bölüm ıı sağlık hizmetlerinin özellikleri, sınıflandırılması ve

SAĞLIK YÖNETİMİ
SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ,
SINIFLANDIRILMASI VE
FONKSİYONLARI
Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi
Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU
Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT
Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK
* Geçmiş dönemde ve geleneksel anlayışta sağlık kavramı,
yalnızca hastalık ve sakat-lığın olmayışı şeklinde algılanmış ve
tanımlanmıştır.
* Hastalık kavramını ön plana çıkarmış, kişilerin/toplumların
sağlığı bu kavrama bağlı olarak değerlendirilmiş ve belirli
semptomları ya da sakatlığı olmayan herkes sağlıklı olarak kabul
edilmiştir
* Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan tanıma göre sağlık
"yalnızca hastalık veya sakatlık durumunun olmayışı değil,
bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik hali”dir.
2
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
* Çevre
* biyolojik çevre
* fiziksel çevre
* sosyal çevre
* Davranış
* Kalıtım
* Sağlık bakım hizmetleri
3
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
* Sağlık hizmetleri, sağlığı korumak ve geliştirmek; hastalıkların
oluşumunu önlemek; hastalananlara olanakların elverdiği en erken
dönemde tanı koyarak tedavi etmek; sakatlıkları önlemek;
sakatlananlara tıbbi ve sosyal esenlendirici hizmet sunmak ve
insanların nitelikli, mutlu ve uzun bir yaşam sürmesini sağlamak
için sunulan hizmetlerin tümüdür.
* Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun sağlık
hizmetlerini, “İnsan sağlığına zarar veren çeşitli faktörlerin yok
edilmesi ve toplumun bu faktörlerin tesirinden korunması,
hastaların tedavi edilmesi, bedeni ve ruhi kabiliyet ve melekeleri
azalmış olanların işe alıştırılması (rehabilitasyon) için yapılan tıbbi
faaliyetler” şeklinde tanımlamaktadır.
4
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*“kişilerin sağlığının korunması” ve “teşhis, tedavi ve
bakım” olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır.
* Sağlık hizmetleri kişisel olarak ya da kurumsal olarak
sunulabilir.
* Sağlık hizmetleri hizmet kavramı için geliştirilmiş tüm
özelliklere sahip olmakla beraber, bazı farklı özelliklere de
sahiptir.
* Sağlık hizmetleri özel veya kamu tarafından sunulabilir.
5
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Sağlık hizmeti tüketimi rastlantısaldır.
*Sağlık hizmetinin ikamesi yoktur.
*Sağlık hizmeti ertelenemez.
*Sağlık hizmetinin boyutunu ve kapsamını
hizmetten yararlanan değil, hekim belirler.
*Sağlık hizmetleri tüketicilerinin davranışları
irrasyoneldir.
6
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Hizmetten sağlanan doyum ve kaliteyi önceden
belirlemek çok zordur.
*Sağlık hizmetlerinin bir bölümü toplumsal nitelik ve kamu
malı özelliği taşımaktadır.
*Sağlık hizmetinin çıktısı paraya çevrilemez.
*Diğer özellikler (garantisi yoktur, önceden test edilemez,
hata tolere edilemez, hizmetlerin yetersizliği toplumsal
sorunlara yol açar, dışsal fayda yada zarar söz konusudur
vb.)
7
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
Genel olarak sağlık hizmetlerini,
"sağlığın korunması, hastalıkların
tedavisi ve rehabilitasyon için yapılan
çalışmaların tümü" olarak
tanımlayabiliriz.
8
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
Koruyucu Sağlık
Hizmetleri
Tedavi Edici
Sağlık
Hizmetleri
Sağlık
Hizmetleri
Rehabilite Edici
Sağlık
Hizmetleri
Sağlığın
Geliştirilmesi
Hizmetleri
9
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
Sağlık
Hizmetleri
Koruyucu Sağlık
Hizmetleri
Kişiye Yönelik
Çevreye Yönelik
•Sağlık Evi
•Aile hekimliği
•Ana Çocuk
Sağlığı Merkezi
•Gezici Sağlık
Birimi
•Revir
•Hastane
Çevre Sağlık
Birimi
Halk Sağlığı
Laboratuarı
Aile hekimliği
Okul Sağlığı
Gezici Sağlık
Birimi
Hastane
Tedavi
Hizmetleri
Ayaktan
Günübirlik
Özel
Muayenehane
Hastane Polikliniği
Hastane Acil Servisi
Ayaktan Cerrahi
Hizmetleri
Evde Bakım
Diyaliz Merkezi
Rehabilitasyon
Hizmetleri
Yataklı Tedavi
Hizmetleri
SAĞLIK HİZMETLERİ
Hastane
Hemşirelik
Bakım Merkezi
Terminal Dönem
Bakım Merkezi
Rehabilitasyon
Merkezi
Hemşirelik
Bakım Merkezi
Terminal Dönem
Bakım Merkezi
10
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
Sağlığın
Geliştirilmesi
SAU İşleme Fakültesi
Sağlık Eğitim
Merkezi
Aile hekimliği
Ana-Çocuk
Sağlığı
Merkezleri
Spor Tesisleri
Fittness Kulübü
*Koruyucu sağlık hizmetleri hastalık ya da sakatlık durumu
oluşmadan, bu risklere karşı verilen bir mücadele şeklidir.
a.
b.
Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri
Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri
11
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetlerinden bazıları:
*Su kaynaklarının sağlanması ve denetimi,
*Katı atıkların denetimi,
*Zararlı canlılarla mücadele,
*Besin sanitasyonu,
*Hava kirliliğinin denetimi,
*Gürültü kirliliğinin denetimi,
*İş sağlığı,
*Radyolojik zararlıların denetimi,
*Konut sağlığı,
*Endüstri sağlığı,
*Radyasyonla savaş.
12
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetlerinden
*Erken tanı ve uygun tedavi,
*Aşılama,
*İlaçla koruma (kemoprofilaksi),
*Beslenmenin iyileştirilmesi,
*Sağlık eğitimi,
*Ana çocuk sağlığı ve aile planlaması,
*Kişisel hijyen.
bazıları:
13
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Sunumu tedavi edici hizmetlere göre daha etkin ve ucuzdur.
*Uygulanması daha kolaydır.
*Sunumunda fazla araç-gerec ve personele ihtiyaç yoktur.
*Görevli personelin niteliğinin çok yüksek olması gerekmez.
*Kullanılan teknoloji basit, dolayısı ile ucuzdur.
*Hastanelerin hasta yükünü azaltır.
*İşgücü kaybını asgariye indirir.
*Bu hizmetlerin sunumunda aynı zamanda çevre de
düzenlenmiş olur (sıtma eradikasyonunda bataklıkların
kurutulması gibi).
14
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Tedavi hizmetleri sağlık durumu bozulan kişilerin,
eski düzeylerine ulaşmalarını sağlamak üzere
verilen hizmetlerdir. Tedavi edici hizmetler hekim
sorumluluğunda, diğer sağlık personelinin de
katkıları ile gerçekleştirilir.
*Tedavi hizmetlerinin koruyucu sağlık hizmetlerine
göre en temel farkı tamamen kişiye yönelik olarak
sunulmasıdır.
15
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
Hizmet kapsamı ve hizmet yoğunluğu kriteri esas alınarak Tedavi
edici sağlık hizmetleri şu şekilde sınıflandırılmaktadır:
Üçüncü basamak tedavi hizmetleri
İkinci basamak tedavi hizmetleri
Birinci basamak tedavi hizmetleri
16
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Hastalık sonrası, sakatlık veya güçsüzlük gibi
nedenlerle, günlük yaşamını sürdüremeyen ve
işgücünü kaybedenlere verilen hizmetler bu başlık
altında toplanmaktadır.
*Hastalık ve kaza sonucunda kişilerin kaybettiği
bedensel ve zihinsel becerilerin tekrar
kazandırılmasına yönelik hizmetlerdir.
17
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
*Sağlığın geliştirilmesi hizmetleri sağlıklı kişilerin
sağlık durumlarını daha üst düzeye yükseltmek
için sağlanan hizmetlerdir. Sağlığın geliştirilmesi
hizmetlerinde temel sorumluluk bireylerdedir.
*Sağlığın geliştirilmesi, bedensel ve zihinsel sağlık
durumu, yaşam kalitesi ve yaşam süresinin
yükseltilmesini amaçlamaktadır.
18
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi
19
Sağlık Yönetimi
M.AKBOLAT
SAU İşleme Fakültesi