‹.Ü. Cerrahpafla T›p Fakültesi Sürekli T›p E¤itimi Etkinlikleri PED‹ATR‹K AC‹LLER Sempozyum Dizisi No: 57 • Nisan 2007; s. 63-73 Kon jestif Kalp Ye ter siz li ¤i ne Yaklaflfl››m ve Teda vi Doç. Dr. Ayfle Güler Ero¤lu Çocuk doktorunun görevi: 1. Kalp yetersizli¤i olan bir hastaya tan› koyabilmek 2. Gerekli acil tedaviyi uygulamak 3. Kalp yetersizli¤ini a¤›rlaflt›racak etkenleri ortadan kald›rmak 4. Hastan›n yafl›n› da dikkate alarak yetersizli¤e yol açacak nedeni saptamaya çal›flmakt›r. YAKLAfiIM VE TEDAV‹ Hasta müdahale odas›na al›n›r. Öykü al›n›r iken bir yandan muayenesi yap›l›r. Kalp yetersizli¤i düflünülüyor ise pozisyon verilip oksijen bafllan›r. Damar yolu aç›larak tam kan say›m› ve afla¤›da belirtilen biyokimyasal incelemeler için kan al›n›r. Furosemid 1 mg/kg intravenöz yap›l›r. Klinik yan›t ve idrar ç›k›fl› izlenir. 8-12 saatte bir tekrarlanabilir. S›v›s› idamenin %75’i olacak flekilde bafllan›r. EKG çekilir (Dijitalizasyondan önce). 63 • Ayflflee Güler Ero¤lu Dijitalize edilir. ‹ntravenöz doz a¤›zdan verilen dozun % 75’i kadard›r. Telekardiyogram çekilir. Vital bulgular›, kalp yetersizli¤i klinik bulgular›, idrar ç›k›fl›, ald›¤›-ç›kard›¤› ve kilosu izlenir. Takipnesi azalana-düzelene kadar a¤›zdan beslenme kesilir. Kalp yetersizli¤i genellikle bu tedavi ile kontrol alt›na al›n›r. Kontrol alt›na al›n›p a¤›zdan almaya bafllay›nca digoksin ve furosemid a¤›zdan bafllan›r. Sol-sa¤ flantl› hastal›¤› var, klinik iyi ve kan bas›nc› normal ise anjiyotensin konverting enzim inhibitörü (enalapril) tedaviye eklenebilir. E¤er tedaviye anjiyotensin konverting enzim inhibitörü eklenmiyor ise furosemid potasyum kaybettirece¤i için a¤›zdan potasyum preparat› bafllan›r. C‹DD‹ KALP YETERS‹ZL‹⁄‹ OLAN HASTALAR YO⁄UN BAKIMDA ‹ZLEN‹R. ÖYKÜ Yenido¤an ve süt çocuklar›nda konjestif kalp yetersizli¤i solunum, beslenme, a¤lama, d›flk›lama,uyku ve kilo almay› etkiler. S›k nefes alma, solunum s›k›nt›s›; az emme, emerken çabuk yorulma, terleme, normalde 10-15 dk olan beslenme süresinin 45-60 dk’ya ç›kmas›, hatta solunum s›k›nt›s›ndan dolay› beslenememe; zay›f sesle a¤lama; d›flk›lama düzeninde bozulma; huzursuzluk, uyku düzeninde bozulma; kalp yetersizli¤i uzun süreli ise kilo almada azalma ve kilo al›m›nda durma vb bulgular ile gelebilir. Çocuklarda ve adolesanlarda konjestif kalp yetersizli¤i belirti ve bulgular› eriflkinlere benzer. Halsizlik, efor ile çabuk yorulma, nefes darl›¤›, ifltahs›zl›k, kar›n a¤r›s›, kar›nda gerginlik ve öksürük vb yak›nmalar ile gelebilir. Gece birden fazla yast›kta yatabilir, nefes darl›¤› ile uyanabilir. Ödem ve asit olabilir. Öyküde efor kapasitesini belirlemek için yorulmadan kaç metre yürüyebildi¤i, kaç kat merdiven ç›kabildi¤i, oyun oynarken arkadafllar›ndan geri kal›p kalmad›¤› sorulur. 3 DAK‹KA MUAYENE 3 dakika muayenenin tam 1 da kikas›nda hasta n›n uy kuda ve ya isti ra hat ha lin de ki so lu num h› z› sa y› l›r. Kalp h›z› ve kan bas›nc› (sa¤ ve sol kol, sa¤ ba- 64 Konjestif Kalp Yetersizli¤ine Yaklaflfl››m ve Tedavi • cak) ölçülür. Bundan sonra genel görünümü, solunum s›k›nt›s›, rengi de¤erlendirilir. Terleme olup olmad›¤›, kapiller dolum zaman› ve ödem muayenesi yap›l›r. Prekordiyum aktivitesine bak›l›r. Karaci¤er büyümesini de¤erlendirmek üzere bat›n muayenesi yap›l›r. Alt ve üst ekstremiteler ile karotislerden nab›z muayenesi yap›l›r. Dinleme aleti ile kalp sesleri, galo ritmi, ilave kalp sesleri (klik, frotman vb), üfürümler de¤erlendirilir. Akci¤erler dinlenir. (Konjestif kalp yetersizli¤inin muayene bulgular› için ekteki metine bak›n›z). Olas› arteriyovenöz malformasyon aç›s›ndan bafl ve bat›n dinlenir. Konjestif kalp yetersizli¤i tan›s› koyulur ise tedaviye bafllan›r. Klinik bulgular› üç grup alt›nda toplayabiliriz. 1. Miyokard performans›n›n bozulmas› ile ilgili belirtiler Kalp büyü mesi: Radyolojik incelemede kalp silüetinin genifllemesi en s›k bulgulardan biridir. Seyrek olarak miyokarditin erken döneminde, tafliaritmilerde, pulmoner venöz darl›kla birlikte olan total anormal pulmoner venöz dönüfl anomalisinde, konstriktif perikarditte ve restriktif kardiyomiyopatide kalp büyüklü¤ü normal olabilir. flikardi: Kalp yetersizli¤i olan süt çocuklar›nda kalp h›z› 160/dk, büyük Ta fli çocuklarda 120/dk’n›n üzerindedir. Kalp h›z›n›n 220/dk’n›n üzerinde olmas› supraventriküler taflikardiyi akla getirir. Galo ritmi: Kalp yetersizli¤i olan çocuklarda oskültasyon ile saptanan üçlü bir ritimdir. Arteryel na b›zlar: Sistemik vazokonstriksiyon ekstremitelerin so¤uk olmas›na, solukluk ve periferik nab›zlar›n güçlükle palpe edilmesine yol açar. Doku perfüzyonu bozuldu¤unda kapiller yeniden dolum bozulur. Kan bas›nc› normal bile olsa bunun sistemik vazokonstriksiyonun bir sonucu oldu¤u ve doku perfüzyonunun k›s›tl› oldu¤u ak›lda tutulmal›d›r. Paradoks nab›z: Sistolik kan bas›nc›nda solunum faz›n›n de¤iflmesi ile önemli de¤ifliklikler oluflur. Sistolik kan bas›nc› inspiryumda düfler ve ekspiryumda yükselir. Bol sol-sa¤ flantl› çocuklarda, primer miyokard hastal›klar›nda ve kalp tamponat›nda saptanabilir. 65 • Ayflflee Güler Ero¤lu Alter nan na b›z: Nabz›n de¤iflimli olarak bir kuvvetli bir zay›f al›nmas›d›r. Sol ventrikül yetersizli¤inin bir belirtisidir. Ter leme: Süt çocuklar›nda miyokard performans›n›n bozulmas›na ba¤l› olarak otonom sinir sisteminin aktivitesinin artmas› ile oluflur. 2. Pulmoner venöz konjesyon bulgular› Ta kip ne: Akci¤erdeki interstisyel ödeme ba¤l› olarak tidal volüm azal›r ve solunum h›z› artar. Dispne: Kalp yetersizli¤i daha da ilerledi¤inde alveoller ve bronfliollerde ödem olur, ventilasyon bozulur. Yard›mc› solunum kaslar› solunuma kat›l›r. Burun kanad› solunumu, kostalar aras› çekilmeler ve sternum üstü çekilmeler saptan›r. Wheezing: Süt çocuklar›nda sol kalp yetersizli¤inin bir bulgusudur. Bronflioller çevresinde s›v› birikimine ba¤l› olarak oluflur. Bronfliyolit, bronkopnömoni ve ast›m bronfliyale ile kar›flabilir. Raller: Alveollerde önemli miktarda s›v› birikince duyulur. Rallerin olmamas› akci¤er ödemi olmad›¤›n› göstermez. Raller varsa kalp yetersizli¤i ciddidir. Kalp yetersizli¤ine akci¤er enfeksiyonu da efllik ediyorsa ral duyulabilir. Siya noz: Kalpte sa¤dan sola flanta yol açan bir anomalinin olmad›¤› durumlarda siyanoz akci¤erde s›v› birikmesi sonucu gaz al›flveriflinin bozulmas› ile oluflur. Ök sürük: Kronik kuru öksürük bronfliyal mukozan›n ödemine ba¤l› olarak oluflur. Kalp yetersizli¤ine efllik eden bir akci¤er enfeksiyonu olabilece¤i de ak›lda tutulmal›d›r. 3. Sistemik venöz konjesyon bulgular› Hepatomega li: Sistemik venöz konjesyonun en de¤iflmez bulgusu hepatomegalidir. Boyun ven lerin de dolgun luk: Süt çocuklar›nda boyun k›sa oldu¤u için de¤erlendirmek zordur. Hasta 45 derece aç› ile yat›r›larak bak›l›r. 66 Konjestif Kalp Yetersizli¤ine Yaklaflfl››m ve Tedavi • Periferik ödem: Süt çocuklar›nda nadir bir bulgudur. Bulunmas› kötü prognozu gösterir. Süt çocuklar› ve çocuklarda genellikle yüzde ve göz kapaklar›nda, büyük çocuklarda ise daha çok ayak s›rt›nda ve pretibiyal bölgede görülür. LABORATUVAR ‹NCELEMELER‹ Telekar di yog ram: Kalp yetersizli¤inden flüphelenilen her hastada telekardiyogram mutlaka çekilmelidir. Yenido¤anda kalp-gö¤üs indeksinin 0.60, süt çocuklar›nda 0.55 ve 1 yafl›ndan büyük çocuklarda 0.50’nin üstünde olmas› kalp büyümesini gösterir. Yeterli inspiryumda çekilmemifl ise kalp oldu¤undan büyük görünür. Yeni do¤an ve süt çocuklar›nda timus büyüklü¤ü kalp büyüklü¤ünden ay›rdedilmelidir. Kalp yetersizli¤inde pulmoner damarlanma genellikle artm›flt›r. EKG: Kalp yetersizli¤inin tan›s›nda yard›mc› de¤ildir, ancak kalp yetersizli¤ine neden olan hastal›¤›n tan›s›nda yararl›d›r. Dijitalizasyondan sonra dijitale ba¤l› bulgular (PR uzamas›, ST çökmesi, T negatifli¤i) geliflebilece¤i için dijitalizasyondan önce çekilmesi gerekir. Ekokar diyog ra fi: kalp yetersizli¤ine yol açan do¤ufltan kalp anomalilerini ve ventrikül fonksiyonlar›n› saptamada yararl›d›r. Hemog lobin: Hem anemi hem de hipervizkozite kalp yetersizli¤ini a¤›rlaflt›rabilece¤i için bak›l›r. Üre ve kre atinin: Böbrek kan ak›m›n›n azalmas›na ba¤l› böbrek ifllev bozuklu¤u geliflebilir, üre ve kreatinin artabilir. Serum elek tro lit leri: Serum elektrolit de¤ifliklikleri olabilece¤i ve potasyum düzeyi digoksin tedavisini etkileyece¤i için bak›l›r. Kan glikoz dü zeyi: Yenido¤an ve süt çocuklar›nda azalm›fl olabilece¤i için bak›l›r. Kan kalsiyum düze yi: Yenido¤an ve süt çocuklar›nda azalm›fl olabilece¤i ve kalp yetersizli¤ine katk›da bulunabilece¤i için bak›l›r. Kan gazla r›: ciddi kalp yetersizli¤inde bak›l›r. 67 • Ayflflee Güler Ero¤lu TEDAV‹ I. ‹LAÇ TEDAV‹S‹ 1. D‹ÜRET‹K E¤er pulmoner veya periferik ödeme ba¤l› dolafl›m konjesyonu bulgular› varsa tedaviye furosemid ile bafllan›r. Akut kalp yetersizli¤inde parenteral yoldan (mümkünse intravenöz, yoksa intramüsküler) kullan›l›r. 1 mg/kg verilir, gereksinim varsa 8-12 saatte bir tekrarlanabilir. Furosemid yap›ld›ktan sonra hastan›n yan›t verip vermedi¤i izlenir. Ç›kard›¤› idrar miktar›, kalp yetersizli¤i bulgular›nda (taflikardi, galo ritmi, takipne, dispne, karaci¤er büyüklü¤ü, ödem vb) azalma veya kaybolma olup olmad›¤› de¤erlendirilir. Kalp yetersizli¤i kontrol alt›na al›nd›ktan sonra a¤›zdan verilmeye bafllan›r. Etkisi intravenöz kullan›ld›¤›nda 2-5 dk’da, intramüsküler kullan›ld›¤›nda 20-40 dk’da, a¤›zdan kullan›ld›¤›nda 30-60 dk’da bafllar. Furosemidin in tra venöz ve in tra müsküler kulla n› la bilen ampül (Lasix, Desal veya Li zik am pül 20mg) ve a¤›z dan kulla n› la bilen tab let (La six, Desal veflek li var d›r. ya Lizik tab let 40 mg) fle 2. D‹GOKS‹N Akut kalp yetersizli¤inde h›zl› etki elde etmek için hasta intravenöz yolTab lo 1. Digoksin ile digitalizasyon Di goksin do zu (mg/kg/gün) Yafl Do yurma ‹da me Yenido¤an Prematür Matür 1 ay-2 y›l > 2 y›l Maksimum doz 0,02-0,03 0,03-0,04 0,05 0,03-0,05 1 mg/gün 1/4’ü ile 1/4’ü ile 1/3-1/5’i ile 1/4-1/5’i ile 0,25 mg/gün ‹ntravenöz doz a¤›zdan verilen dozun % 75’i kadard›r. 68 Konjestif Kalp Yetersizli¤ine Yaklaflfl››m ve Tedavi • dan dijitalize edilir. ‹lac›n etkisi intravenöz kullan›mda 2-5 dk, a¤›zdan kullan›mda 30-60 dk sonra bafllar. Akut kalp yetersizli¤inde a¤›zdan al›nan dozun %75’i kadar› olmak üzere intravenöz yol tercih edilir. Toplam dozun yar›s› hemen verilir. 8 saat sonra 1/4’ü ve 8 saat sonra kalan 1/4’ü verilir. Son digoksin dozundan 12 saat sonra toplam dozun 1/4’ü günde 2 doza bölünerek idameye geçilir. Miyokard›n inflamatuar hastal›klar›nda, postoperatif dönemde, böbrek fonksiyonlar› azalm›fl ise, hipotiroidi varsa ve baz› ilaçlar ile (verapamil ve amiodarone vb.) birlikte kullan›ld›¤›nda dozu azaltmak gerekir. Kalp yetersizli¤i çok a¤›r de¤ilse, takipnesi fazla de¤ilse, a¤›zdan alabiliyorsa a¤›zdan doyurma yap›labilir. Digok sinin in trave nöz kullan› la bilen ampül (Digo xin ampül 0,5 mg/2 ml), a¤›z dan kulla n› la bilen damla ve tab let (Di gok sin dam la 60 dam la=1 mg, Digoflek li var d›r. xin tab let 0,25 mg) fle Dijital zehir len mesi: Dijital kullan›lan hastalar zehirlenme yönünden dikkatle izlenmelidir. Dijitalin tedavi edici dozu ile toksik dozu aras›ndaki s›n›r çok dard›r. Dijital zehirlenmesinden flüpheleniliyorsa kan düzeyine bak›l›r. EKG’de ST çökmesi, T inversiyonu ve PR uzamas› dijital etkisi olup dijital intoksikasyon bulgusu de¤ildir. Dijital zehirlenmesinin kalp d›fl› belirtileri: gastrointestinal belirtiler (bulant›, kusma, ifltahs›zl›k, kar›n a¤r›s›), nörolojik belirtiler (bafl a¤r›s›, letarji, disoryantasyon, konfüzyon, konvülsiyon), renk alg›lamada bozukluk ve allerjik döküntüler. Kardiyak belirtileri: derin sinüs bradikardisi, ikinci veya üçüncü derece AV blok, atriyal veya ventriküler erken at›mlar, supraventriküler taflikardi, ventriküler taflikardi, atriyal flutter ve fibrilasyon. Dijital zehirlenmesinde digital ve kesin endikasyonu yoksa diüretik kesilir. Hasta EKG monitöründe devaml› izlenir. Serum potasyum düzeyi düflük ise potasyum bafllan›r. A¤›r bradiaritmi varsa geçici pace-maker tak›l›r. Kalp bloklar›nda atropin (0.01-0.03 mg/kg, 4-6 saat ara ile, maksimum 0.4 mg/kg) verilir. Disritminin tipine göre lidocaine diphenylhydantoin, propranalol veya gerekiyorsa kardiyoversiyon uygulan›r. Ciddi aritmilerde digoksin ba¤layan antikor (FAB) kullan›lmal›d›r (60 mg FAB antikoru 1 mg digoksin ba¤lar). Digoksin dokulara s›k›ca ba¤land›¤›ndan diyaliz ve kardiyopulmoner bypass etkisizdir. 69 • Ayflflee Güler Ero¤lu 3. KATEKOLAM‹NLER Ciddi kalp yetersizli¤i olan hastalar yo¤un bak›mda izlenmelidir. Bu hastalarda dopamin ve dobutamin gibi intravenöz pozitif inotropik ilaçlara gereksinim vard›r. Dopamin pozitif inotropiktir, ayr›ca düflük dozlarda beyin, koronerler, böbrek ve splanik yata¤a kan ak›m›n› art›r›r. ‹nfüzyon dozu art›r›l›rsa vazokonstriksiyon ve sistemik damar direncinde artma meydana gelir. Serum yar› ömrü 3-5 dk’d›r. Dopamin 5ug/kg/dk ve alt›nda böbrek kan ak›m›n› art›r›r ve natriürez meydana gelir. ‹notropik etki için orta h›zda infüzyon, yani 5-15ug/kg/dk kullan›l›r. Santral bir damardan verilmelidir, damar d›fl›na kaçarsa bu bölgede doku ölümüne yol açar. Alkali solüsyonlarda inaktive oldu¤u için sodyum bikarbonat ile birlikte infüze edilmemelidir. Dobutamin kuvvetli pozitif inotropik ve orta derecede kronotropiktir. Serum yar› ömrü 2-5 dk’d›r. Önerilen infüzyon bafllama dozu 2-5 ugr/kg/ dk’d›r. Klinik cevaba göre infüzyon dozu ayarlan›r. Dopamin ve dobutaminin etki bafllama süresi ve yar› ömrü çok k›sa oldu¤u için ilaca yan›t dakikalar içinde de¤erlendirilir. Yararl› etki saptanan doz belirlenir. Her iki ilac›n istenmeyen yan etkilerini azaltmak ve yararl› etkilerini birlefltirmek için dopamin 3-5ug/kg/dk, 510ug/kg/dk dobutamin ile birlikte kullan›l›r. Klinik cevaba göre doz ayarlan›r. A¤›r kalp yetersizli¤inde bu tedaviye ard yükü azalt›c› nitropurissid eklenir. Do pa minin in tra venöz kullan› la bilen am pül (Dopa mine ampül, Dop min flek li var d›r. ampül 200 mg/5 ml) fle Do buta minin in tra venöz kulla n› la bilen flakon (Dobu ta min fla kon 250 flek li var d›r. mg/20 ml) fle 4. VAZOD‹LATATÖR ILAÇLAR Kalp performans›n› de¤ifltirmeden periferik damar yata¤›n›n direncini ve kapasitesini de¤ifltirerek kalp debisini artt›r›rlar. Arterioler düz kas› gevfleterek arter direncini ve ard yükü azalt›rlar. Sistemik damar yata¤›n›n venöz kapasitesini artt›rarak dolma volümünü ve venöz konjesyonu azalt›rlar. Sistemik damar direncinin acil düflürülmesinde nitroprusside pozitif inotropik ilaçlara ek olarak kullan›lmaktad›r. Ancak ciddi yan etkilerinden dolay› hemodinamik monitorizasyon gereklidir. 70 Konjestif Kalp Yetersizli¤ine Yaklaflfl››m ve Tedavi • Tab lo 2. Vazodilatatör ilaçlar›n etkileri, dozlar› ve yan etkileri ‹laç Doz ve ve ril me yolu He mo di na mik et ki leri Kaptopril Yenido¤an ve süt çocuklar›nda 0,3 mg /kg/doz a¤›zdan 8 st Büyük çocuklarda 12.5- 25 mg/doz a¤›zdan 8 st 0.08 mg/kg/doz a¤›zdan 12-24 st 0.3 mg/kg/gün’ü geçmemelidir. 0,5-8 ugr/kg/dk ‹v Mikst vazodilatasyon Proteinüri Sistemik damar direnci Nötropeni ve ön yükü azalt›r. Hiperkalemi Enalapril Nitropurissid Hidralazin Nifedipin Prazosin 0,1-0,5 mg/kg/doz ‹v 6-8 st Süt çocuklar›nda 0,1-0,3mg/kg/doz Çocuklarda 0,2-0,5 mg/kg/doz dilalt› 6 st a¤›zdan 8 st 0,01-0,05 mg/kg/doz a¤›zdan 6-8 st Kompli kasyon Kaptopril ile ayn› Böbrek yetersizli¤i Mikst vazodilatasyon (Ön yük normal veya artm›fl ise kalp debisi artar) Hipotansiyon (hemodinamik monitorizasyon) Tiyosiyanat zehirlenmesi Siyanid zehirlenmesi Ifl›k sensitivitesi Pozitif ANA Arterioler dilatasyon Arterioler dilatasyon Miyokard kas›lmas›n› bask›lar β bloker ile kullan›lmamal›d›r Mikst vazodilatasyon ‹lk dozda hipotansif etki Nit ro pu rissidin in tra ve nöz kul la n› labilen am pül (Nipruss am pül 60 mg/5 flek li var d›r. ml) fle Sol-sa¤ flanta ba¤l› (VSD, PDA vb) kalp yetersizli¤inde, myokard disfonksiyonu ve hipertansiyona ba¤l› kalp yetersizli¤inde ard yükü azaltmak için anjiotensin konverting enzim inhibitörleri (kaptopril, enelapril) kullan›l›r. Ancak ilk dozlarda yan etkisi kan bas›nc›nda düflme oldu¤u için kan bas›nc› düflük hastalarda kullan›lmaz. ‹lk dozlar hastanede bafllanmal› ve kan bas›nc› izlenmelidir. Böbrek yetersizli¤i, renovasküler hipertansiyon ve sa¤ sol flant› olan hastalarda kullan›m› kontrendikedir. Aç karn›na verilir, besinler emilimini azalt›r. 71 • Ayflflee Güler Ero¤lu Kap toprilin a¤›zdan kulla n› labilen tab let (Kap ril tab let 25 mg ve Kap toril tab let 25 ve 50 mg); ena laprilin a¤›zdan kullan› la bilen tab let (Enap ril tablet 5 flek li var d›r. mg, 10 mg ve 20 mg) fle II. GENEL ÖNLEMLER ‹stirahat: Yatak istirahati uygulan›r. ‹stirahat kalp iflini önemli ölçüde azalt›r. Pozisyon: Büyük çocuklarda yata¤›n bafl taraf› yükseltilmeli ve bacaklar afla¤› sark›t›lmal›d›r. Süt çocuklar›nda s›rt›na bir yast›k ve dizlerinin alt›na battaniye rulosu koyulmal›d›r. Ok sijen ve nem: Oksijen (%40-50) ve nem kalp yetersizli¤inde yararl›d›r. Ancak bol sol-sa¤ flantl› hastalarda sol-sa¤ flant› art›rabilece¤i için dikkatli verilmelidir. S›v› al› m›: Bafllang›çta s›v› al›m› idamenin %75’i olacak flekilde k›s›tlan›r. Diyet: Ciddi takipne ve dispnesi olan yenido¤an ve süt çocuklar›nda aspirasyon ve regürjitasyonu önlemek için a¤›zdan beslenme kesilir. Gerekirse nazogastrik sonda ile mide boflalt›l›r. Hipoglisemiye karfl› %10’luk glikoz verilebilir. Konjestif kalp yetersizli¤i olan bebeklerde hem kalori al›m›nda azalma hem de metabolik gereksinimde artma nedeni ile kalori yetersizli¤i söz konusudur. Yüksek protein ve konsantre g›dalar böbre¤in ozmotik yükünü art›racaklar› için bafllang›çta kaç›n›lmal›d›r. Hastalar›n pek ço¤unda diyette de¤ifliklik yapmadan diüretik ve dijital kullan›larak kalp yetersizli¤i kontrol alt›na al›nabilir. Büyük çocuklarda sistemik venöz konjesyon bulgular varsa tuzsuz diyet ve hafif su k›s›tlamas› uygulanmal›d›r. Di¤er leri: Aritmi, anemi, enfeksiyon, atefl, hipoglisemi,hipokalsemi ve asid baz dengesinde bozukluklar vb. kalp yetersizli¤ini alevlendiren etmenler ortadan kald›r›l›r. III. NEDENE YÖNEL‹K TEDAV‹ Mümkünse kalp yetersizli¤ine neden olan etken ortadan kald›r›l›r. Kalp yetersizli¤i supraventriküler taflikardiye ba¤l› ise taflikardi sonland›r›l›r, derin kans›zl›¤a ba¤l› ise yavafl ve kontrollü flekilde eritrosit transfüzyonu yap›l›r. 72 Konjestif Kalp Yetersizli¤ine Yaklaflfl››m ve Tedavi • Cerrahi tedavisi olan do¤ufltan kalp anomalisi var ise, cerrahi tedavi uygulanana kadar ilaç ile kalp yetersizli¤i tedavisi uygulan›r. Kardiyomiyopati var ise ilaç tedavisi uygulan›r. KAYNAKLAR 1. Onat T, Ahunbay G. Kalp yetersizli¤i ve tedavisi. In: Onat T. editor. Çocuk sa¤l›¤› ve hastal›klar›. ‹stanbul: Eksen, 1996: 604-8 2. O’Laughlin MP. Congestive heart failure in children. Ped Clin North Am 1999, April: 46 (2): 263-73 3. Fisher DJ, Feltes TF, Moore JW, Marcus B, Johnson G. Management of acute congestive cardiac failure. In: Garson A, Bricker JT, Fisher DJ, Neish SR. editors. The science and practice of pediatric cardiology. 2nd rev ed. Baltimore: Williams & Wilkins, 1998: 2329-43 4. Smith TW. Digitalis: mechanisms of action and clinical use. N Eng J Med 1988, Feb: 318 (6): 358-64 5. Zaritsky A, Chernow B. Use of catecholamines in pediatrics. J Pediatr 1984, September: 105 (3): 341-50 73