11 Nisan 2008 tarihinde Dış Ticaret Müsteşarlığı koordinasyonunda

“OECD-Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin
Önlenmesi Sözleşmesi”ne ilişkin Bilgilendirme Toplantısı Notu
11 Nisan 2008 tarihinde Dış Ticaret Müsteşarlığı koordinasyonunda Istanbul’da Ekonomik
İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) bünyesinde ülkemizin de taraf olduğu “Uluslararası
Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi
Sözleşmesi”ne ilişkin olarak ülkemiz kamu ve özel sektörünün bilinçlendirilmesi amacıyla bir
seminer düzenlenmiştir. DEİK/Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Sayın Ercüment Aksoy’un da
katıldığı seminerde, Dış Ticaret Müsteşarlığı Anlaşmalar Genel Müdür Vekili Sayın Şevket
Ilgaç tarafından yapılan açılış konuşmasının ardından DTM, Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
Dış Ticaret Uzmanı Sayın Meltem Türker tarafından “Sözleşme ve İhracatçı Firmalar
Açısından Önemi”; Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdür
Yardımcısı Sayın Abdullah Cebeci tarafından “İlgili Mevzuat”; Coca Cola İçecek A.Ş. İç
Denetim Şefi Sayın Sercan Bekler tarafından “Coca Cola İç Kontrol Sistemi” ve Sabancı
Holding Denetim Daire Başkanı Sayın Fuat Öksüz tarafından “Sabancı Holding İç Kontrol
Sistemi” hakkında sunumlar gerçekleştirilmiş, toplantı soru/cevap bölümü ile sona ermiştir.
Söz konusu seminer kapsamında yapılan konuşma ve sunumlarda aşağıdaki hususlar ele
alınmıştır:

OECD’ye üye olan 30 ülke ile OECD üyesi olmayan 7 ülke tarafından 1997 yılında
kabul edilen “Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı Kamu Görevlilerine Verilen
Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi” Türkiye tarafından da 2000 yılında onaylanmıştır.

OECD düzenlemelerinin Türk hukukuna uyumlaştırılması çalışmaları çerçevesinde
11.01.2003 tarihinde yapılan bir değişiklikle “yabancı kamu görevlilerini rüşvet
verme” suçu Türk Ceza Kanununda suç olarak düzenlenmiş, daha sonra 01.06.2006
tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanununun 252.maddesinin
5. fıkrasında da aynı suça yer verilmiştir. Buna göre; “Yabancı bir ülkede seçilmiş
veya atanmış olan, yasama veya idarî veya adlî bir görevi yürüten kamu kurum veya
kuruluşlarının, yapılanma şekli ve görev alanı ne olursa olsun, devletler, hükümetler
veya diğer uluslararası kamusal örgütler tarafından kurulan uluslararası örgütlerin
görevlilerine veya aynı ülkede uluslararası nitelikte görevleri yerine getirenlere,
uluslararası ticarî işlemler nedeniyle, bir işin yapılması veya yapılmaması veya haksız
bir yararın elde edilmesi veya muhafazası amacıyla, doğrudan veya dolaylı olarak
yarar teklif veya vaat edilmesi veya verilmesi de rüşvet sayılır.” Bu çerçevede artık
yabancı bir ülkede uluslararası ticari işlem nedeniyle yabancı kamu
görevlilerine yukarıdaki şekilde tanımlanan rüşvet eyleminin gerçekleştirilmesi
TCK kapsamında suç olarak nitelendirilmektedir. Yurt dışındaki Türk firmalarının
eylemlerine ilişkin ihbarlar ilgili ülkedeki büyükelçilik ve konsolosluklara veya
doğrudan Türkiye’ de Cumhuriyet savcılıkları ve kolluk görevlilerine yapılacaktır.
Gelen ihbarlar üzerine Cumhuriyet savcılıkları derhal soruşturma işlemlerine
başlayacaktır. Yürürlükteki mevzuata göre bu suçun yargılamasının yapılması Adalet
Bakanlığı’nın talebi ile gerçekleşecektir.

OECD tarafından sözleşmeye taraf ülkeler incelemeye tabi tutulmakta olup iki
aşamadan oluşan incelemenin her bir aşamasından sonra OECD tarafından bir rapor
hazırlanmaktadır. Söz konusu incelemenin ilk aşamasında taraf ülkelerde hukuki
yapıların sözleşme gereklerinin yerine getirilmesini ne ölçüde sağladığı irdelenmekte,
ikinci aşamada ise Sözleşmenin uygulanmasına yönelik hukuki ve idari
düzenlemelerin etkinliği gözden geçirilmektedir.

Bu çerçevede Türkiye’ye yönelik 7-11 Aralık 2007 tarihinde düzenlenen ikinci aşama
incelemesi sonucunda OECD tarafından kabul edilen rapor kapsamında rüşvetle
mücadele konusunda ülkemiz kamu kurum/kuruluşlarındaki yetkililer ve özel sektörün
bilinçlendirilmesi gereği tespitinden hareketle, Türkiye açısından ikinci incelemenin
tekrar edilmesine karar verilmiştir. İkinci aşama tekrar incelemesi çerçevesinde
inceleme heyeti yüzyüze görüşmelerde bulunmak üzere 2009 yılı Ocak ayının 3.
haftası ülkemize bir ziyaret gerçekleştirecektir.

2009 yılının ilk ayında gerçekleşmesi beklenen ilave incelemeye kadar özel
sektörümüzün rüşvetle mücadele kapsamındaki düzenleme ve uygulamalar
hakkında bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.