70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları

1943
2013
70. Yılında
Otizm Spektrum Bozuklukları
Dr. Sabri Hergüner
Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD
Açıklama 2012-2013
Araştırmacı: Yok
Danışman: Yok
Konuşmacı: 2012 Janssen Cilag - Türkiye
Sorular
• DSM – 5 ve Otizm Spektrum Bozuklukları
▫
▫
▫
▫
Yeni tanı ölçütleri?
Değişikliğin dayandığı alt yapı?
Değişikliğin kliniğe yansıması?
Getirdiği yeniliklere yönelik eleştiriler?
Leo Kanner
1894 - 1981
• 11 olgu
▫ Çevreye ilgisizlik
(aşırı otistik yalnızlık)
▫ 3 temel alanda benzer belirtiler
1.
2.
3.
Dil gelişimde anormallik
Sosyal beceride yetersizlik
Aynılıkta ısrar
DSM – II (1968)
• Şizofreni, çocukluk çağı
▫
▫
▫
▫
▫
▫
Otistik, atipik, içe dönük davranış
Anneden ayrışmış bir kimlik geliştirememe
Yaygın alışılmamışlık
Belirgin olgunlaşmamışlık
Gelişimde yetersizlik
Belirtiler puberte öncesi ortaya çıkar
DSM – III (1980)
• Bebeklik (Infantil) Otizm (hepsinin varlığı)
A.
B.
C.
D.
30 ay önce belirtilerin ortaya çıkması
Diğer insanlarla karşılıklı etkileşimin yokluğu
Dil gelişiminde belirgin bozulma
Konuşma olsa bile ekolali, zamir karıştırma gibi
özelleşmiş konuşma şeklinin olması
E. Çevreye tuhaf tepkiler (değişime direnç, canlı ya da
cansız nesnelere özel ilgi)
F. Şizofrenide olduğu gibi sanrı, hezeyan, çağrışımlarda
gevşeme ve inkoherans yokluğu
DSM – III - R
(1987)
• Otistik Bozukluk (16 belirtiden en az 8)
A. Karşılıklı sosyal etkileşimde bozulma
5 belirtiden en az 2
B. Sözel ve sözel olmayan iletişimde bozulma
6 belirtiden en az 1
C. Kısıtlı davranışlar ve ilgiler
5 belirtiden en az 1
D. Bebeklik (<36 ay) ya da erken çocukluk (>36 ay)
başlangıcı
DSM – IV (1994)
• Yaygın Gelişimsel Bozukluklar
1. Otistik Bozukluk
2. Asperger Sendromu
3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın Gelişimsel
Bozukluk
4. Rett Sendromu
5. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu
DSM – 5 (Mayıs 2013)
• Otizm Spektrum Bozuklukları
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar
1. Otistik Bozukluk
2. Asperger Sendromu
3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın
Gelişimsel Bozukluk
4. Rett Sendromu
5. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu
Yaygın Gelişimsel Bozukluklar
1. Otistik Bozukluk
2. Asperger Sendromu
3. Başka Türlü Adlandırılamayan - Yaygın
Gelişimsel Bozukluk
1. Rett Sendromu
2. Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu
Çocukluğun Dezintegratif
Bozukluğu
A. Doğumdan sonraki 2 yıl içinde yaşına uygun sözel ve
sözel olmayan iletişim, toplumsal ilişkiler, oyunlar ve
uyumsal davranışların olması ile kendini belli eden
görünüşte olağan bir gelişmenin olması.
B. Aşağıdakilerden en az iki alanda daha önce edinilmiş
olan becerilerin (10 yaşından önce) klinik olarak
önemli ölçüde yitirilmesi:
1.
2.
3.
4.
5.
Sözel anlatım ya da dili algılama
Toplumsal beceriler ya da uyumsal davranışları
Barsak ya da mesane kontrolü
Oyun
Motor (devinsel) beceriler
Rett Bozukluğu
A. Aşağıdakilerin hepsi vardır:
1- Prenatal ve perinatal gelişme görünüşte normaldir
2- Doğumdan sonraki ilk 5 ay boyunca psikomotor gelişme görünüşte normaldir
3- Doğumda kafa çevresi normaldir
B. Normal bir gelişme döneminden sonra aşağıdakilerin hepsi başlar:
1- 5 ile 48’inci aylar arasında başın büyümesinin yavaşlaması
2- Daha önce edinilmiş amaca yönelik el becerilerini 5 ile 30’uncu aylar arasında
yitirmenin ardından basmakalıp el hareketleri yapmaya başlama (örn: el burma
ya da el yıkama)
3- Bu bozukluğun gidişinin erken dönemlerinde toplumsal katılımın ortadan
kalkması (çoğu kez toplumsal etkileşim daha sonra gelişirse de)
4- Koordinasyonu bozuk yürüme ya da vücut hareketlerinin olduğu bir görünüm
5- Ağır psikomotor retardasyonun yanı sıra sözel anlatım ve dili algılama ileri
derecede bozuktur
Rett Bozukluğu
Otistik Bozukluk
A. 12 belirtiden en az 6
1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
4 belirtiden en az 2
2. İletişimde nitel bozulma
4 belirtiden en az 1
3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp
ve yineleyici örüntüler
4 belirtiden en az 1
B. 3 yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı
bir işlevselliğin olması
Otistik Bozukluk
1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
A. Sözel olmayan iletişim
Toplumsal etkileşimi sağlamak için yapılan el-kol
hareketleri, alınan vücut konumu, takınılan yüz
ifadesi, göz göze gelme gibi sözel olmayan birçok
davranışta belirgin bozulmanın olması
▫ DSM 5: 1A
Otistik Bozukluk
1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
B. Yaşıt ilişkisi
Yaşıtlarıyla gelişimsel düzeyine uygun ilişkiler
geliştirememe
▫ DSM 5: 1C
Otistik Bozukluk
1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
C. Paylaşma
Diğer insanlarla eğlenme, ilgi ya da başarılarını
kendiliğinden paylaşma arayışı içinde olmama (örn.
ilgilendiği nesneleri göstermeme, getirmeme ya da
belirtmeme)
▫ DSM 5: 1A
Otistik Bozukluk
1. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
D. Sosyal karşılıklılık
Toplumsal ya da duygusal karşılıklar vermeme
▫ DSM 5: 1B
Otistik Bozukluk
2. İletişimde nitel bozulma:
A. Konuşmanın olmaması
Konuşulan dilin gelişiminde gecikme olması ya da
dilin hiç gelişmemiş olması (el, kol ya da yüz
hareketleri gibi diğer iletişim yollarıyla bunun yerini
tutma girişimi eşlik etmemektedir)
▫ DSM 5: DIŞLANDI
Otistik Bozukluk
2. İletişimde nitel bozulma:
B. Sözel iletişim
Konuşması yeterli olan kişilerde, başkalarıyla
söyleşiyi başlatma ya da sürdürmede belirgin bir
bozukluğun olması,
▫ DSM 5: 1A
Otistik Bozukluk
2. İletişimde nitel bozulma:
C. Özelleşmiş dil kullanımı
Basmakalıp ya da yineleyici ya da özel bir dil
kullanma
▫ DSM 5: 2A
Otistik Bozukluk
2. İletişimde nitel bozulma:
D. Oyun becerisi
Gelişim düzeyine uygun çeşitli, imgesel ya da
toplumsal taklitlere dayalı oyunları kendiliğinden
oynamama
▫ DSM 5: 1C
Otistik Bozukluk
3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı,
basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması:
A. Sınırlı ilgi
İlgilenme düzeyi ya da üzerinde odaklanma
açısından olağandışı, bir ya da birden fazla
basmakalıp ve sınırlı ilgi örüntüsü çerçevesinde
kapanıp kalma
▫ DSM 5: 2C
Otistik Bozukluk
3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı,
basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması:
B. Rutin ya da ritüeler
Özgül, işlevsel olmayan, alışılageldiği üzere yapılan
gündelik işlere ya da törensel davranış biçimlerine
hiç esneklik göstermeksizin sıkı sıkıya uyma
▫ DSM 5: 2B
Otistik Bozukluk
3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı,
basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması:
C. Streotipiler
Basmakalıp ve yineleyici motor mannerizmler (örn.
parmak şıklatma, el çırpma ya da burma ya da
karmaşık tüm vücut hareketleri)
▫ DSM 5: 2A
Otistik Bozukluk
3. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı,
basmakalıp ve yineleyici örüntülerin olması:
D. İşlevsel olmayan uğraşlar
Eşyaların parçalarıyla sürekli uğraşıp durma
▫ DSM 5: 2B
Başka Türlü Adlandırılamayan
Yaygın Gelişimsel Bozukluk
• Başlangıç yaşının geç olması ya da
• Belirti dağılımının atipik olması ya da
• Belirti sayısının yetersiz olması
Asperger Bozukluğu
A. Toplumsal etkileşimde nitel bozulma
▫ 4 belirtiden en az 2
B. Davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı,
basmakalıp ve yineleyici örüntüler
▫ 4 belirtiden en az 1
C. Dil gelişiminde klinik açıdan önemli genel bir
gecikme yoktur
D. Bilişsel gelişmede gecikme yoktur.
OTİSTİK SPEKTRUM
BOZUKLUĞU
1- Sosyal iletişim ve etkileşimde klinik açıdan belirgin, sürekli
yetersizliğin varlığı (hepsinin varlığı)
A. Sosyal etkileşim için kullanılan sözel ve sözel olmayan
iletişimde belirgin yetersizlik
B. Sosyal karşılıklılığın olmaması
C. Gelişim seviyesine uygun ilişkileri geliştirme ve idame
ettirmede yetersizlik
2- Sınırlı, tekrarlayıcı davranış, ilgi alanları ve faaliyetler (en az 2)
A.
B.
C.
D.
Stereotipik konuşma, motor hareketler veya nesne kullanımı
Rutinlere aşırı bağlılık,
Son derece kısıtlı, sabit ilgiler
Duyusal uyaranlara aşırı veya düşük tepki
Güçlü ve Zayıf Yanları
• Tanı koymak daha kolay
DSM – IV ile 2027 farklı kombinasyon
DSM – 5 ile 11 farklı kombinasyon
•
•
•
•
Daha homojen bir grup
Tanı alamayan grup % 20 - % 40
Eğitim gereksinimleri
Daha önceki çalışmalar ile karşılaştırma
Teşekkürler…