{ İş Sağlığı ve İş Güvenliği Fuarı,İSG Avrasya 30.04.2016 İstanbul İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SİSTEMLERİ Kemal ÜÇÜNCÜ ,Mak.Müh. MSc. İş Güvenliği Uzmanı,Yangın Emniyeti Mühendisi İşte Güvenlik İş Güvenliği,Tesis Bakım ve Yönetim Danışmanlığı Ltd.,İstanbul E-posta: [email protected] Konuşmanın Amacı İş sağlığı ve güvenliği sisteminin paydaşları Avrupa Birliği uygulamaları bazında incelenerek ülkemizin çıkarabileceği sonuçları ortaya koymaktır Avrupa’da iş sağlığı ve güvenliğinin gelişimi 1820’ler 1840’lar 1883 1919 1974 1980’ler 1989 Çıraklık yasası ve sendikal örgütlenmeler Maden ve Tekstil’e yönelik iş yasaları İlk iş sağlığı sigorta yasası (Bismarck Yasası) Uluslararası Çalışma Örgütü’nün kuruluşu İş Sağlığı ve Güvenliği Yasaları İlk Direktifler (kurşun,asbest,gürültü) AB Çerçeve Direktifi (89/391/EEC) İSG paydaşları Kültür Sanat İSG Profesyonelleri Uluslararası organizasyonlar STK’lar İşveren Sosyal Diyalog İşçi Sigorta sistemi Devlet Ar-Ge Kurumları Toplum Eğitim kurumları Medya İSG Profesyonelleri • • • • • • Yetkinlik İletişim Bağımsızlık Yetkelendirme Kendini geliştirme Sektörel uzmanlaşma Sigorta sistemi • İngiltere (Beveridge) İskandinav Ülkeleri,İtalya,Portekiz,Malta… • Almanya (Bismarck) Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri • Kombine modeller • Özel sigorta sistemi (Amerika) Sigorta sistemi Sigorta sistemlerinde 3 ortak yaklaşım mevcuttur: 1. Fazla vukuatı olan işveren ya fazla prim, ya da fazla vergi öder Olmayan az öder ve ek teşviklerden yararlanır 2. Sigorta İSG de önleyici rol üstlenir. Yayın,eğitim,işyeri ziyareti,danışmanlık,Ar-Ge,teşvik vb. 3. Sigorta küçük işletmelere pozitif ayrımcılık uygular Sigortanın önleyicilik görevi ödeme (kompanzasyon) rolüne göre ön plandadır. Sosyal diyalog İşçi- İşveren-Devlet iletişim mekanizmaları • • • • Toplu sözleşmeler Kongre,konferans… İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları İş Konseyleri Ar-Ge Kurumları • • • • • Üniversiteler Enstitüler Mesleki Birlikler Özel kurumlar Sivil Toplum Örgütleri Sosyal diyalog İşçi- İşveren-Devlet iletişim mekanizmaları • • • • • Toplu sözleşmeler Kongre,konferans… İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları İş Konseyleri Yerel yönetimler STK ‘lar • • • • • • Güçlü örgütlenme yapıları Ar-Ge,mevzuat,sosyal projeler Ödüllendirme Sosyal diyalog Bağımsızlık,tarafsızlık Güvenilirlik AB İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı • Çerçeve Direktif 89/391/EEC Çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini iyileştirmeyi teşvik etmek için önlemlerin başlangıcına yönelik Konsey Direktifi • 20 kadar ‘kardeş’ Direktif • Kılavuz ve standartlar AB ‘nin İSG Stratejileri 2014-2020 Sorunlar Mevcut İSG mevzuatının küçük işletmelerde uygulama zorlukları İş hastalıklarında yeni eklenen riskler AB’deki çalışan nüfusun yaşlanması,göçmen işçiler Stratejik Hedefler 1.Üye ülkelerin ulusal politika ve stratejilerinin konsolidasyonu 2.Küçük işletmelere ve sektörlere özel pratik risk değerlendirme rehberleri 3.Denetim ve yaptırımların geliştirilmesi 4.Mevzuattaki bürokratik detayların azaltılması,basitleştirme 5.Yaşlanan işgücünü yeni teknolojilerin ortaya çıkardığı risklerden korumak 6.İstatistik veri toplama yöntemlerinin iyileştirilmesi 7.Uluslararası organizasyonlarla işbirliğinin arttırılması Küçük İşletmelere (Kİ) Yönelik Önlemler • Risk analizini kolaylaştıran basit metotların geliştirilmesi, • Kontrol listesi ve uygulama rehberi gibi pratiğe yönelik doküman desteği sağlanması • Yasal çerçevenin özellikle işyerindeki değişimlere ve Kİ bakış açısına uygun olarak uyarlanması • Küçük işletme sahiplerinin kendi çalışanlarını eğitmek için bilinçlendirilmesi • Sektöre özgü risk değerlendirme kılavuzlarının sağlanması • Küçük işletmelerle iletişimin geliştirilmesi • AB ve ulusal bazda Kİ’ ler için teşvik fonlarının arttırılması Sağlık Gözetimi • Sağlık gözetimlerinin etkinliğini arttırmak ve önleyici sağlık hizmetlerini teşvik etmek • Genç-yaşlı çalışanlar,kadın ve göçmen işçiler ,geçici veya taşaron çalışanlar gibi sosyal gruplara özel önlemler geliştirmek • Rehabilitasyon ve işe dönüşle ilgili iyileştirmeler • Sağlık odaklı yaklaşımlara yönelik olarak çalışan ve işveren davranışlarının özendirilmesi Bilginin Paylaşımı,Bilinçlendirme,Güvenlik Kültürü • Yerel düzeyde iyi uygulamaların paylaşılması ve ödüllendirilmesi • İşle ilgili hastalıklarla ilgili tüm sağlık çalışanlarının bilincini yükseltmek • Güvenlik kültürü ile ilgili araştırmalar • Pratiğe yönelik bilgi ve tavsiyeler içeren bilgi ve rehber dokümanlarının yaygınlaştırılması, • Ulusal stratejilerin gelişimi ve uygulanmasının desteklenmesi • Politikalarının nüfuziyetinin arttırılması (özellikle halk sağlığı,kamusal tedarik,işe alma,yeniden yapılanma gibi alanlarda) • Sağlık ve güvenlik kavramının eğitim ve öğretim programlarına entegre edilmesi İSG ile ilgili AR-GE Faaliyetleri • Potansiyel risklerin tanımlama ve değerlendirme metotları • Yeni risklerin ortaya çıkarılması için araştırmalar: Psikososyal sorunlar,kas-iskelet hastalıkları,tehlikeli kimyasallar,işyeri ve insanmakina etkileşimi,ekipman riskleri,bakım riskleri,nanoteknolojiler… • İş kaynaklı stres,şiddet ve tacizi önleyici politikaların desteklenmesi • Çeşitli direktiflerin etkin uygulanıp uygulanmadığının ve nedenlerinin araştırılması • Özünde yüksek risk taşıyan tarım,inşaat,madencilik ve ulaştırma işkollarına yönelik önlemlerin ve destekleyici dokümanların devreye alınması Uluslararası İşbirliği • Sağlık ve güvenliği uluslararası düzeyde teşvik etmek • Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO gibi) uluslararası kuruluşlarla işbirliğinin ve bilgi ile veri paylaşımının arttırılması • Uluslarararası kıyaslanabilir veri tabanları oluşturulması • Amerika,Japonya gibi gelişmiş ülkeler ve Hindistan,Çin gibi gelişmekte olan ülkelerle işbirliği • Aday ülkelere müktesebatın uygulanmasında yardımcı olunması İSG Danışmanlık Servisleri • Danışmanlık servislerine ulaşımın kolaylaştırılması • Daha iyi kalitede ve katlanılabilir maliyetli danışmanlık servislerinin teşvik edilmesi • Danışmanlık servislerinin bütünsel ve çok-disiplinli çalışmaya özendirilmesi • Danışmanlık servislerinin sertifikasyonu ve denetlenmesi Denetim ve İzleme • Gelişmeleri izlemek için veri yöntemlerinin iyileştirilmesi • İyileştirmelerin daha iyi izlenebilmesi için yeni enstruman ve yöntemlerin araştırılması • Tecrübeli İş Müfettişleri Komitesi faaliyetlerinin özellikle veri analizi,mevzuat uygulamalarındaki iyileştirmeler,bilgi paylaşımı konularında desteklenmesi • Yasalara uyumun arttırılması için müfettişlik faaliyetleri ile genel prensiplerin belirlenmesi,yetki ve niteliklerinin arttırılması,bağımsızlıklarının garanti altına alınması Ekonomik ve diğer teşvikler • İSG konusunda olumlu performans gösteren,yatırım yapan,proje geliştiren işletmelere yönelik özendirici tedbirler • Vergi indirimleri,sigorta primlerinde azaltma,uygun kredi olanakları ve sübvansiyonlar ile bunlara yönelik kriter ve planların oluşturulması • Kampanyalar, iyi uygulama ödülleri Sonuç ve Öneriler -İSG de SGK rolünün belirlenmesi -Güvenilir ve hızlı İSG verilerinin oluşturulması -İSG’de branşlaşma ve çeşitliliğin özendirilmesi -Uzmanların ve hizmet sağlayıcıların yeterliliklerinin arttırılması -Sektöre özel,uygulamaya yönelik rehber dokümanları -STK,Üniversite gibi kurumlarla işbirliği -Gönüllü-tecrübeli danışmanlar komitesi oluşturulması -Denetim kadrosunun ve etkinliğinin arttırılması -Ekonomik ve ekonomik olmayan teşvikler uygulanması -Okul programlarına İSG nin entegre edilmesi -Önleyici sağlık hizmetlerini desteklemek - Küçük işletmelerin desteklenmesi -İSG AR-GE faaliyetlerinin desteklenmesi -Özel risk gruplarına yönelik önlemler geliştirilmesi -İSG Hizmetlerinde rekabetin desteklenmesi Teşekkürler