Nedir bu BEPS? - Vergide Gündem

VERGİDE GÜNDEM
M. FATİH KÖPRÜ fatih.L’opru€ijtr.cy corn
wrvro. vergtde’ıı;ıdenı. corn
İğğğğğğğğ4
Nedir bu BEPS?
ÜLKELERİN YEREL DÜZENLEMELERİNDEKİ FARKLILIKLAR
NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN VERGİ KAYIPLARI UZUN
ZAMANDIR TARTIŞILIYOR. BUNUNLA İLGİLİ OLARAK G20 VE
OECD ÜYESİ ÜLKELER ORTAK BİR GİRİŞİME İMzA ATARAK,
“REPS (KAR AKTARIMI YOLUYLA MATRAH AŞINDIRMASI)
EYLEM PLANI”NI DEVREYE SOKTULAR.
Hızla küreselleşen dunva ekonomi
si, yatırımların ülkeler arasında ko
layca dolaşıınına olanak sağlıyor. Bu
hareketlilik ve ülkelerin yerel dil
zenlemelerindeki farklılıklar vergi
kayıplarını da kaçınılmaz hale geti
riyor.
G20 ve OECD üyesi ülkeler de
bu sorunla başa çıkabilmek adına
ortak bir girişime imza atarak “BEPS
(Kflr Akıanmı Yoluyla Matrah Aşın
dırması) Eylem l’lanı’nı devreye
soktular. Bu plan geçtiğimiz ay An
talya’da yapılan G20 zirvesine katı
lan tüm ülkeler tanıfıntlan onaylan
dı.
BEPS Eylem Planı vergi kayıpla
nnı önlemek amacıyla hazırlanmış
olan 15 eylemi içeriyor. Amaç, ka
zancın, kazancı oluşturan ekono
mik faaliyeıin ürütüldüğü ve değe
rin oluştunilduğu yerde vergilendi
rilmesini sağlamaya çalışmak. Aşağı
da kısaca açıklanan eylemlerin ilk
etapta G20 ve OECD ülkeleri tara
fından hayata geçirilmesi bekleni
yor.
DİJITAL EKONOMİ
BEPS eylem planı çerçevesinde,
dijital ekonominin vergilendirilme
sindeki sorunları. Eylemde ele alı
nıyor. Söz konusu raporda;
• OECD Model Anlaşması’nın
“işyeri” başlıklı 5. maddesinde sayı
lan hazırlayıcı ve yardımcı faaliyetle
rin kapsamının genişletilerek dijital
52 Eknuamlst 20 Ay-atık- 2015
ekonominin gereklerine uygun ha
le getirilmesi,
• Transfer fivatlandırması rehbe
rinde ilgili değişikliklerin yapılması,
• Kontrol edilen yabancı kurum
kazancına iliskin kurallarda dijital
ekonominin vergilendirilmesinde
ortaya çıkabilecek sorunhin önleyici
değişikliklerin yapılması öneriliyor.
HİBRİT DÜZENLEMELER
Eylem 2’de. karma uwmsuzluk
yaratan (hibrit) düzenlemelerin et
kilerinin ortadan kaldınlması konu
su ele alınıyor. Söz konusu raporun
ilk bölümü, hihrit düzenlemelerin
etkilerini azaltmak üzere ülkelerin
uygulaması tavsiye edilen yerel
mevzuat hüküınlednden. ikinci bö
lümü ise OECD Model Anlasma
sı’nda yapılması tavsiye edilen deği
sikliklerden oluşuyor.
KONTROL EDİLEN YABANCI
Olkemizde de önem verilen bir
konu olan “Kontrol Edilen Yabancı
Kurum Kazançları” ise Eylem 3’te
tartışılıyor. OECD, bu raporda,
kontrol edilen yabancı kurum ka
zançlarının tespiti ve vergilendiril
mesi ile ilgili yapılmasını gerekli gör
düğü yerel mevzuat değişiklikleri
konusunda ülkelere önerilerde bu
lunuyor. Öneriler temel olarak
“Kontrol Edilen Yabancı Kurum” ve
“Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kı
zancı” kavramlarının tanımlanması,
yeni eşiklerin belirlenmesi ve çifte
vergilendirmeyi önleme konuların
da yoğunlaşıyor.
FAİZ ÖDEMELERİ
Eylem 4; ilişkili şirketlerin, özel
likle grup şirketlerinin aralarında
gerçekleştirdikleri finansal işlemle
re ilişkin faiz ödemelerinin gider
olarak indirimi sonucu oluşturduk
ları matrah kaybı ile ilgileniyor. Ra
porda, grup içi finansal işlemlerin
kötüye kullanılmasını engellemek
adına birtakım tavsiyelerde hukınu
luyor. Tavsiyeler arasında, FA
VÖK’ün (Faiz Amortisman ve Vergi
Öncesi Kar) yüzde lOu ila yüzde
30’unu aşan faiz ödemelerinin indi
rilememesi ve grup içi faiz ödemele
rinin indirilmesinde ek yüzde sınırı
getirilmesi göze çarpıyor.
ŞEFFAFUK
Eylem 5 raporunda, zararlı vergi
planlamasını önlemek adına işlem
lerde aranacak esaslılık unsurunun
kuvvetlendirilmesi ve şefPaflığın ar
tınlması konu etliliyor. Bu kapsam
da fikri mülkiyet (İP) haklanna dair
işlemlerde aranacak esaslılık unsu
runun kapsamının genişletilmesi,
hangi fikri mülkiyet rejimlerinin ka
bul edilebilir olup hangilerinin ol
madığı ve zararlı ıercihli rejimler gi
bi konular ele alınıyor. Daha önce
ülkeler arası yapılmış olan bilgi deği
şim anlaşmalarının kapsamlarının
özellikle şeffaflık ilkesini kuvvetlen
dirmek adına genişletilerek, talep
üzerine bilgi paylaşımı yanında an
lık bilgi değişiminin sağlanması da
öneriler -arasında yer alıyor.
KÖTÜYE KULLANIM
Eylem 6, çifte vergilendirmeyi
önleme (ÇVÖ) anlaşmalarının kötü
ye kullanılmasının ve bu yolla “çifte
vergilendirilmeme” durumunun or
taya çıkmasının önüne geçmeyi
amaçlıyor. Bu doğrultuda 6 numa
ralı eylem planı, mevcut OECD Mo
del Vergi Anlaşması hükümlerini
4’.
.
değiştirerek; ÇVÖ anlasmalannın
kötüye kullanımını engelleyici yeni
hükümler getiriyor. Rapor, anlaşma
larda yer alabilecek iki alternatif hü
küm olarak Yararlanmanın Sınırlan
dırılması <LOD> ve Gerçek Amaç
(Principal Purpose Test) ilkelerini
getiriyor.
İŞYERİ TANIMI
Eylem 7, OECD Model Vergi An
laşmasında ve özellikle de ülkeler
arasındaki ÇVÖ anlaşmalarında dü
zenlenen daimi işyeri (permanent
esıablishment) ıerinıinin ranımında
değişiklikler yapılmasını öngörüyor.
Bunun nedeninin ise şirketlerin
ÇVÖ anlaşmalarındaki mevcut daimi
işyeri tanımındaki belirsizlikleri ken
di lehlerine kullanarak diğer ülkelerde daimi işyeri oluşturmadan iş ap
malarının önüne geçmek olduğu
belirtiliyor. Daimi işyeri tanımının;
komisyoncuları ve daimi işyeri tanı
ınının dışında tutulaıı hazırlayıcı ve
yardımcı faaliyetleri (depolama, da
ğıtım, teşhir, bilgi toplama gibi) kap
sayacak şekilde genişletilmesi he
defleniyor.
TRANSFER FİYATLANDIRMASI
OECD’nin Transfer Fiyatlandır
ması Rehberinin Eylem 8, 9 ve 10
aracılığıyla güncellendiğini göriiyo—
ruz. Buna göre Eylem 8. gayri mad
di hakların grup şirketleri arasında
el (leğiştinesi yoluyla vergi mana
lıının aşındırılmasını önlemeyi he
defliyor. Raporda bu durumun önü
ne geçmek için gayri maddi hak ta
nımının açık bir şekilde ortaya ko
nulması, gayri maddi varlıkların
transferi ve kullanılması nedeniyle
oluşan masrafın dağıtılmasında bu
değeri yaratan tarafın göz önünde
bulundurulup dağıtımın buna uy
gun bir şekilde yapılmasına ilişkin
yeni düzenlemeler öne çıkıyor. Ev1cm 9, risk ve sermaye için trarısfer
fivatlandırması uygulamalarının de
ğer yaratma kriterine uygunluğunun
sağlanmasına ilişkin öneriler sunarken, Eylem 10, tliğer yüksek riskli iş-
Bu amaçlar doğrultusunda üç
kademeli bir belgelendirme yapısı
ot-tava çıkmış oluyor: Ana Belge
(Master ille), Ülkeye Özgü Belge
(Local ille) ve Ülke Bazlı Bildirim
(Countrv-bv-Countn- Reponing>.
Bu belgelendirme türleri arasından
sadece “Ülkeye Özgü Belgelendir
mc’ Türkiye’de kullanılmakta olup
diğer iki belgelendirme türü Türkiye
için tamamen yeni olma özelliğini
taşıyor.
lemler için transfer fivatlandırması
uvgulanılarının değerlendirilmesi
konusunda yenilikler getiriyor.
ORTAK MErODOLOJİ
Eylem 11, BEPS kapsamında uy
gulanacak değişikliklerin yaratacağı
ekonomik etkileri ölçmevi ‘-e değer
lendirmeyi hedefliyoı-. Bu değerlen
dirmeyi yapabilmek için gerekli veri
leri toplamak adına, OECD, üye ül
kelerden kendi ekonomik ınalizle
rini içeren raporlar sunmasını talep
ediyor. Bu talepler doğrultusunda
Türkiye’nin de bir OECD ülkesi ola
tık bu çabava destek olacağını ve av
nı şekilde bu çalışmalardan favdala
n:ıcağını söylemek isabetli olacaktır.
TANKİM
Eylem 14, küreselleşmenin etki
siyle her geçen gün attın uluslarara
sı ergisel uvuşınazlıklann çözülme
sinde Kııılıklı Anlaşma Usullerinin
daha etkin bir şekilde kullanılması
nı hetleflivor. Bu şekilde uluslarara
sı vergi uvuşmazlıklarında tahkim
yolunun yaygınlaştırılması ve daha
etkin hale getirilmesi amaçlanıyor.
-
AGRESİF VERGİ PLANLAMALARI
Eylem 12, mükelleflere agresif
vergi plan lamaları hakkın tl a bil tl i
rimde bulunma yükümlülüğü geti
rilmesini öneriyor. Ancak yükümlü
lüğün uygulanabilmesi için ülkelerin
öncelikle tavsiyelere uymaya karar
verip, yerel mewuatlarında düzen
leme yapmaları gerektiği vurgulanı
yor.
—
BELGELENDIRME
Transfer Fiyatlandırmasında Bel
gelcndirme ve Ülke Bazlı Bildirime
İlişkin Rehber seklinde adlandırılan
Eylem 13 ise transfer fiyatlandırma
sında daha kapsamlı belgelendirme
yükümlülükleri getiriyorve emsalle
re uygunluk ilkesi kapsamında yapı
lan değerlendinnelerin yeknesaklas
masını amaçlıyor.
ÇOK TARAFLI ANLAŞMA
Son olarak, Eylem 15’te, geçmişi
1920’lere dayanan mevcut ÇVÖ an
laşmalarının tüm çabalara rağmen
günümüz ekonomik koşullarıyla
uyumlulaşı ırılamad ığı belirtiliyor ve
BEPS projesi ile beraber gelen yeni
liklerin lavıkıyla hayata geçirilınesi
nin ancak çok taraflı bir anlaşmanın
imzalanması ile sağlanacağı sövlen i—
yor. Raporda bu doğrultuda bir geçi
ci çalısm:ı grubu kurulduğu ve 90’a
yakın ülkenin katılım gösterdiği bu
grubun çok taraflı doküman hazırla
ma çalışmalarına başladığı da ifade
ediliyor.
Onümüzdeki dönemde ülkele
rin, yerel mevzuatlarında yukarıda
özetlediğimiz eylem planları çerçe
vesinde yeni düzenlemeler yapma
ları bekleniyor. Özellikle çok uluslu
şirketlerin ve uluslararası piyasalar
da yoğun olarak iş yapan şirketlerin
BEPS Eylem Planının dünya çapın
daki uygulamalarını takip ederek,
kendi durumlarını analiz ederek,
öngörülen tleğişikliklere önceden
hazırlıklı olmaları gerektiğini hatır
hıtmak isteriz.
20 Mıtık 2(335
Ekanomlsi 53