %6 - 59, duygusal şiddetle karşılaşan kadınların oranı ise %20 – 4 5 6 7 8 9 10 WHO, Multi-country Study on Women’s Health and Domestic Violence Against Women: Initial Reports on Prevelance, Health Outcomes and Women’s Responses, Geneva: WHO Publications, 2005, http://www.who.int/gender/violence/who_multicountry_ study/en/, (1 Şubat 2011). Dünya Kadınları Hakkında BM Raporu - 2000 Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, Ankara: KSGM Yayını, 2009. Filiz Kardam, Türkiye’de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri, Ankara: BM-Nüfus Fonu, Nüfus Bilim Derneği ve BM-Kalkınma Programı, 2005, http://www.undp.org.tr/traboutusdocvuments/ namuscinayetleri.pdf KAMER, İstersek Biter: Namus adına İşlenen Cinayetler 2006 Raporu, İstanbul: Berdan Matbaacılık, 2006. Nüket Subaşı ve Ayşe Akın, “Kadına Yönelik Şiddet; Nedenleri ve Sonuçları” içinde Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2003, ss. 231-249. ANKARA ‹L EYLEM PLANI Aile içinde kadına yönelik şiddetin, bu şiddete tanık olan çocuklar üzerinde de önemli sonuçları bulunmaktadır. Şiddete tanık olan çocuklarda sağlık problemlerinin yanı sıra, davranış bozukluğu, duygusal travma ve okul başarısızlığı gibi sorunların sıkça yaşandığı belirlenmiştir. Kadına yönelik şiddet oldukça yaygın olmasına rağmen devletler gerekli önlemleri almakta yetersiz kalmakta ve çoğunlukla kadına yönelik şiddetle mücadele için yeterli bütçe ayırmamaktadırlar. Oysa, yapılan analizler kadına yönelik ve aile içi şiddetin önlenmesinin maliyetinin, şiddet mağdurlarının tedavi ve korunma maliyetleri ile faillerle ilgili yapılan yasal kovuşturmaların toplam maliyetinden çok daha düşük olduğunu ortaya koymaktadır. Bu nedenle, şiddetin önlenmesi için yapılacak girişimler hem kadınlar hem de toplum açısından çok önemlidir. 11 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE II. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA ULUSLARARASI GELİŞMELER Kadına yönelik şiddet, uluslararası toplumun gündemine kadının insan hakları kavramı çerçevesinde girmiştir. Birleşmiş Milletler 1975-1985 yılları arasını Kadın On Yılı ilan etmiş ve bu süreçte özellikle uluslararası kadın hareketinin de etkisi ile kadına yönelik şiddet konusunda uluslararası norm ve standartlar belirlenmiş, raporlar hazırlanmıştır. yönelik şiddet konusu en kapsamlı biçimde 1985’de Nairobi’de gerçekleştirilen Üçüncü Kadın Konferansı’nda ele alınmıştır. Bu konferansta Geleceğe Yönelik Stratejiler kapsamında, kadına yönelik şiddetin tüm toplumlarda ortaya çıktığı belirtilmiş ve ev içinde kadına yönelik şiddet, insan ticareti, silahlı çatışmalarda kadının durumu gibi, kadına yönelik şiddetin farklı biçimleri üzerinde durulmuştur10. Başlangıçta kadına yönelik şiddet sadece aile bağlamında ele alınmıştır. Örneğin, 1975 yılında Meksika’da yapılan Dünya Kadın Konferansı’nda kabul edilen eylem planında ailenin ve aile bireylerinin eşitliğinin ve güvenliklerinin temini için eğitim programlarının yapılması tavsiye edilmiş, ancak şiddet konusuna özel bir vurgu yapılmamıştır. Bu Konferansa paralel yapılan sivil toplum kuruluşu(STK) oturumlarında ise kadına yönelik şiddetin değişik biçimleri dile getirilmiştir. 1980 yılında Kopenhag’da yapılan İkinci Dünya Kadın Konferansı’nda, aile içinde kadına yönelik şiddetin önlenmesine ilişkin kabul edilen ilke kararında, şiddet daha çok sağlık konusu olarak ele alınmış, kadınların ve çocukların şiddetten korunması için programların geliştirilmesi konusunda çağrı yapılmıştır. Kadına Bu dönemde kadına yönelik şiddet, Kadın On Yılı’nın amaçlarının gerçekleşmesinin önündeki en büyük engel olarak tanımlanmış ve bu konu ile BM’nin gündeminde olan eşitlik, kalkınma, barış gibi diğer konular arasında bağlantı kurulmaya başlanmıştır. Geleceğe Yönelik Stratejilerde önleyici politikaların geliştirilmesi, yasal önlemlerin alınması, mağdurlara yönelik geniş kapsamlı destek mekanizmalarının kurulması ve bu konuda bilinç artırıcı çalışmalar yapılması için çağrı yapılmıştır. 1993’de Viyana’da gerçekleşen Dünya İnsan Hakları Konferansı ile “kadının insan 10 Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010, Ankara: KSGM Yayını, 2007 12 ANKARA ‹L EYLEM PLANI hakları” kavramı Birleşmiş Milletler insan hakları belgelerine girmiştir. Kadın hareketinin yoğun çabası ile Viyana İnsan Hakları Bildirgesi’nde kadına yönelik şiddet ve kadının insan hakları konusunun yer alması, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda “Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi”nin kabulü için itici bir güç olmuştur. Bu Bildirge ile; kadına yönelik şiddet erkekler ile kadınlar arasında eşit olmayan iktidar ilişkilerinin bir sonucu olarak tarif edilmekte, kadına yönelik şiddetin kadınların ayrımcılığa maruz kalmasına ve kadınların ilerlemesinin engellenmesine neden olduğu belirtilmektedir. Ayrıca Bildirge, kadına yönelik şiddetin önlenmesi için devletlerin alması gereken önlemleri de açıklamaktadır11. Viyana Konferansı’nın önemli sonuçlarından biri de 1994 yılında İnsan Hakları Komisyonunca “Kadına Yönelik Şiddetin Nedenleri ve Sonuçlarını” araştırmak üzere Özel Raportör atanmasıdır. Böylece, tüm dünyada kadına yönelik şiddet konusunda derinlemesine inceleme yapacak bir mekanizma kurulmuştur12. Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nde (CEDAW) kadına yönelik şiddetle ilgili bir bölüm bulunmamasına karşın şiddet, Sözleşme’de tanımlanan ayrımcılık kapsamında değerlendirilmektedir. CEDAW Komitesi’nin 12 Nolu Tavsiye Kararı’nda (1989), kadınların şiddetten korunmasının üye devletlerin yükümlülüğünde olduğu belirtilmiş ve ülke raporlarında bu yönde 11 Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2011, Ankara: KSGM Yayını, 2007. 12 http://www2.ohchr.org/english/issues/women/rapporteur/ 13 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE geliştirilen tedbirlerin rapor edilmesi istenmiştir. Komitenin 19 Nolu Tavsiye Kararı’nda (1992) ise, kadına yönelik şiddetin cinsiyete dayalı ayrımcılığın bir sonucu olduğu açıkça beyan edilmiş ve şiddetin en önemli nedenlerinden birinin kadına yönelik ayrımcılık olduğu vurgulanmıştır13. devletlerin sorumluluğu bulunduğu vurgulanmıştır14. Öte yandan uluslararası kuruluşların çeşitli birimlerinde, hükümetler arası konferanslarda ve zirvelerde kadına yönelik şiddet konusu sürekli gündemde tutulmaktadır. Uluslararası kamuoyunda kadına yönelik şiddetin bir insan hakları ihlâli olarak ele alınmasının en önemli sonucu, bu konuda devletlerin/ hükümetlerin sorumlu kılınmasıdır. Bugün gelinen noktada, kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılması devletlerin/hükümetlerin hem uluslararası hem de bölgesel alanda oluşturdukları taahhütlerinin bir gereğidir. Böylece, kadına yönelik şiddetin izlenmesi, devletlerin/hükümetlerin bu konuda aldıkları önlemlerin takip edilmesi için çeşitli mekanizmalar kurulmuştur. Kadına yönelik şiddet artık sadece kadın meselesi değil kadın ya da erkek tüm insan hakları savunucularının üzerinde çalıştıkları bir konudur. Bu nedenle, kadına yönelik şiddetle mücadele konusunun bütüncül bir yaklaşımla ve tüm sektörlerin işbirliği ile ele alınması gerekmektedir. 1995 yılında Pekin’de düzenlenen Dördüncü Kadın Konferansı’nda kabul edilen Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu’nda, kadına yönelik şiddetin kadınların insan hakları ihlali olduğu benimsenmiştir. Pekin Eylem Platformu’nda, eşitlik, kalkınma ve barış hedeflerine ulaşılabilmesi için belirlenen, acil önlem alınması gerekli 12 kritik alandan biri de kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasıdır. Pekin Eylem Platformu’nun kabulünün üzerinden beş yıl geçtikten sonra ulaşılan noktayı gözden geçirmek üzere 2000 yılında yapılan Pekin+5 Konferansı’nda, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin, ister kamusal alanda ister özel alanda yaşansın bir insan hakları meselesi olduğu ve bunun önlenmesinde 13 CEDAW Komitesinin 12 No’lu Tavsiye Kararı (1989) ve 19 No’lu Tavsiye Kararı (1992) için bkz. http://www.un.org/womenwatch/ daw/cedaw/recommendations/recomm.htm#recom12 http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ recommendations/recomm.htm#recom19 (2 Şubat 2011). 14 Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu ve Pekin +5 Deklarasyonu ve Sonuç Belgesi için bkz. http://www.ksgm.gov. tr/uluslararasi_Belgeler.php, (1 Mart 2011) 14 ANKARA ‹L EYLEM PLANI III. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER Türkiye’de özellikle 1980’lerden sonra kadına karşı şiddetle mücadele için yürütülen kampanyalarla, kadına yönelik şiddet kamuoyu gündeminde yer almıştır. Bu konuda yürütülen ilk kampanya, 1987 yılında kadın hareketi tarafından başlatılan “Dayağa Hayır!” kampanyasıdır. Bu kampanya İstanbul’da başlamış daha sonra Ankara başta olmak üzere diğer illere de yayılmıştır. Kampanyanın en önemli kazanımı sığınmaevleri ve kadın dayanışma merkezlerinin kurulmasıdır15. adımlar atmaya başlamıştır16. 1990’lı yıllardan itibaren şiddet mağduru kadınlara yönelik çeşitli hizmetler sunmak amacıyla birçok sivil toplum kuruluşu ve dernek kurulmuştur. Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı, Kadın Dayanışma Vakfı, Kadınlarla Dayanışma Vakfı, Kadın Merkezi Vakfı, Adana Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi, Van Kadın Derneği, bunlardan sadece bazılarıdır. Bu kuruluşlar tarafından danışma merkezlerinde, hukuki ve psikolojik destek ile sığınmaevlerinde barınma olanağı sağlanmakta; aile içi şiddet konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi için kampanyalar, hizmet sunucularına yönelik eğitim programları ve mevzuatın kadınlar lehine güçlendirilmesi yönünde çalışmalar sürdürülmektedir. Bu tarihten itibaren gerçekleştirdikleri eylemler ve kampanyalarla kadına yönelik şiddeti görünür kılmaya çalışan kadın hareketi bir yandan da kurumsallaşma yönünde önemli 15 Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010, Ankara: KSGM Yayını, 2007. 16 Ayşe Gül Altınay ve Yeşim Arat, Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, İstanbul: Punto Baskı Çözümleri, 2007. 15 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Kadın hakları konusunda çalışmaları bulunan sivil toplum kuruluşları, 1998 yılından itibaren her yıl “Kadın Sığınakları Kurultayı” düzenlemektedir. Temel bileşenlerini bağımsız kadın örgütlerinin oluşturduğu Kurultaylara Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumuna (SHÇEK) bağlı kadın konukevleri, belediyelere bağlı danışma merkezleri ve kadın sığınmaevi temsilcileri katılım sağlamaktadır. Türkiye’de kadın hareketi, kendi kurumlarını oluştururken bir yandan devleti de kadına yönelik şiddet konusunda önemler almaya yöneltmiş, uluslararası gelişmeler bu konudaki çalışmalara ivme kazandırmış ve devlet tarafından kadına yönelik şiddetle mücadele alanında önemli adımlar atılmaya başlanmıştır17. Aile içinde şiddete maruz kalan kadınların korunması amacıyla 1998 yılında yürürlüğe giren ve 2007 yılında yeniden düzenlenen 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun, önemli bir dönüm noktasıdır. Söz konusu Kanun ile aile içinde şiddete maruz kalan bireylerin korunmasına yönelik olarak Aile Mahkemesi hâkimleri tarafından alınabilecek tedbirler düzenlenmiştir18. 2000’li yıllarda yasal alanda yapılan yeni düzenlemeler ile başta Anayasa olmak üzere 17 Ibid. 18 http://www.ksgm.gov.tr/kanun_4320.php 16 ANKARA ‹L EYLEM PLANI tüm yasalarda kadın-erkek eşitliği güvence altına alınmıştır. Yasalarda kadın-erkek eşitliği ilkesi Anayasa’da 2001 yılında 41. ve 66. maddelerde, 2004 yılında 10. ve 90. maddelerde yapılan değişikliklerle güçlendirilmiştir. Özellikle, Anayasa’nın 10. maddesinde yapılan değişiklikle, devletin kadın-erkek eşitliğinin yaşama geçirilmesinden sorumlu olduğu hükme bağlanmıştır. Ayrıca, 2002 yılında yürürlüğe giren Yeni Medeni Kanun’un ve 2005 yılında yürürlüğe giren Yeni Ceza Kanunu’nun gerek hazırlanması gerekse yasalaşması, kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra kadın konusunda çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarının ve meslek örgütlerinin yoğun çabası ve işbirliği ile gerçekleştirilmiştir. Sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütleri tarafından ülke çapında “Kadın Bakışı Açısından Türk Ceza Kanunu Reformu Kampanyası” yürütülmüştür19. en önemli adımlardan biri, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 11.10.2005 tarihinde “Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi” amacıyla bir komisyon kurulmasıdır. Komisyon çalışmaları sonucunda, sorunun boyutları ve çözüm için gerekli çalışmaların belirlendiği kapsamlı bir rapor hazırlamıştır. Söz konusu Komisyon raporunu takiben, kadına yönelik şiddetin ortadan kaldırılması için alınması gereken önlemler ve sorumlu olacak kuruluşların belirlendiği 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelge’si yayımlanmıştır. Bu Genelge ile Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) kadına yönelik şiddet ve töre/namus cinayetlerinin önlenmesi konularında koordinatör kurum olarak belirlenmiştir20. KSGM üçer aylık dönemler halinde, sorumlu/ işbirliği kuruluşları ve ilgili kuruluşların kadına yönelik şiddet ve töre/namus cinayetlerinin önlenmesi konularındaki faaliyetlerine ilişkin rapor hazırlayarak Başbakanlığa sunmaktadır. Söz konusu Genelge gereğince, sorumlu Devlet Bakanı başkanlığında “Kadınlara Yönelik Şiddet İzleme Komitesi” kurulmuş olup halen periyodik Yasal reformların yapıldığı süreçte, söz konusu yasalar toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısı ile gözden geçirilerek, kadın-erkek eşitliğini sağlayıcı ve kadınları şiddetten koruyucu düzenlemelere yer verilmiştir. Bu alanda atılan 19 Kadın Bakışı Açısından Türk Ceza Kanunu Reformu Kampanyası ve Ceza Kanunundaki değişiklikler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Derneği, “Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Türk Medeni ve Ceza Kanunu Reformları: İki Ulusal Kampanyanın Başarısı”, 2007, http:// www.kadinininsanhaklari.org/files/CivilandPenalCodeReforms. pdf, (25 Mart 2011). 20 Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler konulu 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi için bkz. http://www.ksgm.gov.tr/ Pdf/2006-17.doc, (25 Mart 2011). 17 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE toplantılarla işlevini sürdürmektedir. Yine bu Genelge çerçevesinde “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 20072010” KSGM sorumluluğunda diğer sektörlerin de işbirliği ile hazırlanmış ve uygulamaya konmuştur21. Sözü edilen Eylem Planının 20112015 dönemini kapsayacak şekilde güncellenme çalışmaları tamamlanmak üzeredir. yanına “çocukların veya aynı çatı altında yaşayan ve diğer aile bireylerinden biri” de kanuna eklenmiştir. Aynı zamanda hakkında tedbire hükmedilecek kişiler sadece eşlerle sınırlı olmayıp diğer aile bireylerini de içermektedir. Bu ve bunun gibi değişikliklerin, 4320 Sayılı Kanunun kapsamını genişleten yenilikler getirmesine karşın uygulamada karşılaşılan kimi önemli sorunlara çözüm getirmediği için hala eksik olan yönleri mevcuttur 23. Bu nedenle, kanunun uygulanmasındaki eksikliklerin giderilmesi yönünde çalışmalar halen sürdürülmektedir. 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi kapsamında tespit edilen görev ve sorumlulukların etkili ve süratli bir şekilde hayata geçirilmesini teminen İçişleri Bakanlığı 11.01.2007 tarihinde tüm valiliklere genelge göndererek çocuk ve kadınlara yönelik şiddet hareketleri ile töre ve namus cinayetlerinin önlenmesi konularında yürütülmesi gereken çalışmaları belirtmiştir. Türkiye’de, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamada önemli olabilecek bir mekanizma da 2009 yılında kurulmuş olan “TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu”dur. Bu komisyon, TBMM Başkanlığına sunulan kanun tasarı ve teklifleri ile kanun hükmünde kararnamelerin kadın erkek eşitliği konusunda T.C. Anayasasına, uluslararası gelişmelere ve yükümlülüklere uygunluğunu incelemek ve önerilerde bulunmak; Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların kadın erkek eşitliği ve kadın hakları konusundaki hükümleri ile Anayasa ve diğer ulusal mevzuat arasında uyum sağlamak için yapılması gereken değişiklikleri ve düzenlemeleri Adalet Bakanlığı, 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un daha etkili biçimde uygulanmasını sağlamak amacıyla, tüm hâkim ve savcılara yönelik 01.01.2006 tarih ve 35 sayılı Genelgeyi yayımlamıştır22. Yine söz konusu kanunun uygulanmasındaki eksiklikleri gidermek amacıyla 26 Nisan 2007’de kabul edilen 5636 Sayılı Kanun ile bazı yenilikler getirilmiştir. Şiddet mağduru olarak belirlenen eşlerden biri ibaresinin 23 Ailenin Korunmasına Dair Kanun’da 5636 sayılı kanunla yapılan değişikliklerin ayrıntılı bir incelemesi için bkz. Eray Karınca, “Ailenin Korunmasına Dair Kanun’da 5636 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler”, 2007, http://www.turkhukuksitesi.com/ makale_825.htm, (30 Mart 2011) 21 Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010, Ankara: KSGM Yayını, 2007. 22 http://www.ksgm.gov.tr/ksgm_genelgeler.php 18 ANKARA ‹L EYLEM PLANI belirlemek; kadın erkek eşitliği konusundaki uluslararası gelişmeleri takip ederek bu gelişmeler konusunda TBMM’yi bilgilendirmekle görevlidir. Komisyonun bir diğer önemli görevi de TBMM Başkanlığınca havale edilen kadın erkek eşitliğinin ihlaline ve toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılığa dair iddialarla ilgili başvuruları incelemek ve gerekli gördüğü hallerde konuyu ilgili mercilere iletmektir24. ALO 183 kuvvetleri, yargı organları, sağlık kuruluşlarında çalışan ve sosyal hizmet alanında görev yapan personel) yönelik hizmet içi eğitim programları ilgili bakanlıklarca yürütülmektedir26. Kadın erkek eşitliğinin sağlanması yolundaki bir diğer adım ise Eylül 2010’da yapılan anayasa değişikliğiyle, Anayasanın 10. maddesinde mevcut olan kadınlarla erkeklerin eşit haklara sahip oldukları ibaresine, eşitliğin gerçekleşmesi için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamayacağı yönündeki düzenlemenin eklenmesidir. Bu maddede yapılan değişiklik, pozitif ayrımcılığı telaffuz etmese de pozitif ayrımcılık olarak yorumlanmaya olanak tanıdığı için önemlidir. Ancak bu hali ile, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama yönünde kadın hareketi ve sivil toplum örgütlerinin taleplerini karşılamakta yetersizdir25. Türkiye’de, şiddete uğrayan veya bu riski taşıyan kadınlara yönelik olarak Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğüne (SHÇEK) bağlı 46 kadın konukevi ile diğer kuruluşlara bağlı, 2’si insan ticareti mağdurlarına yönelik, 23 sığınmaevi hizmet vermektedir. Şiddete uğrayan ya da uğrama riski taşıyan ve desteğe gereksinimi olan kadınlara ve çocuklara psikolojik, hukuki ve ekonomik alanda danışmanlık hizmetleri sunmak ve yararlanabilecekleri hizmet kuruluşları konusunda bilgilendirerek, gereksinim duydukları hizmet türüne en kısa zamanda ulaşmalarını sağlamak amacıyla, Alo 183 Aile, Kadın, Çocuk, Özürlü ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı Kadına yönelik aile içi şiddet konusunda kamuoyunda farkındalık ve duyarlılık oluşturmak için yürütülen çalışmaların yanı sıra, bu alanda hizmet sunan kamu personeline (kolluk 24 http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/komisyon_kanunu. htm 25 www.resmigazete.gov.tr 26 19 Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010, Ankara: KSGM Yayını, 2007. KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE hizmet vermektedir. Ayrıca, SHÇEK’e bağlı 48 adet “Aile Danışma Merkezi”nde hizmet sunulmaktadır. SHÇEK’e bağlı toplam 85 “Toplum Merkezi”nde aile içi şiddete uğramış kadınlara da hizmet verilmektedir. Merkezin temel amaçları doğrultusunda kadınlara psikolojik, hukuksal danışmanlık ve ekonomik yardımlar yapılmakta, kadın konukevlerinde kalma talepleri değerlendirilerek ilgili birimlere yönlendirilmektedir27. 13.07.2005 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediyeler Kanunu ile Büyükşehir Belediyeleri ile nüfusu 50 bini geçen belediyelere kadın ve çocuklar için koruma evleri açma yükümlülüğü getirilmiştir28. Belediyelerin böyle bir yükümlülüğü olmasına rağmen halen belediyelere bağlı veya belediyelerin mali destek verdiği sığınmaevi sayısı çok yetersizdir. Planı’nın uygulamalara daha fazla yansıtılması gereğini hem de her bir il için hazırlanması beklenen “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Eylem Planlarının” önemini vurgulamaktadır. Kadına Yönelik Şiddet konusunda Türkiye’de yapılan araştırma sonuçları, kadınlara eşleri tarafından uygulanan şiddetin oldukça yaygın olduğunu, buna rağmen kadınların büyük çoğunluğunun verilen hizmetlerden habersiz olduğunu hizmetlerden yararlanan az bir kısmının ise verilen hizmetlerden memnun kalmadığını göstermektedir29. Bu sonuçlar, hem Ulusal Eylem Bu dokümanda, kadına yönelik şiddetin temel nedeninin kadın-erkek arasındaki eşitsiz güç ilişkilerinin ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin bir sonucu olduğu vurgulanmıştır. Bu bağlamda Dünya Ekonomik Forumu’nun 2010 yılı Küresel Toplumsal Cinsiyet Uçurumu Raporu Türkiye’de kadın erkek arasındaki eşitsizliğinin derinliğini 27 http://www.shcek.gov.tr (8 Nisan 2011) 28 http://www.ksgm.gov.tr/kanun_belediye.php, (8 Nisan 2011) 29 Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, Ankara: KSGM Yayını, 2009. 20 ANKARA ‹L EYLEM PLANI göstermekte, konuyla ilgili yapılması gerekenlere ışık tutmaktadır. Sözü edilen raporda Toplumsal Cinsiyet Uçurumu endeksine göre, Türkiye 134 ülke arasında 126. sırada yer almaktadır. Toplumsal Cinsiyet Uçurumu göstergesinde Türkiye’den sonra gelen ülkeler ise Fas, Benin, Suudi Arabistan, Fildişi Sahili, Mali, Pakistan, Çad ve Yemen’dir30. Valiliğinin” başkanlığında ve Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün koordinasyonunda isimleri EK I’ de yer alan sektörlerin katkı ve katılımı ile hazırlanmıştır. Sektörlerden elde edilebilen bilgiler, oluşturulan teknik hazırlık grubu tarafından incelenmiş, Eylem Planı’nda belirlenen hedefler paralelinde düzenlenmiş ve Bölüm IV’de “Kadına Yönelik Şiddet Konusunda Ankara Yerelindeki Gelişmeler” olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Tüm belirtilenler, Türkiye’de kadına yönelik şiddete zemin hazırlayan toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin boyutunu çok açık olarak göstermektedir. Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleriyle ve kadına yönelikle şiddetle mücadelede gerek Türkiye genelinde gerek Ankara yerelinde çalışmalara hız verilmesi ve bu çalışmaların sürdürülebilirliğinin sağlanması gereklidir. Yine, çalışmaya katılan bütün sektörlerin katkıları ile bu dokümanda Bölüm V’de yer alan “T.C. Ankara Valiliği Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı (2011 – 2015)” hazırlanmıştır. Bu bölümden sonra VI. Bölüm’de, hazırlanan eylem planının etkili olarak uygulamaya konmasında rol oynayacak önemli bir mekanizma olan “Ankara İli Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi (KÇKB)” ve bu birimin temel amaç ve ilkeleri kısaca açıklanmaktadır. “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı”nı ortaya koymak için hazırlanmış olan ve çok önemli bir başlangıç çalışması niteliğindeki bu doküman “Ankara 30 WEF, The Global Gender Gap Report 2010, http://www3.weforum. org/docs/WEF_GenderGap_Report_2010.pdf, (28 Mart 2011) 21 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE IV. KADINA YÖNELİK ŞİDDET KONUSUNDA ANKARA YERELİNDEKİ GELİŞMELER Ankara İli yerelinde kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, sivil toplum örgütleri ve bazı özel sektör kurumları tarafından çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. Bu bölüm Ankara’da kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda yürütülen çalışmaları ve Ankara İlinin bu konudaki potansiyelini ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. Ankara İli içindeki kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda yürütülen faaliyetler, Ulusal Eylem Planı doğrultusunda ve Ankara İli için belirlenen il eylem planı hedeflerine göre sınıflandırılmıştır. katılan ve katılması için çağrı yapılan kurumlardan İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü tarafından talep edilmiştir. Aşağıdaki metin söz konusu talebe verilen yanıtlar çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu nedenle, Ankara İli yerelindeki çalışmaları yanıt veren kuruluşlar bağlamında ve kısmi olarak ortaya koyabilmektedir. Daha çok bu alanda faaliyet gösteren devlet kurumlarının bilgisine ulaşılırken, özellikle akademik çalışmalar ve bağımsız kadın örgütlerinin çalışmaları konusundaki bilgilerde eksiklikler vardır. Doğrudan faaliyetlerinin içeriği ile ilgili bilgiler olmamakla birlikte Ankara İlinde faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ve kadın örgütleri devleti kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet konusunda gerekli önlemleri almaya yönelten itici bir güç konumundadırlar. Ayrıca, Türkiye’de dört üniversitede yer alan Kadın Çalışmaları Bölümlerinden ikisi Ankara’da bulunmakta ve Ankara’daki üniversitelerin kadın araştırma ve uygulama merkezlerinin bu alanda aktif görev aldığı bilinmektedir. Bu nedenle aşağıdaki metinde yer verilemeyen ancak faaliyet gösteren söz konusu kurumların bilgisine EK III’ de yer verilmiştir. Başbakanlık ve İçişleri Bakanlığı genelgeleri sonrasında, kadına yönelik şiddet konusunda yapılan çalışmalarla ilgili sektörler arası iletişim, işbirliği ve uygulamaların izlenmesi konusunda çalışmalar yürütmek amacıyla Ankara İl Eylem Komitesi oluşturulmuştur. Valilik düzeyinde aylık toplantılar yapan Komite, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün koordinasyonunda çalışmalarını sürdürmektedir. Ankara İlinin kadına yönelik şiddetle mücadele alanındaki potansiyelini belirlemek için başvurulan bilgiler de bu komiteye 22 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İli Eylem Planı Hedefleri Paralelinde Ankara’da Bulunan Kurum Ve Kuruluşlarca Yürütülen Faaliyetler HEDEF 1: TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE İLE İLGİLİ YEREL POLİTİKALARIN GELİŞTİRİLMESİ; YASAL DÜZENLEMELERDEKİ VE YASAL DÜZENLEMELERİN UYGULANMASINDAKİ AKSAKLIKLARIN GİDERİLMESİ İÇİN ÇALIŞMALAR YAPILMASI Ankara İlinde mevcut yasal düzenlemelerde kadına yönelik şiddetin tüm boyutlarıyla ele alınıp alınmadığının incelenmesi, mevcut yasal düzenlemelerdeki aksaklıkların ve uygulamalarda ortaya çıkan sorunların ortaya konması temel alanlardan biridir. Bu yönde Ankara’da çeşitli tespitlerin yapıldığı ve bu tespitlerden yola çıkarak savunuculuk faaliyetlerinin gerçekleştirildiği gözlenmektedir. Bu faaliyetler yasal düzenlemelerin işlevselliğinin artırılması, yeni yasal düzenlemelerin hazırlanması ve uygulamaların düzenlenmesi konularında kaynak oluşturmaktadır. Bu yönde faaliyet gösteren kurumlardan biri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ev-İçi Adalet Birimi’dir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ev-İçi Adalet Birimi tarafından yürütülen çalışmalar öncelikle ”Ailenin Korunmasına Dair Kanun”un uygulanmasıyla ilgili güçlükleri ortaya koymaya çalışmaktadır. Birim, incelemelerinden elde ettiği sonuçları tartışmak üzere ”Ailenin Korunmasına Dair Kanun”un uygulanmasıyla ilgili aksaklıklara ilişkin Aile Mahkemeleri hâkimleriyle işbirliği içinde ortak toplantılar düzenlemektedir. Her sene bu Kanunun tanıtımı yönünde çalışmalar yapılmakta, broşürler hazırlanmakta ve bu broşürler genellikle Ankara Adliyesinde dağıtılmaktadır. Yasal düzenlemeler alanında gösterilen faaliyetlerin başında 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’daki ve uygulanmasındaki eksikliklerin tespiti ve giderilmesi için gösterilen çabalar yer almaktadır. İl Sağlık Müdürlüğü, 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun doğrultusunda 23 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Türkiye İş Kurumundan alınan bilgiye göre, Nisan 2006 yılında yayınlanan bir talimat ile kamu ve özel sektör işverenlerinin Kuruma gönderdikleri işgücü istem formlarında, aradıkları elemanın cinsiyetinin belirtilmesi uygulamasına son vermiştir. Bu düzenlemeyle, söz konusu tarihten bu yana kamu kurum ve kuruluşlarının taleplerinde hiçbir surette, özel sektör işyerlerinde ise işin niteliği gerektirmedikçe, ilan edilen işgücü taleplerinde kadın erkek ayırımına yer verilmemesi uygulamasına geçilmiştir. yapılan, şiddet uygulayan bireylerin muayene ve tedavisi ile ilgili işlemlerde aksaklıklar saptandığını ve bu aksaklıkların Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve Sağlık Bakanlığına bildirildiğini belirtmiştir. Söz konusu kanunda değişiklik yapılmasına dair kanun tasarısı, uygulamadan kaynaklanan eksikliklerin giderilmesi amacıyla Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün koordinatörlüğünde ilgili kurum temsilcilerinin katılımıyla hazırlanmıştır. Kanunun uygulanması hakkında yönetmelik 1 Mart 2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olup bu yönetmelik, Ankara İlindeki uygulamalara da yansımıştır. TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonundan alınan bilgiye göre, Komisyon kadına yönelik şiddetle ilgili uluslararası ve ulusal mevzuatı incelemiş, konu ile ilgili birçok akademisyen, bürokrat ve uzmanın görüşü alınmış, çeşitli sığınmaevlerinde yerinde incelemelerde bulunmuş ve elde edilen bilgiler değerlendirilerek önerilerde bulunan bir rapor hazırlanmıştır. İl sınırları içinde gerçekleşen bu çalışmanın olumlu etkilerinin Ankara İli yerelinde kendisini göstereceği düşünülmektedir. 4320 Sayılı Kanunla ilgili çalışmaların yansıra yasal mevzuatla ilgili çeşitli kurumların farklı alanlarda faaliyet gösterdiği gözlenmiştir. İl Jandarma Komutanlığı, yürütülen çalışmalarda şiddet gören ya da görme riski olan kadınların çeşitli sosyal hizmet sunumlarından yararlanmaları sürecinde bürokratik zorluklarla karşılaştıklarını tespit ettiklerini belirtmiştir. 24 ANKARA ‹L EYLEM PLANI HEDEF 2: KADINA YÖNELİK ŞİDDETİ DOĞURAN VE PEKİŞTİREN OLUMSUZ TUTUM VE DAVRANIŞLARIN ORTADAN KALDIRILMASI AMACIYLA, TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ, KADINA YÖNELİK ŞİDDET VE AİLE İÇİ ŞİDDET KONULARINDA TOPLUMSAL FARKINDALIK YARATMAK VE ZİHİNSEL DÖNÜŞÜM SAĞLAMAK toplumsal cinsiyet, aile içi şiddet, bu konulardaki ulusal ve uluslararası mevzuatın konu edildiği “Aile Mahkemesinde Çalışan Sosyal Çalışma Görevlilerine Yönelik Toplumsal Cinsiyet ve Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele” seminerleri yapıldığı belirtilmiştir. Hedef ikide belirlenen zihinsel dönüşüm sağlama amacını gerçekleştirmek üzere bugüne kadar Ankara İli genelinde çeşitli kurum ve kuruluşların, kadına yönelik şiddete ve toplumsal cinsiyet eşitliksizliklerine dikkat çekmek, bu konularda toplumsal farkındalık yaratmak üzere konferans, seminer ve benzeri bilgilendirme toplantıları, hizmet içi eğitim programları, yetişkin eğitimine yönelik program ve projeler gibi çeşitli uygulamalarda bulunduğu bildirilmiştir. Bu konuda kurumlar arası işbirliği ve desteğin aktif olarak yürütülmeye çalışıldığı belirlenmiştir. Ayrıca, Ankara İli içinde karar vericilere, hizmet sunanlara ve kamuya yönelik olarak görsel ve basılı materyaller hazırlanmış, dağıtılmış, bilgilendirme toplantıları düzenlenmiş, medya ve internet gibi diğer yayım araçları bu amaç için kullanılmıştır. Ayrıca, eğitim alanında yürütülen Hayat Boyu Eğitim ve Kişisel Gelişim Derneği (HEGEM) tarafından uygulamaya konan “Eğitim Yoluyla Şiddetin Azaltılması ve Suçun Önlenmesi Projesi” desteklenmiş, Adalet Bakanlığı ve KSGM tarafından hazırlanan, kadın, aile, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet içeriğine sahip basılı materyaller dağıtılmıştır. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eviçi Adalet Birimi tarafından hedef iki ile ilişkili olarak toplumun çeşitli kesimlerini hedef alan kadın hakları eğitim seminerleri düzenlenmiş, kahvehanelerde ve belediyenin kadın lokallerinde toplantılar ve görüşmeler yürütülmüştür. Bu kapsamda, 2009 yılından bu yana yedi seminer, iki bilgilendirme toplantısı, “Ailenin Korunmasına Adalet Bakanlığı tarafından Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA)’nun teknik ve mali desteği ile aile mahkemelerinde çalışan sosyal çalışma görevlilerine yönelik olan ve 25 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Ayrıca Baro kadın bakış açısının ve duyarlılığının bütün kamu kurum ve kuruluşlarında var olması ve yerleşmesi amacıyla da belediyeler, vakıflar, dernekler ve birçok sivil toplum kuruluşuyla ortak çalışmalar yürütmektedir. Kurul, Türkiye Barolar Birliği bünyesinde kurulan Türkiye Barolar Birliği Kadın Hakları Komisyonu (TÜBAKKOM) isimli üst kuruluşun üyesi sıfatıyla, kadınları yasal hakları konusunda, toplumun diğer kesimlerini de kadın hakları konusunda bilgilendirmek üzere diğer barolarla işbirliği yapmaktadır. Ayrıca, “Ankara Valiliği ile Ankara Barosu Başkanlığı arasında “Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Şiddet Mağduru Kadın ve Çocuklar ile İhtiyacı Olan Yaşlılara Destek Olabilmek Amacıyla İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol” 24 Mart 2011 tarihinde imzalanmış olup çalışmalar bu işbirliği protokolü çerçevesinde yürütülecektir31. Dair Kanun”un uygulanmasında yaşanan sorunlar ve şiddet mağdurunun karşılaştığı problemleri konu alan iki panel düzenlendiği bildirilmiştir. “Kadına Yönelik Şiddet Bağlamında Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un Etkili Biçimde Uygulanmasına İlişkin Bir Model” başlıklı proje yürütülmüştür. Aynı birim, kadına yönelik şiddetin önlenmesi, “Ailenin Korunmasına Dair Kanun”un tanıtılması ve problemlerin tartışılması amacıyla el kitabı ve broşür yayınlamış ve paneller düzenlemiştir. “Kadınım, İnsanım, “Hak”lıyım: Türk Hukukunda Kadın Hakları El Kitabı” ve “Ailenin Korunmasına Dair Kanun”un tanıtılmasına ilişkin çeşitli broşürler bu birimin hazırladığı yayınlar arasındadır. Benzer biçimde, Ankara Barosu Kadın Hakları Kurulu, ulusal mevzuatın kadın hakları ihlaline yol açan veya kadınların önünde engel teşkil eden yasa ve uygulamaları tespit ederek, bu aksaklıkların giderilmesi konusunda ilgili kurum ve kuruluşlara başvuru yapmanın yanında kamuoyu oluşturma, basın açıklaması ve benzeri yollar ile de kamuoyunu bilgilendirme görevi yapmakta olduğunu bildirmiştir. 4320 Sayılı Kanun’un uygulanmasının yaygınlaştırılması ve daha etkin hale getirilmesi için toplumun tüm ilgili kesimlerinin, başta yasa koyucuların şiddete karşı duyarlılığını artırmak ve şiddet algısını geliştirmek için eğitim çalışmaları yapmaktadır. Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi - (BÜKÇAM), Çankaya Belediyesi Toplumsal Dayanışma Merkezleri’nde (TODAM), ve diğer Belediyeler tarafından yürütülen çeşitli sağlık eğitimlerinde kadına yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyet eşitliği konularına yer vermektedir. BÜKÇAM, Ankara’da çeşitli vesilelerle kadın konusunda düzenlenen panellerde “Kadına Yönelik Şiddet -Toplumsal Cinsiyet Ayırımcılığı ve Sağlık” konularını 31 Söz konusu protokol için bkz. Ek V. 26 ANKARA ‹L EYLEM PLANI dile getirerek katkıda bulunmuş olup bu alandaki çalışmalarını sürdürmektedir. “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele ve Binyıl Kalkınma Hedeflerinin Gerçekleştirilmesi” ve “Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Sağlık Hizmetleri” isimli kitaplar T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından basılmak üzere BÜKÇAM’ın da katkıları ile yayıma hazırlanmıştır. Aynı zamanda BÜKÇAM, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün koordinasyonunda hazırlanan ve il eylem planlarına kaynaklık eden ve ulusal düzeyde kurum ve kuruluşları eyleme çağıran ”Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı” ve “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ulusal Eylem Planı”nın hazırlanmasına katkıda bulunmuştur. Ek olarak BÜKÇAM, Başkent Üniversitesi’nin yayın organı olan Kanal B’de düzenlediği çeşitli “halk eğitimi” programlarında “toplumsal cinsiyet ayırımcılığı ve kadına yönelik şiddet” konularına dikkat çekmiş, bu konularda çeşitli broşürler hazırlayarak toplumun farkındalığının artırılmasına katkı sağlamıştır. (2008), “Aile İçi İletişim” (2010) konularında seminerler düzenlediğini bildirmiştir. Gölbaşı Kaymakamlığından verilen bilgiye göre, Kaymakamlığa bağlı birimlerde çalışan kadın personele yönelik “Kadının İnsan Hakları Eğitimi Programı” uygulanmış ve eğitim sonucunda 22 personele sertifika verilmiştir. İlçe Sağlık Grup Başkanlığında görevli 80 ebe ve hemşire ile İlçe Halk Eğitim Müdürlüğünde görevli ve 55 kişiden oluşan öğretmen ve usta öğreticilere “Aile İçi Şiddet ve Önlemler” konulu seminer verilmiştir. Kaymakamlık, İlçe Emniyet Müdürlüğünde görevli 20 kadın polis memuruna yönelik “Kadının İnsan Hakları Eğitimi”; ilçede görevli 15 Kur’an kursu öğretmenine yönelik “Kadının İnsan Hakları Eğitimi” ve ilçede görevli 26 din görevlisine “Şiddeti Önleme ve Aile Tutumları” konulu eğitimler verildiğini ve 2010 yılında başlayan bu eğitimlerin devam etmekte olduğunu belirtmiştir. Ankara Valiliğine bağlı kaymakamlıklar ve belediyeler de toplumsal farkındalık yaratma hedefine yönelik olarak bilgilendirme toplantıları, yayınlar ve eğitim çalışmaları yürütmektedirler. Kazan Belediyesi tarafından ilk kadın milletvekilimiz Satıkadın’ı tanıtan “Türk kadını ve Satıkadın” isimli bir kitap çalışması yapılmış ve ilçedeki kadınlara dağıtılması sağlanmıştır. İlk kadın milletvekilimiz ‘Satıkadın’ programları yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Çubuk Kaymakamlığı, kadına yönelik şiddetin önlenmesi kapsamında ilçede “Şiddetin Önlenmesi” (2008); “Stres ve Öfke Yönetimi” Keçiören Belediyesi Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından 8 ilde yürütülen “Sığınmaevleri Projesi”nin Ankara İlindeki ortağı 27 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE “Ayrımcılık ve Yerel Yönetimler” konulu eğitime Sosyal Yardım İşleri Müdürlüğü ve Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü çalışanları katılmıştır. Çankaya Belediyesince yapılan çağrıyla Kent Kadın Konseyi kurulmuştur. olduğunu belirtmiştir. Sığınmaevleri Projesi kapsamında kadına yönelik şiddet, toplumsal cinsiyet, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında yerel yönetimlerin rolü, kadın danışma merkezleri ve sığınmaevi işleyişleri konularında Belediye çalışanları ve yöneticileri çeşitli eğitimlere katılmışlardır. Kadına yönelik şiddet ve bu alanda sunulan hizmetlerin anlatıldığı Kadın Danışma Merkezi tanıtım broşürü ve kadınlar için acil durumlarda neler yapılabileceğini ve başvurulacak adres bilgilerini içeren el ilânları bastırılmış ve sağlık ocakları, karakollar, kaymakamlık, halk eğitim merkezleri, semt pazarları, alışveriş merkezlerinde ve muhtarlıklarda dağıtımına başlanmıştır. Muhtarlar Belediyeye davet edilerek Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi çalışmaları hakkında bilgilendirilmiştir. Ayrıca, Belediye tarafından Aile Eğitim Merkezinde Evlilik Okulu, Ana – Baba Okulu ile İletişim ve Yaşam Koçluğu konusunda eğitim programları düzenlemekte, kadına yönelik şiddete ilişkin farkındalığın artırılmasına yönelik eğitimler ve toplantılar, kurum kuruluş ziyaretleri, konu ile ilgili yazılı ve görsel materyalin basımı ve dağıtımı çalışmaları yapılmaktadır. Ankara İl Müftülüğü, Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Uluslararası Af Örgütü, BM Nüfus Fonu gibi kurumlarla iletişim ve işbirliği içinde din görevlileri ile Aile İrşat ve Rehberlik Bürosu görevlileri “Töre ve Namus Cinayetleri”, “Kadının ve Çocuğun Cinsel İstismarı”, “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, “Toplumsal Alanda ve Aile İçinde Şiddet”, “Kadının İnsan Hakları Eğitimi (KİHEP)”, “SHÇEK’in kurumsal yapısı, çocuk, kadın ve yaşlılara yönelik hizmetleri” konularında eğitim çalışmalarına katılmış, aldıkları bu eğitimin içeriğini hizmet ve uygulamalara dâhil etmekte olduklarını belirtmişlerdir. Halen din görevlilerin hizmet içi eğitimleri, pilot illerde yapılmakta olan proje uygulamaları ile devam ettirilmektedir. Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanı ile Diyanetten Sorumlu Devlet Bakanı tarafından 12 Nisan 2010 tarihinde “Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi Protokolü” imzalanmıştır. Bu protokol çerçevesinde düzenlenecek hizmet içi eğitimler aracılığıyla, vatandaşlarla sürekli diyalog halinde olan Aile İrşat ve Rehberlik Çankaya Belediyesi, Belediyede çalışan aday memurlara yönelik eğitim programına “Yerel Siyasette Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” ve “Çocuk Hakları” konuları dâhil edilmiştir. İnsan Hakları Ortak Platformu tarafından düzenlenen 28 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Bürosu Görevlileri ile vaizlerin, kadına karşı şiddet, aile içi şiddet, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi, şiddet mağdurlarına yaklaşım tarzı, 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve ilgili diğer kanunların uygulanması konularında farkındalık ve duyarlılığının artırılmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Bu kapsamda, ilk pilot eğitici eğitimi Mayıs 2010’da Ankara’da yapılmış ve 20 din görevlisine ulaşılmıştır. Eğitici eğitimi alan din görevlileri, Kasım 2010 tarihine dek Ankara’da 2000 din görevlisine 20 kişilik gruplar halinde birer günlük farkındalık artırma çalışması gerçekleştirmiş. Aynı plan izlenilerek eğitimlerin gruplar halinde sürdürüleceği belirtilmiştir. planlaması konusunda materyaller hazırlanıp dağıtılmaktadır. Ayrıca Müdürlük, şiddet uygulayan bireylerin muayene ve tedavisi ile ilgili çalışmaların sayısal verilerini ve sonuçlarını içeren bir çalışma hazırladığını bildirmiştir. “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Sağlık Personelinin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eğitimi Protokolü” kapsamında sağlık hizmeti sunan kuruluşlarda çalışan sağlık personeline yönelik olarak Ocak 2009 itibarıyla eğitici olarak yetiştirilen eğitim ekipleri tarafından başlanan eğitim programları kapsamında Aralık 2010 itibarıyla ulusal düzeyde yaklaşık 61.000 personelin eğitiminin tamamlandığı belirtilmiştir. İl Jandarma Komutanlığı, aile içi şiddetin önlenmesi amacıyla koruyucu ve önleyici çalışmalar gerçekleştirmekte olduğunu özellikle toplumu yönlendiren ve kanaat önderi olarak nitelendirilen muhtar, öğretmen, imam ve toplum içinde ileri gelen vatandaşların aile içi şiddete yönelik bilinç düzeylerinin artırılması çalışmalarını sorumluluk bölgesinde belirli bir plan dâhilinde sürdürülmekte olduğunu belirtmiştir. İl Jandarma Komutanlığı bünyesinde askerliğini yapmakta olan erbaş ve erlere terhislerinden sonra aile yaşamlarında şiddete karşı duyarlılıklarını artırmak amacıyla mevcut eğitim programları paralelinde ayrıca eğitim verildiği bildirilmiştir. İl Sağlık Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Aile İçi Şiddetle Mücadele El Kitabı” ve yine konuyla ilgili afişlerin tüm sağlık kurumlarında sergilenmesi sağlanmıştır. Sağlık Bakanlığı ve Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol gereği 2009 yılı içinde “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Uygulanacak Prosedürler” konulu eğitimler düzenlenmiştir. Bu kapsamda birinci basamak sağlık kuruluşları ile hastane acil servislerinde çalışan sağlık personeli toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda da eğitim almıştır. Ankara İli içinde İl Sağlık Müdürlüğünce tüm kadınlara yönelik olarak üreme sağlığı ve aile Emniyet Genel Müdürlüğü, SHÇEK, ve KSGM arasında 22.10.2009 tarihinde 29 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE “Aile İçi Şiddet Mağdurlarına ve Mağdur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artırılması ve İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol”, imzalanarak yürürlüğe girmiş ve bu protokol çerçevesinde Emniyet Teşkilatı tarafından aile içi şiddetin önlenmesine ilişkin yürütülecek her türlü eğitim faaliyetini gerçekleştirebilecek, toplumsal cinsiyet algısına ve duyarlılığına sahip bir uzman eğitici grubunun yetiştirilmesi amacıyla “Kadına Yönelik Aile içi Şiddetin Önlenmesinde Polisin Rolü ve Uygulanacak Eğitimler Uzman Eğitici Yetiştirme Projesi” başlatıldığı belirtilmiştir. Programın hedefi Emniyet Teşkilatı içinde aile içi şiddetin önlenmesine ilişkin gerçekleştirilecek her türlü eğitim, seminer, sempozyum ve bilimsel aktiviteyi gerçekleştirebilecek bir uzman eğitici grubu yetiştirilmesi ve aile içi şiddet olaylarına yönelik polis müdahale modelinin oluşturulmasıdır. Mayıs 2010’da başlayan Projenin Şubat 2011’de tamamlanması planlanmıştır. uygulanmıştır. Şiddetin Önlenmesi ve Aileye Destek Projesi kapsamında din adamlarına konu ile ilgili eğitim verilmektedir. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele (DOVE-Domestic Violence Eliminated) projesi kapsamında yapılan kadına yönelik hizmetlerin güçlendirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Yenimahalle ve Altındağ ilçelerinde görev yapan öğretmenlere aile içi şiddet konusunda eğitimler verilmiştir. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İl Eylem Planı’nı oluşturmak üzere yürütme kurulu oluşturulmuştur. “Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı”, “7-19 Yaş Aile Eğitim Programı”, “Anne- Çocuk Eğitim Programı”, “0-6 Yaş Benim Ailem Eğitim Programı”nın uygulaması devam etmektedir. Kadın Dayanışma Vakfı tarafından yürütülen kadının insan hakları ve kadınlar için aile içi şiddet hakkında eğitim programı projesi çerçevesinde, toplumdaki alt, orta ve üst sosyoekonomik düzeydeki kadınlar için aile içi şiddet konusunda bir eğitim programı tasarlanmış ve 1995 yılında Ankara’nın beş bölgesinde uygulamaya konmuştur. Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Toplum Merkezleri ve Aile Danışma Merkezinde 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ile ilgili bilgilendirme toplantıları yapıldığını bildirmiştir. Toplum Merkezleri ve Aile Danışma Merkezinde Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı, Aile Eğitim Programı, AÇEP (Anne Çocuk Eğitim Programı), BADEP (Baba Destek Eğitim Programı) gibi eğitim programları Kadın Dayanışma Vakfı tarafından vakıf faaliyetleri ve şiddete maruz bırakılan kadınlara yönelik danışma merkezi çalışmalarının tanıtımını yapan Türkçe ve İngilizce broşürler hazırlanmıştır. 2003 yılında Vakıf tarafından basılan“Kadına 30 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Yönelik Şiddetle Mücadele Alanında Belediye – Kadın Kuruluşu İşbirliği: Deneyimler, Sorunlar, Çözümler Atölyesi” kitabı ile belediyelerin toplumsal cinsiyet farkındalığı ve kadın kuruluşları ve belediyeler arasında kurulan ve kurulabilecek işbirlikleri ile ilgili makalelere yer verilmiştir. 2007 yılında basılan, “Aile İçinde Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Deneyimler, Öncelikler, İşbirlikleri Atölyesi” kitabı ile 2007 yılında yapılan atölyenin içeriği ve tartışmaları paylaşılmaktadır. toplantılara ve hizmet sağlayıcılara yönelik bilgilendirme etkinliklerine Kadın Dayanışma Vakfı temsilcileri katılmışlardır. 2010 yılında “Kadın Ticareti ile Mücadele: Bilgilendirici Kitapçık” yayımlanmıştır. Ankara’da ve Türkiye genelinde, valiliklerin, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının, meslek okullarının bünyesinde toplumsal cinsiyet ve kadına yönelik şiddetle ilgili farkındalık eğitimleri gerçekleştirilmiştir. Yozgat Valiliği, Çağdaş Kadın ve Gençlik Vakfı, Gazi Üniversitesi Toplum Gönüllüleri, Dikmen, İlker, Mamak, Batıkent Halkevleri, bu kurumlardan bazılarıdır. 2008 yılında, Kadın Dayanışma Vakfı tarafından, “İç Anadolu Bölgesi’nde Kadına Yönelik Şiddete Karşı Duyarlılık Geliştirilmesi ve Yerel İşbirlikleri Kurulması Projesi” kapsamında; Ankara ve çevre illerde çeşitli belediyelere kadına yönelik şiddet, toplumsal cinsiyet ve sığınmaevi işleyişi konularında, seminer, eğitim ve bilgilendirme toplantıları yürütülmüştür. Yine aynı yıl içerisinde “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele El Kitabı” basılmıştır. Kadın Dayanışma Vakfı Kasım 2010’da, Kapadokya Kadın Dayanışma Derneği’nde gönüllü olarak çalışan kadınlara yönelik yirmi beş kadının katıldığı Toplumsal Cinsiyet ve Kadına Yönelik Şiddet ile Kadın Danışma Merkezi eğitimi verildiğini, Nevşehir’de şiddete uğrayan kadınların başvurabilecekleri bir merkez açılması konusunda destek verildiğini belirtmiştir. Yine Kadın Dayanışma Vakfı tarafından aile içi şiddete ilişkin Kamunun Bilgilendirilmesi ve Yerel İşbirlikleri Geliştirme Projesi hayata geçirilmiştir. Proje çerçevesinde, bilgilendirici aktiviteler aracılığıyla, aile içi şiddetin yaygınlığı konusunda özel hedef gruplarının ve genel olarak kamuoyunun dikkatini çekmeyi ve aile içi şiddet kurbanlarına destek sağlanması ile aile içi şiddetle mücadelede Kadın Danışma Merkezi ve Kadın Sığınaklarının Vakıf tarafından 2009 yılında,“Türkiye’nin İnsan Ticareti Mücadele Çabalarının ve Tüm İnsan Ticareti Mağdurlarının Adalete Erişimlerinin Desteklenmesi” projesi kapsamında Ankara’da, Antalya’da, Trabzon’da, Erzurum’da, İzmir’de, Gaziantep’te kolluk kuvvetlerine, hâkim ve savcılara yönelik toplumsal cinsiyet ve kadın ticareti ve Vakıf çalışmaları konularında bilgilendirici sunumlar yapılmıştır. Kadın ticareti konusunda düzenlenen ulusal düzeydeki 31 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE kanalında BÜKÇAM tarafından 2009 yılı içinde kadına yönelik şiddet ile ilgili dört TV programı yapılmış ve yayımlanmıştır. Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddete ilişkin duyarlılığın artırılması amacıyla Radyo Televizyon Üst Kurulu Eğitim Dairesince, kurum içinde kurum personelini; kurum dışında ulusalbölgesel ve yerel Radyo/TV kuruluşu personelini bilgilendirmeye yönelik seminerlerin kapsamı genişletilerek, ilgili konuların 2010 Eğitim Programına dâhil edilmesi sağlanmıştır. gerekliliğine ilişkin farkındalığı artırmayı hedeflemiştir. Türkiye Soroptimist Kulüpleri Federasyonundan alınan bilgiye göre dernek üyeleri Ankara’da KSGM’nin düzenlediği “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadelede Eğiticinin Eğitimi Programı”na katılmış, edindikleri bilgileri paylaşmak amacıyla “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele ve Hukuksal Mevzuatın Toplumumuzdaki Kadın ve Genç Kızlarla Paylaşımı Projesi” oluşturulmuştur. Proje kapsamında, “Şiddet nedir? Ne tür hareketler şiddet kapsamında değerlendirilir?” “4320 Sayılı Kanun ve Toplum hayatımıza Kazandırdıkları” ve “4320 Sayılı Kanun ve Yönetmeliğinin Hukuki ve Uygulama Yönünden Değerlendirilmesi”, “Şiddete Maruz Kalan Kadın Ne Yapmalı?”, “Kadın Sığınmaevleri’nin Tanıtımı ve Başvurma Yöntemleri”, “Kadının Yasal Haklarından Yararlanmasında Medeni Kanun ve Ceza Kanunu” ana başlıkları altında eğitim ve bilgilendirme yapılması planlanmaktadır. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ev-İçi Adalet Birimi internet aracılığı ile Ev İçi Şiddeti Önleme Gönüllü Hukukçular Ağı; Kadın Hakları, Ev İçi Şiddeti Önleme Facebook sayfalarından yayın yapma olanaklarını kullanmaktadır. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünce medyanın kadın erkek eşitliğinin sağlanmasında oynayabileceği bilinçlendirici rol göz önünde tutularak 2009 yılında “Toplumsal Cinsiyet ve Medya Atölye Çalışmaları”na başlanmıştır. Ankara İlinde de sürdürülen bu çalışmalar ile geleceğin medya profesyonellerine toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik aile içi şiddet konularında farkındalık kazandırılması amaçlanmaktadır. KSGM ayrıca bu konuyla ilgili olarak Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde gerçekleştirilen “Kadına Yönelik şiddet ve Medya Atölyesi”ne katılım sağlandığını belirtmiştir. Televizyon ve radyo kanallarında toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına karşı şiddet konusunda duyarlılık kazandırıcı programların hazırlanması ve yayımlanması farkındalık yaratmak açısından çok önemli bir adım olarak ele alınmaktadır. Bu alanda Başkent Üniversitesi’nin Yayın Kuruluşu olan ”Kanal B” ulusal televizyon 32 ANKARA ‹L EYLEM PLANI doğrultusunda çalışmalarını sürdüren kurumlar vardır. Ankara’da faaliyet göstermekte olan Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği (KEİD) Aile İçi Şiddetle Mücadele (DOVE) Projesi kapsamında kadına yönelik şiddete dair farkındalık geliştirmek ve şiddetle mücadele yollarının bilinmesini sağlamak amacıyla TRT ile işbirliği içerisinde üç tane beşer dakikalık drama, ve üç tane spot film hazırlama çalışması yürütmektedir. Projenin pilot illerinde (Ankara, Adana ve Mersin) kamu kurumlarında dağıtılmak üzere farkındalık geliştirmeyi, kadınların şiddete maruz kaldıklarında izleyecekleri yol ve hakları konusunda bilgi vermeyi amaçlayan broşür ve kartvizit hazırlamaktadır. Dernek ayrıca, “Mamak Bölgesinde Okul Öncesi Eğitimi Destekleme Projesi” kapsamında Mamak gecekondu bölgesinde yaşayan kadın ve çocukları çocuk gelişimi, sağlığı ve eğitimi konularında bilgilendirmekte ve desteklemektir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesine bağlı “Ev-İçi Adalet ve Öğrenci Danışma Birimi”, Fakülte bünyesindeki Hukuk Felsefesi Araştırma ve Uygulama Merkezi alt birimi olarak kurulmuştur. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi bünyesinde öğrencilere yönelik eğitim programı hazırlamakta ve uygulamaktadır. Ayrıca fakültede verilen derslerde toplumsal cinsiyet konularına gerek ders içeriğinde yer verilmekte gerekse doğrudan konu ile ilgili dersler hazırlanmakta, Hukukta Kadın dersini takiben yedi haftalık ve sonunda katılım belgesi alacakları teori ve uygulamayı birleştiren eğitim semineri verilmektedir. Birim ayrıca, “Hukuk Eğitiminde Ev-içi Şiddete Karşı Neler Yapılabilir?” başlıklı çalışmasına da başlamıştır. BÜKÇAM tarafından, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi dönem bir, üç ve altı Halk Sağlığı derslerine ve mezuniyet sonrası eğitim programlarına “Kadına Yönelik Şiddet ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” konuları ders içeriklerine dâhil edilmiştir. Ayrıca kurum “INHolland Applied Science University” Hollanda, İngiltere, Belçika, İspanya, Litvanya ve Türkiye arasında “Kadına Yönelik Şiddet” konusunun mezuniyet öncesi üniversite eğitimi içine dâhil edilmesi ile ilgili ortak bir proje çalışması içindedir. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konularında verilen hizmet içi eğitimlerin yanı sıra, bu konuların lisans programlarına dâhil edilmesi sağlanarak üniversitelerde yetişmekte olan bilim insanları ve meslek sahiplerinin eğitim süreleri boyunca bu konularda bilgi ve duyarlılık sahibi olmaları önemlidir. Bu amaçla il eylem planı çerçevesinde lisans eğitiminin toplumsal cinsiyete duyarlı bir yönelim alması amacı dile getirilmektedir. Ankara’da bu amaç 33 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE HEDEF 3: ANKARA İLİNDE KADININ SOSYO-EKONOMİK KONUMUNUN GÜÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELERİ YAPMAK VE UYGULANMASINI SAĞLAMAK bu konuda eğitim, danışmanlık ve finansal hizmetlerin sunulması şimdiye kadar yapılan ve sürdürülmesi planlanan faaliyetler arasında yer almaktadır. İl eylem planının üçüncü hedefi kapsamında, Ankara İli içinde kadının sosyal ve ekonomik yönden güçlenmesi ve toplumsal konumunun iyileştirilmesi amacıyla eğitim, çalışma yaşamı, sosyal hizmetler gibi alanlar göz önünde bulundurularak çeşitli çalışmalar yapılmıştır ya da yapılması bazı sektörlerce öngörülmektedir. Hedef üç kapsamında, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından gerek kamu yöneticilerine yönelik olarak Ankara’da da düzenlenen “Kadın- Erkek Eşitliği ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Eğitim Programları”nda, gerekse kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri, meslek örgütleri ve üniversiteler tarafından düzenlenen toplantılarda yapılan sunumlarda; toplumsal cinsiyet eşitliği temelinde kadının kalkınmaya katılımı, kadın istihdamının artırılması ve kadın girişimciliğinin önemi vurgulanmaktadır. Kız çocuklarının eğitimde fırsat eşitliğinden yararlanmasının önünde duran engellerin bilimsel araştırmalar yapılarak tespit edilmesi; bu tespitler doğrultusunda düzenlemeler yapılması; kız çocuklarının okullulaşmasının artırılması; burs olanaklarından ve yatılı pansiyonlu hizmetlerden yaralanmalarının sağlanması; kız çocuklarına ekonomik ve sosyal destek verilmesi ve orta öğretime erişimdeki cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak amacıyla gerekli önlemlerin alınması, eğitim alanında kadının sosyal ve ekonomik konumunu güçlendirici faaliyetler olarak düşünülmektedir. Ev-eksenli çalışan kadınların sosyal güvenliklerinin olmaması, işgücü istatistiklerinde görülmemeleri ve içinde bulundukları çalışma koşullarının ele alınması ve bu alanda yaşanan diğer sorunlara yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi amacıyla, KSGM tarafından 3 Kasım 2010 tarihinde Ankara’da ilgili kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları ve bu alanda çalışan kadınların katılımı Kurum ve kuruluşlardan toplanan bilgilere dayanarak, bugüne kadar Ankara İlinde daha çok istihdam alanında çalışmalar yürütüldüğü söylenebilir. Kadın girişimciliğinin teşvik edilmesi, 34 ANKARA ‹L EYLEM PLANI ile “Türkiye’de Ev-Eksenli Çalışan Kadınlar: Sorunlar ve Çözüm Önerileri” konulu bir toplantı düzenlenmiştir. Türkiye İş Kurumu da kadın istihdamını artırma konusunda çalışmalar yürüttüğünü iş aramak üzere başvuran kadınları uygun işgücü taleplerine yönlendirmekte olduğunu ve işe giriş süreçlerinin takip edildiğini, kadınların işten çıkarılmaları ve gerekli koşulları taşımaları halinde Kurum tarafından, kadınlara belli sürelerde işsizlik ödeneği sağlandığını belirtmiştir. Kurum, İşgücü Yetiştirme Hizmetleri; İş ve Meslek Danışmanlığı; Meslek Araştırma ve Geliştirme Hizmetleri; İş Arama Becerilerini Geliştirme Eğitimleri ve Aynı amaç doğrultusunda TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu tarafından, Ankara’da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının da katılımı ile “Kadının Çalışma Hayatına Katılımı ve İstihdamının Artırılması” konulu genel bilgilendirme ve istişare toplantıları düzenlendiği belirtilmiştir. 35 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE İşletmelerde Eğitim Hizmetleri programlarında kadının istihdamını artırıcı uygulamalara yer vermiştir. Ayrıca, kadınların meslek edinerek güçlenmesini hedefleyerek devam edecekleri ve istihdamlarının sağlanabileceği istihdam garantili olan veya olmayan meslek edindirme kursları açmakta olduğunu ifade etmiştir. Türkiye’de 1988-2009 yılları arasında Ankara İli de dâhil olmak üzere 204.825 kadın bu kurslardan yararlanmıştır. Bölgelerde Örgün Eğitim Dışında Kalmış Kadınların Mesleki Eğitim Kazandırılması Projesi” hayata geçirilmiştir. Bu proje kapsamında Akyurt Belediyesi tarafından, taşrada yaşayan, az eğitim almış veya hiç eğitim almamış müracaat eden toplam 86 kadının üç yıllık mesleki bir eğitimden geçirerek, endüstri meslek lisesi mezunu yapmak ve kendi ayakları üzerinde durabilmeleri amaçlanmıştır. Keçiören Belediyesi ise kadınlara yönelik olarak psikolojik ve hukuki danışmanlık hizmetleri verdiğini, meslek edinme konusunda KEÇMEK (Keçiören Belediyesi Meslek Edinme Kursları) aracılığıyla kurs almalarını sağladığını ve iş bulunması ya da iş konusunda yönlendirmeler yaptığını belirtmiştir. Kadın istihdamının artırılması konusunda yerel yönetimlere de çok önemli sorumluluklar düşmektedir. Yerel yönetimlerin kendi imkânlarını kullanarak çalışmalar yürütmesi ve yaptıkları çalışmaların sürdürülebilirliğinin sağlanması gerekmektedir. Bu konuda Ankara İli sınırları içerisindeki belediyeler de çeşitli girişimler ve çalışmalar da bulunduklarını belirtmişlerdir. Türkiye’de kadına yönelik şiddete dikkat çeken ve bu konuda çalışmalar yapan, ilk kuruluşlar bağımsız kadın örgütleridir. Ankara İli içerisinde faaliyet gösteren bağımsız kadın örgütlerinin kadın istihdamını artırmaya, kadını sosyal ve ekonomik yönden güçlendirmeye ve kadın emeğini görünür kılmaya yönelik çalışmaları da vardır. Akyurt Belediyesi, ilçede halen inşaatı devam etmekte olan Akyurt Kültür Parkı ve Merkezi’nin bünyesinde kadınların hazırladıkları el ürünleri için özel stantlar oluşturarak kendilerine devamlı gelir ve iş imkânı sağlamayı ve yine aynı Merkez bünyesinde kadınların genel eğitim ihtiyaçlarına cevap verebilecek meslek becerilerini geliştirmek için kurslar düzenlemeyi planlamaktadır. Bu yönde çalışmalar yapan Kadın Dayanışma Vakfı, Kadın Danışma Merkezi’ne başvuran kadınları, İŞ-KUR’a, iletişim içinde oldukları özel istihdam bürolarına ve işverenlere yönlendirmektedir. Aynı zamanda Vakıf, iş Kadınlara yönelik özellikle istihdam garantili meslek edindirme kursları önemli bir güçlenme aracıdır. Ankara’nın bazı ilçelerinde “Dezavantajlı 36 ANKARA ‹L EYLEM PLANI yaşamında şiddete ve ayrımcılığa uğrayan kadınlara hukuki danışmanlık hizmeti vermektedir. özel istihdam bürosu ve kreşi bulunmaktadır. Ana hedeflerinin kadınların mesleki eğitim alarak iş hayatına katılmaları olduğunu belirten KEİD özel istihdam bürosunda çalışan özel eğitim almış iş danışmanları aracılığı ile sistematik olarak işe yerleştirme ve takibini yapmanın mümkün olduğunu belirtmiştir. Bunun yanı sıra iş arama, özgeçmiş hazırlama, iş görüşmesi yapma konularında da danışmanlık hizmeti verilmektedir. Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği (KEİD) ise 2004 yılında başlayan “Kadınlar için Kadınlar” Projesi kapsamında Mamak ilçesinde kadınların işgücü piyasasına ve sosyal hayata katılabilmeleri için mesleki kurslar verildiğini ve kendi işini kurmak isteyen kadınlara danışmanlık hizmeti ve finansal destek sağlandığını belirtmiştir. Dört yıl süren proje döneminde toplam 560 kadın bu eğitimlerden faydalanmış, bu kadınlardan 220’si işe yerleştirilmiştir. 17 kadın ise kendi işlerini kurmuşlardır. Ayrıca dernekte İŞKUR meslek edindirme kursları verilmektedir. “Mamak Bölgesinde Okul Öncesi Eğitimi Destekleme Projesi” dâhilinde meslek liselerinin Okul Öncesi Eğitim Bölümleri’nden mezun olan genç kızların anaokullarında eğitim personeli olarak çalışabilmeleri için özel bir eğitim programı düzenlenmiştir. Dernek, kadınların çalışmalarında en büyük zorluklardan biri olan çocuk bakımı sorununa çözüm getirmek amacıyla 60 kapasiteli bir anaokulu açmıştır. Ayrıca, dernek tarafından verilen eğitimler sırasında katılımcı kadınların çocuklarına düşük ücretle, sığınmaevinden çıkan kadınların çocuklarına da DOVE Projesi süresince ücretsiz bakılmaktadır. Türkiye Soroptimist Kulüpleri Federasyonu ise federasyon çatısı altındaki derneklerin çalışma yaptıkları Toplum Eğitim Merkezleri’nde açılan meslek edindirme kurslarını sürekli teşvik ederek, bu kursları bitirenlerin iş bulmaları için çaba göstermekte olduğunu belirtmiştir. Ankara’daki iki merkezin 2010 yılındaki kayıtlı kursiyer sayısı 130 kişidir. Kadınların çalışma hayatına katılımının sağlanması ve sürekli hale getirilmesi için yaşlı, özürlü ve çocuk bakım hizmetlerinin sunulması büyük önem taşımaktadır. Bu konuyla ilgili KEİD çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Derneğin 37 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE HEDEF 4: ŞİDDET GÖREN VE GÖRME RİSKİ TAŞIYAN KADINA VE VARSA ÇOCUĞUNA/ÇOCUKLARINA YÖNELİK ULAŞILABİLİR KORUYUCU HİZMETLERİN DÜZENLENMESİNİ VE UYGULANMASINI SAĞLAMAK bağlı kuruluşu olarak İldeki kadın konukevi başvurularını değerlendirmeye başlamıştır. Kadın Konukevi hizmetinden yararlanmak isteyen kadınların görüşmeleri merkez tarafından gerçekleştirilmektedir. Kadınlar, bu Merkez’e karakollar, Alo 183 Aile, Kadın, Çocuk, Özürlü ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Valilik, sağlık ocakları, hastaneler, belediyeler, Baro gibi kurumlar tarafından yönlendirilmektedir. Kadın Konukevi başvurularının değerlendirilmesinde ihtiyaç duyulması halinde Büyükşehir Belediyesi ve Çankaya Belediyesi Danışma Merkezleri ve Konukevleri ile işbirliği yapılmaktadır. Şiddet gören ya da risk altındaki kadınlara sunulması gereken, koruma, barındırma, tedavi, meslek/iş edindirme, güçlendirme, yasal haklar, çocuk/yaşlı bakımı ve rehabilitasyon gibi hizmetlerin tanımlanması ve planlanması şiddetin önlenmesi için önemli bir adımdır. Kadına yönelik şiddetin yaygın ve çok yönlü bir konu olduğu göz önünde bulundurularak şiddetle mücadelede kurumsallaşmış ve işbirliği içinde gerçekleştirilen hizmetlerin önemli sonuçlar vereceği söylenebilir. Bu kapsamda, Ankara İlinde yürütülen çalışmaların başında danışma merkezleri ve sığınmaevleri tarafından verilen hizmetler gelmektedir. Özellikle aile danışma merkezlerinde verilen hizmetlerin kadına yönelik şiddetle mücadele konusunda duyarlı hale gelmesi Hedef 4’ün gerçekleşmesi açısından önemlidir. Konukevinde kalan kadınların talepleri doğrultusunda aile üyelerinden biri ya da birkaçı ile görüşmek istemeleri durumunda, risk analizi yapıldıktan sonra, Aile Danışma Merkezi’nde profesyonel rehberlik eşliğinde ve korumalı bir ortamda görüşmeleri sağlanmaktadır. Aile Danışma Merkezi’nin şiddet gören ya da şiddet görme riski bulunan kadın ve çocukları ile çalışmasının temel felsefesini, eşleri ya da Bu kapsamda Ankara’da SHÇEK’e bağlı hizmet hizmet veren Aile Danışma Merkezi ve Kadın Konukevi olmak üzere iki kuruluş bulunmaktadır. Ankara Aile Danışma Merkezi, 14.05.2009 tarihinde yeni yapılanma süreci ile birlikte İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü 38 ANKARA ‹L EYLEM PLANI psiko-sosyal sorunlar gibi konularda verdiği danışmanlık hizmetleri ile aile içi şiddetin önlenmesi konusunda koruyucu- önleyici hizmetleri sürdürmektedir. Merkez’de yine koruyucu önleyici hizmetler içeriğinde KİHEP, AÇEP, ADOREP, BADEP, 0-18 Yaş Aile Eğitimi gibi eğitim programları uygulamakta, çeşitli kurumlarla işbirliği içerisinde seminerler gerçekleştirmektedir. Tüm bu eğitim programlarına “toplumsal cinsiyet”, “şiddet” konuları özellikle dâhil edilerek bu konuda farkındalık yaratma çalışmaları sürdürülmektedir. kök aileleri ile yaşamayı tercih eden kadın ve yakınlarının ilişkilerinin yeniden yapılandırılması konusunda aile danışmanlığı içeriğinde desteklenmesi fikri oluşturmaktadır. Merkez, kadın ve çocuklara ilişkin çalışmalarının yanı sıra 4320 sayılı Kanun çerçevesinde aile danışmanlığı tedbiri verilen şiddet uygulayan eşlerle seanslı görüşmeler ya da grup çalışmaları içeriğinde de hizmetler sürdürmektedir. 2010 yılı içerisinde ilk kez Sincan Cumhuriyet Savcılığı Denetimli Serbestlik Merkezi ile işbirliği içerisinde eşlerine şiddet uyguladıkları için haklarında danışmanlık tedbiri öngörülen 22 erkek ile sekiz oturumdan oluşan bir grup çalışması gerçekleştirmiştir. Ayrıca Ankara Aile Danışma Merkezi çalışanları 2010 yılı içerisinde DOVE projesi kapsamında “Aile Arabuluculuğu” eğitimi almıştır. Söz konusu eğitimin şiddet gören ya da görme riski bulunan kadınları ve eşleri ile yapılacak çalışmalarda etkin bir biçimde kullanılması planlanmaktadır. Ankara Kadın Konukevi fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik istismara uğrayan kadınlara psiko-sosyal ve ekonomik sorunlarını çözmeleri sürecinde destek sağlamak ve varsa çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üç ay süre ile yatılı olarak hizmet vermektedir. 16 kapasite ile hizmetini sürdüren Konukevine bağlı olarak 13 kapasiteyle yatılı hizmet veren İlk Kabul Bölümü 01.06.2009 tarihinde fiilen hizmete açılmış ve toplam kapasite 29 olmuştur. Konukevi (İlk Kabul Bölümü dâhil) hizmetinden 2010 yılında 449 kadın, 196 çocuk (kız 95, erkek 101) olmak üzere toplam 644 kişi yararlanmıştır. Şiddet gören ya da görme riski bulunan kadınları, çocukları ve diğer aile üyeleriyle yukarıda sayılan çalışmaların yürütülmesinin yanı sıra Aile Danışma Merkezi; evliliğe hazırlanan çiftlere danışmanlık, eşler arası anlaşmazlıklar, anne, baba ve çocuklar arasındaki sorunlar, ebeveyn tutumları, tek ebeveyn ve çocuk ilişkilerinde yaşanan sorunlar, çocuklardaki Kadın Konukevine kabulü yapılan kadınların sorunlarının çözümünde kadın ve sosyal çevresi bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Fiziksel, duygusal ve çevresel etkenler nedeniyle baskı 39 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE altında kalarak normal fonksiyonlarını geçici bir süre yerine getiremeyen kadınlarla mesleki çalışmalar yapılarak onların sosyal ilişkilerini kişi, aile ve çevresi yönünden daha doyurucu düzeye getirmeye çalışılmaktadır. Kadınların kendi hayatlarına dair sorun ve beklentileri belirlerken aynı zamanda kendilerine, sorunlarını çözecek kişilik becerileri kazandırmak da amaçlanmakta, toplumsal destek mekanizmalarının devreye girmesi ve kadının bunlara ulaşma olanakları sağlanmaktadır. sağlanmakta ve Kadınlar yasal hakları konusunda bilgilendirilmektedir (eğitim, danışma, rehberlik, yasal haklarını kullanmalarına yönelik kişisel çalışma yapmak, yasal hakkını kullanan kadının savunuculuğunu yapmak vb. faaliyetler). Psikolojik destek sağlamak amacıyla mesleki çalışmalar yapılmakta, sağlık kuruluşlarına sevk ve tedavilerinin sağlanması ve takip edilmesi, özel gereksinimleri nedeniyle hayatını sürdürebilecek yeterliliğe sahip olmayan kadınların Bakım ve Rehabilitasyon Merkezine yerleştirilmeleri v.b. hizmetler verilmektedir. Kadınların sorunlarının çözümüne yönelik mesleki plan sonrasında eylem planı hazırlanmakta, kadın ve çocukla mesleki kişisel ve grup çalışmalarının yanı sıra toplumsal mekanizmalara ulaşmalarına yönelik adımlar da belirlenmektedir. Kadınların sosyal güvence ile ilgili sorunları Konukevinde kaldıkları süre içerisinde çözümlenmeye çalışılmakta ve Konukevi sonrasında da sosyal güvenceleri olması için gerekli tedbirler alınmaktadır (SGK kayıt, Yeşil Kart temini vb.). Kadınların hukuksal destek mekanizmalarından yararlanması Ekonomik sorunlarının çözümüne yönelik olarak; iş danışmanlığı ve rehberlik, işe yerleşen kadınların çalışma hayatına adaptasyonları, SHÇEK ve diğer kurumların ayni-nakdi yardımlarından yararlanmaları, özellikle işe yerleşen kadınların çocuklarının kreş hizmetinden yararlanması, bağımsız yaşama geçecek kadınların desteklenmesi sağlanmaktadır. Kadının ailesi ve/veya sosyal ilişkilerinin olumlu yönde yeniden yapılandırılması amacıyla mesleki çalışmalar da yapmaktadır. 40 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Ankara Kadın Konukevi tarafından 2010 yılı verileri değerlendirildiğinde (İlk Kabul Bölümü dâhil); kadınların fiziksel-duygusal-cinsel ve ekonomik istismar, kendi iradeleri dışında oluşan ekonomik-sosyal yoksunluk, evlilik dışı hamile kalma ya da çocuk sahibi olma nedeniyle ailesi tarafından istenmeme ve diğer nedenlerle (can güvenliği tehdidi, yetiştirme yurdundan çıkışlı olma, kısa süreli misafir olma vb.) hizmetten yararlandıkları anlaşılmıştır. Ankara Kadın Konukevi ve bağlı İlk Kabul Bölümüne kabulü yapılan kadınlardan;308 kadın fiziksel, duygusal, cinsel ve ekonomik şiddet ve istismara uğrama, 89 kadın sosyo-ekonomik yoksunluk, 7 kadın evlilik dışı hamile kalma ya da çocuk doğurma, 12 kadın istenmeyen evliliklere zorlanma, 20 kadının diğer nedenlerle geldikleri tespit edilmiştir. ve Kadın Sığınmaevleri ile kadına yönelik şiddet mücadelesine katılmaktadırlar. Ankara Büyükşehir Belediyesi, sığınmaevinde kısa süreli kalan ve ailesinin yanına dönmeye karar veren kadınlar için; eş veya öz ailesiyle barıştırma (arabuluculuk), psikolojik destek, farkındalık kazandırma, yasal haklarını bildirme, sağlık imkânı sunma çalışmaları, iş bulma çalışmaları olduğunu belirtmiştir. Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’na bağlı SHÇEK’e bağlı Toplum Merkezlerinde ise şiddet görmesi nedeni ile müracaat eden kadınlara yasal hakları ve 4320 sayılı Aileyi Koruma Kanunu hakkında bilgi verilmekte ve izleyeceği prosedür konusunda rehberlik yapılmakta, kadının konukevine yerleşme talebi olması halinde ise Ankara Aile Danışma Merkezi ve Kadın Konukevi ile iletişim kurulmakta olduğu belirtilmiştir. SHÇEK’e bağlı konukevleri dışında Ankara’da yerel yönetimler de kendi bünyelerindeki Aile Danışma Merkezleri, Kadın Danışma Merkezleri 41 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE riski taşıyan kadınlar ve varsa beraberlerindeki çocuğuna/çocuklarına psiko-sosyal, hukuksal ve ekonomik sorunlarının çözümlenmesi sırasında geçici barınma hizmeti sunmaktadır. Kadın Sığınmaevinde psikolojik destek programları (psikiyatrik değerlendirme ve muayene, bireysel danışmanlık, grup terapileri); sosyal destek programları (rehberlik hizmetleri, sosyal hizmetler, giysi ve eşya yardımları); çocuklara yönelik psiko-sosyal değerlendirme, bakım ve eğitim hizmetleri; sosyal etkinlikler (konser, sergi, gezi, tiyatro); sanatla iyileşme çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Kadın Sığınmaevinde iki yıl içinde 201 kadın ve 149 çocuk kalmıştır. Sığınmaevinde kalan kadın ve çocukların giysi ve eşya ihtiyaçları Çankaya Belediyesi Toplumsal Dayanışma Merkezleri (TODAM) aracılığı ile sağlanmaktadır. Sığınmaevinde kalan kadınlara yönelik hukuki danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesi için Ankara Barosu ile protokol imzalanmıştır. Kadın ve Aile Şube Müdürlüğü bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Kadın Sığınmaevi 24 yatak kapasitesi ile hizmet vermektedir. İlk kabul bürosunda Sığınmaevinde kalmasına karar verilen kadınlar Sığınmaevine yerleştirilmekte, Kadın Sığınmaevinde uzun süre kalan ve ailesinin yanına dönmesi mümkün olmayan kadınlar için; özgüven kazandırma, iş ve meslek edindirme kursları, iş bulma çalışmaları, sağlık sorunları, yasal destek, çocuklarına yönelik çalışmalar, sığınmaevi sonrası izleme ve takip yapılmaktadır. Çankaya Belediyesi ise Ankara İli içinde kadınlara Mart 2008’den itibaren Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi ile hizmet vermektedir. Belediye, Danışma Merkezine başvuran her sosyal kesimden kadının toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet, ayrımcılık, kadın-erkek eşitliği, yasal haklar, istihdam olanakları gibi konularda bilgilendirilmeleri, güçlendirilmeleri ve desteklenmelerine yönelik çalışmalar yaptığını belirtmiştir. Başvuru yapan kadınlara gerektiğinde farklı sosyal hizmet destekleri için gereken yönlendirmeler yapılmaktadır. Edinilen bilgiye göre, Kadın Danışma Merkezine iki yıl içinde yaklaşık 500 kadın yüz yüze başvuruda bulunmuştur. Keçiören Belediyesi tarafından açılan Kadın Danışma Merkezi ise Aralık 2010 tarihinden itibaren faaliyetlerine başlamıştır. Merkeze telefonla veya şahsen başvurular yapılmaktadır. Merkezde şiddet mağduru ya da şiddet riski altındaki kadın ve çocukların ihtiyaç duyabileceği hizmetler uzmanlar tarafından sağlanarak, sorunun çözümüne yönelik destek ve danışmanlık hizmetleri verilmektedir. Kadın Danışma Merkezi Çankaya Belediyesi Kadın Sığınmaevi fiziksel, duygusal, cinsel, ekonomik ve psikolojik şiddete maruz kalmış veya kalma 42 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Merkezine; bilinmeyen numaralar servisi, TVradyo programları, gazete haberleri, internet, karakol amirlikleri, kadın kuruluşları, daha önce başvurmuş olanların yakınları aracılığıyla ve Vakfın ve bağımsız kadın örgütlerinin alanlarda dağıtmış oldukları bildirilerdeki iletişim bilgileri üzerinden başvurular yapılmaktadır. Vakfın web sitesi ile hem kadınların vakfa erişimleri kolaylaşmakta, hem de şiddete uğradıklarında yapabilecekleri ile ilgili bilgilenmelerine olanak sağlanmaktadır. Yoğunluklu olmamakla birlikte bilgi almak amacıyla Ankara dışından başvuran kadınlar, bulundukları illerdeki kadın danışma merkezlerine ve Alo 183 Aile, Kadın, Çocuk, Özürlü ve Sosyal Hizmet Danışma Hattına yönlendirilmiştir. Vakıf, 1991 yılında, Türkiye’nin ilk bağımsız kadın sığınağını Altındağ Belediyesinin işbirliği ile açmıştır. Sığınak 1993-1999 yılları arasında açık kalmıştır. Ardından 2003-2004 yılları arasında, Yenimahalle Belediyesinin katkılarıyla bağımsız kadın sığınağı açılmıştır. kadınlara hukuki, psikolojik danışmanlık, iş bulma, sığınmaevleri, sağlık, güvenlik gibi hizmetler ve başvurulabilecek mekanizmalar hakkında bilgi, destek, yönlendirme ve güçlendirme çalışmaları sunmakta olduğunu belirtmiştir. Ayrıca, Keçiören Belediyesinde 20 kadın ve 20 çocuk kapasiteli sığınmaevi binasının 2011 Mart ayında hizmete girmesi planlanmaktadır. Kuruma başvuran kadınlara ihtiyaçları doğrultusunda psikolojik destek, hukuki konularda yönlendirme, barınma ve iş bulma konusunda destek, meslek edinme konusunda kurs yönlendirmeleri, ev tadilatı, gıda, eşya ve kıyafet yardımı yapılmaktadır. Ankara’da şiddet alanında önemli faaliyetlerde bulunan Kadın Dayanışma Vakfı Danışma Merkezi, 1991 yılından beri şiddete uğrayan kadınlara hukuki, psikolojik destek vermekte, sığınma, iş bulma, çocuk bakımı gibi konularda gerekli yönlendirmeleri yapmaktadır. Kadınlar merkeze hem yüz yüze hem de telefonla başvuru yapmaktadırlar. Vakıftan alınan bilgiye göre, son bir yılda Kadın Danışma Merkezine 310 kadın başvurmuş, çeşitli konularda destek almıştır. Merkezde, başvuru yapan kadınlarla ön görüşme yapılmakta, psikolog ve psikiyatri görüşmeleri yapılmaktadır. Ayrıca, alanlarında uzman gönüllü avukatlar, kadınlara hukuki destek vermektedir. Kadın Danışma 2005 yılında açılan İnsan Ticaretiyle Mücadele Sığınağı ise Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Uluslararası Göç Örgütü ile işbirliği içinde sürdürülmektedir. Kadın sığınmaevleri ve danışma merkezlerine başvuran kadınlara nakdi yardım sağlama konusunda Merkez Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ile kaymakamlıklar faaliyet göstermektedir. 43 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE ve namus cinayeti, cinsel saldırı, her türlü şiddet ve kadın hakları ihlali konularında başvuruda bulunan kadınlara destek olmakta; başlamış ya da başlayacak olan hukuki süreçte gönüllü olarak yer almakta ve yasal her türlü hakkı konusunda yardım edilmekte olduğunu belirtmiştir. Kadın Hakları Kurulu, şiddet mağduru kadınlara yapılan yardımların somutlaştırabilmesi için şiddete uğrayan kadınların yerleştirilebilecekleri sığınmaevlerinin açılması, var olanların durumunun iyileştirilmesi, bununla birlikte gizlilik ve güvenliklerinin de sağlanması konusunda da çalışmalar yürütmektedir. Bütün bu çalışmaların yanında Kadın Hakları Kurulu, aile içi şiddet mağdurlarına veya diğer insan hakları ihlalleri mağdurlarına yasal yolların kullanılmasında ve hukuki mali desteğe erişim konularında rehberlik yapmaktadır. Kurul, bu rehberlik hizmetlerini Ankara Barosu Kadın Danışma Merkezi aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Valilik Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, özellikle sığınmaevi hizmetinden yararlanan ve ayrıldıktan sonra bağımsız yaşama geçen kadınlara süreli nakdi yardım desteğinde bulunduğunu ve 2009-2010 yılları arasında Ankara’daki kadın konukevleri bünyesinde konuk edilen kadınlardan 211 kişiye 31.449 TL tutarında yardım yapıldığını belirtmiştir. Ancak 2011 yılı başından itibaren nakdi yardım desteği il dışından gelen ihtiyaç sahipleriyle sınırlı tutulmakta, il sınırlarındaki kadın konukevlerinde kalan kadınlara sadece kaymakamlık kaynaklarını kullanma olanağı tanınmaktadır. Çubuk Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfınca kadınlara çeşitli yardımlar yapılmaktadır. Akyurt Belediyesi “Aile Yaşam Merkezi”nde kadınların sosyal aktivitelerde bulunacakları bir mekân oluşturmayı, Çubuk Belediyesi ise “Toplum Merkezi” adı altında faaliyetlerine başlamayı planladıklarını belirtmişlerdir. Kazan Belediyesi Mavi Ay birimi ile kadınların sorunları dinlenmekte ve sorun çözümü için yönlendirmeler yapmaktadır. Merkez, Ankara Barosu Kadın Hakları Kurulu alt birimi olarak 30.11.1998 tarihinde Ankara Adliye Sarayı içinde faaliyete başlamıştır. Kadına yönelik şiddet konusunda eğitim almış kadın avukatlar danışmanlık hizmeti vermektedirler. Ayrıca kurula gönüllü olarak destek veren bir psikolog her hafta haftada bir gün olmak üzere Ankara Barosu Kadın Danışma Merkezinde, şiddet mağduru kadınlara ve aile fertlerine psikolojik danışmanlık hizmeti vermektedir. Kadınlara danışmanlık hizmeti veren diğer kurumların başında Ankara Barosu Kadın Hakları Kurulu gelmektedir. Kadın Hakları Kurulu, Ankara’dan ya da şehir dışından ulaşan veya kurul üyeleri aracılığıyla haberdar olan töre 44 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Alınan bilgiye göre, Türkiye’nin her yerinden ve yurtdışından (Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda gibi) telefonla merkeze ulaşan kadınlar ve Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu kadınlar hukuksal sorunları hakkında yardım almaktadır. Kurul tarafından verilen bilgiye göre merkeze gelen kadınlara öncelikle yasalardan doğan hak ve yükümlülüklerinin anlatılmakta olduğu “Kadın Hakları El Kitabı” verilerek izleyecekleri yasal yol hakkında bilgi edinmelerinin sağlandığı belirtilmiştir. Cinsel tacize uğrayan kız çocuklarına gerekli danışmanlık verilerek Baro’nun Çocuk Hakları Merkezi ile işbirliği yapılmakta, başvuran kadınların ihtiyacına ve özel durumlarına göre, SHÇEK ve belediyelere ait sığınmaevlerine yönlendirme yapılmaktadır. Merkez, İzmir, İstanbul gibi büyük şehirlerle birlikte özellikle Anadolu’da bulunan barolara istedikleri bilgi ve belgeleri vererek kadın danışma merkezi kurmaları konusunda yardımcı olmakta, 4320 Sayılı Kanun’un uygulanması konusunda bilgi almak amacıyla, değişik illerden merkezi arayan avukatlara ve kadın mağdurlara yasa metnini, dilekçe ve karar örneklerini göndererek, yasanın daha etkin bir şekilde uygulanmasına çalışmaktadır. Programı tarafından finanse edilen ve aile içi şiddete maruz kalmış kadınların uzun dönemli desteklenmesinde bir model oluşturmayı hedefleyen bir projedir. Projenin ana yararlanıcısı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumudur. Ankara, Mersin ve Adana olmak üzere üç pilot ilde uygulanmaktadır. Projenin partner kuruluşları İŞKUR, Ankara Krize Müdahale Merkezi, Ankara Barosu, Gazi Üniversitesi Çocuk Koruma Merkezi, Türk Psikolojik Rehberlik ve Danışmanlık Derneği’dir. Hollanda Sığınma Evleri Federasyonu ve SEED Vakfı da Hollanda’daki partner kuruluşlardır. Kadına yönelik şiddetle mücadelede güvenliğin sağlanması önemlidir. Bu amaçla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından 12 Haziran 2009 tarihinde “Kadın Konukevinden Yararlanan Kadınlara İlişkin Güvenlik Sistemi Oluşturulması” konulu toplantı düzenlenmiştir. Her ilde olduğu gibi Ankara İlinde de güvenlik hizmetleri sunan birimler olan jandarma komutanlığı ve emniyet müdürlüğünün kadına yönelik şiddet alanında acil müdahalede bulunabilmeleri ve kendilerine başvuran kadınlara gerekli hizmeti vermeleri büyük önem taşımaktadır. Kadınlara uzun dönemli destek sağlanması açısından KEİD çalışmalar yürüttüğünü belirtmiştir. KEİD “Aile İçi Şiddetle Mücadele” Projesi Hollanda Dışişleri Bakanlığı MATRA İl sınırları içinde görev yapan jandarma birimleri aile içi şiddete maruz kalan bireylerin 45 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE şiddet ortamından uzaklaştırılarak güvenliklerinin sağlanması ve adli işlemlerin icrasının yanı sıra, paydaş kurumlarla iş birliği içerisinde mağdurların bakım ve korunmasının sağlanması, tıbbi tedavilerine yardımcı olunması ve kadın sığınmaevlerine yerleştirilmesi gibi hizmetlerin takibini yaptıklarını belirtmişlerdir. Bu kapsamda 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu, 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat Görev Yetkileri Kanunu, 4271 Sayılı Medeni Kanun ve 2828 Sayılı SHÇEK Kanunu çerçevesinde önleyici ve adli yetkiler kullanarak mağduriyetlerinin azami seviyede giderilmesi konusunda çalışmalar yaptıklarını bildirmişlerdir. Ankara İl Jandarma Komutanlığı, kadına yönelik şiddet vakalarında, bir yandan gerekli adli ve idari işlemler yapılırken diğer yandan şiddete maruz kalan bireylere tıbbi bakım ve sosyo-ekonomik yardım konularında rehberlik hizmeti sağlamakta, mağdurların alternatif hizmet modellerinden yararlandırılabilmesi maksadıyla İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ile yapılan protokol kapsamında Jandarma Çocuk Merkezine görevlendirilen sosyal hizmet uzmanından faydalanıldığını, mağdurların güvenli bir ortamda yasal işlemlerinin yürütülmekte olduğunu belirtmiştir. Jandarma Çocuk Merkezi tarafından ise herhangi bir kişi/kuruma teslim edilinceye kadar geçen sürede çocuğa geçici barınma sağlanmakta ve rehberlik ve danışma hizmeti verilmektedir. Bunun yanı sıra şiddet uygulayan bireylerinde psikolojik destek ağırlıklı olarak tıbbi yardım almaları konusunda diğer kurumlarla işbirliği çerçevesinde yönlendirmeler yapılmaktadır. Ayrıca, TC Başbakanlık SHÇEK ve İçişleri Jandarma Genel Komutanlığı arasında “Aile İçi Şiddet Mağdurlarına ve Mağdur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artırılması ve İşbirliğinin Geliştirilmesine Yönelik Protokol” imzalanmıştır. Emniyet Genel Müdürlüğü, SHÇEK ve KSGM arasında imzalanan “Aile İçi Şiddet Mağdurlarına ve Mağdur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artırılması ve İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol” imzalanmıştır. Bu protokol gereği Emniyet Genel Müdürlüğü ve SHÇEK temsilcilerinin işbirliği halinde ve gizlilik ilkesi göz ardı edilmeden aile içi şiddet mağdurlarına ve mağdur çocuklara yönelik verilen hizmetlerin kapasitesinin artırılması ve işbirliğinin geliştirilmesi çerçevesinde uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi, çözüm önerilerinin ortaya konulması ve hayata geçirilmesi yönünde çalışmalar yürütmeleri planlanmaktadır. Ankara İli dâhil tüm il emniyet müdürlüklerinin de bu protokol çerçevesinde üzerine düşen görevleri yapmaları beklenmektedir. Kadınlara yönelik sığınmaevi ve danışma merkezleri hizmetlerini örgütlerken, bu birimlerde 46 ANKARA ‹L EYLEM PLANI HÜKSAM ve BÜKÇAM, Çankaya Belediyesi “Kadın Sığınmaevi”nin kuruluşuna savunuculuk bağlamında, daha sonra da burada görevli personelin eğitimine teknik destek vermiştir. görev yapacak profesyonellerin konu ile ilgili özel eğitim almaları son derece önemli olup Ankara’da bu yönde çeşitli çalışmalar mevcuttur. Çankaya Belediyesi Kadın Sığınmaevi ve Danışma Merkezi çalışanları İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü koordinasyonunda ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu tarafından yürütülen “Kadın Sığınmaevleri Projesi” kapsamında, sığınmaevi ve danışma merkezi çalışanlarına yönelik olarak düzenlenen eğitimlere katılmışlardır. Kadın Sığınmaevi ve Danışma Merkezinde görevli iki psikolog ve bir psikolojik danışman, Adalet Bakanlığı ile İngiltere ve Galler Ulusal Denetimli Serbestlik Hizmetleri işbirliğinde hayata geçirilen “Türk Denetimli Serbestlik Hizmetlerinde Çocuklar ve Mağdurlarla ilgili Çalışmaların Geliştirilmesi Eşleştirme Projesi” kapsamında düzenlenen “Cinsel Suç Mağdurları Müdahale Programı Eğitimi”ne katılım sağlamıştır. “Sosyal Demokrat Belediyecilikte Kadın Sığınağı Modeli Nasıl Olmalı?” konulu çalıştay Kadın Danışma Merkezi ve Sığınağı çalışanlarının, Ankara Üniversitesi Kadın Çalışmaları Programı öğrencilerinin ve Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Kadın Danışma Merkezi psikoloğunun katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Ayrıca sığınmaevi çalışanlarının Türkiye Belediyeler Birliği tarafından düzenlenen eğitim ve bilgilendirme içerikli atölye çalışmalarına katılmakta oldukları belirtilmiştir. Keçiören Belediyesi Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi çalışanlarının İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen Sığınmaevleri Projesi kapsamında “Yerel Yönetimler ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalışmaları” konulu toplantıya ve sığınmaevi personeli için “Sığınmaevleri Projesi” çerçevesinde yapılan 5 günlük kadın sığınmaevleri çalışanları eğitimine, Kadın Danışma Merkezi ve Sığınmaevi’nde çalışacak meslek elemanları için düzenlenen eğitime katılım sağlandığını belirtmiştir. Kadın Danışma Merkezinin bulunduğu belediye biriminin tüm personeline kadına yönelik şiddet, kadın danışma merkezleri ve sığınmaevleri işleyişi ve dikkat edilecek hususlar konulu eğitim çalışması düzenlenmiştir. Ayrıca Keçiören Belediyesinin tüm personeline Kadın Danışma Merkezleri ve Sığınmaevleri hakkında bilgi ve bu alanda dikkat edilecek hususların (gizlilik, güvenlik vb.) yazılı olduğu bir metin dağıtılarak çalışanlar bilgilendirilmiştir. Kadın danışma merkezleri ve sığınmaevlerinde görevlendirilecek profesyonellerin eğitiminin yanında kadına yönelik şiddet konusunda gerektiğinde ilk başvurulan profesyonel grup olan 47 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE jandarma ve polislerin eğitimi de büyük önem taşımaktadır. yönelik aile içi şiddet, kadınların hukuki hakları ve yürürlükteki yönetmelikler konularını kapsayan bir eğitim programı uygulandığını belirtmiştir. Ankara İl Emniyet Müdürlüğünden alınan bilgiye göre, “Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Polisin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eğitimi” kapsamında Türkiye’de İl Emniyet Müdürlükleri Polis Merkezlerinde çalışan 40.000 personel eğitilmiştir. Bu eğitimlerden Ankara İlinde görev yapan çalışanlar da yararlanmıştır. Ayrıca “Aile içi şiddet nedeniyle başvurulduğunda polisin yapacağı Adli ve İdari İşlemler” konulu broşür hazırlanmış ve dağıtımı yapılmıştır. Ankara İl Jandarma Komutanlığı ise görev yapacak personele görev öncesi eğitim sürecinde, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konusu ile ilgili yasal mevzuat ve uygulamaya yönelik hususlarda temel eğitim verildiğini; aile içi şiddete yönelik seminerler düzenlendiğini ve mobil eğitim sağlandığını bildirmektedir. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ev-içi Adalet Birimi ise A.Ü. İbni Sina Hastanesi Acil Servisinde karşılaşılan şiddet olaylarında isteyen kişilere hukukla ilgili yol göstermekte olduğunu belirtmiştir. Birim son bir yılda 46 kişiye hukuki destek vererek ve ilgili diğer kuruluşlarla ilişkiye geçilmesini sağlamıştır. Kadın Dayanışma Vakfı da polis görevlileri için eğitim programı hazırladığını uzman psikologları tarafından Ankara Emniyet Müdürlüğüne bağlı karakollardaki amirler ile yazıcı (mukayyit) polislerden oluşan 96 emniyet görevlisine kadına 48 ANKARA ‹L EYLEM PLANI HEDEF 5: ŞİDDET GÖREN KADINA YÖNELİK TEDAVİ - REHABİLİTASYON HİZMETLERİNİN VE ŞİDDET FAİLİ İLE İLGİLİ GEREKLİ MÜDAHELELERİN DÜZENLENMESİNİ VE UYGULANMASINI SAĞLAMAK Sağlık hizmetlerinin sunumunda kadına yönelik şiddetin dikkate alınmasını sağlamak bir zihniyet dönüşümüne işaret eder. Şiddetin yarattığı fiziksel ve duygusal travma altındaki kadınlar ve çocuklar ile ilk anda muhatap olan sağlık çalışanlarının bu alanda duyarlılık kazanmaları önemlidir. Öte yandan mevcut sağlık uygulamalarına ve prosedürlere şiddeti önlemeye ilişkin bir yön verilmesi gereklidir. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında çalışan hekimlerin, ebelerin ve hemşirelerin rutin çalışmaları içine kadına karşı şiddet konusunun dahil edilmesi; ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında şiddet gören kadınlara yönelik tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin verildiği özel birimler oluşturulması; bu birimlerde sağlık personelinin yanı sıra konu ile ilgili diğer uzmanların ortak çalışma yürütmesi alınacak önlemler arasında sayılabilir. Ankara’da bugüne kadar şiddetin sağlık alanına yansımaları sonucu yürütülen bazı çalışmalar söz konusudur. kapsamda şiddete maruz kalan kadınlar ve çocuklarla ilgili olarak yürütülecek çalışmaların belirtildiği prosedürler hazırlanmıştır. Bu prosedürler, 2009 yılı içinde birinci basamak sağlık kuruluşlarında ve hastane acil servislerinde çalışan sağlık personeline yönelik düzenlenen eğitimle duyurulmuştur. Bu kapsamda, kadına yönelik aile içi şiddetle mücadele çalışmaları rutin işlerin arasına alınmış ve şiddete maruz kaldığını belirten kadın ile ilgili olarak “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Kayıt Formu” düzenlenmesi, kadın ile risk değerlendirmesi yapılarak güvenlik planı geliştirilmesi, yasal bildirim, bilgilendirme ve yönlendirme çalışmaları yapılmaktadır. “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Bildirim Formu” her ay sonunda Müdürlüğe oradan da Bakanlığa gönderilmekteyken, Aile Hekimliği sisteminin uygulanmaya başlamasıyla birlikte 2010/48 sayılı Genelge gereği aile hekimlerinden Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (A.H.B.S.) dışında yazılı bilgi alınamaması, söz konusu formların da bu sisteme dâhil edilememesi işleyişte aksaklıklara neden olmuştur. İl Müdürlüğü söz konusu aksaklıkları tespit ederek Bakanlığa bildirdiğini belirtmiştir. Bu duruma çözüm getirilmesi kuşkusuz Ankara Ankara İl Sağlık Müdürlüğü, aile içi şiddetle mücadele hizmetlerinin sağlık hizmetlerine dâhil edilmesi amacıyla Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen çalışmaların Ankara yerelinde uygulanmasında çaba göstermektedir. Bu 49 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Şiddetle Mücadelede Sağlık Personelinin Rolü ve Uygulanacak Prosedürler Eğitimi Protokolü”, kapsamında saha eğitimlerine devam etmekte, bu eğitimler Ankara İli için de sürdürülmektedir. İli düzeyinde de kadına yönelik şiddet vakalarının kayıt ve bildirimi yönünden çok önemlidir. Ankara’da Sağlık Bakanlığı “Acil Serviste İntihar Girişimlerine Psikososyal Destek ve Krize Müdahale Programı” çerçevesinde oluşturulan Krize Müdahale Birimlerinde aile içi şiddete maruz kalmış kadınlara da psiko-sosyal destek hizmetleri verilmektedir. Bu birimlerde Psikolog ve Sosyal Hizmet Uzmanları çalışmaktadır. Uygulamanın yapıldığı pilot hastaneler şunlardır; Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi (E.A.H.), Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara E.A.H., Atatürk E.A.H., Etlik İhtisas E.A.H., Sincan Dr. Nafiz Körez Devlet Hastanesi, Polatlı Duatepe Devlet Hastanesi. Ayrıca hastanelerde şiddete maruz kalan kadınlara yönelik hizmetlerin, sosyal hizmet uzmanlarının görev yaptığı Sosyal Servisler ve Hasta Hakları Birimleri aracılığı ile yürütülmesinin tercih edilmesi için yazı yazılmıştır. Ankara Üniversitesi Psikiyatrik Kriz Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde “Kadına Yönelik Şiddeti Önlemeye Yönelik Çalışmalar” bireysel başvurular dâhilinde olup, şiddetin birey tarafından tanımlanması ilerleyen görüşmelerde ortaya çıkmaktadır. Evlilik yaşantısında şiddete maruz kalan kadınların eşleri mutlaka görüşme sürecine dâhil edilmekte ve şiddetin durdurulmasına yönelik müdahaleler yapılmaktadır. Yine, anne ve babası tarafından şiddete maruz kalan ergenlerin aileleri sürece dâhil edilmektedir. 2008’de evlilik sorunlarıyla başvuran ve aile içi şiddet öyküsü bulunan kadınlar tüm başvuruların %24’ünü oluşturmaktadır. Bu gruptaki başlıca sorunlar; evlilikteki role uyum güçlükleri, ekonomik güçlükler, aldatma, aldatılma, eşler arasındaki kronik iletişim problemi, eşin öfkesini kontrol edememesi, eşin alkol kullanımı veya psikiyatrik tanı almış olmasıdır. Yoğun stres altındaki şiddet mağduru kadınlarda görülen depresyon, intihar fikirleri, çaresizlik, kararsızlık, kendini suçlama, güvensizlik ve bağımlılık gibi özelliklerin kendi hayatını nasıl etkilediğini fark etmesi ve bu olumsuz etkinin üzerinde konuşularak; hayatını düzenleme gücü kazanmasına yönelik tüm teknikler kullanılmaktadır. Şiddeti uygulayanların rehabilitasyonu da tartışılmakta olan ayrı bir alandır. Bu alanda İl Sağlık Müdürlüğü şiddet uygulayanlara yönelik hizmetleri psikiyatri klinikleri tarafından yürütmektedir. Bu uygulamada eksikliklerin olduğu Müdürlük tarafından tespit edilmiş, Sağlık Bakanlığına da bu konuda bilgi ve sayısal veriler verilmiştir. Bu konuda özel birimlerin oluşturulması için proje hazırlık çalışmaları Ruh Sağlığı ve Sosyal Hastalıklar Şube Müdürlüğünce yapılmaktadır. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı ile imzalanan “Kadına Yönelik Aile İçi 50 ANKARA ‹L EYLEM PLANI HEDEF 6: ŞİDDET GÖREN KADINA VE VARSA ÇOCUĞUNA/ÇOCUKLARINA YÖNELİK HİZMET SUNUMUNU GERÇEKLEŞTİRMEK ÜZERE KURUM/KURULUŞ VE İLGİLİ SEKTÖRLER ARASI İŞBİRLİĞİ MEKANİZMASINI KURMAK Kadına yönelik şiddetle mücadele çok yönlü ve çok boyutlu bir eylemliliği gerektirir. İl düzeyinde gösterilen bir kararlılık çok boyutlu bir mücadele biçiminin kurulmasındaki en önemli araçlardan biridir. Kadına yönelik şiddetle yüzleşen tüm kentsel örgütlenmelerin, kurum ve kuruluşların işbirliği içinde çalışmaları, hayata geçirilen uygulamaların sonuç vermesi açısından hayati önem taşır. İl eylem komiteleri bu işbirliği sürecini başlatan ve yönlendiren en önemli girişimdir. Ankara İl Eylem Komitesi’nin yaptığı toplantıların ilk ürünü olan il eylem planında altıncı hedef olarak işbirliği konusunda çeşitli stratejiler belirlenmiştir. muayene ve tedavi için uygun sağlık kurumlarına yönlendirilmesi işlemini sürdürmektedir. Ancak bu konuda bir protokol imzalanmamıştır. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Eviçi Adalet Birimi ise 2009-2010 yılları arasında pek çok kurumla işbirliği içinde çalışmalar yürütmüştür: Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi ve Çocuk Hakları Merkeziyle işbirliği protokolü yapılmıştır ve avukatlarla birlikte çalışmaya başlanmıştır. Birim, Üniversitenin Acil Servis, Psikiyatri, Kriz Birimi ve Çocuk Koruma Birimiyle ilişki kurulup, birlikte çalışılmaya başlamıştır. Çankaya Belediyesi, Ankara Valiliği ve Emniyet Genel Müdürlüğü, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü arasında 22 Ekim 2009 tarihinde “Aile içi şiddet Mağdurlarına ve Mağdur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artırılması ve İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol” imzalanmıştır. Ayrıca İl Sağlık Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü ile işbirliği içinde şiddet uygulayan kişilerin 51 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuyla ilişki kurulup, ortak toplantılara başlanmıştır. Ayrıca Aile Mahkemeleriyle ilişki kurulup, ortak toplantılara başlamıştır. atölye çalışmasıdır. Bu atölye çalışması, kadın kuruluşlarının temsilcileri, belediyeler ve üniversitelerin öğretim üyelerinin katılımıyla gerçekleştirilmiş olup, atölye çalışması esnasında yapılan tartışmaları ve varılan sonuçları içeren bir kitabın yayınlanması ile sona ermiştir. BÜKÇAM, eylem planının hazırlanmasını takiben kurulan izleme komitesi çalışmalarına YÖK adına da katılımda bulunmuştur. Bu alanda diğer üniversitelerin çalışmalarının da saptanarak izlenmesi için yapılan çalışmaya katkı sağlamıştır. BÜKÇAM’ın KSGM ile işbirliği içinde yürüttüğü çalışmalardan biri de 2008 yılında T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan ve “Kadına Yönelik Şiddet” bölümü de olan “Kadının Statüsü ve Sağlığı ile İlgili Gerçekler” isimli kitabın editörlüğü ve yayıma hazırlanmasıdır. Yine Kadın Dayanışma Vakfı tarafından aile içi şiddete ilişkin kamunun bilgilendirilmesi ve Yerel İşbirlikleri Geliştirme Projesi hayata geçirilmiştir. Avrupa Birliği tarafından finanse edilen bu çalışmada, aile içi şiddet konusunda kamusal duyarlılığı artırmak ve sivil kadın kuruluşları tarafından işletilen bağımsız Kadın Danışma Merkezleri ve Kadın Sığınmaevleri için sürdürülebilir bir model yaratmak amaçlanmıştır. Çalışma Kadın Danışma Merkezi ve Kadın Sığınaklarının sunduğu hizmetlerin ve faaliyetlerin sürekliliğini sağlamak ve hizmet kalitelerini artırmak için finansman, savunuculuk ve insan kaynakları gibi konularda yerel destek ve işbirlikleri oluşturmayı hedeflemiştir. Proje kapsamında genel kamu, üniversite öğrencileri ve akademisyenler, işadamları/işkadınları (özel sektör mensupları, ticaret ve sanayi odaları üyeleri, Rotary, Lions vb. sosyal klüp üyeleri), özel sektör ve kamu kesiminde çalışan kadın ve erkek profesyoneller (meslek odaları ve baroların üyeleri, vb.), Ankara’daki kadın kuruluşları ve üyeleri, ilçe belediyeleri ve çalışanları ile belediye meclis üyeleri gibi kurum ve grupları Kadın Dayanışma Vakfı işbirliği yönünde önemli bir boşluğu doldurarak işbirliğinin ve deneyim paylaşımının tartışıldığı bir atölye çalışması gerçekleştirmiştir. Kadına yönelik şiddetle mücadelede Belediye-Kadın Kuruluşları İşbirliği Kapsamında Deneyimler, Sorunlar, Çözümler Atölyesi düzenlenmiştir. Finlandiya Büyükelçiliği tarafından finanse edilen çalışma, başta kadın danışma merkezi ve kadın sığınağı faaliyetlerindeki işbirliği deneyimleri olmak üzere, 1990’larda aile içi şiddetle mücadele alanında gerçekleştirilmiş olan, kadın kuruluşları ve belediyeler arasındaki tüm işbirliği deneyimlerini paylaşmayı ve tartışmayı hedefleyen bir 52 ANKARA ‹L EYLEM PLANI içeren 15 eğitim çalışması ile atölye çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında 772 kişiye ulaşıldığı belirtilmiştir. çocuklarına sunulan hizmetlerde, uygulamadan kaynaklanan sorunların giderilmesi, kurumlar arası işbirliğinin geliştirilmesi ve hizmet kapasitesinin artırılması amaçlanmaktadır. Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından hayata geçirilen işbirliği protokolleri ve izleme toplantıları yerelde yürütülen faaliyetler için de zemin hazırlaması nedeniyle Ankara’nın potansiyeli açısından önemlidir. Kadından Sorumlu Devlet Bakanı ile Diyanetten Sorumlu Devlet Bakanı tarafından 12 Nisan 2010 tarihinde “Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi Protokolü” imzalanarak yürürlüğe girmiştir. Bu protokol çerçevesinde düzenlenecek hizmet içi eğitimlerle farkındalık ve duyarlılığının artırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda din görevlilerine yönelik eğitimler başlamış ve devam etmektedir. Bu kapsamda şimdiye kadar iki hizmet içi eğitim yapılmış olup, 2015 yılına kadar sürdürülmesi amaçlanan eğitimlerde hedef, Türkiye’de görev yapan 100.000 civarındaki din görevlisine ulaşmaktır Şiddete maruz kalan kadınlara hizmet sunan kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan personelin “kadına karşı şiddet, aile içi şiddet, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi, şiddet mağdurlarına yaklaşım tarzı, 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve ilgili diğer kanunların uygulanması” gibi konularda farkındalık ve duyarlılığını artırmak amacıyla Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü ile ilgili bakanlıklar arasında “eğitim protokolleri” imzalanmıştır. Bu protokollerle polis, sağlık personeli, aile mahkemesi hâkimleri ve cumhuriyet savcıları çeşitli eğitimlerden geçmişlerdir. Ankara İli içinde de uygulanmakta olan, “Aile İçi Şiddet Mağdurlarına ve Mağdur Çocuklara Yönelik Verilen Hizmetlerin Kurumsal Kapasitesinin Artırılması ve İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol”; Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ve Emniyet Genel Müdürlüğü arasında Ekim 2009 tarihinde imzalanmıştır. Protokol ile aile içinde şiddet gören kadınlara ve Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği, Aile İçi Şiddetle Mücadele (DOVE) Projesi kapsamında birçok kurumla işbirliği içerisindedir. Ankara Üniversitesi Kriz Uygulamaları ve Araştırma Merkezi ile şiddete uğrayan kadınların psikiyatrik tedavileri konusunda, Gazi Üniversitesi Çocuk Koruma Merkezi ile çocukların yaşadıkları travmaları atlatmaları sürecinde, Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi ile kadınlara hukuksal danışmanlık konusunda, İŞKUR ile mesleki kurslar ve iş danışmanlığı konularında işbirliği içerisinde çalışma yürütmektedir. 53 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE HEDEF 7: ŞİDDET GÖREN KADINA VE VARSA ÇOCUĞUNA/ÇOCUKLARINA YÖNELİK HİZMET SUNUMUNUN NİTELİK VE NİCELİK AÇISINDAN İZLENMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ tedbirleri gereğince, KSGM koordinatörlüğünde kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin katılımı ile “Kadına Yönelik Şiddet İzleme Komitesi” 2007 yılında oluşturulmuştur. Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanının başkanlık ettiği komite Aralık 2011 itibarıyla üç kez toplanmıştır. Komite toplantılarında ilgili kurum ve kuruluşlarca bu konuda yürütülen çalışmalar ve yaşanan problemler konusunda bilgi ve deneyim paylaşımında bulunulmaktadır. Kadına yönelik şiddetle mücadelenin yaygın ve işbirliği içindeki kurumlar tarafından gerçekleştirilecek bir hizmet ağı ile mümkün olabileceği ve böyle bir işbirliğinin kurulması gerekliliği hem bu alanda yapılan çalışmalar hem de ulusal düzeyde hazırlanmış olan eylem planında ve genelgelerde açıkça belirtilmiştir. Kadına yönelik şiddetle mücadele amacıyla faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların izlenmesi, verilen hizmetlerin nicelik ve nitelik açısından değerlendirilerek hizmet sunumu ile ilgili eksikliklerin belirlenmesi ve bu alanda yapılan çalışmaların işbirliği içerisindeki kurumlar tarafından paylaşılması geliştirilecek politikaların belirlenmesi ve sürekliliğinin sağlanması açısından çok önemlidir. Kadına yönelik şiddetle mücadele faaliyeti içinde atılması gereken en önemli adımlardan birisi de konu ile ilgili verilerin sağlanmasıdır. KSGM, kadına yönelik aile içi şiddetin boyutlarını ortaya koyabilmek ve aile içi şiddetle mücadele etmek için göstergeler belirlenebilmesi amacıyla ilk kez ülke genelinde kadına yönelik şiddetin kaynağı ve türleri nelerdir sorusuna yanıt verecek olan büyük ölçekli bir çalışma gerçekleştirmiştir. “Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması”, Avrupa Birliği 2005 yılı katılım öncesi mali yardım programı kapsamında yürütülmüştür. 24.000 örneklem Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Türkiye’de kadına yönelik şiddetle mücadele alanında faaliyet gösteren üst kurumsal yapılaşmalardan biri olarak izleme değerlendirme alanında çalışmalar gerçekleştirmektedir. İllerde yerel düzeyde yürütülen çalışmalara da koordinatörlük yapma görevini üstlenmiştir. 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi’nin ilgili 54 ANKARA ‹L EYLEM PLANI büyüklüğüne sahip araştırmanın sonuçları 2009 yılında kamuoyu ile paylaşılmış olup, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) “Resmi İstatistik Programı” kapsamında resmi veri olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmalar yerelde yapılacak araştırmalara çerçeve sağlaması ve farklı coğrafya ve zamanlarda elde edilen verinin karşılaştırılabilmesine olanak sağlaması nedeniyle önemlidir. Ayrıca 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kadına yönelik şiddet ve töre/namus cinayetleri konusunda tedbirlerin uygulanmasında koordinatör kurum görevi verilen Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünce, ilgili tüm kurum ve kuruluşların genelge kapsamında gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin bilgiler üçer aylık dönemler halinde izlenerek Başbakanlığa sunulmakta Genel Müdürlüğün web sayfasında yayımlanmaktadır. Ekim-Aralık 2006 döneminden başlamak üzere bugüne kadar on yedi dönem raporu hazırlanmıştır. Bu raporlar da kadına yönelik şiddet ile ilgili olarak gerek Türkiye gerekse Ankara İli için önemli bir bilgi kaynağı olmaktadır. Ankara’da şiddet konusunda çalışmalar yapan Kadın Dayanışma Vakfı Avrupa Komisyonu ve Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB) tarafından desteklenen “Kadın Danışma Merkezleri Ağı ve Kadına Yönelik Şiddet Veri Tabanı Oluşturma” projesini 27 Kasım 2006 - 27 Temmuz 2007 tarihleri arasında gerçekleştirmiştir. 27-28 Şubat 2007 tarihlerinde projeye katılan 9 Kadın örgütünden temsilcilerle Vakıf’ta iki gün süren bir toplantı düzenlenmiştir. Ayrıca 28 Şubat 2007 tarihinde düzenlenen bir basın açıklaması ile proje kamuoyuna duyurulmuştur. 28 Şubat tarihinden itibaren www.siddetveritabani.org adresli web sitesi aktif olmuş, eş zamanlı oluşan veri tabanına 1 Mart -20 Temmuz 2007 tarihleri arasında 9 kadın örgütüne ait, 438 adet görüşme formu girilmiştir. Yine İzleme ve değerlendirme amaçlı olarak, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği İzleme Grubu, ülke çapında çeşitli kadın örgütlerinin katılımıyla oluşturulmuştur. Mevcut uygulamaların ve politikaların takipçisi olmak amacıyla çalışmalar yapmaktadır. 55 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE V. T.C. ANKARA VALİLİĞİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE ANKARA İL EYLEM PLANI (2011 – 2015)32 Hedef 1. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetle mücadele ile ilgili yerel politikaların geliştirilmesi, yasal düzenlemelerde ve yasal düzenlemelerin uygulanmasındaki aksaklıkların giderilmesinin sağlanması 32 Eylem Planı’nda belirtilen uygulama dönemleri uzun: 2011-2015, orta: 2011-2013, kısa: 2011-2012 yıllarını kapsamaktadır. Stratejiler Eylemler 1.1. Ankara Valiliği ve bağlı kurumları ile belediyelerde toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten bir hizmet anlayışının tüm yerel politika, program ve uygulamalarda benimsenmesi ve görünür kılınması 1. Ankara Valiliği “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikası Belgesi” hazırlanacaktır. 2. Politika belgesi hem bir basın toplantısı ile hem de resmi yazı yoluyla duyurulacaktır. 3. Ankara İli için her yıl “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Durum Raporu” hazırlanacaktır. 4. Ankara İli’nde bulunan kamu kurum ve kuruluşları için “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Rehberi” hazırlanacaktır. 1. Birimin oluşturulması ile ilgili kapsam, amaç, organizasyonu ve çalışma esasları ile ilgili bir yönerge hazırlanacaktır. 1.2. İl eylem planı dahilindeki uygulamaların izlenmesi, değerlendirilmesi ve koordinasyonunun sağlanması için Ankara Valiliği’ne bağlı bir birimin oluşturulması 32 Eylem Planı’nda belirtilen uygulama dönemleri uzun: 2011-2015, orta: 2011-2013, kısa: 2011-2012 yıllarını kapsamaktadır. 56 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Kuruluşlar Ankara Valiliği KSGM Kamu Kurum ve Kuruluşları Yerel Yönetimler Üniversiteler Ankara Barosu Medya kuruluşları STK’lar Ankara Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Belediyeler Üniversiteler STK’lar Uyg. Dön. Orta ve uzun Kısa Değerlendirme/ İzleme • “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikası Belgesi” • Basın toplantısı • “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Durum Raporu” • “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Rehberi” Ankara Valiliği’ne bağlı Koordinasyon Biriminin kurulması ve yönergesinin hazırlanması 57 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Stratejiler Eylemler 1.3. 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun kapsamındakiler de dahil olmak üzere hükmedilen nafakaların yükümlüsünden tahsil edilinceye kadar devlet tarafından ödenmesi 1.4. E-devlet sisteminin yol açtığı gizlilik ihlaline neden olan uygulamaların ortadan kaldırılması 1.5. Ankara İlinde kadına yönelik şiddete ilişkin mevcut yasal düzenlemelerde (Medeni Kanun, Ceza Kanunu, 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un Uygulanmasına Hakkında Yönetmelik, Çocuk Haklarına Dair İlgili Mevzuat, Sığınma Evleri Yönetmeliği ve ilgili sair mevzuat) ve uygulamalarda ortaya çıkan aksaklıkların tespiti. 1. Devlet tarafından bir fon oluşturularak nafakaların kadınlara ödenmesi için girişimde bulunulacaktır. 1. Bilgileri gizli kalması gereken kadın ve çocukların adres bilgileri yerine gizlilik kodu uygulaması yapılacaktır. 1. Konuyla ilgili ihtiyaç duyulan eksik bilginin sağlanması için araştırmalar yapılacaktır. 2. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Durum Raporu” nda yasal uygulamalarla ilgili bir bölümün bulunması sağlanacaktır. 3. Bu alanda mevcut olan uluslararası düzenlemelerin tespit edilerek ulusal mevzuatımızın bu düzenlemeler ışığında yapılandırılması, Aile içi şiddetle mücadele için yeni kapsayıcı bir yasa önerisinin geliştirilmesi için çalışma başlatılacaktır. 58 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Kuruluşlar Ankara Valiliği Ankara Barosu Maliye Bakanlığı Uyg. Dön. Uzun Değerlendirme/ İzleme Fonun oluşturulması Fondan ödeme yapılan kadın sayısı Ankara Valiliği Adalet Bakanlığı MEB Ankara Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Yerel Yönetimler STK’lar Cumhuriyet Başsavcılığı İl Emniyet Müd. Ankara İl Jandarma Komutanlığı Ankara Barosu STK’lar KSGM A.Ü.H.F.Ev-İçi Adalet Birimi İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Üniversitelerin Kadın Çalışmaları Bölümleri/Merkezleri Kısa Gizlilik kodu uygulamasının başlatılması Kısa Araştırmalar Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Durum Raporu’nda yasal uygulamalarla ilgili bölüm 59 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Hedef 2. Kadına yönelik şiddeti doğuran ve pekiştiren olumsuz tutum ve davranışların ortadan kaldırılması amacıyla, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konularında toplumsal farkındalık yaratmak ve zihinsel dönüşüm sağlamak Stratejiler Eylemler 2.1. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması ve kadına yönelik şiddetle mücadele için Ankara İli yerelinde toplumsal farkındalık oluşturulması 1. Topluma yönelik: - Ankara İli genelinde toplumsal cinsiyet eşitliğini geliştirmeye ve kadına yönelik şiddetle mücadeleye yönelik bir farkındalık artırma kampanyası yürütülecektir. - Liselere (ve /veya ilköğretim) kadına yönelik şiddet ve şiddet karşısında nasıl davranacakları ve haklar bilgisini içeren seminerler ve konferanslar düzenlenecektir. 2. Kamu çalışanlarına yönelik: - Ankara İlinde görev yapan bütün kamu çalışanlarının “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Farkındalık ve Savunuculuk Eğitimi” ve “Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Hizmet İçi Eğitim Programı”ndan geçmeleri, kamuda işe başlayan bütün çalışanların işe uyum eğitimleri kapsamında bu eğitimleri almaları sağlanacaktır. 3. Erkeklere yönelik: - Erkeklerin toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesi ve kadına yönelik şiddetin önlenmesi konusunda farkındalıklarının artırılması ve önlenmesi için savunuculuk yapmalarını sağlayacak “Beyaz Kurdele Kampanyası” yürütülebilmesi için erkek gruplarıyla işbirliği yapılacaktır. 60 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Kuruluşlar Ankara Valiliği Yerel yönetimler İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü KSGM Üniversiteler MEM İl Emniyet Müd. İl Jandarma Komutanlığı İl Sağlık Müdürlüğü İl Müftülüğü A.Ü.H.F.Ev-İçi Adalet Birimi Ankara Barosu TESK ATO, ASO STK’lar Medya kuruluşları Uyg. Dön. Değerlendirme/İzleme Kısa Uzun Yürütülen kampanyaların sayısı ve içerikleri Seminerler ve konferansların sayısı, katılımcı sayıları Verilen eğitim ve katılımcı sayıları İşe başlayan eğitimcilerin eğitime katılım sayıları İşbirliği yapılan erkek gruplarının sayıları 61 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Stratejiler Eylemler 2.2. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına 1. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetin önlenmesine yönelik yönelik şiddetin önlenmesi ile ilgili eğitimleri yürütecek bir eğitici havuzu oluşturulacaktır. Ankara İlinde yürütülecek eğitimler 2. Eğiticiler için “Eğitici Eğitimi Programı” oluşturulacaktır. için mevcut insangücü potansiyelinin ortaya çıkarılması 2.3. Ankara İlindeki örgün eğitim kurumlarında kullanılan eğitim materyallerinin toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetle ilgili olarak değerlendirilmesi 2.4. Evlilik başvurusunda bulunan çiftlerin toplumsal cinsiyet eşitliği, kadına yönelik şiddet ve üreme sağlığı konularında bilinçlendirmesi 1. Yerel deneyimlerden yola çıkılarak konunun öğrenci ve öğretmenler tarafından nasıl değerlendirildiğine dair yapılacak bir araştırmanın bulgularını da içeren bir rapor hazırlanarak Milli Eğitim Bakanlığı’na sunulacaktır. 2. İl genelinde okutulan ders kitaplarının toplumsal cinsiyet bakış açısıyla değerlendirilip, kadına yönelik şiddet, cinsiyetçi roller, toplumsal cinsiyet vb. konularında durum değerlendirmesi yapılıp, çözüm önerileri sunan bir rapor hazırlanması 1. Evlilik başvurusunda bulunan çiftlere toplumsal cinsiyet eşitliği, kadına yönelik şiddet ve üreme sağlığı konularında içeriği standardize edilmiş danışmanlık hizmetleri sunulacaktır. 2. Danışmanlık hizmeti verecek personelin hizmet içi eğitimleri yapılacaktır. 3. Yerel yönetimler tarafından evlenecek çiftlere verilmek üzere standartları belirlenmiş kitapçık ve broşürler hazırlanacaktır. 62 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Kuruluşlar Ankara Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü KSGM Üniversiteler A.Ü.H.F.Ev-İçi Adalet Birimi Ankara Barosu STK’lar Ankara Valiliği KSGM MEM Üniversiteler İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü STK’lar Uyg. Dön. Değerlendirme/İzleme Orta Eğitici havuzu için eğitilenlerin sayısı Kısa Araştırma raporu Ankara Valiliği KSGM Yerel Yönetimler Üniversiteler İl Sağlık Müd. İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü STK’lar ASAGEM Kısa Danışmanlık alan çiftlerin sayısı Eğiticiler için eğitim programı ve içeriği 63 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Stratejiler Eylemler 2.5. Kız ve erkek yetiştirme yurtlarında 1. Kız ve erkek yetiştirme yurtlarında kalan çocukların insan hakları, yasal kalan ve kalmış olan gençlerde hakları eğitimleri, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddetle ve toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına çocuk istismarı farkındalık eğitimleri yapılacaktır. yönelik şiddetle ilgili farkındalık oluşturulması 2.6. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve 1. MEB ve Yüksek Öğrenim Kurulu düzeyinde bu konuların müfredata dahil kadına yönelik şiddet konularına edilmesi için savunuculuk yapılacaktır. Ankara’daki lise ve dengi okullarla üniversitelerin eğitim, hukuk, tıp, iletişim, sosyal hizmet ve diğer ilgili fakültelerin lisans programlarında yer verilmesi Hedef 3. Kadının sosyo-ekonomik konumunun güçlendirilmesine yönelik düzenlemeleri yapmak ve uygulanmasını sağlamak Stratejiler Eylemler 3.1. Ankara’da temel eğitim yaşındaki bütün çocukların eğitim hakkına ulaşmasının sağlanması 1. Çocuklarını temel eğitime göndermeyen veliler tespit edilerek, ikna edilecek ve yasal sorumlulukları sözlü ve yazılı olarak bildirilecektir. 2. MEB-e-Okul veri tabanı ile İçişleri Bakanlığı MERNİS-Adres Kayıt Sistemi’nin kullanılarak, öğrencilerin devamsızlık ve okul terki izlenecektir. 3. Ankara İli yerelinde 2011-2012 eğitim yılında ilköğretime başlayacak yaşta olan bütün çocukların okula kayıtlarının yapılması için bütün sektörlerin katılımı ile yoğun bir kampanya yürütülecektir. 64 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ankara Valiliği YÖK Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği MEM İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Uyg. Dön. Değerlendirme/İzleme KSGM Üniversiteler Ankara Barosu A.Ü.H.F.Ev-İçi Adalet Birimi STK’lar KSGM Üniversiteler Polis Akademisi Ankara Barosu A.Ü.H.F. Ev-İçi Adalet Birimi Orta Yapılan eğitimlerin ve katılımcı sayıları Uzun İlgili derslere yer veren okul sayısı ve ders saati sayısı İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Uyg. Dön. Göstergeler KSGM Cumhuriyet Başsavcılığı Kaymakamlıklar Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Müdürlüğü İl Müftülüğü Muhtarlıklar, Medya Kuruluşları, STK’lar Kısa Orta Uzun Çocuklarını temel eğitime göndermeyen velilerin sayısı Çocuklarını temel eğitime göndermeye ikna edilen velilerin sayısı Devamsızlık yapan öğrenci sayısı Okulu terk eden öğrenci sayısı 65 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Stratejiler Eylemler 3.2. Ankara’da kız çocuklarının okullaşmasının artırılması 1. Ankara İlinde kız çocuklarının eğitimde fırsat eşitliğinden yararlanmasının önünde duran engeller tespit edilerek ortadan kaldırılacaktır. 2. MEB burslarından kız çocuklarının daha fazla yararlanması için özel düzenleme yapılması için başvuruda bulunulacak, orta öğretime erişimdeki cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak amacıyla gerekli önlemler alınacaktır. 3. Ankara İlinde kız çocuklarını eğitime kazandırmak için yatılı pansiyonlu eğitim hizmeti olanakları artırılacak ve bu hizmetten yararlanan kız çocuklarına ekonomik ve sosyal destek sağlanacaktır. 1. Kadın girişimciliği konusunda kadınlara eğitim, danışmanlık ve finansal destek hizmetleri sunulacaktır. 2. Ankara İlinde yoksul kadınların ve kadın başlı ailelerin gelir getirici faaliyetleri, İl Özel İdaresi Kanunu kapsamında mikro kredi uygulamalarıyla desteklenecektir. 3.3. Ankara İlinde kadın girişimciliğinin teşvik edilmesi 3.4. Kadınların işgücüne katılımının artırılması 1. İstihdam garantili meslek edindirme kursları iş piyasasında ihtiyaç duyulan alanlarda çeşitlendirilerek artırılacaktır. 2. Özel sektör kadın istihdam eğitimi ve kadın kotası koyma konusunda çalışmalar yapma yönünde teşvik edilecektir. 3.5. Ankara’da kadının işgücüne katılımını önleyen nedenlerin ortadan kaldırılması 1. Makul ücret karşılığında yaşlı, özürlü ve çocuk bakım hizmetlerini sunacak bakım evleri ve kreşlerin sayısının artırılması için kamu ve özel sektör desteği sağlanacaktır. 2. Çalışma hayatında dezavantajlı olan girişimci kadınların düşük faizli veya geri ödemesiz kredi ve fonlardan yararlanmaları sağlanacaktır. 66 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği MEM Ankara Valiliği İŞ-KUR KOSGEB Ankara Valiliği İŞ-KUR ATO, ASO Ankara Valiliği MEM ATO, ASO Yerel Yönetimler İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Uyg. Dön. Göstergeler KSGM Kaymakamlıklar Yerel Yönetimler İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Muhtarlıklar Medya kuruluşları ATO, ASO, STK’lar KSGM, Yerel Yönetimler MEM, Üniversiteler ATO, ASO, TOBB TESK, Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Vakıfları Bankalar, KAGİDER Kadın Kooperatifleri STK’lar KSGM, MEM, KOSGEB Üniversiteler, KEİD Ankara Genç İş Adamları Derneği Ankara Girişimci Kadınlar Derneği, STK’lar İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü STKlar Özel Sektör KısaOrtaUzun Tespit edilen engeller, çalışma raporu Okula giden ve burs alan kız öğrenci sayıları Kız çocuklarına yatılı eğitim hizmeti sunan kurum sayısı Uzun Eğitim, danışmanlık ve finansal destek alan kadın sayısı Mikro kredi desteği alan kadın sayısı Uzun Meslek edindirme kursu sayısı Kurslara katılan kadın sayısı Kurstan sonra istihdam edilen kadın sayısı Kadın istihdam eğitimi ve kadın kotası koyan özel sektör sayısı Yaşlı, özürlü ve çocuk bakım hizmetleri sunan bakımevleri ve kreş sayısı Uzun 67 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Hedef 4. Şiddet gören kadına ve varsa çocuklarına yönelik hizmetlerin düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlamak Stratejiler Eylemler 4.1. Ankara İlinde şiddete maruz kalan ya da şiddet görme riski altındaki kadınlara sunulması gereken hizmetlerin, bu hizmeti sunacak kurumların standartlarının ve uygulama prosedürlerinin belirlenmesi 1. Ankara İlinde uygulanmakta olan hizmet modeli incelenecek ve sorunlar tespit edilerek bu ağın geliştirilmesi sağlanacak, daha önce geliştirilmiş olan hizmet ağı modelleri incelenerek bu modellerden yerel hizmet ağını geliştirme yönünde yararlanılacaktır. 2. Yerel deneyimlerin ışığında hizmetlerin değerlendirilmesi ve denetlenmesine yönelik bir denetim mekanizması oluşturulacaktır. 4.2. Ankara İlinde sığınmaevi sayısının, niteliğinin artırılması ve ihtisaslaşmalarının sağlanması 1. Nüfusu 50 binden fazla olan yerleşimlerdeki yerel yönetimlerin 5393 Sayılı Belediye Kanunu doğrultusunda açmakla yükümlü oldukları sığınma evleri açması sağlanacaktır. 2. Ankara’daki kadın sığınma evleri çocukları da dikkate alacak biçimde nitelik ve nicelik bakımından Avrupa Birliği standartları dikkate alınarak geliştirilecektir. 3. Akıl sağlığı yerinde olmayan, madde bağımlısı ve seks işçisi kadınların ve eşcinsellerin yararlanabilecekleri niteliklere sahip uzmanların görev yaptığı ihtisaslaşmış sığınma evleri kurulacaktır. 4. STK’lar tarafından kurulmuş ya da kurulacak olan bağımsız sığınma evi ve kadın dayanışma merkezi açma ve işletme girişimleri, yerel yönetimler ve İl Özel İdaresi tarafından mali olarak da desteklenecektir. 5. Ankara İlindeki sığınma evleri arasında hizmet sunumu açısından işbirliğini sağlayacak bir mekanizma oluşturulacaktır. 68 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği Ankara Valiliği SHÇEK Gen. Müd. Yerel yönetimler Türkiye Belediyeler Birliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Uyg. Dön. Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı İl Emniyet Müdürlüğü İl Jandarma Komutanlığı MEB, MEM, Sağlık Bakanlığı İl Sağlık Müdürlüğü Üniversiteler, KSGM SHÇEK, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, Yerel yönetimler Ankara Barosu, A.Ü.H.F. Ev-İçi Adalet Birimi, STK’lar Sağlık Bakanlığı İl Sağlık Müdürlüğü KSGM İçişleri Bakanlığı İl Emniyet Müdürlüğü STK’lar Kısa Orta Değerlendirme/ İzleme Gelişme raporu ile değerlendirilecektir. Sığınmaevi sayısı/türü Sığınma evlerine sağlanan mali destek miktarı 69 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE 4.3. Şiddet gören ya da görme riski olan kadınların il genelinde 24 saat acil hizmet alabilecekleri hizmet birimlerinin oluşturulması 1. Şiddet gören kadınlara acil yardım hizmeti sunan kapsamlı kriz merkezleri kurulacaktır. 2. ALO 183 HATTI”nın işlevleri geliştirilecektir. 4.4. Kadın danışma merkezlerinin sayısının ve işlerliğinin artırılması 1. Yeni merkezler açılacak, mevcut merkezlerin kapsamı ve etkinliği artırılacaktır. 4.5. Kriz merkezleri, danışma merkezleri ve sığınma evleri gibi hizmet birimlerinde görev yapan profesyonellerin sayıca ve nitelik olarak yeterli sayıya ulaştırılması ve mesleki tükenmeye karşı desteklenmesi 1. İlgili çalışanların görev tanımları, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde eğitim programları uygulamaya konulacaktır. 2. Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren birimlerde deneyimli sosyal hizmet uzmanlarının ve konu ile ilgili psikologların görev yapması sağlanacak, söz konusu personelin sayısı artırılacaktır. 3. Kriz merkezlerinde çalışan ve şiddete uğrayan kadınlara hizmet sunan çalışanların travmaya müdahale eğitimleri yapılacaktır. 4. Çalışanlara mesleki tükenmişliği önlemeye yönelik destek hizmetleri yapılandırılacaktır. 70 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Ankara Valiliği Sağlık Bakanlığı İl Sağlık Müd. İçişleri Bakanlığı İl Emniyet Müdürlüğü, İl Jandarma Komutanlığı Belediyeler SHÇEK İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ankara Valiliği Yerel yönetimler İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ankara Valiliği Belediyeler İl Sağlık Müd. İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ankara Barosu STK’lar Orta Kriz merkezi sayısı ALO 183’e başvuru sayısı STK’lar Orta Kadın danışma merkezi sayısı Üniversiteler İlgili kamu kurum ve kuruluşları STK’lar Kısa Eğitim programları ve katılımcı sayısı Birimlerde çalışan sosyal hizmet uzmanı ve psikolog sayısı Eğitim alan çalışan sayısı 71 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE 4.6. Kadın konukevi/sığınma evlerinin çocuklara yönelik hizmetlerinin geliştirilmesi 1. MEM’e bağlı okul öncesi eğitim kurumlarından ücretsiz olarak ve gizlilik kuralları içinde yararlanmaları sağlanacaktır 4.7. Ankara İlindeki yerleşimlerin kadınlar için daha güvenli hale getirilmesi 1. Sokak ve parklar daha iyi aydınlatılacaktır. 2. Yerleşim yerlerindeki acil telefon hatlarının sayısı ve işlevselliği artırılacaktır. 3. Toplu taşıma araçlarının 24 saat temelinde hizmet sunmalarının sağlanması 4. Telefon kulübelerine ALO 183 de dâhil olmak üzere acil telefon hatlarının numaralarını ve hatların ücretsiz olduğu bilgisini içeren etiketlerin yapıştırılması 4.8. Kadın danışma merkezine başvuran ya da sığınma evinden ayrılan ve kendisi için yeni bir yaşam kurma çabası içinde olan kadınların desteklenmesi 1. Kadınların sığınmaevi sonrasında desteklenmesini sağlayacak kadın danışma merkezleri temelinde bir mekanizma kurulacaktır. 2. Kadın danışma merkezine başvuran ve sığınma evinde kalmasına gerek olmayan kadınlarla, sığınma evinde kalan ve yeni bir yaşam kurma çabası içinde olan kadınlara sosyal hizmet uzmanlarınca hazırlanan sosyal inceleme raporlarına dayalı olarak, kreş, kurs vb. kentsel hizmetlerden öncelikli olarak yararlanma koşulları sağlanacaktır. 3. TOKİ’nin kadın danışma merkezilerine başvuran ve sığınma evinde kalması gerekmeyen kadınlarla, sığınma evi sonrasında kadınlara belirli sayıdaki evi düşük kira bedeliyle kiralaması için girişimde bulunulacaktır. 72 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Ankara Valiliği Yerel Yönetimler İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ulaştırma Bakanlığı Ankara Valiliği Yerel Yönetimler MEM Kısa İl Emniyet Müd. İl Jandarma Komutanlığı İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü STK’lar Uzun Ankara Valiliği İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Yerel Yönetimler Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı İl Emniyet Müd. MEM İŞKUR ATO, ASO Sığınmaevlerinde kalan kadınların çocuklarından okul öncesi eğitim kurumlarından ücretsiz olarak yaralananların sayısı Güvenli yerleşim yerleri sayısı Acil telefon hatlarının sayısı 24 saat hizmet sunulan güzergahlar ve toplu taşım aracı sayısı Uzun Kadın Danışma Merkezi sayısı STKlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları Kreş, kurs vb. kentsel hizmetlerden öncelikli olarak yaralanan şiddet mağduru kadın sayısı Sığınmaevinden ayrılan ve tekrar sığınmaevine dönen kadın sayısı 73 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Hedef 5. Şiddet gören kadına yönelik tedavi-rehabilitasyon hizmetlerinin ve şiddet faili ile ilgili gerekli müdahalelerin düzenlenmesini ve uygulanmasını sağlamak Stratejiler Eylemler 5.1. Kadına yönelik şiddetin sonuçlarının bir sağlık sorunu yarattığının sağlık çalışanları tarafından tanınması ve tanımlanması 1. Birinci basamakta aile hekimlerinin ve yardımcı sağlık çalışanlarının ev ziyaretleri ve rutin çalışmalarına kadına yönelik şiddet konusu dahil edilecektir. 2. Aile hekimlerinin kadına yönelik şiddet ve cinsel istismar konularında bilgileri ve duyarlılıkları artırılacaktır 5.2. Şiddete maruz kalan kadınların sağlık hizmetlerine erişiminin önündeki engellerin kaldırılması 1. Ankara’da bulunan 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarında sosyal servislerin kurulması varsa güçlendirilmesi ve gerekli elemanların istihdam edilmesi sağlanacaktır. 2. Adli Tıp Kurumlarına başvurular basitleştirilerek kadının insan haklarına saygılı bir kapsamda sunulması sağlanacaktır. 3. Adli tıp Anabilim Dalı bulunan üniversite tıp fakültelerinin de şiddet gören kadınlara yönelik hizmet sunmasını sağlayacak düzenlemelerin yapılması için girişimde bulunulacaktır. 1. İlk istasyon, danışma merkezi, sığınma evi, hastane gibi hizmet birimlerinde şiddete maruz kalmış kadınlara hizmet sunmak konusunda deneyimli hekim, hemşire, sosyal hizmet uzmanı ve psikologların çalışması sağlanacaktır. 2. Sığınma evlerinde yeterli kalifiye personel bulunması sağlanacaktır. 5.3. Şiddete maruz kalan kadınlara yönelik tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin sunulması 5.4. Sağlık kuruluşlarında şiddet uygulayanlara yönelik danışmanlık hizmetleri verilmesi 1. Şiddet uygulayan erkeklere yönelik hizmet veren birimler oluşturulacak ve bu birimlerde sağlık personelinin yanı sıra, sosyal çalışmacı, psikolog ve sosyologlar gibi konu ile ilgili diğer uzmanların ortak çalışması sağlanacaktır. 74 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği İl Sağlık Müd. İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Üniversiteler TTB ve TTB ve diğer ilgili Meslek kuruluşları, A.Ü.H.F. Ev-İçi Adalet Birimi Uyg. Dön. Değerlendirme/İzleme Orta Kadına yönelik şiddet ve cinsel istismar konusunda eğitim almış birinci basamak çalışanı sayısı Ankara Valiliği İl Sağlık Müd. Adli Tıp Kurumu Üniversiteler TTB ve diğer ilgili Meslek kuruluşları Orta Sosyal servisi bulunan hastane sayısı ve sosyal servislerde çalışan eleman sayıları Adli tıp anabilim dalı bulunan üniversitelerden kadına yönelik şiddet konusunda hizmet sunanların sayısı Ankara Valiliği SHÇEK, İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü İl Sağlık Müd., Yerel yönetimler, STK’lar İçişleri Bakanlığı Üniversiteler TTB/ Ankara Tabip Odası ve diğer ilgili meslek kuruluşları Orta Nitelikli personel sayısı Hizmet alan kadın sayısı Ankara Valiliği İl Sağlık Müd. Üniversiteler (Hastane hizmeti sunan üniversiteler) Adalet Bak, İçişleri Bak., İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü, TTB Ve diğer ilgili meslek kuruluşları Orta Sağlık kuruluşlarında sunulan danışmanlık, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerini alan şiddet uygulayan erkek sayısı 75 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Hedef 6. Şiddet gören kadına ve varsa çocuk/çocuklarına yönelik hizmet sunumunu gerçekleştirmek üzere katılımcı bir anlayış içinde çalışmalar yürütülmesi ve kurum/kuruluş ve ilgili sektörler arası işbirliğinin sağlanması Stratejiler Eylemler 6.1. İl düzeyinde yürütülen hizmetlere daha 1. Hizmet sunumunda, ilgili birimlerin, yerel yönetimlerin, özel sektörün planlama aşamasında kadınların katılımının ve kadın örgütlerinin işbirliğini gözeten anlayış ile hizmetten sağlanması yararlanacak olan kadınların karar verme aşamasından başlayarak politika belirleme, planlama ve uygulamanın tüm aşamalarına katılımları sağlanacaktır. 2. Ankara İli içinde faaliyet gösteren ve çeşitli alanlarda kadın hakları savunuculuğu yapan yerel kadın örgütlerinin karar mekanizmalarına, il meclislerine, il koordinasyon kurullarına vb etkin katılımı sağlanacaktır. 6.2. Kadına yönelik şiddetle mücadelede 1. Kurum/kuruluşlar arasında yapılacak işbirliği çerçevesinin, hizmet kurumlar arası işbirliği mekanizmasının sunum noktalarının, yetki ve sorumlulukların ve yapılacak işlerin kurulması tanımlandığı bir yönerge hazırlanacaktır. 2. Şiddete maruz kalan kadınların tekrar mağdur olmaması ve hizmetlerin eşgüdüm içinde verilmesi için kadına yönelik şiddetle mücadelede ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği yapılacaktır. 3. Farklı kurumların kadına yönelik şiddetle mücadele deneyimlerinin ele alındığı, sorun alanlarının ve çözüm önerilerinin tartışıldığı her bir hizmet türü için ayrı ayrı toplantılar gerçekleştirilecektir. 6.3. Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme konusunda ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına yönelik bilgilendirme çalışmalarının yapılması 1. İlgili kurumlara yönelik bir toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme eğitim programı hazırlanacaktır. 2. Toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme eğitim programı gerekli kurumlarda yürütülecektir. 3. Bu konuda örnek oluşturmak üzere bir belediye bütçe analizi çalışması yapılacaktır. 76 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar Ankara Valiliği İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Yerel Yönetimler MEM Ankara Barosu STK’lar Medya kuruluşları Ankara Valiliği KSGM Kısa Yerel Yönetimler Üniversiteler Ankara Barosu A.Ü.H.F. Ev-İçi Adalet Birimi Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları STK’lar İşbirliği Yönergesinin hazırlanması KSGM Yerel yönetimler İlgili kamu kurum ve kuruluşları Eğitim programı Ankara Valiliği Maliye Bakanlığı DPT Uyg. Dön. Kısa Değerlendirme/ İzleme İl meclislerinde, il koordinasyon kurullarında yer alan yerel kadın örgütleri sayısı İşbirliği toplantılarının sayısı Kısa Eğitim programını yürüten kurum sayısı Belediye bütçe analizi raporu 77 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Hedef 7. Şiddet gören kadına ve varsa çocuk/çocuklarına yönelik hizmet sunumunun nitelik ve nicelik açısından izlenmesi ve değerlendirilmesi Stratejiler Eylemler 7.1. Eylem planı çerçevesindeki faaliyetlerin belirlenecek göstergelerle izlenmesi 1. Sunulan hizmetler, yararlanıcılar üzerindeki etkisi, hizmetin etkinliği, sahiplenilmesi, uygunluğu bağlamında değerlendirilecektir 7.2. Kadına yönelik şiddetle mücadele kapsamında il düzeyinde sunulan hizmetlere yönelik şikayet mekanizmasının oluşturulması 1. Ankara Valiliği bünyesinde konuyla ilgili bir şikayet sistemi kurulacaktır. 7.3. Ankara İlinde kadına yönelik şiddetle ilgili gerek duyulan bilginin sağlanması 1. Ankara İlini temsil eden bir kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddet araştırması yapılacaktır. 2. Ankara İlinde görev yapan kamu personelinin toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konusundaki tutumlarının ve eğitim ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik bir araştırma yapılacaktır. 3. 4320 Sayılı Kanun ile ilgili uygulamada karşılaşılan güçlüklerin belirlenmesi için bir araştırma yapılacaktır. 78 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Sorumlu Kurum/ Kuruluşlar İşbirliği Kurum/ Kuruluşları Uyg. Dön. Değerlendirme/İzleme Ankara Valiliği “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İli Eylem Komitesi” Komite üyesi kurum ve kuruluşlar KÇKB* Orta Yıllık komite toplantısı sayısı Ankara Valiliği “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İli Eylem Komitesi” Ankara Valiliği Üniversiteler KÇKB* TÜİK Ankara Barosu STK’lar Komite üyesi kurum ve kuruluşlar Kısa Şikayet sayısı Komite üyesi kurum ve kuruluşlar Kısa Araştırma raporu Eylem planında yer alan hedeflere paralel hazırlanmış göstergeleri kapsayan rapor Araştırma raporu Araştırma raporu * Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi 79 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE VI. ANKARA VALİLİĞİ KADIN ÇALIŞMALARI KOORDİNASYON BİRİMİ (KÇKB) “Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi”; Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı içinde yer alan hedefler doğrultusunda kadına yönelik şiddetle mücadele alanında belirlenen strateji ve eylemlerin gerçekleşmesi temelinde oluşturulan bir birimdir. “Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi”nin çalışma esaslarını, görev yetki ve sorumluluklarını belirten bir yönetmelik Ankara Valiliği tarafından hazırlanacaktır. a) Tanıtımı Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi Ankara İli düzeyinde kadına yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile mücadele konusundaki eylemlerin bütünsel ve makro bir bakışla ele alındığı bir koordinasyon birimidir. Bu birim Ankara İli genelinde, kadına yönelik şiddetle ve kadınlara karşı her türlü ayrımcılıkla mücadele alanında üretilen hizmet ve politikaların etkin işleyişini sağlamakla görevlidir. b) Kapsamı Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi; Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı içinde yer alan hedefler doğrultusunda kadına yönelik şiddetle mücadele alanında belirlenen strateji ve eylemlerin gerçekleşmesi temelinde oluşturulan bir birimdir. Ankara Valiliği içinde kurulacak birim, bir vali yardımcısına bağlı olarak çalışmalarını sürdürecektir. Birim Ankara İli genelinde Valiliğe bağlı müdürlükler, yerel yönetimler, meslek odaları, iş ve işveren örgütlenmeleri ile STK’lar, üniversiteler ve özel sektör tarafından yürütülen çalışmaları koordine eder, söz konusu kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliği gerektiren durumlarda kolaylaştırıcılık rolünü üstlenir. Böylece yapılacak çalışmalar arasında uyumluluğu ve devamlılığı sağlar. 80 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Kadına hizmet veren birimlerin hizmet kalitelerinin standardizasyonu ve yükseltilmesi de bu birimin çalışmaları kapsamına girmektedir. Doğrudan denetleyici bir birim olarak hizmet vermemekle birlikte düzenli bir izleme-değerlendirme faaliyetinin gerçekleşmesini ve koordinasyonunu sağlama ile ilgili çalışmalar yürüterek geliştirilecek hizmetlerin verimli ve nitelikli olması için çalışır. c) Temel Çalışma İlkeleri ve Amaçları Kadın Çalışmaları Koordinasyon Biriminin kuruluşuna ve çalışmalarına yön veren temel ilkeler ve amaçlar aşağıdaki gibidir; 1. Kadına yönelik şiddetle mücadelede kararlı, sistemli, sürdürülebilir bir yapı oluşturmak. 2. Ankara İli düzeyinde, kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği konularında yürütülen çalışmalarda yol göstericilik; kadın ve toplumsal cinsiyet bağlamının ana politikalara yerleştirilmesi için savunuculuk yapmak. 3. Kadına yönelik aile içi şiddetle mücadele ve toplumsal cinsiyet eşitliği ulusal eylem planlarının ve onların önemli bir parçası olan “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı”nın uygulanması için Ankara İli düzeyinde ilgili kurum / kuruluşlarla işbirliği / koordinasyon içinde çalışmak. 4. Hazırlanan ulusal ve yerel eylem planlarında belirtilen hedeflerin ve planlanan eylemlerin gerçekleştirilebilmesi için il düzeyinde farklı örgütlenmeler arasında işbölümü yapmak; gerekli işbirliğini ve koordinasyonu sağlamak; destekleyici ve kolaylaştırıcı olmak; bilgi akışını değerlendirmek. 5. Ankara İl eylem planında belirlenen hedefleri gerçekleştirecek çalışmaları desteklemek; bu çalışmalara yönelik periyodik izleme, değerlendirme toplantıları, kayıt bildirim ve raporlama faaliyetlerini yürütmek. 81 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE d) Kadın Çalışmaları Koordinasyon Birimi (KÇKB) Organizasyon Şeması (Özet Tablo) TEMEL ÇALIŞMA İLKELERİ KURUMLAR ARASI İŞ BİRLİĞİ VE KOORDİNASYON HEDEFLER, STRATEJİLER VE EYLEMLERİN GERCEKLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR GÜÇLENME FARKINDALIK YASAL HAKLAR REHABİLİTASYON İZLEME DEĞERLENDİRME BİLGİ AKIŞI 82 DESTEK HİZMETLERİ ANKARA ‹L EYLEM PLANI VII. EKLER Ek I: Ankara İl Eylem Planı’nın Hazırlanmasında Katkı Sağlayan Kurum ve Kuruluşlar Kurum ve Kuruluşlar Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Radyo Televizyon Üst Kurulu Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ev-İçi Adalet Birimi Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması, Araştırma ve Uygulama Merkezi (BÜKÇAM) Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜKSAM) Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Denetimli Serbestlik ve Yardım Şube Müdürlüğü Ankara İl Emniyet Müdürlüğü Ankara İl Jandarma Komutanlığı Ankara İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Ankara İl Müftülüğü Ankara Büyükşehir Belediyesi Çankaya Belediyesi Keçiören Belediyesi Mamak Belediyesi Altındağ Kaymakamlığı Ankara Barosu Kadın Danışma Merkezi Ankara Sanayi Odası Ankara Ticaret Odası Kadın Dayanışma Vakfı Türkiye Soroptimist Federasyonu İŞ-KUR KEİD 83 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Ek II: Ankara İlinde Bulunan Üniversitelerin Kadın Araştırma ve Uygulama Merkezlerinin İletişim Bilgileri Ankara Üniversitesi Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı Ana bilim Dalı Başkanı: Doç. Dr. Alev Özkazanç Web: www.ankara.edu.tr/institutes/sosyal E-posta: [email protected] Tel: (312) 319 77 20 / 323 Faks: (312) 319 77 36 Ankara Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdür: Prof. Dr. Serpil Sancar Web: http://kasaum.ankara.edu.tr E-posta: [email protected], [email protected], Tel: (312) 320 55 95/ 595 12 34- 595 12 84 (SBF Sekreterliği) Faks: 363 59 04 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ev içi Adalet Birimi Tel: (312) 595 52 85 Faks: (312)363 56 96 Atılım Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdür: Azade Lerzan Gültekin Web: http://kasaum.atilim.edu.tr E-posta: [email protected] Tel: (312) 586 82 16 Faks: (312) 586 80 91 84 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma Uygulama Merkezi (BÜKÇAM) Müdür: Prof. Dr. Ayşe Akın Web: http://bukcam.baskent.edu.tr E-posta: [email protected] Tel:(312) 212 04 34 Faks:(312) 212 75 72 Çankaya Üniversitesi Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdür: Doç. Dr. Filiz KARDAM Tel: (312) 284 45 00/207 Faks: (312) 286 48 73 Gazi Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdür: Doç. Dr. Elif Loğoğlu Web: http://www.kadinsorunlari.gazi.edu.tr E-posta: [email protected] Tel: (312) 202 11 61 Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜKSAM) Müdür: Prof. Dr. Şevkat Bahar Özvarış Web: www.huksam.hacettepe.edu.tr E-posta: [email protected] Tel: (312) 305 15 90-305 30 62 Faks: (312) 311 00 72 ODTÜ Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı Başkanlığı Ana Bilim Dalı Başkanı: Prof. Dr. Yıldız Ecevit Web: www.gws.metu.edu.tr E-posta: [email protected] Tel: (312) 210 30 19 Faks: (312) 210 30 19 85 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE EK III: Ankara İlinde Faaliyet Gösteren Kadın Örgütleri KADIN KONUSUNDA ÇALIŞMA YAPAN OLUŞUMLAR VE PLATFORMLAR Ankaralı Feministler Feminist Biz Kadın Tiyatrosu Feminist Anneler Kadın Sığınağı Kolektifi İLETİŞİM BİLGİLERİ Kozadan İpeğe Ev Eksenli Çalışan Kadınlar Kooperatifi Ankara Barosu Kadın Hakları Kurulu Kadın 2000 Kadının İnsan Hakları Bilgi Belge Merkezi Sosyalist feminist Kolektif www.kozadanipegeblogcu.com Barış İçin Sürekli Kadın Platformu Ankara İş Kadınları Platformu Kadınlar Vardır Grubu www.ihd.org.tr --- İris Eşitlik Gözlem Girişim Grubu --- DERNEKLER VE VAKIFLAR Ankara Girişimci Kadınlar Derneği (AGİKAD) Ankara Soroptimist Federasyonu Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) Ankara şubesi Aktif Kadın Çalışmaları Derneği Başkent Kadın Platformu Derneği Çağdaş Kadın ve Gençlik Vakfı Cumhuriyet Kadınları Derneği Ankara Şubesi www. agikad.org.tr www.gtr www.acev.org.tr www.aktifkadin.org www.baskentkadinplatformu.org www.ckgv.org www.cumhuriyetkadinlari.org --http://feministbiz.blogspot.com www.kadintiyatrosu.org http://feministanneler.blogspot.com www.ankarabarosu.org 86 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Hayal Mühendisleri Kadın Girişimcileri Eğitim Derneği İş ve Meslek Sahibi Kadınlar Derneği KADER (Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği)- Ankara Şubesi Kadınlar Birliği ve Dayanışma Derneği Kadın Dayanışma Vakfı Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği Kadın Hareketi Derneği Kadın Sağlığını Koruma Derneği Kadın ve Genç Girişimci Merkezi Derneği Kadın ve Gençlik Platformu Derneği Kadınları Koruma ve Dayanışma Derneği- Genel Merkez Kadın Sağlığı İnfertilite Araştırma Derneği Kadının Sosyal Hayatının İnceleme ve Araştırma Derneği Kaos GL Keçiörenli Kadınların Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Pembe Hayat LGBTT Dayanışma Derneği Tüm Kadınlar Lobisi Derneği Türkiye Aile Planlaması Derneği(TAPD) Merkez Türk Anneler Derneği Genel Merkezi Türkiye Diyanet Vakfı Kadın Faaliyetleri Merkezi Türkiye Kadın Dernekleri Federasyonu Türk Dünyası Kadınları Dostluk ve Dayanışma Derneği --www.bpw-turkey.org http://www.ka-der.org.tr www.kbdd.org http://www.kadindayanismavakfi.org.tr/ http://www.keid.org.tr www.kadinhareketidernegi.org.tr --http://www.k-gem-turkey.com www.kadinvegenclikplatformu.org --www.mayatupbebek.com www.kasaid.com www.kaosgl.org www.kkadinlar.org www.pembehayat.org www.tukal.org.tr www.tapd.org.tr www.turkanneler.org http://www.tdv-kadinfaaliyetleri.org/ www.tkdf.org.tr www.tudkad.net 87 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Türk Kadınlar Birliği Genel Merkezi Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği-Ankara Şubesi Uçan süpürge www.turkkadinlarbirligi.org --www.ucansupurge.org SENDİKALARA BAĞLI KADIN ÖRGÜTLENMELERİ KESK Kadın Sekreterliği Eğitim- Sen Genel Merkez MESLEK ÖRGÜTLERİ VE MESLEK ODALARI Ankara Girişimci İş Kadınları ve Destekleme Derneği Ankara Kadın Ressamlar Derneği Hemşirelikte Araştırma ve Geliştirme Derneği Kız Teknik Öğretmenler Derneği Kadın Mühendisler, Mimarlar, Şehir Planlamacılar, Fen Bilimciler ve Teknik Elemanlar Platformu KASİDE Kadın Siyasetçiler Derneği www.hemarge.org.tr www.ktod.org www.kadinmuhendisler.org Sekreterler Dayanışma Derneği TOBB Kadın Girişimciler Kurulu Türk Hemşireler Derneği --www.kadingirisimciler.org.tr www.turkhemsirelerdernegi.org 88 ANKARA ‹L EYLEM PLANI EK IV: Ankara İli Kadına Yönelik Şiddetle ‹lgili Bazı Sayısal Bilgiler bilgiler Ankara İlinin bütününü yansıtmadığı gerçeği de göz önünde bulundurularak, fikir vermesi amacıyla aşağıda özetlenmiştir. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ankara İl Eylem Planı hazırlık aşamasında Ankara’nın konuyla ilgili potansiyelinin belirlenmesi amacıyla bu konuda hizmet veren kurumlardan verdikleri hizmetlerle ilgili sayısal bilgi talep edilmiştir. Hazırlık grubuna bu süreç içinde ulaşan Tablo 1. Ankara Nüfusu (ADNKS, 2010) Nüfus Toplam Nüfus Erkek Nüfus Kadın Nüfus Sayı 4.771.716 2.379.226 2.392.490 Tablo 2. Türkiye ve Ankara genelinde şiddet gören kadın ve çocuklara yönelik hizmet veren SHÇEK’e bağlı kurumlar ve bu kurumlardan hizmet alan kadın ve çocuk sayıları (2010) HİZMET TÜRÜ Türkiye Kadın Konukevi Toplum Merkezi Aile Danışma Merkezi Diğer Kadın Konukevi ALO 183 Hattı (Kadınlar tarafından yapılan arama) Ankara Kadın Konukevi Konukevinde kalan kadın sayısı Konukevinde kalan çocuk sayısı Aile Danışma Merkezi Toplum Merkezi Ankara, ALO 183 Hattı (Kadınlar tarafından yapılan arama) SAYI Kapasite 46 85 48 23 - 943 590 - 4262 114.373 19.039 5.066 1 1 29 - 4 - - 449 196 1.555 (302’si kadın konukevi başvurusu) 18.150 1.807 89 Hizmet alan sayısı KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Tablo 3. 2010 yılında Ankara’da Kadına Yönelik Şiddetle ilgili Çalışmalarda Bulunan Kurumlara Yapılan Başvurular Kurum ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Kadın Sığınmaevi Sığınmaevinde kalan kadın Sığınmaevinde kalan çocuk ÇANKAYA BELEDİYESİ Kadın Danışma Merkezi Yüz yüze başvuruda bulunan kadın Telefonla sığınmaevinde kalma talebinde bulunan kadın Kadın Sığınmaevinde kalan kadın Kadın Sığınmaevinde kalan çocuk KEÇİÖREN BELEDİYESİ Danışma Merkezi Hizmet alan sayısı (13 Aralık 2010’da hizmete başlamıştır) ANKARA ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ Ev-İçi Adalet Birimi Fiziksel şiddet Psikolojik şiddet Cinsel şiddet Ekonomik şiddet KADIN DAYANIŞMA VAKFI Kadın Dayanışma Merkezi Yüz yüze başvuran kadın Telefon ile başvuran kadın Herhangi biçimde başvuran kadın Sığınmaevinde kalan insan ticareti mağdurları 90 Sayı 110 66 44 601 175 290 77 59 27 61 32 17 3 9 289 59 221 1 8 ANKARA ‹L EYLEM PLANI Tablo 4. Ankara İl Jandarma Komutanlığı Sorumluluk Bölgesinde Son Beş Yılda Kadına Yönelik İşlenen Suçlarda Mağdur olan Kadın Sayılarının Yıllara, Suç Türüne Göre Dağılımı Suç Türü 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam Ölü Yaralı Toplam Ölü Yaralı Toplam Ölü Yaralı Toplam Ölü Yaralı Toplam Ölü Yaralı 2 3 2 1 5 4 1 3 1 2 2 6 4 Kasten Öldürme 33 Kasten Yaralama 35 14 51 10 86 28 57 14 75 Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar Kötü muamele Toplam 14 - - 46 1 - 65 1 - 52 - - 40 - 64 116 2 6 21 101 203 5 2 13 133 287 2 8 36 127 238 2 17 31 100 221 4 Tablo 5. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle İlgili Olarak Ankara İl Emniyet Müdürlüğüne Yapılan Başvuru Sayısı (2010) Suç türü Aile içi kasten yaralama Sayı 522 Aile içinde kadına karşı kötü muamele Toplam 3157 3679 91 21 56 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE Ek V: T.C. Ankara Valiliği ile Ankara Barosu Başkanlığı Arasında Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi ve Şiddet Mağduru Kadın ve Çocuklar ile İhtiyacı Olan Yaşlılara Destek Olabilmek Amacıyla İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Protokol TARAFLAR MADDE 1- İşbu protokol; Ankara Barosu Başkanlığı ile Ankara Valiliği arasında imzalanmıştır. AMAÇ MADDE 2- İşbu protokol ile amaçlanan, şiddet mağduru kadın ve çocuklar ile Ankara Valiliği tarafından ihtiyacı olduğu belirlenen yaşlılara; hukuki yardım ve psikolojik destek olmak üzere her türlü sosyal desteğin temini için taraflarca verilen hizmetlerde kurumsal kapasitenin artırılması, işbirliğinin geliştirilmesi, uygulamada yaşanan sorunların giderilmesi sağlamaktır. KAPSAM MADDE 3- Bu protokol, Ankara Valiliği ve Ankara Barosu Başkanlığı tarafından şiddet mağduru kadın ve çocuklar ile yaşlılara yönelik verilen hizmetlerin kurumsal kapasitesinin artırılması ve buna ilişkin işbirliği esaslarını kapsar. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ MADDE 4- İşbu protokolde yer alan tarafların yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir. A- ANKARA VALİLİĞİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 1. Ankara Barosu Başkanlığı’na başvuran şiddet mağduru kadın ve çocukların yetkili kişi ve kurumlara teslimi kolluk aracılığı ile yapılacağından konu ile ilgili birimler Valilik tarafından bilgilendirilecektir. 2. Valiliğe başvuran şiddet mağduru kadın ve çocuklardan aleylerine açılmış davaları takip edebilmek haklarını arayabilmek için yasal işlem başlatmak isteyenler ve ücretsiz avukat talebinde bulunanlar Ankara Barosu Adli Yardım Merkezi’ne yönlendirilecektir. 3. Valiliğe başvuran şiddet mağduru kadın ve çocuklar, kendilerine hukuki destek verilmek üzere Ankara Barosu Başkanlığı Kadın Hakları Merkezi ve/veya Ankara Barosu Çocuk Hakları Kuruluna yönlendirilecektir. B- ANKARA BAROSU BAŞKANLIĞI’NIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ 1. Ankara Barosu Başkanlığı işbu protokol hükümleri uyarınca kadına yönelik şiddet konusunda hukuki süreç, karşılaşılan engeller vs. gibi konularda hukuki bilgilendirme, eğitim ve danışmanlık hizmeti verecektir. 92 ANKARA ‹L EYLEM PLANI 2. Şiddet mağduru kadın ve çocuklar ve ayrıca yaşlılarla ilgili Valilik tarafından gerçekleştirilen projelerde hukuksal alanlardaki eğitim hizmetleri Ankara Barosu tarafından yerine getirilecektir. 3. Ankara Barosu Başkanlığı, Ankara Valiliği bünyesinde kurulan Yaşam Destek Merkezindeki yaşlılara hukuki desteğe ihtiyaç duymaları ve gerekli şartları taşımaları halinde Ankara Barosu Adli Yardım Kurulu aracılığı ile hukuki yardımda bulunacaktır. GİZLİLİK MADDE 5- Bu protokolün yürütülmesi sırasında tarafların karşılıklı edindiği bilgiler tarafların yetkili temsilcilerinin onayı olmadan ve kadın çocuk ve/veya yaşlıların çıkarları dikkate alınmaksızın herhangi bir şekilde yayına dönüştürülemez ve hiçbir şekilde kullanılamaz, üçüncü kişilerin kullanımına sunulamaz. SÜRE MADDE 6- İşbu Protokol imzalanma tarihinden itibaren 5 yıl süre ile geçerlidir. Taraflardan herhangi biri protokolü 45 gün önceden yazılı olarak haber vermek kaydıyla yürürlükten kaldırabilir. Protokolün süresinin tamamlanmasından 15 gün önceye kadar taraflardan yazılı olarak yürürlükten kaldırma talebi gelmez ise protokol aynı koşullarla 5 yıl süre ile daha yürürlükte kalır. PROTOKOLÜN GÜNCELLENMESİ MADDE 7- Taraflar karşılıklı olarak anlaşmak kaydı ile bu protokole yeni maddeler ekleyebilir veya mevcut ya da eklenmemiş maddeleri kaldırabilir. YÜRÜRLÜK MADDE 8- Bu protokol 24/03/2011 tarihinde imzalanmış olup taraflarca imzalandığı tarihte yürürlüğe girer. Avukat Metin FEYZİOĞLU ANKARA BAROSU BAŞKANI 93 Alâaddin YÜKSEL ANKARA VALİSİ KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE EK VI: KISALTMALAR A.H.B.S AÇEP ADOREP ASAGEM ASO ATO BADEP BM BÜKÇAM DOVE DPT E.A.H HEGEM HÜKSAM İŞ-KUR KAGİDER KEÇMEK KEİD KİHEP KOSGEB KSGM MEB MEM MFİB RTÜK SHÇEK STK TBMM TESK TOBB TODAM TTB TÜBAKKOM TÜİK UNFPA Aile Hekimliği Bilgi Sistemi Anne Çocuk Eğitim Programı Güç Koşullardaki Ergenlerin Üreme Sağlığı ve Cinsel Sağlık Konularında Eğitimi Projesi Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Ankara Sanayi Odası Ankara Ticaret Odası Baba Destek Eğitim Programı Birleşmiş Milletler Başkent Üniversitesi Kadın-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Araştırma ve Uygulama Merkezi Domestic Violence Eliminated Devlet Planlama Teşkilatı Eğitim Araştırma Hastanesi Hayat Boyu Eğitim ve Kişisel Gelişim Derneği Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Türkiye Kadın Girişimciler Derneği Keçiören Belediyesi Meslek Edinme Kursları Kadın Eğitim ve İstihdam Derneği Kadının İnsan Hakları Eğitimi Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Milli Eğitim Bakanlığı Milli Eğitim Müdürlüğü Merkezi Finans ve İhale Birimi Radyo Televizyon Üst Kurulu Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Sivil Toplum Kuruluşu Türkiye Büyük Millet Meclisi Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Çankaya Belediyesi Toplumsal Dayanışma Derneği Türk Tabipleri Birliği Türkiye Barolar Birliği Kadın Hakları Komisyonu Türkiye İstatistik Kurumu Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu 94 ANKARA ‹L EYLEM PLANI VIII. KAYNAKÇA WEF, The Global Gender Gap Report 2010, http://www3. weforum.org/docs/WEF_GenderGap_Report_2010.pdf, (28 Mart 2011) WHO, Multi-country Study on Women’s Health and Domestic Violence Against Women: Initial Reports on Prevelance, Health Outcomes and Women’s Responses, Geneva: WHO Publications, 2005, http://www. who.int/gender/violence/who_multicountry_study/en/, (1 Şubat 2011). Altınay, Ayşe Gül ve Arat, Yeşim, Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, İstanbul: Punto Baskı Çözümleri, 2007. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı 2007-2010, Ankara: KSGM Yayını, 2007. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, Ankara: KSGM Yayını, 2009. Birleşmiş Milletler, Dünya Kadınları Hakkında BM Çalışma Raporu, 2000 CEDAW, General Recommendations Nos. 19 and 20 (Document A/47/38)”, 1992, http://www.unhcr.org/refworld/ docid/453882a422.html, (1 Nisan 2011) Kadının İnsan Hakları-Yeni Çözümler Derneği, “Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Türk Medeni ve Ceza Kanunu Reformları: İki Ulusal Kampanyanın Başarısı”, 2007, http://www.kadinininsanhaklari.org/files/ CivilandPenalCodeReforms.pdf, (25 Mart 2011). KAMER, İstersek Biter: Namus adına İşlenen Cinayetler 2006 Raporu, İstanbul: Berdan Matbaacılık, 2006. Kardam Filiz, Türkiye’de Namus Cinayetlerinin Dinamikleri, Ankara: BM-Nüfus Fonu, Nüfus Bilim Derneği ve BMKalkınma Programı, 2005, http://www.undp.org.tr/ traboutusdocvuments/namuscinayetleri.pdf Karınca, Eray, “Ailenin Korunmasına Dair Kanun’da 5636 Sayılı Kanunla Yapılan Değişiklikler”, 2007, http://www. turkhukuksitesi.com/makale_825.htm, (30 Mart 2011) Subaşı, Nüket ve Akın, Ayşe, “Kadına Yönelik Şiddet; Nedenleri ve Sonuçları” içinde Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın, Ankara:, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2003, ss. 231249. UN General Assembly, “Resolutions 58/147 Elimination of Domestic Violence against Women (A/RES/58/147, of 22 December 2003)”, http://daccess-dds-ny. un.org/doc/UNDOC/GEN/N03/503/40/PDF/N0350340. pdf?OpenElement, (1 Nisan 2011) İnternet Kaynakları Belediyeler Kanunu http://www.ksgm.gov.tr/kanun_belediye.php CEDAW Komitesinin 12 Nolu Tavsiye Kararı(1989) http://www. un.org/womenwatch/daw/cedaw/recommendations/ recomm.htm#recom12, (2 Şubat 2011) CEDAW Komitesinin 19 Nolu Tavsiye Kararı(1992) http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ recommendations/recomm.htm#recom19, (2 Şubat 2011). Çocuk ve Kadınlara Yönelik Şiddet Hareketleriyle Töre ve Namus Cinayetlerinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirler konulu 2006/17 sayılı Başbakanlık Genelgesi http://www.ksgm. gov.tr/Pdf/2006-17.doc Genelgeler http://www.ksgm.gov.tr/ksgm_genelgeler.php Special Rapporteur on violence against women, its causes and consequences http://www2.ohchr.org/english/issues/women/rapporteur/ Pekin Deklarasyonu ve Eylem Platformu ve Pekin +5 Deklarasyonu ve Sonuç Belgesi http://www.ksgm.gov.tr/uluslararasi_Belgeler.php, (1 Mart 2011) 4320 nolu Ailenin Korunmasına Dair Kanun http://www.ksgm.gov.tr/kanun_4320.php TBMM Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Kanunu http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/komisyon_kanunu.htm 95 KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE 96
