Kanun Hükmünde Kararname - Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi

T.C.
ADALET BAKANLIĞI
EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
YARGI MEVZUATI BÜLTENİ
Bültenin Kapsadığı Tarihler
16 Eylül – 14 Ekim 2011
Yayımlandığı Tarih
15 Ekim 2011
Sayı
496
İÇİNDEKİLER
-
-
-
Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair KHK/657 Sayılı Kanun
Hükmünde Kararname
(R.G. 11 Ekim 2011 – 28081-Mükerrer)
Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname İle
Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Hükmünde Kararname
(R.G. 17 Eylül 2011 – 28057)
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair
Esaslar Yürürlüğe Konulmasına Dair 2011/2249 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 05 Ekim 2011 – 28075)
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Tarafından, 4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununun 3 Üncü Maddesinin (B) Bendi Kapsamında Yapılacak İhalelere İlişkin
Esaslar
(R.G. 04 Ekim 2011 – 28074)
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintileri ve bazı mallarda uygulanan Özel
Tüketim Vergisine Dair 2011/2304 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083)
Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan ekli “Orta Vadeli Program (2012-2014)”ın kabul
edilmesine Dair 2011/2302 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083 Mükerrer)
Adli Tıp Kurumu Döner Sermaye İşletmesine Tahsis Edilen Sermayenin 40.000.000
Kırkmilyon) TL’ye Çıkarılmasına Dair 2011/2230 Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 05 Ekim 2011 – 28075)
Ekli Listede İmza Yeri ve Tarihleri ile Adları Yazılı Anlaşmaların Yürürlüğe Girdiği
Tarihlerin Aynı Listede Belirtildiği Şekilde Tespit Edilmesine Dair 2011/2301 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı
(R.G. 14 Ekim 2011 – 28084)
Cumhurbaşkanlığından Danıştay Üyeliğine Seçme Kararı
(R.G. 07 Ekim 2011 – 28077)
Ceza İnfaz Kurumları Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği
Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 17 Eylül 2011 – 28057)
2011/2164 Kamu Konutları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 20 Eylül 2011 – 28060)
Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında
Yönetmelik (R.G. 20 Eylül 2011 – 28060)
1
-
Adalet Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumları İle Tutukevleri Kontrolörleri Yönetmeliğinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 24 Eylül 2011 – 28064)
- 5737 Sayılı Vakıflar Kanununun Geçici 11 İnci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin
Yönetmelik
(R.G. 01 Ekim 2011 – 28071)
- Mirasçılık Belgesi Verilmesi ve Terk Eden Eşin Ortak Konuta Davet Edilmesi
İşlemlerinin Noterler Tarafından Yapılmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik
(R.G. 04 Ekim 2011 – 28074)
- Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik
(R.G. 07 Ekim 2011 – 28077)
- İskân Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083)
- Maliye Bakanlığından Özel Tüketim Vergisi Genel Tebliği (Seri No:21)
(R.G. 21 Eylül 2011 – 28061)
- Sağlık Bakanlığından Özel Hastaneler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik
(R.G. 28 Eylül 2011 – 28068)
- Sağlık Bakanlığından Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları
Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 28 Eylül 2011 – 28068)
- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Başkanlığından Sigortaya Tabi Mevduat ve Katılım
Fonları İle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere Dair
Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik
(R.G. 29 Eylül 2011 – 28069)
- Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik
Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 06 Ekim 2011 – 28076)
- Ev ve Süs Hayvanlarının Üretim, Satış, Barınma ve Eğitim Yerleri Hakkında Yönetmelik
(R.G. 08 Ekim 2011 – 28078)
- Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair
Yönetmelik
(R.G. 08 Ekim 2011 – 28078)
- Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
(R.G. 09 Ekim 2011 – 28079)
- Dışişleri Bakanlığı Yurtiçi İrtibat Büroları Yönetmeliği
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083)
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesinden 2 Adet Karar
(R.G. 05 Ekim 2011 – 28075)
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesinden 1 Adet Karar
(R.G. 11 Ekim 2011 – 28081)
- Yargıtay 17. Hukuk Dairesinden 1 Adet Karar
(R.G. 11 Ekim 2011 – 28081)
- Danıştay Onbirinci Daire Başkanlığından 1 Adet Karar
(R.G. 01 Ekim 2011 – 28071)
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (İbrahim Öztürk/Türkiye)
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Karatepe ve Diğerleri/Türkiye Davası
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Osmanağaoğlu/ Türkiye Davası)
- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı ( Coşkun/Türkiye Davası)
- Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan Puro ve Sigarillo Teknik Düzenleme
Tebliği (Tütün Mamulleri Seri No: 1)
2
-
(R.G. 21 Eylül 2011 – 28061)
Adalet Bakanlığından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hakem Ücret Tarifesi
(R.G. 30 Eylül 2011 – 28070)
Adalet Bakanlığından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tanık Ücret Tarifesi
(R.G. 30 Eylül 2011 – 28070)
Adalet Bakanlığından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Bilirkişi Ücret Tarifesi
(R.G. 30 Eylül 2011 – 28070)
Adalet Bakanlığından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Gider Avansı Tarifesi
(R.G. 30 Eylül 2011 – 28070)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı :2011/11)
(R.G. 06 Ekim 2011 – 28076)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de
Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı : 2011/12)
(R.G. 07 Ekim 2011 – 28077)
Adalet Bakanlığından Münhal Noterlik İlanları
(R.G. 22 Eylül 2011 – 28061)
Türkiye Barolar Birliği Başkanlığından Duyuru
(R.G. 25 Eylül 2011 – 28065)
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden Noterlik Ücret Tarifesinde
Değişiklik Yapılmasına Dair Tarife
(R.G. 25 Eylül 2011 – 28065)
Adalet Bakanlığından Münhal Noterlik İlanları
(R.G. 03 Ekim 2011 – 28073)
Adalet Bakanlığından Münhal Noterlik İlanları
(R.G. 03 Ekim 2011 – 28073)
Adalet Bakanlığından Münhal Noterlik İlanları
(R.G. 03 Ekim 2011 – 28073)
Adalet Bakanlığından 2 Adet İlân
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083)
Adalet Bakanlığından 1 Adet İlan
(R.G. 05 Ekim 2011 – 28075)
Adalet Bakanlığından 1 Adet İlân
(R.G. 12 Ekim 2011 – 28082)
Diyanet İşleri Başkanlığından 2011 Yılı Kurban Hizmetlerinin Uygulanmasına Dair
Tebliğ
(R.G. 25 Eylül 2011 – 28065)
Sermaye Piyasası Kurulundan Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve
Uygulanmasına İlişkin Tebliğ Seri: Iv No: 54
(R.G. 11 Ekim 2011 – 28081-2 Mükerrer)
Kalkınma Bakanlığınca “2012-2014 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları” Konulu
2011/2 Sayılı Genelge
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083- Mükerrer)
Maliye Bakanlığından 2012-2014 Dönemi Bütçe Çağrısı
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083- Mükerrer)
Yüksek Planlama Kurulundan Orta Vadeli Mali Plan (2012-2014)
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083- Mükerrer)
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından 151 Adet Uyuşmazlık Mahkemesi Kararı
(R.G. 13 Ekim 2011 – 28083- Mükerrer)
2011 Eylül Ayında İstifa Eden, İsteği Üzerine ve Yaş Haddinden Emekliye Ayrılan
Hâkim ve Savcıları Belirtir Liste
3
Kanun Hükmünde Kararname
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ
HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME İLE BAZI
KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
Karar Sayısı: KHK/654
Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması; 6/4/2011 tarihli ve 6223 sayılı Kanunun
verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu’nca 26/9/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
MADDE 1 – 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 401 inci
maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “altı ay” ibaresi “bir yıl” şeklinde değiştirilmiş ve
3/6/2011 tarihli ve 640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Süre uzatımı yetkisi
GEÇİCİ MADDE 6- (1) 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 401
inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen süreyi üç aya kadar uzatmaya Gümrük ve Ticaret
Bakanı yetkilidir.”
MADDE 2 – 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 22 nci
maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.
“z) Sermaye piyasasında kurumsal yönetim ilkelerini tespit ve ilan etmek, yatırım
ortamının iyileştirilmesine katkıda bulunmak üzere, borsada işlem gören halka açık anonim
ortaklıklardan halka açıklık oranları, yatırımcı sayısı ve niteliği, dâhil oldukları endeks ve
belirli bir zaman dilimindeki işlem yoğunluğunu dikkate alarak belirlemiş olduğu gruplarda
yer alanların kurumsal yönetim ilkelerine kısmen veya tamamen uymalarını zorunlu tutmak,
buna ilişkin usul ve esasları belirlemek, getirilen uyum zorunluluğuna aykırı işlemlerin
hukuka aykırılığının tespiti veya iptali için her türlü teminattan muaf olarak ihtiyati tedbir
istemek, dava açmak, açılan davada uyum zorunluluğunun yerine getirilmesi sonucunu
doğuracak şekilde karar alınmasını istemek.”
MADDE 3 – Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4 – Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
M. M. EKER
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı V.Başbakan YardımcısıBaşbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet Bakanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanı
E. GÜNAY
E. BAYRAKTAR
H. YAZICI
4
M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı V.
Ekonomi Bakanı
Çevre ve Şehircilik BakanıDışişleri
Bakanı
V.
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
H. YAZICI
Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanıGençlik ve Spor Bakanı Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı
Gümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
R. AKDAĞ
E. GÜNAY
M. ŞİMŞEK
Kalkınma Bakanı V.Kültür ve Turizm BakanıMaliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
[R.G. 11 Ekim 2011 – 28081]
—— • ——
EKONOMİ BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN
HÜKMÜNDE KARARNAME İLE BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE
KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME
Karar Sayısı: KHK/653
Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılması; 6/4/2011 tarihli ve
6223 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak, Bakanlar Kurulu’nca 23/8/2011 tarihinde
kararlaştırılmıştır.
MADDE 1 – 3/6/2011 tarihli ve 637 sayılı Ekonomi Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“ğ) Denetim Hizmetleri Başkanlığı.”
MADDE 2 – 637 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 15 inci maddesi başlığı ile
birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Denetim Hizmetleri Başkanlığı
MADDE 15 – (1) Denetim Hizmetleri Başkanlığı, bir Başkan ile Başkanlığa tahsisli
kadrolarda görev yapan yeterli sayıda Dış Ticaret Uzmanı ve Dış Ticaret Uzman
Yardımcısından oluşur.
(2) Denetim Hizmetleri Başkanlığının görevleri şunlardır:
a) Bakanlık teşkilatının her türlü faaliyet ve işlemleriyle ilgili olarak inceleme, denetim
ve soruşturma yapmak.
b) Bakanlık teşkilatının denetimi altındaki her türlü kuruluşun faaliyet ve işlemleri ile
ilgili olarak Bakanlığın görev ve yetkileri çerçevesinde inceleme, denetim ve soruşturma
yapmak.
c) Özel anlaşmalara dayalı olarak Bakanlığa verilmiş görevlere ilişkin konularda ilgili
merciler, gerçek ve tüzel kişiler nezdinde inceleme, denetim ve soruşturma yapmak.
5
ç) Bakanlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun
faaliyet göstermesini sağlamak üzere çalışma yapmak ve gerekli teklifleri hazırlamak.
d) Mevzuatın Bakanlığa tanıdığı inceleme, denetim ve soruşturma yetkilerini
kullanmak.
e) Bakan tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(3) Denetime tabi gerçek ve tüzel kişiler, gizli dahi olsa bütün belge, defter ve bilgileri
ibraz etmek, para ve para hükmündeki evrakı ve ayniyatı ilk talep halinde Başkanlıkta görevli
Dış Ticaret Uzmanlarına göstermek ve bu Dış Ticaret Uzmanlarının saymasına ve
incelemesine yardımcı olmak zorundadır. Başkanlıkta görevli Dış Ticaret Uzmanları,
görevleri sırasında tüm resmi daire, kurum, kuruluş ve kamuya yararlı derneklerle, gerçek ve
tüzel kişilerden gerekli yardım, bilgi, evrak kayıt ve belgeleri istemeye yetkilidir. Kanuni bir
engel olmadıkça bu isteğin yerine getirilmesi zorunludur.
(4) Denetim Hizmetleri Başkanı müşterek kararla atanır.
(5) Denetim Hizmetleri Başkanlığına tahsisli kadrolara atanma, Başkanlığa tahsisli
kadrolarda görev yapan Dış Ticaret Uzmanlarının görev, yetki ve sorumlulukları ile
Başkanlığın çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.”
MADDE 3 – 637 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 35 inci maddesinin birinci
fıkrasında yer alan “Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanı” ibaresi “Denetim Hizmetleri
Başkanı” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 4 – 637 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 3 üncü maddesine
aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“(16) Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihte, Bakanlıkta Dış Ticaret Başkontrolörü ve Dış
Ticaret Kontrolörü kadrolarında bulunanlar Dış Ticaret Uzmanı kadrolarına, Stajyer Dış
Ticaret Kontrolörü kadrolarında bulunanlar Dış Ticaret Uzman Yardımcısı kadrolarına,
bulundukları kadro dereceleriyle başkaca bir işleme gerek kalmaksızın atanmış sayılır. Bu
fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce Dış Ticaret Kontrolörü unvanını ihraz etmiş
olanlardan, İç Denetçi ve Bakanlık Müşaviri kadroları ile Daire Başkanı ve üstü kadrolarda
görev yapanlar ve yurtdışı teşkilatı kadrolarına sürekli görevle atananlar, bu fıkranın
yürürlüğe girdiği tarihte Dış Ticaret Uzmanı unvanını ihraz etmiş sayılır. Bunların Stajyer Dış
Ticaret Kontrolörlüğünde geçirdikleri süreler Dış Ticaret Uzman Yardımcısı, Dış Ticaret
Başkontrolörlüğü ve Dış Ticaret Kontrolörlüğünde geçirdikleri süreler Dış Ticaret Uzmanı
kadrosunda geçmiş sayılır.
(17) Bu Kanun Hükmünde Kararnameyle Denetim Hizmetleri Başkanlığı ile Başkanlığa
tahsisli kadrolarda görev yapan Dış Ticaret Uzmanlarına verilen görev ve yetkiler kapsamında
olmak kaydıyla mevzuatta Dış Ticaret Kontrolörlerine yapılan atıflar Başkanlığa tahsisli
kadrolarda görev yapan Dış Ticaret Uzmanlarına yapılmış sayılır.
(18) Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanının görevi, bu fıkranın yürürlüğe girdiği
tarihte sona erer ve bu personel ekli (1) sayılı liste ile ihdas edilen Bakanlık Müşaviri
kadrosuna halen bulunduğu kadro derecesiyle atanmış sayılır. Bakanlık Müşaviri kadrosunun
herhangi bir sebeple boşalması halinde bu kadro, hiçbir işleme gerek kalmaksızın iptal
edilmiş sayılır. Bu fıkra ile onaltıncı fıkra uyarınca atanan veya atanmış sayılan personele
ilişkin olarak bu maddenin onbirinci fıkrası hükümleri uygulanır.”
MADDE 5 – 637 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin “Hizmet
Birimleri” bölümünde yer alan “9) Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı” ibaresi “9)
Denetim Hizmetleri Başkanlığı” şeklinde ve (II) sayılı cetvelin “Kadro Unvanı” bölümünde
yer alan “Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu Başkanı” ibaresi “Denetim Hizmetleri Başkanı”
şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 6 – 29/6/2011 tarihli ve 644 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat
ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinin birinci fıkrasının
(h) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“h) Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan veya mülkiyeti Hazineye, kamu kurum
veya kuruluşlarına veya gerçek kişilere veyahut özel hukuk tüzel kişilerine ait olan
6
taşınmazlar üzerinde kamu veya özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan yatırımlara
ilişkin olarak ilgililerince hazırlandığı veya hazırlatıldığı halde yetkili idarece üç ay içerisinde
onaylanmayan etüt, harita, her tür ve ölçekteki çevre düzeni, nazım ve uygulama imar
planlarını, parselasyon planlarını ve değişikliklerini ilgililerinin valilikten talep etmesi ve
valiliğin Bakanlığa teklifte bulunması üzerine bedeli mukabilinde yapmak, yaptırmak ve
onaylamak, başvuru tarihinden itibaren iki ay içinde yetkili idarece verilmemesi halinde
bedeli mukabilinde resen yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni ile işyeri açma ve çalışma
ruhsatını vermek.”
MADDE 7 – 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesinin birinci
fıkrasının (e) bendinde yer alan “(h) bendinde” ibaresi “(ı) bendinde” şeklinde değiştirilmiş ve
32 nci maddesinin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 8 – 22/6/1965 tarihli ve 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve
Görevleri Hakkında Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinin (3) numaralı alt
bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı bende aşağıdaki alt bentler ile aynı maddenin
ikinci fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“3) Yurt içinde ve yurt dışında ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yaparak yurt dışı
hizmetlerinde görev alacak personelin yetiştirilmesi, uzmanlaşması ve dinî yüksek öğrenim
görmüş personelin yabancı dil yeterliğinin geliştirilmesi ve bilgi ve görgülerinin artırılması
amacıyla yurt dışına gönderilmesi konularında çalışmalar yapmak, bu alanlarda Başkanlıkça
hizmet satın alma suretiyle yapılacak işleri koordine etmek ve yürütmek.”
“7) Uluslararası düzeyde yapılacak şûra toplantılarını organize etmek.
8) Hizmet verimliliğini arttırmak için yurt dışı din hizmetleri bölgelerini grup ve sınıf
esasına göre düzenlemek ve bu bölgelerde görevlendirileceklerin niteliklerini belirlemeye
yönelik çalışmalar yapmak.
9) Yurt dışı din hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesine katkı
sağlayacak altyapıya ve dinî tesislere ilişkin iş ve işlemleri yürütmek.”
“Ayrıca, yurt içinde ve yurt dışında inceleme ve araştırmalar yapmak ve Başkan tarafından
verilen diğer görevleri yürütmek üzere, kırk Başkanlık müftüsü atanabilir.”
MADDE 9 – 633 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına “daire başkanı,”
ibaresinden sonra gelmek üzere “Başkanlık müftüsü,” ibaresi eklenmiş ve dördüncü fıkrasının
birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Başkanlık vaizi kadrosuna atananlar, din hizmetlerinde etkinliği sağlamak amacıyla
Başkanlık tarafından belirlenen yerlerde görevlendirilebilir.”
MADDE 10 – 633 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin başlığına “eğitim görevlileri”
ibaresinden sonra gelmek üzere “ve murakıplar” ibaresi, aynı maddeye beşinci fıkrasından
sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra, mevcut altıncı fıkrasına “Kur’an kursu başöğreticisi”
ibaresinden sonra gelmek üzere “ile murakıp” ibaresi ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“Murakıp, il ve ilçe müftülüklerine bağlı olarak taşra teşkilatında Başkanlıkça yürütülen
hizmetlerin denetimiyle görevli olup en az dört yıllık lisans düzeyinde dinî yüksek öğrenim
mezunları arasından atanır.”
“Vaiz, Kur’an kursu öğreticisi, imam-hatip ve müezzin-kayyım kadrolarından boş
olanlara 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca yapılacak açıktan vekil atamalarında
uygulanacak sınavla ilgili usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.”
MADDE 11 – 633 sayılı Kanunun 18/A maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“müşavirlik ve ataşeliklerden” ibaresi “müşavirlik, ataşelik ve koordinatörlüklerden” şeklinde
değiştirilmiş, ikinci fıkrasının son cümlesi ile altıncı fıkrasının birinci cümlesinde yer alan
“İlk ve orta öğrenimlerini ilgili ülkede tamamlayıp” ibaresi yürürlükten kaldırılmış ve aynı
maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Yurt dışı din hizmetlerinin müşavirlik ve ataşeliklerle karşılanamadığı yerlerde din
hizmetleri koordinatörlükleri kurulabilir ve buralara din hizmetleri koordinatörü atanabilir.
Din hizmetleri koordinatörlüklerinin kurulacağı yerler, bu kadroya atanacaklarda aranacak
7
nitelikler, bunların seçimi, görev süreleri, bunlara yapılacak ödemeler ve bu fıkranın
uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar ilgili Bakanın teklifi ve Maliye Bakanlığının
görüşü üzerine Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilir. Yurt dışı aylığı herhangi bir vergiye
tabi tutulmaz.”
MADDE 12 – 633 sayılı Kanunun ek 1 inci maddesinin birinci fıkrasına “şube
müdürü,” ibaresinden sonra gelmek üzere “Başkanlık müftüsü, Başkanlık vaizi,” ibaresi
eklenmiştir.
MADDE 13 – 633 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 16 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde
657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre imam-hatip ve Kur’an kursu
öğreticisi unvanlı 1000 adete kadar vizeli sözleşmeli personel pozisyonlarında istihdam
edilecekler, sadece mesleki uygulamalı sınavla belirlenir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Başkanlıkça düzenlenir.
GEÇİCİ MADDE 17 – Başkanlığa bağlı Kur’an kurslarında valilik veya kaymakamlık
onayı ile eğitim öğretim dönemi içinde fahri olarak veya ek ders ücreti karşılığında görev
yapan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde müracaat edenlerden;
a) Başkanlıkça verilmiş yeterlik belgesine sahip olmak şartıyla, toplam beş yıl ve daha
fazla hizmeti bulunanlar ile 1/1/2005 tarihinden itibaren toplam bir yıl ve daha fazla hizmeti
bulunanlar doğrudan,
b) 1/1/2005 tarihinden itibaren toplam bir yıl ve daha fazla hizmeti bulunduğu halde
yeterlik belgesi olmayanlar ise Başkanlıkça açılacak mesleki yeterlik sınavına katılarak
başarılı olmaları halinde,
Kur’an kursu öğreticisi kadrolarına atanabilirler. Bunlar, Başkanlıkça ilan edilen yerlere
yerleştirilir. Hizmet sürelerinin hesabında müracaat süresinin son günü esas alınır.
Bu madde kapsamında atama yapılacak kadrolar, başka bir işleme gerek kalmaksızın
atama işleminin yapıldığı tarih itibarıyla ihdas edilerek 190 sayılı Kanun Hükmünde
Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Başkanlığa ait bölümüne eklenmiş sayılır. İhdas edilen
kadrolar; unvanı, sınıfı, adedi ve derecesi belirtilmek suretiyle atamanın yapıldığı tarihten
itibaren bir ay içinde Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığına bildirilir.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Başkanlıkça düzenlenir.”
MADDE 14 – 633 sayılı Kanunun eki (II) sayılı cetvelin sekizinci sırasından sonra
gelmek üzere aşağıdaki sıralar eklenmiştir.
“
Başkanlık Vaizi
1.550
2.000
Başkanlık Müftüsü
1.500
1.725
”
MADDE 15 – 633 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesi ile geçici 13 üncü maddesinin
altıncı fıkrasının son cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 16 – 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı
maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “köy ve kasaba imamlığına” ibaresi “vaizlik, Kur’an
kursu öğreticiliği, imam-hatiplik ve müezzin-kayyımlığa” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 17 – 657 sayılı Kanunun eki (I) sayılı ek gösterge cetvelinin “I – Genel İdare
Hizmetleri Sınıfı” bölümünün (d) bendinde yer alan “Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu
Başkanı,” ibaresi ile (g) bendinde yer alan “ve Dış Ticaret Kontrolörleri” ibaresi yürürlükten
kaldırılmıştır.
MADDE 18 – 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanununun ek 4 üncü maddesine dördüncü fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonu ile Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge
Komisyonlarında görev alanlara 55 inci maddede belirtilen esaslar çerçevesinde huzur hakkı
ödenir.”
8
MADDE 19 – 14/10/1999 tarihli ve 4456 sayılı Türkiye Kalkınma Bankası Anonim
Şirketinin Kuruluşu Hakkında Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (h) bendinde yer
alan “altı aylık süreyi geçmemek üzere,” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 20 – 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin
Ekonomi Bakanlığına ait bölümünde yer alan boş ve dolu Dış Ticaret Kontrolörleri Kurulu
Başkanı, Dış Ticaret Başkontrolörü, Dış Ticaret Kontrolörü ve Stajyer Dış Ticaret Kontrolörü
kadroları iptal edilmiş ve ekli (2) sayılı listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 190 sayılı
Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin Ekonomi Bakanlığı ve Diyanet İşleri
Başkanlığına ait bölümlerine eklenmiştir.
MADDE 21 – Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 22 – Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan YardımcısıBaşbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi
Teknoloji Bakanı
ve
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR
A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor Bakanı
Hayvancılık BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
C. YILMAZ
Kalkınma Bakanı
E. GÜNAY
Kültür ve Turizm Bakanı
H. YAZICI
Gıda,
Tarım
M. ŞİMŞEK
Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
(1) SAYILI LİSTE
KURUMU : EKONOMİ BAKANLIĞI
TEŞKİLATI : MERKEZ
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
Sınıfı
Unvanı
Derecesi
9
Serbest Kadro
Adedi
Toplam
ve
GİH
Bakanlık Müşaviri
1
TOPLAM
1
1
1
1
(2) SAYILI LİSTE
KURUMU : EKONOMİ BAKANLIĞI
TEŞKİLATI : MERKEZ
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
Sınıfı
Unvanı
Derecesi
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
Denetim Hizmetleri Başkanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzmanı
Dış Ticaret Uzman Yardımcısı
1
1
2
3
4
5
6
8
TOPLAM
Serbest Kadro
Adedi
1
30
7
4
10
8
32
35
127
Toplam
1
30
7
4
10
8
32
35
127
KURUMU : DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
TEŞKİLATI : MERKEZ
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
SERBEST
KADRO
DERECESİ ADEDİ
SINIFI UNVANI
10
TOPLAM
KADRO
ADEDİ
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
GİH
TH
DH
Başkanlık Müftüsü
Prodüktör
Uzman
Film Yapımcısı
Spiker
Ses Kayıtçısı
Kameraman
Teknisyen
Başkanlık Vaizi
TOPLAM
1
7
7
7
7
7
7
7
1
40
5
5
5
5
3
7
13
40
123
40
5
5
5
5
3
7
13
40
123
KURUMU : DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
TEŞKİLATI : YURTDIŞI
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
SINIFI
GİH
GİH
GİH
UNVANI
Din Hizmetleri Müşaviri
Din Hizmetleri Ataşesi
Din Hizmetleri Koordinatörü
TOPLAM
DERECESİ
1
2
2
11
SERBEST
KADRO
ADEDİ
40
15
20
75
TOPLAM
KADRO
ADEDİ
40
15
20
75
KURUMU : DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
TEŞKİLATI : TAŞRA
İHDAS EDİLEN KADROLARIN
SINIFI
GİH
GİH
GİH
GİH
EÖH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
DH
UNVANI
Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdürü
İl Müftü Yardımcısı
Şube Müdürü
Şef
Öğretmen
Murakıp
Murakıp
Murakıp
Murakıp
Murakıp
Eğitim Görevlisi
Eğitim Görevlisi
Eğitim Görevlisi
Başvaiz
Uzman Vaiz
Vaiz
Cezaevi Vaizi
Cezaevi Vaizi
Cezaevi Vaizi
Cami Rehberi
Cami Rehberi
Cami Rehberi
TOPLAM
DERECESİ
1
4
4
4
7
1
3
4
5
7
1
3
5
1
1
7
3
4
5
3
5
7
SERBEST
KADRO
ADEDİ
3
100
60
15
50
150
100
34
16
100
25
25
25
700
500
500
100
200
200
50
50
150
3.153
TOPLAM
KADRO
ADEDİ
3
100
60
15
50
150
100
34
16
100
25
25
25
700
500
500
100
200
200
50
50
150
3.153
[R.G.17 Eylül 2011 – 28058]
—— • ——
BAKANLAR KURULU KARARLARI
Karar Sayısı : 2011/2249
6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Kararnameye ektir.
Ekli “Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda Değişiklik Yapılmasına
Dair Esaslarˮın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 12/8/2011 tarihli ve 10524 sayılı
yazısı üzerine, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (B) fıkrasına göre,
Bakanlar Kurulu’nca 12/9/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
12
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan YardımcısıBaşbakan YardımcısıBaşbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanı
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
H. YAZICI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor BakanıGıda, Tarım ve Hayvancılık
BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
C. YILMAZ
E. GÜNAY
M. ŞİMŞEK
İçişleri Bakanı
Kalkınma BakanıKültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
Sağlık Bakanı
Ulaştırma Bakanı
SÖZLEŞMELİ PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA İLİŞKİN
ESASLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR ESASLAR
MADDE 1 ‒ 6/6/1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların ek 2 nci maddesinin 8 inci
fıkrasında yer alan "maddesindeki" ibaresi "maddesindeki, Danıştay Başkanlığında
çalıştırılmak üzere alınacak sözleşmeli personel ise 6/1/1982 tarihli ve 2575 sayılı Danıştay
Kanununun 12 nci maddesindeki" şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 2 ‒ Aynı Esaslara ekli (4) sayılı Cetvelin, "A-SÖZLEŞMELİ PERSONEL
POZİSYON UNVANLARI İLE ASGARİ NİTELİKLERİ GÖSTERİR CETVEL"ine,
“
AVUKAT
Avukatlık ruhsatına sahip olmak.
”
satırından sonra gelmek üzere aşağıdaki satır eklenmiştir:
“
Tanıtma, basın, enformasyon, kamu diplomasisi ve
tercüme alanlarında çalıştırılmak üzere en az lisans
BASINeğitimi almış olmak; en az (B) düzeyinde KPDS veya
ENFORMASYON
dengi yabancı dil bilgisine sahip olmak; KPDS denkliği
PERSONELİ
bulunmayan ya da KPDS'de yer almayan diller için
Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünce
yapılacak yabancı dil sınavında başarılı olmak.
”
MADDE 3 ‒ Aynı Esasların ek 2 nci maddesinin sonuna aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
"Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünde İngilizce, Fransızca ve Almanca
dilleri dışındaki dillerde Mütercim-Tercüman ve sayısı 30'u geçmemek üzere BasınEnformasyon Personeli yukarıdaki hükümlere bağlı olmaksızın Genel Müdürlükçe yapılacak
yazılı ve sözlü sınav sonucuna göre çalıştırılabilir."
MADDE 4 ‒ Aynı Esasların geçici 10 uncu maddesinde yer alan "toplam sayısı 20'yi"
ibaresi "toplam sayısı 60'ı" şeklinde değiştirilmiştir.
Yürürlük
13
MADDE 5 ‒ Bu Esaslar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 6 ‒ Bu Esasları Bakanlar Kurulu yürütür.
[R.G.05 Ekim 2011 – 28075]
—— • ——
Karar Sayısı : 2011/2169
Ekli “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Tarafından, 4734 Sayılı Kamu İhale
Kanununun 3 üncü Maddesinin (b) Bendi Kapsamında Yapılacak İhalelere İlişkin Esaslar”ın
yürürlüğe konulması; Başbakan Yardımcılığının 19/7/2011 tarihli ve 5063 sayılı yazısı
üzerine, mezkur Kanunun geçici 4 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 8/8/2011
tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan YardımcısıBaşbakan YardımcısıBaşbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanı
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
H. YAZICI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor BakanıGıda, Tarım ve Hayvancılık
BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
C. YILMAZ
E. GÜNAY
M. ŞİMŞEK
İçişleri Bakanı
Kalkınma BakanıKültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
Sağlık Bakanı
Ulaştırma Bakanı
AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI TARAFINDAN, 4734 SAYILI
KAMU İHALE KANUNUNUN 3 ÜNCÜ MADDESİNİN (b) BENDİ
KAPSAMINDA YAPILACAK İHALELERE
İLİŞKİN ESASLAR
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 ‒ (1) Bu Esasların amacı; Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
tarafından, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin (b)
bendi kapsamında yurt içinden ve yurt dışından yapılacak mal ve hizmet alımları ile yapım
işlerinde uygulanacak usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
14
MADDE 2 ‒ (1) Bu Esaslar; Başkanlık ile Başkanlıkça harcama yetkisi verilen
birimlerin, savunma veya güvenlik alanları ile ilişkili olduğuna veya gizlilik içerisinde
yürütülmesi gerektiğine Başbakanlık veya ilgili bakanlık tarafından karar verilen veya
mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri alınması
gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren hallerle
ilgili olan ve 1/3/2001 tarihli ve 2001/2157 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile özel güvenlik
bölgesi olarak belirlenen bölgede gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile yapım işlerini
kapsar.
Hukuki dayanak
MADDE 3 ‒ (1) Bu Esaslar, 4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) bendi ile
geçici 4 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 ‒ (1) Bu Esasların uygulanmasında;
a) Başkan: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanını,
b) Başkanlık: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığını,
c) Donanım: Bilgisayar izlenceleri, yordamlar, kurallar ve bunlara ilişkin belgelemeye
karşıt anlamda bilgi işlemde kullanılan fiziksel öğeler ya da fiziksel öğeler bütününü,
ç) Gizlilik içinde yürütülmesi gereken mal ve hizmet alımları ile yapım işleri: Kanuni
veya idari düzenlemeler uyarınca, hakkında gizlilik kararı verilen veya yürütülmesi özel
güvenlik önlemlerini gerektiren veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin
korunmasına ilişkin olan ve bu Esasların 2 nci maddesinde belirtilen mal ve hizmet alımları
ile yapım işlerini,
d) İhale yetkilisi: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanını,
e) İlgili birim: Başkanlığa bağlı Daire Başkanlıklarını,
f) İlgili idare: Başkanlık adına yapım işi ile yapım işine konu hizmet alımı yaptırılacak
idareleri,
g) Modernizasyon: Başkanlık envanterinde mevcut mal veya yazılımların teknolojik
gelişmelere ve ihtiyaçlara bağlı olarak araştırma ve geliştirme yoluyla ve ilave yazılım ya da
donanım kullanılarak kullanım ömrünün ve performansının artırılmasını,
ğ) Sözleşme: Mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde Başkanlık ile yüklenici arasında
yapılan yazılı anlaşmayı,
h) Standardizasyon: İşletme-idame maliyetlerinin asgari düzeye indirilmesi ve/veya
mevcut sistemlerle uyumun sağlanması amacıyla kalite, marka, model veya üretici firma
birliğinin sağlanması işlemini,
ı) Yaklaşık maliyet: İhale veya alım öncesi Başkanlıkça her türlü fiyat araştırması
yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere belirlenen ve dayanaklarıyla birlikte bir
hesap cetvelinde gösterilen değeri,
i) Yapım işine konu hizmet: Etüt, proje, danışmanlık, mimarlık, mühendislik ve benzeri
hizmetleri,
j) Yazılım: Bir bilgisayar sisteminde mikro işlemci ihtiva eden sistem, malzeme veya
teçhizatta, belirli bir işlevi meydana getirmek için yazılmış komutlar bütününü,
ifade eder.
Temel ilkeler
MADDE 5 ‒ (1) Başkanlık, bu Esaslara göre yapılacak ihalelerde veya alımlarda;
saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, ihtiyaçların uygun şartlarla ve
zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamaktan sorumludur.
Ancak, bu Esaslar kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde, 4734 sayılı
Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen temel ilkelerin yanı sıra ulusal menfaat, güvenlik ve
gizliliğin gerektirdiği hususlar, standardizasyonun korunması ve acil ihtiyaç durumu da
dikkate alınır.
(2) Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal ve hizmet
alımları ile yapım işleri bir arada ihale edilemez.
15
İKİNCİ BÖLÜM
Mal ve Hizmet Alımlarına İlişkin Genel Esaslar
Mal ve hizmet alımlarında uygulanacak ihale usulü
MADDE 6 ‒ (1) Bu Esaslara göre yapılacak mal ve hizmet alımlarında belli istekliler
arasında ihale usulü uygulanır.
Belli istekliler arasında ihale usulü
MADDE 7 ‒ (1) Belli istekliler arasında ihale usulü, ilansız yapılacak ön yeterlik
değerlendirmesi sonucunda davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
(2) Yeterlik kriterlerini belirlemede Başkanlık yetkilidir.
(3) İhtiyaç duyulan mal veya hizmetin uzmanlık veya ileri teknoloji gerektirmesi, işin
veya ihtiyaç duyulan mal, hizmet veya sistem ile ulusal menfaat ve güvenirliğin gerektirdiği
durumlarda ve/veya standardizasyonun sağlanmasında bu usul uygulanır.
(4) Tekliflerin alınması ve değerlendirilmesini müteakip, ihale, fiyat üzerinden görüşme
yapılarak sonuçlandırılır.
Doğrudan temin
MADDE 8 ‒ (1) Aşağıda belirtilen hallerde, Başkanlık, ihtiyaçlarını ilan yapmaksızın,
davet edilen isteklilerle idari ve teknik şartlar ile fiyat üzerinde görüşme yaparak doğrudan
temin edebilir:
a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit
edildiği alımlar.
b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olduğu
alımlar.
c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun
sağlanması için zorunlu olan ve asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve süresi üç yılı
geçmeyen sözleşmeyle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden yapılacak mal ve hizmet
alımları.
ç) 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen ve her yıl Kamu İhale
Kurumunca güncelleştirilen limit dâhilindeki mal ve hizmet alımları.
d) Başkanlığın ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.
e) Gizlilik, standardizasyonun korunması ve acil müdahale ihtiyaçlarını temin etmek
maksadıyla, ihtiyaç ünitelerince teklif edilip ihale yetkilisince uygun görülen ve onaylanan tek
kaynak alımları.
f) Tabii afet, acil durum, kaza ve benzeri olağanüstü haller sebebiyle ihtiyaç duyulacak
mal ve hizmet alımları ile yapım işleri.
g) Önceden düşünülmesi mümkün olmayan ani ve beklenmeyen olayların ortaya çıkması
üzerine ivedi olarak yapılması gerekip, açık veya belli istekliler arasında ihale usulünün
uygulanmasına yeterli süre bulunmayan acil ihtiyaçlara yönelik mal ve hizmet alımları ile yapım
işleri.
(2) Bu maddenin birinci fıkrasının uygulanmasında; komisyon kurma ve bu Esaslarda
belirtilen yeterlik kurallarını arama, teminat alma ve sözleşme yapma zorunluluğu
bulunmaksızın ihale yetkilisi veya harcama yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler
tarafından, fiyat üzerinden görüşmeler yapılarak ihtiyaçlar temin edilebilir.
Alım isteği
MADDE 9 ‒ (1) Bu Esaslar kapsamındaki her türlü mal ve hizmet alımları, ihtiyaç
ünitesince Başkandan alınacak onay ile yapılır.
İhaleye katılabilme şartları
MADDE 10 ‒ (1) İhaleye katılmak için, ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve
teknik yeterliklerin belirlenmesine ilişkin olarak, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde
belirtilen hükümler uygulanır. Başkanlık, bu yeterliklerin istenip istenmemesi konusunda
takdir hakkına sahiptir.
İhaleye katılamayacak olanlar
16
MADDE 11 ‒ (1) Aşağıda sayılanlar doğrudan veya dolaylı veya alt yüklenici olarak,
kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:
a) Bu Esaslar ve kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak kamu
ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle
Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi
ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı
hükümlü bulunanlar.
b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.
c) Başkanlığın ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler.
ç) Başkanlığın ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek,
sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.
d) (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve
ikinci dereceye kadar kayın hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.
e) (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilenlerin ortakları ile şirketleri (bu kişilerin yönetim
kurullarında görevli bulunmadıkları veya sermayesinin % 10’undan fazlasına sahip
olmadıkları anonim şirketler hariç).
(2) İhale konusu işin danışmanlık hizmetlerini yapan yükleniciler bu işin ihalesine
katılamazlar. Aynı şekilde, ihale konusu işin yüklenicileri de o işin danışmanlık hizmeti
ihalelerine katılamazlar. Bu yasaklar, bunların ortaklık ve yönetim ilişkisi olan şirketleri
ile bu şirketlerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip oldukları şirketler için de
geçerlidir.
(3) Bu yasaklara rağmen ihaleye katılan istekliler ihale dışı bırakılarak geçici
teminatları gelir kaydedilir. Ayrıca, bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında
tespit edilememesi nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa, teminatı gelir
kaydedilerek ihale iptal edilir.
İhale dokümanı
MADDE 12 ‒ (1) Başkanlık satın alma birimi tarafından hazırlanan ihale konusu mal
veya hizmete ait alımla ilgili talimatları içeren idari şartnameler ile varsa teknik şartnameler,
sözleşme taslakları ve gerekli diğer belge ve bilgiler, Başkanlıkça davet edilen isteklilere,
önceden belirlenmek kaydıyla bedelli veya bedelsiz olarak verilebilir.
İhalenin sözleşmeye bağlanması
MADDE 13 ‒ (1) Mal ve hizmet alımlarında, isteklilerin sözleşmeye davet edilmesi,
sözleşme yapılıp yapılmaması ve sözleşme yapılacak ise sözleşmenin türü ve sözleşmede yer
alması zorunlu hususların neler olacağı Başkanlıkça belirlenir ve ihale dokümanında bu
hususa yer verilir.
(2) Başkanlık ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili sözleşmeler noter tasdikine tabi
değildir.
Yurt içi alımlarında geçici ve kesin teminat işlemleri
MADDE 14 ‒ (1) İhalelerde teklif edilen bedelin % 3’ünden az olmamak üzere,
isteklilerce belirlenecek oranda geçici teminat alınır. Kesin teminat ise ihale bedelinin %
6’sından az olamaz. Ancak özellikli durumlarda ve gerekçe belirtmek suretiyle, ihale
dokümanında belirtilmesi şartıyla, Başkan onayı ile geçici veya kesin teminat alınmamasına
karar verilebilir. Başkanlığa verilecek olan geçici ve kesin teminatlar banka teminat mektubu
veya nakit olabilir.
(2) Onay belgesi ve idari şartnamede belirtilmesi şartıyla yabancı para birimiyle yapılan
ihalelerde ve alımlarda teminatlar teklif edilen para birimi üzerinden alınır.
Yurt içi alımlarında teminat mektupları
MADDE 15 ‒ (1) Bu Esaslar kapsamında yurt içinden yapılacak mal ve hizmet
alımlarında bankalarca verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklinde, 4734 sayılı
Kanunun 35 inci maddesine göre Kamu İhale Kurumunun tespit ettiği hususlar geçerlidir.
(2) Kesin teminat mektubunun alınması durumunda süresi, ihale konusu işin bitiş tarihi
dikkate alınmak suretiyle Başkanlık tarafından belirlenir.
17
(3) Başkanlığa verilecek teminat mektuplarının, ilgili mevzuat uyarınca Türkiye’de
bankacılık faaliyetinde bulunmalarına izin verilen yerli ve yabancı bankalarca düzenlenmesi
şarttır.
(4) Ayrıca, Türkiye dışında faaliyette bulunan yabancı bankaların kontrgarantisi üzerine
Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat
olarak kabul edilir.
(5) Yabancı bankaların kontrgarantilerine dayanılarak verilecek banka teminat
mektuplarında, kontrgarantiyi veren yabancı banka ismi ve teminatın kontrgarantili
olduğunun belirtilmesi esastır.
(6) Başkanlıkça, kesin teminat mektuplarının geçerlilik süresi ile ilgili hususlarda kesin
kabulün yapılacağı tarihe kadar gerektiğinde garanti süresini de kapsayacak şekilde
düzenlemeler yapılabilir.
(7) İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.
(8) Kesin teminat mektubu, yüklenicinin taahhüdünü şartname ve sözleşme hükümleri
uyarınca eksiksiz ve sorunsuz yerine getirmesi ve kesin kabulünün yapılmasını müteakip iade
edilir.
Yurt içi alımlarında teminat olarak kabul edilecek değerler
MADDE 16 ‒ (1) Başkanlıkça yurt içi mal ve hizmet alımlarında;
a) Tedavüldeki Türk parası,
b) Bankalar tarafından verilen teminat mektupları,
c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleri ve bu senetler
yerine düzenlenen belgeler,
teminat olarak kabul edilir.
Yurt dışı alımlarda ödeme şekilleri
MADDE 17 ‒ (1) Yurt dışından alınacak her türlü mal ve hizmet alımları;
a) Akreditif açılmak suretiyle ödeme,
b) Mal mukabili ödeme,
c) Teminat karşılığında peşin ödeme,
suretiyle yapılabilir.
Yurt dışı alımlarda yıllara sâri ödemeler
MADDE 18 ‒ (1) Bütçe yılı içerisinde sözleşmesi yapılıp akreditifi açılmış ancak
çeşitli nedenlerden dolayı mahsubu yapılamayan mal ve hizmet alımına ilişkin akreditif ve
peşin ödemeler sonraki yıllara devredebilir. Bütçe yılı içerisinde sözleşmesi imzalanıp,
sonraki yıllara devreden mal mukabili alımların bedeli ise devredildiği yılın bütçesinden
ödenir.
Yurt dışı alımlarında geçici teminat işlemleri
MADDE 19 ‒ (1) Yurt dışından yapılacak mal ve hizmet alımlarında tedarikçilerden
geçici teminat mektubu alınması hususu Başkanlığın takdirindedir.
(2) Geçici teminat mektubunun alınması durumunda, teklif edilen bedelin % 3’ünden az
olmamak üzere istekli tarafından belirlenecek tutarda geçici teminat alınır. İhale dokümanında
belirtilmesi şartıyla, danışmanlık hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu
değildir.
(3) Geçici teminat mektubunun geçerlilik süresinin, tekliflerin geçerlilik süresinden en
az otuz gün fazla süreli olması şarttır.
(4) Tekliflerin geçerlilik süresinin uzatılması durumunda geçici teminat mektuplarının
süresinin de aynı süre ile uzatılması esastır. İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş
teminat mektupları kabul edilmez.
Yurt dışı alımlarında kesin teminat işlemleri
MADDE 20 ‒ (1) Akreditif açılmak suretiyle yapılan geçici ve kesin kabullü mal ve
hizmet alımlarında, akreditif açılmadan önce sözleşme bedelinin % 10’undan az olmamak
kaydıyla kesin teminat mektubu alınabilir.
18
(2) Peşin ödeme suretiyle yapılan mal ve hizmet alımlarında yükleniciden ödeme
yapılmadan önce sözleşme bedelinin % 100’ü oranında kesin teminat mektubu alınır.
(3) Mal mukabili ödemesi yapılan mal ve hizmet alımlarında kesin teminat mektubu
alınması zorunlu değildir.
(4) Kesin teminat mektubunun alınması durumunda süresi, ihale konusu işin bitiş tarihi
dikkate alınmak suretiyle Başkanlık tarafından belirlenir.
(5) İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş kesin teminat mektubu kabul edilmez.
(6) Kesin teminat mektubu, yüklenicinin taahhüdünü şartname ve sözleşme hükümleri
uyarınca eksiksiz ve sorunsuz yerine getirmesi veya kesin kabulünün yapılmasını müteakip
iade edilir.
(7) Başkanlığa verilecek teminat mektuplarının, ilgili mevzuat uyarınca Türkiye’de
bankacılık faaliyetinde bulunmasına izin verilen bankalarca düzenlenmesi şarttır.
(8) Ayrıca, Türkiye dışında faaliyette bulunan yabancı bankaların kontrgarantisi
üzerine, Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları da
teminat olarak kabul edilir.
(9) Yabancı bankaların kontrgarantilerine dayanılarak verilecek teminat mektuplarında,
kontrgarantiyi veren yabancı banka ismi ve teminatın kontrgarantili olduğunun belirtilmesi
esastır.
(10) Başkanlıkça, teminat mektuplarının geçerlilik süresi ile ilgili hususlarda kesin
kabulün yapılacağı tarihe kadar gerektiğinde garanti süresini de kapsayacak şekilde
düzenlemeler yapılabilir.
(11) Bu Esaslar kapsamında yurt dışından yapılacak mal ve hizmet alımlarında
bankalarca verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şekli Başkanlık tarafından belirlenir.
Yurt içi ve yurt dışı alımlarında avans işlemleri
MADDE 21 ‒ (1) Bu Esaslar kapsamında yurt dışından yapılacak mal ve hizmet
alımlarında, ihale veya onay belgesi ile sözleşmede belirtilmesi kaydıyla, 10/12/2003 tarihli
ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümleri çerçevesinde teminat
mektubu karşılığı avans verilebilir.
(2) Avans verilmesi durumunda, alınacak avans teminat mektuplarının süresi, mahsup
süresi gözönünde bulundurularak Başkanlık tarafından belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yapım İşlerine İlişkin Genel Esaslar
Yapım işlerinde uygulanacak ihale usulü
MADDE 22 ‒ (1) Bu Esaslara göre yapılacak yapım işlerinde belli istekliler arasında
ihale usulü uygulanır.
Belli istekliler arasında ihale usulü
MADDE 23 ‒ (1) Belli istekliler arasında ihale usulü, ilansız yapılacak ön yeterlik
değerlendirmesi sonucunda davet edilen isteklilerin teklif verebildiği usuldür.
(2) Yeterlik kriterlerini belirlemede Başkanlık yetkilidir.
(3) Yapım işinin uzmanlık ve/veya yüksek teknoloji gerektirmesi ve/veya
standardizasyonun sağlanmasında bu usul uygulanır.
(4) Tekliflerin alınması ve değerlendirilmesini müteakip ihale sonuçlandırılır.
Yapım ihalelerinde uyulması gereken hususlar
MADDE 24 ‒ (1) İlgili idareler aracılığıyla gerçekleştirilecek olan her yapım
ihalesinde:
a) Başkan tarafından, ihale konusu işin bu Esaslar kapsamında gerçekleştirilmesine
ilişkin onayın verilmesini müteakip gerekli resmi işlemlere başlanır.
b) İlgili birim, gerekli prosedürün tamamlanmasını ve işin idari ve teknik şartnamesinin
hazırlanmasını müteakip, yapım ihalelerine davet edilecek isteklileri belirleyerek, Başkanlığa
bildirir.
19
c) Başkanlıkça yapılacak değerlendirme sonucunda, ilgili birimce bildirilen firmalar
arasından belirlenenler ve Başkanlık tarafından tespit edilerek davet edilmesi uygun bulunan
firmalar ilgili birime bildirilir.
ç) İhale onay belgesinin hazırlanması, onaylanması ve bu Esasların 26 ncı maddesine
göre oluşturulacak olan ihale komisyonunun teşkili ilgili birimin harcama veya ihale
yetkilisince gerçekleştirilir.
d) Başkanlık tarafından bildirilen firmalar davet edilerek, bu Esasların 22 nci
maddesinde belirtilen usul çerçevesinde ihale gerçekleştirilir. İhale komisyonunun alacağı
karar ihaleyi yapan ilgili birimin harcama veya ihale yetkilisince onaylanarak ihale ivedilikle
sonuçlandırılır.
e) Başkanlığın yapım işlerinde, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 4734
sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (c) bendi uygulanmaksızın ihaleye çıkılabilir.
f) Yapım işine konu geçici ve kesin kabullerde, Başkanlık personeli de müşahit üye
olarak görev alır.
g) Protokol ve teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik
standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler yapılır. Bu şartnamelerde teknik
özelliklere ve tanımlamalara yer verilir.
ğ) 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 11 inci maddesi ile bu Esasların 11 inci
maddesinde belirtilenler ihalelere katılamazlar.
(2) Başkanlık birimlerince gerçekleştirilecek olan her yapım ihalesinde, Başkanlıkça
belirlenen yapım işi ihtiyacının karşılanmasında, yaptırılacak yapım işi ve yapım işine konu
hizmet alımları ile ilgili ihale dokümanının hazırlanması, ihalenin sonuçlandırılması, teminat
ve sözleşmenin yürütülmesine ilişkin her türlü işlemler, bu Esaslar çerçevesinde Başkanlık
birimlerince hazırlanan ve Başkanlıkça uygun görülen doküman kapsamında yürütülür.
Yapım işine konu hizmet alımı
MADDE 25 ‒ (1) Başkanlıkça belirlenen yapım işine konu hizmet alımlarından, ilgili
idarelere yaptırılacak işlerde, bu Esasların 24 üncü maddesindeki hükümler ile 22 nci
maddesindeki ihale usulü uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
İhale komisyonu
MADDE 26 ‒ (1) İhale komisyonu; bir komisyon başkanı, bir idari komisyon üyesi, iki
uzman üye ve Başkanlığın mali işlerinden sorumlu bir personelin katılımı ile beş kişiden az
olmamak koşuluyla tek sayıda üyeden oluşur.
(2) Başkanlığın mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde, ihale komisyonunda
görevlendirilecek asıl ve yedek üyeler, Başkan tarafından belirlenir.
(3) Başkanlığın ilgili idarelerce gerçekleştirilecek yapım işleri ihalelerinde, ihale
komisyonunda görevlendirilecek asıl ve yedek üyeler, ilgili idarenin ihale yetkilisi tarafından
belirlenir.
(4) Komisyon üyelerinin en az ikisinin ihaleye konu işin uzmanı olması şarttır.
(5) İhale komisyonu tam ve eksiksiz toplanır ve kararlar çoğunlukla alınır. Komisyon
üyeleri kararlarda çekimser kalamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından
sorumlu olup, karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçelerini ihale komisyon kararına
yazmak ve imzalamak zorundadır.
(6) Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer
örneği, ilân veya daveti izleyen beş gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.
İhale sonucunun Kamu İhale Kurumuna bildirilmesi
MADDE 27 ‒ (1) Başkanlık ihtiyaçları için gerçekleştirilecek mal ve hizmet alımları ile
yapım işlerine konu ihale sonuçları, sözleşmenin taraflarca imzalanmasını müteakip, 4734
sayılı Kanunda belirtilen süre içerisinde Kamu İhale Kurumuna bildirilir. Bu Esaslar
kapsamında gerçekleştirilen ihalelere ilişkin sonuç bildirimleri, Kamu İhale Bülteninde
yayımlanmaz.
20
Sözleşmede değişiklik yapılması
MADDE 28 ‒ (1) Sözleşme imzalandıktan sonra sözleşme bedeli ile mal ve hizmet
alımı ve yapım işleri ihalesinde teklif edilen ve Başkanlıkça uygun görülen malın, hizmetin
veya yapım işinin niteliğini değiştirecek yeni bir sözleşme yapılamaz.
(2) Sözleşme imzalandıktan sonra, sözleşme bedelinin aşılmaması ve Başkanlık ile
yüklenicinin karşılıklı olarak anlaşması kaydıyla, aşağıda belirtilen hususlarda sözleşme
hükümlerinde değişiklik yapılabilir:
a) İşin yapılma veya teslim yeri.
b) İşin süresinden önce yapılması veya teslim edilmesi kaydıyla işin süresi ve bu süreye
uygun olarak ödeme şartları.
(3) Yurt dışından gerçekleştirilecek olan mal mukabili alımlarda sözleşme düzenlenmesi
zorunlu değildir.
(4) Başkanlıkça diğer idarelere yaptırılacak yapım işi ve yapım işine konu hizmet
alımına ait sözleşmelerde yapılacak değişikliklerde Başkanlıktan uygun görüş alınır.
İş miktarında artma ve eksilme olması
MADDE 29 ‒ (1) Mal ve hizmet alımlarıyla yapım işi sözleşmelerinde, öngörülemeyen
durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak
mümkün olmaması,
şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işleri ile birim fiyat teklif
almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımları ve yapım işlerinde sözleşme bedelinin %
20’sine kadar bir oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler
çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.
(2) İşin bu şartlar dâhilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış
yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının
ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.
(3) Sözleşme bedelinin % 80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağı anlaşılan işlerde,
yüklenici işi bitirmek zorundadır. Bu durumda yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderleri ve
yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı
işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5’i geçici kabul tarihindeki fiyatlar üzerinden ödenir.
Tekliflerin hazırlanması ve sunulması
MADDE 30 ‒ (1) Teklif mektubu ve geçici teminat da dâhil olmak üzere, ihaleye
katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı,
soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve
Başkanlığın açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve
kaşelenerek veya mühürlenerek kapatılır.
(2) Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale
dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve
yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme
bulunmaması ve teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili
kişilerce imzalanmış olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif
teklif verilebileceğine dair hüküm bulunması halinde, alternatif teklifler de aynı şekilde
hazırlanarak sunulur.
(3) Teklifler, ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar
karşılığında Başkanlığa verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve
açılmaksızın iade edilir. Teklifler, iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile
gönderilecek tekliflerin ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar Başkanlığa ulaşması
şarttır. Postadaki gecikme nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir
tutanakla tespit edilir.
(4) Verilen teklifler, 4734 sayılı Kanunun 29 uncu ve 55 inci maddelerinde tanımlanan
zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz ve değiştirilemez.
21
Tekliflerin geçerlilik süresi
MADDE 31 ‒ (1) Tekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. Başkanlıkça
ihtiyaç duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme şartları değiştirilmemek ve isteklinin
kabulü kaydıyla, en fazla ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar
uzatılabilir.
Tekliflerin alınması ve açılması
MADDE 32 ‒ (1) Teklifler, ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar Başkanlığa
verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir
tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale
komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına
uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar
isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.
(2) İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici
teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif
mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler
ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak
ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar
verilmez, teklifi oluşturan belgeler düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale
komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır.
Tekliflerin değerlendirilmesi
MADDE 33 ‒ (1) İhale komisyonunun talebi üzerine, Başkanlık, tekliflerin
incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan
hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak, bu
açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan
şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
(2) Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif
mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı ilk oturumda tespit edilen isteklilerin
tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek
nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde Başkanlıkça
belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir.
Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici
teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve
teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı
değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini
belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup
olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir.
Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik
hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.
Aşırı düşük teklifler
MADDE 34 ‒ (1) İhale komisyonu, verilen teklifleri 33 üncü maddeye göre
değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya Başkanlığın tespit ettiği yaklaşık maliyete göre
teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre
içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları
yazılı olarak ister.
(2) İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım
işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı
düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda açıklamaları yeterli görülmeyen
veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.
22
(3) İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kamu İhale
Kurumu tarafından belirlenen kriterleri esas alır.
Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali
MADDE 35 ‒ (1) İhale komisyonu kararı üzerine Başkanlık, verilmiş olan bütün
teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum
bütün isteklilere derhal bildirilir. Başkanlık bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi
bir yükümlülük altına girmez. Ancak, Başkanlık, isteklilerin talepte bulunması halinde,
ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.
Sözleşmenin devri
MADDE 36 ‒ (1) Sözleşme, zorunlu hallerde mal ve hizmet alımları için ihale yetkilisi
veya harcama yetkilisinin, yapım işleri için Başkanın yazılı izni ile başkasına devredilebilir.
Ancak, devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların aranması zorunludur. Ayrıca isim ve statü
değişikliği gereği yapılan devirler hariç olmak üzere, bir sözleşmenin devredildiği tarihi takip
eden üç yıl içinde aynı yüklenici tarafından sözleşme devredilemez veya devir alınamaz. Bu
hususlara uymaksızın devredilen veya devir alınan sözleşmeler feshedilerek hesabı genel
hükümlere göre tasfiye edilir, varsa kesin teminat ve ek kesin teminatlar irat kaydedilir.
Ayrıca, sözleşmenin feshi nedeniyle Başkanlığın uğradığı zarar ve ziyan yükleniciden tazmin
ettirilir.
Sözleşmenin feshi
MADDE 37 ‒ (1) Yüklenicinin, taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine
veya teklif mektubunda taahhüt ettiği şartlara uygun olarak yerine getirmemesi nedeniyle,
ihale dokümanında belirtilen oranlarda gecikme cezası uygulanmak şartıyla, Başkanlığın
belirlediği süre içerisinde nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumunu devam
ettirmesi veya bu Esaslarda belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulunduğunun tespit
edilmesi hallerinde, ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın, kesin teminat ve varsa ek
kesin teminatlar gelir kaydedilir ve sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye
edilir.
(2) Bu Esaslar kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde, yüklenicinin,
ölümü, iflası, ağır hastalığı, tutukluluğu veya özgürlüğü kısıtlayıcı bir cezaya mahkûmiyeti
hallerinde sözleşme feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir.
(3) Sözleşmeden önceki yasak fiil veya davranışlar nedeniyle fesih hallerinde, 5/1/2002
tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 21 inci maddesi uygulanır.
(4) Bu maddede yer alan hususlar idari şartnamede belirtilir.
Yasak fiil veya davranışlar
MADDE 38 ‒ (1)İhalelerde, aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak
yasaktır:
a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikâp, rüşvet suretiyle
veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.
b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde
bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda
bulunmak.
c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.
ç) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi
veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekâleten birden fazla teklif
vermek.
d) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.
Mücbir sebepler
MADDE 39 ‒ (1) Mücbir sebep olarak kabul edilecek haller aşağıda belirtilmiştir:
a) Doğal afetler.
b) Kanuni grev.
c) Genel salgın hastalık.
ç) Kısmi veya genel seferberlik ilanı.
23
d) Tedarike ve yapım işine konu işin özelliği nedeni ile idari şartnamede belirtilmek
kaydıyla Başkanlık tarafından ilave edilecek diğer haller.
(2) Süre uzatımı verilmesi, sözleşmenin feshi gibi durumlar da dâhil olmak üzere,
Başkanlık tarafından yukarıda belirtilen hallerin mücbir sebep olarak kabul edilebilmesi için;
yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olması, taahhüdün yerine getirilmesine
engel nitelikte olması, yüklenicinin bu engeli ortadan kaldırmaya gücünün yetmemiş
bulunması, mücbir sebebin meydana geldiği tarihi izleyen yirmi gün içinde yüklenicinin
Başkanlığa yazılı olarak bildirimde bulunması ve yetkili merciler tarafından belgelendirilmesi
zorunludur. Ancak mal, hizmet ve yapım işinin özelliğine göre ihale dokümanında
belirtilmesi kaydıyla bu bildirim ve/veya belgelendirme süresi için farklı düzenleme
yapılabilir. Mücbir sebeplerden dolayı sözleşmenin feshi veya cezasız süre uzatımı gibi
hususlar idari şartnamede belirtilmek kaydıyla Başkanlıkça düzenlenir.
Fiyat farkı
MADDE 40 ‒ (1) İhalelerde ve alımlarda esas alınacak para birimi yabancı ülke para
birimi olduğunda fiyat farkı verilmez. İhale veya onay belgesi ile idari şartnamede belirtilmek
kaydıyla Türk parası esas alınarak yapılacak ihale ve alımlarda, 4735 sayılı Kanunun 8 inci
maddesi uyarınca yürürlüğe konulan esaslara göre fiyat farkı verilebilir.
İş ve işyerinin sigortalanması
MADDE 41 ‒ (1) Bu Esaslar çerçevesinde gerçekleştirilecek yapım işlerinde, iş ve iş
yerinin sigortalanması hususunda, 4735 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi uygulanır.
Yerli istekliler ile ilgili düzenleme
MADDE 42 ‒ (1) Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde yerli
malı teklif eden yerli istekliler ile hizmet ve yapım işlerinde bütün yerli istekliler lehine % 15
oranına kadar fiyat avantajı sağlanması hususlarında ihale dokümanına hükümler konulabilir.
Ancak, yabancı istekli ile ortak girişim yapmak suretiyle ihalelere katılan yerli istekliler bu
hükümden yararlanamaz.
Yasak ve sorumluluklar
MADDE 43 ‒ (1) Bu Esasların 11 inci ve 38 inci maddelerinde belirtilen davranışlarda
bulunulması halinde, 4734 sayılı Kanunun ceza ve ihalelere katılmaktan yasaklamaya ilişkin
hükümleri uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Diğer hususlar
MADDE 44 ‒ (1) Bu Esaslar kapsamındaki mal ve hizmet alımları ile Başkanlıkça
gerçekleştirilecek yapım işlerine ilişkin ihale ve alımlarda sözleşme yapılmasında; isteklinin
ve Başkanlığın görev ve sorumluluğu, ihalenin veya alımın sözleşmeye bağlanması ve
sözleşmede bulunacak hususlar, şikâyetlerin incelenmesi, sözleşme değişikliği, sözleşmenin
feshi, ek sözleşme düzenlenmesi, denetim, muayene ve kabul işlemleriyle ilgili esaslar
Başkanlıkça belirlenir.
(2) 4734 sayılı Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin (1) numaralı alt bendi
uyarınca Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılması gereken, sözleşme bedelinin onbinde beşi
miktarındaki tutar, bu Esaslara göre yapılan ihalelerde alınmaz.
(3) Bu Esaslar dâhilinde yapılacak alımlarda, 4734 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinde
sayılan yeterlik kuralları aranmayabilir.
Başlamış olan ihaleler
GEÇİCİ MADDE 1 ‒ (1) Bu Esasların yürürlüğe girdiği tarihten önce ihale edileceği
veya alım yapılacağı yazılı olarak duyurulmuş veya ilanı yapılmış bulunan işler, tabi olduğu
mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılır.
Yürürlük
MADDE 45 ‒ (1) Bu Esaslar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 46 ‒ (1) Bu Esasları Bakanlar Kurulu yürütür.
24
[R.G.04 Ekim 2011 – 28074]
—— • ——
Karar Sayısı : 2011/2304
Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintileri ve bazı mallarda uygulanan Özel
Tüketim Vergisi ile ilgili ekli Kararın yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 12/10/2011
tarihli ve 96175 sayılı yazısı üzerine, 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunun geçici 3 üncü
maddesi ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununun 12 nci ve geçici 6 ncı maddelerine
göre, Bakanlar Kurulu’nca 12/10/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi
Teknoloji Bakanı
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR
A. DAVUTOĞLU
F. ŞAHİN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Ekonomi Bakanı V.
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor Bakanı
Hayvancılık BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
H. YAZICI
Gıda,
Tarım
ve
Bakanı
ve
C. YILMAZ
F. ÇELİK
M. ŞİMŞEK
Kalkınma BakanıKültür ve Turizm Bakanı V. Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. N. ŞAHİN
V. EROĞLU
Milli Eğitim BakanıMilli Savunma Bakanı V.Orman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
12/10/2011 TARİHLİ VE 2011/2304SAYILI
KARARNAMENİN EKİ
KARAR
MADDE 1- 6/6/2002 tarihli ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (II)
sayılı listede yer alan bazı malların vergi oranları aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
25
(II) SAYILI LİSTE
G.T.İ.P. NO
87.03
Mal İsmi
Vergi
Oranı (%)
Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş
diğer motorlu taşıtlar (87.02 pozisyonuna girenler hariç) (steyşın
vagonlar ve yarış arabaları dahil) [Yalnız binek otomobilleri, steyşın
vagonlar, yarış arabaları, arazi taşıtları vb., (Para arabaları dahil), motorlu
karavanlar, elektrik, gaz, güneş enerjili vb. motorlu taşıtlar.] [Ambulanslar,
mahkum taşımaya mahsus arabalar, cenaze arabaları, itfaiye öncü arabaları
gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar, özellikle kar üzerinde hareket
etmek için dizayn edilmiş sıkıştırma ateşlemeli içten yanmalı pistonlu
motorlu olanlar (dizel veya yarı dizel) veya kıvılcım ateşlemeli içten
yanmalı pistonlu motorlu taşıtlar, diğerleri (Golf arabaları vb. taşıtlar)
hariç]
-Yük taşımasında kullanılıp azami ağırlığı 3,5 tonu aşmayan ve yolcu
taşıma kapasitesi (Yolcu taşıma kapasitesi sürücü dâhil toplam yolcu
sayısının 70 kilogramla çarpılması suretiyle hesaplanır. Bu hesaplamada
koltuk olmasa dahi, koltuk montajı için bulunan sabit tertibatlar da koltuk
olarak dikkate alınır) istiap haddinin (bir aracın güvenle taşıyabileceği
sürücü ve yolcu dâhil toplam yük ağırlığı) % 50'sinin altında olan motorlu
araçlardan (bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilenler, binek
otomobilleri, steyşın vagonlar, yarış arabaları, arazi taşıtları hariç)
İstiap haddi 850 kilogramı geçmeyip motor silindir hacmi 2000 cm³’ün
altında olanlar
İstiap haddi 850 kilogramı geçip motor silindir hacmi 2800 cm³’ün
altında olanlar
Sadece elektrik motorlu olanlar
- Sürücü dahil 9 kişilik oturma yeri olanlardan
Motor silindir hacmi 3200 cm³'ü geçmeyenler
Sadece elektrik motorlu olanlar
-Diğerleri
Motor silindir hacmi 1600 cm3'ü geçmeyenler
Motor silindir hacmi 1600 cm3'ü geçen fakat 2000 cm3'ü geçmeyenler
Motor silindir hacmi 2000 cm3'ü geçenler
Sadece elektrik motorlu olanlar
Motor gücü 85 kW 'ı geçmeyenler
Motor gücü 85 kW’ı geçen fakat 120 kW’ı geçmeyenler
Motor gücü 120 kW’ı geçenler
15
15
10
15
10
37
80
130
3
7
15
MADDE 2- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listede yer
alan malların vergi oranları ve asgari maktu vergi tutarları aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
(III) SAYILI LİSTE
(A) CETVELİ
26
G.T.İ.P. NO
Mal İsmi
Asgari
Maktu Vergi
Vergi
Tutarı
Oranı (%)
(TL/Lt)
2202.10.00.00.13
Kolalı Gazozlar
25
-
2203.00
Malttan üretilen biralar
63
0,53
22.04
Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş
şaraplar dahil); üzüm şırası (20.09
pozisyonunda yer alanlar hariç)
(2204.10 köpüklü şaraplar ve 2204.30 diğer
üzüm şıraları hariç)
0
2,94
2204.10
Köpüklü şaraplar
0
19,82
22.05
Vermut ve diğer taze üzüm şarapları
(bitkiler
veya
kokulu
maddelerle
aromalandırılmış)
(2205.10.10.00.00,
2205.10.90.00.12 hariç)
0
27,18
0
21,58
0
2,94
0
105,8
0
105,8
0
105,8
2205.10.10.00.00
2206.00
2205.10.90.00.12
2207.20
22.08
Alkol derecesi hacim itibariyle % 18 veya
daha az olanlar
Fermente edilmiş diğer içecekler (elma
şarabı, armut şarabı, bal şarabı gibi),
tarifenin başka yerinde belirtilmeyen
veya yer almayan fermente edilmiş
içeceklerin karışımları ve fermente
edilmiş içeceklerle alkolsüz içeceklerin
karışımları
Alkol derecesi hacim itibariyle % 22'den
fazla olanlar
Alkol derecesi ne olursa olsun tağyir
(denatüre) edilmiş etil alkol ve damıtım
yoluyla elde edilen diğer alkollü içkiler
(Alkol derecesi ne olursa olsun tağyir
(denatüre) edilmiş etil alkol hariç)
Alkol derecesi hacim itibariyle % 80'den
az olan tağyir (denatüre) edilmemiş etil
alkol; damıtım yoluyla elde edilen alkollü
içkiler, likörler ve diğer alkollü içecekler
[(2208.90.91; 2208.90.99) Alkol derecesi
hacim itibariyle % 80'den az olan tağyir
(denatüre) edilmemiş etil alkol hariç,
(2208.20; 2208.50; 2208.60; 2208.70 ve
2208.90 hariç)]
27
2208.20
Üzüm şarabı veya üzüm cibresinin
damıtılması yolu ile elde edilen alkollü
içkiler
0
2208.50
Cin ve Geneva
0
70,35
2208.60
Votka (2208.60.91.00.00, 2208.60.99.00.00
hariç)
0
70,35
0
105,8
2208.60.91.00.00
Muhtevası 2 litreyi geçmeyen kaplarda
olanlar (Alkol derecesi hacim itibariyle %
45.4'den fazla olanlar)
87,95
2208.60.99.00.00
Muhtevası 2 litreyi geçen kaplarda
olanlar (Alkol derecesi hacim itibariyle %
45.4'den fazla olanlar)
0
105,8
2208.70
Likörler
0
96,74
2208.90
Diğerleri
(2208.90.48.00.11,
2208.90.71.00.11 hariç)
0
105,8
2208.90.48.00.11
Rakı
(Muhtevası 2 litreyi geçmeyen kaplarda
olanlar)
0
63,48
2208.90.71.00.11
Rakı
(Muhtevası 2 litreyi geçen kaplarda olanlar)
0
63,48
Vergi
Oranı (%)
Asgari
Maktu
Vergi
Tutarı (TL)
(B) CETVELİ
G.T.İ.P. NO
Mal İsmi
2402.10.00.00.11
Tütün içeren purolar
69
0,1450
2402.10.00.00.12
Uçları açık purolar
69
0,1450
2402.10.00.00.19
Sigarillolar
69
0,1450
2402.20
Tütün içeren sigaralar
69
0,1450
2402.90.00.00.00
Diğerleri (Tütün yerine geçen maddelerden
yapılmış purolar, uçları açık purolar,
sigarillolar ve sigaralar)
69
0,1450
-Tütün yerine geçen maddelerden yapılmış
purolar, uçları açık purolar ve sigarillolar
28
2403.10
-Tütün yerine geçen maddelerden yapılmış
sigaralar
69
0,1450
İçilen tütün (Herhangi bir oranda tütün
yerine geçen maddeleri içersin içermesin)
(2403.10.10.00.19 ve 2403.10.90.00.19 hariç)
69
0,1450
2403.10.10.00.19
Diğerleri
(Net muhtevası 500 gramı geçmeyen
ambalajlarda olanlar)
69
0,0375
2403.10.90.00.19
Diğerleri
(Net muhtevası 500 gramı geçen
ambalajlarda olanlar)
69
0,0375
2403.99.10.00.00
Enfiye ve çiğnemeye mahsus tütün
69
0,1450
MADDE 3- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (IV) sayılı listede yer
alan 8517.12.00.00.11 G.T.İ.P. numaralı malların vergi oranı % 25, aynı Kanunun geçici 6 ncı
maddesinde 40 Türk Lirası olarak belirlenen tutarlar 100 Türk Lirası olarak tespit edilmiştir.
MADDE 4- Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekillerine göre
yapılan ithalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintisi oranı % 6 olarak tespit
edilmiştir.
MADDE 5- Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6- Bu Karar hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.
[R.G. 13 Ekim 2011 – 28083]
—— • ——
Karar Sayısı : 2011/2302
Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan ekli “Orta Vadeli Program (2012-2014)”ın kabul
edilmesi; adı geçen Bakanlığın 7/10/2011 tarihli ve 3662 sayılı yazısı üzerine, 5018 sayılı
Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 16 ncı maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca
7/10/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi
Teknoloji Bakanı
29
ve
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR
A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor Bakanı
Hayvancılık BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
C. YILMAZ
E. GÜNAY
Kalkınma Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı
H. YAZICI
Gıda,
Tarım
ve
M. ŞİMŞEK
Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim BakanıMilli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
ORTA VADELİ PROGRAM
(2012-2014)
GİRİŞ
Son bir yıllık dönemde dünya ekonomisinde gelişmiş ve gelişmekte olan
ülkeler arasındaki ayrışmanın belirginleştiği, uluslararası ekonomik ve finansal
politikalarda tam bir koordinasyonun sağlanamadığı, özellikle bazı gelişmiş ülkelerde
hükümetlerin gerekli kararları zamanında alamadığı, küresel ölçekte makroekonomik
ve finansal istikrarın sağlanamadığı ve belirsizliklerin artarak sürdüğü bir süreç
yaşanmıştır.
Dünya ekonomisinde artan belirsizlik ve olumsuzluklar neticesinde küresel
büyüme beklentileri aşağı yönlü revize edilmiştir. Söz konusu gelişmede özellikle
bazı Avrupa Birliği ülkelerinin borçlarının sürdürülebilirliğine ve bunun finans
sektörüne olası etkilerine dair artan kaygıların yanı sıra ABD’nin ekonomik
performansının beklenenin altında kalması etkili olmuştur. Mevcut sorunların kısa
vadede aşılabilmesine ve küresel büyümenin yeniden ivme kazanmasına ilişkin
belirsizlikler devam etmektedir.
Küresel ekonomi ile ilgili son ekonomik gelişmeleri de dikkate alan Orta Vadeli
Programın temel amacı, ülkemizde büyümeyi sürdürmek, cari işlemler açığını
azaltmak ve böylece makroekonomik ve finansal istikrarı korumaktır.
Önümüzdeki dönemde, ticaret ortağı olduğumuz ülkeler başta olmak üzere,
dünya ekonomisindeki gelişmeler yakından izlenerek Orta Vadeli Programın temel
çerçevesi korunmak şartıyla gerekli olabilecek politika uyarlamaları hızlı ve kararlı bir
şekilde gerçekleştirilecektir.
30
I. DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE GELİŞMELER
A. DÜNYA EKONOMİSİ
2009 yılında krizin olumsuz etkilerini azaltmaya ve piyasalarda tekrar güveni
tesis etmeye yönelik olarak hükümetlerin uygulamaya koyduğu mali teşvik
programları, para politikası önlemleri ve finans sektöründeki tıkanıklığı gidermeye
yönelik alınan tedbirlerin etkisiyle, 2010 yılında küresel düzeyde belirgin bir
toparlanma yaşanmıştır. 2009 yılında yüzde 0,7 oranında daralan dünya ekonomisi
2010 yılında yüzde 5,1 oranında büyümüştür. Bu süreçte, gelişmekte olan ülkeler
gelişmiş ülkelere kıyasla daha hızlı bir toparlanma kaydetmiştir. 2010 yılında gelişmiş
ülkeler yüzde 3,1 oranında büyürken, Çin ve Hindistan’ın etkisiyle, yükselen ve
gelişmekte olan ülkeler yüzde 7,3 gibi yüksek oranlı büyüme performansı
sergilemiştir.
Dünya ticaret hacminde 2009 yılında yaşanan yüzde 10,7 oranındaki
daralmanın ardından, 2010 yılında ekonomik aktivitedeki büyümeye paralel olarak
yüzde 12,8 oranında artış kaydedilmiştir. 2010 yılında dünya mal ve hizmet ticareti
fiyatları yüzde 5,2 oranında yükselmiştir.
Bu dönemde, gelişmekte olan ülkelerde belirgin fiyat artışları yaşanmış ve
tüketici enflasyonu yüzde 6,1 oranında gerçekleşmiştir. Bu oran gelişmiş ülkelerde
yüzde 1,6 olmuştur. Krizden sonra, gelişmekte olan ülkelerde çıktı açığının
kapanması ve kriz öncesi üretim seviyesinin üzerine çıkılmasıyla oluşan talep baskısı
bu gelişmede etkili olmuştur.
2010 yılında küresel düzeyde sağlanan ekonomik toparlanmaya rağmen,
işsizlik oranlarında iyileşme sağlanamamış, birçok ülkede işsizlik oranları artmıştır.
İspanya, İrlanda, Portekiz ve Yunanistan gibi bazı AB ülkelerinde işsizlik oranlarında
ciddi artışlar yaşanmıştır. İşsizlik oranı Avro Bölgesinde yüzde 10,1’e, ABD’de yüzde
9,6’ya ve OECD genelinde ise yüzde 8,6’ya yükselmiştir.
Krize kamu dengelerinde sorunla yakalanan ülkelerde uygulamaya konulan
genişleyici maliye politikaları ve bankacılık sektöründen gelen yükler, söz konusu
ülkelerin bütçe dengelerinde daha fazla bozulmaya yol açmıştır. Güçlü Avro ve düşük
faiz oranlarının yarattığı borçlanma kolaylıklarından yararlanan bu ülkelerde kamu
borç stoku önemli ölçüde artmıştır. 2009 yılı sonunda Avro Bölgesi genelinde yüzde
79,7 olan genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ya oranı, 2010 yılı sonunda yüzde
85,8’e yükselmiştir. ABD’de ise bu oran yüzde 85,2’den yüzde 94,4’e çıkmıştır.
2011 yılının ilk yarısında ABD ekonomisinde beklenenden düşük gerçekleşen
büyüme, istihdamda yeterli iyileşme sağlanamaması, borçlanma limitine ulaşılması,
yüksek kamu borçları ve bütçe açıkları, karar alma süreçlerinde yaşanan gecikmeler,
bankacılık kesiminde yaşanan problemlerin devam etmesi, ABD’nin tarihinde ilk kez
kredi notunun düşürülmesi ve güçlü bir orta vadeli mali konsolidasyon programını
ortaya koyamaması gibi etkenler piyasalarda güven ortamını zedelemiş ve
önümüzdeki döneme ilişkin büyüme beklentilerinin düşmesine neden olmuştur. 2011
yılı Haziran ayında yüzde 2,5 olan 2011 yılı ABD ekonomisi büyüme tahmini, Eylül
ayında yüzde 1,5’e, 2012 yılı büyüme tahmini de yüzde 2,7’den yüzde 1,8’e
indirilmiştir.
31
Avrupa’da finans sektörü ile ilgili endişelerin giderilememesi ve kamu
borçlarının sürdürülebilirliği ile ilgili risklerin çevre ülkelerden merkez ülkelere yayılma
eğilimi nedeniyle, Avro Bölgesi büyüme tahmini 2011 yılı için yüzde 2’den yüzde
1,6’ya, 2012 yılı için ise yüzde 1,7’den yüzde 1,1’e revize edilmiştir.
Gelişmiş ülkelere ilişkin büyüme görünümünün zayıflamasının ticaret ve
finansman kanalıyla yükselen ve gelişmekte olan ülkelere de yansıyacağı tahmin
edilmektedir. Ayrıca, emtia fiyatlarındaki artış ve dalgalı seyir ile birlikte, artan
enflasyon baskısını azaltmaya yönelik uygulanan para ve maliye politikaları
gelişmekte olan ülkelerde ekonomik büyümeyi 2010 yılına kıyasla yavaşlatacaktır. Bu
çerçevede, yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerin 2011 yılında yüzde 6,4 ve
2012 yılında yüzde 6,1 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. 2011 ve 2012
yılları için sırasıyla Çin’in yüzde 9,5 ve yüzde 9, Hindistan’ın ise yüzde 7,8 ve yüzde
7,5 oranında büyümesi beklenmektedir.
Bu
gelişmeler
sonucunda
Haziran
ayında
yapılan
tahminlerle
karşılaştırıldığında, Eylül ayında dünya ekonomisinin büyüme tahmini 2011 yılı için
yüzde 4,3’ten yüzde 4’e, 2012 yılı için ise yüzde 4,5’ten yüzde 4’e inmiştir.
2010 yılında yüzde 12,8 büyüyen dünya ticaret hacminin, ekonomik aktivitede
beklenen yavaşlamaya paralel olarak, 2011 yılında yüzde 7,5, 2012 yılında ise yüzde
5,8 oranında artacağı tahmin edilmektedir.
Enerji ve gıda fiyatlarında yılın ilk aylarında yaşanan yüksek oranlı artışların ve
dalgalanmanın gecikmeli etkileri nedeniyle gelişmiş ülkelerde tüketici enflasyonunun
2011 yılında yüzde 2,6 olması beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde ise artan
talep baskısının etkisiyle tüketici enflasyonunun 2011 yılında yüzde 7,5’e yükseleceği
tahmin edilmektedir. Tüketici enflasyonunun 2012 yılında enerji ve gıda fiyatlarının
istikrara kavuşması varsayımıyla gelişmiş ülkelerde yüzde 1,4’e, gelişmekte olan
ülkelerde ise yüzde 5,9’a düşmesi öngörülmektedir.
2011 yılına ilişkin düşük büyüme beklentisi ve yeterince istihdam
yaratılamaması nedeniyle işsizlik oranlarında belirgin bir iyileşme beklenmemektedir.
2011 yılı işsizlik oranları ABD ve Avro Bölgesi için sırasıyla yüzde 9,1 ve yüzde 9,9
olarak tahmin edilmektedir. 2012 yılında ABD’de ve Avro Bölgesinde işsizlik oranının
aynı seviyelerde kalacağı beklenmektedir.
ABD’de, para politikalarında uygulanan miktarsal genişlemenin istenen sonucu
vermemesi, maliye politikalarında ise genişlemeci tutumun hala devam etmesi
nedeniyle kısa vadede bütçe dengesinde önemli bir iyileşme beklenmemektedir.
ABD’de 2010 yılında yüzde 10,3 olarak gerçekleşen genel devlet bütçe açığının
GSYH’ya oranının 2016 yılında bile ancak yüzde 6’ya gerileyeceği tahmin
edilmektedir. Genel devlet brüt borç stokunun GSYH’ya oranının ise artmaya devam
ederek 2016 yılında yüzde 115,4’e ulaşacağı tahmin edilmektedir.
Başta Yunanistan, İrlanda ve İtalya olmak üzere AB çevre ülkelerinde yaşanan
yüksek oranlı borçlar ve bozulan mali yapı nedeniyle Avro bölgesinde 2010 yılında
yüzde 6’ya ulaşan genel devlet bütçe açığının GSYH’ya oranının, alınan önlemlerin
etkisiyle 2011 yılında yüzde 4,1’e, 2012 yılında yüzde 3,1’e ve 2016 yılında yüzde
1,3’e gerileyeceği tahmin edilmektedir. AB ülkeleri arasında önemli farklılıklar olmakla
birlikte, Avro Bölgesi genelinde 2011 yılında genel devlet brüt borç stokunun
GSYH’ya oranının yüzde 88,6, 2012 yılında yüzde 90 ve 2016 yılında ise yüzde 86,6
olarak gerçekleşmesi öngörülmektedir.
32
Krizden sonraki süreçte gelişmiş ülkelerde yurtiçi talebin kamu sektöründen
özel sektöre, gelişmekte olan ülkelerde ise dış talebin yurtiçi talebe yönelmesi ile
sağlanması öngörülen büyüme dinamiği ve “küresel yeniden dengelenme süreci”
beklenildiği ölçüde gerçekleşmemiştir. Öte yandan, 2008 yılında krizin başlıca nedeni
yüksek oranlı hanehalkı ve özel sektör borçları ile finansal sistemin kırılgan yapısı
iken, 2011 yılında hükümet borçlarının artmış olması ve finans sektöründe
kırılganlıkların halen devam ediyor olması, 2008 yılına kıyasla kamunun mali
manevra ve müdahale alanını oldukça sınırlandırmaktadır. Buna ek olarak, gelişmiş
ülkelerde siyasi karar alma süreçlerinde yaşanan zorluklar krizden çıkış sürecini
olumsuz etkilemektedir.
Önümüzdeki dönemde küresel büyüme ve istikrar ortamının yeniden tesis
edilmesi için, ABD, Japonya ve Avro Bölgesindeki mali sorunların ve yüksek borçların
açıklanacak mali plan çerçevesinde düşürülmesi, ihtiyaç durumunda gevşek para
politikasına devam edilmesi, bankaların mali yapısının güçlendirilmesi, mal ve işgücü
piyasaları ile finans sektöründe yapısal reformlara devam edilmesi öncelikli politika
alanlarıdır.
Avro bölgesinde şimdiye kadar alınan kısa ve orta vadeli tedbirlerin yetersiz
kalması, finansal piyasalar açısından önemli risk oluşturmaktadır. Bunun yanında,
gelişmiş ülkelerde reel sektörde yaşanan rekabet kayıpları, finans ve işgücü
piyasalarındaki yapısal sorunlar orta ve uzun dönemde büyümenin önünde aşılması
gereken temel zorluklardır. Gelişmiş ülkelerde kriz sonrası yükselen işsizliğin kalıcı
hale gelme olasılığı ve krizde yaşanan ücret ve gelir kayıplarının telafi edilememesi,
önümüzdeki dönemde karar alıcılar için önemli bir sosyal risk unsurudur. Öte yandan,
gelişmekte olan ülkelerde iç talep baskısı ile artan enflasyon ve sermaye akımlarına
karşı oluşan kırılganlık bir diğer risk unsurudur. Son dönemde yaşanan
dalgalanmalar, arz/talep dengesizliği ve düşük büyüme beklentisi nedeniyle petrol,
emtia ve gıda fiyatlarının gelecekteki seyri belirsizdir. Bu durum, Türkiye’nin de dahil
olduğu enerji bağımlılığı yüksek ülkeler açısından önemli bir belirsizlik alanı
oluşturmaktadır.
Küresel düzeyde artan risklere rağmen, başta ABD ve AB ülkeleri olmak
üzere, gelişmiş ülkelerde bozulan güven ortamını yeniden sağlayacak yönde hızla
tedbir alınması durumunda 2011 yılında küresel düzeyde yüzde 4 büyüme mümkün
olabilecektir. Ancak; AB ülkelerindeki borç krizinin kontrol edilememesi, finansal
piyasalarda dalgalanmanın artması ve krizin Asya ülkelerinde varlık piyasalarına
sıçraması durumunda dünya büyümesinin daha düşük oranda gerçekleşmesi ve
gelişmiş ülkelerde durgunluk yaşanması ihtimali bulunmaktadır.
B. TÜRKİYE EKONOMİSİ
Küresel kriz döneminde ülkemizde tüm politika araçları orta vadeli bir
perspektifle zamanında ve kararlı bir biçimde kullanılmıştır. Maliye ve para
politikalarının, finans sektörüyle ilgili kararların ve yapısal reformların temel amacı
güven ve istikrarı güçlendirmek olmuştur.
Sağlam makroekonomik temeller ve güçlü bir orta vadeli programla
belirsizliklerin azaltılması, sermaye girişinin devam etmesi, faiz oranlarının düşük
seviyelerde kalması ve kredi genişlemesi sonucunda Türkiye ekonomisi 2010 ve
2011 yıllarında yüksek bir büyüme performansı yakalamıştır.
GSYH büyümesi 2010 yılında yüzde 9, 2011 yılının ilk yarısında yüzde 10,2
oranında gerçekleşmiş ve Türkiye, dünyada büyüme hızı en yüksek ülkeler arasında
33
yer almıştır. Küresel ölçekte giderek artan belirsizlikler nedeniyle 2011 yılının ikinci
yarısından itibaren büyüme hızının nispi olarak yavaşlaması öngörülmektedir. Bu
yavaşlamaya rağmen 2011 yılının tamamında Türkiye ekonomisinin yüzde 7,5
oranında büyümesi beklenmektedir.
2010 ve 2011 yıllarında büyüme esas olarak özel tüketim ve sabit sermaye
yatırımları kaynaklı olmuştur. Yurtiçi talepteki canlanma özellikle imalat sanayii,
inşaat, ticaret ve ulaştırma sektörlerinde yüksek katma değer artışlarını beraberinde
getirmiştir.
Yüksek büyüme hızı ve işsizliğin azaltılmasına yönelik tedbirler istihdamı
önemli oranda artırmıştır. Nisan 2009 döneminde mevsimsel düzeltilmiş verilere göre
yüzde 14,9’a kadar yükselen işsizlik oranı 2011 yılı Haziran ayı itibarıyla yüzde 10,3’e
kadar gerilemiştir. İşsizlik oranındaki bu düşüş işgücüne katılım oranının yükseldiği
bir ortamda sağlanmıştır. Ayrıca, krizle birlikte yüzde 40’a kadar düşen istihdam
oranı, 2011 yılı Haziran ayı itibarıyla yüzde 45’e kadar yükselmiştir.
Toplam istihdam, mevsimsel düzeltilmiş verilere göre, 2009 yılı Nisan
döneminde 20,7 milyon kişi iken, 2011 yılı Haziran dönemi itibarıyla 24,1 milyon
kişiye yükselmiştir. Net olarak 3,4 milyon vatandaşımıza ilave istihdam sağlanmıştır.
Uygulanan istihdam teşvik düzenlemelerinin de katkısıyla, 2009 yılı Nisan ve 2011
yılı Haziran dönemleri arasında mutlak verilere göre, tarım dışı istihdam 2,6 milyon
kişi, kadın istihdamı 1,7 milyon kişi, genç nüfus istihdamı ise 794 bin kişi artmıştır.
İstihdamdaki bu artış, aynı dönemler itibarıyla, tarım dışı işsizlik oranında 6,3 puan
azalmayla yüzde 11,9’a, kadın işsizlik oranında 3,4 puan azalmayla yüzde 11,2’ye,
genç nüfusun işsizlik oranında ise 8,5 puan azalmayla yüzde 18’e karşılık
gelmektedir.
Bu gelişmeler altında, küresel krizden çıkış sürecinde Türkiye hızlı büyüme ve
zamanında aldığı tedbirler sayesinde işsizlikle mücadelede OECD ülkeleri arasında
en hızlı mesafe alan ülkelerden birisi olmuştur. OECD ortalaması olarak mevsimsel
düzeltilmiş işsizlik oranı, 2011 yılı Haziran ayında 2009 yılı Nisan ayına göre 0,1
puan artarak yüzde 8,3’e yükselirken, Türkiye’de ise 4 puan azalarak yüzde 9,2’ye
gerilemiştir.
2010 yılında TÜFE yıllık artış hızı yüzde 6,4 olarak gerçekleşmiş ve hedefin
0,1 puan altında kalmıştır. Mal ve hizmet grubu fiyatları önceki yıllar ortalamalarının
altında kalmış, çekirdek enflasyon orta vadeli hedeflerle uyumlu hareket etmiştir.
Gıda fiyatları yıl boyunca dalgalı bir seyir izlemiş ve enerji fiyatları yılın son
çeyreğinde kayda değer artış göstermiştir. Yurtiçi talepteki güçlü artışa rağmen yurtiçi
talep, çıktı açığının azalarak da olsa devam etmesi nedeniyle, enflasyon üzerinde
yukarı yönlü baskı oluşturmamıştır. 2011 yılının Ocak-Eylül döneminde ise ithalat
fiyatlarının birikimli yansımaları, gıda fiyatlarındaki artışlar, nominal döviz kurundaki
yükselme ve baz etkisiyle TÜFE yıllık artış hızı yüzde 6,15 olarak gerçekleşmiştir.
Mevcut dinamiklerin TÜFE yıllık artış hızını 2011 yılı sonunda yüzde 7,8 civarına
yükselteceği beklenmektedir.
2010 yılında ekonomide yaşanan güçlü toparlanma kamu kesimi gelirlerini ve
kamu kesimi borçlanma gereğini olumlu yönde etkilemiştir. 2009 yılında, GSYH’ya
oran olarak yüzde 5,1 düzeyinde gerçekleşen kamu kesimi borçlanma gereği, 2010
yılında tahmin edilenden 1,1 puan olumlu performans göstererek yüzde 2,3 düzeyine
gerilemiştir. OVP’de yer alan tedbirlerin kararlılıkla uygulanmasının, bazı kamu
alacaklarının yeniden yapılandırılmasının ve ekonominin öngörülenden daha güçlü
bir biçimde toparlanmasının ve ithalat üzerinden alınan vergilerdeki önemli artışın
34
kamu gelirlerine olumlu yansıması beklenmektedir. Bu beklentiler altında, kamu
kesimi borçlanma gereğinin GSYH’ya oran olarak 2011 yılında yüzde 1’e gerileyeceği
tahmin edilmektedir.
Benzer şekilde, özellikle vergi gelirleri performansındaki artış ve faiz
giderlerindeki düşüş sonucunda, 2010 yılında GSYH’ya oran olarak yüzde 3
düzeyine gerileyen genel devlet açığının, 2011 yılında, yüzde 1’e düşmesi
beklenmektedir.
2010 yılında yüzde 1,9 olarak gerçekleşen faiz giderleri ve özelleştirme
gelirleri hariç kamu kesimi dengesinin GSYH’ya oranla 2011 yılında yüzde 2,2
düzeyine yükselmesi beklenmektedir.
Kamu açığındaki bu iyileşmeler sonucunda, 2010 yılında yüzde 42,2’ye düşen
AB tanımlı genel devlet borç stokunun GSYH’ya oranının düşmeye devam ederek
2011 yılında yüzde 39,8 civarında gerçekleşmesi beklenmektedir.
Başta Euro Bölgesi ülkeleri olmak üzere, pek çok ülkede kamu borçlarının
sürdürülebilirliğinin gündemde olduğu bir dönemde, kamu maliyesi alanında elde
edilen başarılı sonuçlar, Türkiye’nin diğer ülkelerden farklı bir konumda
değerlendirilmesine imkan tanımaktadır. Makroekonomik göstergelerdeki iyileşmenin
yanı sıra Türkiye’nin krize karşı geliştirdiği politikalar ve gösterdiği dayanıklılığın bir
neticesi olarak, Türkiye’nin TL cinsinden kredi notu “yatırım yapılabilir” seviyeye
(BB+’dan BBB-‘ye) yükseltilmiş ve görünümü pozitif olarak tanımlanmıştır. Bununla
birlikte, ülkemizin finansman ihtiyacının sağlıklı kaynaklardan karşılanması ve mevcut
güven ortamının pekiştirilmesi amacıyla yapısal tedbirlerin alınması ihtiyacı devam
etmektedir.
Son yıllarda uygulanan sıkı maliye politikası sonucu kamu tasarruflarındaki
iyileşmeye rağmen özel kesimin tasarruflarının azalması sonucunda toplam
tasarruflar düşme eğilimine girmiştir. Yurtiçi tasarruflardaki azalma dış kaynak
ihtiyacını, dolayısıyla cari açığı artırmıştır.
Ekonomideki toparlanmayla birlikte yatırımlar artma eğilimine girmiş ancak
yurtiçi tasarrufların artmaması nedeniyle 2010 ve 2011 yıllarında giderek artan
oranda bir tasarruf yatırım açığı, diğer bir ifadeyle, cari açıkla karşılaşılmıştır.
Yurtiçi tüketim ve yatırım talebinin güçlü seyri ile üretimin aramalı ithalatına
yüksek bağımlılığı nedeniyle ithalatın hızlı artması, ihracat artışının ise geleneksel
ihracat pazarlarımızdaki iç talebin zayıf seyretmesi sonucunda, 2010 yılında dış
ticaret açığındaki hızlı artış ve net turizm gelirlerindeki düşme, cari açığın GSYH’ya
oranının yüzde 6,5 seviyesinde gerçekleşmesine neden olmuştur.
2011 yılının ilk yarısında hızlı büyüme ile birlikte dış ticaret açığındaki
yükselme sonucunda cari açık artış eğilimini sürdürmüştür. Yılın ikinci yarısında, dış
talepteki daralmanın ihracatı olumsuz yönde etkilemesi, yurtiçi ekonomik aktivitede
öngörülen yavaşlamanın ve döviz kurundaki artışın ithalat talebini sınırlandırması
beklenmektedir. Buna rağmen, yılsonu itibarıyla cari açığın GSYH’ya oranının yüzde
9,4’e ulaşması öngörülmektedir.
Cari işlemler açığındaki artışın konjonktürel ve yapısal nedenleri
bulunmaktadır. Cari açığın konjonktürel kaynaklarını dengelemek amacıyla 2010 yılı
son çeyreğinden itibaren para politikaları ve makro ihtiyati düzenlemeler alanında bir
dizi adım atılmıştır.
35
Gelişmiş ülkelerin uyguladıkları genişletici para politikalarının ortaya çıkardığı
finansal riskler, 2010 yılının son çeyreğinde Merkez Bankasının para politikası
stratejisinde önemli değişiklikler yapmasını gerektirmiştir. Bu doğrultuda oluşturulan
yeni politika bileşimi kredi artış hızını yavaşlatmayı hedeflemiştir. Ancak 2011 yılının
ikinci çeyreğinden itibaren küresel büyümeye ilişkin artan endişeler paralelinde
küresel risk iştahı azalmış, gelişmekte olan ülkelere sermaye akımları olumsuz yönde
etkilenmiştir. Söz konusu gelişmenin Türk Lirasında yarattığı değer kaybı, enflasyon
üzerinde yukarı yönlü baskıları beraberinde getirmiştir. Merkez Bankası, dövize olan
talebi dengelemek ve enflasyon riskini sınırlamak amacıyla politika duruşunda
değişikliğe gitmiştir. Bu doğrultuda Banka, döviz alım ihalelerine ara vererek döviz
satım ihalelerine başlamış, faiz koridorunu daraltmış ve yabancı para zorunlu karşılık
oranlarında düşüşe gitmiştir. Ayrıca küresel ekonomideki olumsuzlukların, iktisadi
faaliyetin hızında yaratacağı yavaşlamayı sınırlandırmak için politika faizi oranı
düşürülmüştür.
II. TEMEL AMAÇ
2012-2014 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel amacı, ülkemizin
refah seviyesinin artırılması nihai hedefi doğrultusunda istikrarlı bir büyüme sürecinde
istihdamı artırmak, mali disiplini sürdürmek, yurt içi tasarrufları artırmak, cari açığı
azaltmak ve böylece makroekonomik istikrarı güçlendirmektir.
Program döneminde maliye ve para politikaları ile makro ihtiyati düzenlemeler,
güven, istikrar ve öngörülebilirliği güçlendirecek ve ekonominin dış şoklara karşı
dayanıklılığını artıracak bir çerçevede uygulanacaktır. Orta vadeli program
kapsamında cari işlemler açığına kalıcı olarak çözüm getirecek yapısal
düzenlemelerin de hızlı bir şekilde uygulamaya konulmasına öncelik verilecektir. Bu
çerçevede, yatırım ortamının iyileştirilmesi ile ilgili eylem planı uygulamalarına devam
edilecek, kayıt dışılıkla kararlılıkla mücadele edilecek, İhracata Dönük Üretim, Girdi
Tedarik ve İhracat Pazarlarının Çeşitlendirilmesi Stratejilerine ilişkin çalışmalar
tamamlanacak, İstanbul’un Uluslararası Finans Merkezi olması çalışmalarına hız
verilecek, enerjide dışa bağımlılığı azaltacak adımlara devam edilecek ve AR-GE ve
yenilikçiliğin geliştirilmesine yönelik programlar etkin bir biçimde uygulanacaktır.
İstihdamı artırmak için istikrarlı büyüme ortamını sağlayacak politikaların yanı
sıra işgücünün niteliğini, işgücü piyasasının esnekliğini ve işgücüne katılımı artıracak
politikalara ağırlık verilecektir.
Ekonominin rekabet gücü, kamu harcamalarında etkinlik, iyi yönetişim, devlet
yardımları, eğitim sistemi, yargı sistemi, vergi sistemi, kayıt dışılık, yerel yönetimler
ve bölgesel gelişme alanlarındaki yapısal dönüşümün devam ettirilmesi programın
temel öncelikleri arasında yer almaktadır.
III. MAKROEKONOMİK HEDEFLER VE POLİTİKALAR
A. PROGRAM DÖNEMİ HEDEF VE GÖSTERGELERİ
Programın makroekonomik çerçevesi oluşturulurken; dönem içerisinde, küresel
büyümenin tedrici olarak artacağı, ticaret ortaklarımızın ise daha ılımlı büyüyeceği,
yükselen piyasa ekonomilerine sermaye girişinin devam edeceği, uluslararası mal ve
ham petrol fiyatlarının yatay bir seyir izleyeceği varsayılmıştır.
1. Büyüme ve İstihdam
36
•
Küresel büyümeye ve bazı Avrupa ülkelerindeki kamu borçlarının
sürdürülebilirliğine ilişkin endişelerin giderek derinleşmesi 2012 yılında
küresel ekonomide yeni bir yavaşlama riskini artırmıştır. Bu çerçevede
ülkemizde GSYH büyümesinin 2012 yılında yüzde 4 seviyesinde
gerçekleşmesi beklenmektedir. 2013 ve 2014 yıllarında ise büyümenin
potansiyel seviyesine yaklaşarak yüzde 5 düzeyine ulaşması
hedeflenmektedir. Büyümenin özel tüketim ve özel yatırım kaynaklı olması
öngörülmektedir.
•
Program döneminde, reel olarak yıllık ortalamada, özel tüketim
harcamalarının yüzde 3,3, özel sabit sermaye yatırımlarının yüzde 8,7, kamu
tüketim harcamalarının yüzde 2,9, kamu sabit sermaye yatırımlarının ise
yüzde 3,6 artması öngörülmektedir.
•
Kriz döneminde Program dönemi boyunca kamu ve özel kesimin
tasarruflarında artış, kamu ve özel kesim tasarruf yatırım açığında ise
azalma hedeflenmektedir.
•
Ekonomik büyümenin yanı sıra, işgücü piyasasını daha esnek hale getirecek
politikaların da uygulanmasıyla Program döneminde, tarım dışında 1,5
milyon kişi ilave istihdam yaratılması beklenmektedir. Bu dönemde tarım
istihdamında beklenen sınırlı gerilemenin etkisiyle toplam istihdam artışının
1,3 milyon kişi olacağı tahmin edilmektedir.
•
Dönem sonunda istihdam oranının yüzde 44,8, işsizlik oranının ise yüzde 9,9
olması beklenmektedir.
2. Kamu Maliyesi
•
Kamu kesimi açığının GSYH’ya oranının, 2011 yılı için tahmin edilen yüzde
1’lik seviyesinden Program dönemi sonunda yüzde 0,4’e gerileyeceği
öngörülmektedir.
•
Genel devlet açığının GSYH’ya oranının da 2011 yılı için tahmin edilen
yüzde 1’lik seviyesinden Program dönemi sonunda yüzde 0,4’e gerileyeceği
öngörülmektedir.
•
2011 yılında GSYH’ya oran olarak yüzde 2,2 düzeyinde olan faiz giderleri ve
özelleştirme gelirleri hariç kamu kesimi fazlasının Program dönemi sonunda
aynı seviyede gerçekleşmesi öngörülmektedir.
•
2011 yılında yüzde 37,4 olarak gerçekleşeceği tahmin edilen genel devlet
harcamalarının GSYH’ya oranının, 2014 yılında yüzde 36,5’e düşmesi
beklenmektedir.
•
2011 yılında yüzde 33,9 olacağı tahmin edilen genel devlet faiz dışı
harcamalarının GSYH’ya oranının, Program dönemi sonunda yüzde 33,2’ye
gerilemesi beklenmektedir.
37
•
2011 yılında yüzde 36,1 olacağı tahmin edilen özelleştirme gelirleri hariç
genel devlet gelirlerinin GSYH’ya oranının, 2014 yılında yüzde 35,4 olması
beklenmektedir.
•
2011 yılında yüzde 27,3 olarak gerçekleşeceği tahmin edilen sosyal güvenlik
primleri dahil vergi yükünün (vergi red ve iadeleri hariç) GSYH’ya oranının,
2012 ve 2013 yıllarında yüzde 27,1 olarak gerçekleşeceği ve Program
dönemi sonunda yüzde 26,9 seviyesine gerileyeceği öngörülmektedir.
•
GSYH’ya oran olarak, 2010 yılında yüzde 42,2 düzeyinde gerçekleşen AB
tanımlı genel yönetim nominal borç stokunun 2011 yılında yüzde 39,8
düzeyine gerilemesi beklenmektedir. Söz konusu oranın düzenli bir azalma
eğilimi göstererek, Program dönemi sonunda yüzde 32 düzeyinde
gerçekleşmesi öngörülmektedir.
•
Program döneminde özelleştirmeler sonrasında küçülen KİT sisteminin,
2011 yılında yüzde 0,2 olması tahmin edilen faiz dışı açığının GSYH’ya
oranının Program dönemi sonunda kapanması beklenmektedir.
3. Ödemeler Dengesi
• Ticaret ortaklarımızın büyümesinin 2010 ve 2011 yıllarına göre nispeten
daha yüksek olacağı ve ihracatı artırmaya dönük politikaların etkisini
göstererek, ihracatın cari fiyatlarla yıllık ortalama olarak yüzde 11,2 oranında
artacağı ve 2014 yılında 185,1 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
• Büyüme dönemlerinde ithalatta gerçekleşen yüksek artış oranlarının,
program döneminde alınacak politika tedbirleriyle yerini daha ılımlı artışlara
bırakacağı ve ithalatın yıllık ortalama yüzde 7,7 artışla 2014 yılında 295,9
milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir.
• 2011 yılı sonunda 49,6 milyar dolar olacağı tahmin edilen yakıt ithalatının
(27. Fasıl) dönem sonunda 56,8 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
• Turizm gelirlerinin GSYH içindeki payının Program dönemi boyunca ortalama
yüzde 3,3 seviyesinde olacağı tahmin edilmektedir.
• Program döneminde yurtiçi tasarrufları artırmaya ve ekonominin üretim
yapısının ithalata olan yüksek bağımlılığını azaltmaya yönelik politikaların da
katkısıyla, 2011 yılı sonunda yüzde 9,4 olarak gerçekleşmesi beklenen cari
işlemler açığının GSYH’ya oranının dönem sonunda yüzde 7’ye inmesi
hedeflenmektedir.
4. Enflasyon
38
• Toplam talep koşullarının enflasyona düşüş yönünde yaptığı katkının
Program döneminde devam edeceği ve emtia fiyatlarının büyük ölçüde yatay
seyredeceği öngörülmektedir. Politika faizlerinin dönem boyunca tek haneli
düzeylerde kalması, gıda enflasyonunun yüzde 7 seviyesinde dalgalanması
ve petrol fiyatlarının 100 dolar civarında seyretmesi beklenmektedir. Bu
çerçevede, TÜFE yıllık artış hızının, 2012-2014 yıllarında orta vadeli hedef
olan yüzde 5’e yakın gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
B. MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR
1. Büyüme ve İstihdam
•
Büyümenin; istikrarlı bir biçimde devam etmesi, istihdamı desteklemesi ve
potansiyel hızını yakalaması amacıyla para, maliye ve gelirler politikaları
koordinasyon içerisinde yürütülecektir.
•
Gerek ekonominin genelinde ve hanehalkı düzeyinde gelirin artırılması,
gerekse tüketimin dengeli bir şekilde gelişmesi yoluyla tasarrufların artırılması
amaçlanmaktadır.
•
Dönem içerisinde kamunun tasarruflarının artırılması, bu amacın
gerçekleştirilmesine katkı sağlayacaktır. Ancak asıl katkı, özel tasarruflardaki
artıştan gelecektir.
•
Gerek kamuda gerekse özel kesimde israfı azaltmaya yönelik politikalar
uygulanacaktır.
•
Tasarruf bilincinin
yürütülecektir.
•
İstihdamın artırılması ve kayıt dışılığın azaltılması gelir artışı yoluyla
tasarrufların artırılması amacına katkı sağlayacaktır.
•
Sosyal yardım sisteminden işgücü piyasasına geçişleri kolaylaştıracak ve
özendirecek çalışmalara hız verilecektir.
•
İstikrarlı büyüme için özel kesim yatırımlarını, uluslararası doğrudan
yatırımları ve ihracatı artırmaya yönelik politikalara devam edilecektir.
•
Temel altyapı ve insan kaynaklarını geliştirme yoluyla ekonomik büyümeyi
destekleyici nitelikteki kamu yatırımları sürdürülecektir.
•
İşgücü piyasasının esnekliğini ve işgücünün niteliğini yükseltecek
düzenlemeler hayata geçirilecek, aktif işgücü politikalarıyla ekonominin
istihdam yaratma kapasitesi artırılacaktır.
•
Rekabet gücünü ve istihdamı artırma hedefi doğrultusunda KOBİ’lerin
desteklenmesine devam edilecektir.
artırılmasına
39
yönelik
çalışmalar
düzenli
biçimde
•
Bölgelerdeki potansiyelin ve dinamiklerin ulusal büyümeye ve kalkınmaya
sağladıkları katkı artırılacaktır.
•
Kırsal kesimde, verimliliği görece yüksek ekonomik faaliyet alanlarını
geliştirmek suretiyle, istihdam ve katma değer artırılacaktır.
2. Kamu Maliye Politikası
Maliye politikası, Programda öngörülen gelir, harcama ve borç stoku
büyüklükleri gözetilerek; makroekonomik istikrarın sürdürülmesine, özel sektör
öncülüğünde bir büyüme sürecinin desteklenmesine ve cari açıkla mücadele
edilmesine yardımcı olacak bir yaklaşımla yürütülecektir.
Maliye politikasının uygulanmasında mali disiplinden taviz verilmeyecektir. Bu
kapsamda, mali sonuç doğuracak düzenlemelerin yapılmasında kısa, orta ve uzun
dönem etkilerin dikkate alınması esas olacaktır.
Politika oluşturma ve analiz sürecinde büyük önem taşıyan kamu mali
istatistikleri uluslararası standartlarla uyumlu olarak yayımlanacaktır.
a. Kamu Harcama Politikası
Kamu idarelerinin, kendilerine tahsis edilen ödenekleri, belirlenen politika ve
öncelikler doğrultusunda, etkili ve verimli bir şekilde kullanmaları esastır. Bu
çerçevede;
•
Harcama programları verimlilik artışı sağlamak amacıyla
geçirilecektir. Bu amaçla idari bir mekanizma oluşturulacaktır.
•
Sağlık hizmetleri ve harcamalarında etkinliğin sağlanması amacıyla; sağlık
hizmetlerinin kalitesinden ödün verilmeksizin, gereksiz ilaç ve hizmet
kullanımını önlemek üzere ilaç ve tedavi harcamaları daha akılcı hale
getirilecektir.
•
Sağlık harcamalarına ilişkin denetimlerin daha etkin bir şekilde yapılabilmesi
amacıyla, sağlık hizmet sunucularının geçmiş davranışlarını dikkate alan
denetim modelleri geliştirilecek, risk analizi ve veri madenciliği alanlarında
yazılım, donanım ve eğitim altyapısı güçlendirilecektir.
•
Sağlıkta global bütçe uygulaması geliştirilerek sürdürülecektir.
•
Sosyal yardımların etkinliğinin artırılması amacıyla, sosyal yardımlarla
istihdam arasındaki bağlantı güçlendirilecektir. Sosyal yardım sistemi bir
bütün olarak ele alınacak ve yardımlardan mükerrer yararlanma önlenecektir.
•
Emekliler için adil bir intibak sistemi kademeli bir şekilde hayata geçirilecektir.
•
İstihdama ilişkin
kavuşturulacaktır.
•
Mahalli idarelerin genel bütçe vergi paylarından kamuya olan borçlarına
mahsuben yapılacak kesinti, yeni borç doğmasını engelleyecek ve borç
teşvik
düzenlemeleri
40
sade
ve
etkin
bir
gözden
yapıya
stokunun azalmasına yardımcı olacak bir oranla düzenli olarak uygulanmaya
devam edilecektir.
•
Özellik gösteren altyapı harcamalarının merkezi idare tarafından
desteklenmesi ve personel harcamalarının rasyonalize edilmesi kanalıyla
mahalli idarelerin mali yapısında iyileşme sağlanacaktır.
•
Kamu ihale sisteminin etkinliğinin artırılması yönünde düzenlemeler hayata
geçirilecektir.
b. Kamu Yatırım Politikası
Kamu yatırım politikasının temel amacı, öncelikli sosyal ihtiyaçları gidermek,
üretken faaliyetleri destekleyecek nitelikteki altyapıyı geliştirmektir. Bu çerçevede;
• Kamu yatırımlarının etkili, verimli ve zamanında gerçekleştirilmesi, mevcut
sermaye stokunun daha etkin kullanılması hedeflenecektir.
• Eğitim, sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu ile bilgi ve iletişim
teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımlarına öncelik verilecektir.
• Kamu yatırımları, başta Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu
Projesi (DAP), Konya Ovası Projesi (KOP), Doğu Karadeniz Projesi (DOKAP)
kapsamındaki yatırımlar olmak üzere bölgeler arası gelişmişlik farklarını
azaltmayı ve bölgesel gelişme potansiyelini değerlendirmeyi hedefleyen
ekonomik ve sosyal altyapı projelerine yoğunlaştırılacaktır.
• Kamu altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesinde özel sektör katılımını artırıcı
modellerin kullanımı yaygınlaştırılacaktır.
• Kamu yatırım teklif ve kararları, sorun, ihtiyaç ve çözüm analizlerini içeren
sektörel ve bölgesel ana plan ve stratejileri ile nitelikli yapılabilirlik etütlerine
dayandırılacaktır.
c. Kamu Gelir Politikası
Âdil ve etkin bir vergi sistemi oluşturma hedefi doğrultusunda, kamu gelir
politikası; istihdamı ve yatırımları teşvik edecek, yurtiçi tasarrufları artıracak, bölgesel
gelişmişlik farklarını azaltacak, ekonomiye rekabet gücü kazandıracak ve kayıt
dışılıkla mücadele edecek şekilde yürütülecektir. Bu kapsamda;
•
Vergi politikalarının uygulanmasında istikrar; vergilendirmede öngörülebilirlik
esas olacaktır.
•
Ekonominin rekabet gücünü artırıcı üretim yapısının oluşturulmasına,
doğrudan yabancı yatırımların ülkeye girişinin hızlandırılmasına ve Ar-Ge
faaliyetlerinin desteklenmesine yönelik vergi politikaları uygulanacaktır.
•
Vergi mevzuatının sadeleştirilmesi ve günümüzün ihtiyaçlarına göre yeniden
yazılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir. Bu kapsamda Gelir
Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu başta olmak üzere temel vergi
kanunlarının gözden geçirilmesi çalışmaları tamamlanacaktır.
41
•
Başta yurtiçi tasarruf yetersizliği ve cari açık olmak üzere, büyüme ortamının
sürdürülebilirliğini tehdit eden unsurlarla mücadelede vergi politikası
gerektiğinde etkin bir şekilde kullanılacaktır.
•
Gelir politikalarının sosyal ve ekonomik etkilerinin daha sağlıklı bir şekilde
analiz edilebilmesi amacıyla istisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle oluşan
vergi harcamaları düzenli olarak raporlanacaktır.
•
Vergiye uyumun artırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik
çalışmalara devam edilecektir.
•
Maktu vergi ve harçlar genel ekonomik koşullar göz önünde bulundurularak
güncellenecektir.
•
Mahalli idarelerin öz gelirlerinin artırılmasına yönelik düzenlemeler hayata
geçirilecektir. Mahalli idarelerin öz gelirlerinin artırılmasında, imar ve altyapı
hizmetleri sonrasında varlıkların değerinde ortaya çıkan artışlardan daha
fazla yararlanılacaktır.
•
Kamu taşınmazlarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması ve
ekonomiye kazandırılması için gerekli tedbirler alınacaktır.
•
Bireysel ve kurumsal
özendirilecektir.
•
Vergi politikalarının belirlenmesinde ve uygulanmasında, iklim değişikliğiyle
mücadele edilmesine ve enerji tüketiminde tasarruf sağlanmasına yönelik
öncelikler dikkate alınacaktır.
tasarruflar
teşvik
edilecek,
sermaye
birikimi
d. Kamu Borçlanma Politikası
Kamu borç yönetiminin temel hedefi, iç ve dış piyasa koşulları ile maliyet
unsurları dikkate alınarak belirlenen risk düzeyi çerçevesinde, finansman ihtiyacının
orta ve uzun vadede mümkün olan en uygun maliyetle karşılanmasıdır. Bu hedef
çerçevesinde,
•
Finansman programları, iç borçlanma stratejileri, ihale duyuruları gibi
borçlanmaya ilişkin bilgilerin düzenli olarak açıklanmasına devam edilecektir.
•
Devlet iç borçlanma senetlerinin yatırımcı tabanının genişletilmesi amacına
yönelik olarak yeni araçların ve satış yöntemlerinin geliştirilmesine ilişkin
çalışmalara devam edilecektir.
•
Nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite riskinin azaltılması amacıyla
yeterli düzeyde rezerv tutulması politikasına devam edilecek, nakit
rezervlerinin daha etkin bir şekilde yönetilmesi amacıyla başlatılan çalışmalar
sürdürülecektir.
•
Piyasa yapıcılığı sistemi uygulaması sürdürülecektir.
42
•
İkincil piyasalarda sağlıklı bir verim eğrisinin oluşturulması ve DİBS alımsatım işlemlerinde likiditenin sağlanmasına yönelik politikalara devam
edilecektir.
•
Borçlanma, piyasa koşulları elverdiği ölçüde, ağırlıklı olarak TL cinsinden ve
sabit faizli enstrümanlarla yapılacaktır.
e. Kamu Mali Yönetimi ve Denetim
Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu başta olmak üzere, Sayıştay Kanunu
ve diğer hukuki düzenlemelerle oluşturulan yeni mali yönetim ve denetim anlayışının,
tüm unsurlarıyla hayata geçirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda,
•
Kamu idarelerinde stratejik amaç ve hedeflerin hayata geçirilmesine yönelik
olarak, iç ve dış denetimin etkin ve koordineli bir şekilde çalışması ve iç
kontrol sisteminin sağlıklı bir şekilde işletilmesi sağlanacaktır.
•
Kamuda etkin bir dış denetimin sağlanması için Sayıştay’ın uygulama
altyapısı güçlendirilerek denetim faaliyetleri yaygınlaştırılacaktır.
•
Kamu idarelerinde yönetim sorumluluğunun güçlendirilmesi için; iç kontrol ve
iç denetim faaliyetleri daha etkin bir şekilde yürütülecek, kamu mali
yönetiminin insan kaynakları altyapısı nitelik ve nicelik olarak
güçlendirilecektir.
•
Kamu idarelerinin faaliyetlerinin kamu iç kontrol ve denetim standartlarına
uyum düzeyinin artırılması sağlanacaktır.
•
Kamu idarelerine kaynak tahsis sürecinde stratejik planlar ve performans
programları esas alınacaktır.
f. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme
KİT’lerin kârlılık ve verimlilik ilkelerine uygun olarak işletilmesi esastır.
KİT’lerin belirli bir takvim ve strateji çerçevesinde özelleştirilme çalışmaları kararlılıkla
sürdürülecektir.
•
KİT’lerde; yetkilendirmeyi, hesap verebilirliği, şeffaflığı, karar alma
süreçlerinde etkinliği ve performansa dayalı yönetimi esas alan stratejik
yönetim anlayışı yaygınlaştırılacaktır.
•
KİT’ler tarafından hazırlanan yıllık
izlenecek ve değerlendirilecektir.
•
KİT’lerde, iç kontrol eylem planı esas alınarak, iç kontrol sistemi kurulup
geliştirilecektir.
•
KİT’lerin tüm işletmecilik politikaları; stratejik planlar ile genel yatırım ve
finansman kararnamelerinde öngörülen hedeflere ulaşacak şekilde
belirlenecek ve etkin bir şekilde uygulanacaktır.
•
KİT’lerin gayrimenkullerinin değerlendirilmesinde rayiç bedel esas alınacaktır.
KİT’lerin atıl olmayan gayrimenkullerinin devri, işletmenin verimliliği,
43
performans
programları
yakından
bütünlüğü ve çevre sağlığı gibi hususları olumsuz etkilemeyecek şekilde
mümkün olabilecektir.
•
KİT’lerin sürekli zarar eden ve alınacak tedbirlerle kâra geçirilmesi mümkün
görülmeyen işletme birimleri tasfiye edilecektir.
•
KİT’lerde nitelikli personel ihtiyacının karşılanması için gerekli tedbirler
alınacaktır.
•
Kamunun elektrik dağıtımı ve şeker üretimi alanlarından tamamen çekilmesi;
elektrik üretimi, şehir içi doğalgaz dağıtımı, telekomünikasyon, liman, otoyol
ve köprü işletmeciliğindeki payının ise azaltılması hedeflenmektedir.
3. Ödemeler Dengesi
İstikrarlı büyümeyi sağlamak amacıyla cari açığın sürdürülebilir bir seviyeye
indirilmesi ve uzun vadeli finansman kaynaklarıyla karşılanması esastır.
Yatırım ortamının iyileştirilmesiyle ilgili eylem planı uygulamalarına devam
edilmesi, işgücü piyasasının esneklik ve etkinliğinin artırılması, kayıt dışılıkla etkin
mücadele edilmesi, İstanbul’un Uluslararası Finans Merkezi olması çalışmaları,
enerjide dışa bağımlılığı azaltacak politikalar cari açıkla mücadelede önemli katkı
sağlayacaktır. Ayrıca;
• İhracatta firmaların küresel rekabet gücünü artırmak amacıyla yenilikçiliğe ve
Ar-Ge’ye dayalı, katma değeri yüksek, markalı ürün ve hizmetlerin üretim ve
pazarlama süreçlerinin desteklenmesine devam edilecektir.
• Üretim ve ihracatın ithalata olan yüksek oranlı bağımlılığını azaltmak amacıyla
özellikle ara malı ve yatırım malında yurtiçi üretim kapasitesini artırıcı
politikalara ve desteklere devam edilecektir.
• Sektörel bazda oluşturulacak Türkiye Girdi Tedarik Stratejisi (GİTES)
çerçevesinde girdi tedarikinde, ülke ve bölge bazlı bağımlılığın azaltılması,
belirsizliklerin ve dalgalanmaların oluşturacağı risklerin giderilmesi ve
gelecekte önem kazanacak girdilere yönelik ihtiyacın karşılanması
sağlanacaktır.
• Yurtiçinde üretim yapan uluslararası firmaların tedarik zincirlerinde yurtiçi
üretimin payının artırılmasına yönelik olarak gerekli tedbirler alınacaktır.
• İhracatta pazar çeşitliliğinin artırılması amacıyla Afrika ülkeleri, Asya-Pasifik ve
Latin Amerika ülke gruplarıyla ticaretin geliştirilmesi sağlanacaktır.
• İhracatçıların karşılaştıkları pazara giriş engelleri tespit edilecek ve bu
engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik politika ve tedbirler geliştirilerek
daha etkin biçimde uygulanacaktır.
• İhracata yönelik kredi ve garanti destek imkânlarını iyileştirmek amacıyla
Eximbank kaynaklarının artırılmasına devam edilecektir. Ayrıca, ihracatçılara
yönelik finansman programlarının bilinilirliği artırılacak ve yeni finansman
araçları oluşturulmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.
• İthalatta piyasa gözetimi ve denetimi sisteminin etkinliği artırılacaktır.
44
• Dahilde İşleme Rejimi, yurtiçi üretim, ihracat ve dış ticaret dengesine etkisi
açısından bütüncül bir şekilde değerlendirilerek gerekli düzenlemeler
yapılacaktır.
• Yurtiçi katma değer oranı yüksek ve kaliteli malları kullanma bilincinin
geliştirilmesine yönelik olarak etiketleme başta olmak üzere özendirici
tedbirler alınacaktır.
• Kamu alımlarında yerli ürünlerin tercih edilmesi sağlanacaktır.
• Ülkemizin, ikili ve çok taraflı işbirliği kapsamında, ihracatının artırılması
amacıyla küresel ölçekte ve bölgesinde etkinliği güçlendirilecek ve yakın
coğrafyasında iktisadi refah havzaları oluşturma girişimleri artırılacaktır.
• Komşu ülkelerle geliştirilecek ikili ve çok taraflı işbirliği programlarının yanı
sıra, bölgesel ve çok taraflı kuruluşlar bünyesinde başlatılacak ortak program
ve projeler kapsamında üçüncü ülkelere teknik destek sağlanacaktır.
4. Para Politikası
Para politikasının, temel amacı fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmektir.
Destekleyici bir amaç olarak finansal istikrar da gözetilmeye devam edilecektir. Bu
çerçevede;
• Para politikası, enflasyon hedeflemesi çerçevesinde yürütülecektir.
• Temel para politikası aracı olarak kısa vadeli faiz oranları kullanılmasının yanı
sıra, zorunlu karşılık oranları ve faiz koridoru gibi birbirini tamamlayıcı
nitelikteki araçlar ile Türk Lirası ve döviz cinsi likidite uygulamaları bir arada
kullanılmaya devam edilecektir.
• Enflasyon hedefleri, Hükümet ve Merkez Bankası tarafından üç yıllık vadede
belirlenecektir.
• Para politikasının hesap verebilirliğini ve şeffaflığını temin etmek amacıyla,
enflasyonun yılsonu hedefinden belirgin olarak sapması ya da sapma
olasılığının ortaya çıkması halinde, Merkez Bankası hedeften sapmanın
nedenlerini ve enflasyonun tekrar hedefe yakınsaması için alınması gereken
önlemleri Hükümete yazılı olarak bildirecek ve kamuoyuna duyuracaktır.
• Esnek ve etkin likidite yönetimine imkân veren para politikasının operasyonel
çerçevesi önümüzdeki dönemde de sürdürülecektir.
• Dalgalı döviz kuru rejimi uygulamasına bu dönemde de devam edilecektir.
• Piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak kurlarda sağlıksız fiyat
oluşumlarının gözlenmesi veya aşırı oynaklık durumunda döviz satım ihaleleri
yapılabileceği gibi spekülatif davranışlar gözlenmesi durumunda piyasaya
doğrudan müdahale edilebilecektir.
• Piyasa koşullarının elverdiği dönemlerde, rezerv biriktirme amaçlı döviz alım
ihaleleri önceden ilan edilen program dâhilinde yapılmaya devam edilecektir.
IV. PROGRAM DÖNEMİ GELİŞME EKSENLERİ
45
A. REKABET GÜCÜNÜN ARTIRILMASI
1. İş Ortamının İyileştirilmesi
İş ortamının rekabetçi bir yapıya kavuşturularak iyileştirilmesi temel amaçtır.
Bu çerçevede;
• Bürokrasinin azaltılması, işlemlerin hızlandırılması ve işlem maliyetlerinin
düşürülmesi konusundaki çalışmalar sürdürülecektir.
• Yatırımların ve ihracatın artırılmasına, KOBİ’lerin, yeni girişimcilerin, esnaf ve
sanatkârların rekabet güçlerinin geliştirilmesine yönelik destek mekanizmaları
çeşitlendirilecek ve mevcut desteklerin etkinliği artırılacaktır.
• Yenilik kapasitesini, verimliliği, ihracatı artıran ve girişimciliği geliştiren rekabet
gücü yüksek kümelenme oluşumları desteklenecektir.
• KOBİ’lerin finansmana erişimlerinin artırılması amacıyla; sağlanan destekler
etkinleştirilecek, finansal araçlar çeşitlendirilecek ve KOBİ’lerin muhasebe ve
finansal raporlama standartlarına uyum sağlamaları temin edilecektir.
• Yargı reformu stratejisiyle bağlantılı bir şekilde yatırımlar için belirsizliği azaltıcı
bir anlayışla adalet sisteminin etkinliği artırılacaktır. Türk Ticaret Kanunu,
Borçlar Kanunu gibi temel kanunlarda getirilen yeniliklerin etkin bir şekilde
hayata geçirilmesi sağlanacaktır.
• Devlet desteklerine ilişkin izleme ve değerlendirme sistemleri oluşturulacak ve
kurumlar arası işbirliği ve koordinasyon artırılacaktır.
• Gümrük altyapısının geliştirilmesi ve işlemlerin kolaylaştırılması çalışmalarına
devam edilecektir.
• Fikri mülkiyet sisteminin etkinliğini sağlamak üzere; kısa, orta ve uzun vadeli
stratejiler belirlenecek, kurumsal kapasite, hukuki altyapı ve kurumlar arası
işbirliği güçlendirilecek, toplum düzeyinde yaygın ve yerleşik fikri haklar kültürü
oluşturulacaktır.
• İşletmelere yönelik veri altyapıları ve bilgi sistemleri geliştirilecektir.
2. Ekonomide Kayıt Dışılığın Azaltılması
Ekonomide rekabet gücünün artırılması, haksız rekabetin önlenmesi ve kamu
finansmanına katkıda bulunulması hedefleri doğrultusunda, ekonomide kayıt dışılığın
azaltılması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı güncellenecektir.
• Kayıt dışılığa karşı mükelleflerin gönüllü uyumunu destekleyen, yaptırımların
caydırıcılığını artıran, kayıt dışılık konusunda toplumsal farkındalığı artırmak
üzere sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliğini öngören eylemlere ağırlık
verilecektir.
• Başta vergi denetimi olmak üzere, denetimlerde etkinliğin kurumlar arası
çapraz kontrolü de içerecek şekilde sağlanması amacıyla kamu idarelerinin
46
denetim ve uygulama kapasitesinin geliştirilmesine yönelik çalışmalara ağırlık
verilerek, idarelerin beşeri ve teknolojik altyapısı iyileştirilecektir.
• e-Ticaret başta olmak üzere elektronik ortamda yapılan işlemlerden vergi
kaybı doğması önlenecektir.
3. Finansal Sistemin Geliştirilmesi
Finans sektöründe hukuksal altyapı geliştirilecek, piyasalarda güven ve istikrar
ortamı güçlendirilecek ve sektörün uluslararası alanda rekabet gücü arttırılacaktır. Bu
çerçevede;
• Bankaların ve özel sektörün güçlü bir sermaye yapısıyla çalışmasını
sağlayacak araçlar güçlendirilecektir.
• Özel sektörün ve hanehalkının borçluluk oranlarını makul düzeylerde
tutmaları, daha uzun vadeyi ve para birimi olarak Türk Lirası’nı tercih etmeleri
teşvik edilecektir.
• Finansal piyasaların daha etkin izlenmesi, sistemik risk yönetiminin etkinliğinin
artırılması ve yurt dışı ilgili mercilerle işbirliğinin artırılması sağlanacaktır.
• Finans sektöründeki tüketici ve yatırımcı haklarını gözeten şeffaf, adil ve teşvik
edici uygulamalar güçlendirilecektir.
• Finans sektörünün düzenleme ve denetimi, uluslararası standartlara, AB
müktesebatına ve G-20 platformu öncülüğünde yürütülen yeni çalışmalara
uyum gözetilerek geliştirilecektir.
• İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında
yapılacak çalışmalara hız kazandırılacaktır.
• Finansal sistemin kapasitesinin ve rekabet gücünün artırılmasına yönelik
politikalar geliştirilecek, sektördeki işlem ve aracılık maliyetlerinde etkinlik
düzenli olarak değerlendirilecektir.
• Özel sektör tasarruflarının arttırılması ve yatırıma yönlendirilmesi amacıyla
bireysel emeklilik sistemi geliştirilecek ve özel sektör borçlanma araçları
çeşitlendirilecektir.
• Yurtiçi tasarrufların artırılmasında finansal piyasa ve araçlar etkin olarak
kullanılacaktır.
• Finansal piyasaların sağlıklı bir şekilde işlemesine, finansal ve ekonomik
istikrara ve dolayısıyla toplumun refahına katkısı nedeniyle finansal farkındalık
ve eğitime öncelik verilecektir.
4. Enerji ve Ulaştırma Altyapısının Geliştirilmesi
a. Enerji
Enerji politikasının temel amacı; artan nüfusun ve büyüyen ekonominin ihtiyaç
duyacağı enerjinin, rekabetçi bir serbest piyasa ortamında, sürekli, kaliteli ve güvenli
bir şekilde asgari maliyetle karşılanmasıdır. Bu çerçevede;
47
• Elektrik enerjisi arz güvenliğinin sağlanması ve elektrik üretim, iletim ve
dağıtım yatırımlarının arz-talep projeksiyonları çerçevesinde gerçekleştirilmesi
için gerekli tedbirler alınacaktır.
• Elektrik dağıtım ve üretim özelleştirmeleri, gelir elde etmenin yanı sıra
piyasada oluşacak fiyat yapısı ve diğer sektörel öncelikler göz önünde
bulundurularak gerçekleştirilecektir.
• Elektrik arzında sağlıklı bir kaynak çeşitliliği yaratmak ve arz güvenliğini
artırmak amacıyla nükleer güç santrallerinin kurulması yönünde çalışmalar
hızlandırılacaktır.
• Elektrik enerjisi üretiminde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının payının
artırılması için gerekli tedbirler alınacak ve elektrik üretiminde doğal gazın ve
ithal kömürün payı azaltılacaktır.
• Yenilenebilir enerji ekipmanlarının yerli üretiminin desteklenmesine devam
edilecektir.
• Doğal gazın elektrik üretimi haricinde kullanımı, rekabete dayalı olarak tüm
illere yaygınlaştırılacak ve mevsimsel talep değişimleri de dikkate alınarak
ulusal düzeyde doğal gaz arz güvenliği sağlanacaktır.
• Elektrik üretimi, iletimi ve dağıtımında kayıp/kaçakların asgari seviyeye
indirilmesi; binalar, ulaştırma ve sanayide enerji verimliliğinin yükseltilmesi ve
finansman imkânlarının geliştirilmesi sağlanacaktır.
• Bölgemizde bulunan enerji (petrol, doğal gaz ve elektrik) kaynaklarının
uluslararası pazarlara ulaştırılmasında Türkiye’nin transit güzergâhı ve
terminal ülke olması için gerekli çalışmalar sürdürülecektir.
b. Ulaştırma
Ulaştırma sektöründe temel amaç; taşıma türleri arasında dengenin ve birbirini
tamamlayıcılığın sağlandığı, kombine taşımacılığın yaygınlaştığı, çağdaş teknoloji ve
uluslararası kurallarla uyumlu, çevreye duyarlı, ekonomik, güvenli ve hızlı
taşımacılığın yapıldığı bir ulaştırma altyapısının oluşturulmasıdır. Bu çerçevede;
• Ulaştırmanın tüm türlerinde trafik güvenliği artırılacaktır.
• AB kaynaklarından azami ölçüde yararlanılarak, ulusal ulaşım ağlarımızın
Trans-Avrupa ulaştırma ağlarıyla bütünleşmesi, Türk limanlarının AB deniz
otoyollarında ana akslar üzerinde yer alması ve Avrupa Tek Hava Sahasına
entegrasyonun sağlanması yönündeki çalışmalara devam edilecektir.
• Bölünmüş yol yapımı çalışmalarına devam edilecek, bitümlü sıcak karışım
kaplama yapım çalışmalarıyla karayolu standartları iyileştirilecek, karayolları
ağı
ile
kentiçi
ulaşımda
akıllı
ulaşım
sistemlerinin
kullanımı
yaygınlaştırılacaktır.
• TCDD’nin hizmet kalitesi artırılacak, hızlı tren ile yolcu taşımacılığı
yaygınlaştırılacaktır. Demiryolu taşımacılığının sektör içindeki payını artırmak
ve TCDD’nin kamu üzerindeki mali yükünü azaltmak amacıyla, demiryolu
sektörü ve TCDD yeniden yapılandırılacaktır.
48
• Yük taşımacılığında demiryolu ve denizyoluna ağırlık verilecek; iç bölge
bağlantıları geliştirilerek limanlar kombine taşımacılık yapılabilen lojistik
merkezler haline getirilecektir. Uygun liman sahaları tespit edilecek, ana
limanlar oluşturulacak ve limanların etkin yönetimi sağlanacaktır.
• Havaalanlarında orta ve uzun vadeli kapasite ihtiyaçlarının belirlenmesine
yönelik çalışmalar yapılacak, bölgesel hava taşımacılığının geliştirilmesine
yönelik tedbirler alınacaktır.
• Lojistik sektöründe güvenli, ucuz ve hızlı hizmet sağlayan bir yapılanma
geliştirilecek, önemli üretim ve tüketim bölgelerinde bölgesel ve küresel
ihtiyaçlara cevap verebilecek lojistik merkezler oluşturulacaktır.
• Kent içi ulaşım altyapı projelerinin planlanması, projelendirilmesi, yapımı ve
işletilmesi aşamalarında etkinlik ve verimlilik artırılacaktır.
5. Çevrenin Korunması ve Kentsel Altyapının Geliştirilmesi
Kentlerin yaşam standartlarının yükseltilmesi, sürdürülebilir kentsel gelişmenin
sağlanması, yaşanabilir mekânların oluşturulması ve çevrenin korunması temel
amaçtır. Bu çerçevede;
•
Çevre mevzuatının uygulanmasında etkinliği sağlamak üzere ilgili tüm
kurumların kapasiteleri geliştirilecektir.
•
İklim değişikliğiyle mücadele kapsamındaki faaliyetler Ulusal İklim Değişikliği
Stratejisi çerçevesinde yürütülecektir.
•
Başta biyolojik çeşitlilik olmak üzere doğal kaynakların korunması,
geliştirilmesi ve ekonomik anlamda değer kazanmasına yönelik çalışmalar
yapılarak sürdürülebilir kullanımı sağlanacaktır.
•
Su kaynaklarının etkin bir şekilde yönetimi amacıyla idari, yasal ve finansal
düzenlemeler gerçekleştirilecektir.
•
Kentlerin yeterli sağlıklı ve temiz içme suyuna kavuşturulması, atık suların
arıtılması ve yağmur sularının toplanmasına yönelik çalışmalar
hızlandırılacaktır.
•
Katı atık yönetiminde kaynakta ayrıştırma, toplama, taşıma, geri kazanım ve
bertaraf safhaları teknik ve mali yönden bir bütün olarak değerlendirilecektir.
•
Çevre korumaya yönelik kentsel altyapı hizmetlerinin planlanması,
projelendirilmesi, gerçekleştirilmesi ve işletilmesinde belediyelerin kapasiteleri
geliştirilecektir.
•
Alt ve orta gelir gruplarının konut ihtiyacının karşılanmasına öncelik verilecek,
sağlıklı ve sürdürülebilir yaşam alanlarının oluşturulmasına devam edilecektir.
•
Kalkınma ve mekânsal gelişme politikaları arasında uyum artırılarak fiziki
planlama, uygulama ve yapılaşma konularında temel ilke ve stratejiler ile
standartlar geliştirilecektir.
49
•
Çevre ve şehircilik alanındaki yeni yapılanmayla birlikte, bu alanda uygulama
birliği sağlanması amacıyla imar ve şehircilik mevzuatı, yerindenlik ilkesi esas
alınarak, etkili izleme ve denetleme mekanizmalarını da içerecek şekilde
gözden geçirilecektir.
•
Ulusal Kıyı Stratejisi ve Bütünleşik Kıyı Alanı Planlama çalışmaları ile kıyıların
korunması ve dengeli kullanılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir.
•
Afet risklerinin azaltılması, kentsel yaşam kalitesinin artırılması ve özgün
mimariye dayalı kentsel estetiğin sağlanması amacıyla kentsel dönüşüm
alanında kapsamlı bir çerçeve mevzuat oluşturulacaktır.
6. Ar-Ge ve Yeniliğin Geliştirilmesi
Ar-Ge çalışmalarının ürüne dönüşmesi ve rekabet gücüne katkısının
artırılması sürecinde önemli rol üstlenen özel sektörün, yenilik yeteneğini artırmak,
bilim ve teknolojide yetkinleşmek ve bu yetkinliği ekonomik ve sosyal faydaya
dönüştürmek bilim ve teknoloji politikasının temel amacıdır. Ar-Ge ve yenilik
kapasitesinin güçlü olduğu alanlarda hedef odaklı, ivme kazanılması gereken
alanlarda ihtiyaç odaklı ve diğer alanlarda yaratıcılığın destekleneceği tabandan
yukarı yaklaşımlar hayata geçirilerek dışa bağımlılığın azaltılmasına, yerli teknolojik
yeteneklerin geliştirilmesine ve bu yeteneklerin ürüne dönüştürülmesine katkı
verilecektir. Bu çerçevede;
• Ulusal yenilik sistemindeki aktörler arasında işbirliği geliştirilecek, özel kesimin
sistem içerisindeki etkinliği artırılacak ve bu alanda uluslararası işbirliği
geliştirilecektir.
• Başta KOBİ’ler olmak üzere, özel kesimin Ar-Ge kapasitesi ve Ar-Ge’ye olan
talebinin artırılması sağlanacak, yenilik tabanlı girişimcilik desteklenecektir.
• Özel sektör ile üniversiteler ve araştırma kurumları arasındaki işbirliğini
geliştirmeye yönelik programlar ve rekabet öncesi Ar-Ge işbirlikleri ile yenilik
tabanlı rekabetçi kümelenme çalışmaları desteklenecektir.
• Araştırmacı insan gücü, özel sektörün ihtiyaçları da dikkate alınarak nitelik ve
nicelik yönünden geliştirilecektir.
• Araştırma alt yapılarının etkin kullanımı sağlanacaktır.
7. Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Yaygınlaştırılması
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin yaygın ve etkin kullanımıyla bilgi toplumuna
dönüşüm sürecinin hızlandırılması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Bilgi toplumu politika ve stratejileri yenilenecek, bunların etkin bir şekilde
koordinasyonu, uygulanması ve sonuçlarının izlenmesi sağlanacaktır.
• Bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısının geliştirilmesi amacıyla elektronik
haberleşme sektöründe alternatif altyapı ve hizmetlerin sunumuna önem
verilerek sektörde rekabet ortamı geliştirilecektir.
• Elektronik haberleşme sektörüne ilişkin düzenlemeler değişen teknoloji ve
pazar yapısının ortaya çıkardığı ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenecek,
düzenlemelerin zamanında ve etkin şekilde uygulanması sağlanacaktır.
50
• Fiber optik şebeke altyapısının geliştirilmesi amacıyla yerel yönetimler ile
şebeke altyapısı kuran ve işleten kuruluşların desteklenmesi yönünde
çalışmalar yürütülecektir.
• Bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısındaki bölgesel farklılıklar azaltılarak,
toplumun tüm kesimlerinin geniş bant teknolojileri başta olmak üzere bilgi ve
iletişim teknolojilerine uygun maliyetlerle erişimi artırılacaktır.
• Bireylerin bilgi ve iletişim teknolojilerini etkin kullanımını sağlamak ve sayısal
uçurumu azaltmak amacıyla yürütülen projelerin koordineli bir biçimde ulusal
bir program çerçevesinde uygulanması sağlanacaktır.
• Uydu teknolojileri alanında ulusal yetkinliğin güçlendirilmesi ve milli uydu imal
edilmesine yönelik çalışmalar yoğunlaştırılacaktır.
• Bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe kamu alımları, sektörün gelişimini
destekleyecek ve yerli katma değeri artıracak bir politika aracı olarak
kullanılacaktır.
• Bilgi teknolojileri sektörünün ihtiyaç duyduğu uzmanlık alanlarında nitelikli
insan kaynağı geliştirilecektir.
• Bilgi ve iletişim teknolojileri sektöründe Ar-Ge faaliyetlerini ve sektörün
yurtdışına açılımını desteklemek üzere çalışmalar yürütülecektir.
• Posta sektörü kalite, güvenilirlik ve erişilebilirlik esasları çerçevesinde ve
rekabetçi bir anlayışla yeniden yapılandırılacak ve sektörde etkin düzenleme
ve denetim sağlanacaktır.
• Uluslararası yükümlülükler dikkate alınarak yayıncılık sektörü geliştirilecektir.
8.Tarımsal Yapının Etkinleştirilmesi
Tarım sektöründe, gıda güvenliği ve güvenilirliğinin sağlanması ile doğal
kaynakların sürdürülebilir kullanımı gözetilerek, örgütlü ve rekabet gücü yüksek bir
yapının oluşturulması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Tarımsal destekler, alan ve ürün temelinde farklılaştırılarak üretimde etkinlik,
verimlilik ve kaliteyi artırmaya yönelik olarak düzenlenecektir.
• Ürün fiyatları ile üretici gelirlerinde istikrar sağlanmasına yönelik piyasa
mekanizmaları geliştirilecek ve üretici örgütleri etkinleştirilecektir.
• Arz açığı olan ürünlerde piyasalar izlenecek ve üretimi artırmaya yönelik
destekler sürdürülecektir.
• Bilgi altyapıları başta olmak üzere tarım sektöründeki kurumsal ve idari
yapılardaki dönüşüme öncelik verilecek, tarımsal istatistikler nitelik ve nicelik
olarak iyileştirilecektir.
• Kamunun bitki ve hayvan sağlığı ile gıda güvenilirliği hizmetlerine ilişkin
kapasitesi geliştirilecek, tarım ile gıda işletmelerinin modernizasyon faaliyetleri
desteklenecektir.
51
• Tarım ürünleri ihracat desteklerinde katma değeri yüksek, markalı ve nihai
tüketiciye yönelik ürünlere ağırlık verilecektir.
• Bitkisel üretimde verimliliği artırma amaçlı uygulamalar yaygınlaştırılacak, bitki
sağlığı uygulamaları geliştirilecektir.
• Hayvancılıkta; et ve süt piyasalarında istikrarın sağlanması ve besi
hayvancılığının geliştirilmesi yönünde yapısal dönüşümü sağlayacak şekilde
destekler düzenlenecek, ıslah çalışmalarıyla hastalık ve zararlılarla
mücadeleye ve kaliteli yem bitkileri üretiminin artırılmasına öncelik verilecektir.
• Üreticilerin eğitimi ve sektördeki yayım
iyileştirilecektir.
hizmetlerine ilişkin faaliyetler
• Toprak ve su kaynaklarının etkin kullanılması ve korunmasına yönelik yöntem
ve araçlara öncelik verilecek, arazi toplulaştırma ve gerekli yasal düzenleme
yoluyla işletme ölçekleri büyütülecek, sulama yatırımları yaygınlaştırılacak,
sulama sistemleri modernize edilecektir.
• Su ürünleri sektöründe kaynak yönetim sistemine yönelik kurumsal kapasite
geliştirilecek ve yetiştiriciliğin çevresel sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde
gerçekleştirilmesi sağlanacaktır.
• Ormanlar; toplum sağlığı ve ihtiyaçları dikkate alınarak sürdürülebilir yönetim
anlayışı dâhilinde korunarak değerlendirilecek, ağaçlandırma, iyileştirme ve
kent ormancılığı çalışmaları geliştirilecek, çölleşme ve erozyonla mücadele
faaliyetleri hızlandırılacaktır.
9. Sanayi ve Hizmetlerde Yüksek Katma Değerli Üretim Yapısına Geçiş
Sağlanması
a. Sanayi
İmalat sanayiinde rekabet gücünü artırmak ve dünya ihracatından daha fazla
pay almak üzere yüksek katma değerli mal üretimini artırarak, yapısal dönüşümün
hızlandırılması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Türkiye’nin orta ve yüksek teknolojili ürünlerde üretim merkezi olmasına
yönelik yapısal dönüşüme katkı sağlayacak Sanayi Stratejisi ve sektörel
stratejilerin uygulanmasına devam edilecektir.
• Girdi tedarikinde, ülke ve bölge tabanlı bağımlılığın azaltılması, kaynaklardaki
belirsizliklerin ve dalgalanmaların oluşturacağı risklerin giderilmesi, ihracatın
korunması ve gelecekte önem kazanacak ürünlerin üretilmesi için Girdi
Tedarik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanarak uygulamaya konulacaktır.
• Dışa bağımlılığı yüksek olan sektörlerde geri dönüşüm yatırımlarına özel önem
verilecek, Ulusal Geri Dönüşüm Stratejisi oluşturulacaktır.
• Yüksek katma değerli mal üretimi için ürün kalitesini geliştirmek ve piyasada
güvenli ürünlerin yer almasını sağlamak amacıyla mevzuat hazırlıkları
tamamlanacak,
laboratuvarların
kurulması
desteklenecek,
uygunluk
değerlendirme ve piyasa gözetim sistemleri etkinleştirilecektir.
52
• Yenilikçi fikirlere ve Ar-Ge’ye dayalı katma değeri yüksek ürün ve hizmetlerin
ticarileştirilmesi ve pazarlanma süreçleri desteklenecektir.
• Tekstil, hazır giyim, deri, seramik, cam, mobilya, kuyumculuk gibi geleneksel
sektörler başta olmak üzere özgün tasarım faaliyetleri özendirilecek, ulusal ve
uluslararası marka oluşturulması desteklenecektir.
• KOBİ’lerin büyüme ve birleşmeleri özendirilecek, verimliliklerini artırmaya, iş
kurma ve geliştirmeye yönelik faaliyetleri ile bilgi ve iletişim teknolojileri
altyapıları desteklenecektir.
• Savunma sanayiinde, yurtiçi teknoloji ve kabiliyet edinimi artırılacaktır.
• Madencilik sektöründe; maden ve jeotermal kaynak arama faaliyetleri ile
yurtiçinde ve yurtdışında petrol ve doğal gaz arama ve üretim çalışmaları
hızlandırılacak, madenlerin katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülmesine
önem verilecektir.
b. Hizmetler
Ekonomideki ağırlığı giderek artan hizmetler alanında ülkemizin rekabet
gücünün geliştirilmesi, katma değeri yüksek alanların payının ve bu alandaki istihdam
seviyesinin yükseltilmesi, hizmet ihracatının artırılması ve çeşitlendirilmesi temel
amaçtır.
Turizm
Turizm sektöründe, turist başına gelirin ve turist sayısının artırılması amacıyla
hizmet kalitesini artıran, pazarlama kanallarını çeşitlendirerek üst gelir gruplarını
hedef alan, doğal sermayeyi koruyan ve sürdürülebilir kılan, karşılaştırmalı rekabet
üstünlüğüne uygun turizm çeşitlerini öne çıkaran bir yapının oluşturulması temel
amaçtır. Bu çerçevede;
• Turizm yatırımları, gelişmiş ve yoğun kullanıma konu olan yörelerden diğer
alanlara kaydırılarak çeşitlendirilecek ve turizm faaliyetlerinin tüm yıla
yayılması sağlanacaktır.
• Turizm yatırımları yeşil büyüme yaklaşımı çerçevesinde doğal, tarihi, sosyal ve
kültürel çevreyi koruyucu ve geliştirici bir anlayışla ele alınacaktır.
• Uluslararası turizm pazarından alınan payın artırılabilmesi için seçilmiş
pazarlar başta olmak üzere tanıtıma ve uluslararası örgütler nezdinde turizm
alanında işbirliğine ağırlık verilecektir.
• İstanbul başta olmak üzere gelişme potansiyeli yüksek turizm bölgelerinin
kültürel, sosyal ve doğal zenginlikleri sürdürülebilir turizm yaklaşımıyla
değerlendirilecek, ulaşım ve teknik altyapı eksiklikleri hızla giderilecektir.
İnşaat, Mühendislik-Mimarlık, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Hizmetleri
Kaliteye dayalı rekabet ve talep üzerine kurulu, beşeri ve fiziki sermayesi
gelişmiş, ileri teknoloji kullanan, çevreye duyarlı ve yüksek hizmet kalitesiyle
uluslararası piyasalarda markalaşmış bir sektör yapısı oluşturmak temel amaçtır. Bu
çerçevede;
53
• Uluslararası standartlarda, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun imalat
yapılmasını teminen denetim etkinleştirilecek, Yapı Denetimi Hakkında
Kanun’un yurt genelinde etkin bir şekilde uygulanması sağlanacaktır.
• Ara işgücü ve yapı müteahhitliğinde belgelendirme sistemi kurularak sektör
istihdamının kalitesi yükseltilecektir.
• Yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin akredite olmuş firmalar tarafından verilmesi
sağlanacak, finansmana erişim ve politik risk sigortası destekleriyle rekabet
gücü artırılacaktır.
• Teknik müşavirlik hizmetlerine olan talebin niteliği yükseltilerek bu hizmetlerin
etkin bir şekilde kullanılması sağlanacak, sektörün tasarım kabiliyetleri
geliştirilerek uluslararası rekabet gücü artırılacaktır.
• Yapı malzemesi üretiminde kalite artırılacak, yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin
yapı malzemesi ihraç potansiyeli yükseltilecektir.
Ticaret Hizmetleri
Ticaret faaliyetlerinde yüksek katma değerli hizmet üretiminin ve verimlilik
artışının sağlanması, iş hacminin artırılması, teknoloji kullanımı ve yeniliğin
özendirilmesi temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Toptan ve perakende ticaret hizmetleri sektöründe; rekabeti ve tüketiciyi
koruyan, kayıt dışılığı önleyen, verimlilik ve kaliteyi artıran, hijyen kurallarına
uyumu gözeten ve sektör içi kesimler arasında dengeli gelişmeyi sağlayan bir
ortam tesis edilecektir.
• Ticaret hizmetlerini destekleyen fuar alanları, kongre merkezleri, kültür, turizm
ve konaklama gibi tesisler geliştirilecektir.
• Elektronik ticaretin güvenli bir biçimde yapılmasına ve yaygınlaştırılmasına
yönelik hukuki düzenlemeler yapılacaktır.
B. İSTİHDAMIN ARTIRILMASI
1. İşgücü Piyasasının Geliştirilmesi
İstihdam odaklı sürdürülebilir büyüme çerçevesinde rekabetçi bir ekonomik
yapıda ve bilgi toplumuna dönüşüm doğrultusunda istihdam imkânlarının
geliştirilmesi, işsizliğin azaltılması ve işgücü piyasasının etkinleştirilmesi temel
amaçtır. Bu çerçevede;
• Kayıt dışı istihdamı önlemeye ve ilave istihdamı teşvik etmeye yönelik tedbirler
alınacaktır.
• Kıdem tazminatı sorunu sosyal taraflarla istişare içinde kazanılmış hakları
koruyan ve bütün işçilerin kıdem tazminatlarını garanti altına alan bir fon teşkil
etmek suretiyle çözülecektir.
• 5982 sayılı Kanun’la Anayasa hükümlerinde gerçekleştirilen değişikliklerle AB
ve ILO norm ve standartlarına uyum çerçevesinde sosyal diyalog, sendikal
haklar ve iş sağlığı ve güvenliği alanlarında gerekli düzenlemeler yapılacaktır.
54
• Gençler, kadınlar ve özürlüler başta olmak üzere işgücü piyasasında
dezavantajlı kesimlere yönelik destekleyici politikalar ilave tedbirler alınarak
sürdürülecektir.
2. Eğitimin İşgücü Talebine Duyarlılığının Artırılması
Eğitimin işgücü talebine duyarlılığının artırılması ve işgücü piyasasında talep
edilen nitelik ve nicelikte insan gücünün yetiştirilmesi temel amaçtır. Bu çerçevede;
• İş dünyasının talep ettiği nitelikteki işgücünün yetiştirilmesi amacıyla eğitim
sistemi ile işgücü piyasası arasındaki uyum, hayat boyu öğrenme
perspektifinde girişimcilik kültürünün benimsenmesi ve temel beceri ve
yetkinliklerin kazandırılması yoluyla güçlendirilecektir.
• Mesleki eğitimin payı ve kalitesi artırılacak, özel sektör ve meslek örgütlerinin
mesleki eğitim sürecine idari ve mali yönden aktif katılımının sağlanması için
düzenlemeler yapılacaktır.
•
Ulusal Yeterlilik Çerçevesi oluşturularak eğitim ve öğretim programları ulusal
meslek standartlarına göre güncellenecek ve uyumlaştırılacaktır.
3. Aktif İşgücü Politikalarının Geliştirilmesi
Bireylerin niteliklerine uygun iş edinmelerini kolaylaştırmak amacıyla beceri ve
nitelik düzeylerini artıracak işgücü eğitimlerini, başta iş ve meslek danışmanlığı olmak
üzere kamu istihdam hizmetlerini ve iş yaratmayı içeren aktif işgücü programlarının
yaygınlaştırılması ve etkinleştirilmesi kapsamında sunulan hizmetlerin kalitesinin
yükseltilmesi temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Aktif işgücü programları, işgücü piyasası üzerindeki etkileri değerlendirilerek,
ulusal, bölgesel ve sektörel düzeyde işgücü piyasası ihtiyaç analizleri
doğrultusunda yaygınlaştırılacaktır.
• Aktif işgücü programlarının etkin uygulanması amacıyla, İŞKUR’un kurumsal
kapasitesi geliştirilecek, özel sektör ve ilgili meslek kuruluşlarıyla işbirliği
artırılacaktır.
C. BEŞERİ GELİŞME VE SOSYAL DAYANIŞMANIN GÜÇLENDİRİLMESİ
1. Eğitim Sisteminin Geliştirilmesi
Düşünme, algılama ve problem çözme yeteneği gelişmiş, yeni fikirlere açık,
özgüven ve sorumluluk duygusuna sahip, demokratik değerleri ve milli kültürü
özümsemiş, farklı kültürleri yorumlayabilen, paylaşıma ve iletişime açık, sanat ve
estetik duyguları güçlü, bilgi toplumu gereklerini haiz bireyi yetiştirmek eğitim
politikasının temel amacıdır. Eğitim sisteminde kaliteyi yükselten bir dönüşüm
programı kapsamında;
• Okul türlerinin azaltıldığı, programlar arası esnek geçişlerin olduğu ve
öğrencilerin ruhsal ve fiziksel gelişimleri ile becerilerini artırmaya yönelik
sportif, sanatsal ve kültürel aktiviteleri daha fazla içeren ve sınav odaklı
olmayan bir müfredat dönüşüm programı uygulanacaktır.
• Öğretmen yetiştirme ve geliştirme sistemi, öğretmen ve öğrenci yeterliliklerini
esas alan bir performans sistemini de içerecek şekilde yeniden
yapılandırılacaktır.
55
• Eğitimde kalite, rekabet, verimlilik ve fırsat eşitliğini artırmaya yönelik olarak
okulları merkeze alan bir örgütlenme ve bütçe sistemi çerçevesinde eğitim
yönetimi yeniden yapılandırılacaktır.
• Eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranları artırılacak, donanım ve fiziki
altyapı geliştirilecek, bilgi ve iletişim teknolojileri etkin bir şekilde kullanılacak,
eğitime erişimde bölgeler ve cinsiyet itibarıyla dengesizlikler azaltılacaktır.
• Eğitimin her kademesinde alternatif finansman modelleri geliştirilecek, özel
sektörün eğitim yatırımları kalite odaklı bir anlayışla teşvik edilecektir.
• Orta ve yükseköğretimde öğrenci ve öğretim elemanı değişimi ve hareketliliğini
artırmaya yönelik uluslararası programlar artırılarak sürdürülecek ve katılım
yaygınlaştırılacaktır.
• YÖK, üniversiteler arasında koordinasyon sağlayan ve kalite standartları
belirleyerek denetleyen bir kurum haline dönüştürülecek, üniversitelerin idari
ve mali özerklikleri artırılmak suretiyle yükseköğretim sisteminin rekabetçi bir
yapıya kavuşması sağlanacaktır.
• Artan üniversite ve öğrenci sayısına bağlı olarak ortaya çıkan öğretim üyesi
gereksinimi karşılanacaktır.
2. Sağlık Sisteminin Geliştirilmesi
Sağlık politikasının temel amacı; vatandaşların yaşam kalitesini ve süresini
artırarak ekonomik ve sosyal hayata katılımlarının güçlendirilmesidir. Bu çerçevede;
• Sağlık hizmetlerinin erişilebilirliği, kalitesi ve etkinliği artırılmaya devam
edilecektir.
• Koruyucu sağlık hizmetleri güçlendirilerek yaygınlaştırılacaktır.
• İlaçların etkin ve bilinçli kullanımını sağlamak amacıyla sağlık hizmet
sunucularına ve vatandaşlara yönelik bilgilendirme faaliyetleri ve gerekli
denetimler artırılacaktır.
• Sağlık Bakanlığı’nın düzenleme, planlama ve denetlemeye ilişkin rolleri
güçlendirilecektir.
• Üniversite hastanelerinin yapısal sorunları sistematik ve bütüncül bir anlayışla
çözüme kavuşturulacaktır.
3. Gelir Dağılımının İyileştirilmesi, Sosyal İçerme ve Yoksullukla Mücadele
Gelir dağılımının iyileştirilmesi ile yoksulluk ve sosyal dışlanma riski altında
bulunan birey ve grupların; ekonomik ve sosyal hayata katılımlarının artırılması,
yaşam kalitelerinin yükseltilmesi ve toplumla bütünleşmelerinin sağlanması temel
amaçlardır. Bu çerçevede;
• Gelir dağılımı,
iyileştirilecektir.
sektörel
politikalar
56
ve
sosyal
transferler
aracılığıyla
• Dezavantajlı gruplar için eğitim, sağlık, istihdam ve sosyal güvenlik gibi temel
hizmetlere erişilebilirlik artırılacak ve özürlülerin ekonomik ve sosyal hayata
katılımlarının artırılması için sosyal ve fiziki çevre şartları iyileştirilmeye devam
edilecektir.
• Çalışabilecek durumda olan yoksullara yönelik sosyal yardımlar yoksulluk
kültürünün oluşmasını önleyici ve yoksul kesimin üretken duruma geçmesini
sağlayıcı nitelikte olacak, çalışamayacak durumda olan yoksullar ise düzenli
sosyal yardımlarla desteklenecektir.
• Aile eğitim programları ve destek hizmetleri yaygınlaştırılacak, kadınlara ve
çocuklara yönelik şiddete karşı daha yoğun mücadele edilecek, dezavantajlı
çocuklara yönelik önleyici, koruyucu ve rehabilite edici hizmetlerin kalitesi
artırılacaktır.
• Sosyal yardım ve hizmet alanında ailenin ihtiyaçlarına bütüncül olarak
yaklaşan ve istihdam bağlantılı bir sistem kurulacaktır.
• Sosyal hizmet sunumunda etkinliğin sağlanması amacıyla nitelikli personel ve
ara eleman ihtiyacı giderilecek ve vatandaşların gönüllü katılımının
artırılmasına yönelik mekanizmalar oluşturulacaktır.
• Yaşlılara yönelik sosyal hizmetler çeşitlendirilecek ve geliştirilecektir.
4. Sosyal Güvenlik Sisteminin Etkinliğinin Artırılması
Sosyal güvenlik sisteminin nüfusun tümünü kapsayan, toplumun değişen
ihtiyaçlarını karşılayabilen, mali sürdürülebilirliğe ve etkin denetim mekanizmasına
sahip, kaliteli hizmet sunan bir yapıya kavuşturulması temel amaçtır. Bu çerçevede;
•
Sosyal sigorta sisteminde bilgi altyapısı güçlendirilecek, sistem etkili,
erişilebilir ve sürdürülebilir hizmet sunan bir yapıya kavuşturulacaktır.
•
Sosyal yardım ve istihdam bağlantısı geliştirilerek sosyal güvenlik sisteminin
finansal sürdürülebilirliği iyileştirilecektir.
•
Tamamlayıcı emeklilik ve sağlık sigortası modelleri geliştirilecektir.
5. Kültürün Korunması, Geliştirilmesi ve Toplumsal Diyalogun Güçlendirilmesi
Toplumsal değişim sürecinde kültürel zenginlik ve çeşitliliğimizin korunması ve
gelecek kuşaklara aktarılması temel amaçtır. Bu doğrultuda, kültürel birikimimizin
günümüz değerleriyle sentezlenmesi ve farklılıklarımızı zenginliğimiz kabul eden bir
anlayışla, ortak kültürel değerlerimiz etrafında tüm bireylerin hoşgörü ve dayanışma
içerisinde yaşaması hedeflenmektedir. Bu çerçevede;
• Toplumda dayanışma, uzlaşı ve hoşgörü kültürünü besleyen toplumsal kurum
ve kaynakların tespiti ile bu kültürü zayıflatan etkenlerin ortaya çıkarılmasına
yönelik sosyal araştırmalara öncelik verilecektir.
57
• Yazılı ve görsel basında ailenin bütünlüğünü ve önemini vurgulayan,
tarihimizin önemli şahsiyet, mekan ve olaylarını tanıtan dizi, belgesel, çizgi film
gibi yayınlar yaygınlaştırılacaktır.
• Yurtiçi ve yurtdışı kültür mirasımızın envanterinin çıkarılarak dijital ortama
aktarılması sağlanacak ve bu mirasın korunmasına yönelik çalışmalar
yapılacaktır.
• Kültür turizminin geliştirilmesi ve sinema, belgesel film gibi kültür ürünleri
üretiminin teşvik edilmesi suretiyle kültür sektörünün ekonomik boyutu
güçlendirilecektir.
• Türkçenin dil birikimini ortaya çıkaracak, Türk kültür, sanat ve edebiyatının
bütün dünyada tanınmasını ve yaygınlaşmasını sağlayacak çalışmalar
desteklenecektir.
• Gençliğe yönelik hizmetlerin kapsamı genişletilerek niteliği artırılacaktır.
D. BÖLGESEL
AZALTILMASI
GELİŞME
VE
BÖLGESEL
GELİŞMİŞLİK
FARKLARININ
Bölgesel gelişme politikalarında bölgeler arası gelişmişlik farklarını azaltmak,
kırsal alanda asgari yaşam standartlarını geliştirmek ve rekabet edebilirliklerini
artırmak suretiyle bölgelerin ulusal kalkınmaya, rekabet gücüne ve istihdama
katkılarını en üst seviyeye çıkarmak temel amaçtır.
1. Bölgesel Gelişme Politikasının Merkezi Düzeyde Etkinleştirilmesi
• Bölgesel gelişme ve bölgesel rekabet edebilirlik
koordinasyonu sağlamak, mekânsal gelişme ve
politikaları arasında uyumu güçlendirmek ve alt
genel çerçeve oluşturmak üzere Bölgesel Gelişme
tamamlanacaktır.
açısından ulusal düzeyde
sosyo-ekonomik kalkınma
ölçekli plan ve stratejilere
Ulusal Stratejisi çalışmaları
• Merkezi politikalar ile bölgesel gelişme politikaları arasında planlama,
uygulama ve izleme bakımından uyum ve koordinasyonu sağlayarak
yönetişimi geliştirmek amacıyla kurulan Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu ve
Bölgesel Gelişme Komitesi faaliyete geçirilecektir.
• Onuncu Kalkınma Planı dönemiyle uyumlu olacak şekilde Düzey 2
bölgelerinde hazırlanacak bölge planları için gereken araştırma, analiz ve
strateji çalışmaları kalkınma ajansları koordinasyonunda yürütülecektir.
• Kalkınma Ajansları Yönetim Sisteminin geliştirilmesi çalışmalarına devam
edilecektir.
• Cazibe merkezlerini destekleme programının uygulanması güçlendirilerek
sürdürülecektir.
• Müzakere sürecinin ilerlemesine bağlı olarak, AB bölgesel gelişme
politikalarına uyum ve yapısal fonların kullanımına hazırlık için stratejik bir
çerçeve oluşturulacaktır.
58
•
Kalkınma ajansları ile diğer kuruluşların verdiği teknik ve mali destekler
arasında tamamlayıcılık ve koordinasyon gözetilecektir.
• AB’den ekonomik ve sosyal uyum alanında sağlanacak fonlar, oluşturulan
izleme ve koordinasyon mekanizmasıyla etkili bir şekilde yönetilecektir.
2. Yerel Dinamiklere ve İçsel Potansiyele Dayalı Gelişmenin Sağlanması
• Başta bölgesel ve sektörel teşvik politikaları olmak üzere, bölgesel rekabet
gücünün geliştirilmesine yönelik politikaların analizi, tasarlanması ve etkili bir
şekilde uygulanması sağlanacak, bu amaçla ulusal ve bölgesel düzeydeki
kurumların kapasiteleri güçlendirilecektir.
• Bölgesel düzeyde rekabet gücü taşıyan sektörlere odaklı ve yerel girişimleri
öne çıkaran kümelenme politikaları geliştirilecek, bu kapsamda bir yönetişim
ve destekleme mekanizması kurulacaktır.
• Yerel uzmanlaşmaya dayalı ve üniversite-iş dünyası işbirliğini merkeze alan
model nitelikte bölgesel yenilik altyapısı hazırlanacaktır.
• Bölgesel potansiyeli ve yerel işgücü piyasası özelliklerini dikkate alan ve yerel
düzeyde ekonomik dönüşümü destekleyen girişimcilik, finansman, işletme ve
organizasyon modelleri oluşturulacak, bu bağlamda, kalkınma ajanslarının
yerel düzeyde ihtiyaç duyulan koordinasyon ilişkilerini kurması ve uzmanlık
kuruluşlarıyla işbirliği mekanizmalarını oluşturması sağlanacaktır.
• Sanayinin yapısal dönüşümüne katkı sağlayacak Sanayi Stratejisi başta olmak
üzere, mevcut sektörel stratejilerin hedeflerine ulaşması için bölge düzeyinde
sektörel üretim faktörleri altyapısı ve potansiyeli belirlenecektir.
• Kalkınma ajansları bünyesinde kurulan Yatırım Destek Ofislerinin “tek durak
ofis” işlevlerini güçlendirecek düzenlemeler yapılacaktır.
3. Yerel Düzeyde Kurumsal Kapasitenin Artırılması
• DAP, DOKAP, KOP Bölge Kalkınma İdarelerinin kurumsallaşması
gerçekleştirilecektir. Bu bölgelerde eylem planları hazırlanarak uygulamaya
konulacak, uygulamanın izlenmesi ve değerlendirilmesi sağlanacaktır.
• Kalkınma ajanslarının kurumsallaşma çalışmaları tamamlanacak ve tam olarak
faaliyete geçmeleri sağlanacaktır.
• Merkezi ve yerel düzeyde kurum ve kuruluşlar arası koordinasyon ve karar
alma süreçleri desteklenecek ve merkez-yerel arasında bilgi akışını
güçlendirmek üzere oluşturulan İl Koordinasyon ve İzleme Sistemi (İKİS)
yaygınlaştırılacaktır.
• Kalkınma çalışmaları ve program/proje uygulamalarında mahalli idare ve
birliklerin teknik, mali ve kurumsal kapasiteleri güçlendirilecektir.
• Kalkınma ajanslarının, AB ile mali işbirliği kapsamında sağlanacak fonların
kullanımındaki etkinliği artırılacak, bu doğrultuda, ajansların kurumsal
kapasiteleri geliştirilecek ve bölgelerinde AB fonlarının kullanımında aracı
kurum rolü üstlenmelerine yönelik hazırlık çalışmaları yürütülecektir.
59
4. Kırsal Kesimde Kalkınmanın Sağlanması
• Kırsal Kalkınma Planının izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin
mekanizmalar, Planda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde oluşturulacaktır.
Bu doğrultuda, kırsal kalkınmaya yönelik faaliyetlerin Kırsal Kalkınma Planına
uyumu gözetilecektir.
• Kırsal Kalkınma Planında belirlenen önceliklerle uyumlu şekilde tasarlanacak
istihdam odaklı kırsal kalkınma projeleri, bölgesel gelişme politikaları
çerçevesinde daha etkili şekilde uygulanacaktır.
• Farklı kurumlar tarafından uygulanan tarım ve kırsal kalkınma mali destek
programları arasında uyum ve tamamlayıcılık ilkeleri gözetilerek kamu
kaynaklarının etkinliği artırılacaktır.
• Kırsal alan ve kent tanımları, kırsal alanda gelişmeyi izlemeye olanak
tanıyacak şekilde yeniden düzenlenerek mekânsal gelişme ve bölgesel/yerel
kalkınma politikalarında kır-kent bütünleşmesi desteklenecektir.
• Köy Kanunu yenilenecek ve kırsal alanda yerleşme ve yapılaşmaya ilişkin
diğer mevzuat çalışmaları da tamamlanarak uygulama projeleri hayata
geçirilecektir.
• Zorunlu nedenlerle yaşadıkları yerlerden ayrılan vatandaşlara, kendi istekleri
doğrultusunda,
eski
veya
yeni
yerleşim
yerlerinde
yaşamlarını
sürdürebilecekleri koşullar oluşturulmaya devam edilecektir.
• Kırsal alanda dezavantajlı grupların
güçlendirilmesi için önlemler alınacaktır.
•
durumunun
iyileştirilmesi
ve
Kırsal kesimde internet erişimi güçlendirilecek ve bu kesime yönelik
hizmetlerin geliştirilmesi ve yararlanıcılara ulaştırılmasında bilgi ve iletişim
teknolojileri etkili bir şekilde kullanılacaktır.
E. KAMU HİZMETLERİNDE KALİTE VE ETKİNLİĞİN ARTIRILMASI
1. Politika Oluşturma ve Uygulama Kapasitesinin Artırılması
Kamu yönetimi reform süreci ile kamu idarelerinde stratejik yönetimin
gerektirdiği dönüşümün sürdürülmesi, yönetsel kararların stratejik planlara dayanan,
orta ve uzun vadeli bakış açısıyla şekillendirilmesi, uygulanacak politikaların maliyeti,
etkilediği kesimler ve fırsat maliyeti de göz önüne alınarak, bütçenin, kamu
idarelerinin performansını gösterecek bir yapıya kavuşturulması temel amaçtır. Bu
çerçevede;
• Kamu idarelerinde daha verimli, etkili ve uygulanabilir stratejik planların
hazırlanmasına yönelik çalışmalar yapılacak, katılımcılık mekanizmaları
güçlendirilecektir.
• Kamu yönetiminde stratejik planlar ve performans programları çerçevesinde
ölçme, izleme, değerlendirme süreçleri geliştirilecektir.
• Kamu idarelerinde mevcut idari ve beşeri kapasite, nitelik ve nicelik olarak
stratejik yönetim anlayışı doğrultusunda geliştirilecek, yönetim kültürünün yeni
yapıya uyarlanmasına dönük programlar düzenlenecektir.
60
2. Kamu Kesiminde İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi
Kamu kurum ve kuruluşlarında etkili bir insan kaynağı planlamasının
yapılması, hizmet gereklerine uygun sayı ve nitelikte personel istihdamının
sağlanması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Kamu personeli
hızlandırılacaktır.
bilgi
sisteminin
oluşturulmasına
yönelik
çalışmalar
• Kamu personel sisteminin iyileştirilmesi amacıyla hukuki ve kurumsal
düzenlemeler yapılacaktır.
3. e-Devlet Uygulamalarının Yaygınlaştırılması
Vatandaş ve iş dünyasının gereksinimleri doğrultusunda çeşitli kanallardan
bütünleşik hizmet sunumunun sağlanacağı bir e-devlet yapısının oluşturulması temel
amaçtır. Bu çerçevede;
• e-Devlet proje ve uygulamaları bütüncül ve bilgi paylaşımını esas alan bir
anlayışla koordine edilecektir.
• e-Devlet uygulamalarının hayata geçirilmesi için gerekli temel bilgi sistemleri
ile ortak altyapı ve hizmetler geliştirilecektir.
•
Kamu hizmetlerinin elektronik ortama taşınmasında iş süreçleri; idari ve mali
yüklerin azaltılması, mükerrerliklerin giderilmesi ve birlikte çalışabilirliğin
sağlanması yönünde iyileştirilecektir.
• e-Devlet uygulamalarında kullanıcı odaklılık, kullanıcı memnuniyeti, kişisel bilgi
mahremiyeti, bilgi güvenliği, katılımcılık ve şeffaflık gözetilecektir.
4. Adalet Sisteminin İyileştirilmesi
Hukukun üstünlüğü ve hukuk devleti ilkeleri çerçevesinde adalet hizmetlerinin
daha adil, hızlı, güvenli ve isabetli şekilde sunulması; yargılamanın işleyişinde ve
temel unsurlarında hizmet kalitesini artırıcı çabaların sürdürülmesi; ekonomik ve
sosyal düzenin korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesinde hukuk kurallarının araç
olarak kullanılması temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Adalet hizmetlerinde, AB uygulamaları da dikkate alınarak, hukuki ve kurumsal
düzenlemeler yapılacak, beşeri ve fiziki altyapı geliştirilecektir.
• Yargı Reformu Stratejisi ve Eylem Planı güncellenecek, bu çerçevede gerekli
yasal ve kurumsal düzenlemeler hayata geçirilecektir.
5. Güvenlik Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi
Bireyin, kurumların ve mülkiyet haklarının gözetildiği, özgürlük için güvenlik
yaklaşımıyla toplum destekli bir asayiş hizmetinin sunumu temel amaçtır. Bu
çerçevede;
• Suçun oluşmadan önlenebilmesi amacıyla önleyici kolluk ve istihbarat
hizmetlerine önem verilmesi, delilden sanığa ulaşılması yaklaşımı kapsamında
kriminal altyapının modernleştirilmesi ve Acil Çağrı Sisteminin (112) ülke
geneline yaygınlaştırılması çalışmalarına devam edilecektir.
61
• Başta terör ve terörizmin finansmanı olmak üzere organize suçlar ile mali ve
bilişim suçlarıyla mücadele kapsamında ihtiyaç duyulan hukuki, kurumsal ve
teknolojik altyapının tesisi çalışmaları sürdürülecektir.
• Yasa dışı göç ve iltica hareketleri, insan ticareti ve kaçakçılığı, uyuşturucu
madde ticareti ve kullanımıyla etkili bir şekilde mücadele için gerekli olan
hukuki, kurumsal ve teknolojik altyapının güçlendirilmesi çalışmaları
sürdürülecek, sınır güvenliğinin yeniden yapılandırılması çalışmalarına devam
edilecektir.
6. Doğal Afetler
Afet yönetiminin merkezi ve yerel düzeyde, yeterli, etkin ve bütüncül bir
kapsamda yürütülmesi temel amaçtır. Bu çerçevede;
• Ulusal Afet Yönetimi Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacaktır.
• Ülke genelinde doğal afet riski taşıyan yerleşim yerleri afet risk düzeyine göre
önceliklendirilecek, riskin planlı bir şekilde azaltılmasına yönelik teknik ve mali
çalışmalar sonuçlandırılacak, halkın bilinçlendirilmesine yönelik faaliyetler
yürütülecektir.
• Afet sigorta sistemi, tüm afet türleri ve ülkenin tamamını kapsayacak şekilde
yaygınlaştırılacak, gerekli yasal düzenlemeler tamamlanacaktır.
• Güçlendirme ve dönüşüm ihtiyacı olan yerleşim yerleri ve kamu binaları için
programlar geliştirilecektir.
Ek Tablo 1: Temel Ekonomik Büyüklükler
2011
2012
2013
2014
1.281
1.426
1.572
1.733
GSYH (Milyar Dolar, Cari Fiyatlarla)
766
822
888
952
Kişi Başına Milli Gelir (GSYH, Dolar)
10.363
10.973
11.716
12.412
7,5
4,0
5,0
5,0
6,2
3,0
3,5
3,4
6,5
3,1
3,4
2,2
6,1
3,0
3,5
3,5
19,3
6,2
8,8
8,5
7,7
-0,6
7,7
3,8
BÜYÜME VE İSTİHDAM
GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla)
GSYH Büyümesi
Toplam Tüketim
(1)
(1)
Kamu
Özel
Toplam Sabit Sermaye Yatırımı
(1)
Kamu
62
Özel
22,3
7,7
9,0
9,4
Toplam Nihai Yurtiçi Talep (1)
9,3
3,9
4,9
4,8
Toplam Yurtiçi Talep (1)
9,4
3,9
4,8
4,7
73.950
74.885
75.811
76.707
49,9
49,7
49,7
49,7
23.925
24.257
24.752
25.264
İstihdam Oranı (%)
44,7
44,5
44,6
44,8
İşsizlik Oranı (%)
10,5
10,4
10,2
9,9
İhracat (FOB) (Milyar Dolar)
134,8
148,5
165,7
185,1
İthalat (CIF) (Milyar Dolar)
236,9
248,7
272,5
295,9
-102,1
-100,2
-106,8
-110,8
İhracat / İthalat (%)
56,9
59,7
60,8
62,6
Dış Ticaret Hacmi / GSYH (%)
48,5
48,3
49,3
50,5
Turizm Gelirleri (Milyar Dolar)
24,0
26,0
29,0
31,0
-71,7
-65,4
-67,0
-67,1
-9,4
-8,0
-7,5
-7,0
104,7
97,0
101,5
102,2
49,6
49,5
53,6
56,8
8,0
7,0
5,0
5,0
7,8
5,2
5,0
5,0
Nüfus (Yıl Ortası, Bin Kişi)
İşgücüne Katılma Oranı (%)
İstihdam Düzeyi (Bin Kişi)
DIŞ TİCARET
Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar)
Cari İşlemler Dengesi (Milyar Dolar)
Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%)
Ham Petrol Fiyatı (Dolar/w)
(2)
Enerji İthalatı (27. Fasıl, Milyar Dolar)
ENFLASYON
GSYH Deflatörü
TÜFE Yıl Sonu % Değişme (Tahmin)
(3)
(1) Sabit fiyatlarla yüzde değişimi göstermektedir.
(2) İthal edilen ham petrolün ortalama maliyetini yansıtmakta olup Kalkınma Bakanlığı tarafından tahmin edilmiştir.
(3) 2012 ve 2013 yılı rakamları TCMB Enflasyon Raporu 2011-III’te yer alan tahminlerdir.
Ek Tablo 2: Kamu Finansmanına İlişkin Temel Büyüklükler
(Milyar TL)
2011
2012
2013
2014
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi
-22,2
-21,1
-21,7
-18,1
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
290,9
329,8
359,4
390,5
Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları
313,2
350,9
381,1
408,6
15,3
15,8
19,8
26,4
11,8
14,8
18,2
24,2
Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (Program Tanımlı)
282,4
315,4
346,3
377,8
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Harcamaları (Program Tanımlı)
270,6
300,6
328,1
353,6
Toplam Kamu Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
63
Diğer Kamu Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
Toplam Kamu Özelleştirme Gelirleri
3,5
1,0
1,6
2,2
4,3
12,5
12,6
12,8
(GSYH'ya Oran, %)
2011
2012
2013
2014
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi
-1,7
-1,5
-1,4
-1,0
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
22,7
23,1
22,9
22,5
Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları
24,4
24,6
24,2
23,6
1,2
1,1
1,3
1,5
0,9
1,0
1,2
1,4
Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (Program Tanımlı)
22,0
22,1
22,0
21,8
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Harcamaları (Program Tanımlı)
21,1
21,1
20,9
20,4
0,3
0,1
0,1
0,1
0,3
0,9
0,8
0,7
Sosyal Güvenlik Primleri Hariç Vergi Yükü (Red ve İadeler Hariç)
20,0
20,0
20,0
19,8
Sosyal Güvenlik Primleri Dahil Vergi Yükü (Red ve İadeler Hariç)
27,3
27,1
27,1
26,9
AB Tanımlı Genel Yönetim Nominal Borç Stoku
39,8
37,0
35,0
32,0
Toplam Kamu Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
Diğer Kamu Faiz Dışı Fazlası (Program Tanımlı)
Toplam Kamu Özelleştirme Gelirleri
Not: Negatif işaret açığı göstermektedir.
64
Ek Tablo 3: Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (1)
(GSYH'ya Oran, %)
2011
2012
2013
2014
-1,0
-1,1
-0,8
-0,4
-1,0
-0,8
-0,8
-0,4
-1,7
-1,5
-1,4
-1,0
Mahalli İdareler
0,0
0,0
-0,1
-0,1
Bütçe Dışı Fonlar
0,0
0,0
0,0
0,0
İşsizlik Sigortası Fonu
0,6
0,6
0,7
0,7
Sosyal Güvenlik Kuruluşları
0,0
0,0
0,0
-0,1
Genel Sağlık Sigortası
0,0
0,0
0,0
0,1
Döner Sermayeli Kuruluşlar
0,1
0,1
0,1
0,1
0,0
-0,3
-0,1
-0,1
2,2
1,7
1,9
2,2
2,2
1,9
1,9
2,2
Merkezi Yönetim Bütçesi
1,6
2,0
2,0
2,1
Mahalli İdareler
0,1
0,0
-0,2
-0,1
-0,2
-0,7
-0,6
-0,6
İşsizlik Sigortası Fonu
0,6
0,6
0,7
0,7
Sosyal Güvenlik Kuruluşları
0,0
0,0
0,0
-0,1
Genel Sağlık Sigortası
0,0
0,0
0,0
0,1
Döner Sermayeli Kuruluşlar
0,1
0,1
0,1
0,1
0,0
-0,2
0,0
0,0
KAMU KESİMİ GENEL DENGESİ (KKGD) (2)
Genel Devlet
Merkezi Yönetim Bütçesi
KİT (Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar dahil)
FAİZ GİDERLERİ VE ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ HARİÇ KKGD
Genel Devlet
Bütçe Dışı Fonlar
KİT (Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar dahil)
(1) Kalkınma Bakanlığının klasik kamu kesimi genel dengesi formatı esas alınmıştır.
(2) Gelir - gider farkını göstermektedir.
Not: Negatif işaret açığı göstermektedir.
65
Ek Tablo 4: Genel Devlet Borçlanma Gereği (1)
(GSYH'ya Oran, %)
2011
2012
2013
2014
-1,0
-0,8
-0,8
-0,4
Merkezi Yönetim Bütçesi
-0,5
-0,3
0,0
0,1
Mahalli İdareler
-0,2
-0,2
-0,3
-0,1
Bütçe Dışı Fonlar
0,2
0,7
0,6
0,5
İşsizlik Sigortası Fonu
0,7
0,7
0,7
0,7
Sosyal Güvenlik Kuruluşları
-1,1
-1,8
-1,8
-1,8
Genel Sağlık Sigortası
-0,1
0,0
0,0
0,1
0,2
0,1
0,2
0,1
2,2
1,9
1,9
2,2
2,8
3,2
3,3
3,3
Mahalli İdareler
-0,1
-0,2
-0,3
-0,2
Bütçe Dışı Fonlar
-0,1
-0,1
-0,1
-0,1
0,7
0,7
0,7
0,7
Sosyal Güvenlik Kuruluşları
-1,1
-1,8
-1,8
-1,8
Genel Sağlık Sigortası
-0,1
0,0
0,0
0,1
0,2
0,1
0,2
0,1
36,4
36,8
36,5
36,1
36,1
35,9
35,7
35,4
37,4
37,6
37,3
36,5
33,9
34,0
33,8
33,2
GENEL DEVLET DENGESİ (GDD) (2)
Döner Sermayeli Kuruluşlar
FAİZ GİDERLERİ VE ÖZELLEŞTİRME GELİRLERİ HARİÇ GDD
Merkezi Yönetim Bütçesi
İşsizlik Sigortası Fonu
Döner Sermayeli Kuruluşlar
Genel Devlet Gelirleri
Özelleştirme Hariç Genel Devlet Gelirleri
Genel Devlet Harcamaları
Faiz Giderleri Hariç Genel Devlet Harcamaları
(1) Kalkınma Bakanlığı tarafından Avrupa Birliğine sunulan Katılım Öncesi Ekonomik Program formatı esas alınmıştır. Bu çerçevede, kamu
kaynağının, ilk elde eden kuruluş bütçesinde gelir; nihai olarak harcayan kuruluş bütçesinde gider olarak yazılması durumunda oluşan ve KİT'ler
kapsamayan Genel Devlet Dengesinde, toplam denge rakamı klasik tanıma göre değişmemekte, ancak bütçe türleri itibarıyla açık (veya fazla
değişmektedir.
(2) Gelir - gider farkını göstermektedir.
Not: Negatif işaret açığı göstermektedir.
[R.G.13 Ekiml 2011 – 28083 Mükerrer]
—— • ——
Karar Sayısı : 2011/2230
Adli Tıp Kurumu Döner Sermaye İşletmesine tahsis edilen sermayenin 40.000.000
(kırkmilyon) TL’ye çıkarılması; Adalet Bakanlığının 15/7/2011 tarihli ve 35761 sayılı yazısı
üzerine, 2659 sayılı Adli Tıp Kurumu Kanununun 29 uncu maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 25/8/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
66
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan YardımcısıBaşbakan YardımcısıBaşbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanı
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
H. YAZICI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor BakanıGıda, Tarım ve Hayvancılık
BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
C. YILMAZ
E. GÜNAY
M. ŞİMŞEK
İçişleri Bakanı
Kalkınma BakanıKültür ve Turizm Bakanı Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
B. YILDIRIM
Sağlık Bakanı
Ulaştırma Bakanı
[R.G.05 Ekim 2011 – 28075]
—— • ——
Karar Sayısı : 2011/2301
Ekli listede imza yeri ve tarihleri ile adları yazılı anlaşmaların yürürlüğe girdiği
tarihlerin aynı listede belirtildiği şekilde tespit edilmesi; Dışişleri Bakanlığının anılan listede
tarih ve sayıları belirtilen yazıları üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü
maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 10/10/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi
Teknoloji Bakanı
ve
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR
A. DAVUTOĞLU M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik Bakanı Dışişleri
Bakanı
Ekonomi Bakanı
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
67
H. YAZICI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor Bakanı
Hayvancılık BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
C. YILMAZ
E. GÜNAY
Kalkınma Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı
Gıda,
Tarım
M. ŞİMŞEK
Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim BakanıMilli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
68
ve
69
70
[R.G.14 Ekim 2011 – 28084]
—— • ——
DANIŞTAY ÜYELİĞİNE SEÇME KARARI
Cumhurbaşkanlığından:
Karar Sayısı : 2011/51
Danıştay Üyeliğine, Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 155 inci ve 2575 sayılı
Danıştay Kanununun 8 ve 9 uncu maddeleri gereğince, Maliye Bakanlığı Personel Genel
Müdürü Hamit Ümit AKSOY seçilmiştir.
6/10/2011
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
[R.G.07 Ekim 2011 – 28077]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
CEZA İNFAZ KURUMLARI PERSONELİ GÖREVDE YÜKSELME
VE UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 28/10/2005 tarihli ve 25980 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ceza
İnfaz Kurumları Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin
başlığında yer alan “Ceza İnfaz Kurumları” ibaresi “Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü”
olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (1) ve
(2) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“1) Ceza infaz kurumu müdürü, denetimli serbestlik şube müdürü,
2) İdare memuru, denetimli serbestlik büro şefi,”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 6 – Bu Yönetmelikte belirtilen kadrolara görevde yükselme suretiyle
atanabilmek için;
a) Kurumda en az iki yıl çalışmış olmak,
b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinin (C) ve (D) bentlerine
göre bir kez, (B) bendine göre iki kez disiplin cezası almamış olmak,
c) Görevde yükselme sınavında başarılı olmak,
d) Taksirli suçlar ile kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlara çevrilmiş hükümler
dışında, ayrıca, her ne surette olursa olsun, hükümlü veya tutuklunun kaçmasına imkân
sağlama veya ceza infaz kurumuna yasak eşya sokma suçlarından mahkûmiyeti bulunmamak,
gerekir.”
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
71
“MADDE 7 – Bu Yönetmeliğe tabi kadrolara görevde yükselme suretiyle yapılacak
atamalarda aranacak özel şartlar aşağıda belirtilmiştir:
a) Ceza infaz kurumu müdürü kadrosuna atanabilmek için;
1) En az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) Ceza infaz kurumunda, idare memurluğu öğrenciliğinde geçen süre dahil, idare
memuru olarak en az üç yıl görev yapmış olmak,
3) Tam teşekküllü Devlet hastanelerinden alınacak sağlık kurulu raporu ile ceza infaz
kurumu müdürlüğü görevini yapabilecek beden ve ruh sağlığına sahip olduğunu belgelemek,
4) Düzenlenmişse, son beş yıla ait müfettiş ve kontrolör hâl kâğıtlarının en az
yarısından iyi not almak,
b) Denetimli serbestlik şube müdürü kadrosuna atanabilmek için;
1) En az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) Denetimli serbestlik büro şefi olarak en az üç yıl, kurumda sosyolog, psikolog, sosyal
çalışmacı veya öğretmen olarak en az beş yıl görev yapmış olmak,
3) Tam teşekküllü Devlet hastanelerinden alınacak sağlık kurulu raporu ile denetimli
serbestlik şube müdürlüğü görevini yapabilecek beden ve ruh sağlığına sahip olduğunu
belgelemek,
4) Düzenlenmişse, son beş yıla ait müfettiş ve kontrolör hâl kâğıtlarının en az
yarısından iyi not almak,
c) İdare memurluğu kadrosuna atanabilmek için;
1) En az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) İnfaz koruma memurluğunda geçen süre dahil infaz koruma başmemuru, cezaevi
katibi veya infaz ve koruma memuru olarak en az beş yıl görev yapmış olmak,
d) Denetimli serbestlik büro şefi kadrosuna atanabilmek için;
1) En az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) Sosyolog, psikolog, sosyal çalışmacı, öğretmen veya infaz ve koruma başmemuru
olarak en az üç yıl, infaz ve koruma memuru, veri hazırlama kontrol işletmeni veya cezaevi
kâtibi olarak en az beş yıl görev yapmış olmak,
3) Tam teşekküllü Devlet hastanelerinden alınacak sağlık kurulu raporu ile denetimli
serbestlik büro şefliği görevini yapabilecek beden ve ruh sağlığına sahip olduğunu
belgelemek,
4) Düzenlenmişse, son beş yıla ait müfettiş ve kontrolör hâl kâğıtlarının en az
yarısından iyi not almak,
e) Eğitim uzmanı ve eğitim rehberi kadrolarına atanabilmek için;
1) Öğretmen olarak en az üç yıl hizmeti bulunmak,
f) Sayman kadrosuna atanabilmek için;
1) En az dört yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) Cezaevi kâtibi, infaz ve koruma memuru, infaz ve koruma başmemuru, ambar
memuru, satın alma memuru, veznedar veya tahsildar olarak en az üç yıl çalışmış olmak,
3) Düzenlenmişse, son beş yıla ait müfettiş ve kontrolör hâl kâğıtlarının en az
yarısından iyi not almak,
g) İnfaz ve koruma başmemuru kadrosuna atanabilmek için;
1) En az iki yıllık yüksek öğrenim mezunu olmak,
2) En az üç yıl infaz ve koruma memuru olarak çalışıyor olmak,
3) Düzenlenmişse, son beş yıla ait müfettiş ve kontrolör hâl kâğıtlarının en az
yarısından iyi not almak,
4) Tam teşekküllü Devlet hastanelerinden alınacak sağlık kurulu raporu ile infaz ve
koruma başmemurluğunu yapabilecek beden ve ruh sağlığına sahip olduğunu belgelemek,
h) Ambar memuru, memur, cezaevi katibi, veznedar, tahsildar, şoför, santral memuru,
satın alma memuru, veri hazırlama kontrol işletmeni kadrolarına atanabilmek için;
1) En az ortaöğrenim mezunu olmak,
gerekir.”
72
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 8 – Unvan değişikliğine tabi kadrolara atanabilmek için;
a) Unvan değişikliği sınavında başarılı olmak,
b) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinin (C) ve (D) bentlerine
göre bir kez, (B) bendine göre iki kez disiplin cezası almamış olmak,
c) Taksirli suçlar ile kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlara çevrilmiş hükümler
dışında, ayrıca, her ne surette olursa olsun, hükümlü veya tutuklunun kaçmasına imkân
sağlama veya ceza infaz kurumuna yasak eşya sokma suçlarından mahkûmiyeti bulunmamak,
gerekir.”
MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 9 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 9 – Unvan değişikliği sınavı sonucu yapılacak atamalarda aranacak şartlar
unvanlar itibarıyla aşağıda belirtilmiştir.
a) Öğretmen, kütüphaneci, mühendis, mimar, sosyal çalışmacı, psikolog, pedagog,
sosyolog, veteriner, eczacı, diyetisyen kadrolarına atanabilmek için;
1) Öğrenim durumu itibarıyla atanacağı unvanı ihraz etmiş olmak,
2) Genel Müdürlüğün ihtiyaç duyduğu bölümlerden mezun olmak,
b) Programcı kadrosuna atanabilmek için;
1) En az iki yıllık yüksekokulların bilgisayar programcılığı bölümünden mezun olmak
veya dört yıl süreli yükseköğretim mezunu olup, Milli Eğitim Bakanlığından onaylı
programcı sertifikasına sahip olmak,
2) İki programlama dilini bilmek,
c) Tekniker kadrosuna atanabilmek için;
1) En az iki yıl süreli mesleki veya teknik yüksek öğretim mezunu olmak,
d) Teknisyen kadrosuna atanabilmek için;
1) En az mesleki veya teknik eğitim veren ortaöğretim kurumlarının ihtiyaç duyulan
ilgili bölümlerinden mezun olmak,
e) Sağlık memuru ve hayvan sağlık memuru kadrolarına atanabilmek için;
1) Sağlık memuru ve hayvan sağlık memuru unvanlarını veren fakülte, yüksek okul
veya ortaöğretim kurumlarının ihtiyaç duyulan ilgili bölümlerinden mezun olmak,
f) Gemi adamı kadrosuna atanabilmek için;
1) En az ortaöğretim mezunu olmak,
2) Kaptanlık unvanı veren bir yüksek okul mezunu olmak ya da kaptan veya gemi
adamı yeterlilik belgesine sahip olmak,
gerekir.”
MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin 10 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 10 – Bu Yönetmelik kapsamında bulunan personelin; görevde yükselme
mahiyetindeki atamaların yapılabilmesi amacıyla, 13 üncü maddenin (a), (b), (c), (d), (e), (f)
ve (g) bentlerindeki ders konularından en az 30 ve (h) bendinde yer alan ders konularından en
az 45 saat olmak üzere toplam en az 75 saat olarak düzenlenecek görevde yükselme eğitim
programına katılmaları gerekir.
Ancak zorunlu hallerde en fazla on saate kadar mazeret izni verilebilir. Kanunen
verilmesi gerekli olan izinlerde bu süre şartı aranmaz. Aylıksız izinde bulunanlar, eğitim
programı ile öngörülen toplam sürenin en az yarısı kadar eğitime katılmaları kaydıyla, bu
eğitim sonunda düzenlenecek görevde yükselme sınavına girebilirler.”
MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 11 – Görevde yükselme suretiyle atama yapılacak kadroların sınıf, unvan
derecesi ve adedi sınav tarihinden en az kırk beş gün önce personele duyurulur.
Başvuru süresi en az beş iş günü olarak belirlenir. İlan edilen kadro veya pozisyonlar
için belirlenen başvuru tarihinin son günü itibarıyla aranan nitelikleri taşıyan personel,
duyuruda belirtilen şekilde kurumuna başvuruda bulunabilir. Aylıksız izinde bulunanlar da
dâhil olmak üzere, ilgili mevzuatı uyarınca verilmesi zorunlu olan izinleri kullanmakta olan
kurum personelinin, görevde yükselme eğitimi ve sınavına katılmaları mümkündür.
73
Görevde yükselme eğitiminin yeri, tarihi ve diğer hususlar ise eğitime katılacaklara en
az 15 gün önce Genel Müdürlükçe duyurulur.”
MADDE 9 – Aynı Yönetmeliğin 12 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 12 – Başvuruda bulunanların gerekli şartları taşıyıp taşımadıkları sınav
kurulları tarafından incelenir.
Görevde yükselme eğitimine katılacakların sayısı atama yapılacak boş kadro sayısının
üç katını geçemez. Üç katından az istekli bulunması halinde ise durumu uygun olan bütün
personelin eğitime alınması sağlanır. Duyurulan kadro sayısının üç katından fazla personelin
başvurması halinde, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan
Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ekinde yer alan Ek-1 Değerlendirme Formunda
belirtildiği şekilde puanlama yapılmak suretiyle, toplam puanı en fazla olandan başlamak
üzere kadro sayısının üç katı kadar personel belirlenerek eğitime alınır.
Puanların eşitliği halinde ise sırasına göre;
a) Hizmet süresi fazla olanlara,
b) Daha üst öğrenimi bitirmiş olanlara,
c) Üst öğrenim mezuniyet notu yüksek olanlara,
öncelik verilir.
Görevde yükselme eğitim programlarını Genel Müdürlük hazırlar ve buna göre
eğitimlerini yaptırır. Genel Müdürlükçe, eğitime alınacakların sayısı, atama yapılacak
görevler ve hazırlanması düşünülen eğitim programı, bir ay önceden Devlet Personel
Başkanlığına bildirilir. Uygun görüş alınması hâlinde, anılan Başkanlık yahut uygun
bulunacak bir kamu kurum veya kuruluşu ile müştereken görevde yükselme eğitim
programları düzenlenebilir.
Görevde yükselme eğitimine, ataması adli yargı ilk derece mahkemesi adalet
komisyonlarınca yapılan personel için, öncelikle adlî yargı ilk derece mahkemesi adalet
komisyonlarının merkez ve mülhakatından yapılan başvurular arasından seçim yapılır. Adlî
yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonlarının merkez ve mülhakatından yapılan
başvurulardan, aranan şartları taşıyan münhal kadronun üç katı kadar aday bulunamadığı
takdirde eksiklik diğer komisyonlardan başvuran ve şartları taşıyan adaylar arasından
tamamlanır. Ancak ataması Bakanlıkça yapılan personel için bu hüküm uygulanmaz.
Daha önce görevde yükselme eğitimine katılmış ancak görevde yükselme sınavında
başarısız olan personel ile bu sınava katılmayan veya başarılı olup da müteakip sınava kadar
atanmamış olan personel, aynı veya benzer görev unvanları için düzenlenecek müteakip
görevde yükselme sınavına katılabilmeleri için, bu unvanlarla ilgili düzenlenecek görevde
yükselme eğitimine alınmaya ilişkin bütün usul ve esaslara tabidir.”
MADDE 10 – Aynı Yönetmeliğin 13 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 13 – Görevde yükselme eğitimi aşağıdaki konuları kapsar.
a) T.C. Anayasası;
1) Genel esaslar,
2) Temel hak ve ödevler,
3) Devletin temel organları,
b) Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi, ulusal güvenlik,
c) Devlet teşkilatı ile ilgili mevzuatı,
d) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili mevzuat,
e) Türkçe dilbilgisi ve yazışmayla ilgili kurallar,
f) Halkla ilişkiler,
g) Etik davranış ilkeleri,
h) Atanılacak görev alanı ve niteliği ile ilgili konular ile mesleki etik ilkelerine ilişkin
konular.
Düzenlenecek eğitim programında, (h) bendinde belirtilen konulara ilişkin eğitimin
ağırlığı yüzde altmışın altında olamaz.
74
Görevde yükselme eğitiminin ortak konularına ilişkin sınav sorularının
hazırlanmasında, Devlet Personel Başkanlığınca bu konularla ilgili belirlenen ders notları esas
alınır.
Görevde yükselmeye ilişkin sekretarya hizmetleri personel eğitiminden sorumlu Daire
Başkanlığınca yürütülür.”
MADDE 11 – Aynı Yönetmeliğin 14 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 14 – Görevde yükselme sınavı yazılı olarak yapılır. Sınav Genel Müdürlük
tarafından Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığına, Milli Eğitim Bakanlığına,
Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Genel Müdürlüğüne veya yüksek öğretim
kurumlarından birine yaptırılır.
Görevde yükselme eğitim programının tamamlanmasından itibaren, bir ay içinde
sınavın yapılması için Genel Müdürlük tarafından Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Başkanlığına, Milli Eğitim Bakanlığına, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Genel
Müdürlüğüne veya yüksek öğretim kurumlarından birisine başvurulur.
Bu sınavda 100 üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılırlar.
Sınavlarda kopya çekenlerin, kopya verenlerin veya bunlara teşebbüs edenlerin, sınav
kağıtlarına belirtici işaret koyanların, başvuru belgesinde gerçeğe aykırı bildirimde bulunduğu
anlaşılanların veya gerekli şartları taşımadığı daha sonra saptananların sınavları geçersiz
sayılarak, atamaları yapılmaz ve atamaları yapılmış olanların onayları iptal edilir. Ayrıca adli
ve idari işlem yapılır.
Sınava girecek aday yerine başka bir kişinin sınava girdiğinin anlaşılması halinde
ilgililerin sınavı bir tutanakla saptanarak, geçersiz sayılır. Her iki kişi hakkında da yasal işlem
yapılır.”
MADDE 12 – Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Sınav kurulları, kendisine intikal ettiği tarihten itibaren beş iş günü içerisinde sınav
sonuçlarını ilan eder ve ilgililere yazılı olarak bildirir.”
MADDE 13 – Aynı Yönetmeliğin 19 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 19 – Görevde yükselme ve unvan değişikliği sınavlarına katılanlar, sınav
sonuçlarına, sonucun kendilerine tebliğinden itibaren beş iş günü içinde, yazılı olarak sınav
kuruluna itiraz edebilir. Sınav kurulu bu itirazı, sınavı yaptırdığı kuruma iletir. Sınavı yapan
kurum on gün içinde incelemesini yaparak sonucu sınav kuruluna bildirir. Sınav kurulu itiraz
üzerine verilen kararı ilgiliye tebliğ eder. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir.
Yapılan sınavlarda hatalı sorulara tekabül eden puanlar eşit şekilde diğer sorulara
dağıtılır. Ancak soruların yüzde beşinden fazlasının hatalı olduğunun birinci fıkrada belirtilen
süre içinde yapılan itirazlar üzerine veya herhangi bir şekilde tespit edilmesi halinde, sınav
iptal edilir ve en kısa sürede yeni sınav yapılır.”
MADDE 14 – Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “ve
sicil” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 15 – Aynı Yönetmeliğin 21 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 21 – Yapılan sınav sonucunda başarılı olanlar arasından sınavda başarı
sıralamasına göre, üç ay içinde boş kadro sayısı kadar atama yapılır. Başarı notunun eşit
olması halinde ataması yapılacak personel, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde
Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik ekinde yer alan Ek-1
Değerlendirme Formundaki puanlama esas alınarak tespit edilir. Ancak, yapılan puanlama
sonunda eşitlik olması hâlinde, sırasıyla;
a) 13 üncü maddenin (h) bendine ilişkin puanı yüksek olanlara,
b) Hizmet süresi fazla olanlara,
c) Daha üst öğrenimi bitirmiş olanlara,
d) Üst öğrenim mezuniyet notu yüksek olanlara,
öncelik verilir.
75
Başarı sıralamasında ilk üçe girenlerin görev yeri tercihleri öncelikli olarak dikkate
alınır.
Duyurulan kadro veya pozisyonlardan;
a) Atanma şartlarını taşımadıkları için sınavların geçersiz sayılması veya bu sebeple
atamaların iptal edilmesi, atanılan göreve geçerli bir mazeret olmaksızın süresi içinde
başlanılmaması ya da atanma hakkından vazgeçilmesi,
b) Emeklilik, ölüm, memurluktan çekilme veya çıkarılma, başka unvanlı kadro veya
pozisyonlara ya da başka bir kuruma naklen atanma,
sebepleriyle boş kalan veya boşalanlara, görevde yükselme veya unvan değişikliği
sınavı tarihinden itibaren iki yıllık süreyi aşmamak üzere aynı unvanlı kadro veya pozisyonlar
için yapılacak müteakip sınava kadar, sınavı kazandıkları hâlde kadro yetersizliği nedeniyle
ataması yapılamayan personelin başarı sırasına göre atamaları yapılabilir.”
MADDE 16 – Aynı Yönetmeliğin 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki (d) ve
(e) bentleri eklenmiştir.
“d) Bu Yönetmelik kapsamındaki personelden doktora öğrenimini bitirmiş olanlar,
unvan değişikliği sınavına katılmaksızın öğrenimle ihraz edilen görevlere atanabilirler.
e) Bu Yönetmelik kapsamında bulunan ve doktora öğrenimini bitiren personelin,
atanılacak görev için aranan hizmet süresine sahip olmaları ve mevzuatla aranan öğrenim
şartını taşımaları kaydıyla uzman veya aynı düzeydeki görevler ile daha alt görevlere
atanmalarında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.”
MADDE 17 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 Değerlendirme Formu
yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 18 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 19 – Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
[R.G.17 Eylül 2011 – 28057]
—— • ——
Karar Sayısı :2011/2164
Ekli “Kamu Konutları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”in
yürürlüğe konulması; Maliye Bakanlığının 22/8/2011 tarihli ve 25129 sayılı yazısı üzerine,
2946 sayılı Kamu Konutları Kanununun 11 inci maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca
22/8/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Abdullah GÜL
CUMHURBAŞKANI
Recep Tayyip ERDOĞAN
Başbakan
B. ARINÇ
A. BABACAN
B. ATALAY
B. BOZDAĞ
Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı Başbakan Yardımcısı
S. ERGİN
F. ŞAHİN
E. BAĞIŞ
N. ERGÜN
Adalet BakanıAile ve Sosyal Politikalar Bakanı Avrupa Birliği BakanıBilim, Sanayi
Teknoloji Bakanı
ve
F. ÇELİK
E. BAYRAKTAR
T. YILDIZ
M. Z. ÇAĞLAYAN
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Çevre ve Şehircilik BakanıDışişleri Bakanı
Ekonomi Bakanı
V.
76
T. YILDIZ
S. KILIÇ
M. M. EKER
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Gençlik ve Spor Bakanı
Hayvancılık BakanıGümrük ve Ticaret Bakanı
İ. N. ŞAHİN
İçişleri Bakanı
C. YILMAZ
E. GÜNAY
Kalkınma Bakanı Kültür ve Turizm Bakanı
H. YAZICI
Gıda,
Tarım
ve
M. ŞİMŞEK
Maliye Bakanı
Ö. DİNÇER
İ. YILMAZ
V. EROĞLU
Milli Eğitim Bakanı Milli Savunma BakanıOrman ve Su İşleri Bakanı
R. AKDAĞ
Sağlık Bakanı
B. YILDIRIM
Ulaştırma Bakanı
KAMU KONUTLARI YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 16/7/1984 tarihli ve 84/8345 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe
konulan Kamu Konutları Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent
eklenmiştir.
“e) İdare; Devlete ait kamu konutları açısından Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel
Müdürlüğünü veya bu konutlardan tahsisli olanlardan adına kamu konutu tahsis edilen kamu
kurum veya kuruluşlarını, Ankara Namık Kemal Mahallesinde bulunan ve çeşitli Bakanlıklara
tahsis edilen kamu konutları açısından Maliye Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğünü,
diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan kamu konutları açısından ise maliki idareyi,”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 34 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Konutun tahsisine yetkili makam tarafından kendilerine tahsis yapılmadan konutları
işgal edenler veya tahsis yapıldıktan sonra gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu anlaşılanlar,
konut blok veya gruplarındaki diğer konut sakinlerinin huzur ve sükûnunu bozucu, genel
ahlak değerlerini zedeleyici tutum ve davranışlarda bulunanlar ile yönetici veya idare
tarafından alınan kararlara uymayanlar ve kendisine yapılan yazılı uyarılara rağmen bu
davranışlarında ısrar ettiği tespit edilenler hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
33 üncü madde gereğince konutta oturma süresini doldurduğu halde konutu tahliye
etmeyenlerden, tahliye tarihine kadar geçecek süreler için tebligata gerek olmaksızın konutun
tahliye edilmesi gereken tarihten itibaren kamu kurum ve kuruluşları tarafından işgaliye
bedeli tahsil edilir. Bu bedel; konutun tahliye edilmesi gereken tarihten sonraki üç ay için,
ödenmesi gereken kira bedelinin iki katı, daha sonraki aylar için ise dört katı olarak uygulanır.
Ancak, bu şekilde oturulan süreler 33 üncü madde ile belirlenmiş olan sürelerin uzatılması
sonucunu doğurmaz ve oturanlar yönünden bir hak teşkil etmez.”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 35 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Devlete ait kamu konutları, 178 sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü maddesinin (e) bendi uyarınca Maliye
Bakanlığı Milli Emlak Genel Müdürlüğünce yönetilir. Üzerinde kamu konutu bulunan
Hazineye ait taşınmazlardan Maliye Bakanlığınca Hazineye ait taşınmazların idaresine ilişkin
yöntemlerle değerlendirilmek suretiyle ekonomiye kazandırılmalarının daha uygun olacağına
karar verilenlerin tahsisleri, adına tahsis yapılan idarelerin görüşleri de alınmak suretiyle
kaldırılır. Fiilen kamu konutu olarak kullanılan ve tahsisleri kaldırılanların yerine Maliye
Bakanlığı tarafından başka kamu konutları tahsis edilir. Tahsisleri kaldırılan kamu
konutlarında oturanlara, kurumları tarafından Maliye Bakanlığınca yeni tahsis edilen kamu
konutlarından tahsis yapılır. Adına yeni kamu konutu tahsis edilenlerce kurumlarınca
yapılacak yazılı tebligat tarihinden itibaren en geç otuz gün içinde oturulan kamu konutunun
77
boşaltılması zorunludur. Bu süre içerisinde kamu konutunu boşaltmayanlar hakkında 34 üncü
maddeye göre işlem yapılır. Adına yeni kamu konutu tahsis edilenlerin zorunlu nitelikteki
taşınma masrafları Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde bu Bakanlık
tarafından ilgililerine ödenir. Bu amaçla gerektiğinde Maliye Bakanlığınca hizmet satın
alınabilir.”
MADDE 4 – Sayıştayın görüşü alınan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 5 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
23/9/1984
18524
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
114/10/1986
19251
224/10/1987
19614
313/12/1988
20018
416/2/1991
20788
525/7/1992
21295
628/10/1992
21389
716/5/1996
22638
83/5/1998
23331
921/5/1998
23348
103/7/1998
23391
1118/5/2000
24053
1211/6/2002
24782
138/12/2002
24957
142/7/2004
25510
[R.G.20 Eylül 2011 – 28060]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
CEZA MUHAKEMESİNDE SES VE GÖRÜNTÜ BİLİŞİM SİSTEMİNİN
KULLANILMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, soruşturma ve kovuşturma aşamasında
Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkemece dinlenilmesine gerek görülen kişilerin Ses ve
Görüntü Bilişim Sistemi kullanılarak dinlenilmesi, kayda alınması, saklanması ile bunun için
gerekli teknik altyapının kurulmasına ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi
Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve 27/12/2007 tarihli ve 5726
sayılı Tanık Koruma Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar ve kısaltmalar
78
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Adalet Bakanlığını,
b) Bilişim sistemi: Bilgisayar, çevre birimleri, iletişim altyapısı ve programlardan
oluşan veri işleme, saklama ve iletmeye yönelik sistemi,
c) SEGBİS: UYAP Bilişim Sisteminde ses ve görüntünün aynı anda elektronik ortamda
iletildiği, kaydedildiği ve saklandığı Ses ve Görüntü Bilişim Sistemini,
ç) SEGBİS yazılımı: UYAP Bilişim Sisteminde SEGBİS’in gerçekleştirilmesi için
geliştirilen yazılımı,
ç) Talep eden makam: SEGBİS ile dinlemeyi talep eden Cumhuriyet savcılığı, hâkim ve
mahkemeyi,
d) Talep edilen makam: SEGBİS ile dinleme talep edilen Cumhuriyet savcılığı, hâkim
ve mahkemeyi,
e) UYAP Bilişim Sistemi: Adalet hizmetlerinin elektronik ortamda yürütülmesi
amacıyla oluşturulan bilişim sistemini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Teknik Esaslar
Sistem için gerekli standartlar
MADDE 4 – (1) Görüntü ile sesin aynı anda güvenli bir şekilde iletilebilmesi ve
kaydedilebilmesi gerekir.
(2) Görüntü, ilgilinin yüz ifadelerini, vücut hareketlerini, tavır ve davranışlarını
gözlemlemeye; ses, ilgilinin duygularını anlamaya ve söylediklerini anlaşılır şekilde
dinlemeye imkân verecek nitelikte olur.
(3) Bilgi, belge ve delillerin elektronik ortamda anında iletilebilmesi gerekir.
Sistemin kurulması
MADDE 5 – (1) Bakanlık, UYAP Bilişim Sistemi kapsamında SEGBİS’i kurar, işletir,
geliştirir, bakım ve idamesini sağlar.
Kayıtların saklanması
MADDE 6 – (1) SEGBİS ile elde edilen kayıtlar, nitelikli elektronik imza ile
imzalanarak güvenli bir şekilde talep eden makam tarafından saklanır.
Yazılı tutanağa dönüştürme
MADDE 7 – (1) SEGBİS ile elde edilen kayıtlar, ilgili mevzuatta öngörülen usule göre
UYAP Bilişim Sisteminde yazılı tutanağa dönüştürülüp, elektronik imza ile imzalanır. Yazılı
tutanağa dönüştürme işlemleri için yazılım veya donanım araçları kullanılabilir.
(2) Bu kayıtların tutanağa dönüştürülmesi işlemi; soruşturma aşamasında soruşturmayı
yürüten Cumhuriyet başsavcılığı veya hâkim tarafından, kovuşturma aşamasında ise esas
mahkemesince yapılır.
Kayıtların taraflara verilmesi ve izlenmesi
MADDE 8 – (1) Ses ve görüntü kayıtları taraflara verilmez ancak yazılı tutanağa
dönüştürülen kayıtlar kanunlarda öngörülen şartlara uygun olarak verilebilir.
(2) Talep veya itiraz halinde ses ve görüntü kayıtları, kanunlarda öngörülen şartlara
uygun olarak soruşturma ve kovuşturma makamı gözetiminde ilgilisine izletilebilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılacağı Durumlar
Soruşturma veya kovuşturma işlemlerinin kayda alınması
MADDE 9 – (1) Görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması olanağının varlığı
hâlinde, kanunlardaki usul ve esaslar dairesinde, soruşturma veya kovuşturma aşamasında
yapılan her türlü işlem SEGBİS ile kayda alınır.
(2) Ancak;
a) Mağdur çocukların,
b) Duruşmaya getirilmesi mümkün olmayan ve tanıklığı maddi gerçeğin ortaya
çıkarılması açısından zorunlu olan kişilerin,
79
tanıklığında bu kayıt zorunludur.
Kimliği saklı tutulan tanıkların dinlenilmesi
MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik hükümleri, Tanık Koruma Kanunu ile 11/11/2008
tarihli ve 27051 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhuriyet Başsavcılıkları ve
Mahkemelerce Alınacak Tanık Koruma Tedbirlerine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında
Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak şartıyla kimliği saklı tutulan tanıkların
dinlenilmesinde de uygulanır.
(2) Kimliği saklı tutulan tanıklar SEGBİS ile uzaktan dinlenebilir. Bu dinleme sırasında
kimliği saklı tutulan tanığın bulunduğu yer yetkili Cumhuriyet savcısı veya hâkimi hazır
bulunur.
Uluslararası karşılıklı adli yardımlaşma işlemlerinde kullanılması
MADDE 11 – (1) Uluslararası karşılıklı adli yardımlaşma çerçevesinde SEGBİS
kullanılabilir.
(2) Dinlemenin ne şekilde tertip edileceği ve ücret konusu taraflar arasındaki
mutabakatla sağlanır.
(3) SEGBİS ile adli yardımlaşma talepleri sesli ve görüntülü iletişim tekniğinin
uygulanması talebi örneği doldurularak Bakanlık aracılığıyla gerçekleştirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Usul Hükümleri
Huzurda bulunanlar
MADDE 12 – (1) Huzurda bulunanların dinlenmesinde 9 uncu madde hükümleri
uygulanır.
Huzurda bulunamayanlar
MADDE 13 – (1) Soruşturma ve kovuşturma aşamasında talep eden makam tarafından
kabul edilen mazeretleri nedeniyle hazır bulunamayan kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi
SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve
dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili kolluk birimine bildirir. İlgili kolluk birimi,
yeterli sayıda kolluk görevlisinin dinleme işlemi sırasında hazır bulunmasını sağlar.
(3) İlgili kolluk görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda, dinlenecek
kişiyi, dinlemenin yapılacağı yerde hazır eder.
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde
belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, kolluk görevlisince düzenlenir ve imzalanır.
Ceza infaz kurumunda bulunanlar
MADDE 14 – (1) Teknik altyapının hazır olması durumunda ceza infaz kurumunda
bulunan kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi, SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve
dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili ceza infaz kurumu yönetimine bildirir.
(3) İlgili ceza infaz kurumu görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda,
dinlenecek kişiyi, dinleme odasında hazır eder.
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde
belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, ceza infaz kurumu görevlisince düzenlenir ve
imzalanır.
Tedavi kurumlarında bulunanlar
MADDE 15 – (1) Soruşturma ve kovuşturma aşamasında tedavi kurumlarında bulunan
kişi SEGBİS ile dinlenebileceği gibi SEGBİS üzerinden duruşmalara da katılabilir.
(2) Talep eden makam, dinleme yapacağı kişinin kimlik bilgilerini, dinleme zamanını ve
dinleme için yapılması gereken hazırlıkları ilgili tedavi kurumu yönetimine ve kolluk birimine
bildirir. İlgili kolluk birimi, yeterli sayıda kolluk görevlisinin dinleme işlemi sırasında hazır
bulunmasını sağlar.
(3) İlgili kolluk görevlisi, ikinci fıkrada belirtilen talimatlar doğrultusunda, dinlenecek
kişiyi, dinleme odasında hazır eder.
80
(4) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlenecek kişinin dinleme talebinde
belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak, kolluk görevlisince düzenlenir ve imzalanır.
Yargı çevresi dışında bulunanlar
MADDE 16 – (1) Talep eden makam, SEGBİS kullanmak suretiyle dinleyeceği kişileri,
bu kişilere ait adres ve kimlik bilgileri ile varsa isnat olunan suçu ya da olayı, dinleme için
yapılması gereken hazırlıkları talep edilen makama bildirir.
(2) Talep edilen makam talep doğrultusunda, dinlenecek kişinin dinleme odasında hazır
edilmesini, bu kişinin dinleme talebinde belirtilen kişi olduğuna dair bir tutanak
düzenlenmesini sağlar.
(3) Talep eden makam ayrıca belirtmediği sürece, dinlemeden önce dinlenecek kişinin
kimliği, adliyelerde yazı işleri müdürü veya hâkim tarafından görevlendirilecek personel
marifetiyle tespit edilir.
Yakalama halinde dinleme
MADDE 17 – (1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine
soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi, derhal yetkili hâkim veya mahkeme
önüne çıkarılır. Şayet çıkarılamıyorsa;
a) Yakalamanın yapıldığı yer Cumhuriyet başsavcılığı, işin niteliğine göre yakalamayı
talep eden ya da yakalama kararını veren makam ile irtibata geçer.
b) İrtibata geçilen makamın uygun görmesi halinde yakalanan şahıs, SEGBİS ile
dinlenilmesi için hazır edilir. Yakalamanın yapıldığı yerde SEGBİS yoksa bu sistemin
bulunduğu ve kullanıma hazır olduğu en yakın yer Cumhuriyet başsavcılığı veya
mahkemesine götürülür.
c) En geç yirmi dört saat içinde bu işlemler yapılamıyorsa, aynı süre içinde en yakın
sulh ceza hâkimi önüne çıkarılır; serbest bırakılmadığı takdirde, yetkili hâkim veya
mahkemeye en kısa zamanda gönderilmek üzere tutuklanır.
(2) Birinci fıkraya göre tutuklanan kişi, işin niteliğine göre yetkili Cumhuriyet savcısı,
hâkim veya mahkemece uygun görülmesi halinde SEGBİS’in kullanılması suretiyle de
dinlenebilir.
Dinleme sırasında hazır bulunacaklar
MADDE 18 – (1) Dinleme sırasında dinlenecek kişinin bulunduğu yerde Cumhuriyet
savcısı veya hâkimin hazır bulunması, talep eden makamın isteğine bağlıdır.
Dinlenecek kişiye bilgi verme
MADDE 19 – (1) İlgililere görüntü ve ses kaydının yapılacağı konusunda bilgi verilir.
Diğer usuli işlemler
MADDE 20 – (1) Kimlik tespitine ilişkin tutanak zorunluluk nedeniyle haricen
tutulmuş ise taranıp, aslı ile aynı olduğuna dair ibare eklenerek, yine elektronik imza ile
imzalanmak suretiyle dinleme talep eden makama, UYAP Bilişim Sistemi üzerinden
gönderilir.
(2) Belge asılları mahallinde saklanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
SEGBİS’in kullanılabileceği diğer alanlar
MADDE 21 – (1) SEGBİS, Yargıtay, Bölge Adliye Mahkemeleri dâhil kanun yolu
makamlarınca ve Ceza Muhakemesi Kanununun uygulandığı durumlarda da kullanılabilir.
Kayıtların kanun yolu makamlarına gönderilmesi
MADDE 22 – (1) Kanun yollarına müracaat halinde ses ve görüntü kayıtları itiraz,
istinaf veya temyiz merciine gönderilir.
Teknik personel
MADDE 23 – (1) SEGBİS’in çalışmasını temin için yeteri kadar teknik personel
görevlendirilir.
Yürürlük
MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
81
Yürütme
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
[R.G.20 Eylül 2011 – 28060]
—— • ——
ADALET BAKANLIĞI CEZA İNFAZ KURUMLARI İLE TUTUKEVLERİ
KONTROLÖRLERİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 1/11/1997 tarihli ve 23157 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Adalet
Bakanlığı Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri Kontrolörleri Yönetmeliğinin 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yönetmelik” tanımı yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin; hükümlü ve tutukluların emanete alınan
kişisel paralarına ait hesap, döviz hesabı, kıymetli evrak ve eşya hesabı, genel bütçe avans
hesabı, hurda ve her türlü atık satış bedelleri hesabı, elektrik parası hesabı, genel bütçe ambar
hesabı ile genel bütçe maddi duran varlıklar hesabını, işyurtlarının ise kasa, banka, ambar,
atölye, kantin, çay ocağı, tabldot, satış mağazaları gibi faaliyet konusu işkolları ile maddi
duran varlıkların mevcudunu saymak, işlemlerini incelemek, gerektiğinde incelemesini
yapabilmek için mühür altına almak,”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 15 inci maddesinin başlığı “Yazılı ve Sözlü Sınavı”
olarak değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Yazılı sınavlar, 18/3/2002 tarihli ve 2002/3975 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile
yürürlüğe konulan Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında
Genel Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan Kamu Personeli Seçme Sınavına göre
gerçekleştirilir ve bu sınavda, Bakanlıkça öngörülen puan türleri esas alınır. Bakanlığın
gerekli görmesi halinde bu sınavı kazanan adaylar arasında ikinci bir yazılı sınav daha
yapılabilir.”
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin başlığı “Genel Şartlar” olarak ve
aynı maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentleri ile ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“b) Sınavın yapıldığı tarihte 35 yaşını doldurmamış olmak,”
“d) Kamu Personeli Seçme Sınavında başarılı olmak,”
“Sınava katılabilmek için, müracaat formu ve mezun olunan okul diploması aslı veya
kurumca onaylı örneği ya da geçici mezuniyet belgesiyle Personel Genel Müdürlüğüne
başvurulur.”
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Sınavların yapılacağı yer, gün ve saat sınav kurulunca tespit edilerek sınav gününden
en az 1 ay önce boş kadroların sayısı ve derecesi de belirtilmek suretiyle Resmi Gazete’de ve
Türkiye genelinde yayınlanan tirajı en yüksek ilk beş gazetenin en az birisi ile Bakanlığın
internet sitesinde ilan edilir.”
MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş ve altıncı fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
“Sınav sonuçları, yazılı ve sözlü notları toplamının ortalamasını gösterir şekilde sınav
kurulu tarafından Bakanlık internet sitesinde ilan edilir.”
MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin 26 ncı maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
82
“Bu atama sırasında adaylardan 16 ncı maddede yazılı belgelere ek olarak sabıka
kaydına dair yazılı beyanı, askerlikle ilişiği olmadığına dair yazılı beyanı, 4 adet vesikalık
fotoğraf ve mal beyannamesi alınır.”
MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin 36 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Adalet müfettişlerince müstakilen denetlenen birimlerde, bu denetimin başladığı
tarih, kontrolörlerce yapılan denetimlerde ise önceki denetimin başladığı tarihten yeni
denetimin başladığı tarihe kadar,”
MADDE 9 – Aynı Yönetmeliğin 46 ncı maddesinin onbeşinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş, ondördüncü fıkrasının birinci paragrafı ile onaltıncı fıkrasının onaltıncı paragrafı
yürürlükten kaldırılmıştır.
“Ceza infaz kurumları ile tutukevlerinin denetiminde; hükümlü ve tutukluların emanete
alınan kişisel paralarına ait hesap, döviz hesabı, kıymetli evrak ve eşya hesabı, genel bütçe
avans hesabı, hurda ve her türlü atık satış bedelleri hesabı, elektrik parası hesabı, genel bütçe
ambar hesabı, genel bütçe maddi duran varlıklar hesabının tespit ve sayım işlemleri yapılır.”
MADDE 10 – Aynı Yönetmeliğin 49 uncu maddesinin dördüncü fıkrası ve beşinci
fıkrasının (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Denetim raporlarına; ceza infaz kurumu ve genel idareyle ilgili olarak, yönetim servisi,
psiko sosyal servis, eğitim servisi ve sağlık servisinin çalışmalarını gösterir raporlar ile
denetime başlanıldığı tarih itibariyle işyurdunca düzenlenecek detaylı mizan eklenir.”
“f) Ceza infaz kurumları ile işyurtlarında görev yapan personelin mesleki durumları,
başarı dereceleri, sosyal yaşayışları, varsa kişisel sorunları, gerçek ve tüzel kişiler ile kamu
kurum ve kuruluşlarıyla olan ilişkileri,”
MADDE 11 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 12 – Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
[R.G.24 Eylül 2011 – 28064]
—— • ——
Vakıflar Genel Müdürlüğünden:
5737 SAYILI VAKIFLAR KANUNUNUN GEÇİCİ 11 İNCİ MADDESİNİN
UYGULANMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Başvuru Süresi
Amaç
MADDE 1 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin amacı, 20/2/2008 tarihli ve 5737 sayılı Vakıflar
Kanununun, cemaat vakıflarıyla ilgili geçici 11 inci maddesinde yer alan hükümlerin
uygulama usul ve esaslarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 ‒ (1) Bu Yönetmelik; cemaat vakıflarının 1936 Beyannamesinde kayıtlı
olup; malik hanesi açık olan, kamulaştırma, satış ve trampa dışındaki nedenlerle Hazine,
Vakıflar Genel Müdürlüğü, belediye ve il özel idaresi adına kayıtlı olan taşınmazları ile kamu
kurumları adına tescilli olan mezarlıkları ve çeşmelerinin tapu kayıtlarındaki hak ve
mükellefiyetleri ile birlikte vakıfları adına tescili ile cemaat vakıfları tarafından satın alınmış
veya cemaat vakıflarına vasiyet edildiği veya bağışlandığı halde, mal edinememe gerekçesiyle
Hazine veya Genel Müdürlük adına tapuda kayıt edilen taşınmazlardan üçüncü şahıslar adına
kayıtlı olanların Maliye Bakanlığınca tespit edilen rayiç değerinin Hazine veya Genel
Müdürlük tarafından ödenmesine ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
83
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, Vakıflar Kanununun geçici 11 inci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Başvurunun süresi
MADDE 4 ‒ (1) Vakıflar Kanununun geçici 11 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca
yapılacak başvuruların süresi 27/8/2011 tarihinden itibaren on iki ay olup, ikinci fıkrası
uyarınca yapılacak başvurular ise süreye tabi değildir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tescil Edilecek Taşınmazlar
Tescil edilecek taşınmazlar
MADDE 5 – (1) Cemaat vakıflarının 1936 Beyannamesinde kayıtlı olmak şartıyla;
tapuda malik hanesi açık olan taşınmazlar, kamulaştırma satış ve trampa dışındaki nedenlerle
Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, belediye ve il özel idaresi adına tapuda kayıtlı taşınmazlar
ile kamu kurumları adına tescilli olup halen bu vasıflarını koruyan mezarlıklar ve çeşmelerdir.
Başvurunun şekli ve istenilen belgeler
MADDE 6 – (1) Cemaat vakıfları, 5 inci maddede belirtilen taşınmazların adlarına
tescili için ek-1’deki formu doldurarak aşağıdaki belgelerle birlikte vakfın bağlı olduğu
vakıflar bölge müdürlüğüne başvururlar.
a) Gerekçeli vakıf yönetim kurulu kararı,
b) Taşınmazın işaretlendiği 1936 Beyannamesi,
c) Taşınmaza ait tapulama tutanağı veya kadastro beyannamesi dahil tüm tapu tedavül
kayıtları.
Değerlendirme
MADDE 7 ‒ (1) Başvurular, vakıflar bölge müdürlüğünce incelenerek Vakıflar Genel
Müdürlüğüne gönderilir. Vakıflar Meclisi tarafından yapılacak inceleme sonucunda verilecek
karar vakıflar bölge müdürlüğünce cemaat vakfına tebliğ edilir.
Vakfı adına tescil
MADDE 8 ‒ (1) Vakıflar bölge müdürlüğünce, başvuruda bulunan cemaat vakfına,
tescilin uygun bulunduğuna dair Vakıflar Meclisi kararı ile vakıf yetkilisi adına düzenlenen
yetki belgesi verilir.
(2) Cemaat vakıflarının tescile ilişkin talepleri tapu sicil müdürlüğünce altmış gün
içerisinde sonuçlandırılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bedeli Ödenecek Taşınmazlar
Bedeli ödenecek taşınmazlar
MADDE 9 – (1) Cemaat vakıfları tarafından satın alınmış veya cemaat vakıflarına
vasiyet edildiği veya bağışlandığı halde, mal edinememe gerekçesiyle Hazine veya Vakıflar
Genel Müdürlüğü adına tapuda kaydedilen taşınmazlardan üçüncü şahıslar adına kayıtlı
olanlardır.
Başvurunun şekli ve istenilen belgeler
MADDE 10 – (1) Cemaat vakıfları 9 uncu maddede belirtilen taşınmazların rayiç
değerinin ödenmesi için ek-1’deki formu doldurarak aşağıdaki belgelerle birlikte vakfın bağlı
olduğu vakıflar bölge müdürlüğüne başvururlar.
a) Gerekçeli vakıf yönetim kurulu kararı,
b) Taşınmaz satın alma yoluyla edinilmişse satın almaya ilişkin belgeler, vasiyet
yoluyla edinilmişse vasiyetname, varsa tenfiz kararı, bağış yoluyla edinilmişse bağışı tevsik
edici belgeler veya mahkeme kararı,
c) Taşınmaza ait tapulama tutanağı veya kadastro beyannamesi dahil tüm tapu tedavül
kayıtları.
Değerlendirme
MADDE 11 ‒ (1) Başvurular, vakıflar bölge müdürlüğünce incelenerek Vakıflar Genel
Müdürlüğüne gönderilir. Vakıflar Meclisi tarafından yapılacak inceleme sonucunda verilecek
karar vakıflar bölge müdürlüğünce cemaat vakfına tebliğ edilir.
84
Bedele ilişkin başvuru
MADDE 12 – (1) Vakıflar Meclisince taşınmazın 9 uncu madde kapsamında olduğu ve
bedelinin ödenmesi gerektiği yönünde tespit kararı verilmesi halinde, vakıflar bölge
müdürlüğünce bu karar ile birlikte taşınmazın ödemeye esas kıymet takdirinin yapılması
taşınmazın bulunduğu illerde defterdarlıklardan, ilçelerde malmüdürlüklerinden istenir.
Komisyon ve kıymet takdiri
MADDE 13 ‒ (1) Taşınmazların rayiç değerinin tespiti vakıflar bölge müdürlüğünün
talebi üzerine; illerde defterdarlıklar, ilçelerde malmüdürlükleri bünyesinde 19/6/2007 tarihli
ve 26557 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında
Yönetmelik hükümlerine göre oluşturulan bedel tespit komisyonlarınca yapılır. Rayiç değer
tespit işlemleri otuz gün içinde sonuçlandırılarak vakıflar bölge müdürlüğüne bildirilir.
(2) Tespit edilen bedel, vakıflar bölge müdürlüğü tarafından en geç on beş gün içinde
cemaat vakfına tebliğ edilir.
(3) Tespit edilen bedele, tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde gerekçeleri ile
birlikte vakıflar bölge müdürlüğüne itiraz edilebilir. Vakıflar bölge müdürlüğünce itirazlar
merkezi denetim elemanlarına incelettirilmek üzere en geç on beş gün içinde defterdarlığa
bildirilir. Yapılan itirazlar, en geç kırkbeş gün içinde rapora bağlanarak, sonucu cemaat
vakfına tebliğ edilmek üzere vakıflar bölge müdürlüğüne gönderilir.
Bedelin ödenmesi
MADDE 14 ‒ (1) Tebliğ edilen bedel üzerinde uzlaşma sağlanması halinde veya
ihtirazî kayıtla kabul halinde tespit edilen bedel, taşınmaz Hazine tarafından satılmış ise ilgili
defterdarlık, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından satılmış ise ilgili vakıflar bölge müdürlüğü
tarafından başvuru tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde cemaat vakfına ödenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Tapu sicil müdürlüklerince tapu kayıt örneklerinin ve diğer belgelerin verilmesi
MADDE 15 – (1) Tapu sicil müdürlüklerince; bu Yönetmelik kapsamında kalan
taşınmazla ilgili tapu kayıt örnekleri veya diğer belgeler, talep eden cemaat vakfı yetkilisine
veya vakıflar bölge müdürlüğü görevlisine verilir.
Yürürlük
MADDE 16 ‒ (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 ‒ (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Vakıflar Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu
Başbakan Yardımcısı yürütür.
Ek-1
5737 SAYILI VAKIFLAR KANUNUNUN GEÇİCİ 11 İNCİ MADDESİ
UYARINCA YAPILACAK MÜRACAAT FORMU
MÜRACAATI YAPAN CEMAAT VAKFI:
TAPU VE TAŞINMAZ BİLGİLERİ
İLİ
İLÇESİ
MAHALLESİ
CADDESİ
SOKAĞI
85
KAPI NO
PAFTA
ADA
PARSEL
CİNSİ
YÜZÖLÇÜMÜ
HİSSE MİKTARI
MALİKİ
KAYITLARDA ŞERH OLUP OLMADIĞI
FİZİKİ DURUMU VE HALİ HAZIR
KULLANIM ŞEKLİ
a)1936 Beyannamesi
TALEP
b) Satın alma
GEREKÇESİ
c) Vasiyet
d) Bağış
KİMİN TASARRUFUNDA OLDUĞU
DAVA KONUSU OLUP OLMADIĞI
VARSA DAVA BİLGİLERİ
5737 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ 7.
MADDESİ KAPSAMINDA MÜRACAAT
EDİLİP EDİLMEDİĞİ
VAKIF YETKİLİSİNİN
ADI SOYADI VE İMZASI
[R.G.01 Ekim 2011 – 28071]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
MİRASÇILIK BELGESİ VERİLMESİ VE TERK EDEN EŞİN ORTAK KONUTA
DAVET EDİLMESİ İŞLEMLERİNİN NOTERLER TARAFINDAN
YAPILMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Dayanak
Amaç
86
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, mirasçılık belgesi verilmesi ve terk eden eşin
ortak konuta davet edilmesi işlemlerinin noterler tarafından yapılmasına ilişkin usul ve
esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; nüfus kayıtlarının yeterli olduğu, yargılamanın
gerekmediği veya talep edenin yabancı olmadığı hallerde mirasçılık belgesi verilmesi ve terk
eden eşin ortak konuta davet edilmesi işlemlerinin mahkemeler yanında noterliklerce
yapılabilmesine ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 18/1/1972 tarihli ve 1512 sayılı Noterlik Kanununun
71/A, 71/B ve 71/C maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Mirasçılık Belgesi Verilmesi
Belge verilmesi
MADDE 4 – (1) Noter, başvuru üzerine nüfus kayıtlarını inceleyerek öncelikle ilgilinin
yasal mirasçı olup olmadığını tespit eder.
(2) Mirasçılığın tespitinde ilgili tarafından sunulacak güncel nüfus kayıt örnekleri veya
noter tarafından elektronik ortamda temin edilecek kayıtlar esas alınır. Nüfus kayıt örneğinin
elektronik ortamda temin edilememesi halinde, bu kayıtlar noterce nüfus müdürlüğünden
yazıyla da istenebilir.
(3) İlgilinin nüfus kayıtlarına göre yasal mirasçı olduğunun tespit edilmesi halinde özel
kanunlardaki usuller de dikkate alınarak ilgiliye, miras paylarını gösterir mirasçılık belgesi ve
suretleri verilir.
Belge verilemeyecek haller
MADDE 5 – (1) Nüfus kayıtlarının mirasçılık belgesi verilmesi konusunda yeterli
olmaması, yabancılar tarafından talep edilmesi veya mirasçılık belgesi verilmesinin bilirkişi
incelemesi yapılmasını, tanık dinlenmesini gerektirmesi ya da talebin yabancılık unsuru
taşıması gibi yargılamayı gerektiren durumlarda, noterlerce mirasçılık belgesi verilemez.
İtiraz
MADDE 6 – (1) Noterlikçe verilen mirasçılık belgesi hakkında, başvuruyu yapan ya da
bu belge sebebiyle menfaatinin ihlâl edildiğini iddia edenler tarafından, 12/1/2011 tarihli ve
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre yetkili sulh hukuk mahkemesine itirazda
bulunulabilir. İtiraz üzerine verilen kararın bir örneği mirasçılık belgesini veren noterliğe ve
Türkiye Noterler Birliğine bildirilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Terk Eden Eşin Ortak Konuta Daveti
Ortak konuta davet
MADDE 7 – (1) Noter, 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medenî Kanununun 164
üncü maddesinde düzenlenen terk nedenine dayalı boşanma davasının ön koşulu olan terk
ihtarının yapılmasını talep eden eşin istemi üzerine ihtarname düzenler. İhtar, dava şartları
incelenmeksizin yapılır.
İhtarın şekli
MADDE 8 – (1) Terk eden eşe gönderilen ihtar;
a) İhtar gönderen eşin ad, soyad ve adresini,
b) İhtar gönderilen eşin ad, soyad ve adresini,
c) Davet edilen ortak konutun adresini,
ç) Davet edilen eş ve yanında çocukları varsa bunların ortak konuta dönmesi için
gereken giderler ile konuta kabul edilmemesi halinde dönüş için yol ve konaklama giderlerini
karşılayacak yeterli paranın konutta teslim şeklinde gönderilmesi durumunda buna ilişkin
açıklamayı,
d) Davet edilen konuta ait anahtarın bulunduğu yeri,
87
e) İki ay içinde dönmesi gerektiğini, dönmemesi halinde hakkında Türk Medenî
Kanununun 164 üncü maddesine göre boşanma davasının açılabileceğini,
kapsar.
(2) Ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta
dönmeyi engelleyen eşe de ihtar gönderilir.
Terk ihtarının tebliği
MADDE 9 – (1) Terk eden eşe ihtar 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu
hükümlerine göre yapılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Başvuru tutanağının düzenlenmesi
MADDE 10 – (1) Mirasçılık belgesi verilmesi veya terk eden eşin ortak konuta davet
edilmesi talepleri sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Başvuru üzerine talep tutanağa geçirilir.
Tutanağın düzenlenmesinde Türkiye Noterler Birliğinin bu Yönetmelik hükümleri gereğince
hazırlayacağı formlar kullanılır.
İşlem yapmaya yetkili kişiler
MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik uyarınca yapılacak işlemler, bizzat noter veya
noterlik dairesinde kendisine imza yetkisi verilmiş olan hukuk fakültesi mezunu görevli ya da
noter stajyeri tarafından yerine getirilir.
Belgelerin saklanması ve mahkemeye gönderilmesi
MADDE 12 – (1) Noterlik Kanununun 71/A maddesi uyarınca düzenlenen evrak, genel
usullere göre saklanır. Bu evrakın imzalı örneği 13/7/1976 tarihli ve 15645 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 56 ncı maddesinde belirtilen dosya
ve kartonların dışında ayrıca özel bir dosyada tutulur. Bu dosyanın oluşturulmasına ilişkin
usul Türkiye Noterler Birliği tarafından belirlenir.
(2) Mirasçılık belgesine itiraz edilmesi halinde mirasçılık belgesi veya terke dayalı
boşanma davası açılması durumunda ihtarname, ilgili mahkemenin talebi halinde özel
dosyasından çıkartılıp mahkemeye doğrudan gönderilir.
Bilgi ve belgelerin elektronik ortamda paylaşımı ve kaydı
MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında yapılacak işlemler ve bu işlemlere ilişkin
bilgi ve belge alışverişi, gerektiğinde güvenli elektronik imza kullanılmak suretiyle,
elektronik ortamda da gerçekleştirilebilir. Bu şekilde yapılan işlemler elektronik ortamda
merkezî olarak kaydedilir.
Nüfus kaydı sorgulaması
MADDE 14 – (1) Kimlik Paylaşımı Sisteminden ve Adres Paylaşımı Sisteminden
yapılan sorgulama giderleri ilgiliden makbuz karşılığında tahsil edilir.
Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin uygulanacağı haller
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde Noterlik Kanunu
Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Adalet Bakanı yürütür.
[R.G.04 Ekim 2011 – 28074]
—— • ——
İçişleri Bakanlığından:
MAHALLİ İDARELER HARCAMA BELGELERİ YÖNETMELİĞİNDE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
88
MADDE 1 – 15/8/2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mahalli
İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 7 nci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde
yer alan “nüfus cüzdanlarının onaylı suretleri” ibaresi “T.C. kimlik numaraları” olarak
değiştirilmiştir.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer
alan “Aile cüzdanının dairesince onaylı örneği veya nüfus kayıt örneği” ibaresi “Aile Yardım
Bildirimi” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 3 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4 – Bu Yönetmelik hükümlerini İçişleri Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
15/8/2007
26614
[R.G.07 Ekim 2011 – 28077]
—— • ——
Çevre ve Şehircilik Bakanlığından:
İSKÂN KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 2/12/2007 tarihli ve 26718 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İskân
Kanunu Uygulama Yönetmeliğinin 13 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi ile üçüncü
fıkrasında yer alan “yüzde dörttür” ibaresi “yüzde ikidir”; 14 üncü maddesinin dokuzuncu
fıkrasında yer alan “yüzyirmi metrekareyi” ibaresi “yüzelli metrekareyi” ve aynı fıkranın (e)
bendinde yer alan “yüzde beş faizli” ibaresi “yüzde iki faizli” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 22 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğe aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“Tadil edilmiş faiz oranlarına ilişkin geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Tadil edilmiş olan faiz oranları, 13 üncü ve 14 üncü madde
kapsamında kullandırılmış olup da henüz geri ödenmemiş veya geri ödenmekte olan kredilere
de uygulanır.”
MADDE 4 – Bu Yönetmeliğin 2 nci maddesi yayımı tarihinde; diğer maddeleri
3/1/2011 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 5 – Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Şehircilik Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
2/12/2007
26718
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
131/7/2009
27305
28/5/2010
27575
[R.G. 13 Ekim 2011 – 28083]
—— • ——
89
Maliye Bakanlığından:
ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO:21)
4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa1 ekli (I) sayılı listedeki mallarda ÖTV
uygulamalarına ilişkin ÖTV Genel Tebliğlerinde aşağıdaki düzenlemelerin yapılması uygun
görülmüştür.
1. ÖTV KANUNUNUN 8/1 İNCİ MADDESİ KAPSAMINDAKİ TECİL-TERKİN
UYGULAMASINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 1 Seri No.lu ÖTV Genel
Tebliğinin2 (9.1.) bölümünde aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
1.1. Tebliğin (9.1./d) no.lu bölümünün ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Bu kullanımın, üretimin gerçekleştiği takvim yılını takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar
YMM tarafından düzenlenen üretim raporu ile tevsik edilmesi gerekmektedir. Bu raporun
gerek imalatta kullanılan gerekse imal edilen mala ilişkin G.T.İ.P. numarası bilgileri, bu
malların stok bilgileri ve imal edilen malın teslim bilgilerini (alıcının vergi kimlik numarası,
adı, soyadı veya unvanı, teslim edilen malların G.T.İ.P. numarası itibarıyla miktarı, tutarı ve
Gelir İdaresi Başkanlığınca istenecek bilgileri) kapsaması zorunludur. YMM’ler; yaptıkları
tasdikin doğru olmaması nedeniyle, tasdik raporunda yer alan mevzuata aykırı hususların
tespit edilmesi halinde; alınması gereken vergilerden, kesilecek cezalar, hesaplanacak
gecikme faizi ve zamlarından mükellefler ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu
tutulurlar. Usulüne uygun düzenlenen raporun ibrazı ve uygulama kapsamında hesaplanan
vergiden tecil edilen kısım düşüldükten sonra kalan tutarın ödenmiş olması halinde, tecil
edilen vergi terkin edilecek ve teminat çözülecektir.”
1.2. Tebliğin (9.1./e) no.lu bölümünün altıncı cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Tecil işleminin yapıldığı takvim yılını takip eden yılın Mart ayı sonuna kadar
uygulama kapsamındaki kullanımın YMM tarafından düzenlenen üretim raporu ile tevsik
edilmesi gerekmektedir. Bu raporun gerek imalatta kullanılan gerekse imal edilen mala ilişkin
G.T.İ.P. numarası bilgileri, bu malların stok bilgileri ve imal edilen malın teslim bilgilerini
(alıcının vergi kimlik numarası, adı, soyadı veya unvanı, teslim edilen malların G.T.İ.P.
numarası itibarıyla miktarı, tutarı ve Gelir İdaresi Başkanlığınca istenecek bilgileri)
kapsaması zorunludur. YMM’ler; yaptıkları tasdikin doğru olmaması nedeniyle, tasdik
raporunda yer alan mevzuata aykırı hususların tespit edilmesi halinde; alınması gereken
vergilerden, kesilecek cezalar, hesaplanacak gecikme faizi ve zamlarından mükellefler ile
birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. Usulüne uygun düzenlenen raporun
ibrazı ve uygulama kapsamında hesaplanan vergiden tecil edilen kısım düşüldükten sonra
kalan tutarın ödenmiş olması halinde terkin işlemi yapılacaktır.”
2. 2002/4930 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARININ 4 ÜNCÜ
MADDESİNİN UYGULAMASINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren 2002/4930 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının3 4
üncü maddesi kapsamında teslim veya ithal edilecek mallar için uygulanmak üzere, 1 Seri
No.lu ÖTV Genel Tebliğinin (11.) bölümünde aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
2.1. Tebliğin (11./b) no.lu bölümüne aşağıdaki paragraflar eklenmiştir.
Diğer taraftan 4760 sayılı ÖTV Kanununun 12 nci maddesinin 4 numaralı fıkrası
uyarınca, bu Kararname kapsamında teslim edilecek mallar için ödenen ÖTV tutarı ile söz
konusu malların normal teslimlerinde uygulanan ÖTV tutarı arasındaki fark ve bu farkın 12
aylık gecikme faizinin tutarı toplamı kadar teminat alınması uygun görülmüştür. Buna göre
söz konusu Kararname kapsamında teslimin yapıldığı döneme ait beyanname ile birlikte
satıcının bağlı olduğu vergi dairesine teminat verilecektir. Genel ve özel bütçeli idareler ile il
90
özel idareleri ve sermayesinin %51’i veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar ile
özelleştirme kapsam ve programına alınmış olup hisselerinin yarısından fazlası kamuya ait
olan kuruluşların bu kapsamda yaptıkları mal teslimlerinde veya mal alışlarında teminat
aranmayacaktır.
Öte yandan, son iki takvim yılında düzenlenen vergi inceleme veya yeminli mali
müşavir üretim raporlarında söz konusu uygulama kapsamında bu Tebliğde belirtilen usul ve
esaslara uygun olarak kullanıldığı belirtilen mal miktarları esas alınmak suretiyle tespit
edilecek azami miktar ile sınırlı olmak üzere, yukarıda belirlendiği şekilde hesaplanan teminat
tutarının “% 5” i kadar teminat verilmek suretiyle bu uygulama uyarınca mal teslimi
yapılabilecektir. İndirimli teminattan yararlananlara bu kapsamda mal teslim eden
mükelleflerin teslim ettikleri mal miktarı için % 5 oranında teminat verilmek suretiyle
Kararname uygulamasından yararlanılabilecektir. (I) sayılı listenin (B) cetvelindeki malları,
aynı cetvelde yer alan malların üretiminde kullandığını tevsik edemeyen imalatçıların
Kararname uygulaması kapsamında yapılan mal teslimlerinde % 5 oranında indirimli teminat
uygulamasından yararlanması mümkün bulunmamaktadır.
İmalatçılar, indirimli teminattan yararlanabilmek amacıyla bir dilekçe ekine
ekleyecekleri söz konusu raporların birer örnekleri ile bağlı bulundukları vergi dairelerine
başvuracaklardır. Bu başvuru üzerine, vergi dairesi ÖTV mükellefi satıcıların vergi
dairelerinden söz konusu raporlar uyarınca Kararname uygulaması kapsamında gerçekleşen
kullanım miktarlarına dair teyit alarak, imalatçıların indirimli teminattan yararlanabilecekleri
azami miktarı hesaplayacak ve bu Tebliğ ekinde (EK:23) olarak yer alan “2002/4930 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararının 4 üncü Maddesi Kapsamında % 5 Oranındaki İndirimli
Teminattan Yararlananlara İlişkin Bilgi Formu”nu düzenleyerek imalatçılara verecektir.
İmalatçılar, ÖTV mükelleflerine bu formu ibraz ederek işlem yaptırmak suretiyle
indirimli teminattan yararlanabileceklerdir. Söz konusu formun ilgili bölümleri mal teslimi
sırasında teslim yapılan miktarla sınırlı olmak üzere, ÖTV mükelleflerince doldurulup kaşe
tatbik edilerek imzalanacaktır. Bu şekilde kayıt düşülen belgenin imalatçı tarafından kaşe ve
imza ile onaylanmış bir nüshası ÖTV mükellefine verilecektir.
Diğer yandan, indirimli teminattan yararlanabilecek olan imalatçıların, Kararname
kapsamında kullanacakları malları doğrudan ithal etmeleri halinde, vergi dairesinden alınan
formu gümrük idaresine ibraz etmek suretiyle ithal ettikleri mal miktarı için % 5 oranında
teminat vererek ithalat işlemini gerçekleştirmeleri mümkündür. Söz konusu formun ilgili
bölümleri ithalat sırasında ithal edilen miktarla sınırlı olmak üzere, gümrük idaresince
doldurulup mühür tatbik edilerek onaylanacaktır. Bu şekilde kayıt düşülen belgenin imalatçı
tarafından kaşe ve imza ile onaylanmış bir nüshası gümrük idaresine verilecektir.
(EK:23) bilgi formundaki indirimli teminattan yararlanılabilecek azami miktarın
aşılması halinde, aşılan kısım için indirimli teminattan yararlanılamayacağı tabiidir.
Örnek 1: Sanayi sicil belgesi sahibi imalatçı (A) Kararname uygulaması kapsamında (I)
sayılı listenin (B) cetvelinde 3814.00.90 G.T.İ.P. numarasında yer alan ve ticari ismi tiner
olan malın imalinde kullanmak üzere aynı cetvelin 2710.11.21.00.00 G.T.İ.P. numarasında
yer alan white spirit isimli maldan 2008 yılı Aralık ayında 800 kg., 2009 yılı Ocak ayında 700
kg., Haziran ayında 600 kg. satın almış, 2009 yılının Ekim ayında ise 500 kg. ithal etmiştir.
2008 yılı Aralık ayında satın alınan mal ve 2009 yılının Ocak ayında satın alınan malın
tamamı ile 2009 yılı Haziran ayında satın alınan malın 500 kg.’ı süresinde tiner imalinde
kullanılmıştır. 2008 yılı ve 2009 yılında satın alınan 2710.11.21.00.00 G.T.İ.P. numarasında
yer alan white spirit isimli malın Kararname uygulaması kapsamında kullanıldığına dair
YMM üretim raporları, 2009 ve 2010 yıllarında imalatçı (A)’nın mal satın aldığı ÖTV
mükellefinin vergi dairesine süresinde ibraz edilmiştir. İmalatçı (A) indirimli teminattan
yararlanabilmek amacıyla söz konusu raporların birer örneğini eklediği bir dilekçe ile bağlı
bulunduğu vergi dairesine 2011 yılı Ocak ayında başvuruda bulunmuştur.
Buna göre, imalatçı (A)’nın 2011 yılında % 5 oranında indirimli teminattan
yararlanabileceği azami miktar; 2009 takvim yılı raporlarında Kararname kapsamında
91
kullanıldığı tespit edilen 800 kg. ve 2010 takvim yılı raporlarında Kararname kapsamında
kullanıldığı tespit edilen 1.200 kg. olmak üzere, toplam 2.000 kg. olacaktır.
Diğer taraftan, son iki takvim yılındaki vergi inceleme veya yeminli mali müşavir
üretim raporlarını ibraz ederek (EK:23) bilgi formunu alan imalatçılar takip eden takvim yılı
veya yıllarında verecekleri söz konusu raporlara istinaden % 5 oranındaki indirimli teminattan
yararlanmaya devam edeceklerdir.
Bu uygulamadan takip eden yıllarda da yararlanmak isteyen imalatçılar, (EK:23) bilgi
formuna esas teşkil eden son iki takvim yılını takip eden takvim yılına ilişkin vergi inceleme
veya yeminli mali müşavir üretim raporları ile birlikte kendilerinde mevcut bulunan (EK:23)
bilgi formunu vergi dairelerine ibraz edeceklerdir.
Vergi dairelerince, kendilerine ibraz edilen (EK:23) bilgi formunda varsa azami
miktardan kullanılmayan miktarlar ile yeni ibraz edilen raporlarda yukarıda belirlendiği
şekilde Kararname uygulaması kapsamında kullanıldığı tespit edilen mal miktarları esas
alınmak suretiyle imalatçılara % 5 oranında indirimli teminattan yararlanabilecekleri yeni
bilgi formu düzenlenebilecektir. Vergi daireleri imalatçılardan aldıkları bilgi formlarını ise
muhafaza edeceklerdir.
Örnek 2: Sanayi sicil belgesi sahibi imalatçı (A) için ilgili vergi dairesi, 2009 ve 2010
takvim yılı raporlarında Kararname kapsamında kullanıldığı tespit edilen toplam 2.000 kg.
için indirimli teminat kapsamında alınabilecek azami miktar tespiti yapmış ve imalatçı
(A)’nın başvurusu üzerine (EK:23) bilgi formu düzenleyerek 2011 yılı Ocak ayında kendisine
vermiştir. İmalatçı (A) 2009 yılı Haziran ayında satın aldığı 2710.11.21.00.00 G.T.İ.P.
numarasında yer alan white spirit isimli maldan stokta kalan 100 kg. ve 2009 yılı Ekim ayında
ithal edilen aynı maldan 500 kg.’ı Kararname uygulaması kapsamında süresinde tiner
imalinde kullanmıştır. 2710.11.21.00.00 G.T.İ.P. numarasında yer alan white spirit isimli
malın Kararname uygulaması kapsamında üretimde kullanıldığına dair YMM üretim raporu
imalatçı (A)’nın mal satın aldığı ÖTV mükellefinin bağlı olduğu vergi dairesine, ithal edilen
söz konusu malın kullanımına ilişkin üretim raporu ise kendisinin bağlı olduğu vergi dairesine
2011 yılı Mart ayında ibraz edilmiştir.
İmalatçı (A), 2011 yılı Mart ayında ibraz edilen YMM üretim raporları ve kullandığı
(EK:23) bilgi formu ile bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurarak, (EK:23) bilgi formunun
yenilenmesini talep etmiştir. Başvuru tarihi itibarı ile imalatçı (A)’nın (EK:23) bilgi formunda
yer alan indirimli teminat kapsamında kalan miktar 500 kg.’dır.
Buna göre, imalatçı (A)’nın başvuru tarihinden itibaren geçerli olmak üzere % 5
oranında indirimli teminattan yararlanabileceği azami miktar; 2009 ve 2010 takvim yılı
raporlarına istinaden verilmiş olan (EK:23) bilgi formunda yer alan indirimli teminat
kapsamında azami miktardan kalan kısım olan 500 kg. ile 2011 yılı Mart YMM üretim
raporlarına istinaden Kararname kapsamında kullanıldığı tespit edilen 600 kg. olmak üzere
toplam 1.100 kg. olacaktır.
İlgili vergi dairesince eski bilgi formunda yer alan indirimli teminat için kullanılmayan
miktarların aktarılması suretiyle yeni (EK:23) bilgi formu düzenlenerek imalatçı (A)’ya
verilecek ve imalatçı (A)’dan alınan eski bilgi formu ise muhafaza edilecektir. İndirimli
teminat kapsamında alınabilecek azami miktarın tespiti amacıyla kullanılan geçmiş yıl
raporları sonraki yıl azami miktarın tespitinde esas alınmayacaktır.
Ayrıca, normal teminat veya indirimli teminat verilerek Kararname kapsamında satın
alınan veya ithal edilen mallara ilişkin teminatların, söz konusu raporlara istinaden kısmen
çözülmesi mümkün bulunmaktadır.
2.2. Tebliğin (11./d) no.lu bölümüne ikinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki
cümleler eklenmiştir.
“Bu raporun gerek imalatta kullanılan gerekse imal edilen mala ilişkin G.T.İ.P.
numarası bilgileri, bu malların stok bilgileri ve imal edilen malın teslim bilgilerini (alıcının
vergi kimlik numarası, adı, soyadı veya unvanı, teslim edilen malların G.T.İ.P. numarası
itibarıyla miktarı, tutarı ve Gelir İdaresi Başkanlığınca istenecek bilgileri) kapsaması
92
zorunludur. YMM’ler; yaptıkları tasdikin doğru olmaması nedeniyle, tasdik raporunda yer
alan mevzuata aykırı hususların tespit edilmesi halinde; alınması gereken vergilerden,
kesilecek cezalar, hesaplanacak gecikme faizi ve zamlarından mükellefler ile birlikte
müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar. Usulüne uygun düzenlenen raporun ibrazı,
üretimde kullanılan ve üretilen malın tesliminde ödenmesi gereken vergi varsa bu verginin
ödenmesi üzerine Kararname kapsamında alınan teminat çözülecektir.”
3. (I) SAYILI LİSTEDEKİ MALLAR İÇİN GÜMRÜKTE ALINACAK
TEMİNATLARA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 1 Seri No.lu ÖTV Genel
Tebliğinin “(I) Sayılı Listedeki Mallar İçin Gümrükte Alınacak Teminat” başlıklı 16.3.
bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve 19 Seri No.lu ÖTV Genel Tebliğinin 4 “(I) Sayılı
Listedeki Malların İthalinde Alınan Teminat” başlıklı (5.) bölümü yürürlükten kaldırılmıştır.
“16.3. (I) Sayılı Listedeki Mallar İçin Gümrükte Alınacak Teminat
ÖTV Kanununun 16 ncı maddesinin 4 numaralı fıkrasının Maliye Bakanlığına verdiği
yetki uyarınca, Kanuna ekli (I) sayılı listedeki malların ithalinde, bu mallar için yürürlükte
olan ÖTV tutarı kadar banka teminat mektubunun veya Türk Lirası olarak nakit teminatın
gümrük idaresine verilmesi, bu şekilde teminat verilmediği sürece gümrükleme işlemi
yapılmaması uygun görülmüştür.
Öte yandan, genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve sermayelerinin % 51’i
veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar ile özelleştirme kapsam ve programına alınmış
olup hisselerinin yarısından fazlası kamuya ait olan kuruluşlardan teminat aranmayacaktır.
İthalatçılar, (I) sayılı listenin (B) cetvelindeki malların tecil-terkin uygulaması kapsamında
kullanılmak üzere ithalinde bu Tebliğin (9.1./b) bölümünde yer alan açıklamalar çerçevesinde
(EK:22) “Bilgi Formu”nda; 2002/4930 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 4 üncü maddesi
kapsamında kullanmak üzere ithalinde ise bu Tebliğin (11./b) bölümünde yer alan açıklamalar
çerçevesinde (EK:23) “Bilgi Formu”nda belirtilen indirimli teminattan yararlanılabilecek
azami miktarla sınırlı olmak kaydıyla, % 5 oranında teminat vererek ithalat işlemini
gerçekleştirebileceklerdir.
(I) sayılı listenin (B) cetvelindeki malların Kanunun 8/1 inci maddesi uyarınca tecilterkin uygulaması ile 2002/4930 sayılı Kararnamenin 4 üncü maddesi uygulaması kapsamında
imalatta kullanılmak üzere doğrudan ithali veya bu uygulamalar kapsamında kullanacak
imalatçılara teslim edilmek şartıyla ithalinde düzenlenen (Enerji Piyasası Düzenleme
Kurumunca söz konusu mallar için izin belgesi verilmesi halinde imalatçılar tarafından bu
belgede yazılı miktarlar dikkate alınacaktır) Tebliğ ekindeki (EK:14) “Talep ve
Taahhütname” de gümrük idaresine verilecektir.
Gümrük vergileri için götürü teminat alınmasına ilişkin uygulama, (I) sayılı listenin (A)
cetvelindeki malların ithalinde vergi borcu olmayan mükellefler için de geçerlidir. Bu mallara
ilişkin olarak gümrükçe onaylanmış kişi unvanı verilenler ile kapsam dışına çıkarılanlar,
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından takip eden ayın 10 uncu gününe kadar Gelir İdaresi
Başkanlığına bildirilecektir.
İthalatçılar, her bir parti ithalatları için münferit banka teminat mektubu verebilecekleri
gibi, ileride yapacakları ithalatlarını da kapsayacak şekilde global bir banka teminat mektubu
verebileceklerdir. Ayrıca gümrük idarelerine verilen teminat mektuplarının ÖTV için
düzenlendiğinin belirtilmiş olması gerekmektedir. İthalat işlemi tamamlandıktan sonra
gümrük idaresi, Tebliğ ekinde (EK:11) olarak yer alan “İthal Edilen Petrol Ürünleri ile
Teminata Ait Bilgi Formu”nu düzenleyerek bu formla birlikte, indirimli teminattan
yararlanılan dönemler için ithalatçı imalatçılardan alınan “Tecil-Terkin Kapsamında % 5
oranındaki İndirimli Teminattan Yararlananlara İlişkin Bilgi Formu” ve “2002/4930 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararının 4 üncü Maddesi Kapsamında % 5 Oranındaki İndirimli
Teminattan Yararlananlara İlişkin Bilgi Formu”nun bir örneğini on gün içinde ithalatçının
bağlı olduğu vergi dairesine gönderecektir.”
4. EK:11 VE EK:12 BİLGİ FORMLARINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
93
Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren uygulanmak üzere, 1 Seri No.lu ÖTV Genel
Tebliğinin ekinde yer alan “İthal Edilen Petrol Ürünleri ile Teminata Ait Bilgi Formu
(EK:11)” ile “İthal Edilen Petrol Ürünlerinin Tesliminde Beyan Edilen ÖTV’ye Ait Bilgi
Formu (EK:12)” bu Tebliğ ekinde yer aldığı şekilde değiştirilmiştir.
5. 2003/6467 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARININ 1 İNCİ
MADDESİNİN UYGULAMASINA İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER
Bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren 2003/6467 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının5 1
inci maddesi kapsamında teslim edilecek mallar için uygulanmak üzere, 5 Seri No.lu ÖTV
Genel Tebliğinde6 aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.
5.1. Tebliğin A/2 bölümünün dördüncü, A/3 ve A/4 bölümünün ise üçüncü paragrafları
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Diğer taraftan 4760 sayılı ÖTV Kanununun 12 nci maddesinin 4 numaralı fıkrası
uyarınca, Kararname kapsamında satın alınan baz yağa ödenen ÖTV tutarı ile söz konusu
malın normal teslimlerinde uygulanan ÖTV tutarı arasındaki fark ve bu farkın 3 aylık
gecikme faizi tutarı toplamı kadar teminat alınması uygun görülmüştür. Buna göre Kararname
kapsamında teslimin yapıldığı döneme ait beyanname ile birlikte baz yağ satıcısının bağlı
olduğu vergi dairesine teminat verilecektir. Teminatın çözümü ise bu Tebliğde belirtilen
usulüne uygun düzenlenen yeminli mali müşavir raporunun ibrazı ve imalatta kullanılan baz
yağlar için ödenmesi gereken verginin ödenmiş olması üzerine gerçekleştirilecektir.”
5.2. Tebliğin A/2 bölümünün beşinci, A/3 ve A/4 bölümünün ise dördüncü
paragraflarının sonuna aşağıdaki cümleler eklenmiştir.
“Söz konusu raporun gerek imalatta kullanılan gerekse imal edilen mala ilişkin G.T.İ.P.
numarası bilgileri, bu malların stok bilgileri ve imal edilen malın teslim bilgilerini (alıcının
vergi kimlik numarası, adı, soyadı veya unvanı, teslim edilen malların G.T.İ.P. numarası
itibarıyla miktarı, tutarı ve Gelir İdaresi Başkanlığınca istenecek bilgileri) kapsaması
zorunludur. YMM’ler; yaptıkları tasdikin doğru olmaması nedeniyle, tasdik raporunda yer
alan mevzuata aykırı hususların tespit edilmesi halinde; alınması gereken vergilerden,
kesilecek cezalar, hesaplanacak gecikme faizi ve zamlarından mükellefler ile birlikte
müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar.”
Tebliğ olunur.
--------------------------------------------------------------------------1
12.06.2002 tarihli ve 24783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
2
30.07.2002 tarihli ve 24831 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
3
22.12.2002 tarihli ve 24971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
4
09.07.2010 tarihli ve 27636 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
5
12.12.2003 tarihli ve 25314 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
6
22.12.2003 tarihli ve 25324 (Mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
EK : 11
İTHAL EDİLEN PETROL ÜRÜNLERİ İLE TEMİNATA AİT BİLGİ
İTHALATÇININ ADI-SOYADI / UNVANI
BAĞLI OLDUĞU VERGİ DAİRESİ
VERGİ KİMLİK NUMARASI
İTHAL EDİLEN PETROL ÜRÜNLERİNİN
94
G.T.İ.P.
NO
MAL
İSMİ
MİKTARI
(TL/TON,
TL/M3,
TL/KG,
TL/LİTR
E)
FİİLİ
İTHAL
TARİHİ
FİİLİ
İLGİLİ
İTHAL
GÜMR GÜMRÜK
TARİHİNDE TOPLA
ÜK
BEYANNA
Kİ MAKTU M ÖTV İDARE
MESİ
ÖTV
TUTARI
Sİ
TARİH/NO. TAR
(Satır sayısı artırılabilir)
NOT: Bu form ithalatın yapıldığı gümrük idaresince düzenlenerek mükellefin vergi dairesine gönderil
EK : 12
İTHAL EDİLEN PETROL ÜRÜNLERİNİN TESLİMİNDE BEYAN EDİLEN ÖTV’YE
İTHALATÇININ ADI-SOYADI / UNVANI
BAĞLI OLDUĞU VERGİ DAİRESİ
VERGİ KİMLİK NUMARASI
İTHAL EDİLEN PETROL ÜRÜNLERİNİN
G.T.İ.
P. NO
MAL
İSMİ
MİKTA
RI
(TL/TO
N,
TL/M3,
TL/KG,
TL/LİT
RE)
FİİLİ
FİİLİ
İTHAL
İLGİLİ
İTHA TARİHİND
GÜMRÜ GÜMRÜK
L
EKİ
TOPLA
K
BEYANNAM
TARİ
MAKTU
M ÖTV İDARES
ESİ
Hİ
ÖTV
TUTARI
İ
TARİH/NO.
95
MENKUL KIYMET
ALINDISININ
BANKA
ŞUBESİ
SIRA
SERİ
TARİ ÖZEL TUTA
Hİ
NO.
RI
(Satır sayısı artırılabilir)
NOT: (1) Bu form vergi dairesi tarafından düzenlenerek ithalatın yapıldığı gümrük idaresine gönderilecektir.
(2) “Tecil Edilen/Ödenen ÖTV Tutarı” sıfır ÖTV’li teslimlerde ve istisna kapsamındaki teslimlerde sı
nedeni ÖTV mevzuatının hangi uygulamasından kaynaklanıyorsa “Vergi Dairesi Alındısı Tarih No.” sü
gösterilecektir.
YILI BAKANLAR KURULU KARARININ 4 ÜNCÜ MADDESİ KAPSAMINDA % 5 ORANINDAKİ İNDİRİMLİ T
YARARLANANLARA İLİŞKİN
BİLGİ FORMU
airesi:
e No:
Kapsamında Alım Yapılabilecek Azami Miktar:
n Yararlanma Hakkı Bulunan İmalatçının:
Düzenleyen Vergi
Dairesi
Mühür- İmza
LIMLARA İLİŞKİN BİLGİLER
İTHALATA İLİŞKİN BİLGİLER
TV Mükellefinin
İthalatın Yapıldığı
Gümrük İdaresi
i
si
Vergi
Kimlik
No
Kaşeİmza
Satış
Faturası
Tarih/No
Adı
ÖTV Mükellefinden Alınan İndirimli
ya da İthal Edilen Mal
Teminat
Bilgileri
Kapsamınd
Gümrük Giriş
a Alım
Beyannamesi
Yapılabilec
Tarih veya
ek Azami
G.T.İ.P.
Miktarı
Tescil No
Miktar
No
(Kg. veya Lt.)
Mühürİmza
96
en mal alımında “Yurt İçi Alımlara İlişkin Bilgiler” bölümü, ithalat durumunda ise “İthalata İlişkin Bilgiler” bölümü dolduru
fin talebi göz önünde bulundurularak vergi dairesi tarafından tespit edilecektir. Sayfa sayısının artırılması durumunda vergi
l sıra numarası verilecek ve her sayfa mühürlenecektir.
ütununa yurt içinden alınan veya ithal edilen mal miktarları, kalan miktar sütununa ise indirimli teminat kapsamında satı
ullanılan miktar düşüldükten sonra kalan miktar yazılacaktır. İmalatçılar bir sonraki alışlarında azami miktar olarak bir ön
ate alacaklar ve bir sonraki satıra yazacaklardır.
[R.G.21 Eylül 2011 – 28061]
—— • ——
Sağlık Bakanlığından:
ÖZEL HASTANELER YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 27/3/2002 tarihli ve 24708 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özel
Hastaneler Yönetmeliğinin 19 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 19 – Tabip ve tabip dışı personel özel hastane kadrosunda sözleşmeyle ve
Ek-12'deki Personel Çalışma Belgesi düzenlenerek çalışır.
Çalışanların işten ayrılışları, en geç beş iş günü içinde müdürlüğe bildirilir ve çalışma
belgesi iptal edilir. Ayrılanın yerine aynı uzmanlık dalında hekim başlatılabilir ve bu personel
için mesul müdür tarafından personel çalışma belgesi düzenlenerek müdürlüğe en geç beş iş
günü içinde onaylatılır. Ayrılanın yerine başlayış dışındaki her türlü personel başlayışlarında
ise, öncelikle mesul müdür tarafından başlayacak personele çalışma belgesi düzenlenerek
müdürlüğe onaylatılır ve çalışma belgesi onaylandığı tarihten itibaren personel hastanede
çalışabilir.
Personel çalışma belgesinin aslı, personelin dosyasında saklanır. Tabibin/uzmanın
diploması ve uzmanlık belgesi ile çalışma belgesinin noter ya da Müdürlük onaylı örneğinin,
poliklinik odasında hastaların rahatlıkla görebileceği bir yere asılması gerekir. Sağlık
Kuruluşları Yönetim Sistemine uygun olan işlemler, bu sistem üzerinden yürütülebilir.”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 64 üncü maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Kamu görevi olan ve/veya kanunen mesleğini serbest icra etme hakkı bulunmayan
tabip ve tabip dışı personelin özel hastanede çalıştırılması durumunda Müdürlükçe, denetim
formunda öngörülen sürelerde özel hastanenin faaliyeti geçici olarak durdurulur ve Bakanlığa
bildirilir.”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin Ek 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“j) Kamu görevinden istifa ederek boş bulunan özel hastane kadrosunda çalışacak tabip
ve tabip dışı sağlık personeli ile özel hastaneden ayrılarak kamu hastanelerinde çalışacak
tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, ayrılacağı ve başlayacağı
kurum/kuruluşta planlama yapılabilmesi için, otuz gün önceden ayrılacakları
kurumun/kuruluşun bulunduğu ildeki müdürlüğe bildirimde bulunur. Bildirimde
bulunmayanların hastane kadrolarına başlayışı yapılmaz. İldeki planlamanın daha kısa sürede
yapılması halinde müdürlüğün muvafakatı alınarak otuz günden önce de tabip/uzman
başlayışına izin verilebilir.”
97
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan, “ÖZEL HASTANELER DENETİM
FORMU” başlıklı Ek 2’sinin “FAALİYETE ESAS BİLGİLER” başlıklı birinci bölümünün
15 inci ve 23 üncü maddeleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“
15- a) Ayrılanın yerine
başlayış dışındaki her
türlü personel
başlayışları 19 uncu
maddede belirtilen
esaslara uygun mu?
a) Süre verilmez. a) Aynı uygunsuzluğun
Poliklinik faaliyetitekrarı
halinde
özel
10 gün durdurulur. hastanenin tamamında bir
ay geçici olarak faaliyet
durdurulur.
b) 5 iş günü
b)
Aynı
uzmanlık
dalında ayrılanın yerine
hekim başlayışları 19
uncu maddede belirtilen
esaslara uygun mu?
c) 5 iş günü
b) Verilen süre sonunda
ilgili
dalda
poliklinik
faaliyeti 1 gün durdurulur.
c) Verilen süre sonunda
ilgili
dalda
poliklinik
faaliyeti 5 gün durdurulur.
c) Hastanede çalışan
uzman tabiplerin çalışma
belgeleri,
çalıştıkları
poliklinik odasında asılı
mı?
”
“
23- Kamu görevi olan
ve/veya kanunen
mesleğini serbest icra
etme hakkı bulunmayan
tabip ve tabip dışı
personel çalıştırılıyor
mu?
Süre verilmez.
Bir yıl içerisinde aynı
Poliklinik faaliyetifiilin tekrarı halinde sağlık
10 gün durdurulur. kuruluşunun tamamında,
bir ay süreyle faaliyet
durdurulur. Üçüncü kez
tekrarında
ise
özel
hastanenin ruhsatnamesi
ve faaliyet izin belgesi
iptal edilir.
”
MADDE 5 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6 – Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
[R.G.28 Eylül 2011 – 28068]
—— • ——
Sağlık Bakanlığından:
AYAKTA TEŞHİS VE TEDAVİ YAPILAN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI
HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
98
MADDE 1 – 15/2/2008 tarihli ve 26788 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ayakta
Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin 19 uncu
maddesinin üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(3) Birinci fıkra kapsamında ayrılanın yerine aynı uzmanlık dalında tabip başlatılabilir
ve bu personel için mesul müdür tarafından personel çalışma belgesi düzenlenerek müdürlüğe
en geç beş iş günü içinde onaylatılır. Bunun dışında kuruluşa yeni başlayacak tabip ve diğer
sağlık personeli için, öncelikle mesul müdür tarafından çalışma belgesi düzenlenerek
müdürlüğe onaylatılır ve çalışma belgesi onaylandığı tarihten itibaren personel sağlık
kuruluşunda çalışabilir.”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 33 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(3) Kamu görevi olan ve/veya kanunen mesleğini serbest icra etme hakkı bulunmayan
tabip ve tabip dışı personelin sağlık kuruluşunda çalıştırılması durumunda Müdürlükçe,
denetim formunda öngörülen sürelerde sağlık kuruluşunun faaliyeti geçici olarak durdurulur
ve Bakanlığa bildirilir.”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin ek 1 inci maddesinin onuncu fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“(10) Kamu görevinden istifa ederek boş bulunan sağlık kuruluşu kadrosunda çalışacak
tabip ve tabip dışı sağlık personeli ile özel sağlık kuruluşundan ayrılarak kamu hastanelerinde
çalışacak tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, ayrılacağı ve
başlayacağı kurum/kuruluşta planlama yapılabilmesi için, otuz gün önceden ayrılacakları
kurumun/kuruluşun bulunduğu ildeki müdürlüğe bildirimde bulunur. Bildirimde
bulunmayanların sağlık kuruluşu kadrolarına başlayışı yapılmaz. İldeki planlamanın daha kısa
sürede yapılması halinde müdürlüğün muvafakatı alınarak otuz günden önce de tabip/uzman
başlayışına izin verilebilir.”
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan EK- 6 Özel Sağlık Kuruluşları
Denetim Formu’nun birinci bölümünün 15 inci ve 16 ncı satırları aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
"
15- Kamu görevi olan
Süre verilmez
Bir yıl içerisinde aynı
ve/veya kanunen mesleğini
Sağlık kuruluşunun fiilin tekrarı halinde
serbest icra etme hakkı
Poliklinik faaliyeti 10 sağlık kuruluşunun
bulunmayan tabip ve tabip
gün durdurulur.
tamamında,
dışı personel çalıştırılıyor
bir ay süreyle
mu? İntern, stajer öğrenci
faaliyet durdurulur.
gibi serbest çalışma yetkisi
Üçüncü kez tekrarında
olmayan kişilerce hastaya
ise sağlık kuruluşunun
müdahale ediliyor mu?
ruhsatnamesi/uygunluk
belgesi iptal edilir.
16- a) Sağlık kuruluşundaki
a) Süre verilmez.
sağlık çalışanlarıyla ilgili
Sağlık kuruluşunun
kayıtların düzenli ve doğru
poliklinik faaliyetleri
şekilde mevzuatta belirtilen
1 gün durdurulur
süre içinde Müdürlüğe
bildirimi yapılmış mı?
b)Aynı uygunsuzluğun
b) Ayrılanın yerine başlayış
b) Süre verilmez.
tekrarı halinde sağlık
dışındaki her türlü personel
Poliklinik faaliyeti 10 kuruluşunun
başlayışları 19 uncu
gün durdurulur.
tamamında bir ay
maddede belirtilen esaslara
geçici olarak faaliyet
uygun mu?
durdurulur.
c) 5 iş günü.
c) Aynı uzmanlık dalında
c) Verilen süre
99
ayrılanın yerine hekim
başlayışları 19 uncu
maddede belirtilen esaslara
uygun mu?
sonunda ilgili dalda
poliklinik faaliyeti 1
gün durdurulur.
ç) 5 iş günü.
ç)Sağlık kuruluşunda
çalışan uzman tabiplerin
çalışma belgeleri,
çalıştıkları poliklinik
odasında asılı mı?
ç) Verilen süre
sonunda ilgili dalda
poliklinik faaliyeti 1
gün durdurulur.
"
MADDE 5 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 6 – Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
15/2/2008
26788
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
1
23/7/2008
26945
2
11/3/2009
27166
3
31/12/2009
27449 5. Mükerrer
4
10/3/2010
27517
5
3/8/2010
27661
6
25/9/2010
27710
7
6/1/2011
27807
8
7/4/2011
27898
9
3/8/2011
28014
[R.G.28 Eylül 2011 – 28068]
—— • ——
Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Başkanlığından:
SİGORTAYA TABİ MEVDUAT VE KATILIM FONLARI İLE TASARRUF
MEVDUATI SİGORTA FONUNCA TAHSİL OLUNACAK PRİMLERE
DAİR YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
İLİŞKİN YÖNETMELİK
MADDE 1 – 7/11/2006 tarihli ve 26339 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sigortaya Tabi
Mevduat ve Katılım Fonları ile Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonunca Tahsil Olunacak Primlere
Dair Yönetmelikte yer alan “Yeni Türk Lirası” ibareleri “Türk Lirası” olarak değiştirilmiştir.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan “altın
cinsinden hesapların” ibaresi “kıymetli maden cinsinden hesapların”, 8 inci maddesinin ikinci
fıkrasında yer alan “altın ve döviz cinsinden hesaplarla” ibaresi “kıymetli maden ve döviz
cinsinden hesaplarla” ve 9 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “altın ve diğer döviz
cinslerinden hesaplarla” ibaresi “kıymetli maden ve diğer döviz cinslerinden hesaplarla”
olarak değiştirilmiştir.
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1, Ek-1’deki şekilde
değiştirilmiştir.
100
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-2, Ek-2’deki şekilde
değiştirilmiştir.
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3’ün “Kârlılık başlıklı” 3 üncü
bölümünün “Kârlılık Oranı” başlıklı 3.1. maddesinde yer alan tablo aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Kârlılık Oranı Puan Tablosu
Kârlılık Oranı
Puan
Kârlılık Oranı ≥ %4
5
Kârlılık Oranı ≥ %2
3
Kârlılık Oranı < %2
0
”
MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3’ün “Likidite” başlıklı 4 üncü
bölümünün “Serbest Sermaye Oranı” başlıklı 4.1. maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“4.1. Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün)
Mevduatın-katılım fonunun ortalama vadesi; Kanunun 37 ve 93 üncü maddeleri ile
1/11/2006 tarihli ve 26333 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bankaların Muhasebe
Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğe
dayanılarak yapılan düzenlemelerde yer alan vadelerden;
1) Vadesiz mevduatlar, özel cari hesaplar ve 7 gün ihbarlı mevduatlar için “0” (sıfır),
2) 1 aya kadar vadeli (1 ay dahil) mevduat ve katılma hesapları için “15” (onbeş),
3) 3 aya kadar vadeli (3 ay dahil) mevduat ve katılma hesapları için “60” (altmış),
4) 6 aya kadar vadeli (6 ay dahil) mevduat ve katılma hesapları için “135” (yüzotuzbeş),
5) 1 yıla kadar vadeli, 1 yıl vadeli ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat ve katılma hesapları
için “360” (üçyüzaltmış),
6) Birikimli mevduat ve katılma hesapları ile özel fon havuzları için “360”
(üçyüzaltmış)
gün sayıları dikkate alınmak suretiyle hesaplanacak ağırlıklı ortalama vadeyi ifade
etmektedir.
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün) Puan Tablosu
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün)
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün) ≥ 70
Puan
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün) ≥ 50
3
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün) < 50
0
5
”
MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3’ün “Likidite” başlıklı 4 üncü
bölümünün “Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı” başlıklı 4.2. maddesinde yer alan tablo
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı Puan Tablosu
Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı
Puan
Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı ≥ %27
101
5
Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı ≥ %17
3
Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı < %17
0
”
MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-3’ün Diğer Risk Faktörleri başlıklı
5 inci bölümünün Halka Açıklık Oranı başlıklı 5.2. maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“5.2. Diğer Bilgiler
Diğer bilgiler; Fon Kurulu tarafından belirlenip kredi kuruluşlarına bildirilecek risk
faktörlerini ifade etmektedir. Belirlenen risk faktörlerine göre kredi kuruluşlarına 5 (beş), 3
(üç) ve 0 (sıfır) puanlarından biri verilir.”
MADDE 9 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 10 – Bu Yönetmelik hükümlerini Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu
Başkanı yürütür.
Ek-1
RİSK FAKTÖRLERİ VE PUANLARA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
Kredi kuruluşları, aşağıdaki Risk Faktörleri ve Puanları Özet Tablosu’nda isimleri ve ağırlıklı
puanları verilen risk faktörleri ile söz konusu risk faktörlerine ve eşik değerlerine ilişkin ek–
3’te yer alan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle yapılacak olan hesaplamaya göre en düşük
“0” (sıfır) ve en yüksek “100” (yüz) değer aralığında bir toplam puan alırlar.
Risk Faktörleri ve Puanları Özet Tablosu
Maksimum
Puan
Risk Faktörleri
1.
Sermaye Yeterliliği
1.1.
Sermaye Yeterliliği Oranları
1.1.1.Sermaye Yeterliliği Standart Oranı (SYR Solo)
1.1.2.Konsolide Sermaye Yeterliliği Standart Oranı (SYR Konsolide)
1.1.3.Ana Sermaye Yeterlilik Oranı (Ana SYR Solo)
25
20
1.2.
Varlık Sermaye Çarpanı
5
2.
2.1.
Aktif Kalitesi
Grup Kredileri Oranı
20
5
2.2.
Nakdi Kredi Yoğunlaşma Oranı
5
2.3.
Takipteki Krediler Oranı
5
2.4.
3.
3.1.
Ortalama Büyüme Oranı
Kârlılık
Kârlılık Oranı
5
10
5
3.2.
4.
4.1.
Etkinlik Oranı
Likidite
Mevduatın-Katılım Fonunun Ortalama Vadesi (Gün)
5
10
5
4.2.
Sigortalı Mevduat-Katılım Fonu Oranı
5
102
5.
5.1.
Diğer Risk Faktörleri
Bankacılık
Düzenleme
Derecelendirme Notu
ve
Denetleme
Kurumu’nun
5.2.
35
30
5
Diğer Bilgiler
Toplam Puan
100
Ek-2
PRİM KATEGORİLERİ VE PRİM ORANLARINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
İlgili prim dönemi için ek–1’deki Risk Faktörleri ve Puanları Özet Tablosu ve ek–3’teki
açıklamalar dikkate alınarak yapılacak hesaplamalar sonucunda kredi kuruluşları, alacakları
toplam puanlarına göre aşağıdaki Prim Kategorileri ve Prim Oranları Tablosu’nda belirtilen
dört adet prim kategorisinden birine dahil olurlar.
Prim Kategorileri ve Prim Oranları Tablosu
Toplam Puan
Prim Kategorisi
Prim Oranı (Onbinde)
Toplam Puan ≥ 80
A
11
Toplam Puan ≥ 65
B
13
Toplam Puan ≥ 50
C
15
Toplam Puan < 50
D
19
Hesaplanacak toplam puanlarına göre, yukarıdaki Prim Kategorileri ve Prim Oranları
Tablosu’nda yer alan prim kategorilerinden;
1. A prim kategorisine dahil olacak kredi kuruluşları için onbinde 11 (onbir),
2. B prim kategorisine dahil olacak kredi kuruluşları için onbinde 13 (onüç),
3. C prim kategorisine dahil olacak kredi kuruluşları için onbinde 15 (onbeş),
4. D prim kategorisine dahil olacak kredi kuruluşları için onbinde 19 (ondokuz)
prim oranı esas alınır. Bu orana, büyüklük faktörü 120 miyar TL ve üzeri olan kredi
kuruluşları için onbinde 2 (iki), büyüklük faktörü 50 milyar TL (dahil) ile 120 milyar TL
arası olan kredi kuruluşları için onbinde 1 (bir) prim oranı ilave edilerek sigorta prim oranı
belirlenir. Büyüklük fakörü; kredi kuruluşunun bilançosundaki aktif, gayrinakdi kredi ve
yükümlülükler ile taahhütler (cayılabilir taahhütler hariç) toplamından oluşur. Söz konusu
tutarlar, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yıl sonu itibariyle hesaplanan üretici
fiyatları genel endeksinde meydana gelen ortalama fiyat artışı oranında artırılır.
[R.G.29Eylül 2011 – 28069]
—— • ——
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
ORGANİK TARIMIN ESASLARI VE UYGULANMASINA İLİŞKİN
YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 18/8/2010 tarihli ve 27676 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Organik
Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının
(b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
103
“b) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde yer
alan “6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu” ibaresi “11/6/2010 tarihli ve
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” şeklinde
değiştirilmiştir.
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 17 nci maddesinin birinci fıkrasının (ö) bendinde yer
alan “29/5/1973 tarihli ve 1734 sayılı Yem Kanunu” ibaresi “5996 sayılı Veteriner
Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 18 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde yer
alan “8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu” ibaresi “5996 sayılı
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 26 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer
alan “3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa” ibaresi “5996 sayılı Veteriner
Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 28 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun
Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun” ibaresi “5996 sayılı
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin 32 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“c) İşlenmiş ürünlerde ürün sertifikası düzenlenir. Ürün el değiştirdiğinde yeni bir
işleme tabi tutulmuyorsa tekrar sertifika düzenlenmez. Bu ürünlerde etiket ve organik ürün
logosu bulunur. Depolama, toptan pazarlama ve dağıtım yapan müteşebbislerin toptancıya
satışlarında ürün sertifikası düzenlenir. Perakendeciye satışlarda yeniden ürün sertifikası
düzenlenmez. Ancak ürüne, mevcut ürün sertifikasının müteşebbis tarafından onaylı
fotokopisi ile birlikte fatura ve sevk irsaliyesi eşlik eder. Ürün sertifikasının onaylı fotokopisi
üzerine müteşebbis tarafından yapılan satış belgelerinin numarası yazılır ve onaylanır. Bu
satış miktarı 7 gün içinde yetkilendirilmiş kuruluşa bildirilir. Yetkilendirilmiş kuruluş
tarafından stok takibi yapılır.”
MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin 39 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Yetkilendirilmiş kuruluşlar teknik ve idari bakımdan görevini yerine getirebilecek
imkânlara sahip olmalıdır. Yetkilendirilmiş kuruluşun yetki kapsamı sertifikasyon ise en az
bir sertifiker, kontrol ise en az bir kontrolör, kontrol ve sertifikasyon ise en az bir kontrolör ve
sertifiker istihdam edilir. Kontrolör ve sertifiker sayısı; kontrol edilecek müteşebbis sayısı ve
üretim alanları için yeterli olmalıdır. Bir takvim yılı içerisinde kontrolör için maksimum
çalışma süresi 100 kontrol iş günüdür. Bir kontrolör üretici grubu içerisindeki müteşebbisler
de dahil yıllık maksimum 800 müteşebbisin faaliyetini kontrol eder.”
MADDE 9 – Aynı Yönetmeliğin 44 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Teftiş
Kurulu Başkanlığına” ibaresi “Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 10 – Aynı Yönetmeliğin 45 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (2)
numaralı alt bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“2) Aşağıdaki deneyim belgelerinden birine sahip olmak.
aa) Organik tarım konusunda bir yıllık bilgi ve deneyim sahibi olduğunu gösterir resmi
belgenin aslı veya Bakanlıkça onaylı fotokopisi,
bb) Konu ile ilgili yurtiçi veya yurtdışı üniversite veya enstitüden alınan yüksek lisans
diplomasının aslı veya Bakanlıkça onaylı fotokopisi,
cc) Bakanlıkça açılacak veya açtırılacak kurslardan kontrolörlük eğitimi aldığına dair
resmi bir belgenin aslı veya Bakanlıkça onaylı fotokopisi.”
MADDE 11 – Aynı Yönetmeliğin 48 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile (c)
bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Organik Tarım Komitesinin kuruluş esasları aşağıda belirtilmiştir.
104
1) Organik Tarım Komitesi; Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğünden Genel Müdür
Yardımcısı, ilgili Daire Başkanı ve bir üye, Hayvancılık Genel Müdürlüğünden bir üye,
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğünden bir üye, Gıda ve Kontrol Genel
Müdürlüğünden bir üye, Hukuk Müşavirliğinden bir üye, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığından
bir üye olmak üzere toplam sekiz üyeden oluşur.
2) Komite Bakan onayı ile oluşturulur. Komiteye Bitkisel Üretim Genel
Müdürlüğünden Genel Müdür Yardımcısı veya görevlendireceği ilgili Daire Başkanı
başkanlık eder.
3) İhtiyaç duyulması halinde diğer kamu ve kamu dışı kuruluşlardan komiteye temsilci
davet edilebilir. Ancak toplantılara katılan bu temsilcilerin oy hakkı bulunmaz.”
“c) Organik Tarım Komitesinin çalışma usul ve esasları aşağıda belirtilmiştir.
1) Komite Raportörlüğü ve sekretarya Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü İyi Tarım
Uygulamaları ve Organik Tarım Daire Başkanlığı tarafından yürütülür.
2) Komite, yılda en az iki kez toplanır.
3) Komite, üye tam sayısının en az yarıdan bir fazlası ile toplanır ve kararlar toplantıya
katılanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği halinde Başkanın kullandığı oy yönünde
çoğunluk sağlanmış sayılır.
4) Kararlar, toplantı tarihinden itibaren 30 gün içinde toplantıya katılan üyeler
tarafından imzalanarak Müsteşarlığın onayına sunulur ve onay tarihinden itibaren yürürlüğe
girer.”
MADDE 12 – Aynı Yönetmeliğin 49 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (e)
bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“a) Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi; Bitkisel Üretim Genel Müdürünün
başkanlığında Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Hayvancılık Genel Müdürlüğü Balıkçılık ve
Su Ürünleri Genel Müdürlüğü temsilcileri, Kalkınma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gümrük
ve Ticaret Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar
Genel Müdürlüğü, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Avrupa Birliği Bakanlığı temsilcileri,
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri,
yetkilendirilmiş kuruluşların temsilcisi, üniversiteler ve özel sektör temsilcileri ile Komitenin
toplantı gündemiyle ilgili görüşlerinin alınmasında yarar gördüğü kurum ve kuruluşların
temsilcilerinden olmak üzere en az on kişiden oluşur.”
“e) Raportörlük ve sekretarya Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü İyi Tarım
Uygulamaları ve Organik Tarım Daire Başkanlığı tarafından yürütülür.”
MADDE 13 – Aynı Yönetmeliğin 51 inci maddesinde yer alan “Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı” ibaresi “Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile
Ekonomi Bakanlığı” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 14 – Aynı Yönetmeliğin 52 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 52 – (1) Organik tarım faaliyetlerinde bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan
hallerde; 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera
Kanunu, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve
Uygulanmasına Dair Kanun, 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanımı Kanunu, 18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanunu, 31/5/2006 tarihli ve 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 31/10/2006 tarihli ve 5553 sayılı
Tohumculuk Kanunu ve bu Kanunlara dayalı olarak çıkartılan ilgili mevzuat hükümleri ile
25/4/2002 tarihli ve 24736 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Kimyevi Gübre Denetim
Yönetmeliği, 18/3/2004 tarihli ve 25406 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Tarımda
Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik ve 4/6/2010 tarihli ve 27601 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral Gübreler ve Toprak
Düzenleyiciler ile Mikrobiyal, Enzim İçerikli ve Diğer Ürünlerin Üretimi, İthalatı ve Piyasaya
Arzına Dair Yönetmelik hükümleri uygulanır.”
105
MADDE 15 – Aynı Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(2) 10/6/2005 tarihli ve 25841 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Organik Tarımın
Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a)
bendinin (2) numaralı alt bendine göre etiketlenen ambalajlama materyalleri, ambalajlanan
ürünün bu Yönetmelik hükümlerini karşılaması şartı ile 31/12/2012 tarihine kadar
kullanılabilir.”
MADDE 16 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-8 İşlenmiş Organik Gıdaların,
Mayaların ve Maya Ürünlerinin Üretilmesinde Kullanılacak Maddeler ve Ürünler tablosunun
“1–Taşıyıcılar Dahil Gıda Katkıları” bölümünde bulunan “E 341 (i)” satırından sonra gelmek
üzere aşağıdaki satır eklenmiştir.
“
Sadece organik üretim yöntemi ile
Biberiye
üretilmesi ve ekstraksiyon için
E 392*
X
X
ekstraktı
sadece
etanol
kullanılması
durumunda
”
MADDE 17 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-11 Sertifika Örnekleri tablosunun
“1-Organik Tarım Müteşebbis Sertifikası” bölümünde yer alan “Su kültürü hayvanları ve su
kültürü hayvan ürünleri” ibaresi ile “Su kültürü hayvan ürünleri” ibaresi “Su ürünleri”
şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 18 – Aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-14 Bakanlık, Tarafından
Yetkilendirilmiş Kuruluştan Alınacak Yürürlükteki Mevzuata Uygun Faaliyette
Bulunacaklarına Dair Noter Onaylı Taahhütname Örneği’nde yer alan “Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı” ibaresi “Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı” şeklinde değiştirilmiştir.
MADDE 19 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 20 – Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
18/8/2010
27676
[R.G.06 Ekim 2011 – 28076]
—— • ——
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
EV VE SÜS HAYVANLARININ ÜRETİM, SATIŞ, BARINMA VE EĞİTİM
YERLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; ev ve süs hayvanlarının üretildikleri, alınıp
satıldıkları, barındırıldıkları ve eğitim gördükleri yerlerin gerekli teknik ve sağlık şartları ile
açılma, çalışma ve denetlenmelerine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, gerçek ve tüzel kişiler tarafından ev ve süs hayvanları
için açılacak olan üretim, satış ve eğitim yerleri ile belli süreler barındırılacağı yerleri kapsar.
(2) Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlar için yerel yönetimler tarafından açılan
bakımevleri ile hiçbir kazanç ve menfaat sağlamamak kaydıyla sadece insanî ve vicdanî
amaçlarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve 24/6/2004
106
tarihli ve 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda öngörülen şartları taşıyan gerçek ve
tüzel kişilerin açacağı bakımevlerini kapsamaz.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/3/1954 tarihli ve 6343 sayılı Veteriner Hekimliği
Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve
Göreceği İşlere Dair Kanun ile 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen,
a) Amfibik hayvan: Karada ve suda hareket ve yaşam yeteneğine sahip hayvanı,
b) Bakanlık: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığını,
c) Barınma yeri: Ev ve süs hayvanlarının, geçici süreler için barındırıldıkları konukevi,
pansiyon ve otel gibi yerleri,
ç) Çalışma izin belgesi: İl müdürlüğü tarafından kuruluş izni verilmiş üretim, satış,
barınma ve eğitim yerlerinin faaliyete geçmesi için verilen belgeyi,
d) Denetim elemanı: Bu Yönetmelikte belirtilen denetimleri yapmaya ve kabahat teşkil
eden fiilleri işleyenler hakkında işlem yapmaya, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ve/veya
mahallin en büyük mülki idare amirince görevlendirilen veteriner hekim personeli,
e) Dezenfeksiyon: Hastalık yapıcı mikroorganizmaların fiziki, kimyevi yöntemler ve
ultraviyole ışınları ile yok edilmesi işlemini,
f) Eğitim sertifikası: 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununa göre, ev ve süs hayvanı
satış yeri sahibi veya sorumlu yöneticilerinin, yerel yönetimler tarafından düzenlenen eğitim
programına katılarak, almakla yükümlü oldukları belgeyi,
g) Eğitim yeri: Hayvan sahibinin isteği veya ilgili makamların gerekli görmesi
durumunda, hayvanların itaat, tuvalet terbiyesi, hırçın hayvanların sakinleştirilmesi, koruma,
bekçilik, sportif ve avcılık gibi özelliklerin kazandırılması amacıyla, veteriner hekim
denetiminde faaliyet gösteren yerleri,
ğ) Ev ve süs hayvanı: Sahiplerinin ya da sahipleri adına sorumluluğunu almış kişilerin
yanında bulunan, üçüncü bir şahsa satışı ya da devredilmesi amaçlanmayan arılar, kabuklu
hayvanlar, suda yaşayan hayvanlar ve kümes hayvanları hariç olmak üzere, omurgasızlar,
amfibik hayvanlar, köpek, kedi, gelincik, süs balıkları, sürüngen, kemirgen, evcil tavşan ve
tüm kuşları,
h) Genel Müdürlük: Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünü,
ı) Hizmet içi eğitim belgesi: Ev ve süs hayvanları üretim, satış, barınma ve eğitim
yerlerinde görev alacak olan veteriner hekimlerin, bölge veteriner hekimler odaları tarafından
yapılan bilgilendirme eğitimine katılması suretiyle aldıkları belgeyi,
i) İl müdürlüğü: İl gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerini,
j) İş yeri: Ev ve süs hayvanlarının üretildikleri, alınıp satıldıkları, geçici süreler
barındıkları ve eğitildikleri il müdürlüğünce çalışma izni verilen yerleri,
k) İş yeri veteriner hekimi: Ev ve süs hayvanları üretim, satış, barınma ve eğitim yerleri
ile buralardaki hayvanların her türlü hijyenik ve sağlık sorunları ile koruyucu önlem ve
aşılamalardan sorumlu veteriner hekimi,
l) Kimlik belgesi: Hayvan için düzenlenmiş içerisinde hayvana ve sahibine ait bilgileri
içeren Bakanlıkça belirlenen belgeyi,
m) Kuruluş izni: Kurulacak yer ve projelerinin uygun görülmesi durumunda işyeri
kurulması için il müdürlüğü tarafından verilen izni,
n) Satış yeri: Ev ve süs hayvanlarının satıldığı yerleri,
o) Üretim belgesi: İl müdürlüğü tarafından çalışma izni almış üretim yerlerinde üretilen
hayvanlar için düzenlenen belgeyi,
ö) Üretim yeri: Ev ve süs hayvanlarının türlerine uygun ihtiyaçları sağlanarak, hayvan
sağlığı ve hayvan refahı başta olmak üzere ilgili mevzuat çerçevesinde üretildikleri yerleri,
107
p) Veteriner sağlık ürünleri: Veteriner tıbbî ürünleri ile tıbbî olmayan veteriner
ürünlerini,
r) Yer seçim komisyonu: İş yeri kurulacak yerlere uygunluk onayı veren Bakanlık
hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve su ürünleri şube müdürü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı il
müdürlüğü ve ilgili belediye başkanlığından konuyla ilgili bir temsilciden oluşacak üç kişilik
bir komisyonu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Müracaat ve İzin İşlemleri
Kuruluş izni almak için gerekli belgeler
MADDE 5 – (1) İş yeri açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler bir dilekçe ile aşağıdaki
bilgi ve belgeleri eksiksiz tamamlayarak il müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekir.
a) Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-1 Başvuru Dilekçesine uygun olarak işyeri
sahibi tarafından doldurulmuş başvuru dilekçesi,
b) İş yerinin, yerleşim yeri ve çevresine ait bilgileri gösteren teknik resim kurallarına
göre hazırlanmış vaziyet ya da hâlihazır planı,
c) İş yerinin tüm bölümleri ve ne amaçla kullanıldığını gösterir, teknik resim kurallarına
göre hazırlanmış bir adet plan örneği ve adresi,
ç) Bağlı bulunduğu belediyeden su kullanma belgesi; şehir şebeke suyu bulunmayan
yerlerde içme ve kullanma suyu temin projesi ile resmi kurumlarca usulüne uygun olarak
alınmış su numunelerinin bakteriyolojik ve kimyasal analiz sonuçlarını gösterir rapor; derin
kuyulardan suyun temin edilmesi halinde ise, Devlet Su İşlerinden alınacak kuyu suyu
kullanma belgesi ve analiz raporu,
d) Tüzel kişiler için ticaret sicil gazetesi, imza sirküleri ve yönetim kurulu kararı.
(2) Birinci fıkrada belirtilen bilgi ve belgeler, il müdürlüğü hayvan sağlığı, yetiştiriciliği
ve su ürünleri şubesince incelenir. Belgelerin uygun bulunması halinde; yer seçim komisyonu
tarafından yerinde inceleme yapılır. Yer seçim raporuna ait esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(3) Yer seçim raporuna göre uygun bulunan yerlere, bu Yönetmeliğin ekinde yer alan
Ek-2 Kuruluş İzin Belgesi’ne uygun olarak Kuruluş izni verilir. Kuruluş izni üç ay için
geçerlidir. Bu süre içinde iş yerlerini hazır hale getiremeyenlere, Bakanlıkça uygun görüldüğü
takdirde, üç ay daha ek süre verilebilir. Ancak, ilave süre uzatımı yapılamaz.
Çalışma izni almak için gerekli belgeler
MADDE 6 – (1) İş yeri açacak gerçek ve tüzel kişiler, çalışma izni alabilmek için
ekinde aşağıdaki belgelerin yer aldığı bir dilekçe ile il müdürlüğüne müracaat ederler.
a) Muayenehane, poliklinik veya hayvan hastanelerinde çalışan ve hizmet içi eğitim
belgesi olan veteriner hekimle yapılmış en az bir yıllık bölge veteriner hekimler odası onaylı
noter tasdikli veteriner hekim sözleşmesi,
b) Eğitim yerlerinde görev yapacak uzman eğitimcinin çalışma izni verecek kurumca
onaylı uzmanlık belgesinin aslı veya il müdürlüğünce onaylı fotokopisi,
c) Satış yerleri için 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununa göre yerel yönetimler
tarafından düzenlenen eğitim sertifikasının aslı veya il müdürlüğünce onaylı fotokopisi,
ç) Belediyeden alınmış işyeri ruhsatı.
(2) Başvuru, il müdürlüğü hayvan sağlığı, yetiştiriciliği ve su ürünleri şubesi
müdürlüğünce incelenir. Belgelerin uygun bulunması halinde; mahallinde yapılan inceleme
sonunda bu Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-3 İş Yeri Açma Raporu düzenlenir. İş yeri
açma raporuna istinaden mevzuata uygun bulunan yerlere, mülki idare amirinin onayı
alındıktan sonra il müdürlüğünce çalışma izni verilir. Gerçek ve tüzel kişiler adına, bu
Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-4 İş Yeri Çalışma İzin Belgesi düzenlenir. Çalışma izni
verilmiş iş yerlerine ait bilgiler bölge veteriner hekimler odasına bir yazı ile bildirilir.
Çalışma iznine ilişkin genel şartlar
MADDE 7 – (1) Çalışma izni verilmesi için iş yerlerinde aşağıdaki asgari teknik ve
sağlık şartlarının bulunması zorunludur.
108
a) İş yerleri, insan gıdası imal edilen iş yerlerini olumsuz etkileyecek mesafelere
kurulamaz.
b) İş yeri zemini ve duvarları kolay yıkanabilen ve dezenfekte edilebilen su geçirmez
açık renkli fayans, mermer veya benzeri bir malzeme ile kaplanır.
c) İş yeri zemini eğimli olur ve zeminde kanalizasyon veya fosseptiğe bağlı ızgaralı
veya sifonlu yer süzgeci bulundurulur.
ç) İş yerlerinde, şehir şebekesine bağlı su tesisatı veya bu amaca yönelik yeterli
kapasitede su deposu bulundurulur.
d) Zeminin ve duvarların temizlik ve dezenfeksiyonu için basınçlı su, musluk ve hortum
düzeneği bulundurulur.
e) Hayvanları rahatsız edecek kadar güçlü veya yetersiz aydınlatma ile hayvanları
doğrudan etkileyecek ışıklandırma yapılamaz.
f) İş yerlerinin dışarıya açılan pencere kanatları her türlü haşerenin girmesini
engelleyecek tarzda kapatılır.
g) İş yerinin havasını, iklim, hayvan sayısı ve hayvan türü gibi koşullara bağlı olarak
temizleyebilen havalandırma tesisatı bulundurulur.
ğ) Kafes ve ekipmanlar ile malzemeler, dezenfektanlara dayanıklı, paslanmaz ve kolay
temizlenebilir malzemeden yapılır.
h) İş yeri, hastalık yapan mikroorganizmalara ve parazitlere karşı haftada bir olmak
üzere, hastalık şüphesi durumu ile gerekli görülen zamanlarda da dezenfekte edilir.
ı) Her kafeste barındırılan hayvan türüne uygun yemlik, suluk ve altlık bulundurulur.
Kafes, suluk ve yemlik gibi malzemeler her gün ve her hayvan değişiminden önce temizlenip
dezenfekte edilir. Altlıklar her gün, gerekli durumlarda daha sık ve hayvan değişimlerinde
mutlaka değiştirilir ve her değiştirilmede kafes dezenfekte edilir.
i) Hayvanların yaşam alanları ve standartlarının minimum ölçüleri, Bakanlıkça
belirlenir.
j) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi ve barındırılması sağlanır.
k) İş yerlerinde bulunan hayvanlar ayrı ayrı kafes veya bölümlerde bulundurulur. Aynı
türden dahi olsa, birbirine zarar verebilecek hayvanlar bir arada tutulamaz.
l) İş yerlerinde bulunan hayvanların, türü, ırkı, yaşı ve diğer bilgilerini içeren etiketler,
hayvanın tutulduğu ünite ya da kafes üzerine asılır.
m) İş yerlerinde çevreye rahatsızlık verecek hayvan seslerinin veya kötü kokunun
yayılmaması için gerekli önlemler alınır.
n) Temizlik artıkları, kullanılmış altlıklar ve dışkılar, dayanıklı, ağzı bağlanabilen
naylon torbalar içinde muhafaza edilir ve işyeri dışına bırakılamaz.
o) İş yerinde ölen hayvanlar, işyeri veteriner hekimine bildirilir. Ölen hayvanlar tıbbi
atık torbalarına konularak, uygun şartlarda muhafaza edilip, usulüne uygun şekilde bertaraf
edilir.
ö) Bu Yönetmeliğe tabi iş yerlerinde, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı,
Gıda ve Yem Kanununa tabi ihbarı mecburi bir hastalık çıktığında, veteriner hekim durumu
en ivedi şekilde resmi makamlara haber vermek ve yetkililerce alınacak yasal tedbirleri
uygulamakla yükümlüdür.
p) Bu Yönetmeliğe tabi iş yerlerinde bulunan hayvanlar, salgın hayvan hastalığı şüphesi
durumunda il veya ilçe müdürlükleri tarafından sahiplerinin sorumluluğunda karantinaya
aldırılır. Karantina süresince yapılan her türlü masraflar işyeri sahibine aittir.
r) İş yerlerinde ürün satışı yapılacak ise, ürünler zeminden en az 10 cm yükseklikte,
hayvanların temas edemeyeceği, kolay temizlenebilir raflarda satışa sunulur.
s) İş yerlerinde hasta, yaralı veya sakat hayvanlar ayrı bir bölümde barındırılır.
ş) Altlık malzemesi, kuru, emici özellikte ve tozsuz olur.
t) İş yerinde, Bakanlıkça satışına izin verilen veteriner sağlık ürünleri bulundurulabilir.
İş yerleri, bu ürünlerin bulunması ile ilgili usul ve esaslara uymak zorundadır.
u) İş yeri sahibi, iş yerine bu Yönetmelikte belirtilen şartları sağlamaktan sorumludur.
109
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Üretim ve Satış Yerleri
Kedi ve köpek üretim yerleri
MADDE 8 – (1) Kedi ve köpek üretim yerlerinin, aşağıdaki özelliklere sahip olması
zorunludur.
a) Üretim yerlerinde; idari büro, veteriner hekim odası, duş, depo, tuvalet ve hayvan
karantina ünitesi, hayvanların yiyeceklerinin hazırlandığı bölüm, temizlik ünitesi, kapalı ve
açık gezdirme alanı bulunur.
b) Tüm açık bölümler rüzgar yönüne dönük olmayacak şekilde yapılır.
c) Kapalı bölümlerde, hayvanlara güneş ışığı gelebilecek büyüklükte, dışarıdan
kemirgen, sinek ve benzeri haşerenin girmesine engel olacak tel ile kapatılmış pencereler
bulunur.
ç) Toprak zeminli gezdirme alanları bulunur.
d) Hayvanların barındığı açık ve kapalı bölümlerin zemini ve duvarları, yıkanabilir ve
dezenfekte edilebilir malzeme ile kaplanır.
e) Hayvanların yatabileceği ırklarına ve boyutlarına uygun, yerden en az 10 cm
yükseklikte platformlar bulunur.
f) Üretim yerlerinde, diğer ünitelerden bağımsız, kapalı bir bölümde hayvanın ırkına
uygun boyutta doğum ünitesi ve karantina ünitesi bulunur.
g) Üretim ünitelerinin kapalı bölümlerinin çatısı izolasyonlu uygun bir çatı malzemesi,
açık alandaki kafesli bölümün yarısı yağmur ve güneşi engelleyen bir çatı malzemesi ile
kapatılır.
ğ) Tüm kafeslerde, dezenfekte edilebilir su ve mama kapları bulundurulur.
h) Üretim yerlerinde hayvanlar ayrı ayrı bölümlerde bulundurulur.
ı) Üretim yerine koyulan hayvanların türü, ırkı, yaşı ve diğer bilgileri, ıslanmaz pvc gibi
bir muhafaza ile her bir ünite üzerinde görünen bir yere asılır.
i) Kedi üretim yerinin içine, kedilerin yatabilmesi için yatak, yüksekliklere
tırmanabilmesi ve oyun oynayabilmesi için oyun ve tırmanma platformları ve benzeri
malzemeler konulur.
j) Üretim yerlerinde kimliklendirilmiş kedi ve köpek yavrularına, Bakanlık tarafından
belirlenen zamanlarda aşı ve iç-dış parazit ilaçlaması yapılır. En son yapılan aşılama tarihi
üzerinden on beş gün geçmiş yavrular satış yerine gönderilir.
Kemirgen ve evcil tavşan üretim yerleri
MADDE 9 – (1) Kemirgen üretim yerlerinin, aşağıdaki özelliklere sahip olması
zorunludur.
a) Üretim yerlerinde; veteriner hekim odası, duş, depo, tuvalet, hayvan karantina
ünitesi, üretim üniteleri, hayvanların yiyeceklerinin hazırlandığı bölüm ve temizlik ünitesi
bulunur.
b) Üretim için kafesler zeminden ve tavandan 30 cm uzaklıkta ve kafes düzenekleri
arasında koridor şeklinde en az 100 cm mesafe bulundurulur.
c) Yeterli havalandırma sağlanır. Bölüm ısı, ses ve ışık yalıtımına uygun şekilde
düzenlenir. Ayrıca insekt ve rodentlerin içeri girmesini engelleyecek önlemler alınır.
ç) Üretim yerindeki hayvan odaları türün ihtiyaçlarına uygun olarak yapılır.
d) Giriş bölümlerinde dezenfektan ya da antibakteriyel paspaslar kullanılır.
e) Hayvanlar türlerine uygun odalarda ve kafeslerde barındırılır.
f) Odaların zemin ve duvarları darbelere dayanıklı, su geçirmez, dezenfektan ve yüzey
temizleyicilerine dayanıklı materyalden yapılır.
g) Kapılarda gözlem pencereleri bulundurulabilir ve bu pencereler ışık geçirmeyecek
şekilde kapatılır.
ğ) Hayvanlara ait yiyecek, içecek, ilaç ve diğer malzemeler hayvanların bulunduğu
odalarda depolanmaz.
h) Hayvanlara kafes içerisinde güvenli bir ortam sağlanır.
110
ı) Hayvanların yem ve suya sürekli ulaşabilmesi sağlanır.
i) Kafeslerin kenar, köşe ve birleşim yerleri yuvarlatılmış ve aşınmaya dayanıklı
malzemeden yapılır.
j) Farelerin barındırıldıkları kafes kapaklarının tel aralığı 6 mm, ratların 12 mm’den
daha geniş olamaz.
Kuş üretim yerleri
MADDE 10 – (1) Kuş üretim yerlerinin, aşağıdaki özelliklere sahip olması zorunludur.
a) Üretim yerlerinde; veteriner hekim odası, duş, depo, tuvalet, hayvan karantina
ünitesi, üretim üniteleri, hayvanların yiyeceklerinin hazırlandığı bölüm ve temizlik ünitesi
bulunur.
b) Üretim için kafesler zeminden ve tavandan 30 cm uzaklıkta ve kafes düzenekleri
arasında koridor şeklinde en az 100 cm mesafe bulunur.
Süs balıkları, sürüngen ve diğer hayvanların üretim yerleri
MADDE 11 – (1) Süs balıkları, sürüngen ve diğer hayvanların üretim yerlerinde, 7 nci
maddede belirtilen şartlara uyulması zorunludur.
Ev ve süs hayvanı satışı
MADDE 12 – (1) Ev ve süs hayvanlarının satışında, aşağıdaki hususlara uyulması
esastır.
a) Ev ve süs hayvanı satışları, sahipsiz hayvanların bulundukları barınaklarda, üretim
yerlerinde ve yer seçim komisyonu tarafından uygun görülen yerlerde yapılır.
b) Kimliklendirilmiş kedi ve köpek yavrularına Bakanlık tarafından talimatla belirtilen
zamanlarda aşı ve iç-dış parazit ilaçlaması yapılır. En son yapılan aşılama tarihi üzerinden on
beş gün geçmiş yavruların satışı yapılabilir.
c) İthali yasak hayvanların satışı yasaktır.
ç) Onaltı yaşından küçük kişilere ev ve süs hayvanı satılamaz.
d) Müşterilerin kafeste bulunan hayvanlara direk teması ve ulaşmasını önleyecek
gerekli tedbirler alınır.
e) Satış yerinde gebe veya yeni doğum yapmış hayvanlar ile tüylenmemiş kanatlı
yavruları ve iki aylıktan küçük kedi ve köpek yavrusu bulundurulamaz.
f) Satış yerindeki tüm hayvanlara periyodik aşılar, iç ve dış parazit ilaçlar işyeri
veteriner hekimi tarafından bir program dahilinde gününde yapılarak kayıt defterine işlenir.
g) Hayvan satış yerlerindeki hayvanların türü, ırkı, yaşı ve diğer bilgilerini içeren
etiketler hayvanın bulunduğu ünite ya da kafes üzerine asılır.
ğ) Çevreden ve doğadan alınan veya izinli kuruluştan alınmayan hayvanların satışı
yapılamaz.
h) Yuvadan erken alınmış veya tüylenmesini tamamlamamış yavru kuşlar satışa
sunulmaz.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Barınma ve Eğitim Yerleri
Kedi ve köpek barınma ve eğitim yeri
MADDE 13 – (1) Hayvanların barınma ve eğitim yerlerinde aşağıdaki şartlara uyulması
zorunludur.
a) Aynı arazi içinde idari büro, veteriner hekim odası, personel odası, duş, depo, tuvalet,
hayvan karantina ünitesi, hayvanların yiyeceklerinin hazırlandığı mutfak ünitesi, temizlik
ünitesi, kapalı ve açık gezdirme alanı ile bunlara ek olarak kapalı ve açık eğitim yeri
bulundurulur.
b) Barınma ve eğitim yerlerinin kurulacağı alan, hayvan sayısına ve hayvan türleri için
verilecek minimum ölçülere göre belirlenir. Hayvan türleri için verilecek minimum ölçüler,
Bakanlıkça belirlenir.
c) Hayvanların gezdirileceği gezdirme alanlarının zemini toprak olur.
ç) Hayvanların barındığı yerlerin zemini, duvarları ve diğer kullanılabilen malzemelerin
yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir nitelikte olması şarttır. Barınma yerlerine bitişik egzersiz
111
alanlarının kenarları en az 150 cm yüksekliğinde duvarla, ön ve üst kısımları ise paslanmaz
kafes telle kapatılır.
d) Hayvanların yatacağı yerlerde hayvanın türüne uygun altlıklar kullanılır.
e) Kapalı bölümlerin çatısı izolasyonlu uygun bir çatı malzemesi ile kaplanır.
f) Kolay temizlenebilir su ve mama kapları bulundurulur.
g) Barınma ve eğitim yerlerine bırakılan hayvanların yiyecek ihtiyaçları hayvan sahibi
tarafından veya iş yerince temin edilir. Yiyeceğin kimin tarafından karşılanacağı ve özellikleri
hayvan teslim tutanağında belirlenir.
ğ) Barınma ve eğitim yerlerine iki aylıktan küçük ve aşısı tamamlanmamış yavru
köpekler kabul edilemez.
h) Barınma ve eğitim yerlerine kabul edilecek hayvanların aşı ve parazit ilaçlamalarının
yapılmış olması şarttır.
ı) Eğitim yerlerinde, hayvanlara hangi eğitimin verileceği bir tutanağa yazılır. Bu
tutanak eğitim yeri sorumlusu ve/veya sahibi ile hayvan sahibi tarafından imzalanır.
i) Barınma ve eğitim yerlerine bırakılan hayvanların hastalanması durumunda, hayvan
sahibine bilgi verilerek tedavisi yapılır. Hayvan sahibine ulaşılamıyorsa işyeri veteriner
hekiminin kararı uygulanır. Masraflar hasta hayvan sahibi tarafından karşılanır.
j) Barınma ve eğitim yerlerine bırakılan hayvanın ölmesi durumunda hayvan sahibine
bilgi verilir ve talep etmesi halinde masraflar kendisine ait olmak üzere resmi kurumlarda
otopsi ve laboratuvar analizleri yaptırılabilir.
k) Hayvan eğitim yerlerinde yeterli sayıda eğitim uzmanı ve bakıcı istihdam edilir.
l) Yabancı uyruklu eğitim uzmanlarına ait eğitimci belgelerinin resmi makamlara
onaylatılması şarttır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kayıt, Kapatma ve Denetime İlişkin Hükümler
Hayvanların kimliklendirilmesi ve kayıt altına alınması
MADDE 14 – (1) İş yerlerinde bulundurulan hayvanların kimliklendirilmesi ve kayıt
altına alınması zorunludur. Hayvanlara ait kimliklendirme işlemlerine dair esaslar Bakanlıkça
belirlenir.
(2) İş yerlerinde bulunan ve iki aylık olan kedi ve köpek yavruları, veteriner hekim
denetiminde kimliklendirilir.
(3) Kedi ve köpek üretim ve satış yerlerinde bulunan her bir hayvan için ayrı ayrı kimlik
belgesi tanzim edilir. Kimlik belgesine ait vasıf ve şartlar Bakanlıkça belirlenir.
İş yerinde tutulacak kayıtlar
MADDE 15 – (1) İş yerlerinde, ithal edilmiş hayvanlar için ithal edildiklerini gösteren
gümrük belgelerinin, sağlık ve orijin sertifikalarının birer suretinin bulundurulması
zorunludur.
(2) Üretim ve satış yerleri ile barınma ve eğitim yerlerinde bulunan hayvanlar, kayıt
defterine işlenerek kayıt altına alınır.
(3) Satılan her hayvan için hayvan satış belgesi doldurulur. Hayvan satış belgesi iki
nüsha halinde düzenlenerek bir nüshası hayvan sahibine verilir.
(4) Barınma ve eğitim yerlerinde bulunan hayvanlar için, hayvan teslim tutanağının
bulunması şarttır. Teslim tutanaklarında hayvana, hayvanı teslim edene ve teslim alana ait
bilgiler bulunur.
(5) İş yerlerinde denetim tutanağına göre denetim yapılır. Yapılan denetim sonucu tespit
edilen konular denetim defterine kaydedilir.
(6) İş yerlerinde yapılan dezenfeksiyon işlemleri dezenfeksiyon defterine işlenir.
(7) Üretim yerlerinde üretilen hayvanlar için üretim belgesi düzenlenir.
(8) Barınma ve eğitim yerlerine getirilen hayvanlar için, taraflarca taahhütname
düzenlenebilir.
112
(9) Bu Yönetmelik hükümlerine göre iş yerlerinde bulundurulması gereken defterlerin
her bir sayfasının, il müdürlüğü hayvan sağlık şube müdürlüğüne numaralandırılarak,
mühürletilmesi ve onaylatılması şarttır.
(10) İş yeri sahibi ya da sorumluları, çalışmaları ile ilgili faaliyet raporlarını altı ayda bir
il/ilçe müdürlüğüne bildirir.
Denetim
MADDE 16 – (1) İş yerlerinin denetimleri, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ile bu Kanuna dayanılarak çıkarılan alt düzenleyici işlemlere
uyulup uyulmadığı yönüyle ve yılda en az bir kez olmak üzere iki denetim elemanı tarafından
yapılır. Denetim elemanları, denetim sonunda tespit edilen hususları denetim defterine
kaydedip, denetim tutanağını iki nüsha halinde hazırlar. Tutanağın bir nüshasını iş yeri
sahibine ya da iş yeri veteriner hekimine verir.
(2) İş yeri veteriner hekimi, meslek icrası yönünden kayıtlı oldukları bölge veteriner
hekimleri odası tarafından, 13/9/2006 tarihli ve 26288 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Türk Veteriner Hekimleri Birliği Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Uygulama Yönetmeliği
kapsamında denetime tabi tutulur.
Veteriner hekim istihdamı
MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulan, iş yerlerinde veteriner hekim
istihdamı zorunludur.
(2) Veteriner hekimlik hizmetleri kamuda çalışanlar hariç, muayenehane, poliklinik
veya hayvan hastanesinde görevli veteriner hekimler tarafından verilir.
(3) İş yeri veteriner hekiminin çalışma gün ve saatleri ile alacağı ücret bölge veteriner
hekimler odası tarafından belirlenir. Belirlenen şartların, veteriner hekim ve iş yeri sahibi
arasında yapılacak sözleşmede bulunması zorunludur.
(4) İş yeri sahibi, iş yeri veteriner hekiminin görevlerini yerine getirmesinde kullanacağı
araç, gereç ve personel dahil her türlü imkanı sağlamak zorundadır.
(5) İş yeri veteriner hekimi işten ayrılmak istediği takdirde; bu isteğini bir ay önceden
işyeri sahibine, Bakanlık il veya ilçe müdürlüğüne ve bağlı bulunduğu veteriner hekimler
odasına bir dilekçe ile bildirmek zorundadır.
(6) İşveren, iş yeri veteriner hekiminin işine son vermek istemesi halinde, bir ay
önceden veteriner hekime, veteriner hekimin bağlı bulunduğu veteriner hekimler odasına ve
Bakanlık il veya ilçe müdürlüğüne bildirmek ve yeni bir işyeri veteriner hekimi istihdam
edilene kadar bir önceki veteriner hekimle çalışmak zorundadır.
(7) İş yeri veteriner hekiminin bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket etmesi
halinde, ilgili husus bölge veteriner hekimler odasına bir yazı ile bildirilir.
İş yeri veteriner hekiminin görev ve sorumlulukları
MADDE 18 – (1) İş yeri veteriner hekiminin görev ve sorumlulukları aşağıda
belirtilmiştir.
a) İş yeri veteriner hekimi, bu Yönetmelikte belirlenen tüm görev ve sorumluluklarında,
mesleki hizmete yönelik mevzuata, bağlı bulunduğu veteriner hekimler odasının almış olduğu
kararlara ve tüm mesleki etik kurallara uymak zorundadır.
b) İş yeri veteriner hekimi, işyerlerinin sağlık ve teknik yönünden mevzuata uygun bir
şekilde faaliyet göstermesinden; iş yerine sağlıklı hayvanların kabul edilip uygun şartlarda
alınıp satılmasından; iş yerlerindeki hayvanların tür ve cinslerine göre aşılama ve
ilaçlamalarının yapılmasından ve buradaki alet ve malzemelerin temizlik ve
dezenfeksiyonlarının yaptırılmasından; atık ve artıklarının çevre ve toplum sağlığına zarar
vermesini önleyecek tedbirlerin alınmasından işveren ile birlikte sorumludur.
c) İş yeri veteriner hekimi, iş yerine gelen ve satılan hayvanların miktarları, geliş ve
çıkış tarihleri, tür ve cinslerine göre aşılama, ilaçlama tarihleri gibi kayıtları tutar. Kendilerine
bildirilen zaman ve şekilde il veya ilçe müdürlüklerine gerekli bilgileri verir.
ç) İş yeri veteriner hekimi, iş yerlerini amacı dışında muayene, tedavi, ilaç ve aşı
uygulaması gibi amaçlarla kullanamaz.
113
d) İş yerlerinde, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununa
göre ihbarı mecburi bir hastalık çıktığında, işyeri veteriner hekimi durumu en ivedi vasıta ile
resmi makamlara haber vermek ve ilgililerce alınacak yasal tedbirleri uygulamakla
yükümlüdür.
e) İş yerinde ölen hayvanların ölüm nedeni, iş yeri veteriner hekimi tarafından kayıt
defterine işlenir. Varsa yapılan tahlil, uygulanan tedavi ve laboratuvar teşhisleri rapor halinde
deftere işlenip iş yerinde muhafaza edilir.
Kapatma, değişiklik ve ilaveler
MADDE 19 – (1) Çalışma izni almış hayvan üretim, satış, barınma ve eğitim
yerlerinde, Bakanlığın müsaadesi olmadan herhangi bir değişiklik veya ilave yapılamaz.
Verilen çalışma izni, gerçek veya tüzel kişiler için olup, üzerinde yazılı olan adres için
geçerlidir. Bunlardan herhangi birinin değişmesi halinde çalışma izni geçerliliğini kaybeder.
Çalışma izninde belirtilen sahip veya unvanın değişmesi hallerinde, durum en az bir ay
önceden bir dilekçe ile il müdürlüğüne bildirilir. Dilekçeye, değişikliklerle ilgili bilgi ve
belgeler ile çalışma izninin aslı eklenir. Bakanlık il müdürlüğü çalışma izni üzerinde gerekli
düzeltmeyi yapar veya yeniden çalışma izin belgesi düzenler.
(2) Çalışma izin belgesinin kaybolması veya okunamayacak şekilde tahrip olması
halinde, gazete ilanı veya tahrip olmuş çalışma izin belgesinin aslı, bir dilekçeye eklenerek il
müdürlüğüne müracaat edilir. Bakanlık il müdürlüğünün uygun görmesi halinde yeniden eski
tarih ve sayı ile gerekli açıklama yapılarak çalışma izin belgesi düzenlenir.
(3) Bu Yönetmeliğe tabi iş yeri faaliyetinin sahibi tarafından durdurulması veya
kapatılması hallerinde, bu durum bir ay öncesinden bir yazı ile il müdürlüğüne bildirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İdari yaptırımlar
MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelikte belirtilen hükümlere aykırılık halinde 5996 sayılı
Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, 5199 sayılı Hayvanları Koruma
Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre işlem yapılır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce, ruhsatlı
veya ruhsatsız olarak faaliyet gösteren iş yeri sahipleri, 31/12/2012 tarihine kadar bu
Yönetmeliğe uygun olarak çalışma izni almak zorundadır.
Yürürlük
MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı
yürütür.
EK-1
BAŞVURU DİLEKÇESİ
1) Kurulacak işyerinin
a) Sahibinin adı ve soyadı
b) Ticari adı
c) Adresi
ç) Telefon numarası
d) Faks numarası
:
:
:
:
:
2) İşyerinin faaliyet alanı
Ev ve süs hayvanları üretim yeri
Ev ve süs hayvanları satış yeri
:
:
:
114
Ev ve süs hayvanları barınağı
Ev ve süs hayvanları eğitim yeri
:
:
3) İşyerinde çalışacak personel sayısı
ve görevleri
:
:
4) İşyerinin faaliyete başlama tarihi
İşyeri Sahibinin
Adı Soyadı- İmza
Tarih
115
EK-2
KURULUŞ İZİN BELGESİ
1) İşyerinin
a) Sahibinin adı ve
soyadı
b) Ticari adı
c) Faaliyet alanı
ç) Adresi
d) Telefon numarası
e) Faks numarası
f) Ada pafta ve parsel
numarası
:
:
:
:
:
:
Bu belge ile yukarıda adı ve adresi
yazılı ............................................................................................... kuruluş izni verilmiştir.
İl Müdürü
Tarih-İmza
116
EK-3
İŞ YERİ AÇMA RAPORU
1) İşyerinin
a) Sahibinin adı ve
soyadı
b) Ticari adı
c) Faaliyet alanı
ç) Adresi
d) Telefon numarası
e) Faks numarası
f) Ada pafta ve parsel
numarası
:
:
:
:
:
:
2) İşyerinin bu Yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olup olmadığı:
a) Uygun
b) Uygun değil
3) Mahallinde yapılan inceleme sonucundaki tespit ve gözlemler:
Veteriner Hekim
Veteriner Hekim
Şube Müdürü
Tarih
İl Müdürü
117
EK-4
İŞ YERİ ÇALIŞMA İZİN BELGESİ
İşyeri sahibinin adı ve
soyadı
İşyerinin ticari adı
Adresi
Faaliyet alanı
İzin tarihi
İzin numarası
:
:
:
:
:
:
Yukarıda adı ve adresi belirtilen işyerine, Ev ve Süs Hayvanlarının Üretim, Satış,
Barınma ve Eğitim Yerleri Hakkında Yönetmelik hükümlerinde belirtilen şartların taşınması
nedeniyle bu izin belgesi verilmiştir.
..../..../.....
İl Müdürü
[R.G.08 Ekim 2011 – 28078]
—— • ——
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından:
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ UYGULAMA YÖNETMELİĞİNDE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 22/8/2009 tarihli ve 27327 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Organize
Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş, aynı maddeye aşağıdaki üçüncü fıkra eklenmiş, diğer fıkra buna göre teselsül
ettirilmiştir.
“(2) Yeni bir OSB yer seçimi talebinin değerlendirmeye alınabilmesi için, il genelindeki
ihtisas OSB’ler hariç, diğer OSB’lerde bulunan toplam sanayi parsellerinin en az % 75’inde
üretim veya inşaata başlanmış olması gerekmektedir. Ayrıca aynı sektör grubunu içeren
ihtisas OSB’lerde de yukarıdaki oran aranır. Ancak, Özel OSB’ler ile Türkiye Yatırım Destek
ve Tanıtım Ajansının yatırımcı temin ettiği projelerde bu oran aranmaz.”
“(3) İlave alan yer seçimi talebinin değerlendirmeye alınabilmesi için, ilave alan
talebinde bulunan OSB’de toplam sanayi parsellerinin en az % 90’ında üretim veya inşaata
başlanmış olması gerekmektedir.”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 35 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (ğ) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“ğ) OSB’nin, Teknoloji Geliştirme Bölgesi yönetici şirketlerine, Ar-Ge ve inovasyon
merkez veya enstitüsü olarak faaliyette bulunmak amacıyla kurulan şirketlere, lojistik ve
benzeri ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, hizmetlerinden yararlanabileceği diğer şirketlere
iştirak etmesine karar vermek ve bu konuda prensipleri belirlemek,”
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 101 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi ve
ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“b) Karma OSB’lerde;
1) Parlayıcı/patlayıcı/yakıcı maddelerin üretildiği ve dolumunun yapıldığı tesisler,
2) Petrokimya kompleksleri,
118
3) Üretiminde kapalı proses, gaz veya sıvı yakıt ve toz kaynaklarında filtre sistemlerini
kullanan tesisler hariç; tuğla ve kiremit fabrikaları, kömür yıkama kireç, alçı ve zımpara
tesisleri,
4) Klor-alkali tesisleri, sülfürik asit, fosforik asit, hidroklorik asit, klor ve benzeri
kimyasal maddeler üreten yerler, azot sanayi ve bu sanayi ile entegre gübre fabrikaları,
5) Zirai mücadele ilaçları için hammadde üretimi yapan tesisler,
6) Asbest, asbest içeren ürünlerin işlenmesi veya dönüştürülmesi yapılan tesisler,
7) OSB’nin kanal deşarj standardına uygun atıksu arıtma tesisi kuran tesisler hariç
olmak üzere; kağıt hamurundan her çeşit kağıt üretimi yapan tesisler, selüloz ve selüloit
üretim yapan tesisler ile entegre şeker fabrikaları,
8) Ham deri işleme, padok ve hayvan kesimi yapılan tesisler,
9) Maya ve tuz üretim tesisleri,
10) Talk, barit, kalsit, antimuan ve benzeri kırma ve öğütme tesisleri.”
“(2) OSB, yukarıda sayılan tesislerin dışında, OSB’nin kuruluş protokolü çerçevesinde
kurulması planlanan sektörlerini veya mevcut sektör yapısını, tesisin faaliyetinden
kaynaklanan çevresel etkilerini, altyapı ve atıksu arıtma tesislerine etkilerini, herhangi bir
olumsuzluk anında tetikleyici etkisini, insanların çalışma ve yaşam koşullarına etkisini
dikkate alarak kurulmasında sakınca gördüğü tesislerin kurulmasına ilişkin olarak, üniversite
ve konu ile ilgili kurumlardan alınacak raporlar çerçevesinde karar verir.”
MADDE 4 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 5 – Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
22/8/2009
27327
Yönetmelikte Değişiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazete'nin
Tarihi
Sayısı
1
12/8/2010
27670
2
9/2/2011
27841
3
4/8/2011
28015
[R.G. 08 Ekim 2011 – 28078]
—— • ——
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan:
TÜTÜN MAMULLERİ VE ALKOLLÜ İÇKİLERİN SATIŞINA VE
SUNUMUNA
İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 7/1/2011 tarihli ve 27808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tütün
Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmeliğin 12 nci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendinin (3) numaralı alt bendi ile (b)
bendinin (3) numaralı alt bendi “3) Kayıtlı olduğu vergi dairesi adı ve vergi kimlik
numarasının yazılı beyanı.” olarak, üçüncü fıkrasının (c) bendinde yer alan “noter onaylı
örneği” ibaresi “yetkilendirilmiş merci tarafından onaylı örneği” olarak, üçüncü fıkrasının (ç)
bendi “ç) Kayıtlı olduğu vergi dairesi adı ve vergi kimlik numarasının yazılı beyanı.” olarak
değiştirilmiştir.
MADDE 2 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
119
MADDE 3 – Bu Yönetmelik hükümlerini Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu
Başkanı yürütür.
[R.G. 09 Ekim 2011 – 28079]
—— • ——
Dışişleri Bakanlığından:
DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI YURTİÇİ İRTİBAT
BÜROLARI YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Dışişleri Bakanlığınca yurtiçinde açılan
irtibat bürolarının görev ve yetkileri, çalışma esas ve usulleri, idari konum ve yapısı ve
teşkilatlanması gibi hususları belirlemektir.
(2) Bu Yönetmelik, Dışişleri Bakanlığınca yurtiçinde açılan irtibat bürolarını ve bu
merkezlerde görevlendirilen personeli kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 7/7/2010 tarihli ve 6004 sayılı Dışişleri Bakanlığının
Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 8 inci maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak
hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte geçen,
a) Bakan: Dışişleri Bakanını,
b) Bakanlık: Dışişleri Bakanlığını,
c) Bakanlık temsilcisi: Bakanlık tarafından görevlendirilen irtibat bürolarının en üst
amirini ve harcama yetkilisini,
ç) Diplomatik işlemler: Yabancı ülke ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki
temsilcilikleri ile ilgili misyon personel işlemleri, muafiyet işlemleri, kimlik kartı işlemleri,
taşınmaz işlemleri, araç/trafik/trafik cezası işlemleri, silah işlemleri, havaalanı giriş kartı
işlemleri, tebligat işlemleri, misyon personeli aile üyelerinin çalışma izni işlemleri, diplomatik
kargo/kurye işlemleri ve benzeri diplomatik işlemler ile söz konusu yabancı misyonların talep
ve sorunlarına ilişkin işlemleri,
d) Görev bölgesi: Görevleri itibarıyla irtibat bürolarının sorumlu olduğu illeri,
e) İrtibat bürosu: Yurtiçinde, dış ilişkilerin yürütülmesi açısından önem ve gereklilik
taşıyan yerlerde Bakanlıkça açılan irtibat bürolarını,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Teşkilatlanma, Görev ve Yetkiler
İrtibat bürolarının açılması ve kapatılması
MADDE 4 – (1) İrtibat bürolarının açılması, kapatılması, görev bölgelerinin
belirlenmesi ve değiştirilmesi Bakanın teklifi ve Başbakanın onayı ile gerçekleştirilir. İrtibat
bürolarının yurt genelindeki toplam sayısı beşi geçemez.
İrtibat bürolarının görevleri
MADDE 5 – (1) İrtibat bürolarının görevleri şunlardır:
a) Kurumsal işbirliği ile ilgili görevler:
1) Yerel makamların, mahalli idarelerin ve meslek kuruluşlarının dış ilişkilerinin
yürütülmesinde bu makam ve kuruluşlara danışmanlık desteği sağlamak.
2) Türkiye’nin dış ilişkilerini ve dış siyasetini ilgilendiren konu, sorun ve gelişmeler
hakkında yerel makamlar, mahalli idareler ve meslek kuruluşları arasında koordinasyon
120
sağlanması amacıyla il valiliklerince düzenlenen eşgüdüm toplantılarına katılmak veya
gerekli görülen hallerde bu toplantıları ilgili il valilikleri ile birlikte tertip etmek.
3) Görev bölgelerindeki illerin yurtdışı tanıtımına, dış ticaretine ve mücavir ülkelerle
ilişkilerine katkı sağlanmasına yönelik öneri ve projelerin hazırlanması, olabilecek
yardımların koordinasyonu ile yabancı resmi fonların tahsisine yönelik çalışmalarda
bulunmak veya bu fonların kullanımında yerel makamlara, mahalli idarelere ve meslek
kuruluşlarına destek sağlamak.
b) Yabancı temsilcilik ve yabancı heyetlerle ilgili görevler:
1) Görev bölgelerinde faaliyet gösteren yabancı ülke ve uluslararası kuruluş
temsilcilikleri ile ilgili diplomatik işlemleri yürütmek üzere Bakanlığın ilgili birimleri ile
koordinasyonu sağlamak ve ilgili makamlarla gerekli yazışmaları yapmak.
2) Görev bölgelerinde faaliyet gösteren yabancı ülke ve uluslararası kuruluş
temsilciliklerinin yerel makamlar ile irtibat ve işbirliğine yardımcı olmak.
3) Yabancı temsilcilikler tarafından talep edilen veya görev bölgelerini ziyaret eden
yabancı heyetler için gerekli olan güvenlik önlemleri hakkında ilgili Valiliği bilgilendirmek.
4) Görev bölgelerine yapılan yabancı heyet ziyaretlerini Bakanlığın ilgili birimleriyle
koordine etmek.
c) Kamu diplomasi, eğitim ve diğer konular ile ilgili görevler:
1) Dış politika gündemindeki konular ve öncelikler hakkında yerel halkın, yerel
makamların, üniversitelerin, meslek ve sivil toplum kuruluşlarının bilgilendirilmesini
sağlamak başta olmak üzere, her türlü kamu diplomasisi faaliyetini planlamak ve yürütmek.
2) Görev bölgelerinde yer alan il valilikleri ve ilçe kaymakamlıklarında, Bakanlıkta
görevli meslek memurları ile konsolosluk ve ihtisas memurlarınca yapılabilecek stajlara
ilişkin programları koordine etmek; diğer kurum ve kuruluşlara mensup personel ile
üniversite öğrencileri için irtibat bürosunda staj programları sağlamak.
3) Varsa mücavir ülkelerin Türkiye ile olan ekonomik, ticari, kültürel ve sosyal
ilişkilerinin görev bölgelerindeki sosyal, ekonomik ve kültürel yaşama etkileri hakkında
Bakanlığa rapor ve öneriler sunmak.
İrtibat bürolarının idarî yapısı ve işleyişi
MADDE 6 – (1) İrtibat büroları, Bakanlık temsilcisi tarafından yönetilir. Bakanlık
temsilcileri, Bakanlıkta görevli meslek memurları ile konsolosluk ve ihtisas memurları
arasından görevlendirilir. Bakanlık temsilcisine yardımcı olmak amacıyla, Bakanlık
tarafından uygun görülecek unvanlarda, Bakanlıkta görevli meslek memurları ile konsolosluk
ve ihtisas memurları görevlendirilebilir.
(2) İrtibat büroları, Bakanlığın yurtdışı teşkilatı ile de doğrudan haberleşme yapabilir.
Bakanlık temsilcisinin görev, yetki ve sorumlulukları
MADDE 7 – (1) Bakanlık temsilcisinin görevleri şunlardır:
a) Görev bölgelerinde Bakanlığı temsil etmek.
b) İrtibat bürosunun görevlerinin ifası çerçevesinde, Bakanlıkla, il valilikleriyle, ilgili
diğer kurum ve kuruluşlarla veya bunların taşra teşkilatı ile gerekli koordinasyonu sağlamak
ve yazışmaları yapmak.
c) İrtibat bürosunun yıllık faaliyet programını hazırlatmak ve bu faaliyetlerin
gerçekleşme durumu hakkında Bakanlığa rapor sunmak.
ç) İrtibat bürosunda görevli personelin, etkin ve verimli şekilde çalışmalarını sağlayacak
şekilde gerekli planlama ve iş bölümünü yapmak, personelin çalışmalarını takip etmek,
denetlemek, disiplin kurallarına riayetlerini sağlamak ve işlerin düzenli olarak yürütülmesini
temin etmek.
d) İrtibat bürosunun idari ve mali işlemlerinin ilgili mevzuat hükümlerine göre
yürütülmesini sağlamak.
(2) Bakanlık temsilcileri, müsteşar tarafından belirlenen bir müsteşar yardımcısına bağlı
olarak görev yaparlar.
121
(3) Bakanlık temsilcileri, görev alanlarına giren konular hakkında Bakanlığın ilgili
birimlerinden talimat alabilir veya isteyebilirler.
(4) Bakanlık temsilcileri, diplomatik işlemlerle bağlantılı imza yetkilerini, sınırlarını
açıkça belirtmek koşuluyla, irtibat bürosunda görevli bir alt kademedeki memurlara yazılı
olarak devredebilir. Yetki devri yapılabilecek memurun unvanı şube müdüründen daha düşük
olamaz. Harcama yetkisinin devri ise genel hükümlere göre yapılabilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
İrtibat büroları için yapılacak görevlendirmeler
MADDE 8 – (1) İrtibat bürolarında görevlendirilecek personel için Bakanlık merkez
teşkilatındaki kadro ve unvanlar kullanılır.
(2) İrtibat bürolarında görevlendirilen personelin görev süreleri için üst sınır
belirlemeye Bakan yetkilidir.
(3) Bakanlık temsilcilerine ilişkin görevlendirmeler Bakan onayıyla; diğer personele
ilişkin görevlendirilmeler müsteşarın veya yetkili kıldığı takdirde, idari ve mali işlerden
sorumlu müsteşar yardımcısının onayıyla yapılır.
İrtibat bürolarının yönetim giderleri
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) İrtibat bürolarının yönetim giderleri, İrtibat büroları için
bütçeden ödenek tahsis edilinceye kadar, Bakanlık İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığına
tahsis edilen ödeneklerden karşılanır.
Yürürlük
MADDE 9 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE10 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Dışişleri Bakanı yürütür.
[R.G. 13 Ekim 2011 – 28083]
—— • ——
Yargıtay 13. Hukuk Dairesinden:
Esas No
: 2011/10954
Karar No : 2011/11235
YARGITAY İLAMI
Mahkemesi : İzmir 2. Tüketici Mahkemesi
Tarihi
: 4/11/2010
Numarası : 2010/391-2010/987
Davacı
: Akbank TAŞ vekili avukat Özlem Vural
Davalı
: İshak Kutluay vekili avukat Acemil Akar
Taraflar arasındaki hakem kurulu kararına itiraz davasının yapılan yargılaması sonunda
ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcılığınca kanun yararına bozulması istenilmekle dosya incelendi gereği
konuşulup düşünüldü.
KARAR
Davacı vekili, Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurduğunu, talebinin
reddedildiğini ileri sürerek Hakem Heyeti kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
Davalı, açılan davanın haksız olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davacı vekilinin itirazının reddine kesin olarak karar verilmiş; ancak
mahkemece kendisini vekil ile temsil eden davalı yararına vekalet ücreti verilmediği iddiası
ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca kanun yararına bozulması istenilmiştir.
Mahkemece karar tarihi itibariyle kendisini vekil ile temsil ettiren davalı lehine
yürürlükteki AAÜT gereğince 500 TL vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken vekalet
122
ücretine hükmedilmemiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir. O nedenle
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün HUMK. 427.
maddesi hükmünce sonuca etkili olmamak koşulu ile kanun yararına bozulması gerekir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının HUMK. 427/6
maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin kabulü ile mahkeme kararının sonuca etkili
olmamak koşulu ile kanun yararına BOZULMASINA, 7/7/2011 gününde oybirliğiyle karar
verildi.
—— • ——
Yargıtay 13. Hukuk Dairesinden:
Esas No
: 2010/18868
Karar No : 2011/7869
YARGITAY İLAMI
Mahkemesi : Elazığ 3. Asliye Hukuk Mahkemesi (Tüketici Mahkemesi Sıfatıyla)
Tarihi
: 12/11/2009
Numarası : 2009/222-2009/358
Davacı
: Mustafa Ay
Davalı
: Migros A.Ş.
Taraflar arasındaki tüketicinin hakem kurulu kararına itiraz davasının yapılan
yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen
hükmün Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz edilmesi üzerine
dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.
KARAR
Davacı, davalıdan 15/2/2007 tarihinde satın aldığı cep telefonunun garanti süresi içinde
arızalanması nedeniyle tamiri için 2/2/2009 tarihinde teslim ettiğini ancak 30 iş günü içinde
tamir edilmediğini, bunun üzerine malın bedelinin iadesi için Elazığ Tüketici Sorunları İl
Hakem Heyetine başvurduğunu, ancak cihazın tamir edilerek tüketiciye teslimine karar
verildiğini, verilen kararın yasaya aykırı olduğunu belirterek Elazığ Tüketici Sorunları İl
Hakem Heyeti kararının iptali ile fatura bedelinin faizi ile istirdadına karar verilmesini
istemiştir.
Davalı, yargılamaya katılmamıştır.
Mahkemece, Tüketici Sorunları Hakem Heyetince verilen karardan sonra üründeki
arızanın giderildiği ancak davacı tarafça telefonun teslim alınmadığı bu durumda davacı
talebinin yerinde olmadığı gerekçesiyle talebin reddine ilişkin kesin olarak verilen karar
yürürlükteki mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca
kanun yararına temyiz edilmiştir.
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 13/2 maddesi uyarınca; satıcı,
garanti belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde gerek malzeme ve işçilik,
gerekse montaj hatalarından dolayı arızalanması halinde malı, işçilik masrafı, değiştirilen
parça bedeli ya da başka herhangi bir ad altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile
yükümlüdür. Aynı Kanunun 13/3. madde ve fıkrası gereğince; garanti süresi içersinde sık sık
arızalanması sonucu maldan yararlanamamanın süreklilik arzetmesi veya tamiri için gereken
azami sürenin aşılması hallerinde, tüketici aynı Yasanın 4. maddesindeki diğer seçimlik
haklarını kullanabilir.
Garanti Belgesi Uygulama Esaslarına Dair Yönetmeliğin 6. maddesinin 4. fıkrasına
göre, sanayi malının tamir süresi en fazla 30 iş günüdür. Bu süre malın servis istasyonuna
servis istasyonunun olmaması durumunda, malın satıcısı, bayii, acentesi, temsilciliği,
ithalatçısı veya imalatçısından birine bildirim tarihinden itibaren başlar.
Yönetmeliğin 4. maddesi uyarınca; sanayi malının, tüketiciye teslim edildiği tarihten
itibaren, belirlenen garanti süresi içinde kalmak kaydı ile, bir yıl içersinde; aynı arızayı ikiden
fazla tekrarlaması veya farklı arızaların dörtten fazla ortaya çıkması sonucu, maldan
yararlanamamanın süreklilik kazanması veya tamiri için gereken sürenin aşılması ya da
arızanın tamirinin mümkün bulunmadığının raporla belirlenmesi durumlarında, tüketici malın
123
ücretsiz olarak değiştirilmesini bedel iadesi veya ayıp oranında bedel indirimi talep edebilir.
Satıcı bu talebi reddedemez.
Dava konusu üründe kullanıcı hatası olduğuna dair servis raporunun bulunmayışı
yasada ön görülen tamir süresinin aşılmış olduğu halen ürünün davacıya teslim edilmemiş
olması nedeniyle davacının davasının kabulüne karar verilmesi gerekirken davanın reddine
karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, kanun yararına bozma isteminin bu nedenle kabulü
gerekmiştir.
SONUÇ: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının HUMK. 427/6 maddesine dayalı kanun
yararına bozma isteğinin kabulü ile mahkeme kararının sonuca etkili olmamak üzere kanun
yararına BOZULMASINA, 13/5/2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G.05 Ekim 2011 – 28075]
—— • ——
Yargıtay 13. Hukuk Dairesinden:
Esas No
: 2011/10951
Karar No : 2011/11236
YARGITAY İLAMI
Mahkemesi : İstanbul 2. Tüketici Mahkemesi
Tarihi
: 17/6/2010
Numarası : 2009/530-2010/422
Davacı
: Vodafone Telekomünikasyon A.Ş. vekili avukat Muktedir İlhan
Davalı
: Ferhat Erol vekili avukat Ertuğrul Burultay
Taraflar arasındaki itiraz davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı
nedenlerden dolayı davanın kabulüne yönelik olarak verilen hükmün Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcılığınca kanun yararına bozulması istenilmekle dosya incelendi gereği konuşulup
düşünüldü.
KARAR
Davacı vekili, Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurduğunu, talebinin kabul
edilmediğini ileri sürerek Hakem Heyeti kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
Davalı, açılan davanın haksız olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, davacı vekilinin itirazının kabulüne kesin olarak karar verilmiş; ancak
mahkemece kendisini vekil ile temsil eden davacı yararına vekalet ücreti verilmediği iddiası
ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca kanun yararına bozulması istenilmiştir.
Mahkemece kendisini vekil ile temsil ettiren davacı lehine Karar tarihi itibariyle
yürürlükteki AAUT. gereğince 500 TL vekalet ücretine karar verilmemesi nedeniyle Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcılığının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün HUMK. 427. maddesi
hükmünce sonuca etkili olmamak koşulu ile kanun yararına bozulması gerekir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının HUMK. 427/6
maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin kabulü ile mahkeme kararının sonuca etkili
olmamak koşulu ile kanun yararına BOZULMASINA, peşin alınan 17.15 TL. temyiz harcının
istek halinde iadesine, 7.7.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G.11 Ekim 2011 – 28081]
—— • ——
Yargıtay 17. Hukuk Dairesinden:
Esas No
: 2011/4292
124
Karar No : 2011/7072
YARGITAY İLAMI
Mahkemesi : Ankara 9. Sulh Hukuk Mahkemesi
Tarihi
: 7.12.2009
Numarası : 2008/1867 2009/2482
Davacı
: Başak Groupama Sigorta A.Ş.
Davalı
: Hüseyin Sakallı
Taraflar arasındaki rücuen tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda
yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı
vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
KARAR
Davacı vekili, davalının işleteni olduğu aracın müvekkili şirkete kasko sigortalı araca
çarparak hasar verdiğini, araçta meydana gelen hasar bedelinin sigortalıya ödendiğini,
1.171,85 TL tazminatın tahsili için yapılan icra takibine davalının itiraz ettiğini belirterek
itirazın iptaline, takibin devamına, %40 icra inkar tazminatının davalıdan tahsiline karar
verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre, itirazın kısmen
iptali ile takibin 1.150 TL asıl alacak ve 34.55 TL faiz üzerinden devamına asıl alacağa takip
tarihinden faiz uygulanmasına alacak likit olmadığından icra inkar tazminatı talebinin reddine
karar verilmiş hüküm Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına bozulması
istenmiştir.
Dava TTK. 1301. maddesinden kaynaklanan rücuen tazminat istemine ilişkindir.
Yargılama sonucu davanın kısmen kabul, kısmen de reddine karar verilmiştir. HMUK.
417 maddesinin 1. fıkrasının 2. cümlesi "davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa
mahkeme her birini masrafla ilzam veya bu masrafı aralarında takdir ettiği surette taksim
eder" hükmünü öngörür. Buna göre mahkeme masraflarının davanın kabul ve red edilen
miktarına, yani tarafların haklı çıktıkları miktarlara göre paylaştırılması, red edilen kısım
üzerinden de kendisini yargılamada vekil aracılığı ile temsil ettiren davalı lehine de HMUK.
423. maddesinin 1. fıkrasının 6. bendine göre mahkeme masraflarından sayılan vekalet
ücretine hükmedilmesi gerekir. Mahkemece davanın bir kısmının reddedildiği göz önünde
bulundurularak, kendisini avukat aracılığı ile temsil ettiren davalı yararına avukatlık asgari
ücret tarifesi uyarınca vekalet ücretine hükmedilmemesi usul ve yasaya aykırı olduğundan
hükmün HUMK.nun 427/6 maddesi uyarınca kanun yararına bozulması gerekir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle kararın HUMK.nun 427/6. maddesi uyarınca
sonuca etkili olmamak kaydıyla KANUN YARARINA BOZULMASINA, gereği yapılmak
üzere kararın bir örneği ile dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine
5.7.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G.11 Ekim 2011 – 28081]
—— • ——
DANIŞTAY KARARI
Danıştay Onbirinci Daire Başkanlığından:
Esas No : 2011/2069
Karar No : 2011/3884
Kanun Yararına Temyiz İsteminde Bulunan : Danıştay Başsavcılığı - ANKARA
Davacı
: Fatma Bal
125
Vekili
: Av. İbrahim Atila
518. Sok. No:13, D:1 - Şirinyer/İZMİR
Davalı
: Sağlık Bakanlığı - ANKARA
İstemin Özeti
: İzmir Bölge İdare Mahkemesinin 29.11.2007 günlü,
E:2007/3194, K:2007/3657 sayılı kararının, Danıştay Başsavcılığı tarafından 2577 sayılı İdari
Yargılama Usulü Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca kanun yararına bozulması
istenilmektedir.
Danıştay Tetkik Hakimi
: Emir Dalkıran
Düşüncesi
: Davacı tarafından yapılan başvuru, Sosyal Sigortalar Kurumu
Ek Ödeme Yönergesinin ilgili ibarelerinin Danıştay Onbirinci Dairesince iptal edilmesi
üzerine doğan "yeni hukuki durum"dan yararlanmak için yapılmış olup, 2577 sayılı Kanunun
10. maddesi kapsamında değerlendirilmesi ve başvuruya cevap verilmemesi üzerine süresi
içinde açılan davanın, esastan incelenmesi gerekirken, süre aşımı nedeniyle reddedilmesi
yolunda verilen Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, Danıştay Başsavcılığının kanun yararına temyiz isteminin kabulü ile
İzmir Bölge İdare Mahkemesince verilen kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca hükmün sonuçlarına etkili olmamak üzere kanun yararına
bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Başsavcısı : Turgut Candan
Düşüncesi
: 4958 sayılı Kanunun 17'nci maddesi hükmü uyarınca düzenlenen ve
S.S.K. Yönetim Kurulunun 25.9.2003 tarih ve 2043 sayılı kararı ve Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığının 9.10.2003 gün ve 277 sayılı onayı ile yürürlüğe giren S.S.K Ek Ödeme
Yönergesinin 5'inci maddesinin 11'inci bendinde geçen "aylık 80 saatin üzerinde" ile "80
saate kadar tutulan nöbetler için ek ödeme yapılmaz" ibarelerinin Danıştay Onbirinci
Dairesinin 11.4.2005 gün ve E:2003/4345, K:2005/1819 sayılı kararı ile iptali üzerine
15.9.2003-19.2.2005 döneminde eksik yapılan ek ödemelerin hesaplanarak tazminat olarak
ödenmesi istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptaline, tazminat isteminin ise,
kısmen kabulüne, kısmen de reddine dair İzmir 3'üncü İdare Mahkemesi Hakimliğinin
5.4.2007 gün ve E:2005/1717, K:2007/491 sayılı kararına yönelik, davacının itiraz
başvurusunu kabul edilerek anılan kararın süre aşımı nedeniyle bozulması yolundaki İzmir
Bölge İdare Mahkemesinin 29.11.2007 gün ve E:2007/3194, K:2007/3657 sayılı kararının
hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek kanun yararına bozulması konusunda Danıştay
Başsavcılığını bilgilendiren dilekçe üzerine konu incelendi.
İdari Yargılama Hukuku ilkelerine göre, idari işlemin idari yargı yerince iptali, iptal
edilen idari işlemin tesisinden önceki hukuksal durumun kendiliğinden geri gelmesini sağlar.
Yine; aynı ilkelere göre, genel, kişilik dışı ve kural koyucu nitelikteki düzenleyici idari
işlemin iptali, aynı hukuki durumda bulunan tüm idare edilenler için aynı hukuksal sonucu
yaratır. Başka anlatımla; iptal kararı sonuçlarından aynı statüdeki idare edilenlerin tümünün
yararlanabileceği hukuksal durumun doğmasını sağlar.
Nitekim; Danıştay Onbirinci Dairesi ile İdari Dava Daireleri Kurulunun yerleşik içtihadı
da, bu yoldadır. Dolayısıyla; SSK Ek Ödeme Yönergesinin 5'inci maddesinin 11'inci bendinde
geçen ve yukarıda sözü edilen ibarenin, Danıştay Onbirinci Dairesince iptal edilmesi sonucu
doğan hukuki durumdan anılan yönergenin düzenleme alanı içinde olan, davacının da
yararlanması ve iptal edilen düzenleyici işlemin uygulanması sonucu mahrum kalmış olduğu
parasal haklarının tazmini istemiyle davalı idareye başvuruda bulunması ve bu başvurunun
reddi üzerine de idari dava yoluna gitmesi olanaklıdır.
Açıklanan nedenle, İzmir Bölge İdare Mahkemesinin aksi yolda verilen ve yürürlükteki
hukuka aykırı sonuç ifade eden 29.11.2007 gün ve E:2007/3194, K:2007/3657 sayılı
kararının, 2577 İdari Yargılama Usulü Kanununun 51'inci maddesi uyarınca, kanun yararına
bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
126
Hüküm veren Danıştay Onbirinci Dairesi'nce İzmir Bölge İdare Mahkemesinin
29.11.2007 günlü, E:2007/3194, K:2007/3657 sayılı kararının Danıştay Başsavcılığı
tarafından kanun yararına temyiz edilerek bozulmasının istenilmesi üzerine işin gereği
görüşüldü:
Dosyanın incelenmesinden, 5283 sayılı Kanunla Sağlık Bakanlığına devredilmeden
önce Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı hastanede görev yapan davacı tarafından, S.S.K.
Yönetim Kurulunun 25.9.2003 tarih ve 2043 sayılı kararı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığının 9.10.2003 gün ve 277 sayılı onayı ile yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar Kurumu
Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin 11. bendinde yer alan "aylık 80 saatin üzerinde" ile
"80 saate kadar tutulan nöbetler için ek ödeme yapılmaz." ibarelerinin Danıştay Onbirinci
Dairesinin 11.4.2005 gün ve E:2003/4345, K:2005/1819 sayılı kararı ile iptali üzerine, anılan
yönergenin yürürlüğe girdiği 15.9.2003 ila Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı hastanelerin
Sağlık Bakanlığına devredildiği 19.2.2005 tarihleri arasındaki dönemde, iptal edilen ibareler
nedeniyle ödenmeyen ek ödeme tutarının ödenmesi istemiyle yapılan başvurunun zımnen
reddine ilişkin işlemin iptali ile aylık 80 saate kadar tutulan nöbetler nedeni ile ilave ek ödeme
tutarlarının yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açıldığı, İzmir 3. İdare
Mahkemesinin tek hakim tarafından verilen 5.4.2007 günlü ve E:2005/1717, K:2007/491
sayılı kararıyla, yasa düzeyinde üst hukuk düzenlemelerine ve genel hukuk ilkelerine
aykırılığı nedeniyle yargı yerince iptal edilmiş olan ve davacının ek ödemesinin eksik
ödenmesine neden olan düzenleyici işlemin öngördüğü kuralların iptal edilmiş olması
nedeniyle tüm sonuçları ile birlikte ortadan kalkmış bulunduğu, bunun bir sonucu olarak
davacının, iptal edilen Yönerge hükümleri nedeniyle yoksun bırakıldığı ek ödeme tutarlarının
başvurusu üzerine idarece hesaplanarak ödenmesi gerekirken, isteminin zımnen reddine
ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline,
tazminat isteminin kısmen kabulü ile 15.9.2003-19.2.2005 döneminde eksik ödenen ek
ödemelerinin net tutarı olan 1.589,39 TL'nin başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal
faiziyle birlikte ödenmesine, fazlaya ilişkin tazmin isteminin ise reddine karar verildiği, bu
karara davalı idare tarafından itiraz edilmesi üzerine, İzmir Bölge İdare Mahkemesinin
29.11.2007 günlü ve E:2007/3194, K:2007/3657 sayılı kararıyla, aylık 80 saate kadar tuttuğu
nöbetler için kendisine ek ödeme yapılmadığından, nöbet ek ödemelerinin yapıldığı her ay
itibarıyla haberdar olan davacının, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7, 11 ve 12.
maddelerinde yazılı süreler içinde dava açması gerekirken, belirtilen süreler sona erdikten
sonra Sosyal Sigortalar Kurumu Ek Ödeme Yönergesinin 5. maddesinin 11. bendinde yer alan
"aylık 80 saatin üzerinde" ile "80 saate kadar tutulan nöbetler için ek ödeme yapılmaz."
ibarelerinin Danıştay Onbirinci Dairesinin 11.4.2005 gün ve E:2003/4345, K:2005/1819 sayılı
kararı ile iptal edildiğinden bahisle, belirtilen dönemde eksik ödenen ek ödemelerinin iadesi
istemiyle 8.8.2005 tarihinde yaptığı başvurunun zımnen reddi üzerine 1.11.2005 gününde
açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasını inceleme olanağı bulunmadığı gerekçesiyle,
itirazın kabulü ile itiraz konusu kararın kaldırılmasına ve davanın 2577 sayılı Kanunun 15/1-b
maddesi uyarınca süreaşımı sebebiyle reddine karar verildiği, davacı tarafın karar düzeltme
istemi de reddedilerek kararın kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Danıştay Başsavcılığı, İzmir Bölge İdare Mahkemesi'nin söz konusu kararının; kişilik
dışı ve kural koyucu nitelikteki düzenleyici idari işlemin iptalinin, aynı hukuki durumda
bulunan tüm idare edilenler için aynı hukuksal sonucu yaratacağı, başka anlatımla; iptal kararı
sonuçlarından aynı statüdeki idare edilenlerin tümünün yararlanabileceği hukuksal durumun
doğmasını sağlayacağı, dolayısıyla; Sosyal Sigortalar Kurumu Ek Ödeme Yönergesinin 5'inci
maddesinin 11'inci bendinde geçen ve yukarıda sözü edilen ibarelerin, Danıştay Onbirinci
Dairesince iptal edilmesi sonucu doğan hukuki durumdan anılan yönergenin düzenleme alanı
içinde olan davacının da yararlanması ve iptal edilen düzenleyici işlemin uygulanması sonucu
mahrum kalmış olduğu parasal haklarının tazmini istemiyle davalı idareye başvuruda
bulunması ve bu başvurunun reddi üzerine de idari dava yoluna gitmesi olanaklı olduğu ileri
127
sürülerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca kanun
yararına bozulmasını istemektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. maddesinde, "İlgililer, haklarında
idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara
başvurabilirler. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İlgililer
altmış günün bittiği tarihten itibaren dava açma süresi içinde, konusuna göre Danıştay, idare
ve vergi mahkemelerine dava açabilirler. Altmış günlük süre içinde idarece verilen cevap
kesin değilse ilgili bu cevabı istemin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da
bekleyebilir. Bu takdirde dava açma süresi işlemez. Ancak, bekleme süresi başvuru tarihinden
itibaren altı ayı geçemez. Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde, altmış
günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse cevabın tebliğinden
itibaren altmış gün içinde dava açabilirler." hükmü yer almaktadır.
İdare Hukuku ilkelerine göre, iptal kararları, iptali istenilen işlemi tesis edildiği tarih
itibariyle ortadan kaldırarak, o işlemin tesisinden önceki hukuki durumu ortaya koyar. Bir
genel düzenleyici işlemin iptal edilmesi durumunda, verilen yargı kararının, sadece o davayı
açanı değil, bu genel düzenleyici işlem ile ilgili diğer kişileri de etkileyeceği kuşkusuzdur.
İptal kararı ile bu düzenleyici işleme dayanılarak yapılan işlemlerin doğurduğu etki ve
sonuçlar ortadan kalkar. Bu nedenle iptal edilen bir düzenleyici işlemden dolayı, menfaati
ihlal edilen veya kişisel hakkı etkilenen kişinin, verilen iptal kararının doğurduğu sonuçlardan
yararlanmak amacıyla idareye başvurabileceği tabiidir.
Davacı tarafından 8.8.2005 tarihinde yapılan başvuru, 80 saate kadar tutulan nöbetler
için ek ödeme yapılmamasına ilişkin işlemlerin dayanağı olan Ek Ödeme Yönergesinin 5.
maddesinin 11. bendinde yer alan "aylık 80 saatin üzerinde" ile "80 saate kadar tutulan
nöbetler için ek ödeme yapılmaz." ibarelerinin iptali istemiyle Sağlık ve Sosyal Hizmet
Emekçileri Sendikasının açtığı dava sonucunda, Danıştay Onbirinci Dairesince verilen iptal
kararının kendi hukuki durumunu da etkilemesi nedeniyle yapılmış bir başvuru olup,
davacının, söz konusu iptal kararına da değinerek yaptığı bu başvurunun, genel ve düzenleyici
nitelikteki bir idari işlemin iptali yolundaki kararın, o düzenleme ile ilgili herkes için hüküm
ifade edeceği gerçeğinden hareketle ve o düzenleyici işlem nedeniyle daha önce menfaati ihlal
edilmiş bir kişi olarak, iptal kararının doğurduğu hukuki sonuçlardan yararlandırılması
istemiyle yapıldığının ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 10. maddesi
kapsamında yapılan bir başvuru niteliğinde olduğunun kabulü gerekmektedir.
Bu durumda, davacı tarafından yapılan başvurunun, 2577 sayılı Kanunun 10. maddesi
kapsamında değerlendirilmesi ve başvuruya cevap verilmemesi üzerine süresi içinde açılan
davanın, esastan incelenmesi gerekirken, süre aşımı nedeniyle reddedilmesi yolunda verilen
Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, Danıştay Başsavcılığının kanun yararına temyiz isteminin kabulü
ile İzmir Bölge İdare Mahkemesince verilen 29.11.2007 günlü, E:2007/3194, K:2007/3657
sayılı kararın 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 51. maddesi uyarınca hükmün
sonuçlarına etkili olmamak üzere kanun yararına bozulmasına, bu kararın bir suretinin Sağlık
Bakanlığı ile Danıştay Başsavcılığına gönderilmesine ve kararın Resmî Gazete'de
yayımlanmasına, 10.6.2011 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
[R.G.01 Ekim 2011 – 28071]
—— • ——
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
İBRAHİM ÖZTÜRK/Türkiye*
128
Başvuru No : 16500/04
Strazburg
17 Şubat 2009
İKİNCİ DAİRE
USUL
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan (16500/04) no’lu davanın nedeni (T.C.
vatandaşı) İbrahim Aksoy’un (başvuran) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 14 Nisan 2004
tarihinde İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (Avrupa
İnsan Hakları Sözleşmesi - AİHS) 34. maddesi uyarınca yapmış oldukları başvurudur.
Başvuran, İstanbul Barosu avukatlarından M.A. Kırdök ve M. Kırdök tarafından
temsil edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
Başvuran 1977 doğumludur ve Kocaelinde ikamet etmektedir.
29 Nisan 1996 tarihinde polis, bombalı saldırı girişiminde bulunan iki kişiyi
yakalamıştır. Bu olay sonrası yapılan polis operasyonlarında TKEP-L üyesi olduğu sanılan
birçok kişi daha gözaltına alınmıştır. Zanlılardan birçoğu gözaltı sırasında suçlarını itiraf
etmiş ve yasadışı örgüt bünyesindeki faaliyetleriyle birlikte gerçekleştirdikleri silahlı
eylemleri detaylı bir şekilde anlatmışlardır. Bu dönemde yapılan baskınlarda polis birçok
maddi kanıt ele geçirmiştir. Polis ayrıca, görgü tanıkları yardımıyla ve fotoğrafla kimlik
tespiti seansları gerçekleştirmiş ve olay yeri incelemeleri yapmıştır.
Polis, gözaltında bulunan kişilerin verdiği bilgilere dayanarak 6 Haziran 1996
tarihinde başvuranı tutuklamıştır.
Başvuran, polise verdiği ifadede suçunu itiraf etmiş ve örgüt bünyesindeki faaliyetleriyle
birlikte gerçekleştirdiği silahlı eylemleri anlatmıştır. Başvuran, gözaltı sırasında fotoğrafla
kimlik tespiti seanslarına katılmış ve olay yerini tarif etmiştir. Bu konuyla ilgili tutanaklarda,
başvuranın gözaltı sırasında kendisine isnad edilen suçu kabul ettiği belirtilmiştir.
Tutanaklarda ayrıca, başvuranın arkadaşlarıyla birlikte yürüttüğü faaliyetler hakkında yaptığı
açıklamalar bulunmaktadır. Başvuran, gözaltı süresinde bir avukat desteği almamıştır.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
129
13 Haziran 1996 tarihinde gerçekleştirilen doktor muayenesinde başvuranın vücudunda hiçbir yara ve darp izi bulunmadığı tespit edilmiştir.
13 Haziran 1996 tarihinde Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı (« Cumhuriyet Savcısı ») tarafından dinlenen başvuran, kendisine isnad edilen
suçlara karşı savunmasını yapmıştır. Savunmasında, işkence altında alındığını ileri sürerek polise verdiği ifadeye, olay yeri tarifiyle ilgili tutanaklara ve fotoğrafla kimlik
tespitine itiraz etmiştir.
Aynı gün DGM nöbetçi hakimi (« nöbetçi hakim») önüne çıkarılan başvuran, tutuklanarak cezaevine konulmuştur. Başvuran, hakim önünde de Cumhuriyet
Savcısına verdiği ifadeyi tekrarlamıştır.
12 Ağustos 1996 tarihinde Cumhuriyet Savcısı, başvuranın da içinde bulunduğu on dört kişiyi, silahlı eylem yaparak anayasal rejimi yıkmaya çalışmak, yasadışı
silahlı örgüte üye olmak, yardım ve yataklık etmek, patlayıcı madde üretmek ve kullanmakla suçlamıştır. Sanıkların otuz yedi olaya karıştıkları iddia edilmektedir.
17 Ekim ile 22 Kasım 1996 tarihlerinde görülen ilk iki duruşmada Devlet Güvenlik Mahkemesi, içlerinde başvuranın da bulunduğu on üç sanığı dinlemiştir.
Başvuran, mahkeme önünde, polise verdiği ifadeyi yalanlamış ve işkence altında alındığını ileri sürerek gözaltı sırasında yapılan bütün soruşturmalara itiraz etmiştir.
Devlet Güvenlik Mahkemesi 22 Kasım 1996 tarihinde yapılan duruşmada beş tanığın ve gözaltı sırasında tutulan polis tutanaklarını imzalayan polis memurlarının
mahkemeye çağırılmasına karar vermiştir. DGM diğer taraftan dava dosyasını tamamlamak üzere usuli işlemlerin yapılmasını ve A.A. isimli şahıs aleyhine açılan ceza
davasının bakmakta olduğu davayla birleştirilmesini istemiş ve üç sanığın tahliye edilmesine hükmetmiştir.
DGM, 4 Şubat 1997 ile 8 Temmuz 1997 tarihleri arasında dört duruşma gerçekleştirmiş ve bu duruşmalarda üç tanıkla birlikte gözaltı sırasında tutulan polis
tutanaklarını imzalayan polis memurlarını dinlemiştir. Bu duruşmalar sırasında Devlet Güvenlik Mahkemesi, dava dosyasını tamamlamak üzere bazı yargı işlemleri
gerçekleştirmiş, bir kaçak sanık hakkında yürütülen davanın bu davadan ayrılmasına ve üç suçortağının tahliyesine hükmetmiştir. 4 Şubat 1997 tarihli duruşmada
mahkeme, başvuranın tahliyesine karar vermiştir. 8 Temmuz 1997 tarihli duruşmada Cumhuriyet Savcısı, davanın esasına ilişkin taleplerini sunmuştur.
11 Eylül 1997 tarihinde Devlet Güvenlik Mahkemesi, savunma avukatlarının 23 Ekim 1997 tarihli duruşmada iki tanığın dinlenmesi yönündeki taleplerini kabul
etmiştir. 9 Aralık 1997 tarihli duruşmada mahkeme, savunmanın bazı belgelerin düzenlenmesi için ek süre talebini haklı bulmuş ve verilen süreyi uzatmıştır. DGM,
12 Şubat 1998 tarihinde polisin grafolojik ve fotoğrafik bilirkişi raporunu ve diğer soruşturma belgelerini teslim almış ve bir sanığın savunmasını dinlemiştir. Bu
duruşmalardan sonra mahkeme, sanıklar ile avukatlarına savunmalarını hazırlamaları için ek süre vermiştir.
Devlet Güvenlik Mahkemesi 28 Nisan 1998 tarihli duruşmada altı sanık ve avukatlarının savunmalarını dinlemiştir. Bu duruşma sonrasında mahkeme sekiz
davacıyı dinleme kararı alarak, iddianamede yeralan ve sanıklara isnad edilen suçlarla ilgili diğer belgelerin temin edilmesini istemiştir.
30 Haziran 1998 ile 28 Ocak 1999 tarihleri arasında görülen dört duruşmada mahkeme, davacıları dinlemiş, istediği belgeleri teslim aldığını kaydetmiş, başka
belgelerin teminini istemiş ve polis memurları hakkında yürütülen yargılamanın gidişatı üzerine bilgi almıştır. 28 Ocak 1999 tarihli duruşmada mahkeme, bir davacıyı
dinlemiştir. Cumhuriyet Savcısı 8 Nisan 1999 tarihli duruşmada davayla ilgili taleplerini sunmuştur.
10 Haziran 1999 ile 12 Kasım 1999 tarihleri arasında görülen beş duruşmada sanıklar savunmalarını sunmuşlardır.
12 Kasım 1999 tarihinde DGM, eski ceza kanununun 168. maddesinin 2. fıkrası uyarınca başvuranı yasadışı örgüte üye olmak suçundan on iki yıl altı ay hapis
cezasına mahkûm etmiştir. Mahkeme, özellikle sanıkların polise verdikleri ifadelerde suçlarını itiraf etmelerini ve birbirlerinin aleyhine ifade vermelerini bu kararın
gerekçeleri arasında göstermiştir. Mahkeme, zorla alındığı iddia edilen ifadelerin diğer maddi kanıtları desteklediğini, sorgulamaya katılan polis memurlarının mahkeme
önünde ifade verdiğini ve kötü muamele iddialarını reddettiklerini kaydetmiştir. Bütün bunlara ilaveten mağdurlar da sanıkların aleyhine tanıklık etmişlerdir.
130
Yargıtay, 26 Mart 2001 tarihinde pişmanlık yasasının bir suçortağı için uygulanıp uygulanamayacağı konusunun incelenmediğini ve gerekçenin yetersiz
olduğunu açıklayarak Devlet Güvenlik Mahkemesinin kararını bozmuştur.
Davaya yeniden bakması istenen Devlet Güvenlik Mahkemesi, ilk duruşmasını 24 Temmuz 2001 tarihinde gerçekleştirmiştir. Mahkeme, 13 Eylül 2001 tarihinde
görülen ikinci duruşmada başvuranın da aralarında bulunduğu sekiz sanığın savunmalarını dinlemeye devam etmiştir. 20 Kasım 2001 tarihli duruşmada mahkeme, iki
suçortağının Yargıtay kararıyla bağlantılı ifadelerinin hâlâ alınamadığını kaydederek, onlarla ilgili davanın dosyadan çıkarılmasına karar vermiştir. Bu duruşma
sonrasında mahkeme, ayrıca pişmanlık yasasının bir suçortağına uygulanıp uygulanamayacağı konusunu Emniyet Genel Müdürlüğü’ne danışma kararı almıştır.
19 Şubat 2002 tarihinde Devlet Güvenlik Mahkemesi, başvuranların gözaltına alınmasından sorumlu polislere karşı yürütülen ceza yargılamasının sonucu
hakkında bilgi edinme kararı almıştır. Mahkeme, suçlarla ilgili belgelerin temin edilmesini isteyerek, savunma avukatının iki davanın görülmekte olan davayla
birleştirilme talebini reddetmiş ve iki suçortağının tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakılmalarına karar vermiştir.
7 Mayıs 2002 tarihli duruşmada mahkeme, ağır ceza mahkemesinde görülen ceza davasının halen devam ettiğini kaydetmiştir. Savunma avukatlarından birinin
görülmekte olan davanın diğer iki davayla birleştirilme talebi üzerine mahkeme, bu davalarla ilgili dosyaların temin edilmesini istemiştir. Mahkeme, bir kez daha
suçlarla ilgili belgelerin sunulmasını istemiştir. Son olarak mahkeme, iki suç ortağının Yargıtay kararıyla ilgili ifadelerinin Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleriyle
çelişkili olarak tek hakim tarafından alındığını kaydetmiş ve Trabzon Ağır Ceza Mahkemesinin bu iki suçortağını dinlemesini talep etmiştir.
16 Temmuz 2002 tarihinde mahkeme, iki dava dosyasını teslim aldığını bildirmiştir. Mahkeme dosyaları inceledikten sonra, gerekli belgelerin kopyalarını
dosyaya ekleyerek, bu davaların görülmekte olan davayla birleştirilmesine gerek olmadığına hükmetmiştir.
26 Eylül 2002 tarihinde mahkeme, ilgili suçortakları bulunamadığı için istinabe yoluyla ifadelerinin alınamadığını kaydetmiştir. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün
suçortağının pişmanlık yasasından yararlanamayacağını açıklayan cevabını kaydeden mahkeme ayrıca, polis memurları hakkında ağır ceza mahkemesinde görülen ceza
davasının zamanaşımı dolayısıyla düştüğünü not etmiştir.
17 Aralık 2002 tarihinde mahkeme, istenilen belgelerin teslim alındığını kaydetmiştir. Bu duruşmada Cumhuriyet Savcısı mütalaasını sunmuştur. Bir savunma
avukatı, 4 ve 5 Nolu Devlet Güvenlik Mahkemelerinde görülen iki davanın bu dosyayla birleştirilme talebini tekrarlamıştır. Bu iki davayla mevcut dava arasında bir
bağlantı olup olmadığını inceleyen Devlet Güvenlik Mahkemesi birleştirilmelerine gerek olmadığına hükmetmiştir. Bu konuyla ilgili olarak mahkeme, AİHM’nin
içtihadına atıfta bulunarak, davanın makul bir süre içinde görülme hakkını gerekçe göstermiştir.
13 Mart 2003 tarihli duruşmada mahkeme, sanıklar ile avukatlarının savunmalarını dinlemiştir.
Devlet Güvenlik Mahkemesi, 6 Mayıs 2003 tarihli duruşmada bulunamayan iki suçortağı ile ilgili davayı diğerlerinden ayırmıştır. Bu duruşma sonrasında
mahkeme, başvuranı, hakkında verilen ilk cezaya mahkûm etmiştir. Sanıkların duruşmalarda yaptıkları savunmaları inceleyen DGM başvuranın da aralarında bulunduğu
bazı sanıkların Emniyet Müdürlüğünde yapılan sorgulamada kendilerine isnad edilen suçları itiraf ettikleri halde, Cumhuriyet Savcısı ve Nöbetçi Hakim önünde bunları
reddettiklerini kaydetmiştir.
Mahkeme, daha sonra yasadışı örgüte ait belgeleri, silahları ve sanıkların evinde veya tarif ettikleri yerlerde ele geçirilen diğer eşyaları, bilirkişi raporlarını ve
diğer davalarda yargılanan kişilerin ifadelerini dosyada bulunan kanıtlar arasında sıralamıştır. Mahkeme ayrıca, gözaltı sırasında yapılan soruşturmaları ve bu
soruşturmalarla ilgili tutanakları da kanıt olarak açıklamıştır. Sanıkların gözaltı sırasında verdikleri ifadeler bu kanıt belgeleri arasında yer almamıştır.
131
Mahkeme, dosyada bulunan unsurlar ışığında başvuranın yasadışı örgüte üye olduğu sonucuna ulaşmıştır.
1 Aralık 2003 tarihinde Yargıtay, bu ikinci kararı onamıştır.
Başvuran hakkında yürütülen ceza davasına paralel olarak, bir ceza davası da başvuran haricinde bazı suçortaklarının gözaltına alınmasından sorumlu polis
memurları hakkında yürürtülmüştür. 9 Temmuz 2002 tarihinde Ağır Ceza Mahkemesi, zamanaşımına uğraması dolayısıyla ceza davasının düşürülmesine karar
vermiştir. 21 Ekim 2004 tarihinde Yargıtay, ilk derece mahkemesinin kararını onamıştır.
HUKUK
I. AİHS’NİN 6. MADDESİNİN 1, 2 VE 3c) PARAGRAFLARININ İHLÂL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuran, gözaltı sırasında ifadesinin işkence altında alındığını, kendisine avukat tahsis edilmediğini ve dolayısıyla savunmasının adil bir şekilde dinlenmediğini
iddia etmektedir. Ayrıca başvuran, diğer suçortaklarının ifadelerinin de aynı zorlayıcı yöntemler uygulanarak alındığını ve kendisinin bu ifadelere bakılarak mahkûm
edildiğini ileri sürmektedir. Başvuran, yasal olmayan yollardan elde edilen kanıtlar kullanılmak suretiyle masumiyet karinesinin çiğnendiğini ileri sürmektedir. Son
olarak başvuran, savunması için makul bir süre tanınmadığından şikâyetçi olmakta ve AİHS’nin 6. maddesinin 1, 2 ve 3c paragraflarına atıfta bulunmaktadır.
AİHS’nin 6. maddesinin 2. ve 3. paragrafları, 1. paragraf ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkının özel yönleri ile ilgili olduğu için AİHM, mevcut
davada ortaya çıkan sorunları 1 ve 3 c) paragraflarındaki hükümleri birlikte değerlendirerek inceleyecektir (bakınız, diğerleri arasından, Hollanda aleyhine Van
Mechelen ve diğerleri davası, 23 Nisan 1997, prg. 49, Karar ve hükümlerin derlemesi 1997-III).
A. Kabuledilebilirliğe ilişkin
1. Yargılama süresi
Hükümet, önce davanın karmakşıklığına ve sanıklara isnad edilen suçların ağırlığına dikkat çekmektedir. Hükümetin kanaatine göre, iç hukukta hiçbir aksama
olmadığı halde ilgili şahısların birçok duruşmaya gelmemesi yargılamanın uzamasına neden olmuştur. Ayrıca hükümet, davanın iki defa DGM ve iki defa da Yargıtay
olmak üzere dört kez görüldüğünü kaydetmektedir. Hükümete göre, dava koşulları göz önüne alındığında, yargılama süresinin AİHS ile AİHM’nin içtihadı açısından
makul olmadığı söylenemez.
Başvuran, Hükümetin bu iddiasına itiraz etmektedir.
132
AİHM, mevcut davada önce değerlendirilmesi gerken sürenin 6 Haziran 1996 tarihinde başvuranın tutuklanmasıyla başladığını ve 1 Aralık 2003 tarihinde
Yargıtay’ın verdiği kararla sona erdiğini tespit etmektedir. Dolayısıyla söz konusu süre, dört mahkemede görülen iki derece yargılama sonunda yaklaşık yedi yıl altı
ayda tamamlanmıştır.
Ayrıca AİHM, bir yargılama süresinin makul olarak nitelenmesinin kendi içtihadındaki kıstaslara, özellikle davanın karmaşıklığına ve başvuran ile yetkili
mercilerin tutumuna bağlı olduğunu kaydetmektedir (bakınız, diğerleri arasından, Fransa aleyhine Pélissier ve Sassi davası [GC], no 25444/94, prg. 67, CEDH 1999-II).
Bununla birlikte AİHM, ancak yargılamasının uzamasından devletin sorumlu olduğu durumlarda « makul süre »nin aşılıp aşılmadığının tespit edileceğini hatırlatır
(Yunanistan aleyhine Papachelas davası, [GC], no 31423/96, prg. 40, CEDH 1999-II).
AİHM, mevcut davada ihtilaflı yargılamanın büyük bir karmaşıklık içerdiğini kaydetmekte ve mahkemelerin başvuranın da aralarında bulunduğu ve birçok
suçtan yargılanan on dört sanıklı bir davaya baktıklarını hatırlatmaktadır. Sanıklar otuzdan fazla eyleme karışmakla suçlanmışlardır. Bu karmaşık durum ve suçların türü
nedeniyle herbir sanığa isnad edilen suç için olayların açığa çıkarılması, delillerin toplanması ve belirlenmesi uzun zaman gerektirmiştir.
AİHM, adli makamların önemli bir gecikmeye neden olmadıkları kanaatindedir. AİHM’ne göre, mahkemeler tüm yargılama süresince gerekli özeni göstermişler
ve ‘iyi bir adli yönetim’ ilkesine uygun davranmışlardır. AİHM, başvuranın 12 Ağustos 1996 tarihinde, yani tutuklanmasından iki ay sonra suçlandığını, davaya ilk önce
Devlet Güvenlik Mahkemesinin baktığını, iddianamenin sunulmasından üç yıl üç ay sonra hüküm verdiğini, düzenli aralıklarla duruşmalar gerçekleştirdiğini, sanıkları,
mağdurları, şahitleri dinlediğini ve birçok usuli işlem gerkçekleştirdiğini ve Devlet Güvenlik Mahkemesinin davaya ikinci kez baktığında yaklaşık iki yıl bir ayda karar
verdiğini, mahkemenin bu yargılama sırasında bazıları istinabe yoluyla olmak üzere sanıkların ifadelerine başvurduğunu ve savunmanın tekrarladığı davaları birleştirme
talebi hakkında hüküm verdiğini, sanıkların makul sürede yargılanma haklarını gözönünde bulundurarak birleştirme talebini reddettiğini ve iki suçortağının
bulunamaması dolayısıyla onlarla ilgili davaları görülmekte olan davadan ayırma kararı aldığını gözlemlemektedir.
Yargıtay, ilk temyiz başvurusu ile ilgili kararını bir yıl, dört ay ve on üç günde ve ikinci temyiz başvurusu ile ilgili kararını ise altı ay yirmi dokuz günde
vermiştir.
Buraya kadar elde edilen bilgiler ışığında AİHM, mevcut dava koşullarında yargılama süresinin, AİHS’nin 6. maddesinin 1. paragrafında öngörülen « makul
süre » ilkesine uygun olduğu kanaatine varmaktadır. Dolayısıyla, bu şikâyet açıkça dayanaktan yoksun olduğundan, AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları
uyarınca reddedilmelidir.
2. Adil yargılama
AİHM, yargılamanın adil olmasıyla ilgili şikâyetin AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı anlamında açıkça dayanaktan yoksun olmadığını tespit etmektedir.
AİHM, diğer taraftan şikâyetin başka bir kabuledilemezlik gerekçesi bulunmadığını kaydetmektedir. Dolayısıyla şikayetin kabuledilebilir ilan edilmesi uygun olacaktır.
B. Esasa ilişkin
Başvuran, olayın meydana geldiği dönemde Devlet Güvenlik Mahkemelerinin bu tür suçlara karşı aldığı özel önlemler çerçevesinde günlerce kimseyle
görüştürülmeden polis karakollarında kapalı tutulduğunu ve bir avukat desteğinden yararlanamadığını iddia etmektedir. Başvuran, Devlet Güvenlik Mahkemesi
tarafından dikkate alınan sorgulamaların gözaltı sırasında yapıldığını ve bu sorgulamalara Cumhuriyet Savcısı, Nöbetçi Hakim ve Devlet Güvenlik Mahkemesi önünde
itiraz ettiklerini hatırlatmaktadır.
133
Başvuran ayrıca, Devlet Güvenlik Mahkemesi son kararını verirken, kendisinin polis önünde suçunu itiraf ettiği ifadeler ile sanıkların birbirlerini suçladığı
ifadeleri dikkate aldığını ileri sürmektedir. Başvurana göre, gözaltı sırasında verilen ifadelerin karar metninde yer almıyor olması bu gerçeği değiştirmemektedir.
Hükümet, bu iddiayı reddetmektedir. Hükümet önce, gözaltı sonrasında alınan doktor raporunu gerekçe göstererek, başvuranın ifadesini baskı altında verdiği
yönündeki iddiasının doğru olmadığını savunmaktadır. Hükümet ayrıca, ulusal mahkemelerin başvuranı sadece gözaltı sırasında verdiği ifadelere göre değil, aynı
zamanda dosyada bulunan ve bu ifadeleri destekleyen diğer kanıt unsurlarını da dikkate alarak mahkûm ettiklerini ileri sürmektedir.
Hükümet, başvuranın ulusal mahkemeler önünde gerçekleştirilen tüm yargılama boyunca bir avukat tarafından temsil edildiğini ve bu süreçte hakkında yapılan
suçlamalara cevap verme fırsatı bulduğunu bildirmektedir. Hükümet, dava dosyasında başvuranın gözaltı sırasında bir avukat yardımı istediğini kanıtlayan hiçbir unsur
bulunmadığını kaydetmektedir.
AİHM, bu anlatılanlara dayanarak, adil yargılanma hakkının yeterince “uygulanabilir ve etkili” olabilmesi için, 6. maddenin 1. paragrafı uyarınca, kural olarak,
her davanın kendine has koşulları ışığında bu hakkın kısıtlanması için zorunlu sebepler olmadıkça, şüpheliye, polis tarafından ilk kez sorgulanmasından itibaren avukata
erişim hakkı sağlanmasının gerekli olduğu görüşündedir. Avukat erişiminin sağlanmamasına istisnai olarak zorunlu sebeplerin gerekçe gösterilmesi durumunda bile,
böylesi bir kısıtlama, gerekçesi ne olursa olsun, sanığın 6. madde tarafından teminat altına alınan haklarına zarar vermemelidir (bakınız, mutatis mutandis, Birleşik
Krallık aleyhine Magee davası, no 28135/95, prg. 44, CEDH 2000-VI). Avukat erişimi sağlanmayan sanığın polis sorgulaması sırasında verdiği kendini suçlayıcı
ifadelerin mahkumiyeti için kullanılması durumunda, genel olarak, sanığın haklarına telafi edilemeyecek şekilde zarar gelir (Salduz ilgili bölüm, prg.55).
AİHM, mevcut davada başvuranın yedi gün süren gözaltı sırasında sorgulandığını gözlemlemektedir. Bu süre içerisinde avukat yardımı almaksızın soruşturmaya
ait birçok işleme katılan ilgili şahıs kendisini suçlayan ifadeler vermiştir.
Devlet Güvenlik Mahkemesi başvuranın gözaltı sırasında verdiği ifadeleri dava dosyasından kesin olarak çıkardığı anlaşılmamakla birlikte, başvuranın suçluluğu
tespit edilirken gözaltı sırasında verilen ifadelerin dikkate alınıp alınmadığı hakkında bir belirsizlik oluşmaktadır. Bununla birlikte AİHM, bu soru üzerinde daha fazla
durmayacaktır.
AİHM, başvuranın gözaltı sırasında gerçekleştirilen soruşturma işlemlerinin Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından dava dosyasındaki unsurların tamamına
bakılarak verilen kararın gerekçesinde kanıt belgesi olarak geçtiğini gözlemlemektedir. Oysa, söz konusu tutanaklarda başvuranın gözaltı sırasında suçunu itiraf ettiği
belirtilmekte ve başvuranın faaliyetleri hakkında yaptığı açıklamalar bulunmaktadır.
AİHM, sözkonusu davada, 3842 sayılı Kanun’un 31. maddesi uyarınca, başvuran Devlet Güvenlik Mahkemelerinin yetki alanına giren suçlardan birini işlemekle
itham edildiği için gözaltı sırasında avukata erişim hakkının kısıtlandığını tespit etmektedir. Bunun sonucunda, başvuran, polis ve diğer yetkililerin sorgulamasında ifade
verirken avukata erişim hakkından yararlanamamıştır. Dolayısıyla, başvurana, avukata erişim hakkının sağlanmamasına gerekçe olarak, yalnızca bu durumun ilgili yasal
hükümlerce sistematik olarak öngörüldüğü belirtilmiştir. Sadece bu haliyle uygulama, AİHM’nin 6. maddede öngörülen şartların yerine getirilmediği sonucuna varması
için yeterlidir (Salduz, ilgili bölüm, prg. 56 in fine).
AİHM diğer taraftan, başvuranın Devlet Güvenlik Mahkemesinde yargılanırken avukat desteğinden yararlandığını gözlemlemektedir. Avukatın savcının
iddialarına itiraz etmek, başvuranın polise verdiği ifadenin ve soruşturma işlemlerinin içeriğini yalanlamak imkanı bulunmaktaydı. Bununla birlikte, başvuranın sorgu
hakimi huzuruna çıkmasından önce soruşturmanın büyük ölçüde tamamlandığı dava dosyasından anlaşılmaktadır. Ayrıca, Devlet Güvenlik Mahkemesi, davanın esasını
incelemeden önce, başvuranın gözaltındayken vermiş olduğu ifadelerin kabuledilebilirliği konusunu değerlendirmemiş, aksine, başvuranın doğruluğunu inkar etmesine
rağmen polise verilen bu ifadeleri mahkumiyeti için esas kanıt olarak kullanmıştır.
134
Dolayısıyla, sözkonusu davada, başvuranın polise verdiği ifadenin mahkumiyetine kullanılması nedeniyle, başvuranın avukata erişim hakkına getirilen
kısıtlamalardan bizzat etkilendiği şüphe götürmez bir gerçektir. Ne sonradan sağlanan avukat yardımı ne daha sonraki yargılamanın çekişmeli niteliği gözaltı sırasında
avukatın yokluğunu telafi edebilir. Ancak, başvuranın gözaltında tutulduğu sırada avukata erişme imkanı olsaydı, bunun davanın sonucu üzerinde nasıl bir etkisi
olabileceği hususunda fikir üretmek AİHM’nin görevi değildir.
Sonuç olarak, başvuran yargılama sürecinde aleyhinde kullanılan delillere itiraz etme fırsatı bulmuş olsa da, polis tarafından gözaltında tutulduğu sırada avukat
desteği alamaması, savunma haklarını telafi edilemeyecek şekilde olumsuz etkilemiştir.
Yukarıda kaydedilenleri göz önüne alan AİHM, mevcut davada AİHS’nin 6. maddesinin 3c) paragrafının 1. paragrafı ile bağlantılı olarak ihlâl edildiği sonucuna
varmaktadır.
II. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI HAKKINDA
A. Tazminat
Başvuran, 10.000 Euro manevi tazminat talep etmektedir.
Hükümet, sözkonusu miktara karşı çıkmaktadır.
AİHM, mevcut dava koşullarında AİHS’nin 6. maddesinin ihlal edildiği tespitinin yeterli adil tatmin oluşturduğu kanaatindedir. Bununla birlikte, AİHM, mevcut
davadakine benzer koşullarda, tespit edilen ihlalin telafi edilmesi için prensip olarak en uygun yolun, ilgilinin isteği üzerine, davanın yenilenmesi ya da dosyanın
yeniden açılması olacağı kanaatindedir (Öcalan-Türkiye, başvuru no : 46221/99 ; Gençel-Türkiye, başvuru no : 53431/99, 23 Ekim 2003, sözü edilen Salduz).
B. Yargılama masraf ve giderleri
Başvuran, ulusal mahkemeler ve AİHM önünde yapmış olduğu yargılama masraf ve giderleri için 17.280 YTL talep etmektedirler. Sözkonusu talebin hesap
dökümü şu şekildedir : avukatlık ücreti için 17.000 YTL, çeviri masrafları için 150 YTL, kırtasiye ve fotokopi masrafları için 50 YTL ve posta marafları için 80 YTL.
Başvuran, avukatlık ücreti makbuzunu ve masrafların makbuzunu belge olarak sunmaktadır.
Hükümet, sözkonusu miktarlara karşı çıkmaktadır.
AİHM içtihadına göre bir başvuran yargılama masraf ve giderlerinin geri ödemesini ancak gerçekliği, gerekliği ve oranlarının makul miktarda olduğu ortaya
konduğu sürece elde edebilir. Sahip olduğu belgeleri ve yukarıda sözü edilen kriterleri göz önüne alarak AİHM, tüm yargılama masraf ve giderleri için başvurana 1.000
Euro ödenmesinin uygun olacağı kanaatindedir.
C. Gecikme faizi
Gecikme faizi Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı orana üç puanlık bir artış eklenerek belirlenecektir.
135
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM, OYBİRLİĞİYLE,
1. Başvurunun, yargılamanın hakkaniyetten yoksun olduğu kapsamındaki
şikayete ilişkin kısmının kabuledilebilir geri kalan kısmının kabuledilemez olduğuna ;
2. Gözaltı sırasında başvuranın yanında avukat bulunmaması nedeniyle AİHS’nin 6/1 maddesi ile birlikte AİHS’nin 6/3 c) maddesinin ihlal edildiğine ;
3. a) AİHS’nin 44/2 maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden TL’ye çevrilmek üzere, her türlü
vergiden muaf tutularak Savunmacı Devlet tarafından başvurana yargılama masraf ve giderler için 1.000 Euro (bin Euro) ödenmesine ;
b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar Hükümet tarafından, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç
puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına ;
4. Adil tatmine ilişkin diğer tüm taleplerin reddine ;
KARAR VERMİŞTİR.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 17 Şubat 2009 tarihinde yazılı olarak
bildirilmiştir.
KARATEPE VE DİĞERLERİ/Türkiye Davası
Başvuru No:33112/04, 36110/04, 40190/04, 41469/04 ve 41471/04
Strazburg
7 Nisan 2009
İKİNCİ DAİRE
USUL
Adları ve ikamet bilgileri ekte yer alan on yedi T.C. vatandaşı (başvuranlar) tarafından Türkiye Cumhuriyeti aleyhine, 21 ve 22 Temmuz 2004 tarihlerinde İnsan Hakları
ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - AİHS) 34. maddesi uyarınca yapılan 33112/04, 36110/04, 40190/04,
41469/04 ve 41471/04 numaralı beş başvuru sonucu bu dava görülmektedir
136
Başvuranlar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde İstanbul Barosu avukatlarından O. Ersoy ve A. T. Ocak tarafından temsil edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
Polis tarafından yapılan bir video kasetin çözümüne göre, aralarında başvuranların da bulunduğu 40 kadar kişi 12 Ağustos 2003’Te saat 13.03’te Taksim Meydanı’nda
Halkevleri ve Türkiye Üniversite Öğrencileri Koordinasyonu tarafından Irak’a asker gönderilmesini protesto etmek amacıyla düzenlenen gösteriye katılmışlardır.
Polisler göstericileri yasadışı toplanmaları nedeniyle uyararak dağılmalarını istemiştir. Polis zor kullanarak ve biber gazıyla göstericileri yakalamıştır. Başvuranlar
güvenlik güçlerinin kontrolünde İstanbul Emniyet Müdürlüğüne götürülmeden önce saat 13.08’de polis aracında gözaltına alınmışlardır. Başvuranların söylediklerine
göre polisler araç içinde de kendilerine vurmayı, hakaret etmeyi ve saçlarından tutup çekiştirmeye devam etmişlerdir. Kadın başvuranlar cinsel tacize uğradıklarını ileri
sürmüşlerdir.
12 Ağustos 2003 tarihli sağlık raporlarında başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda
Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan’ın vücudunun çeşitli yerlerinde ekimoz ve darp izlerine rastlanılmıştır. Sevinç Hocaoğulları, Serpil Ocak, Metin Saygın, İrfan
Karcıağa, Gizem Aytaş, Ali Ergin Demirhan, Fatma Demirbaş ve Derya Gazioğlu ile ilgili hazırlanan raporlarda herhangi bir darp ya da şiddet izi görülmediği
belirtilmiştir.
Tüm başvuranlar 13 Ağustos 2003 tarihinde savcılık kararı ile serbest bırakılmıştır.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
A. Kötü muamelede bulunan polisler hakkında başvuranların şikayeti
Başvuranlar 8 Ekim 2003 tarihinde Beyoğlu Cumhuriyet Savcılığına giderek kötü muamele bulunan polisler hakkında şikayetçi olmuşlardır.
Savcılığın talebi üzerine Adli Tıp Kurumu Başkanlığı’nca hazırlanan raporda başvuranların olay günü sağlık kontrolünden geçirildikleri devlet hastanelerinde hazırlanan
sağlık raporlarının sonuçları teyid edilmiştir. 5 Aralık 2003 tarihli bu yazıda başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar
Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan’ın vücutlarının çeşitli yerlerinde tespit edilen darp izi ve yaralanmaların bir ila iki gün arasında
değişen iş göremezlik raporu gerektiren hayati bir tehlikeye yol açacak türde olmadığı vurgulanmıştır. Diğer başvuranların vücutlarında kötü muamele izine
rastlanılmadığı da bu belgeyle doğrulanmıştır.
Savcılık 8 Ocak 2004 tarihinde takipsizlik kararı vermiş, kararında başvuranların İstiklal caddesinde izinsiz bir gösteri düzenlediklerini ifade etmiştir. Savcılığa göre
yapılan tüm ihtarlara uymayan başvuranları polis 2911 sayılı toplantı ve yürüyüş gösterileri hakkındaki Kanun’un 24. maddesi gereğince zor kullanarak dağıtmak ve
gösteriyi sona erdirmek durumunda kalmıştır. Savcılık sonuç itibarıyla polisin kullanmış olduğu gücün yasa ile verilen yetkiye dayandığına ve suç unsurunu
oluşturmadığına kanaat getirmiştir.
İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi 13 Nisan 2004 tarihli bir karar ile takipsizlik kararını onamıştır. Bu karar başvuranlara 24 Mayıs 2004’te tebliğ edilmiştir.
B. Başvuranlar hakkında açılan kamu davası
137
Savcılık 26 Eylül 2003 tarihinde aralarında başvuranların da yer aldığı otuz beş gösterici hakkında 2911 sayılı toplantı ve yürüyüş gösterileri kanununa muhalefet etmek
suçundan Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi önünde ceza davası açmıştır. Görgü tanıklarının adlarının ve olay yeri görüntülerinin yer aldığı video kaset adli soruşturma
dosyasına eklenmiştir.
18 Şubat 2004 tarihinde Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi cezai müeyyide gerektirecek unsurların yokluğunda ve yasal değişiklikleri dikkate alarak başvuranların
beraatine karar vermiştir.
HUKUK
I. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ
AİHM, mevcut başvuruların konuları itibarıyla benzer olması dolayısıyla İçtüzüğünün 42/1 maddesi gereğince birleştirilmesine karar vermiştir.
II. AİHS’NİN 3. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuranlar halka açık bir alanda zor kullanılarak yakalanmaları dolayısıyla kötü muameleye maruz kaldıklarını iddia etmekte ve AİHS’nin 3. maddesine atıfta
bulunmaktadır.
Hükümet başvuranların hukuk mahkemeleri ve idari mahkemeler nezdinde maddi ve manevi tazminat talebiyle dava açmamaları dolayısıyla iç hukuk yollarının
tüketilmediği itirazında bulunmaktadır.
A. Kabuledilebilirlik hakkında
1. Başvuranlar Sevinç Hocaoğulları, Serpil Ocak, Metin Saygın, İrfan Karcıağa, Gizem Aytaş, Ali Ergin Demirhan, Fatma Demirbaş ve Derya Gazioğlu hakkında
AİHM başvuranlar Sevinç Hocaoğulları, Serpil Ocak, Metin Saygın, İrfan Karcıağa, Gizem Aytaş, Ali Ergin Demirhan, Fatma Demirbaş ve Derya Gazioğlu’nun
emniyetin ilgili birimlerinde gözaltına alınmalarından önce adli tıp doktoru tarafından muayene edildiklerini ve doktorun başvuranların vücudunda herhangi bir darp ya da
şiddet izine rastlamadığını not etmektedir. Adli tıp 5 Aralık 2003 tarihli raporunda ilk raporun sonuçlarını doğrulamıştır.
AİHM, 3. maddenin alanına girmesi için kötü muamelelerin asgari bir ciddiyet seviyesine ulaşması gerektiğini, özü itibariyle bu asgari ciddiyet seviyesinin göreceli
olduğunu hatırlatmaktadır.
AİHM öncelikle biber gazı kullanılmasının birtakım sıkıntılara yol açtığını not etmekte; bununla birlikte başvuranların biber gazı kullanılmasından olumsuz
etkilendiklerini gösterir herhangi bir hususi sağlık raporunun AİHM’ye ulaşmadığını ifade etmektedir (Bkz. Oya Ataman-Türkiye kararı, no: 74552/01).
Başvuranlar yakalanmaları sırasında gördükleri muameleden şikayetçi olmalarına karşın, öne sürdükleri bu iddialarının sonuçları itibariyle 3. madde bakımından belirli
bir ciddiyet seviyesine ulaştığını destekler herhangi bir delil sunmamışlardır. Gözaltına alınmalarının ertesinde serbest bırakılan başvuranlar başka bir doktora muayene
olmayı istememişlerdir (Bkz. sözü edilen Oya Ataman ve Saya vd.-Türkiye kararı, no: 4327/02, 7 Ekim 2008).
138
Sevinç Hocaoğulları, Serpil Ocak, Metin Saygın, İrfan Karcıağa, Gizem Aytaş, Ali Ergin Demirhan, Fatma Demirbaş ve Derya Gazioğlu hakkındaki bu şikayet
dayanaktan yoksun bulunmaktadır ve AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragraflarına uygun olarak reddedilmelidir.
2. Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan hakkında
Başvuranlar AİHS’nin 35. maddesinin 1. paragrafında yer alan gereklilikleri karşıladıklarını ileri sürmektedir.
AİHM geçmişte bu hususu müteaddit defa dile getirdiğini belirterek yapılan itirazı reddetmektedir (Bkz. diğerleri arasında Karayiğit-Türkiye kararı, no: 63181/00, 5 Ekim
2004). AİHM bu başvuruda daha önce almış olduğu sonuçların dışına çıkılmasını gerektirecek hiçbir özel koşulun bulunmadığını hatırlatır.
AİHM, Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan ile ilgili
AİHS’nin 3. maddesi hakkındaki şikayetin AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı uyarınca dayanaktan yoksun olmadığı saptamasını yapmaktadır. AİHM, ayrıca başka
açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir.
B. Esasa dair
Başvuranlar iddialarını yinelemektedir.
Hükümet başvuranların bu iddialarına karşı çıkmaktadır.
AİHM, bir kimsenin tamamıyla polis memurlarının denetimi altında gözaltında tutulduğu sırada meydana gelen her türlü yaralanmanın ciddi kuşkulara yol açtığını
hatırlatır (Salman – Türkiye, no: 21986/93, Bakbak-Türkiye no: 39812/98, 1 Temmuz 2004). Dolayısıyla bu yaraların nedeni hakkında makul bir izahatta bulunarak
başvuranın iddialarına, hele ki bu iddialar tıbbi belgelerle desteklenmiş ise, şüphe düşüren delilleri sunma görevi Hükümete ait olmaktadır (Bkz., diğerleri arasında,
Selmouni-Fransa, no: 25803/94, Berktay-Türkiye no: 22493/93, 1 Mart 2001 ve Ayşe Tepe – Türkiye, no: 29422/95, 22 Temmuz 2003).
AİHM mevcut başvuruda öncelikle Hükümetin gösteri yapan grubun manu militari gözaltına alındığını yadsımadığını anımsatır. Bu bağlamda, Hükümete başvurulan
gücün kaçınılmaz ve aşırı olmadığını ispat etme yükümlülüğü düşmektedir (Bkz. Balçık vd.-Türkiye kararı no: 25/02, 29 Kasım 2007).
AİHM sağlık raporlarına konu olan yaralanmaların nedeni konusunda bir ihtilaf bulunmadığını tespit eder.
Ayrıca adli tıp doktoru tarafından düzenlenen raporda başvuranların bir ila iki gün işten uzak kalmalarının uygun olacağı belirtilmiştir. Bütün bu sözü edilenler ışığında,
AİHM yerleşik içtihadı uyarınca başvuranların asgari ciddiyet seviyesine ulaşacak kadar kötü muameleye maruz kaldıklarını kabul etmektedir (Bkz. Nurgül DoğanTürkiye kararı, no: 72194/01, 8 Temmuz 2008).
AİHM Hükümetin başvuranların tam olarak nasıl yakalandıklarını ve kullanılan gücün orantılılığını ortaya koyamadığını ifade eder. Bu bağlamda iş göremez raporu
dikkate alındığında güvenlik güçlerinin uyguladığı güç orantısız addedilmektedir. Üstelik başvuranların şiddeti tetiklediği ve kaba güce başvurulmasını gerektirici bir
müdahalenin sözkonusu olduğu dile getirilmemektedir.
139
AİHM savcılık tarafından yürütülen kovuşturma ile ilgili olarak, savcılığın göstericilere karşı yöneltilen gücün orantılı olup olmadığını incelemeksizin polisin
göstericilere karşı müdahalesini öngören 2911 sayılı Kanun’un 24. maddesine atıfta bulunmakla yetindiğini dile getirmektedir.
AİHM bu nedenle başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve
Korkmaz Aslan bakımından AİHS’nin 3. maddesinin ihlal edildiği sonucuna varmaktadır.
III. AİHS’NİN 5/3 MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
AİHS’nin 5/3 maddesine atıfta bulunan başvuranlar gözaltı süresinin uzunluğundan şikayetçi olmaktadır.
AİHM başvuranların gözaltı sürelerinin 13 Ağustos 2003’te sona erdiğini, ancak başvuruların 21 ve 22 Temmuz 2004 tarihinde yapıldığını gözlemektedir. Bu davanın
incelenmesinde altı ay kuralının uygulanmamasını veya askıya alınmasını gerektirecek herhangi bir özel koşulun bulunmadığına, başvurunun bu bölümünün gecikmeli
olarak yapıldığına ve AİHS’nin 35. maddesinin 1. ve 4. paragraflarının uygulanmasına istinaden reddedilmesi gerektiğine kanaat getirir.
IV. AİHS’NİN 11. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuranlar gösterinin polis tarafından engellenmesi ve bu gösteriye katılmalarından dolayı cezai soruşturmaya tabi tutulmaları dolayısıyla ifade özgürlüğü ve dernek
kurma haklarının ihlal edildiğinden yakınmaktadır. Başvuranlar AİHS’nin 10. ve 11. maddesine atıfta bulunmaktadır. AİHM bu şikayetlerin yalnızca 11. madde başlığı
altında inceleneceğine karar vermiştir.
AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı çerçevesinde başvurunun dayanaktan yoksun olmadığını ve esastan incelenmesi gerektiğini kaydeden AİHM, ayrıca başka
açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir.
Hükümet yetkili mercilere önceden haber verilmeden gerçekleştirilen sözkonusu gösterinin yasadışı olduğunu savunmaktadır. Hükümet AİHS’nin 11. maddesinin ikinci
paragrafının kamu düzeninin korunması adına barışçı yöntemlerle yapılan toplanma hakkına sınırlamalar getirdiğini hatırlatır.
AİHM başvuranların toplanma hakkına yönelik bir müdahale yapıldığının ihtilaf konusu edilmediğini belirtmektedir. Bu müdahalenin yasal bir dayanağı bulunmaktaydı
(2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu) ve AİHS’nin 11. maddesinin 2. paragrafı anlamında «yasa ile öngörülmüştü». Bundan başka AİHM başvuranların
bu eylemleri nedeniyle haklarında dava açıldığını not etmektedir. AİHM yapılan müdahalenin meşru bir amacı içerip içermediğini ve demokratik bir toplum için
gereklilik arz edip etmediğini irdeleyecektir.
1. Meşru amaç
Hükümet müdahalenin kamu düzeninin sağlanması ve başkalarının haklarının korunması gibi meşru amaçları içerdiğini savunmaktadır.
AİHM sözkonusu müdahalenin 11. maddenin 2. paragrafında yer alan ve kamu düzeninin sağlanması ve başkalarının haklarının korunması (bu davada rahatça bir yerden
başka yere gitme anlamında) olmak üzere en az iki meşru amacı olduğunu kabul etmektedir.
2. Demokratik bir toplum için gereklilik
140
Hükümete göre başvuranlar mevzuata aykırı olarak, yetkili makamlara gerekli bildirimde bulunmadan kamuya açık bir alanda düzenlenen gösteriye katılmışlardır.
Başvuranlar ayrıca gösterinin dağıtılması amacıyla yapılan ihtarlara uymamışlardır. Bu şartlarda ve Devletlere bu konuda tanınan takdir hakkı ışığında Hükümet, halkın
meydanda yoğun olarak bulunduğu bir saatte herhangi bir karmaşaya yol açma riskinin ve göstericilerin direnişinin sözkonusu gösterinin dağıtılmasını haklı çıkardığını
dile getirmektedir. Hükümete göre polislerin müdahalesi AİHS’nin 11. maddesinin ikinci paragrafına uygun bir tedbir mahiyetindedir.
Başvuranlar kamu düzenine halel geldiği mazeretinin, bildirinin okunmasından önce yapılan müdahaleyi mazur göstermek için sonradan uydurulmuş bir mazeret
olduğunu ileri sürmektedirler.
AİHM öncelikle 11. maddeye ilişkin yerleşik içtihadından ileri gelen temel ilkelere atıfta bulunmaktadır (Bkz. Djavit An-Türkiye no: 20652/92i Piermont-Fransa, 27
Nisan 1995 ve Platform «Arzte für das Leben»-Avusturya kararı, no: 21 Haziran 1988). Bu içtihada göre yetkililer yasal yollardan gerçekleştirilen her türlü gösterinin iyi
işleyişini ve bütün vatandaşların güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.
AİHM, Devletlerin yalnızca barışçı yöntemlerle toplanma özgürlüğünü güvence altına almakla yükümlü olmadığını, aynı zamanda bu hakka dolaylı yoldan getirilecek
aşırı kısıtlamalardan da kaçınmaları gerektiğini hatırlatır (sözü edilen Djavit An prg. 57). Ayrıca 11. madde esasen kamu erkinin, bireyin güvence altına alınan haklarına
keyfi müdahalesine karşı korumayı amaçlamakla birlikte, fazladan bu hakların etkili bir şekilde kullanılması için pozitif yükümlülük de getirebilir.
AİHM bu ilkelerin kamuya açık yerlerde yapılan gösteri ve yürüyüşlere de uygulanabileceğini hatırlatır (sözü edilen Djavit An prg. 56). AİHM, öte yandan, kamu
düzeninin korunması ve ulusal güvenliğin sağlanması gerekçeleriyle Yüksek Sözleşmeci Devletlerin derneklerin faaliyetlerini düzenleyici tedbirler almalarının ve bu tür
toplantıların izne bağlı olmasının 11. maddenin ruhuna aykırı olmadığını belirler (sözü edilen Djavit An prg. 66-67).
Halka açık bir alanda gerçekleştirilen her türlü gösteri günlük yaşamın akışını belirli bir ölçüde bozacak bir karışıklığa ve hasmane tepkilere yol açabilir. Ancak, AİHM,
durumun kurallara aykırı olmasının, tek başına, toplanma özgürlüğüne müdahaleyi haklı çıkarmayacağına itibar etmektedir.
Dosyanın ve delil unsurlarının derinlemesine incelenmesinden AİHM, gösterici grubun, muhtemel trafik sıkıntıları dışında kamu düzenini tehlikeye atacak bir tehdit
oluşturmadıklarını saptamaktadır. Burada sözkonusu olan kırk kişilik bir grubun güncel bir konuya kamuoyunun dikkatini çekmesidir. AİHM ayrıca gösterinin saat on
üç civarında başlayıp takip eden dakikalarda göstericilerin yakalanması ile sona erdiğini gözlemlemektedir. AİHM bilhassa yetkililerin bu gösteriyi sona erdirme
konusundaki aceleciliklerine şaşırmaktadır (Bkz. sözü edilen Oya Ataman ve a contario, Eva Molnar-Macaristan kararı no: 10346/05, 7 Ekim 2008).
AİHM nezdinde göstericilerin şiddete başvurmadıkları durumlarda, AİHS’nin 11. maddesi ile garanti altına alınan toplantı özgürlüğü kavramının içeriğinin
boşaltılmaması bakımından kamu erkinin barışçı gösterilere belli ölçüde hoşgörü göstermesi önem arz etmektedir.
Sonuç olarak AİHM bu başvuruda polisin kaba kuvvet uygulayarak müdahale etmesini ve başvuranların cezai yargılama konusu edilmesini orantısız olarak kabul
etmektedir. Bu tedbirler AİHS’nin 11. maddesinin ikinci paragrafı uyarınca kamu düzeninin korunması bakımından gereklilik arz etmemektedir.
Bu nedenle bu madde ihlal edilmiştir.
V. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI HAKKINDA
A. Maddi ve manevi tazminat
141
Başvuranlar uğradıkları zararın giderilmesini talep etmektedir. Başvuranlar herhangi bir rakam telaffuz etmemekte, bu konuyu AİHM’nin takdirine bırakmaktadır.
Hükümet başvuranlara hiçbir ödeme yapılmaması gerektiği görüşündedir.
AİHM başvuranların AİHS’nin 11. maddesinin ihlal edildiği tespiti ile adil bir tatmini elde ettikleri kanısındadır (sözü edilen Oya Ataman prg.48). Bununla birlikte
AİHS’nin 3. maddesi başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve
Korkmaz Aslan bakımından ihlal edilmiştir. AİHM hakkaniyete uygun olarak manevi tazminat başlığı altında başvuranların her birine 2.000 Euro ödenmesini uygun
görmektedir.
B. Yargılama masraf ve giderleri
Başvuranlar kanıtlayıcı bir belge sunmaksızın yargılama masraf ve giderleri için 12.500 Euro talep etmektedir.
Hükümet bu meblağlara karşı çıkmaktadır.
AİHM’nin yerleşik içtihadına göre bir başvuran gerçekliğini, gerekliğini kanıtladığı makul miktarlardaki yargı giderlerini elde edebilir (Bkz. örneğin Bottazzi-İtalya no:
34884/97 ve Sawicka-Polonya no: 37645/97, 1 Ekim 2002). AİHM bu başvuruda kanıtlayıcı belgelerin yokluğu nedeniyle, yargılama masraf ve giderlerine ilişkin bu
talebi reddetmektedir.
C. Gecikme faizi
Gecikme faizi Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı orana üç puanlık bir artış eklenerek belirlenecektir.
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM, OYBİRLİĞİYLE,
1. Başvuruların birleştirilmesine;
2. Başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan’ın
AİHS’nin 3. maddesi hakkındaki şikayetlerinin ve bütün başvuranların AİHS’nin 11. maddesi hakkındaki şikayetlerinin kabuledilebilir olduğuna;
3. Bunun dışında kalan başvuruların kabuledilemez olduğuna;
4. Başvuranlar Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan
açısından AİHS’nin 3. maddesinin ihlal edildiğine;
5. AİHS’nin 11. maddesinin ihlal edildiğine;
142
6 a) AİHS’nin 44/2 maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, her türlü vergiden muaf tutularak Savunmacı Devlet tarafından başvuranlar
Haşim Özgür Ersoy, Nuri Günay, Hansel Özgümüş, İnci Açık Şenel, Umar Karatepe, Rüya Kurtuluş, Funda Demir, Özge Ozan ve Korkmaz Aslan’ın her birine manevi
tazminat olarak 2.000 Euro (iki bin Euro) ödenmesine;
b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar Hükümet tarafından, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç
puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına;
7. AİHS’nin 11. maddesinin ihlal edildiği tespitinin başvuranların uğradıkları manevi zararı gidermesi bakımından adil bir tatmini oluşturduğuna;
KARAR VERMİŞTİR.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 7 Nisan 2009 tarihinde yazılı olarak
bildirilmiştir.
EK
Başvuru no: 33112/04
Umar Karatepe
1975 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuru no: 36110/04
Korkmaz Aslan
Gizem Aytaş
Funda Demir
Ali Ergin Demirhan
Fatma Demirbaş
Derya Gazioğlu
Nuri Günay
İrfan Karcıağa
Rüya Kurtuluş
Saygın Metin
Serpil Ocak
1979 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1980 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1983 doğumlu, Balıkesir’de ikamet etmektedir.
1982 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1981 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1984 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1983 doğumlu, Bursa’da ikamet etmektedir.
1979 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1980 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1981 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1981 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
143
Özge Ozan
Hansel Özgümüş
1980 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
1978 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuru no: 40190/04
Sevinç Hocaoğulları
1976 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuru no: 41469/04
İnci Açık Şenel
1980 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
Başvuru no: 41471/04
Haşim Özgür Ersoy
1978 doğumlu, İstanbul’da ikamet etmektedir.
OSMANAĞAOĞLU/Türkiye Davası*
Başvuru No:12769/02
Strazburg
21 Temmuz 2009
ÜÇÜNCÜ DAİRE
USUL
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan (12769/02) no’lu davanın nedeni (T.C. vatandaşı) Ünal Osmanağaoğlu’nun (başvuran) Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’ne 14 Aralık 2001 tarihinde İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - AİHS) 34.
maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur.
Başvuran, İstanbul Barosu avukatlarından M.A. Erol, Ankara Barosu avukatlarından, M. Aksoy ve İstanbul ve Paris Barosu avukatlarından Ö. Aşık tarafından temsil
edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
1956 doğumlu olan başvuran, halihazırda, Metris (Ankara) Cezaevinde hükümlü bulunmaktadır.
144
A. Davanın oluşumu
3 Ekim 1978 tarihinde, Türkiye çeşitli terörist grupların silahlı eylemleriyle mücadele ederken, bir sağ partinin ilçe başkanı ile oğlu İstanbul’da öldürülmüştür.
Cinayetleri aşırı sol militanların işlediğinden şüphelenilmiştir. Yasadışı milliyetçi bir grubun ölenlerin intikamını almaya karar verdiği söylentileri ortalıkta dolaşmaya
başlamıştır.
9 Ekim 1978 günü saat 1 : 30 sıralarında, Bahçelievler (Ankara) 15. sokakta bulunan 56/2 nolu apartmanda silah sesleri duyulmuştur.
« Bahçelievler katliamı »
diye bilinen bu olayda yedi genç solcu hayatını kaybetmiştir. Ölenlerden beşi vurularak biri boğularak öldürülmüştür. Ağır yaralanan yedinci mağdur S.A., hastaneye
kaldırılmadan önce polis tarafından sorgulanmış, ertesi gün ve ondan sonraki gün ise Ankara Olağanüstü Hal Komutanlığı’nın askeri savcısı (« askeri savcılık »)
tarafından hastanede dinlenmiştir. S.A. ifadelerinde, apartmana giren saldırganların dört kişi olduklarını tekrarlamıştır.
S.A., birkaç gün sonra aldığı yaralara yenik düşerek hayatını kaybetmiştir.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
Askeri savcılık, soruşturma çerçevesinde katliama karıştığından şüphelenilen ve içlerinde başvuranın da bulunduğu on dört kişinin kimliklerini tespit etmiştir.
Olaya karışanlar üç ceza yargılamasına konu olmuşlardır.
B. Mevcut davada başlatılan cezai kovuşturmalar
1. Dava no 1980/1205
İlk yakalananlar İ.Ç., A.E.G., D.D., Ö.Y.H., A.Ş., Me.Ku., K.T. ve Ö.Ö. olmuştur. 30 Temmuz 1979 tarihinde sanıklar, yargılanmak üzere yukarıda belirtilen
komutanlığa bağlı askeri mahkeme (« askeri mahkeme ») önüne getirilmişlerdir. Askeri savcılık, isyan ve katliamı körükleyen eylemlere karşı ölüm cezası verilmesini
öngören eski Türk Ceza Kanunu’nun 149/2 maddesinin uygulanmasını istemiştir.
Daha sonra, dokuzuncu şüpheli H.K., İstanbulda tutuklanmış ve 20 Şubat 1981 tarihinde aynı suçtan adliyeye sevkedilmiştir; ilgili şahsın dosyası askeri mahkemede
daha önce açılan 1980/1205 sayılı dosyaya eklenmiştir. O dönemde, diğer şüpheliler, yani operasyonun elebaşı olduğu sanılan A.Ç. ile Ma.Ko., B.A., K.K.P. ve
başvuran firardaydı.
1980/1205 sayılı dava 18 ile 24 Aralık 1978 tarihleri arasında gözaltında tutulan sanık D.D. ile tanık M.Y.’nin ifadeleri doğrultusunda 17 Mayıs 1983 tarihinde alınan
kararla son bulmuştur ki, aynı ifadeler daha sonra başvuranın davasında da karar aşamasında önemli rol oynamıştır.
D.D., polise 19 ve 22 Aralık 1978 tarihlerinde olmak üzere iki defa ifade vermiştir. D.D., gözaltı süresinin sona ermesinden sonra 24 Aralık günü savcı tarafından ve
ertesi gün de sorgu hakimi tarafından dinlenmiştir.
D.D.’nin 19 Aralık 1978 tarihinde verdiği ifadeden çıkan olgusal unsurlar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
– olay tarihinde, A.E.G., Bahçelievler bölgesindeki milliyetçilerin lideriydi;
145
– olaydan iki gün önce A.E.G., Ö.Ö. ve D.D.’den solcu militanların oturduğu 15. sokaktaki apartmanın yerini bulmalarını istedi ;
– Ö.Ö. ve D.D. söz konusu yeri inceleyerek, ilgilendikleri apartmanın 56/2 Nolu daire olduğunu A.E.G.’ye bildirdiler; bunun üzerine A.E.G. onlara Dadaş Kafe’de
randevu verdi;
– A.E.G., Ö.Ö. ve D.D. saat 21 sıralarında Dadaş Kafe’ye geldiler; Ma.Ko., bir saat kadar sonra onlara katıldı ve A.E.G.’yi zamanın geldiğine dair uyardı ;
– A.E.G., Ma.Ko.’ya refakat etmeden önce, Ö.Ö. ve D.D.’den apartmanın bulunduğu adrese gitmelerini istedi ;
– A.E.G. ve Ma.Ko. [metalik mavi] renkli Nova’ya benzeyen bir arabayla kafeyi terkettiler ve diğer ikisi yaya olarak gittiler ;
– A.E.G., Ö.Ö. ve D.D.’yi apartmanın önünü gözetlemekle görevlendirdi ;
– iki gözcü, ileride içerisinde bir kişinin bulunduğu Nova marka bir araba gördüler ;
– saat 01:30 sıralarında, A.E.G., B.A., Ma.Ko. ve H.K. apartmanı terkettiler ;
– A.E.G., D.D.’ye yerinde beklemesini söyleyerek, olaya karışan diğer üç kişiyle birlikte apartmana geri girdi ;
– Nova marka araç bina girişinin önüne park etti;
– D.D. ; A.E.G., B.A., Ma.Ko. ve H.K.’nın zoruyla mağdurlardan ikisinin apartmandan çıktığını gördü; onları Nova’ya bindirdiler ve araç Eskişehir yoluna doğru
ilerledi ;
– bir buçuk saat sonra, A.E.G., B.A., Ma.Ko. ve H.K. Nova’nın içerisinde geri geldiler.
D.D.’nin 22 Aralık 1978 tarihinde verdiği ifade aşağıdaki unsurları içermektedir:
– olaydan on beş gün önce, A.E.G. ve Ma.Ko., D.D. ve Ö.Ö.’den H.K.’nın da bulunduğu Dadaş Kafe’ye gelerek kendilerine katılmalarını istedi ;
– Ma.Ko., Ö.Ö. ve D.D.’ye kendilerine bir misyon vermek istediklerini açıkladı ;
– birkaç gün sonra, Ö.Ö. solcuların yaşadığı apartmanın yerini buldu ;
– D.D. ve Ö.Ö. Dadaş Kafede A.E.G. ve H.K. ile buluştu; A.E.G., Ö.Ö.’den adresi iyice kontrol etmesini istedi ;
– olaydan iki gün önce, Ö.Ö. söz konusu apartmanın gerçekten 56/2 nolu daire olduğunu A.E.G.’ye bildirdi ;
– ertesi gün, A.E.G., Ö.Ö. ve D.D. saat 19.00 sıralarında yeniden Dadaş Kafede biraraya geldiler, ve orada saat 21.00’e kadar kaldılar ; Ma.Ko. daha sonra onlara
katıldı ;
– A.E.G. zamanın geldiğini söyledi ve Ö.Ö. ve D.D.’den gözetlemek üzere söz konusu adrese gitmelerini istedi ;
– A.E.G. ve Ma.Ko. [metalik mavi] renkli bir araca binerek kafeyi terkettiler ;
– A.E.G. apartmanın önünde Ö.Ö. ve D.D.’ye gözcülük yapacakları yerleri gösterdi; [metalik mavi] renkli büyük araba 16. sokak tarafında bulunuyordu ;
– daha sonra, 16. sokak tarafına Renault marka bir araç daha geldi ; araçtan aralarında Ünal Osmanağaoğlu’nun da bulunduğu üç kişi indi ; saat 23.00’te, A.E.G. bu
üç kişiyle birlikte apartmana geri girdi ;
– gece yarısına doğru, tanımadıkları iki kişi gelerek apartmana girdi ; A.E.G , gelenler hakkında kendilerini uyarmadığı için D.D.’ye kızdı ;
– saat 01.00’de, Ma.Ko. ve A.E.G. [metalik mavi] arabaya bindirdikleri bir kişiyle beraber apartmanı terkettiler ;
– A.E.G. apartmana geri döndüğünde, H.K. ve Ma.Ko. « ikinci bir kişi » eşliğinde oradan çıktılar ;
– A.E.G. gelerek, Ö.Ö. ve D.D.’ye evlerine geri dönebileceklerini söyledi ;
– Ö.Ö. ve D.D., Ünal Osmanağaoğlu ve iki arkadaşının apartmandan çıktığını görmediler ;
– Ö.Ö. ve D.D. yolda giderken iki el silah sesi duydular ve oradan kaçtılar.
D.D., 24 ve 25 Aralık 1978 tarihlerinde verdiği ifadelerde, daha önce söylediklerini tekrarlamış, Renault marka aracın içerisinde başvuranın yanında oturan kişilerden
birinin büyük ihtimalle İ.Ç. oduğunu eklemiştir.
146
20 Haziran 1979 tarihinde D.D., askeri savcılık önünde verdiği ifadede, işkence altında sorgulandığını ve tamamı polis tarafından kaleme alınan tutanağı zorla
imzaladığını iddia etmiştir. Avukatı, penis civarında kaynağı açıklanamayan bir lezyon teşhisinin konduğu Adli Tıp raporuna dayanarak suç duyurusunda bulunmuştur.
Bu suç duyurusu sonuç getirmemiştir.
Askeri mahkeme 17 Mayıs 1983 tarihli kararında, D.D.’nin 22, 24 ve 25 Aralık 1978 tarihlerinde sırasıyla polise, savcıya ve hakime verdiği ifadelerinin bütün olarak
uyumlu olduğunu, ancak bazı tutarsızlıklar bulunduğunu tespit etmiştir.
H.K.’nın 17 Kasım 1980 tarihinde ve H.K.’nın konuştuğunu söylediği M.Y.’nin 13 Şubat 1981 tarihli ifadelerini de göz önüne alan mahkeme DD’nin olgularla teyid
edilen tek ifadesinin 19 Aralık 1978 tarihinde olayların hemen ertesinde verdiği ifadesi olduğuna kanaat getirmiştir.
Gerçekten de, 20, 25 ve 26 Aralık 1978 tarihlerinde, hem polise ve hem de savcılığa verdiği ifadelerde İ.Ç., katliam olayına katıldığını kabul ederek suçunu itiraf etmiş,
ancak başvuranın adını hiçbir zaman zikretmemiştir.
İ.Ç. daha sonra ifadesini işkence altında verdiğini iddia etmiştir. Adli Tıp raporu ile Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde düzenlenen bir rapor bu iddiaları doğrulamıştır.
Bununla birlikte, İ.Ç.’nin ifadelerinin gerçek olaylarla ters düştüğünü ve kendisinin yargıyı yanıltmak için suçu üzerine aldığını düşünen esas hakimleri bu nokta
üzerinde fazla durmamışlardır.
Askeri mahkeme HK ve AEG’nin suçu işlediklerini, DD ÖÖ’nün de suç ortağı oldukları sonucuna varmıştır.
Askeri mahkeme, İ.Ç., Ö.Y.H., A.Ş., Me.Ku. ve K.T.’nin beraatına karar vermiş, D.D. ve Ö.Ö.’yi on beş yıl ağır hapis cezasına, A.E.G. ve H.K.’yı ise ölüm cezasına
mahkûm etmiştir.
Askeri Yargıtay tarafından usul gerekçesiyle bozulan bu karar, 19 Aralık 1985 tarihinde düzeltilmiştir. Bununla birlikte, 23 Aralık 1986 tarihinde, bu karar dört
mahkûmla ilgili olarak yeniden temyiz edilmiştir. Bunun sonucunda verilen yeni karar, 8 Aralık 1987 tarihinde alınan bir kararla bir kez daha usul gerekçesiyle
bozulmuştur.
Askeri mahkeme bu karara uymuş ve 14 Haziran 1988 tarihinde Askeri Yargıtay nihai olarak D.D., Ö.Ö., A.E.G. ve H.K.’nın mahkûmiyetlerini onamıştır.
Askeri mahkemeler 1993 yılı Aralık ayında kaldırılmıştır.
2. Dava no 1990/115-130 ve 1990/44
26 Haziran 1986 tarihinde, Ankara cumhuriyet savcısı (« savcı ») Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Üçüncü Dairesinde (« ağır ceza mahkemesi ») firarda olan A.Ç.,
Ma.Ko., B.A., K.K.P. ve başvuranı suçlayarak hakklarında kovuşturma açılmasını istemiştir.
O dönemde, başvuranın ayrıca bir sendika başkanının 1980 yılında öldürülme olayına karıştığından şüphelenilmekte ve Hükümete göre yurtdışında uyuşturucu
kaçakçılığından mahkûm edildiği bilinmekteydi.
Bu zaman zarfında tutuklanan Ma.Ko., 1990/115-130 sayılı dosya kapasmında yargılanmış ve Yargıtay genel kurulunun 21 Şubat 1994 tarihli kararıyla onandıktan sonra
mahkûm edilmiştir :
147
Bu kararda, başvuranın olaya karıştığından söz edilmemektedir.
3. Başvuran ve B.A.’nın davaları : birleştirilmiş dava no 2000/272
B.A., 30 Temmuz 1995 tarihinde yakalanmıştır. Önce 1990/44 sayılı dosya kapsamında yargılanmış, 26 Aralık 1995 tarihinde beraat ettikten sonra serbest bırakılmıştır.
Bununla birlikte, 5 Şubat 1998 tarihinde Yargıtay, bu kararı bozmuş ve dava yeniden açılmıştır. B.A., 14 Ocak 1999 tarihinde yeniden tutuklanarak cezaevine
gönderilmiştir.
11 Nisan 1999 tarihinde, on dokuz yıldır firarda olan başvuran Türkiye’nin güneyinde yakalanarak tutuklanmıştır. 14 Nisan 1999 tarihinde cezaevine konulan başvuran,
daha sonra 26 Haziran 1986 tarihli iddianame gereğince ağır ceza mahkemesi önüne çıkarılmıştır.
Ağır ceza mahkemesi, B.A. ile başvuranın dosyalarını 2000/272 sayılı dosya altında birleştirme kararı vermiştir.
O dönemde, A.Ç., K.K.P. ve (mahkûmiyetinden sonra firar eden) Ma.Ko. hâlâ yakalanmamışlardır. A.Ç., 3 Kasım 1996 tarihinde meydana gelen bir trafik kazası sonucu
hayatını kaybetmiştir.
Başvuranın avukatları, esas hakimleri önünde yaptıkları savunmada, askeri mahkemenin D.D.’nin işkence altında verdiği ifadelere itibar ettiğini ve M.Y.’nin önce
başvuranın adını olaya karıştırdığı halde daha sonra ifadesini geri çektiğini ve bunu yapmaya zorlandığını iddia ettiğini kaydetmiştir. Ayrıca avukatlara göre, müvekilleri
aleyhine hiçbir delil bulunmamaktadır.
İddia makamının başvuranın aleyhine olarak sunduğu deliller arasında, askeri mahkemenin incelediği dosyadan alınan D.D.’nin ifadeleri ve M.Y.’nin tanıklığı
yeralmaktadır.
Diğer suçlayıcı unsurlarda başvuranın adı geçmemektedir, savunmanın mahkemeye çağırdığı tanıkların yani Z.U., H.Y. ve Ö.N.T.’nin ifadeleri soruşturma
kapsamındaki olayın meydana geliş şekline dair bir açıklık getirmemiştir.
Kararın gerekçelerinden çıkan sonuca göre, askeri yargıçların aksine ağır ceza mahkemesi daha ziyade D.D.’nin 22 ve 24 Aralık 1978 tarihlerinde verdiği ifadeleri
dikkate almıştır ; M.Y.’nin tanıklığı ise bu karardaki ifadesiyle aynı olmakla beraber fazladan bir tek « kendisi» kelimesini içermektedir.
Resmi belgelere göre, M.Y ’nin asıl tanıklığına uyan da bu versiyondur. Bir gerçek daha var ki, 1980/1205 sayılı dava sırasında M.Y., bu tanıklığı, askeri mahkeme
önünde görülen 1981/176 sayılı davanın sanığı olarak Mamak askeri cezaevinde tutukluyken işkence altında söylediğini ileri sürerek inkâr etmiştir. Bu dava
kapsamında, M.Y. gerçekten suçortakları gibi mezkur cezaevinin C5 servisinde uygulanan kötü muameleden şikâyetçi olmuş ve vücudunda birçok yara izi bulunduğunu
bir Adli Tıp raporuyla kanıtlamıştır.
Oysa, ağır ceza mahkemesi, özellikle D.D. ve M.Y.’nin yukarıda belirtilen ifadelerinden yola çıkarak, başvuranın suçortaklarıyla birlikte Renault marka araç içerisinde
bulunduğu ve katliama baş aktör sıfatıyla katıldığı sonucuna varmıştır.
Başvuran, 1 Kasım 1999 tarihinde –B.A. gibi – herbir cinayet için bir kez olmak üzere toplam yedi kez ölüm cezasına mahkûm edilmiştir.
148
29 Haziran 2000 tarihli kararda Yargıtay, iki sanığın baş aktör sıfatı taşımadığı gerekçesiyle bu kararı bozmuştur.
Dosyayı tekrar incelemesi istenen ağır ceza mahkemesi, masum olduğunu yineleyen başvuranı bir kez daha dinlemiştir. Başvuran, yasadışı yollarla elde edilen ifadeleri
esas alınarak mahkûm edildiğini ve dosyadan çıkarılması gerektiğini tekrarlamıştır. Başvuranın avukatı, bu ifadelerden başka bir unsurun bulunmamasının müvekkili
lehine bir şüphe yarattığını savunmuştur. Avukata göre, başvuranın tehlikeli siyasi kargaşa ve o dönemde süregelen güvensizlik yüzünden Türkiye’den kaçmak zorunda
kalmış olması, suçluluğunun bir kanıtı olamaz.
Ağır ceza mahkemesi, 15 Şubat 2001 tarihinde daha önceki kararında direnmiştir. Başvuranla ilgili olarak ise esas hakimleri, bir kez daha M.Y. ile D.D.’nin ihtilaflı
ifadelerini benimsemişlerdir.
Bunun sonucunda, dosya Yargıtay genel kuruluna gönderilmiştir. Yargıtay’ın 19 Haziran 2001 tarihli kararında başvuranın mahkûmiyetini onamasıyla
kesinleşmiştir.
karar
9 Ağustos 2002 tarihli resmi gazetede yayımlanan 4771 sayılı yasa uyarınca Türkiye’de barış zamanı, yani savaş ilanı veya kaçınılmaz bir savaş tehditi durumları hariç,
idam cezası kaldırılmıştır. Bundan dolayı, başvuran hakkında verilen ölüm cezaları en az yirmi beş yıl cezaevinde kalması şartıyla ömür boyu hapis cezasına
çevrilmiştir. 10 Ekim 2007 tarihinde, ceza, aynı şartlar altında çekilmek üzere kırk yıl hapis olarak değiştirilmiştir.
HUKUK
I. AİHS’NİN 6/1 VE 3 d) MADDELERİNİN İHLÂL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA
Başvuran, işkence altında elde edilen delillerin keyfi olarak yorumlanması sonucu mahkûm olduğunu ve buna hiçbir zaman itiraz edemediğini ileri sürmektedir. Bu
bağlamda AİHS’nin 6. maddesinin 1. paragrafıyla bağlantılı olarak 3 d) paragrafına atıfta bulunmaktadır (bakınız, özellikle, Fransa aleyhine Foucher davası, 18 Mart
1997, prg. 30, Karar ve hükümlerin derlemesi 1997-II).
Hükümet bu sava karşı çıkmaktadır.
A. Tarafların argümanları
1. Hükümet
İlk olarak Hükümet, ön soruşturma da dahil mevcut davayı oluşturan olayların 1978 yılına uzandığını hatırlatmaktadır. Ayrıca, Hükümet özellikle Hırvatistan aleyhine
Blečić ([GC], no 59532/00, prg. 77-79, CEDH 2006-III) kararındaki bulgulara atıfta bulunmaktadır. Hükümet, Türkiye’nin bireysel itiraz hakkını yalnızca 28 Ocak 1987
tarihinden sonra “meydana gelen olaylar ve bu olaylara dayalı kararları kapsayan olgular” için tanıdığını ve bu itibarla AİHM’nin ratione temporis yetkisiz olduğunu
öne sürmektedir.
149
Esasla ilgili olarak Hükümet, başvuranın yalnızca D.D. ve/veya M.Y.’nin ifadelerine bakılarak değil, kesinlikle dava dosyasındaki tüm unsurlar göz önüne alınarak
mahkûm edildiğini savunmaktadır.
Bu bakımdan, askeri mahkemenin verdiği karara atıfta bulunan Hükümet, D.D.’nin kötü muameleye maruz kaldığı iddialarının tıbbi delillerle ve polis memurlarının
ifadeleriyle çürütüldüğünü ve bunun sadece savunmanın bir manevrası olduğunu ileri sürmektedir. Hükümet, M.Y. ile ilgili olarak da aynı kanaatte olduğunu ve ihbar
ettiği kişilerin intikam almasından korktuğu için ifadesini geri çektiğini kaydetmektedir.
D.D.’nin ifadelerindeki çelişkiler için Hükümet, her ne kadar askeri mahkeme daha ağırlıklı olarak 19 Aralık 1978 tarihli ifadeyi dikkate almışsa da, ağır ceza
mahkemesinin bu seçime bağlı kalmadığını, dava dosyasının bütününü değerlendirmek suretiyle karar verdiğini ancak tabii olarak ilk davada başvuranın aleyhine olarak
ortaya çıkan unsurları da göz önüne aldığını savunmaktadır.
Son olarak Hükümet, başvuranın tanıkları sorgulayamamasının yegâne nedenini, mevcut davanın soruşturma safhası boyunca ve suç ortaklarının askeri mahkeme
önünde yargılanmaları süresince kendisinin firarda olmasına bağlamaktadır. Hükümet ayrıca, ilgili şahsın avukatı eşliğinde en azından bu delillere hem esas hakimleri
önünde ve hem de Yargıtay nezdinde itiraz edebileceğini eklemektedir.
2. Başvuran
Başvuran, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun (CMUK) 247. maddesinin suçortağı D.D. ile tanık M.Y.’nin ifadelerinin kendi aleyhine kullanılmasını yasakladığını
çünkü bu ifadelerin kendisinin bilgisi dışında alındıklarını, ayrıca ifade sahiplerinin daha sonra hakim önünde ifadelerini inkâr ettiklerini kaydetmektedir. Başvuran
ayrıca, askeri mahkemenin de aynı şekilde D.D.’nin 22 ve 24 Aralık 1978 tarihlerinde verdiği ifadeleri reddettiğini hatırlatmaktadır.
B. AİHM’nin takdiri
1. Kabuledilebilirliğe ilişkin
Hükümet gibi AİHM de, Blečić (ilgili bölüm, prg. 77) davasında aldığı karara atıfta bulunmaktadır. AİHM buna karşın, zaman bakımından yetkisinin iddia edilen ihlâli
oluşturan olaylara göre belirleneceğini ve mevcut davada bunun 14 Nisan 1999 tarihi itibariyle ağır ceza mahkemesinin karar aşamasına denk geldiğini hatırlatmaktadır.
Bu itibarla AİHM, Hükümetin yetkisizlik iddiasını reddetmekte ve AİHS’nin 35. maddesi anlamında başka bir kabuledilemezlik gerekçesi bulunmadığı için başvurunun
bu bölümünü kabuledilebilir ilan etmektedir.
2. Esasa ilişkin
AİHM, idari makam sorunu ve ceza hukukunda delillerin kabuledilebilirliği konusundaki içtihadından çıkan genel ilkelere atıfta bulunmaktadır (bakınız, diğerleri
arasından, İsviçre aleyhine Schenk davası, prg. 46 ve sonrakiler, 12 Temmuz 1988, seri A no 140 ; Türkiye aleyhine Kolu davası, no 35811/97, prg. 59, 2 Ağustos 2005 ;
Hollanda aleyhine Kok davası (karar), no 43149/98, Karar ve hükümlerin derlemesi 2000-VI ; İtalya aleyhine A.M. davası, no 37019/97, prg. 55-56, CEDH 1999-IX ;
Avusturya aleyhine Unterpertinger davası, prg. 31-33, 24 Kasım1986, seri A no 110 ; Fransa aleyhine Saïdi davası, prg. 43-44, 20 Eylül 1993, seri A no 261-C ;
Hollanda aleyhine Van Mechelen ve diğerleri davası , prg. 50, 23 Nisan 1997, Derleme 1997-III ; Türkiye aleyhine Menteş davası, no 36487/02, prg. 29-30, 6 Şubat
2007 ; Türkiye aleyhine Söylemez davası, no 46661/99, prg. 121, 21 Eylül 2006).
150
Dava boyunca başvuranın kendisine isnat edilen suçlamaları reddetmiş olması ve Hükümetin ulusal mahkemenin kararını dayandırdığı başka unsurlar sunamaması
muvacehesinde, AİHM ağır ceza mahkemesinin başvuranın suçluluğuna karar verirken önemli ölçüde hatta sadece (Saïdi, ilgili bölüm, ibidem) D.D. ve M.Y.’nin
ifadelerine dayandığını ki Yargıtay Genel Kurulu da bu yaklaşımı onaylamıştır, tespit etmektedir.
İlke olarak AİHM, başvuranın suçluluğu ve bu konuda verilen ihtilaflı ifadelerin kanıt değerleri hakkında karar verme durumunda olmadığını kaydetmektedir.
AİHM için bu ifadelerin ön soruşturma aşamasında ve başvuranın yokluğunda alındığını gözlemlemek yeterli olmaktadır. Başvuran ve avukatının, bütün yargılama
süresince kendisini itham eden sanıkların ifade tutanaklarına erişme imkanı bulunduğu, nitekim hakimler nezdinde bu delillerin meşruiyetine ve kullanılmasına itiraz
ettikleri görülmektedir.
Ancak AİHM, başvurana bu ifadelere itiraz etme imkanı tanınmasının, D.D. ve M.Y.’nin, başvurana sorgulama veya sorgulatma imkânı tanıyacak şekilde bir duruşmaya
katılmalarının yerine geçemeyeceğini daha önce açıklamıştır (Menteş, ilgili bölüm, prg. 32 ; Türkiye aleyhine Hulki Güneş davası, no 28490/95, prg. 95, CEDH
2003-VII ; bakınız ayrıca, Türkiye aleyhine Sadak ve diğerleri davası, no 29900/96, 29901/96, 29902/96 ve 29903/96, prg. 63-68, CEDH 2001-VIII).
Böyle bir imkân, sadece başvurana verilen cezanın aşırı derecede ağır olması bakımından değil, aynı zamanda söz konusu ifadelerin konuyla irtibatı konusunda ciddi
tereddütlerin olması çerçevesinde de büyük önem arzetmektedir.
Nitekim, özellikle olayların meydana gelişi ve saldırganların sayısı (yukarıdaki ilgili paragraf in fine ve sonraki – diğer suçortaklarının ifadeleriyle karşılaştırınız) gibi
bazı açıklamaların kesin olmayışı, D.D.’nin değişik ifadeleri ve mahkemelerin yorumları arasında görülen farklılıklar bir kenara bırakılsa da AİHM, D.D.’nin altı günlük
gözaltı süresince sorgulandığını ve M.Y.’nin askeri mahkeme tarafından yargılanmayı beklerken Mamak askeri cezaevinde tutuklu bulunduğu bir dönemde ifadesinin
alındığını da gözlemlemektedir. AİHM ayrıca, başvuranı olaya bulaştırdıktan sonra suçortaklarının ileriki tarihlerde işkence altında sorgulandıklarını ve tıbbi raporlar
desteğinde suç duyurusunda bulunduklarını ileri sürerek açık bir şekilde ifadelerini değiştirdiklerini not etmektedir.
Adaletten 19 yıl kaçmış olan başvuranın davasında olası zorluklara rağmen ağır ceza mahkemesi, Türk yasalarının yargıç önünde itiraz edilen bu tür delilleri nasıl
değerlendirdiğini çok iyi bildiği için, söz konusu ifadelerin verildiği koşulları davanın hakkaniyete uygun olması açısından yine de incelemeliydi (bakınız, mutatis
mutandis, Kolu, ilgili bölüm, prg. 44, ve Menteş, ilgili bölüm, prg. 33).
Oysa, esas hakimleri bu tür ifadelerin kabul edilmesinin başvuranın adil yargılanma hakkı üzerinde yaratacağı etkileri incelemekten kaçınmışlardır (Birleşik Krallık
aleyhine Khan davası, no 35394/97, prg. 38-39, CEDH 2000-V ile karşılaştırınız) ; bu itibarla AİHM için, esas hakimlerinin D.D. ve M.Y.’yi yeniden dinlemediklerini
ve böylece verdikleri ifadelerin güvenilirlikleri hakkında sağlam bir fikir oluşturma fırsatını ortadan kaldırdıklarını (Kolu, ilgili bölüm, prg. 61) ve ayrıca savunmanın
mahkeme önünde yüz yüze yapılan bir yargılamada olayı kendi versiyonuyla açıklamasını engellediklerini gözlemlemek yeterli olacaktır.
AİHM, savunma makamının haklarının adil yargılanma hakkını ihlal edecek ölçüde kısıtlandığına ve bu nedenle AİHS’nin 6. maddesinin 1. ve 3d) fıkralarının ihlal
edildiğini hükmetmektedir.
151
II. DİĞER İHLÂL İDDİALARI HAKKINDA
Başvuran ayrıca, tutukluluk halinin ancak adil bir mahkûmiyetle sonuçlandığı takdirde mümkün olabileceğini savunarak, AİHS’nin 5/1 maddesinin 6/1 maddesiyle
bağlantılı olarak ihlâl edildiğini ileri sürmektedir. 19 Şubat 2003 tarihli mektubunda başvuran, aynı zamanda AİHS’nin 3. maddesine atıfta bulunmakta ve davanın
sonucunu etkileyen ifadeleri veren D.D. ve İ.Ç.’ye uygulanan kötü muameleden şikâyetçi olmaktadır.
Hükümet bu savlara karşı çıkmaktadır.
AİHM, AİHS’nin 3. maddesine ilişkin şikayetlerin gereğinin, başvuranın dolaylı olarak etkilendiği varsayılsa bile, 6. maddesinin ihlâlinin tespiti ile yerine getirildiği
kanaatindedir.
5. maddeyle ilgili şikâyet konusunda AİHM, AİHS’nin 5/1 a) maddesinin, başvuranın 15 Şubat 2001 tarihli karardan itibaren özgürlüğünden yoksun bırakılması
durumuna « bir kimsenin yetkili bir mahkeme tarafından mahkûm edildikten sonra hapsedilmesi » bağlamında onay verdiğini kaydetmektedir.
Bunun sonucu olarak AİHM, başvurunun bu bölümünü AİHS’nin 34. maddesinin 3. ve 4. fıkraları anlamında açıkça dayanaktan yoksun olduğu gerekçesiyle
kabuledilemez ilan etmektedir.
III. AİHS’NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI HAKKINDA
26 Mart 2007 tarihinde başvurana gönderilen hatırlatma mektubuna rağmen, başvuran hiçbir adil tatmin talebinde bulunmamıştır; dolayısıyla AİHM, adil tatmin olarak
herhangi bir meblağ ödenmesine gerek olmadığı kanaatindedir.
Buna karşın başvuran, görüşlerinde, AİHM’den hakkaniyete uygun olarak yeniden yargılanmasının sağlanması talep etmiştir.
Bu bağlamda AİHM, ilke olarak, bir kişi, mevcut davada olduğu gibi, AİHS’nin 6. maddesinde öngörülen gerekliliklere uymayan bir yargılamanın sonunda mahkum
edildiğinde, ilgilinin talebi üzerine davanın yenilenmesinin ya da dosyanın yeniden açılmasının tespit edilen ihlali gidermek bakımından en uygun yolu teşkil edeceğini
yinelemektedir (bkz, sözü edilen, Menteş).
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM, OYBİRLİĞİYLE,
1. Başvurunun, başvuran hakkında yürütülen yargılamanın hakkaniyetten yoksun olması kapsamında yapılan şikayete ilişkin kısmının kabuledilebilir geri kalan
kısmının kabuledilemez olduğuna;
2. AİHS’nin 6. maddesinin 1. paragrafının ve 3. paragrafının d) bendinin ihlal edildiğine
KARAR VERMİŞTİR.
152
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 21 Temmuz 2009 tarihinde yazılı olarak
bildirilmiştir.
COŞKUN/Türkiye Davası*
Başvuru No: 620/03
Strazburg
21 Nisan 2009
İKİNCİ DAİRE
USUL
Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine açılan (620/03) no’lu davanın nedeni 1952 doğumlu olan ve Ankara’da ikamet eden (T.C. vatandaşı) Hasan Coşkun’un (başvuran)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 4 Aralık 2002 tarihinde İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkin Sözleşme’nin (Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi - AİHS) 34. maddesi uyarınca yapmış oldukları başvurudur.
Başvuran, Ankara Barosu avukatlarından S. Bozkurt ve Ö. Bozkurt tarafından temsil edilmektedir.
OLAYLAR
I. DAVANIN KOŞULLARI
1996 yılında, başvuran, doçentlik sınavına başvuruda bulunmuştur.
9 Temmuz 1996 tarihinde, akademik çalışmalarının büyük bir kısmı Almanca olduğu gerekçesi ile jürinin Almancaya vakıf üyelerden oluşması yönünde başvuranın
yapmış olduğu talep Üniversitelerarası Kurul tarafından reddedilmiştir.
6 Eylül 1996 tarihinde, başvuran, Üniversitelerarası Kurul kararının iptali davası açmış ancak sözkonusu dava, Danıştay 8. Dairesi’nin 4 Mayıs 1998 tarihli kararı ile
reddedilmiştir.
Jüride Almancaya vakıf üyelerin bulunmamasının başvuranın çalışmalarına uygun inceleme yapılmasını etkilediğini belirterek 15 Ocak 1999 tarihinde Danıştay Genel
Kurulu sözkonusu kararı bozmuştur.
153
17 Haziran 1999 tarihinde, bozma kararını yerine getirerek Danıştay 8. Dairesi dava konusu işlemi iptal etmiştir.
* Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
Bu süre zarfında, 2 Haziran 1999 tarihinde, bu alanda Almanca bilen profesörün bulunmadığı göz önüne alınarak, bir Alman ve yabancı dili İngilizce olan iki Türk
profesör Üniversitelerarası Kurul tarafından jüri üyesi olarak atanmıştır.
6 Temmuz 1999 tarihinde, jüri başvuranın doçentliğinin reddine karar vermiştir. Sadece Alman jüri üyesi başvuran lehine görüş bildirmiştir. Başvuran, 2 Haziran ve 6
Haziran 1999 tarihli işlemler hakkında iptal davası açmıştır. Sözkonusu iptal davası, 10 Ekim 2000 tarihinde, Danıştay 8. Dairesi tarafından reddedilmiştir.
18 Mayıs 2001 tarihinde, Danıştay Genel Kurulu, önceki kararında belirtilen aynı gerekçelerle sözkonusu kararı bozmuştur.
21 Nisan 2003 tarihinde, Danıştay 8. Dairesi dava konusu işlemleri iptal etmiştir.
17 Kasım 2003 tarihinde jüri başvurana doçentlik unvanı vermiştir.
HUKUK
AİHS’nin 3. maddesine atıfta bulunarak, başvuran, hak ettiği akademik unvanın verilmesindeki gecikmenin aşağılayıcı bir muamele teşkil ettiği kanaatindedir. AİHS’nin
14. maddesine atıfta bulunarak da başvuran, meslektaşları ile kıyaslandığında ayrımcılığa uğradığı kanısındadır.
Sahip olduğu unsurların tamamını göz önüne alan ve ileri sürülen iddiaları değerlendirmeye yetkili olan AİHM, şikayetin bu bölümüne ilişkin olarak AİHS ve
Protokolleri tarafından güvence altına alınan hak ve özgürlüklere ilişkin hiçbir ihlal bulunmadığını belirtmektedir. AİHS’nin 35. maddesinin 3. ve 4. paragrafları
uyarınca başvurunun bu kısmının kabuledilemez ilan edilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.
AİHS’nin 6/1 maddesine atıfta bulunan, başvuran, yargılama süresinin “makul süre” ilkesine aykırı olduğu kanaatindedir. Başvuran, lehinde verilen ilk hukuki kararın
uygulanmadığını ve bunun uzun bir yargılamaya yol açtığını ileri sürmektedir.
Başvuranın nihai olarak 21 Nisan 2003 tarihinde sona eren yargılamanın sonunu beklemeden başvurusunu AİHM’ye sunduğuna kanaat getiren Hükümet, altı ay kuralına
riayet edilmediğinden AİHM’ye sözkonusu başvuruyu reddetmesi çağrısında bulunmaktadır.
AİHM, bir başvuranın, prensip olarak, başvuruda bulunmadan önce çeşitli iç hukuk yollarına başvurma zorunluluğu olduğunu, sözkonusu başvuru yollarının son
aşamasının, AİHM’nin kabuledilebilirliğe ilişkin kararını vermeden önce tamamlanması kaydıyla başvurunun yapılmasından sonra sona ermesine müsamaha ettiğini
geçmişte ifade etmiştir (bkz, mutatis, mutandis, E.K.-Türkiye, başvuru no: 28496/95, 25 Kasım 2000). Sonuç olarak, Hükümet’in bu konudaki itirazının reddedilmesi
gerekmektedir. Ayrıca AİHM, bu şikayete ilişkin hiçbir kabuledilemezlik gerekçesi tespit edememektedir. Sözkonusu başvuru kabuledilebilir niteliktedir.
154
Esasa ilişkin olarak ise AİHM, Danıştay’da yürütülen iki yargılamanın bir bütün olarak düşünülmesi gerektiği kanaatindedir. İptalleri talep edilen idari işlemler teknik
olarak ayrı olsa bile başvurular esas bakımından benzerdir. Dolayısıyla dikkate alınacak dönem 6 Eylül 1996 tarihinde başlamış ve 21 Nisan 2003 tarihinde sona
ermiştir. Böylece sözkonusu yargılama iki dereceli yargıda yaklaşık altı yıl yedi ay sürmüştür. AİHM mevcut davada ortaya konan sorunlara benzer sorunları incelemiş
ve konuya ilişkin yerleşik içtihadından çıkan kriterleri göz önüne alarak “makul süre” gerekliliğine riayet edilmediğini tespit etmiştir (Frydlender-Fransa, başvuru no:
30979/96).
İşbu davada farklı bir sonuca ulaşmak için hiçbir gerekçe göremeyen AİHM, AİHS’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiği tespitinde bulunmak gerektiği kanaatindedir.
AİHS’nin 41. maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak ise başvuran, 27.550 Euro maddi, 20.000 Euro manevi tazminat ve yargılama masraf ve giderleri için 5.320 Euro
talep etmektedir. Başvuran, bazı faturaları ve avukatlık sözleşmesini belge olarak sunmaktadır.
Hükümet, aşırı bulduğu miktarlara itiraz etmektedir.
AİHM, tespit edilen ihlalle iddia edilen maddi tazminat arasında bir illiyet bağı görememekte ve sözkonusu talebi reddetmektedir.
Buna karşın AİHM, hakkaniyete uygun olarak başvurana 3.500 Euro manevi tazminat ödenmesi gerektiği kanaatindedir. Başvuran tarafından sunulan belgeler ışığında
AİHM, yargılama masraf ve giderleri için 1.000 Euro ödenmesine hükmetmektedir.
Sözkonusu miktarlara Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi faizlerine uyguladığı üç puanlık gecikme faizi uygulanacaktır.
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, AİHM, OYBİRLİĞİYLE,
1. Başvurunun yargılama süresinin uzunluğuna ilişkin kısmının kabuledilebilir geri kalan kısmının kabuledilemez olduğuna;
2. AİHS’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiğine;
3. a) AİHS’nin 44/2 maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Türk Lirası’na çevrilmek üzere
Savunmacı Devlet tarafından başvurana aşağıdaki miktarların ödenmesine:
(i)
her türlü vergiden muaf tutularak 3.500 Euro (üç bin beş yüz Euro) manevi tazminat;
(ii)
her türlü vergiden muaf tutularak yargılama masraf ve giderleri için 1.000 Euro (bin Euro);
b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapılmasına kadar Hükümet tarafından, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz
oranının üç
puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına;
4. Adil tatmine ilişkin diğer tüm taleplerin reddine;
KARAR VERMİŞTİR.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 21 Nisan 2009 tarihinde yazılı olarak
bildirilmiştir.
155
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan:
PURO VE SİGARİLLO TEKNİK DÜZENLEME TEBLİĞİ
(TÜTÜN MAMULLERİ SERİ NO: 1)
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğde geçen;
a) Puro: Dolguluk tütün üzerine önce iç sargılık sonra da dış sargılık tütünün sarılması sonrasında elde edilen, varsa ağızlık dâhil olmak üzere kütlesi en az 3 g en
çok 25 g olan tütün mamulünü,
b) Sigarillo: Dolguluk tütün üzerine önce iç sargılık sonra da dış sargılık tütünün sarılması sonrasında elde edilen, varsa ağızlık dâhil olmak üzere kütlesi 3 g'dan
az olan tütün mamulünü,
ifade eder.
MADDE 2 – (1) Piyasaya arz edilen puro ve sigarilloların Türk Standardları Enstitüsü tarafından hazırlanan TS 13444 Puro ve Sigarillo Standardının yürürlükteki
haline uygun olması zorunludur.
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Puro ve sigarillo üretici ve ithalatçıları; bu Tebliğin yürürlük tarihinden önce aldıkları ''Piyasaya Arz Uygunluk Belgeleri" veya "İthalat
İzinleri" kapsamında ürettikleri ya da ithal ettikleri mamulat çeşitlerini Tebliğin yürürlük tarihinden itibaren 1 yıl süreyle piyasaya arz edebilirler.
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinden 90 (doksan) gün sonra yürürlüğe girer.
MADDE 4 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı yürütür.
[R.G.21 Eylül 2011 – 28061]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU HAKEM ÜCRET TARİFESİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tarifenin amacı, Hukuk Muhakemeleri Kanununa göre tahkim yoluyla görülen dava ve işlerde, taraflarla hakem veya hakem kurulları
arasında ücretin belirlenmesi konusunda anlaşmaya varılamaması veya tahkim anlaşmasında bir hüküm bulunmaması ya da taraflarca bu konuda yerleşmiş kurallara
veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yapılmaması hallerinde hakem veya hakem kuruluna ödenecek ücretin miktarı ile ödenmesine ilişkin usul ve esasları
belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tarife, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 440 ıncı maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Hakem ücretinin kapsadığı işler
MADDE 3 – (1) Tarifede yazılı hakem ücreti, tahkim davasının açıldığı tarihten itibaren nihaî hakem kararı verilinceye kadar yapılan dava ile ilgili iş ve
işlemlerin karşılığıdır.
(2) Hakem kararının düzeltilmesi, yorumlanması veya tamamlanması halleri ek ücreti gerektirmez.
Başkanın ücreti
MADDE 4 – (1) Başkanın ücreti, hakemlerden her birine ödenecek hakem ücretinin yüzde on fazlası olarak hesaplanır.
Ücretin kısmen hak edilmesi ve ücret ödenmeyecek haller
156
MADDE 5 – (1) Hakemlerden birinin veya hakem kurulunun görevinin Hukuk Muhakemeleri Kanununun 435 inci maddesinin birinci fıkrasının (b), (c), (ç), (d)
ve (e) bentlerinde yazılı sebeplerden biriyle sona ermesi halinde, ücret tablosunda yazılı ücretin yarısına hükmedilir.
Davanın geri alınması, konusuz kalması, feragat, kabul veya sulh halinde ücret
MADDE 6 – (1) Anlaşmazlığın, davanın geri alınması, konusuz kalması, feragat, kabul veya sulh nedeniyle, hakem veya hakem kurulunca taraflara delillerin
sunulması hususunda süre verilmesinden önce sona ermesi halinde ücret tablosunda belirlenen ücretin yarısına, süre verilmesinden sonra sona ermesi halinde ise tabloda
belirlenen ücretin tamamına hükmolunur.
Kısmî kararda ücret
MADDE 7 – (1) Hakem veya hakem kurulunca kısmî karar verilmesi halinde ücret, kısmî karar konusu uyuşmazlığın değerine göre belirlenir.
(2) Kısmî kararın, nihaî karar olarak verilmesi halinde ücret tablosunda yazılı ücretin tamamına hükmedilir.
İptal davası sonucunda hakemin davaya yeniden bakması
MADDE 8 – (1) Hukuk Muhakemeleri Kanununun 439 uncu maddesinin yedinci fıkrası uyarınca tarafların eski hakemlerden birini yeniden tayin etmeleri
durumunda ücret tablosunda yazılı ücretin yarısına hükmedilir.
Ücretin hak edilme zamanı
MADDE 9 – (1) Hakem ücreti, tahkim yargılamasının sona ermesi ile hak edilir.
Ücretin paylaşımı
MADDE 10 – (1) Ücret tablosuna göre belirlenecek ücret, Tarifenin 24 üncü maddesi hükmü de gözetilmek suretiyle hakemler arasında paylaştırılır.
Uygulanacak tarife
MADDE 11 – (1) Hakem ücretinin tayininde hüküm verildiği tarihte yürürlükte bulunan tarife esas alınır.
Ücret tablosu
MADDE 12 – (1) Bu Tarifeye göre verilecek ücretler aşağıdaki ücret tablosuna göre hesaplanır.
TEK
HAKEM
ANLAŞMAZLIK KONUSU DEĞER
İlk gelen 500.000,00 TL için
Sonra gelen 500.000,00 TL için
Sonra gelen 1.000.000,00 TL için
Sonra gelen 3.000.000,00 TL için
Sonra gelen 5.000.000,00 TL için
10.000.000,00 TL’den yukarısı için
% 5
%4
%3
%2
%1
% 0,1
Yürürlük
MADDE 13 – (1) Bu Tarife 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G.30 Eylül 2011 – 28070]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
157
ÜCRET
3 VEYA DAHA
FAZLA SAYIDA
HAKEM
% 8
%7
%6
%4
%2
% 0,2
HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU TANIK ÜCRET TARİFESİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tarifenin amacı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince tanığa ödenecek ücret ve giderlerin miktarı ile bunların ödenmesine ilişkin usul ve
esasları belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tarife, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 265 inci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Ücret
MADDE 3 – (1) Tanığa, tanıklık nedeniyle kaybettiği zamanla orantılı olarak 15,00 ilâ 30,00 TL arasında ücret ödenir.
Giderler
MADDE 4 – (1) Tanık, hazır olabilmek için seyahat etmek zorunda kalmışsa yol giderleriyle tanıklığa çağrıldığı yerdeki konaklama ve beslenme giderleri de
karşılanır.
Muafiyet
MADDE 5 – (1) Tanığa bu Tarifeye göre ödenmesi gereken ücret ve giderler hiçbir vergi, resim ve harca tabi değildir.
Yürürlük
MADDE 6 – (1) Bu Tarife 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G.30 Eylül 2011 – 28070]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU BİLİRKİŞİ ÜCRET TARİFESİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tarifenin amacı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince bilirkişiye ödenecek ücret ve giderlerin miktarı ile bunların ödenmesine ilişkin usul
ve esasları belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tarife, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 283 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Bilirkişi ücreti
MADDE 3– (1) Bilirkişi ücreti, bilirkişiye sarf etmiş olduğu emek ve mesaisi karşılığı ödenen ücrettir.
Giderler
MADDE 4 – (1) Bilirkişiye inceleme, ulaşım, konaklama ve diğer giderleri de ödenir.
Bilirkişi ücretleri
MADDE 5 – (1) Bu Tarifeye göre verilecek bilirkişi ücretleri aşağıda gösterilmiştir.
a) Sulh hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
b) İcra hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
c) Asliye hukuk mahkemelerinde görülen dava ve işler için
ç) Aile mahkemelerinde görülen dava ve işler için
158
150,00 TL.
150,00 TL
250,00 TL
200,00 TL
d) İş mahkemelerinde görülen dava ve işler için
e) Kadastro mahkemelerinde görülen dava ve işler için
f) Tüketici mahkemelerinde görülen dava ve işler için
g) Fikri ve sınai haklar hukuk mahkemelerinde görülen dava ve
işler için
h) Asliye ticaret ve denizcilik ihtisas mahkemelerinde görülen
dava ve işler için
200,00 TL
200,00 TL
150,00 TL
300,00 TL
300,00 TL.
(2) Dava, mahkemece hangi sıfatla görülüyorsa bilirkişi ücreti de buna göre belirlenir.
Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinde ücret
MADDE 6 – (1) Bölge adliye mahkemeleri hukuk dairelerinde, görülmekte olan davanın türüne göre ait olduğu mahkemeye ait bilirkişi ücreti ödenir.
Tarifede belirtilen ücretlerin azaltılması ve artırılması
MADDE 7 – (1) Hâkim, işin mahiyetine göre bu Tarifede yazılı bilirkişi ücretlerini artırabilir ve indirebilir.
Seri dosyalarda bilirkişi ücreti
MADDE 8 – (1) Ayrı bir inceleme ve araştırmayı gerektirmeyen seri dosyalarda bu Tarifede yazılı bilirkişi ücretlerinde indirim yapılır.
Ücretin ödenmesi
MADDE 9 – (1) Yazı işleri müdürü veya görevli personel tarafından bilirkişi ücretinden gerekli vergiler kesildikten sonra kalanı bilirkişiye ödenir.
Uygulanacak tarife
MADDE 10 – (1) Bilirkişi ücretinin tayininde mahkemece görevlendirmenin yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan tarife esas alınır.
Yürürlük
MADDE 11 – (1) Bu Tarife 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G.30 Eylül 2011 – 28070]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU GİDER AVANSI TARİFESİ
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tarifenin amacı, 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu gereğince dava açılırken mahkeme veznesine yatırılacak olan
gider avansının miktarı ile avansın ödenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tarife, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 120 nci maddesinin birinci fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.
Gider avansı
MADDE 3 – (1) Davacı, bu Tarifede gösterilen gider avansını dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. Gider avansı her türlü tebligat ve posta
ücretleri, keşif giderleri, bilirkişi ve tanık ücretleri gibi giderleri kapsar.
Gider avansı miktarı
MADDE 4 – (1) Davacı,
a) Taraf sayısının beş katı tutarında tebligat gideri,
159
b) Dava dilekçesinde tanık deliline dayanılmış ve tanık sayısı belirlenmiş ise tanık sayısınca tanık asgari ücreti ve tebligat gideri; tanık sayısı belirtilmemiş ise en
az üç tanık asgari ücreti ve tebligat gideri,
c) Dava dilekçesinde keşif deliline dayanılmış ise keşif harcı avansı ile birlikte 75 TL. ulaşım gideri,
ç) Dava dilekçesinde bilirkişi deliline dayanılmış ise Bilirkişi Ücret Tarifesinde davanın açıldığı mahkeme için öngörülen bilirkişi ücreti,
d) Diğer iş ve işlemler için 50 TL,
toplamını avans olarak öder.
Gider avansının iadesi
MADDE 5 – (1) Gider avansının kullanılmayan kısmı hükmün kesinleşmesinden sonra davacıya iade edilir. Davacı tarafından hesap numarası bildirilmiş ise iade
elektronik ortamda hesaba aktarmak suretiyle yapılır. Hesap numarası bildirilmemiş ise masrafı avanstan karşılanmak suretiyle PTT merkez ve işyerleri vasıtasıyla
adreste ödemeli olarak gönderilir.
(2) Geçici hukuki koruma talebi için alınan gider avansının kullanılmayan kısmı verilen karardan sonra talep üzerine iade edilir.
Zaman bakımından uygulama
MADDE 6 – (1) Bu Tarifenin yürürlüğe girmesinden önce açılmış olan davalarda, tamamlanmış işlemleri etkilememek kaydıyla, Hukuk Muhakemeleri
Kanununun 120 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre gider avansı ikmal ettirilir.
Yürürlük
MADDE 7 – (1) Bu Tarife 1 Ekim 2011 tarihinde yürürlüğe girer.
[R.G.30 Eylül 2011 – 28070]
—— • ——
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:
ZORUNLU KARŞILIKLAR HAKKINDA TEBLİĞDE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ
(SAYI: 2011/11)
MADDE 1 – 16/11/2005 tarihli ve 25995 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2005/1 sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğin 5 inci maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinin (1), (2), (4), (5) ve (6) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“1) Vadesiz ve ihbarlı döviz tevdiat, yabancı para özel cari hesapları ile 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar vadeli döviz tevdiat, yabancı para
katılma hesaplarında yüzde 11,
2) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli döviz tevdiat, yabancı para katılma hesapları ve birikimli döviz tevdiat ile yabancı para katılma hesaplarında yüzde 9,
4) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde yüzde 11,
5) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde yüzde 9,
6) 3 yıldan uzun vadeli yabancı para diğer yükümlülüklerde yüzde 6,”
MADDE 2 – Aynı Tebliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (l) ve (2) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“1) Vadesiz ve ihbarlı döviz tevdiat, yabancı para özel cari ve vadesiz kıymetli maden depo hesapları ile 1 aya kadar, 3 aya kadar, 6 aya kadar ve 1 yıla kadar
vadeli döviz tevdiat, yabancı para katılma ve kıymetli maden depo hesaplarında yüzde 11,
2) 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli döviz tevdiat, yabancı para katılma ve kıymetli maden depo hesapları ve birikimli döviz tevdiat ile yabancı para katılma
hesaplarında yüzde 9,”
MADDE 3 – Aynı Tebliğin 6 ncı maddesinin 4 üncü fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
160
“a) Türk lirası yükümlülükler için tutulması gereken zorunlu karşılıkların en fazla yüzde 20'si ABD doları ve/veya euro döviz cinslerinden,”
MADDE 4 – Bu Tebliğin 1 inci ve 3 üncü maddeleri 30/9/2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, 2 nci maddesi 14/10/2011 tarihinde
yürürlüğe girer.
MADDE 5 – Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
[R.G.06 Ekim 2011 – 28076]
—— • ——
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:
ZORUNLU KARŞILIKLAR HAKKINDA TEBLİĞ’DE
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ
(SAYI: 2011/12)
MADDE 1 – 16/11/2005 tarihli ve 25995 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2005/1 sayılı Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’in 5 inci maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendinin (3) ve (7) numaralı alt bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve 7 nci alt bentten sonra gelmek üzere (8) ile (9) numaralı alt bentler eklenmiş
olup, mevcut 8 inci alt bent 10 uncu alt bent olarak teselsül ettirilmiştir.
“3) 3 aya kadar vadeli mevduatlar/katılma hesaplarında (3 ay dâhil) yüzde 12,5,
7) 1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli Türk lirası diğer yükümlülüklerde yüzde 11,
8) 3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli Türk lirası diğer yükümlülüklerde yüzde 8,
9) 3 yıldan uzun vadeli Türk lirası diğer yükümlülüklerde yüzde 5,”
MADDE 2 – Bu Tebliğ 30/9/2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3 – Bu Tebliğ hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.
[R.G.07 Ekim 2011 – 28077]
—— • ——
Adalet Bakanlığından
MÜNHAL NOTERLİKLER
2009 yılı tahmini gayrisafi gelirleri 500.000.-TL. olan, aşağıda isimleri yazılı bulunan muhdes BİRİNCİ SINIF noterlikler münhaldir.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren
bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
İlan olunur.
1 - Beşiktaş Yirmidokuzuncu Noterliğinin; Çilekli Caddesi ile Ebulula Mardin Caddesinin Çilekli Caddesi ile kesiştiği yerden başlayarak, Ülgen Sokak ile
kesiştiği yere kadar olan bölümünün Beşiktaş Onaltıncı Noterliğinin ihdas bölgesinden çıkartılarak, Levent Semtinde, Çilekli Caddesi ile Ebulula Mardin Caddesinin
161
Çilekli Caddesi ile kesiştiği yerden başlayarak, Ülgen Sokak ile kesiştiği yere kadar olan bölümü üzerinde ve Çilekli Caddesine açılan Cadde ve Sokakların 100 metre
derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
2 - Beyoğlu Ellidördüncü Noterliğinin; Okçu Musa Caddesinin Yolcuzade İskender Caddesi ile kesiştiği yerden başlayarak, Tenha Sokak ile kesiştiği yere kadar
olan bölümü ile Yenikapı Sokağın Tenha Sokak ile kesiştiği yere kadar olan bölümünün Beyoğlu Yirmiyedinci Noterliğinin ihdas bölgesinden çıkartılarak, Okçu Musa
Caddesinin Yolcuzade İskender Caddesi ile kesiştiği yerden başlayarak, Tenha Sokak ile kesiştiği yere kadar olan bölümü üzerinde ve Yanık Kapı Sokağın Yolcu
Hamam Sokak ile kesiştiği yerden başlayarak, Tenha Sokak ile kesiştiği yere kadar olan bölümü üzerinde ve Tenha Sokak dahil Okçu Musa Caddesi ile Yanık Kapı
Sokak arasında kalan bölgedeki sokaklarda, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
3 - Beyoğlu Ellialtıncı Noterliğinin; Dereboyu Caddesi, Köprülü Sokak, Şafak Sokak, Bahar Sokak, Kardeşler Sokak, Dedekorkut Sokak, Atom Sokak, G-44
Sokak ile Büyükdere Caddesinin Kanyon İş Merkezi ile Metrocity İş Merkezi arasında kalan (Caddenin batı yakası) bölümünün Beyoğlu Kırksekizinci Noterliğinin
ihdas bölgesinden çıkartılarak, Levent Semtinde, Dereboyu Caddesi, Köprülü Sokak, Şafak Sokak, Bahar Sokak, Kardeşler Sokak, Dedekorkut Sokak, Atom Sokak, G44 Sokak ile Büyükdere Caddesi üzerinde bulunan Kanyon İş Merkezinden Metrocity İş Merkezine kadar (caddenin batı yakası) olan bölümü üzerinde, diğer
noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
7407/1-1
—————
MÜNHAL NOTERLİKLER
2009 yılı tahmini gayrisafi gelirleri 250.000.-TL. olan, aşağıda isimleri yazılı bulunan muhdes İKİNCİ SINIF noterlikler münhaldir.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF VE İKİNCİ SINIF noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların
ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
İlan olunur.
1 - Amasya Üçüncü Noterliğinin; Milli Egemenlik Caddesi, bu caddeden itibaren Mustafa Kemal Paşa Caddesi, devamında Yavuz Acar Caddesi, bu caddeden
itibaren Hoca Ahmet Yesevi Caddesi ve İstasyon Caddesinin çevrelediği alan içerisinde kalan cadde ve sokaklar ile sınırları oluşturan caddelerin bu alana bakan
taraflarında, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
2 - Biga İkinci Noterliğinin; Kıbrıs Şehitleri Caddesinin Bandırma Caddesi ile kesiştiği yerden Kevser Ozangil Caddesi ile kesiştiği yere kadar olan kısmının
güney tarafında ve bu güney tarafa açılan cadde ve sokakların 100 metre derinliklerinde, diğer noterlikle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
3 - Çerkezköy Beşinci Noterliğinin; Fevzipaşa Caddesi üzerinde ve bu caddeye açılan cadde ve sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet
ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
4 - Ereğli (Zonguldak) Beşinci Noterliğinin; Suphi Konak Caddesinin Şehit Rıdvan Caddesi ile kesiştiği yerden başlayarak, devamında 1.Abalı Sokak, 2.Abalı
Sokak ve 2.Abalı Sokağın Abalı Cami ile kesiştiği köprünün bulunduğu yere kadar olan kısımda ve Suphi Konak Caddesi ve 2.Abalı Sokağına açılan cadde ve
sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
5 - Ereğli (Konya) Üçüncü Noterliğinin; Yunus Emre Meydanına açılan Dr. Rauf Denktaş Caddesi, İnönü Caddesi, Uğur Mumcu Caddesi ve meydana açılan
diğer cadde ve sokakların 100 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
6 - Fethiye Yedinci Noterliğinin; Mustafa Kemal Bulvarı, Barış Manço Bulvarı, Adnan Menderes Bulvarı ve Muammer Aksoy Bulvarının birleşimiyle oluşan
alanda, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
7 - Isparta Yedinci Noterliğinin; İsmet Paşa Caddesinin 130.Cadde ile kesiştiği yerden Hilmi Çakmakçı Caddesi ile kesiştiği yere kadar olan kısmında, Hilmi
Çakmakçı Caddesinin bu noktadan devamla Hilmi Dilmen Caddesi ile kesiştiği yere kadar olan kısmında ve Şehit Üsteğmen Kemal Karabaş Caddesinde ve bu caddelere
açılan cadde ve sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
8 - Karaman Dördüncü Noterliğinin; İsmet Paşa Caddesinin Molla Fenari Caddesi, Molla Fenari Caddesinin Kemal Kaynaş Caddesi, Kemal Kaynaş Caddesinin
1.İstasyon Caddesi ve 1.İstasyon Caddesinin İsmet Paşa Caddesi ile kesiştiği alanın içerisindeki tüm cadde, bulvar ve sokaklar ile sınırları oluşturan caddelerin bu alana
bakan taraflarında, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
162
9 - Manavgat Yedinci Noterliğinin; Mudul Kavşağından başlanarak Remzi Güven Caddesi ve devamla Piyade Er Fikret Karaosmanoğlu Caddesini takiben Alanya
Manavgat Çevre Yolu ve Zübeyde Hanım Caddesi ile çevrili bölgenin içinde kalan kısımda ve sınırları oluşturan caddelerde, diğer noterliklerle rekabet ortamı
yaratmayacak uygun bir yerde,
10 - Ordu Altıncı Noterliğinin; Turgut Özal Bulvarı ve devamında Erol Ataşan Bulvarı ile bu bulvarların doğusunda kalan cadde ve sokaklarda, diğer noterliklerle
rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
11 - Ödemiş Üçüncü Noterliğinin; İstasyon Caddesinin Karşıyaka Caddesi ile kesiştiği yerden başlamak kaydıyla Cumhuriyet Caddesi, Saraçoğlu Caddesinin
tamamı ve Saraçoğlu Caddesine açılan sokak ve caddelerin 50 metre derinliklerinde Kiraz-Alaşehir, Birgi-Salihli çıkışına kadar olan cadde ve sokaklarda, diğer
noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
12 - Salihli Dördüncü Noterliğinin; Belediye Caddesinin 18.Sokak ile kesiştiği yerden 2.Sokak ile kesiştiği yere kadar olan kısmının Salihli İkinci Noterliğinin
ihdas bölgesindençıkartılarak, Belediye Caddesinin 18.Sokak ile kesiştiği yerden 2.Sokak ile kesiştiği yere kadar olan kısmı ile 2.Sokaktan yukarıya doğru Abay
Bulvarına kadar olan kısımda, Abay Bulvarında ve Site Caddesinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
13 - Silivri Beşinci Noterliğinin; Ali Çetinkaya Caddesinin Yusuf Çuğal Sokak ve Akgül Sokak ile kesiştiği yerdeki ışıklı kavşaktan başlayarak, Şerafettin Arda
Caddesi ile kesiştiği yere kadar olan bölümü üzerinde ve caddenin bu bölümüne açılan cadde ve sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı
yaratmayacak uygun bir yerde,
14 - Soma İkinci Noterliğinin; Atatürk Caddesinin Gazi Osman Paşa Caddesi ile kesiştiği yerden Balıkesir Caddesi ile kesiştiği yere kadar olan kısmında ve
caddenin bu kısmına açılan cadde ve sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterlikle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde,
15 - Van Sekizinci Noterliğinin; Hacıbekir Caddesinin Şabaniye ve Doğu Caddesiyle kesiştiği yerden Esen ve Meteoroloji Sokak ile kesiştiği yere kadar olan
kısmında ve caddenin bu kısmına açılan cadde ve sokakların 50 metre derinliklerinde, diğer noterliklerle rekabet ortamı yaratmayacak uygun bir yerde.
7408/1-1
[R.G.22 Eylül 2011 – 28062]
—— • ——
Türkiye Barolar Birliği Başkanlığından:
DUYURULAR
Aydın Barosu Başkanlığı'ndan alınan 22.07.2011 gün ve 2011/2448 sayılı yazıda; Abdülkadir ve Şükran Oğlu, 1965 doğumlu, Aydın İli, Nazilli İlçesi; Karaçay
Köyü; Cilt No:6, Aile Kütük No:925; Sıra No: 1’de kayıtlı Fadim YILDIRIM’ın, Baro Yönetim Kurulu'nun 22.07.2011 gün ve 2011/121 sayılı kararıyla; Avukatlık
Yasası'nın 74.maddesi gereğince, adının bir daha yazılmamak üzere Baro Levhasından silinerek RUHSATNAMESİNİN İPTALİNE karar verildiği ve bu kararın
kesinleştiği bildirilmiştir.
Adı geçenin avukatlık yapma hakkının söz konusu kararla kaldırıldığı ve bundan sonra avukatlara ait hak ve yetkileri kullanamayacağı hususu, Avukatlık Kanunu
Yönetmeliği'nin 27.maddesinin son fıkrası uyarınca duyurulur.7473/1-1
—— • ——
[R.G.25 Eylül 2011 – 28065]
—— • ——
Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünden:
163
NOTERLİK ÜCRET TARİFESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TARİFE
MADDE 1- 26/2/2011 tarihli ve 27858 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Noterlik Ücret Tarifesinin 12 nci maddesinden sonra gelmek üzere
aşağıdaki 12/A maddesi eklenmiştir.
Terk eden eşin ortak konuta davet edilmesi ve mirasçılık belgesi verilmesi işlemlerinden alınacak ücret
MADDE 12/A - (1) Terk eden eşin ortak konuta davet edilmesi ve mirasçılık belgesi verilmesi işlemlerinde, noter ücreti ile yazı ücreti 1 inci ve 3 üncü maddelerde
yer alan hükümler doğrultusunda alınır."
MADDE 2 - Bu Tarife 1/10/2011 tarihinde yürürlüğe girer.
—— • ——
[R.G.25 Eylül 2011 – 28065]
—— • ——
Adalet Bakanlığından:
MÜNHAL NOTERLİKLER
Aşağıda 2010 yılı gayrisafi gelirleri ve isimleri yazılı olan BİRİNCİ SINIF NOTERLİKLER münhaldir.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF NOTERLERDEN BU NOTERLİKLERE atanmaya istekli olanların ilan
tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
İlan olunur.
SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI: 2010 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ
1 - BEŞİKTAŞ YİRMİALTINCI NOTERLİĞİ605.164,39.-TL.
2 - BEYOĞLU KIRKDOKUZUNCU NOTERLİĞİ565.522,21.-TL.
3 - BEYOĞLU ELLİBİRİNCİ NOTERLİĞİ 826.468,66.-TL.
4 - BORNOVA BİRİNCİ NOTERLİĞİ
898.789,46.-TL.
5 - BORNOVA İKİNCİ NOTERLİĞİ
618.919,33.-TL.
6 - BURSA YEDİNCİ NOTERLİĞİ
506.671,01.-TL.
7 - BÜYÜKÇEKMECE BİRİNCİ NOTERLİĞİ1.394.581,11.-TL.
8 - EYÜP SEKİZİNCİ NOTERLİĞİ
653.876,76.-TL.
9 - KADIKÖY YİRMİDÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ1.419.017,05.-TL.
10 - ÜSKÜDAR SEKİZİNCİ NOTERLİĞİ 656.619,78.-TL.
[R.G.03 Ekim 2011 – 28073]
—— • ——
MÜNHAL NOTERLİKLER
164
Aşağıda 2010 yılı gayrisafi gelirleri ve isimleri yazılı olan İKİNCİ SINIF noterlikler münhaldir.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF VE İKİNCİ SINIF noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan
tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
İlan olunur.
SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI:
2010 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ
1 - ADIYAMAN İKİNCİ NOTERLİĞİ
410.030,02.-TL,
2 - BAFRA BİRİNCİ NOTERLİĞİ
305.981,51.-TL,
3 - BUCAK NOTERLİĞİ
550.886,61.-TL,
4 - HENDEK NOTERLİĞİ
321.989,36.-TL,
5 - İĞDIR İKİNCİ NOTERLİĞİ
399.661,70.-TL,
6 - KIRŞEHİR BİRİNCİ NOTERLİĞİ
331.738,92.-TL,
7 - REYHANLI NOTERLİĞİ
379.663,82.-TL,
8 - SİLİVRİ BİRİNCİ NOTERLİĞİ
395.021,93.-TL,
9 - SİVEREK NOTERLİĞİ
500.384,70.-TL,
10 - TOSYA NOTERLİĞİ
258.897,14.-TL,
[R.G.03 Ekim 2011 – 28073]
—— • ——
Adalet Bakanlığından :
MÜNHAL NOTERLİKLER
Aşağıda 2010 yılı gayrisafi gelirleri ve isimleri yazılı olan ÜÇÜNCÜ SINIF noterlikler münhaldir.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF, İKİNCİ SINIF, ÜÇÜNCÜ SINIF NOTERLERDEN VE NOTERLİK
BELGESİ SAHİPLERİNDEN bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay içinde ve istekli oldukları her noterlik için ayrı dilekçe vermek
suretiyle Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Başvuruda bulunan ve belge numarası 8000'in altında olan belge sahiplerinin başvuru dilekçelerine 1512 sayılı Noterlik Kanununun 23 üncü maddesi gereğince
sabıka kaydı, sağlık raporu, mal bildirimi, kayıtlı olunan barodan hakkında soruşturma ya da disiplin cezası olup, olmadığına ilişkin belge, vukuatlı nüfus kayıt örneği ve
Cumhuriyet Başsavcılıklarından temin edilebilecek beyannameyi eklemeleri gerekmektedir. Eksik belgelerini ilan tarihinden itibaren bir ay içinde tamamlamayan
kişilerin istemi dikkate alınmaz.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler ve ekleri başvurma süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde dikkate alınmaz.
Aynı kanunun değişik 30 uncu maddesi uyarınca, atanma emrinin tebellüğünden sonra vazgeçme halinde noterlik belgesi sahipleri de noterler gibi istifa etmiş
sayılacaktır.
İlan olunur.
165
SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI:
İLİ:
2010 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ
1 - ACIGÖL NOTERLİĞİ
NEVŞEHİR
38.660,21.-TL.
2 - ARAPGİR NOTERLİĞİ
MALATYA
31.694,50.-TL.
3 - BATTALGAZİ NOTERLİĞİ
MALATYA
36.104,83.-TL.
4 - BOLVADİN BİRİNCİ NOTERLİĞİ
AFYONKARAHİSAR
67.129,89.-TL.
5 - ERZİN NOTERLİĞİ
HATAY
150.201,18.-TL.
6 - ESKİL NOTERLİĞİ
AKSARAY
96.749,19.-TL.
7 - MADEN NOTERLİĞİ
ELAZIĞ
16.423,23.-TL.
8 - PERVARİ NOTERLİĞİ
SİİRT
34.365,90.-TL.
9 - SARIKAMIŞ NOTERLİĞİ KARS
94.555,41.-TL.
10 - TAŞKENT NOTERLİĞİ KONYA
10.020,13.-TL.
11 - TORTUM NOTERLİĞİ ERZURUM
33.992,96.-TL.
12 - ÜZÜMLÜ NOTERLİĞİ ERZİNCAN
33.623,68.-TL.
[R.G.03 Ekim 2011 – 28073]
—— • ——
Adalet Bakanlığından :
MUNHAL NOTERLİK
2010 yılı gayri safi geliri 2.361.105,57.-TL. olan birinci sınıf Beşiktaş Onbirinci Noterliği 29 Kasım 2011 tarihinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF NOTERLERDEN bu noterliğe atanmaya istekli olanların ilan tarihinden
itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvurma süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
Keyfiyet Noterlik Kanununun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca ilan olunur.
8079/1-1
—————
MÜNHAL NOTERLİK
2010 yılı gayri safi geliri 392.460,17.-TL. olan ikinci sınıf Merzifon Noterliği 1 Aralık 2011 tarihinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır.
1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF VE İKİNCİ SINIF NOTERLERDEN bu noterliğe atanmaya istekli olanların
ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir.
Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvurma süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz.
Keyfiyet Noterlik Kanununun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca ilan olunur.
166
[R.G.13 Ekim 2011 – 28083]
—— • ——
Adalet Bakanlığından :
Ankara 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1992/865 Esas, 1992/805 Karar Sayılı dosyasının zayi olduğu anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın, Yersarsıntısı, Seylâp
veya Heyelân Sebebiyle Mahkeme ve Adliye Dairelerinde Ziyaa Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere Dair Kanun hükümlerinin söz konusu dosya için
uygulanmasına ve anılan Kanun Hükümleri gereğince işlem yapılmasına karar verildiği ilan olunur.
[R.G.05 Ekim 2011 – 28075]
—— • ——
Adalet Bakanlığından :
Malazgirt Asliye Hukuk Mahkemesinin 1988/22 Esas, 1991/98 Karar sayılı dosyasının zayi olduğu anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın, Yersarsıntısı, Seylâp veya
Heyelân Sebebiyle Mahkeme ve Adliye Dairelerinde Ziyaa Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere Dair Kanun hükümlerinin söz konusu dosya için
uygulanmasına ve anılan Kanun hükümleri gereğince işlem yapılmasına karar verildiği ilân olunur.
[R.G.12 Ekim 2011 – 28082]
—— • ——
Diyanet İşleri Başkanlığından:
2011 YILI KURBAN HİZMETLERİNİN
UYGULANMASINA DAİR TEBLİĞ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, 2011 yılı Kurban Bayramı münasebetiyle dini amaçla ve ibadet maksadıyla kurban kesmek isteyen vatandaşların kurbanlarını
dini hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre temizliğine uygun olarak, hayvana en az acı verecek şekilde bizzat kesmelerine veya vekâlet yoluyla kestirmelerine yardımcı
167
olunması, kurban satılacak veya kesilecek yerlerin belirlenmesi, kesim yapacak kişilerin eğitilmesi ve bu konulara ilişkin diğer hususlarla ilgili tedbirlerin alınması ile
ilgili ilkelerin düzenlenmesidir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, Bakanlar Kurulu’nun 24/10/2001 tarihli ve 2001/3214
sayılı Kararı eki Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Karar ve 18/8/2002 tarihli ve 24850 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kurban
Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmelik ile Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulu’nun 17/3/2011 tarihli ve BKHKK-2011/1
sayılı kararına dayanılarak çıkarılmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğde geçen,
a) Başkanlık: Diyanet İşleri Başkanlığını,
b) Eylem Planı: Kurban hizmetleri, kurban satışı, kesimi ve oluşacak atıklara ilişkin mevcut durumun yansıtıldığı, belirtilen dönem içinde hedeflerin ve stratejilerin
ortaya konulduğu planı,
c) Karar: 24/10/2001 tarihli ve 2001/3214 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Kararı,
ç) Komisyon: İllerde Vali veya görevlendireceği bir Vali Yardımcısının, ilçelerde Kaymakamın başkanlığında, Müftülük, Sağlık Müdürlüğü veya Sağlık Grup
Başkanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl/İlçe Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Taşra Teşkilatı Temsilcisi, Belediye ve
Türkiye Diyanet Vakfı temsilcilerinden oluşan il ve ilçelerde kurulu Kurban Hizmetleri Komisyonunu,
d) Kurul: Diyanet İşleri Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri
Bakanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı temsilcilerinden oluşturulan Bakanlıklararası Kurban Hizmetleri Kurulunu,
e) Yönetim Planı: Oluşacak kurban atığının miktarı, toplanması, taşınması, geri kazanılması ve bertaraf edilmesine ilişkin hususları içeren planı,
f) Yönetmelik: 18/8/2002 tarihli ve 24850 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair
Yönetmeliği,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kurban Hizmetleri Komisyonlarının Çalışmaları
Komisyonların çalışmaları
MADDE 4 – (1) Komisyonlar aşağıdaki çalışmaları yapacaktır:
a) Karar, Yönetmelik ve bu Tebliğ hükümleri çerçevesinde 6 Kasım 2011 tarihinde idrak edilecek Kurban Bayramı münasebetiyle gerekli tedbirleri alacaklar,
kurban hizmetleri ile ilgili olarak başta belediyeler olmak üzere diğer komisyon üyeleri yükümlülüklerini yerine getirme konusunda daha aktif olacaklardır.
b) Kurban Bayramında ibadet maksadıyla kurban kesecek vatandaşlarımızın bu görevlerini ifa ederken kurbanlarını dini hükümlere, sağlık şartlarına ve çevre
temizliğine uygun bir şekilde kesmelerine veya vekâlet yoluyla kestirmelerine yardımcı olmak amacıyla, hizmetlerde iyileştirme yapılacak, şehir dışında ihtiyacı
karşılayacak sayıda kurban satılacak ve şehir içinde/dışında, satış yerlerinde satılan tahmini hayvan sayısına uygun yeterli miktarda kurban kesilecek yerleri tespit
edeceklerdir. Vatandaşlarımızın kurbanlarını kesim yerlerinde kesim işlemini artıracak tedbir ve teşvikler alınacaktır.
c) Büyükşehirlerde kurban hizmetlerinin daha kolaylaştırılabilmesi için kurbanlık hayvan satma ve kesme mekânları birbirine yakın yerlerde olacak şekilde
planlanacak, çevresel riskleri en aza indirerek, varsa atık yönetimi planlanmış alanlar seçilecek, kesimlerde istenmeyen durumlar daha çok büyükbaş hayvanlardan
kaynaklandığından özellikle büyük şehirlerde büyükbaş hayvan kesimi konusunda daha duyarlı olunacak, satış ve kesim yerlerine kolay ulaşımın sağlanması için yerel
yönetimlerce tedbir alınacak, gerektiğinde pazar yerlerinin, maliyeti düşük basit düzeneklerle kesim yerine dönüştürülmesine yönelik hazırlıklar yapılması için yerel
yönetimlerle sıkı işbirliğine girilerek seyyar kesimhaneler kurulmak suretiyle çevre kirliliğini önleyici tedbirlerin alınması sağlanacaktır.
ç) Kurbanlık hayvan satış yerlerinin insan ve çevre sağlığı ve güvenliği ile hayvan refahı gözetilerek etrafı branda ile çevrili, üstü kapalı şekilde; yetiştirici, satıcı,
alıcı ve diğer vatandaşların sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak yerler (su, tuvalet, kapalı oturma yerleri vb.) de dikkate alınarak hazırlanmasını sağlayacaklardır.
168
d) Kurban kesim yerleri dezenfekte edilebilir, zemininde su biriktirmeyen, ışıklandırma ve havalandırması bulunan, sağlık ve temizlik şartlarına uygun
mekanlardan seçilecek, ayrıca yetiştirici, satıcı, görevli personel, kasap, kasap yardımcısı ve vatandaşların sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak yerler (su, tuvalet, kapalı
oturma yerleri vb.) de dikkate alınarak düzenlenmesi sağlanacaktır.
e) İl ve ilçelerde bu Tebliğin 15 inci maddesinde tadat edilen kurbanlık hayvan satış ve Toplu Kesim Yapılacak Yerlerde Uyulması Gereken Kurallar göz önünde
bulundurularak hazırlanan kurbanlık hayvan satış ve kesim yerlerinin açık adreslerini Ek-1 Excel formatındaki çizelge doldurularak 14 Ekim 2011 Cuma günü mesai
bitimine kadar [email protected] e-mail adresi ile Başkanlığa bildireceklerdir.
f) Her il ve ilçenin kurban hizmetleri görev alanında bir önceki yıla ait kurbanlık hayvan satış ve kesimlerinde yaşanan sorunlar tespit edilerek 2011 yılına ait
eylem planı hazırlanacak ve uygulamaya konulacaktır. Ayrıca 2011 yılı Kurban Bayramında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri de belirlenecek ve 2012 yılında
değerlendirmeye alınmak üzere dosyalanacaktır.
g) Kurban kesim işlemlerinin sağlıklı bir şekilde ve uygun bir ortamda yapılabilmesi için yerel yönetimlerle birlikte sivil toplum kuruluşlarının da devreye
konulması teşvik edilecek, özellikle Trakya Bölgesi’nde şap hastalığından ârîlik sağlandığından İstanbul’un Avrupa kesiminde kalan bölümüne kurbanlık sevk işlemleri
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca 2010/7 ve 2010/13 sayılı genelgelerle Trakya’ya Yapılacak Canlı Hayvan Sevkleri için belirlenen kriterler çerçevesinde
yapılacak olup Avrupa yakasındaki vatandaşlarımızın kurbanlarını Anadolu yakasında kestirmek isteyecekleri öngörüsüyle Anadolu yakasında daha fazla kurban satış ve
kesim yeri hazırlattırılacak, ulaşım, personel ve konu ile ilgili diğer hususlarda özendirici çalışmalar yapılacaktır.
ğ) Kurban kesimi konusunda Halk Eğitim Merkezlerinde “Kesim Elemanı Yetiştirme ve Geliştirme Kursları” düzenlenmesine devam edilecek, kurban kesim
elemanı olarak görev almak isteyenlerin bu kurslara katılarak gerekli eğitimi aldıktan sonra “Kurs Bitirme Belgesi” almaları sağlanacaktır. Ayrıca, kurbanını kendileri
kesmek isteyenlerin de söz konusu kursa katılmaları teşvik edilecek, kursların ilgi görmesi için etkili çalışmalar yapılacaktır.
h) Şehir merkezlerine yakın köy ve kasabalarda bulunan besi çiftliklerinin (su, tuvalet, kapalı oturma yerleri vb.) de dikkate alınarak kurban kesim yeri de tesis
etmelerini teşvik edeceklerdir.
ı) Kurban satış ve kesim yeri düzenleyerek vekalet yoluyla kurban kesim organizasyonu yapan özel sektör teşvik edilecektir. Vatandaşlarımızın kurban ibadetini
yerine getirmeleri için kurban satış ve kesim yeri düzenleyerek hizmet sunan özel sektöre ait adresler Ek-1 Excel formatında çizelgeye yazılacak, bu tür kurban satış ve
kesim yerlerinin duyurulması sağlanacaktır.
i) Kurban kesim yerlerinde komisyon üyesi kurum ve kuruluşlardan yeterli sayıda personel görevlendirilecek, bu personele tanıtıcı “Görevli Kimlik Kartı” ve
“Kesim Elemanı Kimlik Kartı” düzenlenecektir.
j) Bayram günlerinde trafikte oluşan yoğunluk dikkate alınarak özellikle kurban satış ve kesim yerlerine giden güzergâhlar üzerinde ulaşımı kolaylaştıracak
tedbirlerin alınması hususunda ilgili Emniyet, Jandarma ve Zabıta birimleri ile işbirliği yapılacaktır.
k) Mezbaha ve kesim yerlerinde kesimlerin daha düzenli yapılması, zaman kaybının ve karmaşanın önlenmesi için randevu sistemi getirilecek ve hayvan kesimi,
yüzme, et paylaşımı, temizlik vb. işlemler esnasında sıra bekleyenleri sıkıntıya düşürmeyecek şekilde gerekli tedbirler alınacaktır.
l) “Vekâletle kurban kesimi” konusunda halkımız bilgilendirilecektir.
m) Kurban kesim yerlerinde, kasaplık belgesi olanlar ile kesim elemanı yetiştirme/geliştirme kursuna katılıp “Kurs Bitirme Belgesi” alanlardan portör muayenesi
bulunanlar görevlendirilecektir.
n) Kurbanlık hayvan satış yerleri bayramdan 15 gün önce hazır hale getirilecek, bu tarihten önce Kurbanlık hayvan satış yerlerine hayvan hareketleri
başlatılmayacaktır.
o) Büyükbaş hayvanların satış yerlerinden kaçırılmaması, yularlarının, iplerinin uzun ve sağlam olması için üreticiler ve satıcılar, kesim esnasında kaçırılmamaları
konusunda kasap ve kasap yardımcıları, kesim yerlerinde görüntü kirliliği oluşmaması için belediyeler tarafından gerekli tedbirlerin alınması temin edilecektir.
ö) Kesim yerine götürülürken, araca bindirilirken/indirilirken ve kesilirken kurbanlık hayvanlara eziyet edilmeyecek, eziyet edenlere bu Tebliğin ilgili maddesinde
belirtilen ceza verilecektir.
p) Ülkemiz kurban potansiyelini belirlemek maksadıyla her il (ilçeler il müftülüklerine bilgi verecektir) müftülüğü tarafından büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan
kesilen kurban sayısı, belediye yetkilileri, üreticiler, vekaletle kurban kesim organizasyonu yapanlar, din görevlileri gibi ilgililerden bilgi almak suretiyle Ek-4 Excel
tabloya işlenecek ve [email protected] adresi ile 9 Aralık 2011 Cuma günü mesai bitimine kadar Diyanet İşleri Başkanlığı’na bildirilecektir.
169
r) Kurban kesim yerlerinde din görevlisi, resmi veya özel çalışan veteriner hekim, sağlık personeli, çevre teknisyeni, emniyet gücü vb. elemanlar görevlendirilecek
ve bunlara Komisyonca belirlenecek ücretler Kurban Komisyonu Hesabı’ndan ödenebilecektir.
s) Karar, Yönetmelik ve Tebliğ ile ön görülen hizmetler zamanında yerine getirilecek ve gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak bu hizmet en
iyi şekilde ifa edilecektir. Bu hususta hazırlanacak raporlar ile Ek-5 çizelge doldurularak 16 Aralık 2011 Cuma günü mesai bitimine kadar Diyanet İşleri Başkanlığı’na
gönderilecektir.
Bilgilendirme çalışmaları
MADDE 5 – (1) Bilgilendirme konusunda yapılacak çalışmalar aşağıda belirtilmiştir:
a) İl ve ilçelerde hazırlanan kurban satış ve kesim yerlerinin açık adreslerini ihtiva eden Ek-1 Excel formatında doldurulan çizelge 28 Ekim 2011 Cuma gününden
itibaren Kurul ve Komisyon üyesi kurum ve kuruluşların (özellikle valilikler, kaymakamlıklar, müftülükler ve belediyeler) web sitelerinde yayınlanacaktır.
b) Vatandaşlarımızın ve görevlilerin bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla Başkanlık ve Kurul üyesi Kurum ve Kuruluşlarca hazırlanan ve e-mail ile müftülüklere
gönderilen Kurban Rehberi, müftülüklerimizce sponsor bulunarak bastırılacak, görevlilere ve vatandaşlarımıza ücretsiz olarak dağıtılacak, ilgili kurum ve kuruluşlarla
müftülüklerin web sitelerine yüklenecektir.
c) Eğitim çalışmalarında dini referanslara da atıf yapılacak, konferans, vaaz ve hutbelerde konunun dini ve sosyal boyutu üzerinde durulacak, yazılı ve görsel
medyadan da yararlanılarak kurban ibadeti ve kurban hizmetleri konusunda bilgilendirme ve eğitim çalışmalarına önem verilecek, kurban kesiminin bayramın ilk üç
günü yapılabileceği hususunda halkımız bilgilendirilecektir. Bu bilgilendirme çalışmalarında müftülüklerimizin koordinasyonu ile din görevlilerinin tamamı aktif rol
üstlenecektir.
ç) Vekâletle kurban kesim organizasyonları yapan kuruluşlara kurban kesimi için vekâlet veren vatandaşın vekaletini dini hassasiyete uygun bir şekilde vermesinin
temin edilmesini sağlayacak ve “kesimsiz kurban” diye bir ibadetin olmadığı konusunda bilgilendirme yapılmasına devam edilecektir. Kurban ibadetinin bir yardım
toplama kampanyası olmadığı, kesimsiz kurbanın veya kurban yerine yardım yapmanın kişiyi kurban borcundan kurtarmayacağı, kurban ibadeti niyetiyle hayvanın
etinin azami ölçüde ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması, kurban kesiminde çevre ve sağlık şartlarına riayet etmenin gerekli olduğu da hatırlatılacaktır.
d) Başta kist hidatik, şarbon, bruselloz, tuberkuloz, gibi hayvanlardan insanlara geçen (zoonoz) hastalıklar, sağlık, çevre sağlığı, temizlik, etin işlenmesi,
pişirilmesi, tüketilmesi, sakatatların çöpe atılmaması, sokak hayvanlarına verilmemesi, toprak içine derince gömülerek imha edilmesi vb. konularda Kurban
Rehberi’nden de yararlanarak vatandaşlarımızı aydınlatma faaliyetleri gerçekleştirilecektir.
e) Kurban kesen, hayvanı yüzerek et taksimi yapan kasap ve kasap yardımcıları ile kurban sahiplerinin etle temas eden uzuvlarında yara-bere olmaması, bu
durumda olanların kesim, yüzme ve et taksimi işini yapmaları zorunlu ise hijyenik eldiven kullanmaları, elinde yara olduğu halde eldiven kullanmadan kesim işlemi
yapılmışsa bu etlerin çok iyi pişirildikten sonra tüketilmesi hususu müftülüklerimizin koordinasyonunda din görevlileri tarafından vaaz, hutbe, mahalli radyo ve
televizyon programları, basın-yayın organları aracılığı ile vatandaşlarımıza etkili bir şekilde duyurulacaktır.
f) Kurban olarak satın alınacak hayvanların sağlıklı, besili, Veteriner Sağlık Raporu/Menşe Şahadetnamesi/Pasaportu/Nakil Belgesi, şap aşı kayıtları bulunan ve
hayvan kimlik sistemine kayıtlı olanlardan seçilmesi, gebe ve damızlık değeri yüksek dişi hayvanların kurbanlık olarak kesilmesinin önlenmesi, kurban edilmesi uygun
olan hayvanlardan öncelikle erkek ve yaşını doldurmuş olanların tercih edilmesi hatırlatılacaktır.
g) İki yaşını doldurmayan sığırların, gebe ve kurban olması dinen sakıncalı olan hayvanların üreticiler tarafından kurban satış yerlerine getirilmemesi gerektiği
duyurulacaktır. Ayrıca, “Kurban kesmekle yükümlü olan kimsenin bu ibadeti geçerli olarak yerine getirmiş sayılması için kurbanlık hayvanda bazı niteliklerin
bulunması şart koşulmuştur. Buna göre kurban; koyun, keçi, sığır, manda ve deveden olur. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemezler. Kurban olabilmesi
için, kurbanlık hayvanın süt dişlerini değiştirmiş olması gerekir. Bu da genel olarak, deve 5; sığır ve manda 2; koyun ve keçi 1 yaşını doldurunca gerçekleşir. Bunun
yanında, 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili
olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder. Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzları kırık,
dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Ancak, hayvanın burulmuş, doğuştan boynuzsuz olması, şaşı,
topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, kurban edilmesine mani teşkil etmez.” hususlarının aranacağı konusunda vatandaşlarımız ve görevli personel
aydınlatılacaktır.
170
ğ) Ticaret Borsalarında olduğu gibi canlı hayvan alım ve satımlarında tokluk firesi düşülmesi konusunda satıcılar ve vatandaşlarımız mutat usullerle
bilgilendirilecektir.
h) Anadolu’da hayvanlarda görülen ŞAP hastalığının, Trakya bölgesine geçişini önlemek üzere Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca alınan tedbirler uyarınca,
Kurban Bayramı münasebetiyle İstanbul’un Avrupa yakası dahil olmak üzere Trakya bölgesine Kurbanlık Hayvan sevkinin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nca
yayımlanan 2010/7 ve 2010/13 sayılı Trakya’ya Yapılacak Canlı Hayvan Sevkleri Genelgelerinde belirlenen kriterler çerçevesinde yapılacağı ve Avrupa yakası dahil
İstanbul’a 21 Ekim 2011 tarihinden itibaren kurbanlık hayvan sevki yapılabileceği konusunda vatandaşlarımız aydınlatılacaktır.
ı) Kurban kesilen sığır cinsi hayvanlara ait kulak küpesi ve pasaportları, koyun ve keçi türü hayvanlara ait kulak küpelerinin Komisyonlarca belirlenen kişiler,
kesim yerlerindeki görevliler, muhtarlar, din görevlileri, belediye zabıta memurları ve diğer yetkililer aracılığı ile il ve ilçe Gıda, tarım ve hayvancılık müdürlüklerine 28
Kasım 2011 Pazartesi günü mesai bitimine kadar teslim edilmesi hususu ile kurban alırken dikkat edilmesi gereken konuları ihtiva eden Ek-2’de yer alan bilgiler din
görevlilerince vaaz, hutbe, mahalli radyo ve televizyon programları, basın-yayın organları aracılığı ile vatandaşlarımıza duyurulacaktır.
i) Ek-2 ve Ek-3’ün A4 çıktısı alınarak cami ilan panoları ile kurban satış ve kesim yerlerine asılmak/astırılmak suretiyle ilgililer bilgilendirilecektir. Söz konusu
bilgilendirme vekâletle kurban kesim organizasyonu yapan kişi, dernek ve vakıflarla mülkünde kurban satış ve kesimi yapan üreticilere de yapılacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
2011 Yılı Kurban Hizmetleri Hayvan Hareketlerinde Uyulacak Esaslar
Salgın hastalıklar açısından dikkat edilecek hususlar
MADDE 6 – (1) Hayvanların pazarlarda ve özellikle satılamayanların geri dönüşlerinde herhangi bir risk taşımaması için, sevk öncesi Yurtiçi Veteriner Sağlık
Raporlarının düzenlenmesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 2011/6 sayılı Hayvan Hastalıkları ile Mücadele ve Hayvan Hareketleri Kontrolü Genelgesi
hükümlerine göre hareket edilecek olup, özellikle şap hastalığı yönünden aşı ve bağışıklık sürelerine dikkat edilecektir. Kurbanlık satış yerlerine girişlerde bu belgeler
mutlaka kontrol edilecektir.
(2) Kurbanlık hayvan yetiştiren işletmelerdeki büyükbaş ve küçükbaş hayvanların salgın hastalıklar yönünden kontrol edilmesi sağlanacaktır. Hayvan pazarı,
borsa, geçici hayvan satış merkezi ve kesim yerlerinin resmi veteriner hekimlerce yapılan kontrol ve denetimleri sıklaştırılacak, halka aydınlatıcı bilgiler verilecektir.
(3) Veteriner Sağlık Raporu düzenlenmeden önce resmi veteriner hekimlerce kurbanlık hayvanların sağlık kontrolü yapılarak, sadece sağlıklı hayvanların
sevklerine müsaade edilecektir. Bulaşıcı hastalığa yakalanmış veya hastalıktan şüpheli hayvanlara 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu,
Yönetmelikler ve Talimatların ilgili hükümlerine göre işlem yapılacaktır.
(4) Hayvan pazarı, borsa ve geçici hayvan satış yerlerinde hastalık bulaştırma riskinin ortadan kaldırılması için, hayvanların ilk çıkış yerlerinde veteriner sağlık
raporu düzenlenirken, uygulanan koruyucu aşılama ve bağışıklık süreleri dikkate alınacak ve satış yerlerine girişlerde de bu bilgiler kontrol edilecektir.
(5) Kurbanlık olarak sevk edilecek sığır cinsi hayvanlar sevklerinden en fazla 6 ay önce şap hastalığına karşı aşılanmış olmalıdır. Şap aşısı olmayan hayvanlara aşı
yapılarak, aşı tatbik tarihinden sonraki 15. günden itibaren sevklerine izin verilecektir. Yapılan son aşılama uygulamasının üzerinden 6 ay geçmiş veya 15 gün geçmemiş
hayvanların nakillerine yeterli koruma oluşmaması nedeniyle izin verilmeyecektir.
(6) Kurbanlık olarak sevk edilecek koyun ve keçi türü hayvanların ise en az 1 (bir) kez şap aşısı ile aşılanmaları ve son aşılamadan sonra 6 ay geçmemesi ya da en
az 15 gün geçmesi ve hayatları boyunca en az bir kez PPR aşısı ile aşılanmış olmaları gerekmektedir. Şap ve PPR aşı uygulamaları üzerinden 15 gün geçmeyen
küçükbaş hayvanların nakillerine yeterli koruma oluşmaması nedeniyle izin verilmeyecektir.
(7) Büyükbaş ve küçükbaş hayvanların şap hastalığına karşı şap aşısı ile aşılanıp aşılanmadığı kayıtlar ve aşılama makbuzları ile kontrol edilecek, sevk raporlarının
ilgili bölümüne şap aşısının yapıldığı tarih, aşının seri numarası, aşılama-serumlama makbuzunun tarihi ve seri numarası yazılacaktır.
(8) Trakya bölgesindeki iller ile İstanbul İli Avrupa yakasına, 2010/7 ve 2010/13 sayılı Trakya’ya Yapılacak Canlı Hayvan Sevkleri Genelgeleri kapsamında
uygun şartları taşıyan kurbanlık hayvanların sevklerine 21/10/2011 tarihinden itibaren başlanacak olup bu tarihten önce kesinlikle sevk işlemi yapılmayacaktır.
(9) İstanbul İli Anadolu yakasına kurbanlık hayvan sevkleri de 21/10/2011 tarihinde başlayacak olup, bu tarihten önce sevk işlemleri yapılmayacaktır.
(10) Trakya bölgesi illerinden İstanbul ilinin Anadolu yakasına getirilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan satılamayanların Trakya bölgesine geri dönüşleri
engellenerek en yakın mezbahada kestirilmeleri sağlanacaktır. Bu durum veteriner sağlık raporu düzenlenirken hayvan sahibine özellikle bildirilecektir.
171
(11) Hayvan pazarı, borsa, geçici hayvan satış merkezi, kesim yerleri ile nakil araçlarının temizlik ve dezenfeksiyonu aksatılmayacak, görevlilerce dezenfeksiyon
kayıtlarının tutulması ve kontrollerde gösterilmesi sağlanacaktır.
(12) Hayvan nakil araçlarında kullanılmak üzere hayvan pazarı, borsa ve hayvan satış yerlerinde temiz altlık bulundurulması kontrol edilecektir. Nakil sonrasında
araçlarda bulunan altlık ve gübreler şap hastalığını bulaştırma riskinin yok edilmesi açısından güvenli bir şekilde imha edilecektir. Bunların gübre olarak arazide
kullanılmasına izin verilmeyecektir.
Kurbanlık hayvan işletmeleri ve hayvan sevkleri ile ilgili alınacak önlemler
MADDE 7 – (1) Kurbanlık hayvan kesimi yapılacak özel işletmeler belirlenecek ve denetlenecektir.
(2) İl ve ilçeler arası kurbanlık olarak sevk edilecek hayvanlar için veteriner sağlık raporu düzenlenmeden önce menşe şahadetnameleri/pasaportları/nakil belgeleri
dikkatlice kontrol edilecek; usulüne uygun olarak bastırılmayan okunaksız, silintili, mühürsüz veya mühürleri okunaksız olanlar işleme konulmayacaktır.
(3) İl ve ilçeler arası sevki talep edilen fakat küpelenerek tanımlanmamış, veri tabanına kaydedilmemiş yanlarında pasaportları bulunmayan büyükbaş hayvanlar ile
nakil belgesi bulunmayan koyun ve keçi türü hayvanların sevklerine izin verilmeyecektir.
(4) Kurbanlık hayvanlar için sevk raporları düzenlenmeden önce kulak küpe numaraları TÜRKVET ve KKKS (Koyun Keçi Kayıt Sistemi) veritabanından mutlaka
kontrol edilerek hayvanların veritabanındaki bilgileriyle uyum gösterip göstermediğine bakılacaktır.
(5) Kulak küpesi ve pasaportu bulunan sığır cinsi hayvanların sevk raporlarının ilgili hanesine kulak küpe numaraları yazılacak, gerektiğinde kulak küpe
numaraları mühürlü ve imzalı olarak ayrı bir kağıda listelenerek sevk raporuna iliştirilecek ve sevk raporunun üzerine “Kurbanlık” ibaresi yazılacaktır.
(6) Koyun ve keçi türü hayvanların kulak küpelerinin yazılı olduğu nakil belgesi resmi veteriner hekim tarafından kaşelenip imzalanarak veteriner sağlık raporuna
eklenecektir. Sevk raporu üzerine “Kurbanlık” ibaresi yazılacaktır.
(7) Kurbanlık olarak sevk raporu verilen hayvanlar, veri tabanında da gideceği ilin kurbanlık depo işletmesine mutlaka nakil edilecektir. Veritabanında kurbanlık
işletme numaraları her il için TR il kodu 9999999999 olarak belirlenmiş ve sistemde tüm iller için kurbanlık depo işletmeleri oluşturulmuştur. (Örn. Ankara ili için
kurbanlık işletme numarası 069999999999 olarak yazılacaktır.)
(8) Türkvet veritabanında nakli yapılan kurbanlık hayvanların veteriner sağlık raporuna “Türkvet’te nakilleri yapılmıştır” ibaresi mutlaka yazılacaktır.
(9) Kurbanlık hayvanlar, yurtiçi veteriner sağlık raporu düzenlenmeden önce, son zamanlarda belirli bölgelerde insanlarda görülen Kırım Kongo Kanamalı Ateşi
Hastalığı’nın taşıyıcısı olan keneler yönünden; özellikle hastalığın görüldüğü il/ilçelerde dikkatli bir şekilde muayene edildikten sonra sevk edilecektir.
Kurbanlık hayvanların yüklenmesi, taşınması ve boşaltılması ile ilgili hususlar
MADDE 8 – (1) Nakil araçları hayvanların güvenli bir biçimde nakledilmelerini sağlamak amacıyla, üzerleri hava şartlarına uygun ve hayvanlara yeterli hava
sağlayacak şekilde kapatılacak, kapakların sağlam ve hayvanların atlama ve kaçmalarını engelleyecek şekilde olması sağlanacaktır.
(2) Hayvan nakledecek araç ve konteynırlara dışarıdan görülecek şekilde, hayvan nakledildiğini belirten levhalar asılacaktır
(3) Araçlarda hayvanların hacimlerine ve planlanan yolculuğa uygun yeterli alan ve yükseklik olması sağlanacaktır. Araçların yükleme yapılmadan önce temizlik
ve dezenfeksiyonu yapılacak, aracın taban döşemeleri üzerine en az 2 cm kalınlığında yataklık, sap, saman veya talaş vs. maddeler serilmesi sağlanacaktır.
(4) Nakil araçları canlı hayvanlar yüklenmeden önce etkili dezenfektanlarla mutlaka dezenfekte edilecektir.
(5) Hayvanların nakil vasıtalarına aşırı yüklenmelerine, nakliye sırasında yaralanma veya gereksiz yere acı ve ıstırap çekmelerine neden olabilecek nakil vasıtaları
ile sevklerine izin verilmeyecektir.
(6) Hayvanların nakliyesinin uzun sürmesi durumunda (8 saatten fazla), uygun aralıklarla hayvanlara yem-su verilmesi ile dinlendirilmesi konularında nakliyeci ve
hayvan sahibine bilgi verilecek, nakil araçlarının yem-su yönünden tedarikli olup olmadıkları ve yeteri miktarda urgan, yular vs. ile ilk yardım çantası bulundurup
bulundurmadıkları kontrol edilecektir.
Kurbanlık hayvanların sevkleri sırasında yapılacak kontroller
MADDE 9 – (1) Kurban bayramı öncesinde kurbanlık hayvanların sevklerinin kontrol ve denetimi açısından Emniyet ve Jandarma Teşkilatları ile Belediye
Zabıtası gibi tüm Mahalli Kolluk Kuvvetleri ile sıkı işbirliği ve koordinasyon sağlanarak, kaçak hayvan hareketlerine karşı düzenlenen yol kontrol ve denetimlerinin
sayısı artırılacaktır.
172
(2) Özellikle İstanbul (Kavacık ve Çamlıca Hayvan Sevk Kontrol Noktaları, Çatalca ve Paşaköy yol kenarı denetim istasyonu), Çanakkale (Lapseki Merkez
İskelesi), Bolu, Sivas (Merkez 1. Organize San.), Tokat (Niksar), Gaziantep (Nizip, Nurdağı Devlet Yolu Yeşilce Mevkii), Ankara (Gölbaşı, Ankara-Konya Karayolu,
29. km., Kazan,Ankara-İstanbul Karayolu 33. km., İmrendi Mah., Eskişehir Yolu, Ankara-Eskişehir Karayolu 32. km. Temelli Mevkii), Konya (Konya-Ankara Karayolu
Kayacık Mevkii, Kulu Kavşağı), Adana (Pozantı, Tarsus-Pozantı Otoyolu, Çamalan Park Sahası, Pozantı ve Tarsus istikametleri), Malatya, Kayseri (Boğazköprü,
Kayseri-Ankara Karayolu, Kocasinan ilçesi, Beydeğirmeni Köyü Mevkii, Pınarbaşı), Antalya (Antalya Burdur Karayolu, Kepez Ferrokrom Mevkii), Zonguldak
(Karadeniz Ereğli- Alaplı Karayolu, Göktepe köyü, Alaplı, Zonguldak), Balıkesir (Balıkesir-Susurluk Karayolu, Bursa-Balıkesir İl Sınırı, Ayşebacı Köprülü Kavşağı
Mevkii), Şanlıurfa (Merkez Koçören Köyü, Karayolları 91.Şube Şefliği Plent Sahası), Erzurum (Aşkale-Erzurum Karayolu, Çiğdemli Köyü), İzmir (İzmir-Turgutlu
Devlet Yolu, 17. km., Ansızca Köyü, Söğütçük Mevkii), Manisa (Akhisar-Manisa Karayolu, 42. km Güzelköy), Samsun (Samsun- Ankara Karayolu 14. km, Yeşilkent
Beldesi, Toybelen Mh. ve Samsun-Ordu Karayolu 19 km., Çınarlık Beldesi, Çarşamba), Artvin (Çamlıköy-Hopa), Bitlis (Tatvan), Kahramanmaraş (Pazarcık), Afyon,
Eskişehir (Sivrihisar), Hatay (Dörtyol), merkezlerinde Emniyet ve Jandarma Teşkilatlarıyla gerekli koordinasyon sağlanarak daha etkin denetim ve kontrol yapılacaktır.
(3) Yol kontrol ve denetimleri sırasında nakil vasıtalarında yaralanma veya gereksiz yere acı ve ıstırap çekmelerine neden olabilecek şekilde aşırı olarak yüklenmiş
hayvanlar ile hasta hayvanların bulunduğu tespit edilirse bu tür hayvanları taşıyan araçlar sevkten alıkonulacak, hayvanların sağlık ve refahı yönünden gerekli tedbirler
alınacaktır.
Kurbanlık hayvan satış yerlerine yönelik alınacak önlemler
MADDE 10 – (1) Hayvancılık işletmelerinden doğrudan yapılan satış hariç kurbanlık hayvanlar; hayvan park, pazar ve panayırları ile hayvan borsalarının yanı
sıra Komisyonlarca alınan kararlar doğrultusunda belirlenen kurbanlık hayvan satış yerlerinde ve özel kurbanlık kesimi yapılacak işletmelerde alınıp satılacaktır. Bu tür
önceden belirlenen yerlerin dışında kurbanlık hayvan alım ve satımlarına müsaade edilmeyecektir. Bu konuda yetiştiriciler ve satıcılara kurbanlık satış ve kesim yerleri
ile ilgili komisyonlarca duyuruda bulunulacaktır. Kurbanlık hayvan alım satım yerlerinin sayısı mümkün olduğunca asgari düzeyde tutulacak, denetim ve kontrol
hizmetleri aksatılmadan sürdürülecektir.
(2) Kurbanlık hayvan satış yerlerine getirilen hayvanların; merkez ilçe veya ilçe içi hareketlerinde menşe şahadetnamesi, ilçeler veya iller arası hareketlerinde ise
veteriner sağlık raporları, hayvanlara ait kulak küpeleri ile büyükbaş hayvanlar için pasaportlar ve küçükbaş hayvanlar için nakil belgeleri kontrol edilecek, sadece
belgeleri tam olan hayvanların kurban satış yerlerine girişlerine müsaade edilecektir.
(3) Kurbanlık hayvan satış yerleri; resmi ve belediye veteriner hekimleri ile belediye zabıta ekiplerince işbirliği ve koordinasyon sağlanarak etkin ve sürekli olarak
denetlenecek ve kontrol edilecektir.
(4) Belediyeler ve komisyon ile koordineli olarak kurbanlık hayvan satış yerlerine bu Tebliğin 5’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (g) bendinde belirtilen hususlara
uymayan, küpesiz ve belgesiz büyükbaş hayvan girişlerinin önlenmesi sağlanacaktır.
(5) Kurbanlık hayvan satış yerleri belediyelerle müşterek olarak her gün sabah ve akşam olmak üzere iki kez usulüne uygun olarak temizlenecek, ayrıca etkin
dezenfektan maddeler kullanılarak dezenfekte edilecektir.
(6) Kurbanlık hayvan satış yerlerinde değişik bölgelerden hayvanlar bir araya geldiğinden satılamayan hayvanların geri dönüşlerinde hastalık bulaştırma riski
bulunmaktadır. Bu sebeple satış yerlerine gelen hayvanlar giriş ve çıkışlarda mutlaka bulaşıcı hastalıklar yönünden kontrol edilecek ve hastalıklı hayvanların nakline izin
verilmeyecektir.
Kurbanlık hayvanların kesiminde ve kesim yerlerinde dikkat edilecek hususlar
MADDE 11 – (1) Kurbanlık hayvanlar, şehir ve kasabalarda çalışma izni almış mezbaha ve kombinalar ile Komisyonların önceden belirlediği kesim yerlerinde;
köylerde ve önceden belirlenmiş kesim yeri bulunmayan yerlerde, kendi bahçelerinde usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde kesilecektir.
(2) Cadde, sokak ve park gibi kamu alanlarında kurbanlık hayvan kesimleri yapılmayacaktır.
(3) Kurban kesim yerlerindeki atıkların, kan ve diğer organların herhangi bir çevre kirliliğine sebep olmalarının engellenmesi için gerekli önlemler alınacaktır.
(4) Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar kesim sırasında oluşan artıklar ile özellikle kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle kedi ve
köpeklere verilmeyecek, uygun şekilde hazırlanmış, kedi ve köpekler tarafından çıkarılmayacak derinlikte çukurlara gömülerek imhası sağlanacaktır.
(5) Kurbanlık hayvanlar, kasaplar ve eğitim görmüş ehil kişilerce hayvanların yaralanma ve gereksiz yere acı veya ıstırap çekmeyecekleri şekilde usulüne uygun
olarak yatırılmalı ve kesilmelidir. Kurbanlık hayvan kesiminde kullanılacak bıçaklar yeterince keskin olmalıdır.
173
(6) Kurbanlık hayvanların derileri mutlaka usulüne uygun ve deriye zarar vermeyecek şekilde yüzülmelidir. Kurbanlık hayvan derileri ile bağırsakları
temizlendikten sonra usulüne uygun tuzlanmalı, yetkili kurum ve kuruluşlara teslim edilmelidir.
(7) Belediye ve köy muhtarlarınca çevre ve halk sağlığını dikkate alacak şekilde kesim yerlerinde çevre temizliğinin yaptırılması hususunda gerekli tedbirler
alınacaktır.
(8) Mevcut uygulamaların etkinliği artırılıp Polis, Jandarma, Belediye Zabıtası ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı görevlilerinden oluşan bir grupla belgesiz
ve sağlık şartları uygun olmayan hayvan nakilleri engellenecek, belirlenen satış yeri ve kesim yerleri dışında oluşabilecek faaliyetlere izin verilmeyecektir.
Sığır cinsi hayvanların kulak küpe ve pasaportlarının, koyun ve keçi türü hayvanların kulak küpelerinin toplanması ve bilgisayar destekli veri
tabanından kayıtlarının silinmesinin sağlanmasına yönelik alınacak önlemler
MADDE 12 – (1) Kurbanlık hayvan satış yerlerinde kurbanlık olarak sığır cinsi hayvan satan yetiştiriciler veya celepler; sattıkları hayvanlara ait pasaportun
kendilerinde kalacak satıcı ile ilgili kısmına “Kurbanlık olarak satıldı” ibaresini yazarak pasaportun bu kısmını en yakın ya da ikamet ettikleri yerdeki İl/İlçe Gıda, Tarım
ve Hayvancılık Müdürlüğüne teslim edeceklerdir.
(2) Mezbaha ve kombinalarda kesilen kurbanlık sığır cinsi hayvanların kulak küpe ve pasaportları Sığır Cinsi Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi
Yönetmeliği ve Uygulama Talimatının ilgili hükümleri çerçevesinde toplanacak, pasaportlar en yakın İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne teslim
edilecektir.
(3) Mezbaha ve kombinalarda kesilen kurbanlık koyun ve keçi türü hayvanların kulak küpeleri Koyun ve Keçi Türü Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve
İzlenmesi Yönetmeliği ve Uygulama Talimatının ilgili hükümleri çerçevesinde toplanacak, en yakın İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğüne teslim edilecektir.
(4) Komisyonun belirlediği yerler dışında ve köylerde kesilecek kurbanlık sığır cinsi hayvanların kulak küpeleri ve pasaportlarının, koyun ve keçi türü hayvanların
kulak küpelerinin toplanarak veri tabanından düşümlerinin sağlanabilmesi yönünden İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri, kendi yetki ve sorumluluk
sahalarındaki mahalle ve köy muhtarları ile bir bilgilendirme toplantısı düzenleyecek, bu konuda muhtarlara yazılı tebligat yapacaklardır.
(5) İl/İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri kendilerine teslim edilen kulak küpeleri, pasaportları ve kulak küpe numaralarının listesine istinaden kurbanlık
olarak kesilen hayvanların bilgisayar destekli veri tabanından kayıt düşümlerini mutlaka yapacaktır.
Kesim yeri olarak değerlendirilebilecek alternatifler
MADDE 13 – (1) Kesim yeri olarak değerlendirilebilecek alternatifler şunlardır:
a) Üstü kapalı semt pazarları,
b) Araç yıkama yerleri ve kapalı otoparklar,
c) Kurbanlık satış yerleri yanına kurulacak kesim yerleri,
ç) İmkânları ve yerleri müsait olan belediyelerce, şehirlerin belirli yerlerine yapılacak olan kurbanlık hayvan kesim yerleri.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
2011 Yılı Kurban Hizmetleri Kapsamında Alınacak Çevresel Önlemler
Kurban hizmetleri kapsamında alınacak çevresel önlemler
MADDE 14 – (1) Büyükşehir belediyelerinde büyükşehir belediyeleri, diğer yerlerde belediyeler tarafından Karar, Yönetmelik, Tebliğ, Kurul kararları ve 2872
sayılı Çevre Kanununun ilgili maddelerinin uygulanmasını sağlamak maksadıyla, bu Tebliğin 15 inci maddesinde belirtilen hükümler çerçevesinde kurban satış ve kesim
yerlerinde çevre kirliliğini önleyici tedbirleri de içeren bir yönetim planı hazırlanacak ve uygulanacaktır.
Kurban satış ve toplu kesim yapılacak yerlerde uyulması gereken kurallar
MADDE 15 – (1) Su, elektrik, kanalizasyon veya foseptik çukuru vb. alt yapısı hazırlanmış yerler olacaktır.
(2) Kesim yeri beton, beton asfalt vb. sızdırmaz malzemeden olacaktır.
(3) Kesim yeri, kesim sonunda tazyikli suyla yıkama imkânına sahip olacak, zeminde gerekli ızgara sistemi bulunacak ve yıkama suları mutlaka kanalizasyona
veya fosseptiğe verilecek, kesinlikle çevreye bırakılmayacaktır.
(4) Hayvan dışkıları vb. atıklar sızdırmaz, dayanıklı, yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara 2/3 oranında konacak, gerektiğinde ikinci torba kullanılacak,
ağzı iyice kapatılıp bağlanacak ve sızdırmaz kapalı özel atık taşıma kamyonları ile belediye tarafından düzenli olarak bertaraf edilmek üzere alınacaktır.
174
(5) Kesim sonrası, kesim mahalli dezenfekte edilecek, kesim işleminin birkaç gün sürmesi durumunda dezenfeksiyon işlemi her günün sonunda yapılacaktır.
(6) İlgili belediyeler bayram öncesi ve süresince satış yerlerinde, bayram süresince kesim yerlerinde temizlik ve denetim birimlerinden yeterli sayıda eleman
bulunduracaklardır.
(7) Satış noktalarında hayvan atıkları dışındaki atıklar da aynı şekilde biriktirilerek en kısa sürede belediyelerce düzenli olarak bertaraf edilmek üzere alınacaktır.
(8) Kurbanlık hayvan satış ve kesim yerlerinde ilçe belediyeleri yeterli miktarda atık taşıma araçları ve konteynır bulunduracaktır.
(9) Belediyeler, atık konteynırları dolmadan ve toplanan atıkları sıkıştırmadan bertaraf alanına ulaştıracaklardır.
(10) İlgili belediyelerce, kurbanlık hayvan satış yerlerinde canlı kilo ile de satışlar yapıldığından vatandaşlarımızın canlı olarak kurbanlık hayvan alırken
aldanmamalarını temin etmek üzere hayvanları tartmak için kantar bulundurulacaktır.
(11) Kurbanlık hayvan satış yerlerinde Yönetmeliğin 23. maddesinde yer alan şu hususların yerine getirilmesine de dikkat edilecektir. “Kurbanlık hayvanların
satışı Kurulca belirlenen özelliklere sahip kurban satış yerlerinde yapılır. Mevcut hayvan pazarları ve borsaların dışında Komisyonlarca şehrin nüfus yoğunluğu dikkate
alınarak şehirlerin ana girişlerinde ve şehir içinde uygun diğer alanlarda kurban satış yerleri belirlenir. Hayvanların şehir merkezlerine girişlerine ve bu satış yerlerinin
dışında diğer yerlerde satışına müsaade edilmez.
Kurbanlık hayvan satış yerlerinde, su, tuvalet, kapalı oturma yeri ve benzeri sosyal ihtiyaçların karşılanacağı yerler ile hayvanların taşındıkları araçlara
bindirilmesine uygun rampalar yapılır.
Hayvanlar, zemini temiz ve kuru, etrafı ve üstü kapalı mahallerde (büyükbaş hayvanlar uzun ipli yular ile) muhafaza edilir ve nakilleri sırasında yeteri kadar
tecrübeli eleman bulundurulur.
Satış yerlerinin temizlenmesi ve oluşan atıkların alınması işleri, belediyeler tarafından her gün muntazam olarak yapılır.”
(12) Kurban Kesim Yerlerinde Yönetmeliğin 24. maddesinde yer alan şu hususların yerine getirilmesine de dikkat edilecektir.
“Kurbanlık hayvanların kesimi Kurulca belirlenen özelliklere sahip kurban kesim yerlerinde yapılır. Mevcut mezbaha ve kombinalar dışında komisyonlarca şehrin
nüfus yoğunluğu dikkate alınarak kurban kesim yerleri ve bunların kapasiteleri belirlenir.
Kurban kesim yerlerinde, su, tuvalet, kapalı oturma yeri ve benzeri sosyal ihtiyaçların karşılanacağı yerler ile hayvanların taşındıkları araçlardan indirilmesine
uygun rampalar yapılır. Kesim yerlerinin zemini kolay yıkanabilir, dezenfekte edilebilir ve su birikmesine imkan vermeyecek bir yapıda inşa edilir. Yeterli miktarda
aydınlatılma ve havalandırma sağlanır.
Kullanılacak tüm makine ve ekipman ile çalışanların temizlik ve dezenfeksiyonu yaptırılır. Yeterli miktar ve basınçta ve içilebilir nitelikte kullanma suyu
bulundurulur.
Biriken gübre, çöp ve sakatat ile diğer atık ve artıklar, çevreye zarar vermeyecek şekilde üstü kapalı bir mahalde toplanır ve daha sonra hijyenik şartlara uygun
olarak izale, bertaraf ve tahliyesi sağlanır. Kesim sonrası ortaya çıkan kan, tank veya benzeri sızdırmaz bir yerde toplanır ve uygun bir şekilde bertaraf edilir. Gübre
birikimi için özel bir yer ayrılır. Hastalıklı organlar ile karkaslar en az iki metre derinliğinde çukurlara gömülüp üzeri kireçle kaplanır veya uygun bir yerde yakılarak
imha edilir.”
İmha işleminin, yakma suretiyle yapılması durumunda ilgili mevzuat hükümlerine uyulur.
Etrafı kapatılmış özel mülk veya bahçesinde kurban keseceklerin uyması gereken kurallar
MADDE 16 – (1) Kesim yeri beton, beton asfalt vb. sızdırmaz malzemeden olacak, çıkan kan toprağa dağılmasını önlemek üzere hemen toprakla kapatılacak,
gerektiğinde kireçlenecektir.
(2) Kurbandan çıkan kullanılmayacak olan işkembe ve diğer benzeri atıklar sızdırmaz, dayanıklı yüksek yoğunluklu polietilen siyah torbalara 2/3 oranında
konacak, gerektiğinde ikinci torba kullanılacak, ağzı iyice kapatılıp bağlanacak ve bayram süresince düzenli olarak hizmet verecek olan belediye temizlik ekiplerine
teslim edilecektir.
(3) Kurban kesim esnasında çıkan diğer atık ve artıklar da mutlaka toplanıp, dayanıklı ve ağzı kapalı poşetler içinde belediye temizlik ekiplerine teslim edilecektir.
(4) Kesim sonunda kesim mahalli kanlı ve kirlenmiş bir durumda bırakılmayacak, kan izi kalmayacak şekilde temizlenecek, gerektiğinde kireçlenecektir.
(5) Kurban derilerinin taşınması esnasında kan sızmasına engel olunacak ve çevre kirliliğine neden olunmayacaktır.
175
(6) Yukarıda belirtilen hususları içeren Ek-6 duyuru metni A4 çıktısı alınarak camilerin ilan panoları, Kur’an kursları, müftülük hizmet binaları, kurban satış
yerleri, belediye otobüsleri, metro-metro istasyonları, dükkanlar, kahveler vb. yerlere asılmak/astırılmak suretiyle ilgililer bilgilendirilecektir.
Büyükşehir Belediyelerinin ve Belediyelerin yükümlülükleri
MADDE 17 – (1) Bayram öncesi kurban satışı süresince ve bayram süresince belediyeler, kurban satış ve toplu kesim yapılacak yerlerde bu Tebliğin 15 inci
maddesinde belirtilen çevre kirliliğine neden olunmaması için dikkat edilmesi gereken hususlar ve denetim esaslarına ilişkin hazırlanan bu Tebliğin 14 üncü maddesinde
belirtilen yönetim planı çerçevesinde yeterli sayıda temizlik ekiplerini, araçlarıyla birlikte düzenli olarak çalışır halde tutacaklardır. Özellikle bayramın ilk iki günü
temizlik elemanı ve atık toplama aracı sayısı arttırılacaktır.
(2) Satış yerlerinden ya da kesim yerlerinden kaçan büyükbaş hayvanların yakalanması için başta uyuşturucu içeren tabanca olmak üzere yakalama gereçlerine
sahip yakalama timleri oluşturulması sağlanacaktır.
(3) Belediyeler, satış ve kesim yerlerinde kurban atıklarını düzenli bir şekilde günlük olarak ve sıhhi şekilde toplayacaklar ve çevre ve insan sağlığına uygun
şekilde bertarafını sağlayacaklardır.
(4) Büyükşehir Belediyelerince, varsa transfer istasyonları ve atık bertaraf tesislerinde bayram süresince hizmet verilecektir. Toplu kurban satış ve kesim
yerlerinde temizlik amaçlı yeterli miktarda su sağlanacaktır.
Denetim işlemleri
MADDE 18 – (1) Kurban hizmetlerinin denetlenmesi İçişleri, Sağlık, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Çevre ve Şehircilik, Orman ve Su İşleri Bakanlıkları ile
Diyanet İşleri Başkanlığı, müftülük, emniyet-jandarma birimleri, belediye ekiplerince yapılacaktır.
(2) Bayram öncesi ve bayram süresince özellikle kurban kesimlerinin yoğun olduğu ilk iki gün il/ilçe belediyeleri ile büyükşehir belediyelerinin zabıta birimleri
aralıksız denetim yapacaktır.
(3) Kurbanlık hayvanların yüklenmesi ve sevkleri sırasında ve ayrıca hayvan kesimi/satışı yapılan yerlerde, İl/İlçe Gıda,Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri Ek7’deki kontrol listesi kapsamında denetimler gerçekleştirecek, yapılan denetimlere ait kontrol listeleri dosyasında muhafaza edilecektir.
Cezai işlemler
MADDE 19 – (1) Karar, Yönetmelik, Tebliğ, Kurul ve Komisyon Kararlarına aykırı hareket edenler hakkında aşağıdaki cezai işlemler uygulanır.
a) Kurban satış ve kesim yerleri ile bu yerlerde Karar, Yönetmelik, Tebliğ, Kurul Kararları ve 2872 sayılı Kanunun hükümleri kapsamında çevre kirliliğinin
önlenmesi için dikkat edilmesi gereken hususlar ve denetim esaslarına ilişkin hazırlanan yönetim planı çerçevesinde denetim yapılacaktır. 2872 sayılı Çevre Kanununun
8 inci maddesinde yer alan hususlara aykırı hareket edenlere, aynı Kanunun 20 nci maddesinin (j) fıkrası gereğince cezai işlem yine aynı Kanunun 24 üncü maddesi
kapsamında uygulanacaktır.
b) Valilikler, cadde, sokak ve parkları kurban kesim yeri olarak kullananlar ile kurban kesiminden sonra kan, atıklar ve iç organlarını sokak, cadde ve parklarda
bırakanlara gerekli yasal yaptırımları uygulayacaktır.
c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak tutulması, rahat yaşamalarının sağlanması, insanlarla diğer hayvanların hijyen, sağlık
ve güvenlikleri için gerekli önlemler alınacaktır.
ç) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam ve şartlarda taşıyacak, taşıma sırasında besleme ve bakımını yapacaktır. Satılırken;
hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunludur.
d) 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’nun 10. maddesi 1. fıkrasına göre; satılırken, hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık
şartlarına uygun olması zorunludur.
e) 5199 sayılı Kanun’un 12. maddesi 1. fıkrasına göre; hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel koşullar dikkate alınarak hayvanı korkutmadan,
ürkütmeden, en az acı verecek şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması
sağlanacaktır. Bu hükümlere aykırı hareket edenlere hayvan başına 738.-TL idari para cezası uygulanacaktır.
f) 5199 sayılı Kanun’un 12. maddesinin 2. fıkrasına göre yürürlüğe konulan; Kurban Hizmetlerinin Diyanet İşleri Başkanlığınca Yürütülmesine Dair Yönetmelik
hükümlerine aykırı hareket edenlere hayvan başına 1.848.-TL idari para cezası uygulanacaktır.
176
g) 5199 sayılı Kanun’un 14/a maddesine göre; hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı
soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek yasak olup, bu hükme aykırı davrananlara 369.-TL idari para cezası
uygulanacaktır.
ğ) 5199 sayılı Kanun’un 14/e maddesine göre; kesin olarak öldüğü anlaşılmadan hayvanların vücutlarına müdahalede bulunmak yasak olup, bu hükme aykırı
davrananlara 369.-TL para cezası uygulanacaktır.
(2) 1 inci fıkrada yer alan cezai işlemler İçişleri, Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Orman ve Su İşleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlıkları ile belediye ekiplerince
uygulanacaktır.
(3) Söz konusu para cezaları 2011 yılında uygulanan miktarlar olup, idari para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacaktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Koordinasyon sağlanacak kurum ve kuruluşlar
MADDE 20 – (1) Koordinasyon sağlanacak kurum ve kuruluşlar aşağıda gösterilmiştir;
a) Diyanet İşleri Başkanlığı,
b) İçişleri Bakanlığı,
c) Milli Eğitim Bakanlığı,
ç) Sağlık Bakanlığı,
d) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,
e) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
f) Orman ve Su İşleri Bakanlığı,
g) Belediyeler,
ğ) TRT Genel Müdürlüğü,
ı) Türkiye Diyanet Vakfı,
i) Özel Radyo ve Televizyon Kuruluşları,
j) Ticaret Borsaları,
k) Türk Veteriner Hekimleri Birliği,
l) Kasaplar Odası.
Diğer Hususlar
MADDE 21 – (1) Komisyonlar tarafından düzenlenecek eğitim kurslarına komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli destek sağlanacaktır.
(2) Komisyonlarca gerekli görülen il ve ilçelerde Kurban Bayramı öncesinde ve Kurban Bayramı süresince İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlerinin
sorumluluğunda ve Hayvan Sağlığı, Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlerinin koordinasyonunda yeterli sayıda araç ile nöbetçi veteriner hekim
görevlendirilecektir.
(3) Bu Tebliğde Hayvan Hareketlerinde Uyulacak Esaslar bölümünde yer alan hususların yerine getirilmesi ve ilgili tüm kurum ve kuruluşlarla gerekli işbirliği ve
koordinasyonun sağlanması yönünden il ve ilçelerde Hayvan Sağlık Zabıtası Komisyonları acilen toplanacak ve Tebliğ hükümlerinin işlerliğini artırmak yönünden
gerekli karar ve önlemler alınacaktır.
(4) Belediyeler, sağlık müdürlükleri ve sağlık grup başkanlıklarınca kurban kesim günlerinde kesim yerlerinde yeterli sayıda ambulans, tam donanımlı ambulans
ve görevli sağlık personeli bulunduracaktır.
(5) Başkanlıkça Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu ve Özel Radyo ve Televizyon Kuruluşları ile işbirliği yapılarak, bu Tebliğin içeriği ile ilgili 14, 15 ve 16
Ekim 2011 tarihlerinde ana haber bültenlerinin sonunda kamuoyunun bilgilendirilmesi sağlanacaktır.
Yürürlük
177
MADDE 22 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 23 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Diyanet İşleri Başkanlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
EK-1
2011 YILI KURBAN BAYRAMI MÜNASEBETİYLE DÜZENLENEN KURBAN SATIŞ VE KESİM YERLERİ BİLGİ VE ADRESLERİ
KURBAN SATIŞ YERİ
İLİ
İLÇE
İSMİ
KURBAN KESİM YERİ
BİLGİ
(Telefon,
Faks)
ADRESİ
NOT :
VERİLER TAMAMEN BÜYÜK HARFLERLE DOLDURULACAKTIR.
İLÇE BİLGİLERİ İLLERDE TOPLANARAK İL MÜFTÜLÜĞÜNCE GÖNDERİLECEKTİR.
BİLGİLERDEN İL MÜFTÜLÜĞÜ SORUMLUDUR.
178
İSMİ
ADRESİ
BİLGİ
(Telefon,
Faks)
EK-2
DUYURU
KURBANLIK HAYVAN ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
 HAYVANLARIN SAĞLIKLI, BESİLİ OLMASI,
 HAYVANLARIN MENŞE ŞEHADETNAMESİ/ VETERİNER SAĞLIK RAPORUNUN
BULUNMASI, AŞI KAYDI OLMASI,
 HAYVANLARIN KULAKLARININ KÜPELİ OLMASI,
 BÜYÜKBAŞ HAYVANLARIN YANLARINDA PASAPORTLARININ BULUNMASI,
 KÜÇÜKBAŞ HAYVANLARIN YANINDA NAKİL BELGELERİNİN OLMASI,
 GEBE OLMAMASI, KURBANLIK HAYVANLARIN ERKEK OLANLARININ TERCİH
EDİLMESİ,
 SIĞIRLARIN İKİ YAŞINI DOLDURMUŞ OLMASI,
 ANADOLUDAN TRAKYAYA SEVKLERİN SADECE GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK
BAKANLIĞINCA BELİRLENEN ŞARTLARIN YERİNE GETİRİLMESİ HALİNDE
YAPILABİLECEĞİ. BU ŞARTLAR HAKKINDA AYRINTILI BİLGİ İÇİN EN YAKIN
İL/İLÇE GIDA,TARIM VE HAYVANCILIK MÜDÜRLÜĞÜNE BAŞVURULMASI,
 İSTANBUL’UN ANADOLU YAKASINA 21.10.2011 TARİHİNDEN İTİBAREN
KURBANLIK HAYVANLAR SEVK EDİLECEK, BU TARİHTEN ÖNCE HAYVAN SEVK
İŞLEMLERİ YAPILMAYACAKTIR.
KURBAN KESİM YERLERİ
 VATANDAŞLARIMIZ KURBANLARINI ŞEHİR VE KASABALARDA MEZBAHA VE
KOMBİNALAR İLE KURBAN KOMİSYONLARININ BELİRLEDİĞİ KURBAN KESİM
YERLERİNDE,
 KÖYLER İLE ÖNCEDEN BELİRLENMİŞ KESİM YERİ BULUNMAYAN YERLERDE
KENDİ BAHÇESİNDE USULÜNE UYGUN OLARAK KESECEK VE ÇEVREYE ZARAR
VERİLMEYECEKTİR,
 CADDE, SOKAK
VE
KESİLMEYECEKTİR.
PARK
GİBİ
KAMU
ALANLARINDA
KURBAN
KURBAN KESİLDİKTEN SONRA HALK VE HAYVAN SAĞLIĞI AÇISINDAN
 KAN, ATIKLAR VE İÇ ORGANLAR SOKAK VE CADDELERE BIRAKILMAYACAK,
KEDİ
VE
KÖPEKLERE
VERİLMEYECEK
VE
BU
HAYVANLARIN
ÇIKARAMAYACAĞI ŞEKİLDE ÇUKURA GÖMÜLEREK İMHA EDİLECEKTİR.
KURBAN HİZMETLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞI
179
DUYURU
KURBAN KESİLEN SIĞIR CİNSİ HAYVANLARIN KULAK
KÜPE VE PASAPORTLARI
 ÜRETİCİLER
 SATICILAR
 KASAPLAR
 KASAP YARDIMCILARI
 VETERİNERLER
 MUHTARLAR
 BELEDİYE ZABITA GÖREVLİLERİ
 VEKALETLE
YAPANLAR
KURBAN
KESİM
ORGANİZASYONU
 DİN GÖREVLİLERİ
 DİĞER GÖREVLİLER
VASITASIYLA
İL
VEYA
İLÇE
GIDA,TARIM
VE
HAYVANCILIK MÜDÜRLÜKLERİNE 25 KASIM 2011 CUMA
GÜNÜ MESAİ BİTİMİNE KADAR TESLİM EDİLECEKTİR.
AYRICA KURBAN KESİLEN BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ
HAYVANLARIN SAYISI DA MÜFTÜLÜKLERE 25 KASIM 2011
CUMA GÜNÜ MESAİ BİTİMİNE KADAR BİLDİRİLECEKTİR.
KURBAN HİZMETLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞI
EK-3
180
S.NO
NOT:
İLİ
İLÇESİ
BİLGİLERDEN İL MÜFTÜLÜĞÜ SORUMLUDUR.
181
1
2
3
4
5
6
7
8
10
9
11
12
13
14
15
16
1- İLLER VE İLÇELERİN İSİMLERİ BÜYÜK HARFLE YAZILACAKTIR.
2- İLÇE BİLGİLERİ İLLER TARAFINDAN BİRLEŞTİRİLEREK DOLDURULACAK BU FORM BAŞKANLIĞIMIZIN
[email protected] E-MAİL ADRESİNE GÖNDERİLECEKTİR.
VEKALETLE KESİLEN
KÜÇÜKBAŞ HAYVAN
SAYISI
VEKALETLE KESİLEN
BÜYÜKBAŞ HAYVAN
SAYISI
ÖZEL MÜLKLERDE
KESİLEN KÜÇÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
ÖZEL MÜLKLERDE
KESİLEN BÜYÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
BESİ ÇİFTLİKLERİNDE
KESİLEN KÜÇÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
BESİ ÇİFTLİKLERİNDE
KESİLEN BÜYÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
KURBAN KESİM YERİNDE
KESİLEN KÜÇÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
KURBAN KESİM YERİNDE
KESİLEN BÜYÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
KURBAN SATIŞ YERİNE
GETİRİLEN KÜÇÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
KURBAN SATIŞ YERİNE
GETİRİLEN BÜYÜKBAŞ
HAYVAN SAYISI
2011 YILI İL VE İLÇELERDE KURBAN KESİLEN BÜYÜKBAŞ VE KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI
BİLGİ FORMU
EK-4
EK-5
.................................... İLİ VE İLÇELERİNDE 2011 YILI KURBAN HİZMETLERİ İLE İLGİLİ
OLARAK ALINAN TEDBİRLER
İL/İLÇE
Nüfusu
Düzenlenen Kurban Satış Yeri Sayısı
Kalıcı Kurban Kesim Yeri Sayısı (Mezbaha)
Düzenlenen Seyyar Kesim Yeri Sayısı
Kesim İçin İzin Verilen Besi Çiftliği Sayısı
Özel Sektöre Ait Mezbaha Sayısı
İhtiyaç Duyulan Satış Yeri Sayısı
İhtiyaç Duyulan Kesim Yeri Sayısı
Vekaletle Kurban Kesen Özel Sektör Sayısı
Kendi Mülkünde Kurban Kesmek
İsteyenlere İzin Verme Sayısı
Düzenlenen Kesim Elemanı Yetiştirme Ve
Geliştirme Kurs Sayısı
Verilen Kurs Bitirme Belgesi Sayısı
Görevlendirilen Yönetici Sayısı
Görevlendirilen Din Görevlisi Sayısı
Görevlendirilen Veteriner Hekim Sayısı
Görevlendirilen Kesim Elemanı Sayısı
Görevlendirilen Yardımcı Personel Sayısı
Görevlendirilen Şoför Sayısı
Görevlendirilen Diğer Personel Sayısı
Dağıtılan Kurban Hizmetleri Bilgilendirme
Kılavuzu Sayısı
Tesisten Yararlanma Ücretinin Miktarı
Tesisten Yararlanma Ve Görevli Kesim
Elemanı İçin Alınacak Ücretin Miktarı
Kurbanlarını Tamamen Veya Kısmen
Evlerine Veya Arzu Edilen Yere Götürüp
Teslim Etme Hizmeti İçin Belirlenen Ücret
Miktarı
DÜŞÜNCELER
182
Ek-6
183
EK-7
DUYURU
ETRAFI KAPATILMIŞ ÖZEL MÜLK VEYA
BAHÇESİNDE KURBAN KESECEKLERİN
UYMASI GEREKEN KURALLAR

KESİM YERİ BETON, BETON ASFALT VB. SIZDIRMAZ
MALZEMEDEN
OLACAK,
ÇIKAN
KAN
TOPRAĞA
DAĞILMASINI ÖNLEMEK ÜZERE HEMEN TOPRAKLA
KAPATILACAK, GEREKTİĞİNDE KİREÇLENECEKTİR.

KURBANDAN ÇIKAN KULLANILMAYACAK OLAN
İŞKEMBE VE DİĞER BENZERİ ATIKLAR SIZDIRMAZ,
DAYANIKLI YÜKSEK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN SİYAH
TORBALARA 2/3 ORANINDA KONACAK, GEREKTİĞİNDE
İKİNCİ TORBA KULLANILACAK, AĞZI İYİCE KAPATILIP,
BAĞLANACAK VE BAYRAM SÜRESİNCE DÜZENLİ
OLARAK HİZMET VERECEK OLAN BELEDİYE TEMİZLİK
EKİPLERİNE TESLİM EDİLECEKTİR.

KURBAN KESİM ESNASINDA ÇIKAN DİĞER ATIK VE
ARTIKLAR DA MUTLAKA TOPLANIP, DAYANIKLI VE AĞZI
KAPALI POŞETLER İÇİNDE BELEDİYE TEMİZLİK
EKİPLERİNE TESLİM EDİLECEKTİR.

KESİM SONUNDA KESİM MAHALLİ KANLI VE
KİRLENMİŞ BİR DURUMDA BIRAKILMAYACAK, KAN İZİ
KALMAYACAK ŞEKİLDE TEMİZLENECEK, GEREKTİĞİNDE
KİREÇLENECEKTİR.

KURBAN DERİLERİNİN TAŞINMASI ESNASINDA KAN
SIZMASINA ENGEL OLUNACAK VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNE
NEDEN OLUNMAYACAKTIR.
KURBAN HİZMETLERİ KOMİSYONU BAŞKANLIĞI
184
KONTROL LİSTESİ
İlgili Tebliğin 8., 9., 10. ve 11. maddelerindeki hususların kontrol ve denetiminin yapılması amacıyla
hazırlanmıştır.
Madde 8. Kurbanlık Hayvanların
Yüklenmesi, Taşınması ve Boşaltılması İle
İlgili Hususlar
1.
2
3
4
UYGUN
UYGUN DEĞİL
Nakil araçları hayvanların güvenli bir biçimde nakledilmelerini sağlamak amacıyla üzerleri hava şartlarına uygun
yeterli hava sağlayacak şekilde kapatılmalı, kapaklar sağlam ve hayvanların atlama ve kaçmalarını engelleyecek ş
Araçlarda hayvanların hacimlerine ve planlanan yolculuğa uygun yeterli alan ve yükseklik olması sağlanmalı, ara
yapılmadan önce temizlik ve dezenfeksiyonları yapılmalı, aracın taban döşemeleri üzerine en az 2 cm kalınlığında
saman veya talaş vs. maddeler serilmesi sağlanmalı
Yüklenmeden önce ve sonra nakil araçları etkili dezenfektanlarla mutlaka dezenfekte edilmeli
Hayvanların nakil vasıtalarına aşırı yüklenmelerine, nakliye sırasında yaralanma veya gereksiz yere acı ve ıstırap çe
5
Hayvanların nakliyesinin uzun sürmesi durumunda (8 saatten fazla), uygun aralıklarla hayvanlara yem-su verilmes
kontrol edilmeli
Madde 9. Kurbanlık Hayvanların Sevkleri Sırasında Yapılacak Kontroller
1
2
Kaçak hayvan hareketlerine karşı düzenlenen yol kontrol ve denetimler yapılmalı
Nakil vasıtaları hayvanların yaralanma veya gereksiz yere acı ve ıstırap çekmelerine neden olabilecek şekilde aşırı
Madde 10. Kurbanlık Hayvan Satış Yerlerine Yönelik Alınacak Önlemler
1
2
3
4
5
6
7
Kurbanlık hayvanlar hayvan park, pazar ve panayırları ile hayvan borsalarının yanı sıra Komisyonlarca alınan kara
Kurban satış yerlerine getirilen hayvanların; merkez ilçe veya ilçe içi hareketlerinde Menşe Şahadetnamesi, ilçeler
edilmeli
Kurbanlık hayvan alım ve satım yerleri; resmi ve belediye veteriner hekimleri ile belediye zabıta ekiplerince işbirli
Belediyeler ve komisyon ile koordineli çalışılarak kurbanlık satış yerlerine küpesiz, iki yaşını doldurmamış ve gebe
Kurbanlık hayvan satış yerleri belediyelerle müşterek olarak her gün sabah ve akşam olmak üzere iki kez usulüne u
Satış yerlerine gelen hayvanlar giriş ve çıkışlarda mutlaka bulaşıcı hastalıklar yönünden kontrol edilmeli ve hastalı
Kurbanlık hayvanların pazar yerleri dışında satışına izin verilmemeli, Hayvan Refahının sağlanması için gerekli ön
Madde 11.Kurbanlık Hayvanların Kesiminde ve Kesim Yerlerinde Dikkat Edilecek Hususlar
1
2
Kurbanlık hayvanlar, şehir ve kasabalarda çalışma izni almış mezbaha ve kombinalar ile Komisyonların önceden b
kurbanlık hayvan kesimleri yapılmamalı
Kurban kesim yerlerindeki atıkların, kan ve diğer organların herhangi bir çevre kirliliğine sebep olmalarının engell
185
3
4
5
6
7
Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar ve kesim sırasında oluşan artıkların kedi ve köpekler tarafından çıkarılm
Kurbanlık hayvanlar, kasaplar ve eğitim görmüş ehil kişilerce hayvanların yaralanma ve gereksiz yere acı veya ıstı
Kurbanlık hayvanların derileri mutlaka usulüne uygun ve deriye zarar vermeyecek şekilde yüzülmeli, kurbanlık ha
Belediye ve köy muhtarlarınca çevre ve halk sağlığını dikkate alacak şekilde kesim yerlerinde çevre temizliğinin ya
Kesim öncesi ve sonrası hayvanların kontrol edildiği ve sağlık güvencesi bulunduğuna dair damga ve belge düzenl
[R.G.25 Eylül 2011 – 28065]
—— • ——
Sermaye Piyasası Kurulundan:
KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNİN BELİRLENMESİNE VE
UYGULANMASINA İLİŞKİN TEBLİĞ
SERİ: IV NO: 54
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, halka açık anonim ortakların esas alacakları
Kurumsal Yönetim İlkelerini düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası
Kanunu’nun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (z) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ’de geçen;
a) Banka: 2499 sayılı Kanunun 50 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde atıfta
bulunulan ve 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümleri doğrultusunda
faaliyet gösteren bankaları,
b) İMKB: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nı,
c) İMKB 30 Endeksi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tarafından hesaplanarak
açıklanan İMKB 30 endeksini,
ç) Kurul: Sermaye Piyasası Kurulu’nu
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Kurumsal Yönetim İlkeleri
Kurumsal Yönetim İlkeleri
MADDE 4 – (1) Halka açık anonim ortaklıkların, kurumsal yönetime ilişkin yapı ve
süreçlerini belirlerken esas alacakları Kurumsal Yönetim İlkeleri, bu Tebliğ ekinde yer
almaktadır.
Kurumsal Yönetim İlkelerinin Uygulanması
MADDE 5 – (1) Payları İMKB’de işlem gören halka açık anonim ortaklıklardan İMKB
30 Endeksine dahil olan bankalar haricindeki halka açık anonim ortaklıklar, Ek’de yer alan
Kurumsal Yönetim İlkelerinin 1 numaralı “Pay Sahipleri” bölümünde yer alan 3.2.1, 3.2.4,
186
3.4.3, 3.4.14, 3.6 ve 4.7 numaralı maddeleri ile 4 numaralı “Yönetim Kurulu” bölümünde yer
alan 3.3.1, 3.3.4, 3.3.5 ve 3.3.6 numaralı maddelerini uygulamakla yükümlüdürler.
(2) Payları İMKB’de işlem gören halka açık anonim ortaklıklardan birinci fıkra
kapsamına girmeyenler, faaliyet büyüklükleri ile yapılanma türlerini dikkate alarak, kurumsal
yönetime ilişkin yapı ve süreçlerini, bu Tebliğ ekinde yer alan Kurumsal Yönetim İlkelerini
esas alarak belirleyebilirler.
Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporları
MADDE 6 – (1) Payları İMKB’de işlem gören halka açık anonim ortaklıkların yıllık
faaliyet raporlarında; bu Tebliğ ekinde yer alan Kurumsal Yönetim İlkelerinde yer alan
prensiplerin uygulanıp uygulanmadığına; uygulanmıyor ise buna ilişkin gerekçeli açıklamaya,
bu prensiplere tam olarak uymama dolayısıyla meydana gelen çıkar çatışmalarına ve
gelecekte şirketin yönetim uygulamalarında İlkelerde yer alan prensipler çerçevesinde bir
değişiklik yapma planının olup olmadığına ilişkin açıklamalara yer verilir. Faaliyet raporunda
yapılacak açıklamanın şekli ve asgari unsurları Kurul tarafından belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
MADDE 7 – (1) Bu Tebliğ, yayımı öncesinde başlayan ve yayım tarihi itibariyle devam
eden faaliyetler ve süreçler için de geçerli olmak üzere, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 8 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sermaye Piyasası Kurulu yürütür.
EK
SERMAYE PİYASASI KURULU KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ
GİRİŞ
Önemli ve hızlı gelişmeler piyasaların en temel karakteristiğidir. Bu durum şirketlerin
sahip oldukları rekabet gücünün uyum kabiliyetinin önemini daha fazla ön plana çıkarmıştır.
Ülkeler küreselleşme ile birlikte artan bu rekabet koşullarında, büyümek ve büyümeyi
sürdürülebilir kılmak için, uluslararası boyutta gerekli uyum çalışmalarını yapmak ve bunları
bir dizi düzenleme şeklinde hayata geçirmek zorunda kalmaktadır. Böylesi bir ortamda,
ülkemiz sermaye piyasalarının küresel likidite sisteminin bir parçası olarak yapılandırılması,
uluslararası finansal piyasalardan fon sağlama olanaklarının arttırılması büyük önem
taşımaktadır.
Finansal krizlerin ve şirket skandallarının arkasında yatan önemli nedenlerden birinin
kötü yönetim olduğu görüşü, iyi kurumsal yönetim kavramının önemini öne çıkarmıştır.
Uluslararası alanda bu konuya büyük önem verilmeye başlanmış ve yatırım kararlarında,
finansal performans kadar önemli bulunan kurumsal yönetimin kalitesi gözetilir hale
gelmiştir.
Bir ülkenin kurumsal yönetim ortamını, ülkenin içinde bulunduğu genel şartlar, sermaye
piyasasının gelişmişlik düzeyi ve şirket uygulamaları belirlemektedir. Ülke ile ilgili faktörler
genel olarak, ekonomik durum, finansal ortam, rekabetin yoğunluğu, bankacılık sistemi,
mülkiyet haklarının gelişmişliği ve benzeri faktörlerden oluşmaktadır. Sermaye piyasası ile
ilgili faktörleri ise; piyasaya ilişkin düzenlemeler ve piyasanın alt yapısı, piyasa likiditesi,
gelişmiş bir yatırımcı topluluğunun varlığı ve başta muhasebe standartları olmak üzere,
uluslararası standartların uygulanma düzeyi oluşturmaktadır. Şirket uygulamalarında öne
çıkan konular ise; finansal ve finansal olmayan bilgilerin kamuya açıklanması, pay
sahiplerinin eşitliği, yönetim kurullarının uygulamaları, yönetim kurullarının bağımsızlığı ve
bunlara sağlanan maddi menfaatler, sermaye yapısı, halka açıklık oranları, hisse senetlerinin
187
likiditesi, menfaat sahiplerinin alınan kararlara katılım düzeyi, şirketin çevreye duyarlılığı ve
sosyal sorumluluk düzeyidir.
İyi kurumsal yönetim uygulamalarının şirketler ve ülke açısından önemli yararları
bulunmaktadır. Konuya şirketler açısından bakıldığında, yüksek rekabet gücüne sahip olma,
kurumsal yönetim kalitesinin yüksek olması; düşük sermaye maliyeti, finansman imkanlarının
ve likiditenin artması, krizlerin daha kolay atlatılması ve iyi yönetilen şirketlerin sermaye
piyasalarından dışlanmaması anlamına gelmektedir. Konuya ülke açısından baktığımızda ise
iyi kurumsal yönetim, ülkenin imajının yükselmesi, sermayenin yurt dışına kaçmasının
önlenmesi, dahası yabancı sermaye yatırımlarının artması, ekonominin ve sermaye
piyasalarının rekabet gücünün artması, krizlerin daha az zararla atlatılması, kaynakların daha
etkin bir şekilde dağılması, yüksek refahın sağlanması ve sürdürülmesi anlamına gelmektedir.
Yüksek rekabet gücü her iki açıdan da ön planda gelmektedir.
Ülkelere ve piyasaların niteliğine göre kurumsal yönetim ilkeleri farklılaşabilecekse de,
iyi kurumsal yönetim uygulamalarının temel unsuları “eşitlik”, “şeffaflık”, “hesap
verebilirlik” ve “sorumluluk”tur.
Eşitlik; şirket yönetiminin tüm faaliyetlerinde, pay ve menfaat sahiplerine eşit
davranmasını ve olası çıkar çatışmalarının önüne geçilmesini ifade eder. Şeffaflık; ticari sır
niteliğindeki ve henüz kamuya açıklanmamış bilgiler hariç olmak üzere, şirket ile ilgili
finansal ve finansal olmayan bilgilerin, zamanında, doğru, eksiksiz, anlaşılabilir,
yorumlanabilir, düşük maliyetle kolay erişilebilir bir şekilde kamuya duyurulması
yaklaşımıdır. Hesap verebilirlik; yönetim kurulu üyelerinin esas itibarıyla anonim şirket tüzel
kişiliğine ve dolayısıyla pay sahiplerine karşı olan hesap verme zorunluluğunu, sorumluluk
ise; şirket yönetiminin anonim şirket adına yaptığı tüm faaliyetlerinin mevzuata, esas
sözleşmeye ve şirket içi düzenlemelere uygunluğunu ve bunun denetlenmesini ifade eder.
İlkeler; pay sahipleri, kamuyu aydınlatma ve şeffaflık, menfaat sahipleri, yönetim
kurulu olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır.
İlk bölümde, pay sahiplerinin hakları ve eşit işleme tabi olmaları konusundaki
prensipler yer almaktadır. Bu bölümde, pay sahiplerinin bilgi alma ve inceleme hakkına,
genel kurula katılım ve oy verme hakkına, kâr payı alma hakkına ve azınlık haklarına ayrıntılı
olarak yer verilmekte; ayrıca pay sahipliğine ilişkin kayıtların sağlıklı olarak tutulması ve
payların serbestçe devri ve satışı konuları ile pay sahiplerine eşit işlem ilkesi ele alınmaktadır.
İkinci bölümde, kamunun aydınlatılması ve şeffaflık kavramları ile ilgili prensipler yer
almaktadır. Bu çerçevede, şirketlerin pay sahiplerine yönelik olarak bilgilendirme politikası
kuralları oluşturmaları ve bu kurallar bütününe sadık kalarak kamuyu aydınlatmalarına
yönelik prensipler belirlenmiş, ayrıca, dünyadaki güncel gelişmeler ve ülkemiz koşulları göz
önünde bulundurularak periyodik mali tablo ve raporlarda yer alacak bilgiler bir standarda
bağlanmış ve işlevsellik ön planda tutularak ayrıntılandırılmıştır.
Üçüncü bölüm, menfaat sahipleri ile ilgilidir. Menfaat sahibi, işletmenin hedeflerine
ulaşmasında ve faaliyetlerinde herhangi bir ilgisi olan bir kimse, kurum veya çıkar grubu
olarak tanımlanmaktadır. Şirketle ilgili menfaat sahipleri pay sahipleri ile birlikte çalışanları,
alacaklıları, müşterileri, tedarikçileri, sendikaları, çeşitli sivil toplum kuruluşlarını, devleti ve
hatta şirkete yatırım yapmayı düşünebilecek potansiyel tasarruf sahiplerini de içerir. Bu
bölümde şirket ile menfaat sahipleri arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine yönelik prensipler
yer almaktadır.
Dördüncü bölümde ise, yönetim kurulunun fonksiyonu, görev ve sorumlulukları,
faaliyetleri, oluşumu ile yönetim kuruluna sağlanan mali haklar ve yönetim kurulunun
faaliyetlerinde yardımcı olmak üzere kurulacak komitelere ve yöneticilere ilişkin prensipler
yer almaktadır.
Kurumsal Yönetim İlkeleri halka açık anonim ortaklıklar açısından ulusal ve uluslar
arası platformda rekabet gücünü artırıcı bir etken olması nedeniyle tüm halka açık anonim
ortaklıklar açısından uygulanması üzerinde hassasiyetle durmayı gerektirmektedir.
BÖLÜM I - PAY SAHİPLERİ
188
Anonim şirketlerin yapısı içinde pay sahiplerinin özel bir yeri ve önemi bulunmaktadır.
Zira pay sahibi sermayedar olarak ekonomik anlamda şirket malvarlığının mülkiyetine
sahiptir. Bunun bir sonucu olarak malvarlıksal hakları olduğu kadar, malvarlıksal haklarının
kullanımını sağlamak bakımından yönetimsel hakları da bulunmaktadır.
Pay sahiplerinin şirket yapısı içindeki önemine karşın, kurumsal yönetime ilişkin çeşitli
ülkelerin düzenlemeleri (kod, rehber, rapor vb.) incelendiğinde, pay sahiplerine ilişkin
hakların daha ziyade, bilgi alma, genel kurula etkin bir şekilde katılım ve pay sahiplerinin eşit
işleme tabi tutulması konu başlıkları altında ele alındığı, hatta bazı düzenlemelerde pay
sahiplerine yer verilmediği, yalnızca yönetim kurulunun yapısı, hesap verebilirliği ve
sorumluluğu konularına değinildiği görülmektedir.
Ülkemiz açısından konuya bakıldığında, pay sahiplerinin haklarını kullanmakta etkin
olamadıkları, şirket yönetimi ile yeterli düzeyde iletişim ve etkileşim içinde bulunamadıkları
genel olarak kabul edilmekte, pay sahiplerinin hakları ile ilgili düzenlemelerde çeşitli
eksiklikler olduğu hususunda da görüş birliği bulunmaktadır.
Bu durum mevzuatımız ile OECD Kurumsal Yönetim İlkeleri arasında farklılıklar
doğmasına yol açmaktadır. Bu nedenle İlkeler hazırlanırken, mevzuatımız ile OECD
Kurumsal Yönetim İlkeleri arasındaki uyumu en üst düzeyde sağlayacak esaslar belirlenmeye
çalışılmış; bu İlkeleri benimseyecek şirketlerin esas sözleşme ve iç düzenlemelerinde pay
sahiplerinin haklarını geliştirecek ve koruma altına alacak hükümlere yer vermeleri
önerilmiştir.
Bazı ülkelerde pay sahiplerinin genel kurulda bulunmadan, teknolojik olanaklardan
faydalanarak uzaktan erişim ile oy kullanmaları olanak dahilinde iken, ülkemizde bu yönde
bir uygulama yapılabilmesi, ancak bu konuda mevzuatta yapılabilecek yeni düzenlemeler
(Türk Ticaret Kanunu vb.) ile mümkün olabilecektir.
İlkelerin bu bölümünde yer alan prensipler ile;
- Pay sahiplerinin bilgi alma hakkının kapsamı genişletilmiş; bu hakkın daha etkin hale
getirilebilmesi amacıyla esas sözleşmeye hüküm konulması tavsiye edilmiş; buna göre, bilgi
alma talebinin ancak ticari sır ve şirket menfaati gerekçe gösterilerek yönetim kurulunca
reddedilebilmesi, soru sorma hakkının açıkça tanınması, özel denetçi atanma talebinin
bireysel hak haline getirilmesi, genel kurul toplantı gündeminin internet ortamında
gösterilmesi, yönetim ile pay sahibinin sürekli iletişim halinde olması, oy kullanma
prosedürüne ilişkin bilginin önceden ilan edilmesi ve benzeri konular ele alınmış,
- Genel kurulun etkinliği artırılmış ve önemli kararların ancak genel kurulda alınması
yönünde düzenleme yapılması tavsiye edilmiş,
- Oy hakkının etkinliği artırılmış, oy imtiyazının sınırlandırılmasına yönelik prensiplere
yer verilmiş,
- Payın serbestçe dolaşımı önündeki engelleri giderici nitelikte prensipler belirlenmiş,
ve son olarak,
- Pay sahipliğine ilişkin kayıtların güvenli bir şekilde tutulması ve periyodik olarak
güncellenmesinin sağlanması tavsiye edilmiştir.
1. Pay Sahipliği Haklarının Kullanımının Kolaylaştırılması
1.1. Pay sahipliği haklarının kullanılmasında mevzuata, esas sözleşmeye ve diğer şirket
içi düzenlemelere uyulur ve bu hakların kullanılmasını sağlayacak önlemler alınır.
1.1.1. Bu amaca yönelik yeterli sayıda personelden oluşan pay sahipleri ile ilişkiler
birimi oluşturulur ve bu birimin başına doğrudan doğruya kurumsal yönetim komitesi
başkanına bağlı, yetkili bir kişi atanır. Söz konusu birim pay sahipliği haklarının kullanımı
konusunda faaliyet gösterir; yönetim kuruluna raporlama yapar ve yönetim kurulu ile pay
sahipleri arasındaki iletişimi sağlar.
1.1.2. Pay sahipleri ile ilişkiler birimin başlıca görevleri arasında şunlar yer alır;
a- Pay sahiplerine ilişkin kayıtların sağlıklı, güvenli ve güncel olarak tutulmasını
sağlamak,
189
b- Şirket ile ilgili kamuya açıklanmamış, gizli ve ticari sır niteliğindeki bilgiler hariç
olmak üzere, pay sahiplerinin şirket ile ilgili yazılı bilgi taleplerini yanıtlamak,
c- Genel kurul toplantısının yürürlükteki mevzuata, esas sözleşmeye ve diğer şirket içi
düzenlemelere uygun olarak yapılmasını sağlamak,
d- Genel kurul toplantısında, pay sahiplerinin yararlanabileceği dokümanları
hazırlamak,
e- Oylama sonuçlarının kaydının tutulmasını ve sonuçlarla ilgili raporların pay
sahiplerine yollanmasını sağlamak,
f- Mevzuat ve şirketin bilgilendirme politikası dahil, kamuyu aydınlatma ile ilgili her
türlü hususu gözetmek ve izlemek.
2. Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı
2.1. Bilgi alma ve inceleme hakkının kullanımında, pay sahipleri arasında ayrım
yapılmaz.
2.1.1. Pay sahipliği haklarının sağlıklı olarak kullanılabilmesi için gerekli olan bütün
bilgiler pay sahiplerinin kullanımına sunulur. Bilgi, tam ve gerçeği dürüst bir biçimde
yansıtacak şekilde zamanında ve özenli bir şekilde verilir.
2.1.2. Kendisine bu nitelikte bilgi verilmeyen pay sahibi, aldığı bilgiler neticesinde
genel kurulda olumlu oy kullanmış olsa bile, şirketin mali tablolarını onaylamış ve yönetim
kurulunu ibra etmiş sayılmaz ve bu durum pay sahibinin iptal ya da sorumluluk davası
açmasını engellemez.
2.1.3. Bilgi verme yükümlülüğünün kapsamına, şirketin sermaye, yönetim veya denetim
bakımından doğrudan veya dolaylı olarak ilişkili olduğu gerçek ya da tüzel kişiler ile şirket
arasındaki hukuki ve ticari ilişkiler de girer.
2.1.4. Pay sahibinin bilgi alma hakkı, aynı zamanda yönetim kurulu ve denetçilerin de
bilgi verme yükümlülüğünü ifade eder.
2.1.5. Genel kurul veya yönetim kurulu ancak ticari sırların muhafazası veya
korunmaya değer bir şirket menfaatinin bulunması gerekçesi ile inceleme ve bilgi talebini
reddedebilir.
2.1.6. Özel denetçi tayinini istemek hakkı da bilgi alma hakkının bir parçasıdır. Bu
çerçevede belirli bir maddi durumun özel olarak incelenmesi ve aydınlatılması için özel
denetçi atanmasını her pay sahibinin bireysel olarak genel kuruldan talep edebileceği yönünde
bir hüküm, esas sözleşmeye konulabilir.(T)
- Özel denetçi talebinin genel kurul tarafından reddedilmesi halinde, azınlığı teşkil eden
pay sahipleri/pay sahibi mahkemeden özel denetçi atanmasını talep eder ve bu husus da ayrıca
esas sözleşmede yer alabilir.
- Özel denetçi tayini şirket işlemlerindeki yolsuzluk iddialarının araştırılması için etkin
bir yöntem olduğundan, şirket yönetimi özel denetçi atanması prosedürünü zorlaştırıcı
düzenleme yapmaktan kaçınır.
2.2. Pay sahiplerinin bilgi alma haklarının genişletilmesi amacına yönelik olarak,
hakların kullanımını etkileyebilecek her türlü bilgi güncel olarak elektronik ortamda pay
sahiplerinin kullanımına sunulur.
3. Genel Kurula Katılım Hakkı
3.1. Gerçek pay sahiplerinin genel kurula katılımını teminen, genel kurul toplantısından
makul bir süre öncesine kadar, pay sahiplerine ilişkin kayıtların tutulması ve saklanması
konusunda faaliyet gösteren kuruluşların kayıtları da dikkate alınarak, nama yazılı hisse
senedi sahibi pay sahipleri, pay defterine kaydedilir.
3.2. Genel kurul toplantısı için davet usulü, içeriği ve zamanlaması, pay sahiplerinin
toplantı gündem maddeleri hakkında yeterince bilgilenmesini sağlar ve hazırlık yapma imkanı
verir. Yönetim kurulu gündem maddeleri ile ilgili olarak bilgilendirme dokümanı hazırlatır ve
bunu kamuya duyurur.
3.2.1. Genel kurul toplantı ilanı, mevzuat ile öngörülen usullerin yanı sıra, şirketin
imkanları dahilinde mümkün olan en fazla sayıda pay sahibine ulaşmayı sağlayacak,
190
elektronik haberleşme de dahil olmak üzere, her türlü iletişim vasıtası ile genel kurul toplantı
tarihinden asgari 3 hafta önceden yapılır.
3.2.2. Tüm bildirimlerde; toplantı günü ve saati, tereddüt yaratmayacak şekilde toplantı
yeri, gündem, gündem maddelerine ilişkin bilgilendirme dokümanı, gündemde esas sözleşme
değişikliği var ise değişen madde/maddelerin ilgili kurumlardan izin alınan eski ve yeni
şekilleri, davetin hangi organ tarafından yapıldığı, ilk toplantının herhangi bir nedenle
ertelenmesi üzerine genel kurul yeniden toplantıya davet ediliyor ise, ilk toplantının erteleme
sebebi ile bu toplantıda yeterli olan toplantı nisabı, olağan toplantı ilanlarında faaliyet raporu
ile mali tabloların, diğer genel kurul evrakının ve dokümanının hangi adreste incelenebileceği
açıkça belirtilir.
3.2.3. Yıllık faaliyet raporu dahil, mali tablo ve raporlar, kâr dağıtım önerisi, genel
kurul gündem maddeleri ile ilgili olarak hazırlanan bilgilendirme dokümanı ve gündem
maddelerine dayanak teşkil eden diğer belgeler ile esas sözleşmenin son hali ve esas
sözleşmede değişiklik yapılacak ise tadil metni ve gerekçesi; genel kurul toplantısına davet
için yapılan ilan tarihinden itibaren, şirketin merkez ve şubeleri ile elektronik ortam dahil, pay
sahiplerinin en rahat şekilde ulaşabileceği yerlerde incelemeye açık tutulur.
3.2.4. Şirketin internet sitesinde yer alması gereken genel kurul toplantı ilanında,
Şirketin mevzuat gereği yapması gereken bildirim ve açıklamaların yanı sıra, aşağıdaki
hususlar pay sahiplerine duyurulur.
a- Açıklamanın yapılacağı tarih itibariyle Şirketin ortaklık yapısını yansıtan toplam pay
sayısı ve oy hakkı, Şirket sermayesinde imtiyazlı pay bulunuyorsa her bir imtiyazlı pay
grubunu temsil eden pay sayısı ve oy hakkı,
b- Şirketin ve Şirketin önemli iştirak ve bağlı ortaklıklarının geçmiş hesap döneminde
gerçekleşen veya gelecek dönemlerde planladığı yönetim ve faaliyet organizasyonundaki
değişiklikler ve bu değişikliklerin gerekçeleri ile organizasyon yapısı değişikliğine taraf olan
tüm kuruluşların son üç hesap dönemine ilişkin faaliyet raporları ve yıllık mali tabloları ile
proforma mali tablolar,
c- Genel kurul toplantı gündeminde yönetim kurulu üyelerinin azli, değiştirilmesi veya
seçimi varsa, azil ve değiştirme gerekçeleri, yönetim kurulu üyeliğine aday gösterilecek
kişilerin isimleri ve özgeçmişleri.
(c) bendinin uygulanabilmesini teminen, yönetim kurulu üyeliklerine aday gösterilecek
kişilerin isimleri ve özgeçmişleri; son 10 yıl içerisinde yürüttüğü görevler ve ayrılma
nedenleri; şirket, şirket ile ilişkili taraflar ve şirketin iş yaptığı kurumlar ile ilişkisinin niteliği
ve düzeyi; bağımsızlık niteliğine sahip olup olmadığı ve yönetim kurulu üyesi olması
durumunda şirketin faaliyetlerini etkileyebilecek diğer benzeri hususlar hakkında bilgi üyeleri
aday gösterecek ortaklar tarafından, genel kurul toplantı ilanının yapıldığı tarihten sonraki 1
hafta içerisinde, derhal kamuya açıklanmak üzere şirkete bildirilir.
3.2.5. Genel kurul toplantısından önce pay sahiplerine sunulan bilgi, gündem maddeleri
ile ilişki kurulmasında kolaylık sağlayacak nitelikte olur. Genel kurul toplantısından önce
verilecek bilgiler, ilgili oldukları gündem maddelerine atıf yapılarak verilir.
3.2.6. Genel kurul gündemi hazırlanırken, her teklifin ayrı bir başlık altında verilmiş
olmasına dikkat edilir ve gündem başlıkları açık ve farklı yorumlara yol açmayacak şekilde
ifade edilir. Gündemde “diğer”, “çeşitli” gibi ibarelerin yer almamasına özen gösterilir.
3.2.7. Toplantıdan önce kendisini vekil vasıtasıyla temsil ettirecekler için vekaletname
örnekleri ilan edilir ve elektronik ortamda da pay sahiplerinin kullanımına sunulur.
3.2.8. Toplantıdan önce, toplantıda oy kullanma prosedürü ilan edilir ve elektronik
ortamda pay sahiplerinin bilgisine sunulur.
3.2.9. Gündem hazırlanırken, pay sahiplerinin şirketin pay sahipleri ile ilişkiler birimine
iletmiş olduğu ve gündemde yer almasını istedikleri konular, yönetim kurulu tarafından
dikkate alınır. Azınlığın bu konudaki talep hakları saklıdır.
3.3. Genel kurulun toplanma usulü, pay sahiplerinin katılımını en üst seviyede sağlar.
191
3.3.1. Olağan genel kurul, her hesap dönemi sonundan itibaren üç ayı geçmemek üzere
mümkün olan en kısa sürede toplanır.
3.3.2. Toplantı, pay sahipleri arasında eşitsizliğe yol açmayacak şekilde, pay sahipleri
için mümkün olan en az maliyetle ve en az karmaşık usulde gerçekleştirilir.
3.3.3. Toplantının şirket merkezinin bulunduğu yerde yapılması esastır. Ancak, esas
sözleşmede öngörülmek kaydıyla, toplantı pay sahiplerinin çoğunlukta bulunduğu yerde
yapılır.
3.3.4. Genel kurul toplantısının yapılacağı mekan bütün pay sahiplerinin katılmasına
imkan verecek özellikte olur. Özellikle küçük pay sahipliğinin yaygın olduğu şirketler
önceden muhtemel katılımcı sayısını tespit etmeye çalışır.
3.4. Genel kurul toplantısında, gündemde yer alan konular tarafsız ve ayrıntılı bir
şekilde, açık ve anlaşılabilir bir yöntemle aktarılır; pay sahiplerine eşit şartlar altında
düşüncelerini açıklama ve soru sorma imkanı verilir ve sağlıklı bir tartışma ortamı yaratılır.
3.4.1. Genel kurulda kullanılabilecek toplam oy adedi ve sahip oldukları imtiyazlar, pay
sahipleri bazında sınıflandırılarak yönetim kurulunca tespit ettirilir ve toplantı başlangıcında
pay sahiplerinin bilgisine sunulur.
3.4.2. Genel kurul toplantısında yıllık faaliyet raporunun ve şirketin performans
göstergelerinin tartışılması imkanı pay sahiplerine tanınır.
3.4.3. Genel kurul kararı ile yönetim kurulu üyelerinin şirket ile işlem yapabilmesi ve
rekabet edebilmesi hususunda onay verilmiş ise, ilgili yönetim kurulu üyeleri şirket ile
yaptıkları işlemler ve şirket ile rekabet edilen faaliyetler hakkında genel kurulu bilgilendirir.
3.4.4. Medyada çıkan şirket hakkındaki ihtilaflı konulara ilişkin haber ve analizler
hakkında pay sahiplerine bilgi verilir.
3.4.5. Pay sahipleri tarafından yönetim kurulu veya denetçilere yöneltilen soruya, pay
sahipliği haklarının kullanılması için gerekli olması ve ticari sır kapsamına girmemesi
kaydıyla cevap verilir.
3.4.6. Toplantı başkanı, toplantıyı adil, etkin ve pay sahiplerinin haklarını
kullanmalarını sağlayacak şekilde yönetir.
3.4.7. Toplantı başkanı genel kurul toplantısında pay sahiplerince sorulan her sorunun
doğrudan genel kurul toplantısında cevaplandırılmış olmasını sağlar. Sorulan sorunun
gündemle ilgili olmaması ve hemen cevap verilemeyecek kadar kapsamlı olması halinde ise,
sorulan soru en geç bir hafta içerisinde yazılı olarak cevaplanır.
3.4.8. Yönetim kurulu üyeleri, mali tabloların hazırlanmasında sorumluluğu bulunan
yetkililer ve denetçiler ile gündemde özellik arz eden konularda açıklamalarda bulunmak
üzere konu ile ilgili kişiler toplantıda hazır bulunurlar. İlkelerde genel kurula katılması tavsiye
edilenlerden toplantıda hazır bulunmayanların, toplantıya katılmama gerekçeleri toplantı
başkanı tarafından genel kurulun bilgisine sunulur.
3.4.9. Toplantı başkanı, toplantıya katılan pay sahiplerinin çoğunluğunun iradesini
yansıtacak oylama yöntemlerini uygulama konusunda gerekli tedbirleri alır. Toplantıda her
gündem maddesi ayrı ayrı oylanır. Oylama sonuçlarına ilişkin herhangi bir şüphe oluşmaması
için genel kurul toplantısı bitmeden oylar sayılır ve oylama sonuçları duyurulur.
3.4.10. Toplantı tutanaklarının yazılı veya elektronik ortamda her zaman erişilebilir
olması sağlanır.
3.4.11. Genel kurul toplantılarının, söz hakkı olmaksızın menfaat sahipleri ve medya
dahil kamuya açık olarak yapılabileceği hususunda esas sözleşmeye hüküm konulabilir.
3.4.12. Yönetim kurulu üyeliği seçimlerinde adaylar toplantıda hazır bulunur. Adaylar
hakkında pay sahiplerine bilgi verilir. Pay sahiplerine adaylara soru sorma hakkı tanınır.
- Genel kurul toplantılarında yönetim kurulu üyeliğine aday olan kişilerin, başka hangi
şirketlerin yönetim kurullarında görev aldığı ve münhasıran bu konuda belirlenen şirket içi
düzenlemelere uyulup uyulmadığı hakkında pay sahipleri bilgilendirilir.
192
- Adaylar hakkında hangi bilgilerin asgari olarak açıklanacağı hususu şirket esas
sözleşmesinde yer alır. Adayların hangi bilgi veya bilgileri açıklamaktan kaçındıkları
hususunda pay sahipleri bilgilendirilir.
- Adaylar tarafından açıklanacak bilgiler şu şekilde özetlenebilir; adayın kimlik bilgileri,
eğitim düzeyi, mevcut görevi ve son beş yılda aldığı görevler ve ayrılma nedeni, şirket ile
ilişkisinin niteliği ve düzeyi, daha önce yönetim kurulu üyelik tecrübesi, aldığı resmi görevler,
şirket ile ilgili kişiler ile ilişkisinin niteliği ve düzeyi, şirketin iş yaptığı başlıca kurumlar ile
ilişkisinin niteliği ve düzeyi, finansal durumu ve/veya kamudaki mal bildirimi, bağımsızlık
niteliğine sahip olup olmadığı, genel kurul toplantısı esnasında bağımsızlık niteliğine sahip
olup olamayacağı ve yönetim kurulu üyesi olması durumunda şirketin faaliyetlerini
etkileyebilecek diğer benzeri hususlar.
3.4.13. Şirketin kamu görevinden ayrılanları, şirketin yönetim, denetim, danışmanlık ve
koordinatörlük görevlerine ataması halinde, söz konusu kişiyi görevlendirme gerekçesi pay
sahiplerinin bilgisine sunulur.
3.4.14. Yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin ücretlendirme esasları yazılı hale
getirilmeli ve pay sahiplerine bu konuda görüş bildirme imkânı tanınmalıdır. Bu amaçla
hazırlanan “ücretlendirme politikası”, şirketin internet sitesinde yer almalı ve olağan genel
kurul toplantısında ayrı bir madde olarak ortakların bilgisine sunulmalıdır.
3.5. Bağımsız denetim kuruluşu toplantıda; mali tabloların ve sermaye yeterlilik tablosu
gibi ilgili diğer raporların mevcut ilke ve standartlara uygunluğu ile bilgilerin doğruluğu ve
gerçeği dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı; bağımsızlığı engelleyen herhangi bir husus
olup olmadığı; kendisinin ve kendi iştiraklerinin, şirkete ve iştiraklerine/bağlı ortaklıklarına
verdiği hizmetler, konularında pay sahiplerinin bilgisine sunulmak üzere yazılı bir açıklama
yapar. (T)
3.6. Şirketin sermaye ve yönetim yapısı ile malvarlığında değişiklik meydana getiren
bölünme ve hisse değişimi, önemli tutardaki maddi/maddi olmayan varlık alım/satımı,
kiralanması veya kiraya verilmesi veya bağış ve yardımda bulunulması ile üçüncü kişiler
lehine kefalet, ipotek gibi teminat verilmesine ilişkin kararların, genel kurulda işlemin
tarafları ile bunlarla ilişkili kişilerin oy kullanamayacakları bir oylamada alınması yönünde
esas sözleşmeye hüküm konularak pay sahiplerinin genel kurulda bu tür kararlara katılmaları
sağlanır. Esas sözleşmeye bu yönde bir hüküm konulana kadar, söz konusu hususlara ilişkin
yönetim kurulu kararları, genel kurul onayı olmaksızın uygulanmaz.
4. Oy Hakkı
4.1. Oy hakkı vazgeçilmez nitelikte bir hak olup, esas sözleşme ile kaldırılamaz ve oy
hakkının özüne dokunulamaz.
4.2. Oy hakkının kullanılmasını zorlaştırıcı uygulamalardan kaçınılır. Sınır ötesi de
dahil olmak üzere her pay sahibine oy hakkını en kolay ve uygun şekilde kullanma fırsatı
sağlanır.
4.3. Pay sahibinin genel kurulda kullanabileceği oy sayısına üst sınır getirilemez.
4.4. Oy hakkı, payın iktisap edilmesi anında doğar, oy hakkının iktisap tarihinden
itibaren belirli bir süre sonra kullanılmasını öngörecek şekilde bir düzenleme yapılamaz.
4.5. Oy hakkında imtiyaz tanınmasından kaçınılır.
4.5.1. İmtiyazlı pay sahiplerine, halka açık payların sahiplerinin yönetimde temsilini
engelleyecek biçimde aday gösterme imtiyazı tanınmaz.
4.5.2. Oy hakkında imtiyaz yaratılacaksa, imtiyaz basit ve anlaşılabilir olur. Adi paylar
ile imtiyazlı paylar arasında denge kurulmasını teminen, imtiyazlı grubun sermayedeki
payının en fazla yüzde elli fazlası kadar oy imtiyazı olabileceği şeklinde bir hüküm esas
sözleşmeye konabilir. (T)
4.6. Pay sahibi olmayan kişinin temsilci olarak vekaleten oy kullanmasını engelleyen
hükümlere esas sözleşmede yer verilmez.
193
4.6.1. Oy hakkını haiz olan pay sahibi genel kurul toplantılarında bu hakkını bizzat
kullanabileceği gibi, pay sahibi olan veya pay sahibi olmayan üçüncü bir şahıs vasıtasıyla da
kullanabilir.
4.6.2. Her gerçek kişi pay sahibi genel kurulda ancak bir kişi tarafından temsil edilir.
Tüzel kişi pay sahiplerinin birden fazla kişi ile temsil edilmesi durumunda bunlardan ancak
birisi tarafından oy kullanılır. Oy kullanmaya kimin yetkili olduğu yetki belgesinde gösterilir.
4.6.3. Kanuni temsil hallerinde bu durumun belgelendirilmesi gerekir.
4.6.4. Şirket, genel kurul toplantısında oy hakkının kullanılması bakımından kurumsal
temsile önem verir ve kurumsal temsilin işlerliğini sağlayacak önlemleri alır. (T)
- Yönetim kurulu kurumsal temsilciler ile iletişim halinde olur ve kurumsal temsilci ile
pay sahiplerinin diyalog içinde olması için azami çabayı sarf eder.
- Kurumsal temsilci sıfatıyla oy kullanılması genel kurulda temsilci sıfatını
açıklamalarına bağlıdır. Temsilci sıfatıyla oy kullanımında açık temsil ilkesi geçerli olur.
4.6.5. Şirket esas sözleşmesinde pay üzerinde intifa hakkı bulunması durumunda, oy
hakkının payın malikine ait olacağı, pay sahibinin oy hakkını kullanırken intifa hakkı
sahibinin de menfaatlerini gözeteceği hususlarında esas sözleşmeye hüküm konulabilir. (T)
4.7. Karşılıklı iştirak ilişkisi, beraberinde bir hakimiyet ilişkisini de getiriyorsa,
karşılıklı iştirak içerisinde bulunan şirketler, nisap oluşturmak gibi, çok zaruri durumlar
ortaya çıkmadıkça, karşılıklı iştirak ilişkisi içerisinde bulundukları şirketin genel kurullarında
oy haklarını kullanmaktan kaçınırlar ve bu durumu kamuya açıklarlar.
4.8. Mevzuat ve esas sözleşmede yer alan özel hükümler saklı kalmak üzere genel kurul
toplantısında oylama açık ve el kaldırmak suretiyle yapılır. Pay sahiplerinin talep etmesi
halinde oylamanın şekli genel kurul tarafından belirlenir.
4.9. Oy kullanma prosedürü toplantıdan önce ve toplantı başlangıcında pay sahiplerine
duyurulur.
5. Azınlık Hakları
Azınlık haklarının kullandırılmasında azami özen gösterilir.
- Azınlık pay sahiplerinin yönetim kuruluna temsilci göndermelerini teminen esas
sözleşmede birikimli oy kullanma yöntemine yer verilir.
- Azınlık hakları sermayenin yirmide birinden daha düşük bir miktara sahip olan veya
olanlara esas sözleşme ile tanınır. Azınlık haklarının kapsamının esas sözleşmede
düzenlenerek genişletilmesi sağlanır. (T)
6. Kar Payı Hakkı
6.1. Yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler, mevzuatta tanımlanan örtülü ve muvazaalı
işlemler yapmak suretiyle karı azaltamaz.
6.2. Şirketin belirli ve tutarlı bir kar dağıtım politikası olur ve kamuya açıklanır. Bu
politika genel kurul toplantısında pay sahiplerinin bilgisine sunulur ve faaliyet raporunda,
izahname ve sirkülerlerde yer alır.
6.2.1. Kar dağıtım politikasında asgari aşağıdaki hususlara yer verilir;
a- Dönem karı ve dağıtılabilir karın tutarı ile kaynağı,
b- Yönetim kurulunun karın dağıtılmasına ilişkin teklifini hangi kriterleri gözeterek
hazırladığı hususu,
c- Grup ayrımları da belirtilmek suretiyle hisse başına ödenecek kar payı,
d- Yönetim kurulu üyelerine, kurucu intifa senedi sahiplerine ve çalışanlarına
dağıtılması düşünülen kar payları ve bunların hesaplama şekli,
e- Kar paylarının ödeme yeri, zamanı ve şekli,
f- Takip eden hesap döneminde kar payı (temettü) avansı dağıtılması düşünülüyorsa,
buna ilişin esaslar ve öngörüler,
g- Dolaylı iştirak ilişkileri de dikkate alınmak suretiyle, dağıtılabilir kardan önemli
miktarda pay alan gerçek kişiler ve alacakları kar payı tutarları (küçük yatırımcılar
toplulaştırılmış olarak verilebilir),
194
h- Şirketin yıl içinde yaptığı ve yıl sonunda yapmayı planladığı bağış ve yardımlar
hakkında bilgi.
6.3. Yönetim kurulunun, genel kurula karın dağıtılmamasını teklif etmesi halinde,
bunun nedenleri ile karın kullanım şekline ilişkin bilgi ayrıca pay sahiplerine sunulur ve
faaliyet raporunda, izahname ve sirkülerlerde yer alır.
6.4. Kar dağıtımı mevzuatta öngörülen süreler içerisinde, genel kurul toplantısını
takiben en kısa sürede yapılır.
6.5. Kar payı (temettü) avansı kararı alınmasında ve uygulamasında azami özen
gösterilir.
6.6. Kar dağıtım politikasında pay sahiplerinin menfaatleri ile şirket menfaati arasında
tutarlı bir politika izlenir. (T)
7. Payların Devri
Pay sahiplerinin paylarını serbestçe devretmesini zorlaştırıcı uygulamalardan kaçınılır.
Esas sözleşmede pay devrini zorlaştırıcı düzenlemelere yer verilmez.
8. Pay Sahiplerine Eşit İşlem İlkesi
8.1. Azınlık ve yabancı pay sahipleri dahil, tüm pay sahiplerine eşit muamele edilir.
8.2. Yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler ile yönetim kontrolünü elinde bulunduran
pay sahipleri, ya da imtiyazlı bir şekilde çeşitli bilgilere ulaşma imkanı olan kimseler,
kendileri adına şirketin faaliyet konusu kapsamında yaptıkları işlemleri kamuya açıklarlar.
8.3. Pay sahipleri, kendi haklı menfaatlerini koruma amacı olmaksızın, şirkete veya
diğer pay sahiplerine zarar verme kastı ile hareket edemez. (T)
BÖLÜM II - KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK
Pay ve menfaat sahipleri şirketin yönetimi, finansal ve hukuki durumu ile ilgili olarak
düzenli ve güvenilir bilgiye erişim ihtiyacı duyarlar.
Kamuyu aydınlatma ve şeffaflık ilkesi, pay ve menfaat sahiplerine, şirketin hak ve
yararlarını da gözetecek bir şekilde, zamanında, doğru, eksiksiz, anlaşılabilir, analiz edilebilir,
düşük maliyetle kolay erişilebilir bilgilerin sunulmasını amaçlar.
Şirket, kamuya açıklamada bulunurken, mümkün olan en basit kavram ve terimleri
kullanır, ikilem yaratacak belirsiz ifadelerden kaçınır. Teknik terim kullanması gereken
yerlerde, herkesin kolayca anlamasına imkan verecek şekilde açıklamalar da beraberinde
verilir.
Kamuya açıklanan bilgiler tarafsız olmalıdır. Şirketle ilgili tarafların bir veya birkaçının
bilgi alma ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yapılan bilgi açıklamaları kabul edilemez.
Şirketler hiçbir şart altında kendi aleyhlerine sonuçlar doğurabilecek bile olsa açıklanması
gereken bilgilerin açıklanmasında tereddüt etmemelidir. Ancak kamuya açıklanan şirket
bilgilerinin de ticari sır kapsamında olmaması ve şirketin rekabet gücünü engelleyerek
zararına neden olabilecek sonuçlar doğurmaması önem taşır.
Bu İlkeler içerisinde yer alan periyodik mali tablo ve raporlar ifadesi ile, yıllık ve ara
dönem mali tablolar ile yıllık ve ara dönemler itibarıyla hazırlanacak bağımsız denetim
raporu, sermaye yeterliliği tabloları ve benzeri raporlar kastedilmektedir. Kamuya açıklanacak
bilgiler, periyodik mali tablo ve raporların içinde yer alabileceği gibi, bunlardan bağımsız ayrı
bir rapor olarak yönetim kurulunun yorum ve analizini de içeren bir değerlendirmeye yer
verilerek de sunulabilir.
1. Kamuyu Aydınlatma Esasları ve Araçları
1.1. Kamuya açıklanacak bilgiler, açıklamadan yararlanacak kişi ve kuruluşların karar
vermelerine yardımcı olacak şekilde, zamanında, doğru, eksiksiz, anlaşılabilir,
yorumlanabilir, düşük maliyetle kolay erişilebilir ve eşit bir biçimde kamunun kullanımına
sunulur.1
1.1.1. Kamunun aydınlatılmasında yapılacak bildirimlerden sorumlu ve imza yetkisine
haiz iki yönetici bulunur. Bu yöneticiler denetimden sorumlu komite ve kurumsal yönetim
komitesi ile yakın iş birliği içerisinde bu sorumluluklarını ifa ederler.
195
1.1.2. Pay sahipleri ile ilişkiler biriminde çalışan bir personel münhasıran kamuyu
aydınlatma ile ilgili her türlü hususu gözetmek ve izlemek üzere görevlendirilir. Ayrıca
yatırımcılar, finansal analistler, basın mensupları ve benzeri kesimler bu birime yönlendirilir.
1.1.3. Kamuya açıklanacak bilgiler, açıklama öncesinde belirli yatırımcılara veya ilgili
taraflara duyurulmaz. Faaliyetleri nedeniyle şirket ile ilgili gizli bilgilere erişebilecek
durumda olan bağımsız denetim kuruluşu, danışmanlık hizmeti veren kişi ve kuruluşlar,
derecelendirme kuruluşları, sendikalar gibi kurumlar bu kuralın istisnasını oluşturur. Bu
durumda, bilgiye ulaşanlar, söz konusu bilgiyi ticari sır prensibi ve etik kurallar çerçevesinde
gizli tutarlar.
1.1.4. Şeffaflık ilkesine uygun olarak, uygulanan muhasebe politikaları ve faaliyet
sonuçları gerçeğe uygun şekilde kamuya açıklanır.
1.2. Kamunun aydınlatılması ile ilgili olarak bir bilgilendirme politikası oluşturulur ve
kamuya açıklanır.
1.2.1. Yönetim kurulu, bilgilendirme politikası olarak adlandırılabilecek ilkeler
bütününü hazırlayarak, genel kurulda pay sahiplerinin bilgisine sunar ve kamuya açıklar.
1.2.2. Bilgilendirme politikası, mevzuat ile belirlenenler dışında kamuya hangi bilgilerin
açıklanacağını, bu bilgilerin ne şekilde, hangi sıklıkla ve hangi yollardan kamuya
duyurulacağını, yönetim kurulunun veya yöneticilerin basın ile hangi sıklıkla görüşeceğini,
kamunun bilgilendirilmesi için hangi sıklıkla toplantılar düzenleneceğini, şirkete yöneltilen
soruların yanıtlanmasında nasıl bir yöntem izleneceğini ve benzeri hususları içerir.
1.2.3. Mevzuat ile düzenlenenler haricinde, genel kurulda görüşülecek konularla ilgili
bilgi ve belgelerin neler olduğu, bilgilendirme politikasında yer alır.
1.2.4. Bilgilendirme politikasında bir değişiklik olması halinde, değişiklik yapılan
hususlar ve gerekçeleri yönetim kurulunun onayından geçtikten sonra, genel kurulun bilgisine
sunulur ve kamuya açıklanır.
1.3. Şirketin sermaye piyasası araçlarının değerine etki etme ihtimali bulunan gelişmeler
mevzuat ile belirlenen süre içerisinde zaman geçirmeksizin kamuya duyurulur.
1.4. Şirketin finansal durumunda ve/veya faaliyetlerinde önemli bir değişiklik olması
halinde veya yakın bir gelecekte önemli bir değişikliğin ortaya çıkmasının beklendiği
durumlarda, ilgili düzenlemelerde yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, kamuoyu
bilgilendirilir.
1.5. Şirketin kamuya yapmış olduğu açıklamalar ile ilgili olarak sonradan ortaya çıkan
değişiklikler ve gelişmeler sürekli olarak güncellenerek kamuya duyurulur.
1.6. Yönetim kurulunun, bu İlkelerde yer alan prensiplerin uygulanıp uygulanmadığını,
uygulanmıyor ise gerekçesini ve bu prensiplere tam olarak uymama dolayısıyla meydana
gelen çıkar çatışmalarına ilişkin bilgileri içeren tek taraflı irade beyanına ve varsa buna ilişkin
uyum raporuna, yıllık faaliyet raporunda yer verilir ve kamuya açıklanır.
1.7. Kar payı dağıtım politikası faaliyet raporunda yer alır ve bilgilendirme politikası
çerçevesinde kamuya açıklanır.
1.8. Oluşturulan etik kuralları bilgilendirme politikası çerçevesinde kamuya açıklanır.
1.9. Sermaye piyasası araçları yabancı borsalarda kote olan şirket, yurt dışında
açıklamakla zorunlu tutulduğu bilgileri yurt içinde bir zorunluluk bulunmayan hallerde dahi,
bu bilgilerin anlaşılmasını kolaylaştırıcı bilgilendirme notu ile birlikte, yurt dışı borsalar ile
eşzamanlı olarak yurt içinde de kamuya açıklar.
1.10. Proforma mali tablolar ve raporlar dahil, kamuya yapılacak açıklamalarda yer alan
geleceğe yönelik bilgiler, tahminlerin dayandığı gerekçeler ve istatistiki veriler ile birlikte
açıklanır. Bilgiler, dayanağı olmayan abartılı öngörüler içeremez, yanıltıcı olamaz ve şirketin
finansal durumu ve faaliyet sonuçları ile ilişkilendirilir.
1.10.1. Kamuya açıklanan bilgilerde, periyodik mali tablo ve raporlarda yer alan
tahminlerin ve dayanaklarının gerçekleşmemesi veya gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması
halinde, derhal gerekçeleri ile birlikte revize edilen bilgiler, tablo ve raporlar kamuya
açıklanır.
196
1.10.2. Mevzuat ile öngörülen hükümler saklı kalmak kaydıyla, proforma mali
tabloların hazırlanması veya revize edilmesi, bağımsız denetim kuruluşunca yapılacak
uygunluk denetimi ve kamuya duyurulması ile geleceğe yönelik bilgilerin açıklanması
uluslararası standartlar ile uyumlu olur.
1.10.3. Geleceğe yönelik bilgilerin kamuya açıklanmasına ilişkin esaslar, bilgilendirme
politikasında yer alır.
1.11. Kamunun aydınlatılmasında, şirkete ait internet sitesi aktif olarak kullanılır.
1.11.1. İnternet adresi kolay bulunabilir ve ulaşılabilir olur.
1.11.2. İnternet sitesinde yer alan bilgiler, yabancı yatırımcıların da yararlanması
açısından ayrıca İngilizce olarak hazırlanır.
1.11.3. Şirketin kendi internet sitesinde yer alan açıklamalar, mevzuat uyarınca
yapılması gereken özel durum açıklamaları yerine geçmez.
1.11.4. Şirket tarafından kamuya açıklanmış olan bilgilere internet üzerinden erişim
imkanı sağlanır, internet sitesi buna uygun olarak yapılandırılır ve bölümlendirilir. İnternet
sitelerinde yayımlanan bilgilerin değiştirilmesini önleyecek güvenlik önlemleri alınır.
1.11.5. İnternet sitesinde, ticaret sicili bilgileri, son durum itibarıyla ortaklık ve yönetim
yapısı, imtiyazlı paylar hakkında detaylı bilgi, değişikliklerin yayınlandığı ticaret sicili
gazetelerinin tarih ve sayısı ile birlikte şirket esas sözleşmesinin son hali, özel durum
açıklamaları, yıllık faaliyet raporları, periyodik mali tablo ve raporlar, izahnameler ve halka
arz sirkülerleri, genel kurul toplantılarının gündemleri, katılanlar cetvelleri ve toplantı
tutanakları, vekaleten oy kullanma formu, çağrı yoluyla hisse senedi veya vekalet
toplanmasında hazırlanan zorunlu bilgi formları ve benzeri formlar, sermaye piyasası
araçlarının değerine etki edebilecek önemli yönetim kurulu kararlarının toplantı tutanakları ve
sıkça sorulan sorular başlığı altında şirkete ulaşan bilgi talepleri, soru ve ihbarlar ile bunlara
verilen cevaplar, öncelikle yer alır.
1.11.6. Yapılacak genel kurul toplantılarına ilişkin ilana, gündem maddelerine, gündem
maddelerine ilişkin bilgilendirme dokümanına, gündem maddeleri ile ilgili diğer bilgi, belge
ve raporlara ve genel kurula katılım yöntemleri hakkındaki bilgilere, internet sitesinde dikkat
çekecek bir şekilde yer verilir.
1.11.7. Şirketin antetli kağıdında İnternet sitesinin adresi yer alır.
1.11.8. İnternet sitesinin kullanımına ilişkin esaslar, bilgilendirme politikasında yer alır.
1.12. Şirket, mevzuat gereği yapması gereken açıklamalarla sınırlı kalmayarak, pay
sahipleri ile diğer menfaat sahiplerinin kararlarını etkileyebilecek her türlü önemli bilgiyi
kamuya açıklar. (T)
2. Şirket ile Pay Sahipleri, Yönetim Kurulu Üyeleri ve Yöneticiler Arasındaki İlişkilerin
Kamuya Açıklanması
2.1. Mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bir kişi veya grubun şirket sermayesinde
veya oy haklarındaki payının şirketin sermayesinin veya oy haklarının %5, %10, %25, %33,
%50 ve %66,67’sine ulaşması, aşması veya bu oranların altına inmesi durumları şirket
tarafından öğrenildiği anda zaman geçirmeksizin kamuya açıklanır.
2.2. Şirketin gerçek kişi nihai hakim pay sahibi/sahipleri dolaylı ve karşılıklı iştirak
ilişkilerinden arındırılmak sureti ile kamuya açıklanır. Şirketin ortaklık yapısı, sadece gerçek
kişi pay sahiplerinin isimlerinin, pay miktarı ve oranları ile hangi grup paya sahip olduklarına
ilişkin bilgilerin yer aldığı bir tablo haline getirilir ve bu tabloya faaliyet raporunda ve mali
tablo dipnotlarında yer verilir.2
2.3. Yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve sermayenin doğrudan ya da dolaylı olarak
%5’ine sahip olan pay sahipleri, şirketin sermaye piyasası araçları üzerinde yapmış oldukları
işlemleri kamuya açıklarlar.
2.3.1. Yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve şirket sermayesinin doğrudan ya da
dolaylı olarak %5’ine sahip olan pay sahiplerinin, şirketin ihraç ettiği sermaye piyasası
araçları üzerinde, alım satım işlemleri yapmaları halinde, konuya ilişkin mevzuat hükümleri
197
saklı kalmak kaydıyla, son bir yıl içerisinde yapılan alım satım işlemlerine ilişkin bilgiler
şirketin İnternet sitesinde ayrıca yer alır.
2.3.2. Şirketin Yönetim Kurulu üyeleri, yöneticiler ve şirket sermayesinin doğrudan ya
da dolaylı olarak en az %5’ine sahip olan pay sahipleri, şirketin hisse senetlerine dayalı türev
ürünlerindeki net pozisyonlarının şirket sermayesindeki doğrudan veya dolaylı payı %1’i
aştığı takdirde, bu durumu derhal kamuya açıklarlar.
2.4. Şirketin Yönetim Kurulu üyeleri, yöneticiler ve şirket sermayesinin doğrudan ya da
dolaylı olarak en az %5’ine sahip olan pay sahipleri; pay sahibi olduğu grup şirketleri ile grup
şirketi olmamakla beraber, şirketin önemli miktarda ticari ilişki içerisinde bulunduğu
şirketlerin sermaye piyasası araçlarında gerçekleştirdikleri alım ve satım işlemlerini derhal
kamuya açıklarlar.
2.5. Yönetim Kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve şirket sermayesinin doğrudan ya da
dolaylı olarak en az %5’ine sahip olan pay sahiplerinin, sermayesinin %5’inden fazlasına
sahip olduğu veya bu orana bağlı kalmaksızın, yönetim kontrolünü elinde bulundurduğu veya
yönetiminde etkisinin olduğu şirketlerle şirket arasındaki ticari ve ticari olmayan iş ve
işlemler kamuya açıklanır.
2.6. Pay sahipleri, şirket yönetiminde etkinlik sağlamak için oy sözleşmeleri
yapabilirler. Şirket bu amaçla imzalanmış oy sözleşmelerinin varlığının öğrenilmesi halinde
konu hakkındaki bilgileri derhal kamuya açıklar.
3. Kamunun Aydınlatılmasında Periyodik Mali Tablo ve Raporlar
3.1. Periyodik mali tablo ve mali tablo dipnotları, şirketin gerçek finansal durumunu
gösterecek şekilde hazırlanır ve kamuya açıklanır.
3.1.1. Periyodik mali tablolar ve dipnotları mevcut mevzuat ve uluslararası muhasebe
standartları çerçevesinde hazırlanır ve uygulanan muhasebe politikaları mali tablo
dipnotlarında yer alır.
3.1.2. Periyodik mali tablolar mevcut mevzuat ve uluslararası muhasebe standartları
çerçevesinde, bağımsız denetim raporunda yer alan hususlar doğrultusunda düzeltilir.
3.1.3. Periyodik mali tablo dipnotları şirketin; şarta bağlı olanlar dahil, tüm önemli
bilanço dışı işlemlerini, yükümlülükleri ile gelecekteki finansal durumunda etki yaratabilecek
faaliyet sonuçlarını, likiditesini, yatırım harcamalarını, yatırım kaynaklarını ve gelir-gider
kalemlerini etkileyebilecek konsolidasyon kapsamında olmayan diğer gerçek ve tüzel kişilerle
olan ilişkilerini içerir.
3.1.4. Periyodik mali tablolar, şirket çalışanlarının, şirketin hisse senetlerinin
edindirilmesi için geliştirilmiş hisse senedi bazlı ve/veya diğer sermaye piyasası araçları bazlı
tüm teşvik sistemleri hakkında bilgi içerir.
3.1.5. Halka açık aracı kurumlar ve bankalar, bağımsız denetimden geçmiş periyodik
mali tablolarının dipnotlarında, ilgili mevzuat uyarınca yapılması gereken standart açıklama
ile birlikte, sermaye yeterliliği yükümlülüklerinin yorumuna ve özet bir bilgiye yer verir.
Aracı kurumlar ve bankalar, ayrıca bağımsız denetimden geçmiş yıllık ve ara dönem sermaye
yeterliliği tabloları ile söz konusu tablolara ilişkin bağımsız denetim kuruluşu görüşüne kendi
internet sitesinde yer verir.
3.2. Faaliyet raporu, kamuoyunun şirketin faaliyetleri hakkında her türlü bilgiye
ulaşmasını sağlayacak ayrıntıda hazırlanır.
3.2.1. Yıllık faaliyet raporu, şirketin yönetim kurulu üyeleri, icra başkanı/genel müdür
ile periyodik mali tablo ve raporların hazırlanmasından sorumlu bölüm başkanı veya bu
sorumluluğu üstlenmiş görevli ile yönetim kurulunca bir iş bölümü yapılmış ise periyodik
mali tablo ve raporların hazırlanmasından sorumlu yönetim kurulu üyesi/üyeleri tarafından
imzalanır ve periyodik mali tabloların şirketin finansal durumunu tam olarak yansıttığına ve
şirketin mevzuata tam olarak uyduğuna dair beyanları faaliyet raporunda yer alır. Bu
kişilerden herhangi birinin yıllık faaliyet raporunda yer alan bilgilerle ilgili farklı görüşte
olması halinde, itiraz ettiği hususlar yazılı olarak faaliyet raporunda ayrıca yer alır.
198
3.2.2. Yıllık faaliyet raporu, mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, asgari aşağıda
yer alan konuları içerir;
a- Faaliyet konusu,
b- Sektör hakkında bilgi ve şirketin sektör içindeki yeri,
c- Finansal duruma ve faaliyet sonuçlarına ilişkin yönetimin analiz ve değerlendirmesi;
planlanan faaliyetlerin gerçekleşme derecesi; belirlenen stratejik hedefler karşısında şirketin
durumu,
d- İç kontrol sistemi ile bu sistemin sağlıklı olarak işleyip işlemediğine ilişkin yönetim
kurulu beyanı,
e- Bağımsız denetim kuruluşunun şirketin iç kontrol sistemi ile ilgili görüşü,
f- Derecelendirme kuruluşunun değerlendirmesi,
g- Faaliyetlerle ilgili öngörülebilir risklere ilişkin detaylı açıklama,
h- Son bir yıl içinde grup içi şirketler ve diğer ilişkili kişi ve kurumlarla yapılan önemli
tutardaki işlemlerin analizi,
i- Yönetim Kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve şirket sermayesinin doğrudan ya da
dolaylı olarak en az %5’ine sahip olan pay sahiplerinin, sermayesinin %5’inden fazlasına
sahip olduğu veya bu orana bağlı kalmaksızın, yönetim kontrolünü elinde bulundurduğu veya
yönetiminde etkisinin olduğu şirketlerle, şirket arasındaki ticari ve ticari olmayan iş ve
işlemler,
j- Yönetim kurulu üyeleri ve yöneticilerin; özgeçmişleri, görev ve sorumlulukları, şirket
dışında yürüttükleri görevler ve münhasıran bu konuda şirketçe belirlenen kurallara uyulup
uyulmadığı, bağımsız yönetim kurulu üyelerinin bağımsızlık beyanı, ödenen bireysel ücret,
ikramiye, diğer menfaatler3 ve bunların belirlenmesindeki kriterler ile kurumsal yönetim
komitesi tarafından yapılan performans değerlendirmesi, şirket sermayesinde pay oran ve
tutarları, söz konusu kişiler ve şirket arasında yapılan işlemler, ellerinde bulunan şirkete ait
sermaye piyasası araçları, şirketin faaliyetleri ile ilgili olarak haklarında açılan davalar,
k- Organizasyon, sermaye, ortaklık yapısı ve yönetim yapısı değişiklikleri,
l- Şirketin gerçek kişi nihai hakim pay sahibi/sahipleri, dolaylı ve karşılıklı iştirak
ilişkilerinden arındırılmak sureti ile gösteren ortaklık yapısı tablosu,
m- Varsa mevzuat hükümlerine aykırı uygulamalar nedeni ile alınan cezalar ve
gerekçesine ilişkin açıklama,
n- Şirket faaliyetlerini önemli derecede etkileyebilecek mevzuat değişiklikleri,
o- Şirket aleyhine açılan önemli davalar ve olası sonuçları; kamu otoriteleri tarafından
yapılan uyarı, ihtar veya verilen idari para cezası ve benzeri bilgiler,
p- Kar dağıtım politikası; kar dağıtımı yapılmayacaksa gerekçesi,
r- Satışlar, verimlilik, piyasa payı, gelir yaratma kapasitesi, karlılık, borç/öz kaynak
oranı ve benzeri konularda ileriye dönük beklentiler,
s- Genel kurulların fonksiyonu, pay sahiplerinin sahip olduğu haklar ve bu hakların
kullanılmasına ilişkin esasların açıklandığı metinlere ulaşım bilgileri,
t- Şirketin yatırım danışmanlığı, yatırım analizi ve derecelendirme gibi konularda
hizmet aldığı kurumlarla arasında çıkan çıkar çatışmaları ve çıkar çatışmasını önlemek için
şirketçe alınan tedbirler.
3.2.3. Yıllık faaliyet raporunda istatistiki bilgilere ve grafiklere yer verilir.
3.2.4. Periyodik mali tablo ve raporlarda, yeri geldikçe daha açıklayıcı olmak amacıyla,
mevzuatın talep ettiği bilgilere ek açıklamalar getirilir.
3.2.5. Yıllık faaliyet raporunda, çalışanların sosyal hakları, mesleki eğitim ve çevre
korumasına ilişkin hususlara da yer verilebilir. (T)
4. Bağımsız Denetimin İşlevi
4.1. Bağımsız denetim kuruluşları ve bu kuruluşlarda istihdam edilen denetim
elemanlarının bağımsızlığı esastır. Bağımsızlık ilkesi; bağımsız denetim faaliyetlerinin,
bağımsız denetçinin mesleki takdir ve tarafsızlığını zedeleyebilecek nitelikteki herhangi bir
ilişki, çıkar veya etkiden etkilenmeksizin yürütülmesini ifade eder.
199
4.2. Bağımsız denetim kuruluşları belirli aralıklarla rotasyona tabi tutulur.
4.2.1. Şirket yönetim kurulu tarafından bir bağımsız denetim kuruluşu; sürekli ve/veya
özel denetimlerde en çok 5 hesap dönemi için seçilir.
4.2.2. Şirketin aynı bağımsız denetim kuruluşu ile yeniden sürekli ve/veya özel denetim
sözleşmesi imzalayabilmesi için en az 2 hesap döneminin geçmesi zorunludur.
4.3. Bağımsız denetim faaliyeti ile danışmanlık faaliyetleri birbirinden ayrılır.
4.3.1. Bağımsız denetim kuruluşları ve bu kuruluşlarda istihdam edilen denetim
elemanları ile diğer personel bağımsız denetim hizmeti verdikleri şirketlere, bağımsız denetim
hizmeti verdikleri dönemde, bedelli veya bedelsiz olarak danışmanlık hizmetleri veremezler.
4.3.2. Bağımsız denetim kuruluşunun yönetim veya sermaye bakımından doğrudan ya
da dolaylı olarak hakim bulunduğu bir danışmanlık şirketi ve çalışanları, bağımsız denetim
kuruluşunun hizmet verdiği şirkete, aynı dönem için danışmanlık hizmeti veremez. Bu
kapsama, bağımsız denetim kuruluşunun gerçek kişi ortakları ve yöneticileri tarafından
verilen danışmanlık hizmetleri de dahildir.
5. Ticari Sır Kavramı ve İçerden Öğrenenlerin Ticareti
5.1. Ticari sır niteliğindeki bilgilerin belirlenmesinde, şirketin şeffaflığı ile çıkarlarının
korunması arasındaki denge gözetilir. (T)
5.1.1. Ticari sır niteliğindeki bilgiler; mevcut durum itibarı ile veya potansiyel olarak
ticari değeri olan, üçüncü şahıslar tarafından bilinmeyen, normal durumda erişilmesi mümkün
olmayan, bilgi sahibinin gizliliğini korumayı hedeflediği bilgilerdir.
5.1.2. Şirketin ticari sırlarının güvenliği ve korunması esastır. Ancak menfaat
sahiplerinin bilgi alma hakkının kullanılmasında, şirket doğruluk, dürüstlük ve iyi niyet
kurallarına uymakla yükümlüdür.
5.2. İçerden öğrenilen bilgilerin kullanımının önlenmesi için gerekli her türlü tedbir
alınır. Şirketin sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek nitelikteki bilgiye
ulaşabilecek konumdaki yöneticilerin ve hizmet aldığı diğer kişi/kurumların listesini hazırlar
ve bilgilendirme politikalarında yer alan esaslar çerçevesinde kamuya duyurur.
6. Kamuya Açıklanması Gereken Önemli Olay Ve Gelişmeler
Aşağıda yer alan önemli durumlar, şirketin finansal durumuna ve faaliyet sonuçlarına
olan etkisi ile birlikte derhal kamuya açıklanır;
a- Şirket aleyhine ve/veya şirket tarafından önemli tutarlarda bir davanın açılması veya
açılmış olan bir davanın karara bağlanması,
b- Şirket faaliyetlerinin bir bölümü veya tamamının dışarıdan kişi veya kuruluşlarca
yerine getirilmesi (faaliyet aktarımı) hususunda bir anlaşma yapılması,
c- Alacakların önemli bir bölümünün tahsilinin şüpheli hale gelmesi,
d- Ana şirkette, iştirak/bağlı şirketlerde ve müşterek yönetime tabi şirketlerde yönetim
ve sermaye ilişkisi bakımından önemli değişiklik olması,
e- Sermaye piyasası araçlarının kayda alınmasından sonra halka arzından önce kamuya
açıklanmış olan bilgilerde bir değişiklik olması veya yeni bir gelişmenin ortaya çıkması,
f- Şirketin son 5 işgünü içinde hisse fiyatında %25’ten fazla azalış veya artış olması,
g- Şirketin öncelikli faaliyet konularındaki değişiklikler,
h- Bağımsız denetim şirketinin değişmesi veya görevden çekilmesi, bağımsız denetim
sözleşmesinin feshi,
i- Şirket özel durum açıklama formlarında veya diğer rapor ve belgelerde daha önce
kamuya açıklanmamış esas sözleşme veya iç düzenleme değişiklikleri,
j- Şirketin gelirlerinin oluşumunda önemli paya sahip bir müşteri ve/veya faaliyetlerinde
önemli bir paya sahip olan tedarikçi ile olan iş ilişkisinin, bir önceki döneme göre önemli
ölçüde azalması/artması veya sona ermesi,
k- Bir yükümlülüğün ifa edilmemesi veya artmasına sebep olan ve şirket için önemlilik
arz eden doğrudan veya şarta bağlı önemli yükümlülüklere neden olan olaylar,
l- Önemli tutarda, olağanüstü bir zararın veya karın ortaya çıkması ya da şirketin
karlılığını veya zararını önemli ölçüde etkileyebilecek her türlü bilgi,
200
m- Derecelendirme kuruluşunun şirket ve sermaye piyasası aracı ile ilgili olarak verdiği
derecelendirme notu ile buna ilişkin değişiklikler,
n- Şirketin ihraç ettiği menkul kıymetin işlem gördüğü borsanın kotasyon şartları
karşısındaki durumunun değişmesi, kotasyon şartlarından birini yerine getirememesi veya
borsa kotundan çıkarılması,
o- Şirketin finansal yükümlülüklerini zamanında yerine getirememesi, aciz halinde
bulunduğunu gösteren emarelerin ortaya çıkması, borçlarının ertelenmesi veya yeniden
yapılandırılması talebinde bulunması,
p- Şirketin konkordato talebinde bulunması, iflasının istenmesi veya mahkemenin
şirketin iflasına karar vermesi, tasfiye sürecine girmesi,
r- Şirketin çağrıda bulunarak hisse senedi veya vekalet toplamaya karar vermesi;
çağrıda bulunarak hisse senedi toplanması yükümlülüğünün ortaya çıkması ve bu konuda
yapılacak işlemler.
BÖLÜM III - MENFAAT SAHİPLERİ
Menfaat sahibi, işletmenin hedeflerine ulaşmasında ve faaliyetlerinde ilgisi olan
herhangi bir kimse, kurum veya çıkar grubu olarak nitelendirilmektedir. Bu kişi veya
grupların işletme ile sözleşmeye dayalı bir ilişkisi olabileceği gibi, ilişkinin sözleşmeye
dayanmadığı durumlar da olabilir. Şirketle ilgili menfaat sahipleri pay sahipleri ile birlikte
çalışanları, alacaklıları, müşterileri, tedarikçileri, sendikaları, çeşitli sivil toplum kuruluşlarını,
devleti ve hatta şirkete yatırım yapmayı düşünebilecek potansiyel tasarruf sahiplerini de içerir.
Ancak, pay sahipleri İlkeler içerisinde ayrı bir bölüm olarak ele alındığından, bu bölümde
menfaat sahibi kavramı daraltılarak, esas itibarıyla şirket ile doğrudan ilişki içerisinde
bulunan üçüncü kişileri ifade etmek üzere kullanılmıştır.
Menfaat sahipleri şirketin iyi bir şekilde yönetilmesinden ve sermayenin korunmasından
yarar sağlarlar. Şirket faaliyetlerinin, kamuyu aydınlatma ilkeleri çerçevesinde dürüst,
güvenilir ve kamuya açık olması da, menfaat sahiplerinin şirketin durumu hakkında
bilgilenmelerini temin eder. Bu anlamda kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanması, menfaat
sahipleri için önem arz etmektedir.
Şirket, menfaat sahipleri ile işbirliği içerisinde olmanın uzun dönemde kendi menfaatine
olacağını dikkate alarak, menfaat sahiplerinin mevzuat, karşılıklı anlaşma ve sözleşmelerle
elde ettikleri haklarına saygı duymalı ve bu hakları korumalıdır. Bu hakların korunması
esnasında, şirket ile menfaat sahipleri ve menfaat sahiplerinin kendi arasında oluşabilecek
çıkar çatışmalarının en aza indirilebilmesini teminen, dengeli yaklaşımlar içerisinde olmalı ve
bu haklar, birbirinden bağımsız olarak değerlendirilmelidir.
Ülkemiz mevzuatında olduğu gibi, incelenen çeşitli ülke örneklerinde de menfaat
sahiplerinin haklarının genellikle mevzuat (borçlar kanunu, icra-iflas kanunu, iş kanunu vb.)
ile korunduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede, genel olarak, menfaat sahiplerine ilişkin
konulara kurumsal yönetimle ilgili düzenlemelerde ayrı bir bölüm olarak yer verilmediği
görülmekle birlikte, ayrı bir başlık halinde ele alındığı örnekler de mevcuttur. Örneğin,
çalışanların şirket yönetimine katılımı ile ilgili olarak Avrupa Birliğinde çeşitli düzenlemeler
yapılmakta olup, çalışanların şirket yönetimine katılımı hususu, kurumsal yönetim ilkelerinde
de giderek daha fazla gündeme gelmektedir.
Bu bölümde genel olarak menfaat sahiplerine yönelik temel şirket politikası üzerinde
durulmuş, menfaat sahiplerinin şirket yönetimine katılımının desteklenmesi ve şirket
sermayesinin korunmasına özen gösterilmesi vurgulanmış, menfaat sahiplerinin yeterli
düzeyde bilgilendirilmeleri ve şirketin menfaat sahipleri ile ilişkileri konularında tavsiyelerde
bulunulmuştur.
1. Menfaat Sahiplerine İlişkin Şirket Politikası
1.1. Şirketin kurumsal yönetim uygulamaları, menfaat sahiplerinin mevzuat ve karşılıklı
sözleşmelerle düzenlenen haklarını garanti altına alır.
201
1.1.1. Menfaat sahiplerinin mevzuat ve sözleşmelerle korunan haklarının ihlali halinde
etkili ve süratli bir tazmin imkanı sağlanır. Şirket, mevzuat ile menfaat sahiplerine sağlanmış
olan tazminat gibi mekanizmaların kullanılabilmesi için gerekli kolaylığı gösterir.
1.1.2. Menfaat sahiplerinin haklarının mevzuat ile düzenlenmediği durumlarda, menfaat
sahiplerinin çıkarları iyi niyet kuralları çerçevesinde ve şirket imkanları ölçüsünde, şirketin
itibarı da gözetilerek korunur.
1.1.3. Menfaat sahipleri, haklarının korunması ile ilgili şirket politikaları ve prosedürleri
hakkında yeterli bir şekilde bilgilendirilir.
1.1.4. Şirket ile menfaat sahipleri arasında yaşanabilecek anlaşmazlıkların
giderilmesinde ve çözüme ulaştırılmasında şirket öncü rol oynar.
1.1.5. Şirketlerin kurumsal yönetim yapısı çalışanlar ve temsilcileri dahil tüm menfaat
sahiplerinin yasal ve etik açıdan uygun olmayan işlemlere ilişkin kaygılarını yönetime
iletilmesine imkan tanımalı ve bu hakkı korunmalıdır.
1.2. Menfaat sahipleri arasında çıkar çatışmaları ortaya çıktığında veya bir menfaat
sahibinin birden fazla çıkar grubuna dahil olması durumunda, sahip olunan hakların
korunması açısından mümkün olduğunca dengeli bir politika izlenir, her bir hakkın
birbirinden bağımsız olarak korunması hedeflenir. (T)
2. Menfaat Sahiplerinin Şirket Yönetimine Katılımının Desteklenmesi
Başta şirket çalışanları olmak üzere menfaat sahiplerinin şirket yönetimine katılımını
destekleyici mekanizma ve modeller şirket faaliyetlerini aksatmayacak şekilde geliştirilir. (T)
- Şirket tarafından benimsenen söz konusu mekanizma ve modeller mümkün olduğunca
şirketin iç düzenlemelerinde veya esas sözleşmesinde yer alır.
- Bu uygulamaların başında şirket çalışanlarının yönetim kurulunda temsiline imkan
verilmesi ve şirketi ilgilendiren önemli kararlarda menfaat sahiplerinin görüşlerinin alınması
gelir.
- Belirlenen mekanizma ve modeller çerçevesinde, bir grup menfaat sahibine, şirketin
yönetim ve faaliyetlerini izleme konusunda bir ayrıcalık tanınması halinde, bu ayrıcalık
nedeniyle öğrenilen ticari sır niteliğindeki bilgiler, diğer menfaat grupları ile aralarında fırsat
eşitliğini bozacak şekilde kullanılmaz ve kullandırılmaz.
3. Şirket Malvarlığının Korunması
Yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler menfaat sahiplerini zarara uğratmak kastıyla
malvarlığının azalmasına yol açacak tasarruflarda bulunamaz.
4. Şirketin İnsan Kaynakları Politikası
4.1. İşe alım politikaları oluşturulurken ve kariyer planlamaları yapılırken, eşit
koşullardaki kişilere eşit fırsat sağlanması ilkesi benimsenir.
4.1.1. Personel alımına ilişkin kriterler yazılı olarak belirlenir ve uygulamada bu
kriterlere uyulur.
4.1.2. Eğitim, terfi ettirme hususlarında çalışanlara eşit davranılır, çalışanların bilgi,
beceri ve görgülerini arttırmalarına yönelik eğitim planları yapılır ve eğitim politikaları
oluşturulur.
4.2. Katılımcı bir yönetim ortamının oluşturulmasını teminen, şirketin finansal
imkanları, ücret, kariyer, eğitim, sağlık gibi konularda çalışanlara yönelik bilgilendirme
toplantıları yapılarak görüş alışverişinde bulunulur.
4.3. Çalışanlar ile ilgili olarak alınan kararlar veya çalışanları ilgilendiren gelişmeler
çalışanlara veya temsilcilerine bildirilir.
4.4. Şirket çalışanlarının görev tanımları ve dağılımı ile performans ve ödüllendirme
kriterleri yöneticiler tarafından belirlenir ve çalışanlara duyurulur. Çalışanlara verilen ücret ve
diğer menfaatlerin belirlenmesinde verimliliğe ve diğer önemli görülen faktörlere dikkat
edilir.
4.5. Çalışanlar için güvenli çalışma ortam ve koşulları sağlanır ve bu ortam ve koşullar
sürekli olarak iyileştirilir.
202
4.6. Çalışanların özlük hakları ile çalışma ortamı ve koşullarındaki değişikliklere ilişkin
kararlarda ilgili sendikalardan görüş alınır.
4.7. Çalışanlar arasında ırk, din, dil ve cinsiyet ayrımı yapılmaması, insan haklarına
saygı gösterilmesi ve çalışanların şirket içi fiziksel, ruhsal ve duygusal kötü muamelelere
karşı korunması için önlemler alınır.
5. Müşteriler ve Tedarikçilerle İlişkiler
5.1. Şirket, mal ve hizmetlerinin pazarlamasında ve satışında müşteri memnuniyetini
sağlayıcı her türlü tedbiri alır.
5.1.1. Müşterinin satın aldığı mal ve hizmete ilişkin talepleri süratle karşılanır ve
gecikmeler hakkında süre bitimi beklenmeksizin müşteriler bilgilendirilir.
5.1.2. Mal ve hizmetlerde kalite standartlarına uyulur ve standardın korunmasına özen
gösterilir. Bu amaçla kaliteye ilişkin belirli bir garanti sağlanır. Standardın altında kalan mal
ve hizmetler telafi ve tazmin edilir.
5.2. Ticari sır kapsamında, müşteri ve tedarikçiler ile ilgili bilgilerin gizliliğine özen
gösterilir.
5.3. Şirket ile müşteriler ve tedarikçiler arasında haksız menfaatten uzak iyi ilişkiler
kurulması ve taraflar arasında yapılan anlaşma koşullarına uyum sağlanması için şirketçe
gerekli önlemler alınır. (T)
6. Etik Kuralları
Şirketin faaliyetleri, yönetim kurulu tarafından hazırlanan, genel kurulun bilgisine
sunulan ve kamuya açıklanan etik kuralları çerçevesinde yürütülür. Oluşturulan etik kuralları
ile ilgili uygulamalar kamuya açıklanır.
7. Sosyal Sorumluluk
Şirket, sosyal sorumluluklarına karşı duyarlı olur; çevreye, tüketiciye, kamu sağlığına
ilişkin düzenlemeler ile etik kurallara uyar ve bu konulardaki politikalarını kamuya açıklar.
BÖLÜM IV - YÖNETİM KURULU
Yönetim kurulu, genel kurulda pay sahiplerinin kendisine vermiş olduğu yetki
doğrultusunda, mevzuat, esas sözleşme, şirket içi düzenlemeler ve politikalar çerçevesinde
yetki ve sorumluluklarını kullanır ve şirketi temsil eder.
Yönetim kurulu bir şirketin stratejik karar alma, temsil ve en üst seviyede yürütme
(yönetim) organıdır. Yönetim kurulu kararlarını alırken ve bunları uygularken, şirketin piyasa
değerinin mümkün olan en üst seviyeye çıkarılmasını hedefler. Yönetim kurulu bunun bilinci
içerisinde şirket işlerini, pay sahiplerinin uzun vadeli ve istikrarlı bir kazanç sağlamasını
temin edecek şekilde yürütür. Bunu yaparken, pay sahipleri ile şirketin büyüme gereği
arasındaki hassas dengenin de bozulmamasına özen gösterir.
Yönetim kurulu üyeleri görevlerini rasyonel şekilde ve iyi niyet kuralları çerçevesinde,
şirketin çıkarları ile pay ve menfaat sahipleri arasındaki hassas dengeyi gözeterek yerine
getirirler. Yönetim kurulu üyeleri, şirket hakkındaki gizli ve kamuya açık olmayan ve/veya
ticari sır niteliğindeki bilgileri, ilgili mevzuatı da dikkate alarak, kendi, eşleri ve üçüncü
kişilerin çıkarları için kullanmazlar.
Yönetim kurulu, etkinliğinin en üst düzeyde olmasını ve her türlü çıkar çatışmasından
ve etkiden uzak, karar alma, yürütme ve temsil görevlerini bağımsız bir şekilde yerine
getirmesini sağlayacak şekilde oluşturulur. Yönetim kurulu üyelerinin yetenek, beceri ve
deneyim düzeyleri ile bağımsızlık derecesi, yönetim kurulunun performans düzeyini ve
başarısını belirlemekte ve şirketin hedefe ulaşmadaki başarısını doğrudan etkilemektedir.
Yönetim kurulunda yer alan bağımsız üyelerin, şirketin, pay ve menfaat sahiplerinin
çıkarlarını her şeyin üstünde tutabilme ve kararlarda tarafsız olabilme avantajına doğal olarak
sahip oldukları kabul edilmektedir. Bu çerçevede bağımsız üyelerin yönetim kurulunda
çoğunlukta bulunması, bir şirkette kurumsal yönetimin doğru ve tarafsız olarak
uygulanmasının önemli unsurlarından bir tanesidir. Ancak ülke uygulamalarına bakıldığında,
bu konunun her ülkenin özgün koşulları çerçevesinde farklı değerlendirildiği de bir gerçektir.
Ülkemiz uygulamaları da dikkate alınarak, İlkelerde bağımsızlığa ilişkin kriterlere yer
203
verilmiş ve yönetim kurulunun sayısının ikiden az olmamak üzere, en az üçte birinin bu
kriterleri sağlayan bağımsız üyelerden oluşması tavsiye edilmiştir. Hiç kuşkusuz ülkemize
özgü koşullardaki değişiklikler ile birlikte bu sayının ve oranın arttırılması hedeflenmelidir.
Diğer taraftan İlkelerde yönetim kurulu tarafından oluşturulacak komitelerin başkanlarının
bağımsız üye olması önerildiğinden, ikiden fazla komite oluşturulması durumunda, yönetim
kurulundaki bağımsız üye sayısı buna uygun olarak arttırılmalıdır.
Yönetim kurulu ve yöneticiler, şirketin misyonu ve vizyonu çerçevesinde, bir şirketin
belirlemiş olduğu hedeflere ulaşmasında esas sorumludur. Bu itibarla, yönetim kurulu ve
yöneticiler şeffaf bir şekilde performans değerlendirmesine tabi tutulmalı ve ödüllendirme
veya göreve son verme bu esaslar çerçevesinde gerçekleştirilmelidir. Görevlerini gerektiği
gibi yerine getirmemeleri nedeni ile şirketi ve dolayısıyla pay sahiplerini zarara uğratan
yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler, sebep oldukları zararı şirkete ve pay sahiplerine
ödemelidirler. Bu yol ile hem şirketin kayıpları engellenebilir, hem de bu kişilerin
kendilerinden beklendiği şekilde sorumlu hareket etmeleri sağlanabilir.
Yönetim kurulu çalışmalarını daha sağlıklı yürütebilmek için komiteler oluşturabilir. Bu
komitelerin oluşumu, yapısı ve çalışma ilkeleri, yönetim kurulunun profesyonel bir
yaklaşımla ve sağlıklı bir şekilde çalışmasını ve böylelikle şirketin kurumsal yönetim
ilkelerine göre işlemesinin temelini oluşturur. Komitelerin başkanları bağımsız yönetim
kurulu üyelerinden seçilmelidir. Diğer taraftan, her bir komiteyi oluşturan üyelerin,
çoğunluğunun, icrada görevli olmayan yönetim kurulu üyeleri arasından ve şeffaf bir şekilde
seçilmesi kurumsal yönetimin işlemesi açısından önemlidir. Bir çok ülkede, denetimden
sorumlu komite, kurumsal yönetim komitesi, stratejik planlama komitesi, insan kaynakları ve
ödüllendirme komitesi, uzlaşma komitesi ve etik komitesi adları altında çeşitli komiteler
kurulduğu gözlemlenmektedir.
1. Yönetim Kurulunun Temel Fonksiyonları
1.1. Yönetim kurulu bir şirketin en üst seviyede stratejik karar alma, yürütme (yönetim)
ve temsil organıdır. Yönetim kurulu, şirketin misyonunu/vizyonunu belirler ve kamuya
açıklar.
1.2. Yönetim kurulu yöneticiler tarafından oluşturulan stratejik hedefleri onaylar.
1.3. Yönetim kurulu, sürekli ve etkin bir şekilde, şirketin hedeflerine ulaşma derecesini,
faaliyetlerini ve geçmiş performansını gözden geçirir. Bunu yaparken her konuda uluslararası
standartlara uyum sağlamaya çalışır. Gerektiği durumda gecikmeden ve sorun ortaya
çıkmadan önce önlem alır.
1.3.1. Etkin gözden geçirme; şirket faaliyetlerinin, onaylanan yıllık finansman ve iş
planlarının gerçekleşme düzeyinin; finansal durum ve faaliyet sonuçlarının muhasebe
kayıtlarına yansıtılmasında mevcut mevzuat ve uluslararası muhasebe standartlarına
uyumunun ve şirket ile ilgili finansal bilginin doğruluk derecesinin ortaya çıkarılmasını ifade
eder.
1.3.2. Yönetim kurulu, başta pay sahipleri olmak üzere şirketin menfaat sahiplerini
etkileyebilecek olan şirketin karşı karşıya kalabileceği risklerin etkilerini en aza indirebilecek
bir risk yönetim ve iç kontrol mekanizması oluşturur ve bunun sağlıklı olarak işlemesi için
gerekli önlemleri alır.
1.3.3. Yönetim kurulu görev ve sorumluluklarını sağlıklı olarak yerine getirmek
amacıyla komiteler oluşturur.
1.3.4. Yönetim kurulu, yöneticilerin pozisyonlarına uygun gerekli nitelikleri taşımasını
gözetir. Yönetim kurulu nitelikli personelin uzun süre şirkete hizmet etmesini sağlamaya
yönelik teşvik ve önlemleri alır. Yönetim kurulu gerekli gördüğü takdirde yöneticileri vakit
geçirmeksizin görevden alır ve yerlerine bu görevlere uygun ve nitelikli yenilerini atar.
1.4. Yönetim kurulu, şirket faaliyetlerinin mevzuata, esas sözleşmeye, iç düzenlemelere
ve oluşturulan politikalara uygunluğunu gözetir.
1.5. Yönetim kurulu şirket ile pay sahipleri arasında yaşanabilecek anlaşmazlıkların
giderilmesinde ve çözüme ulaştırılmasında öncü rol oynar.
204
1.5.1. Yönetim kurulu pay sahiplerinin haklarının kullanılmasında mevzuata, esas
sözleşme hükümlerine, şirket içi düzenlemelere ve oluşturulan politikalara tam olarak
uyulmasını sağlar ve bu amaca yönelik olarak kurumsal yönetim komitesi ve bünyesinde
oluşturulan pay sahipleri ile ilişkiler birimi ile yakın işbirliği içerisinde olur.
1.5.2. Yönetim kurulu, pay sahipleri ile şirket ve/veya şirket çalışanları arasında
anlaşmazlık çıkmaması için gerekli tedbirleri alır, anlaşmazlık çıkması durumunda ise çözüm
önerileri geliştirir.
2. Yönetim Kurulunun Faaliyet Esasları ile Görev ve Sorumlulukları
2.1. Yönetim kurulu faaliyetlerini eşitlikçi, şeffaf, hesap verebilir ve sorumlu bir şekilde
yürütür.
2.2. Yönetim kurulunun yetki ve sorumlulukları; fonksiyonları ile tutarlı ve hiçbir
şüpheye yer bırakmaksızın, her bir yönetim kurulu üyesi, yönetici ve genel kurula tanınan
yetki ve sorumluluklardan açıkça ayrılabilir ve tanımlanabilir biçimde şirketin esas
sözleşmesinde yer alır. Bu çerçevede yönetim kurulu üyeleri arasında görev dağılımı yapılır.
Yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin yetki ve sorumlulukları açık ve anlaşılabilir olur;
faaliyet raporunda yer alır ve kamuya açıklanır.
2.3. Yönetim kurulu üyesi görevini basiretli biçimde ve iyi niyet kuralları çerçevesinde
yerine getirir. Görevin basiretli ve iyi niyet kuralları çerçevesinde ifa edilmesi, benzer
durumlarda ve benzer koşullar altında, asgari olarak gösterilmesi gereken dikkat ve özenin
gösterildiği anlamına gelir.
2.4. Yönetim kurulu üyelerinin, görevlerini tam olarak yerine getirebilmelerini teminen
her türlü bilgiye zamanında ulaşmaları sağlanır.
2.4.1. Yönetim kurulu üyelerinin, şirketi önemli ölçüde etkileyen gelişmelerden
zamanında ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesini sağlayacak mekanizmalar oluşturulur.
Yönetim kurulu görev ve sorumluluklarını yerine getirirken yöneticiler ile sürekli ve etkin
işbirliği içerisinde olur.
2.4.2. Gerekli görülen durumlarda yöneticiler yönetim kurulu toplantılarına katılır.
2.4.3. Yönetim kuruluna bilgi akışının aksamasını engelleyici hareketlerde bulunan
şirket çalışanlarına gerektiğinde uyarı ve iş akdinin sona erdirilmesine kadar giden yaptırımlar
uygulanır. Buna ilişkin esaslar şirketin iç düzenlemelerinde ve/veya esas sözleşmesinde yer
alır.
2.4.4. İcrada görevli olan üye dışındaki yönetim kurulu üyeleri de, görevlerinin ifası
sırasında yeterli bilginin kendilerine sunulmadığını ileri sürerek sorumluluktan kurtulamazlar.
Bu nedenle kendilerine sunulan bilgilerle sınırlı kalmadan, gerek gördükleri takdirde ilave
bilgi talep ederler.
2.5. Yönetim kurulu üyeleri mevzuat, esas sözleşme ve genel kurulun kendilerine
yüklediği görevleri kasten veya ihmalen yerine getirmemeleri halinde müteselsilen sorumlu
olur.
2.6. Yönetim kurulu üyesi, pay sahipleri aleyhine sonuç doğurabilecek baskılara boyun
eğmez ve maddi menfaat kabul etmez. Yönetim kurulu, bu hususlara oluşturulan etik
kurallarında yer verir ve bu kuralların tüm şirket çalışanları tarafından da uygulanmasını
sağlayıcı önlemleri alır.
2.7. Yönetim kurulu üyesinin şirket işleri için yeterli zaman ayırması esastır. Bu
kapsamda, üyenin şirket dışında başka görev veya görevler alması belli kurallara bağlanır ve
sınırlandırılır.
2.8. Yönetim kurulu üyesi prensip olarak şirket ile işlem yapamaz ve rekabet edemez.
Böyle bir durum ortaya çıktığı veya öğrenildiği takdirde ilgili yönetim kurulu üyesi
derhal yönetim kurulunu ve denetleme kurulunu yazılı olarak bilgilendirir. Yapılacak ilk
genel kurul toplantısında bu konuda ayrıca pay sahiplerine bilgi verilir, kamuya açıklanır ve
faaliyet raporunda yer verilir. Yönetim kurulu üyelerinin şirket ile işlem yapabilmesi ve
rekabet edebilmesi ancak pay sahiplerinin ¾’ünün onayı ile mümkündür. Bu husus şirket esas
sözleşmesinde düzenlenir.
205
2.9. Yönetim kurulu üyesi şirket ile ilgili gizli ve/veya ticari sır niteliğindeki bilgileri
kamuya açıklayamaz. Bu husus şirketin etik kurallarında yer alır. Yönetim kurulu bu
bilgilerin şirketin diğer çalışanları tarafından da şirket dışına çıkarılmasını önlemeye yönelik
gerekli tedbirleri alır.
2.10. Yönetim kurulu üyesi, şirket hakkındaki gizli ve kamuya açık olmayan bilgiyi
kendisi veya başkaları lehine kullanamaz, şirket hakkında yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz
bilgi veremez, haber yayamaz ve yorum yapamaz.
2.11. Yöneticiler şirketin iflası halinde; iflasın istenmesinden önceki son üç yıl içinde
her ne ad altında olursa olsun hizmetlerine karşılık aldıkları ve emsallerine göre bariz
derecede farklı olan maddi menfaatin fazla olan kısmını şirkete iade ederler. (T)
2.12. Yönetim kurulu üyeleri, şirkette göreve başlamadan önce, mevzuata, esas
sözleşmeye, şirket içi düzenlemelere ve oluşturulan politikalara uyacaklarını ve uymadıkları
takdirde şirketin, pay ve menfaat sahiplerinin bu nedenle uğrayacakları zararları müteselsilen
karşılayacaklarını yazılı olarak beyan ederler. (T)
2.13. Yönetim kurulu; periyodik mali tabloların mevcut mevzuat ve uluslar arası
muhasebe standartlarına uygun olarak hazırlanmasından, sunulmasından ve gerçeğe
uygunluğu ile doğruluğundan sorumludur. Yönetim kurulu, periyodik mali tablolar ve yıllık
faaliyet raporunun kabulüne dair ayrı bir karar alır.
2.13.1. Dipnotları ile birlikte periyodik mali tabloların ve yıllık faaliyet raporunun ilanı
ve bildirimi sırasında bunların; icra başkanı/genel müdür tarafından, bunların
hazırlanmasından sorumlu bölüm başkanı veya bu sorumluluğu üstlenmiş görevli ile yönetim
kurulunca bir iş bölümü yapılmış ise bunların hazırlanmasından sorumlu yönetim kurulu
üyesi tarafından aşağıdaki asgari açıklamaları içeren bir beyan hazırlanır ve imzalanır.
Kamuya yapılacak açıklamalarda bu konuya yer verilir. Bu beyanda asgari olarak;
a- Periyodik mali tablo ve dipnotlarının, yıllık faaliyet raporunun kendileri tarafından
incelendiği,
b- Şirketteki yetki ve sorumlulukları dahilinde ve sahip oldukları bilgiler çerçevesinde,
periyodik mali tablo ve dipnotlarının, yıllık faaliyet raporunun önemli konularda gerçeğe
aykırı bir açıklama, ya da açıklamanın yapıldığı tarih itibarıyla yanıltıcı olması sonucunu
doğurabilecek herhangi bir eksiklik içermediği,
c- Şirketteki yetki ve sorumluluk alanında sahip oldukları bilgiler çerçevesinde,
periyodik mali tablo ve dipnotlarının, yıllık faaliyet raporunun, ilgili olduğu dönem itibarı ile,
şirketin finansal durumu ve faaliyet sonuçları hakkında gerçeği doğru biçimde yansıttığı,
hususları yer alır.
2.13.2.Yönetim kurulu; dipnotları ile birlikte periyodik mali tablo ve yıllık faaliyet
raporlarını imzalamakla yükümlü olan sorumlu kişilerin 4, şirket ve konsolide mali tablolar
kapsamına giren bağlı ortaklıklar, iştirakler ve müşterek yönetime tabi şirketler ile ilgili
önemli bilgilere ulaşmasını sağlayacak tedbirleri alır.
2.13.3. İmza yükümlüsü kişiler, gerek şirketin iç kontrol sistemiyle, gerekse
kendilerinin bilgiye ulaşma süreci ile ilgili eleştiri ve önerilerini şirket yönetim kuruluna,
denetimden sorumlu komiteye, şirketin denetimini yapmakta olan bağımsız denetim
kuruluşuna bildirir.
2.14. Yönetim kurulunun temel fonksiyonlarının haricinde, komitelerin görüş ve
önerilerini de dikkate alarak, yerine getireceği başlıca görev ve üstleneceği sorumlulukları
şunlardır;
a- Şirketin yıllık bütçe ve iş planlarını onaylamak,
b- Şirketin yıllık faaliyet raporlarını hazırlamak ve genel kurula sunmak üzere
kesinleştirmek;
c- Genel kurul toplantılarının mevzuata ve şirket esas sözleşmesine uygun olarak
yapılmasını sağlamak; genel kurul kararlarını yerine getirmek,
d- Şirketin son bilançosundaki aktif toplamının %10’unu aşan önemli miktarlardaki
harcamaların kullanımlarını kontrol etmek,
206
e- Yöneticilerin kariyer planlarını ve ödüllendirilmelerini onaylamak,
f- Şirketin pay sahipleri, menfaat sahipleri ve halkla ilişkilerine yönelik politikaları
belirlemek,
g- Şirketin bilgilendirme politikasını belirlemek,
h- Şirket ve çalışanları için etik kuralları belirlemek,
i- Komitelerin çalışma esaslarını belirlemek; etkin ve verimli çalışmalarını sağlamak;
j- Şirket organizasyon yapısının günün koşullarına cevap vermesini teminen gerekli
tedbirleri almak,
k- Önceki yönetim kurullarının faaliyetlerini incelemek.
2.15. Yönetim kurulu başkanı, diğer yönetim kurulu üyeleri ve icra başkanı/genel
müdür ile görüşerek yönetim kurulu toplantılarının gündemini belirler.
2.16. Yönetim kurulu toplantılarında gündemde yer alan konular açıkça ve her yönü ile
tartışılır. Yönetim kurulu üyesi, toplantılarda muhalif kaldığı konulara ilişkin makul ve
ayrıntılı karşı oy gerekçesini karar zaptına geçirtir ve yazılı olarak şirket denetçilerine iletir.
2.16.1. Yönetim kurulu üyesi, diğer üyeleri yanıltmak amacıyla, toplantılarda görüşülen
konularla ilgili eksik ve taraflı bilgi veremez.
2.16.2. Toplantı esnasında yönetim kurulu üyesi tarafından yöneltilen her türlü soru,
ilke olarak hemen cevaplanır ve karar zaptına geçirilir. Cevaplanamayan sorular ise bir
sonraki toplantının gündemine alınır.
2.17. Yönetim kurulu toplantıları etkin ve verimli bir şekilde planlanır ve
gerçekleştirilir.
2.17.1. Yönetim kurulunun ilk toplantısı seçimini izleyen bir ay içerisinde yapılır. İlk
toplantıda, yönetim kurulu başkanı ve başkan vekilinin seçiminin yanı sıra, görev dağılımı ve
komitelerin oluşturulmasına yönelik kararlar alınır.
2.17.2. Yönetim kurulu üyesi prensip olarak her toplantıya katılır.
2.17.3.Yönetim kurulu toplantısına uzaktan erişim sağlayan her türlü teknolojik
yöntemle iştirak edilir.
2.17.4. Ancak şirketin faaliyetleri ile ilgili önemli konularda toplantıya bütün yönetim
kurulu üyeleri fiilen katılır. Aşağıda yer alan gündem maddeleri, ancak yönetim kurulu
toplantılarına fiilen katılan yönetim kurulu üyeleri tarafından onaylanabilir:
a- Şirketin faaliyet göstereceği konuların belirlenmesi ile iş ve finansman planlarının
onaylanması,
b- Genel kurulun olağan/olağanüstü toplantıya çağırılması ve toplantının organizasyonu
ile ilgili konular,
c- Genel kurula sunulacak yıllık faaliyet raporunun kesinleştirilmesi,
d- Yönetim kurulu başkanının, başkan vekilinin seçilmesi ve yeni üye atanması,
e- İdari birimlerin oluşturulması veya faaliyetlerine son verilmesi,
f- İcra başkanının/genel müdürün atanması veya azledilmesi,
g- Komitelerin oluşturulması,
h- Birleşme, bölünme, yeniden yapılanma; şirketin tamamının veya duran varlıklarının
%10’unun satılması veya %10’unun üzerinde tutarlarda yatırım yapılması; aktif toplamının
%10’un üzerinde tutarlarda gider yapılması,
i- Şirketin temettü politikasının, dağıtılacak dönem karı miktarının tespit edilmesi,
j- Sermaye artırımı veya azaltımı.
2.17.5. Yönetim kurulu düzenli olarak ve önceden planlandığı şekilde en az ayda bir
defa; gerekli görülen hallerde bu süreye bağlı olmadan ve gecikmeksizin toplanır.
2.17.6.Yönetim kurulu üyelerinin toplantıya çağırılmasına ve toplantıya
hazırlanılmasına ilişkin süreçler, tüm yönetim kurulu üyelerinin toplantıya tam olarak
hazırlanmasına olanak sağlayacak şekilde düzenlenir.
2.17.7.Yönetim kurulu toplantısı gündeminde yer alan konular ile ilgili belge ve bilgiler,
toplantıdan en az yedi gün önce yönetim kurulu üyelerinin incelemesine sunulur. Bu
zamanlamaya uymanın mümkün olmadığı hallerde, yönetim kurulu üyelerine eşit bilgi
207
akışının sağlanmasına azami özen gösterilir. Yedi günlük süreye uyulamaması nedeniyle
yönetim kurulu üyelerinden birinin toplantı tarihine itiraz etmesi halinde bu itiraz yönetim
kurulu tarafından değerlendirilir. Yönetim kurulu toplantı dokümanının ne şekilde yönetim
kurulu üyelerine ulaştırılacağı şirket içi düzenlemeler ile yazılı hale getirilir.
2.17.8.Yönetim kurulu üyesi toplantıdan önce, yönetim kurulu başkanına gündemde
değişiklik önerisinde bulunabilir. Toplantıya katılamayan ancak görüşlerini yazılı olarak
yönetim kuruluna bildiren üyenin görüşleri diğer üyelerin bilgisine sunulur.
2.17.9.Yönetim kurulunda her üyenin bir oy hakkı bulunur. Üyelere ağırlıklı oy hakkı
veya olumlu/olumsuz veto hakkı tanınmaz.
2.17.10. Şirket esas sözleşmesinde, pay ve menfaat sahiplerinin yönetim kurulunu
toplantıya davet edebilmesine olanak sağlayacak düzenlemelere yer verilir. Yönetim kurulu,
kurumsal yatırımcı niteliğini haiz veya azınlık pay sahipleri ile esas sözleşmede tanımlanan
menfaat sahiplerinin talebiyle toplanabilir. Davet talebi yönetim kurulu başkanına yapılır.
Yönetim kurulu başkanı, derhal toplantı yapılmasının gerekmediği sonucuna varması halinde,
konuyu ilk yönetim kurulu toplantısının gündemine alır. (T)
2.17.11. Yönetim kurulu toplantılarının ne şekilde yapılacağı şirket içi düzenlemeler ile
yazılı hale getirilir.
2.18. Yönetim kurulu toplantı ve karar nisabına esas sözleşmede yer verilir.
2.19. Yönetim kurulu toplantıları ile ilgili dokümanın düzenli bir şekilde tutulması
amacıyla tüm yönetim kurulu üyelerine hizmet vermek üzere yönetim kurulu başkanına bağlı
bir sekreterya oluşturulur.
2.19.1. Sekreterya, temel olarak, yönetim kurulu üyeleri arasında iletişimi sağlar;
yönetim kurulunun ve komitelerin toplantı hazırlıklarını yapar; toplantı tutanaklarını tutar;
yönetim kurulu duyuruları dahil yapılan yazışmaların düzenli olarak kaydını tutar ve arşivler.
2.19.2. Sekreterya tarafından tutulan kayıtlar, yönetim kurulu üyelerinin incelemesine
açık tutulur.
2.20. Yönetim kurulu üyesi, kendisinin, eş ve üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri
hısımlarının menfaatini ilgilendiren yönetim kurulu toplantılarına katılamaz.
2.21. Yönetim kurulu toplantılarında, bağımsız üyelerin muhalif kaldığı konulara ilişkin
makul ve ayrıntılı karşı oy gerekçeleri kamuya açıklanır.
2.22. Yönetim kurulunun seyahat/toplantı giderlerini, görevi ile ilgili özel çalışma
isteklerini ve benzer masraflarını karşılayacak bir bütçesi olur.
3. Yönetim Kurulunun Oluşumu ve Seçimi
3.1. Yönetim kurulu en üst düzeyde etki ve etkinlik sağlayacak şekilde yapılandırılır.
3.1.1. Yönetim kurulu üyeliğine prensip olarak, yüksek bilgi ve beceri düzeyine sahip,
nitelikli, belli bir tecrübe ve geçmişe sahip olan kişiler aday gösterilir ve seçilir. Buna ilişkin
genel esaslar şirket esas sözleşmesinde yer alır.
3.1.2. Sermaye piyasası mevzuatı, sigortacılık mevzuatı, bankacılık mevzuatı, kara
paranın aklanmasının önlenmesine dair mevzuat ile ödünç para verme işleri hakkında
mevzuata aykırılıktan ve/veya taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi ağır
hapis veya beş yıldan fazla hapis yahut zimmet, nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile
istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları; resmi ihale ve alım satımlara
fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına
teşebbüs ya da iştirak suçlarından dolayı hüküm giymiş olanlar yönetim kurulu üyesi olamaz.
3.1.3. Yönetim kurulu üyesi, şirketin faaliyet alanı ve yönetimi konusunda bilgili, özel
sektör veya kamuda çalışmak sureti ile deneyim kazanmış, tercihen yüksek öğrenim görmüş
nitelikli kişiler arasından seçilir. (T)
3.1.4. Yönetim kurulu üye sayısı, yönetim kurulu üyelerinin verimli ve yapıcı çalışmalar
yapmalarına, hızlı ve rasyonel kararlar almalarına ve komitelerin oluşumu ve çalışmalarını
etkin bir şekilde organize etmelerine olanak sağlayacak şekilde belirlenir.
208
3.1.5. Yukarıda belirtilen genel çerçeve içerisinde; yönetim kurulu üyeliği adaylarında
ayrıca aranacak asgari nitelikler aşağıda yer almaktadır;
a- Mali tablo ve raporları okumak ve analiz edebilmek,
b- Şirketin gerek günlük, gerek uzun vadeli işlemlerinde ve tasarruflarında tabi olduğu
hukuki düzenlemeler hakkında temel bilgiye sahip olmak,
c- Yönetim kurulunun, ilgili bütçe yılı için öngörülen toplantıların tamamına katılma
olanağına ve kararlılığına sahip olmak.
3.1.6. Yukarıda sayılan özellikleri taşımayan kişilerden; diğer özellikleri nedeniyle
yönetim kurulu üyeliğine seçilenlerin, en kısa sürede gerekli eğitimi almaları sağlanır.
Yönetim kurulu üyeleri atandıktan sonra kurumsal yönetim komitesi ayrıntılı bir uyum
programına başlar. Uyum programının hızlı ve verimli bir şekilde tamamlanmasına özen
gösterilir. Bu programda en az aşağıdaki hususlara yer verilir;
a- Yöneticiler ile tanışma ve şirketin üretim birimlerine ziyaretler,
b- Yöneticilerin özgeçmişleri ve performans değerlendirmeleri,
c- Şirketin stratejik hedefleri, güncel durum ve sorunları,
d- Şirketin pazar payı ve finansal performans göstergeleri.
3.2. Yönetim kurulunda icrada görevli olan ve olmayan üyeler bulunur.
3.2.1. Yönetim kurulu başkanı ve icra başkanı/genel müdür aynı kişi olmaması ve
yönetim kurulunun yarısından fazlasının icrada görev almaması sağlanır.
3.2.2. İcrada görevli olmayan yönetim kurulu üyeleri, düzenli olarak kendi aralarında
toplantı yapar.
3.3. Yönetim kurulu üyeleri içerisinde, görevlerini hiç bir etki altında kalmaksızın icra
etme niteliğine ve potansiyeline sahip bağımsız üyeler bulunur.
3.3.1. Yönetim kurulunun, sayısı ikiden az olmamak üzere en az üçte biri bağımsız
üyelerden oluşur. Bağımsız üye sayısının hesaplanmasında küsuratlar izleyen tam sayı olarak
dikkate alınır.
3.3.2. Bağımsız yönetim kurulu üyesine yönetim kurulunun önerisi ve genel kurulun
onayı ile sağlanacak, ücret ve huzur hakkı gibi maddi imkanlar, bağımsızlığı koruyacak
düzeyde olur. Bu amaca yönelik olarak sağlanan maddi imkanlar bağımsızlığı engellemez.
3.3.3. Düzenleyici otoritelerde ve öz düzenleyici kuruluşlarda çalışmış olan meslek
personeli, diğer bağımsızlık şartlarını da taşıdıkları takdirde, bağımsız yönetim kurulu üyesi
olarak seçilebilirler. (T)
3.3.4. Şirketin yönetim kurulunda son altı yıl içerisinde yönetim kurulu üyeliği yapan
bir kişi, yönetim kuruluna bağımsız üye olarak atanamaz.
3.3.5. Aşağıdaki kriterlere uyan yönetim kurulu üyesi “bağımsız üye” olarak
nitelendirilir.
a- Şirket, şirketin ilişkili taraflarından biri veya şirket sermayesinde doğrudan veya
dolaylı olarak %5 veya daha fazla paya sahip hissedarların yönetim veya sermaye bakımından
ilişkili olduğu tüzel kişiler ile kendisi, eşi ve üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımları
arasında son beş yıl içinde istihdam, sermaye veya ticaret anlamında doğrudan veya dolaylı
bir menfaat ilişkisinin kurulmamış olması,
b- Yönetim kuruluna bir pay grubunu temsilen seçilmemiş olması,
c- Başta şirketin denetimini ve danışmanlığını yapan şirketler olmak üzere, yapılan
anlaşmalar çerçevesinde şirketin faaliyet ve organizasyonunun tamamını veya belli bir
bölümünü yürüten şirketlerde çalışmıyor olması ve son beş yıl içerisinde yönetici olarak
görev almamış olması,
d- Son beş yıl içerisinde, şirketin bağımsız denetimini yapan kuruluşlarda istihdam
edilmemiş veya bağımsız denetim sürecinde yer almamış olması,
e- Şirkete önemli ölçüde hizmet ve ürün sağlayan firmaların herhangi birisinde
çalışmamış ve son beş yıl içerisinde yönetici olarak görev almamış olması,
209
f- Eşi veya üçüncü dereceye kadar olan kan ve sıhri hısımları arasında hiçbirisinin
şirkette yönetici, toplam sermayenin %5’inden fazlasını elinde bulunduran veya her halükarda
yönetim kontrolünü elinde bulunduran pay sahibi olmaması,
g- Şirketten yönetim kurulu üyeliği ücreti ve huzur hakkı dışında başka herhangi bir
gelir elde etmiyor olması; yönetim kurulu görevi dolayısıyla hissedar ise sermayede sahip
olduğu payın oranının %1’den fazla olmaması ve bu payların imtiyazlı olmaması.
Haklı gerekçelerin varlığı halinde, yatırımcı haklarını korumayı teminen, Kurul’un
uygun görüşü ile, azami bir yıla kadar geçici bir süreyle sınırlı olmak üzere, yukarıda verilen
bağımsızlık kriterlerinden bir veya birkaçını sağlamayanlar bağımsız yönetim kurulu üyesi
olarak genel kurul tarafından seçilebilir.
3.3.6. Bağımsız yönetim kurulu üyesi, mevzuat, esas sözleşme ve yukarıda yer alan
kriterler çerçevesinde bağımsız olduğuna ilişkin yazılı bir beyanını aday gösterildiği esnada
yönetim kuruluna verir. Yönetim kurulu bağımsız üye adayının bağımsızlık ölçütlerini taşıyıp
taşımadığını değerlendirir ve buna ilişkin değerlendirmesini bir rapora bağlar ve genel kurula
sunar. Bağımsız yönetim kurulu üyesi atamasına ilişkin genel kurul kararı ve gerekçeleri,
karşı oyları ve yönetim kurulu değerlendirme raporunu da içerecek şekilde Şirketin internet
sitesinde açıklanır. Sermayenin yirmide birini temsil eden pay sahipleri tarafından hakkında
olumsuz oy kullanılmış bağımsız yönetim kurulu üyesi adaylarının bağımsız üye olarak
seçilmeleri durumunda, bunların bağımsızlık kriterlerini sağlayıp sağlamadığı Kurul
tarafından değerlendirilir ve karara bağlanır.
3.3.7. Bağımsızlığı ortadan kaldıran bir durum ortaya çıktığı takdirde, değişiklik
bağımsız üye tarafından kamuya duyurulmak üzere derhal yönetim kuruluna iletilir. Bu
durumda asgari bağımsız yönetim kurulu üye sayısının yeniden sağlanmasını teminen,
bağımsızlığını kaybeden yönetim kurulu üyesi ilke olarak istifa eder. Yönetim kurulu bu
durumda ilk genel kurula kadar görev yapmak üzere boşalan üyeliklere bağımsız üye seçer.
Ancak toplantı ve karar nisaplarının oluşmasında sorun yaşanması durumunda, bağımsızlığını
kaybeden üye görevine devam eder. Bu kapsamda yapılan işlemler ayrıca yönetim kurulu
tarafından kamuya en kısa sürede duyurulur.
3.4. Yönetim kurulu üyelerinin seçiminde, birikimli oy sisteminin uygulanmasına
öncelik verilir.
Birikimli oy sisteminin uygulama esasları mevzuat çerçevesinde şirketin esas
sözleşmesinde düzenlenir. Yönetim kurulu üyeleri birikimli oy sistemi konusunda pay
sahiplerini bilgilendirir. Birikimli oy sistemi amacı doğrultusunda kullanılır ve bu konuda
yönetim kurulu üyeleri gerekli hassasiyeti gösterir.
4. Yönetim Kuruluna Sağlanan Mali Haklar
4.1. Yönetim kurulu üyesine, ücretinin belirli bir oranını aşmayacak şekilde huzur hakkı
verilir.
4.2. Yönetim kurulu üyelerine verilecek ücret, ilke olarak üyenin zaman yatırımını ve
üyelik gereklerinin yerine getirilmesini, asgari olarak karşılayacak şekilde genel kurul
tarafından belirlenir.
Üyelerin temel ücretleri, ilke olarak icra başkanı/genel müdüre verilen saat başına sabit
ücrete yakın olur. Ücret, bir yönetim kurulu üyesinin toplantı, toplantı öncesi ve sonrası
hazırlık ve özel projelerde o şirket için harcayacağı zaman olarak hesap edilir.
4.3. Ödüllendirme yönetim kurulu üyelerinin performansını yansıtacak ve şirketin
performansı ile ilişkilendirilecek şekilde belirlenir. Bu konuda kurumsal yönetim komitesi
gerekçe göstermek sureti ile önerilerde bulunur.
Yönetim kurulu, şirketin belirlenen operasyonel ve finansal performans hedeflerine
ulaşmasından sorumludur. Bunun sağlanamadığı durumlarda gerekçeleri faaliyet raporunda
açıklanır. Bu şekilde yönetim kurulu hem kurul hem de üye bazında, bu konuyla
görevlendirilen komitenin ortaya koyacağı esaslar doğrultusunda özeleştirisini ve performans
değerlendirmesini yapar. Yönetim kurulu üyeleri bu esaslara göre ödüllendirilir veya azledilir.
210
4.4. Şirket, herhangi bir yönetim kurulu üyesine ve yöneticilerine borç veremez, kredi
kullandıramaz, verilmiş olan borçların ve kredilerin süresini uzatamaz, şartlarını iyileştiremez,
üçüncü bir kişi aracılığıyla şahsi kredi adı altında kredi kullandıramaz veya lehine kefalet gibi
teminatlar veremez.
Ancak bireysel kredi veren kuruluşlar herkes için uyguladığı şartlarda, söz konusu
kişilere kredi verebilir; kredi kartı vermek suretiyle kredi kullandırabilir ve bu kişileri diğer
hizmetlerinden yararlandırabilir.
5. Yönetim Kurulunda Oluşturulan Komitelerin Sayı, Yapı ve Bağımsızlığı
5.1. Şirketin içinde bulunduğu durum ve gereksinimlere uygun olarak, yönetim
kurulunun görev ve sorumluluklarını sağlıklı bir biçimde yerine getirmesini teminen yeterli
sayıda komite oluşturulur.
5.2. Komite başkanları bağımsız yönetim kurulu üyeleri arasından seçilir.
5.3. Komiteler, en az iki üyeden oluşur. Komitelerin iki üyeden oluşması halinde her
ikisi, ikiden fazla üyesinin bulunması halinde üyelerin çoğunluğu, icrada görevli olmayan
üyelerden oluşur.
5.4. İlke olarak bir yönetim kurulu üyesi birden fazla komitede görev alamaz. Gerek
duyulduğunda yönetim kurulu üyesi olmayan, konusunda uzman kişilere de komitede görev
verilir.
5.5. Komiteler kendi yetki ve sorumluluğu dahilinde hareket eder ve yönetim kuruluna
tavsiyelerde bulunur, ancak nihai karar yönetim kurulu tarafından verilir.
5.5.1. Komiteler yaptıkları tüm çalışmaları yazılı hale getirir ve kaydını tutar.
5.5.2. Komitelerin çalışma süreleri yönetim kurulunun çalışma süresi ile paralel olur.
Ancak kurumsal yönetim komitesi, yeni yönetim kurulunun önceden belirlenmiş olan uyum
süreci tamamlandıktan sonra yeniden oluşturulur.
5.5.3. Komite toplantılarının zamanlaması mümkün olduğunca yönetim kurulu
toplantılarının zamanlaması ile uyumlu olur.
5.5.4. Komite başkanı, yönetim kuruluna, komite toplantısı ertesinde komitenin
faaliyetleri hakkında yazılı rapor verir ve komite toplantısının özetini yönetim kurulu
üyelerine yazılı olarak bildirir veya bildirilmesini sağlar.
5.6. Finansal ve operasyonel faaliyetlerin sağlıklı bir şekilde gözetilmelerini teminen
denetimden sorumlu komite kurulur.
5.6.1. Denetimden sorumlu komite görevini yerine getirirken gerekli her türlü kaynak
ve destek yönetim kurulu tarafından sağlanır. Bu komite, gerekli gördüğü yöneticiyi, iç ve
bağımsız denetçileri toplantılarına davet edebilir ve görüşlerini alabilir. İç denetçi,
denetimden sorumlu komiteye rapor verir.
5.6.2. Denetimden sorumlu komite, kamuya açıklanacak periyodik mali tabloların ve
dipnotlarının, mevcut mevzuat ve uluslararası muhasebe standartlarına uygunluğunu denetler
ve bağımsız denetim kuruluşunun görüşünü de alarak yönetim kuruluna yazılı olarak bildirir.
5.6.3. Denetimden sorumlu komite, her türlü iç ve bağımsız denetimin, yeterli ve şeffaf
bir şekilde yapılması için gerekli tedbirleri alır.
5.6.4. Denetimden sorumlu komite, şirketin muhasebe sisteminin, finansal bilgilerin
kamuya açıklanmasının, bağımsız denetiminin ve şirketin iç kontrol sisteminin işleyişinin ve
etkinliğinin gözetimini yapar. Bağımsız denetim kuruluşunun seçimi, denetim sözleşmelerinin
hazırlanarak bağımsız denetim sürecinin başlatılması ve bağımsız denetim kuruluşunun her
aşamadaki çalışmaları bu komitenin gözetiminde gerçekleştirilir.
5.6.5. Şirketin hizmet alacağı bağımsız denetim kuruluşunun seçimi ve bu kuruluştan
alınacak hizmetler, denetimden sorumlu komitenin ön onayından geçtikten sonra şirket
yönetim kuruluna sunulur. Bağımsız denetim kuruluşunun seçimi için teklif götürülmeden
önce denetimden sorumlu komite, bağımsız denetim kuruluşunun bağımsızlığını
zedeleyebilecek bir husus bulunup bulunmadığını belirten bir rapor hazırlar.
5.6.6. Bağımsız denetim kuruluşu, şirketin muhasebe politikası ve uygulamalarıyla ilgili
önemli hususları, daha önce şirket yönetimine ilettiği uluslararası muhasebe standartları
211
çerçevesinde alternatif uygulama ve kamuya açıklama seçeneklerini, bunların muhtemel
sonuçlarını ve uygulama önerisini, şirket yönetimiyle olan önemli yazışmaları, denetimden
sorumlu komiteye bildirir.
5.6.7. Şirket muhasebesi, iç kontrol sistemi ve bağımsız denetimiyle ilgili olarak
ortaklığa ulaşan şikayetlerin incelenmesi, sonuca bağlanması ile şirket çalışanlarının bu
konulardaki bildirimlerinin gizlilik ilkesi çerçevesinde incelenmesi denetimden sorumlu
komite tarafından yerine getirilir.
5.6.8. Denetimden sorumlu komite, faaliyetleriyle ilgili olarak ihtiyaç gördüğü
konularda bağımsız uzman görüşlerinden yararlanır. Komitenin ihtiyaç duyduğu danışmanlık
hizmetlerinin bedeli şirket tarafından karşılanır.
5.6.9. Denetimden sorumlu komite, en az üç ayda bir toplanır ve toplantı sonuçlarını
yönetim kuruluna sunar. Bağımsız denetim kuruluşu, denetimden sorumlu komitenin yaptığı
mali tablolara ilişkin değerlendirme toplantılarına iştirak eder ve çalışması hakkında bilgi
verir.
5.6.10. Denetimden sorumlu komite, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve diğer
çalışanlar arasında çıkabilecek çıkar çatışmalarını ve ticari sır niteliğindeki bilginin kötüye
kullanılmasını önleyen şirket içi düzenlemelere ve politikalara uyumu gözetir.
5.7. Şirketin kurumsal yönetim ilkelerine uyumunu izlemek, bu konuda iyileştirme
çalışmalarında bulunmak ve yönetim kuruluna öneriler sunmak üzere kurumsal yönetim
komitesi kurulur.
5.7.1. Kurumsal yönetim komitesinin çoğunluğu bağımsız üyelerden oluşur. İcra
başkanı/genel müdür bu komitede görev alamaz.
5.7.2. Kurumsal yönetim komitesi;
a- Şirkette kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanıp uygulanmadığını, uygulanmıyor ise
gerekçesini ve bu prensiplere tam olarak uymama dolayısıyla meydana gelen çıkar
çatışmalarını tespit eder ve yönetim kuruluna uygulamaları iyileştirici prensiplerde bulunur,
b- Pay sahipleri ile ilişkiler biriminin çalışmalarını koordine eder,
c- Yönetim kuruluna uygun adayların saptanması, değerlendirilmesi, eğitilmesi ve
ödüllendirilmesi konularında şeffaf bir sistemin oluşturulması ve bu hususta politika ve
stratejiler belirlenmesi konularında çalışmalar yapar,
d- Yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin sayısı konusunda öneriler geliştirir,
e- Yönetim kurulu üyelerinin ve yöneticilerin performans değerlendirmesi, kariyer
planlaması ve ödüllendirmesi konusundaki yaklaşım, ilke ve uygulamaları belirler ve
gözetimini yapar.
6. Yöneticiler
6.1. Yöneticiler görevlerini adil, şeffaf, hesap verebilir ve sorumlu bir şekilde
yürütürler.
6.2. Yöneticiler şirket işlerinin; misyon, vizyon, hedefler, stratejiler ve politikalar
çerçevesinde yürütülmesini sağlarlar.
6.3. Yöneticiler, yönetim kurulunun her yıl onayladığı finansal ve operasyonel planlara
uygun olarak hareket ederler.
6.4. Yöneticilerin görevlerini ifa edebilmeleri için gerekli yetkiler kendilerine verilir.
6.5. Yöneticiler verilen görevleri ifa edebilmeleri için gerekli profesyonel nitelikleri
haiz olmaları gerekir.
6.5.1. İcra başkanı/genel müdür görevine atanan kişinin, konusunda uzman ve yeterli
yöneticilik tecrübesine sahip olması gerekir.
6.5.2. İcra başkanı/genel müdür şirket dışında başka herhangi bir görev üstlenmez.
Ancak icra başkanı/genel müdür şirketin çıkarlarını koruyabilmek için şirketin yönetim ve
sermaye bağı bulunan kuruluşlarında yönetim kurulu üyesi veya yönetici olarak görev alabilir.
6.6. Yöneticiler görevlerini yerine getirirken mevzuata, esas sözleşmeye, şirket içi
düzenlemelere ve politikalara uyarlar; yapılan işlerin bunlara uygunluğu ile ilgili olarak her ay
yönetim kuruluna rapor verirler.
212
6.7. Yöneticiler, şirket hakkındaki gizli ve kamuya açık olmayan bilgiyi kendileri veya
başkaları lehine kullanamaz, şirket hakkında yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi veremez,
haber yayamaz ve yorum yapamazlar.
6.8. Yöneticiler, şirket işleri ile ilgili olarak doğrudan veya dolaylı hediye kabul
etmezler, haksız menfaat sağlamazlar.
6.9. Yöneticiler görevlerini gereği gibi yerine getirmemeleri nedeniyle şirketin ve
üçüncü kişilerin uğradıkları zararları tazmin ederler. (T)
6.10. Yöneticilere verilecek ücret, kişilerin nitelikleriyle ve şirketin başarısına yaptıkları
katkıyla orantılı olur. Bu kişilere verilecek ücret, piyasa koşullarına göre belirlenir.
6.11. Sermaye piyasası mevzuatı, sigortacılık mevzuatı, bankacılık mevzuatı, kara
paranın aklanmasının önlenmesine dair mevzuat ile ödünç para verme işleri hakkında
mevzuata aykırılıktan ve/veya taksirli suçlar hariç olmak üzere affa uğramış olsalar dahi ağır
hapis veya beş yıldan fazla hapis yahut zimmet, nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık,
dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile
istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları; resmi ihale ve alım satımlara
fesat karıştırma veya devlet sırlarını açığa vurma, vergi kaçakçılığı veya vergi kaçakçılığına
teşebbüs ya da iştirak suçlarından dolayı hüküm giymiş olanlar yönetici olamaz.
6.12. Şirketin menfaatlerini korumak için yöneticilerin görevden ayrılmaları durumunda
şirketin rekabet ettiği başka bir şirkette belli bir süre çalışmayacağı ve bu hükme uyulmaması
halinde uygulanacak yaptırımlar sözleşme maddelerinde belirtilir. (T)
6.13. Yöneticilerin kendi aralarında ve üçüncü kişilerle olan iletişim sisteminin
oluşturulması icra başkanı/genel müdür tarafından sağlanır. (T)
————————————————————————
1 Bu kapsamda şirket ile ilgili bilgilerin kamuya açıklanmasında, yasal düzenlemelerde
öngörülenlere ek olarak, basın bültenleri, elektronik veri dağıtım kanalları, elektronik posta
gönderileri, cep telefonu üzerinden iletişim (wap ve benzeri teknolojiler), pay sahipleri ve
potansiyel yatırımcılarla yapılan toplantılar, medya kuruluşları veya broşürler aracılığıyla ya
da Internet sitesi üzerinden yapılan duyurular gibi kamuyu aydınlatma araç ve yöntemleri de
kullanılabilir.
2 Şirketin sermayesinde %5 ve üzerinde paya sahip olan gerçek kişiler. Esas sözleşme
ile azınlık hakları sermayenin %5’inin altında bir oran olarak belirlenmişse, bu oran dikkate
alınır.
3 Yapılan ödemeler maaş, ikramiye, diğer düzenli ve arızi ödemeler gibi nakdi, hisse
senetleri, hisse senetlerine dayalı türev ürünler, çalışanları hisse senedi edindirme planları
kapsamında verilen hisse alım opsiyonları, mülkiyeti verilen ve/veya kullanım için tahsis
edilen ev, otomobil gibi. Gayri nakdi olarak yapılan ödemeler ve sağlanan tüm menfaatleri
kapsar. Bu bilgiler yöneticinin ismi/unvan, görevi, kıdemi ve kendisine yapılan ödemenin
toplam tutarını gösterir bir tablo halinde kamuya açıklanır.
4 İcra başkanı/genel müdür tarafından, periyodik mali tablo ve dipnotlarının, yıllık faaliyet raporunun
hazırlanmasından sorumlu bölüm başkanı veya bu sorumluluğu üstlenmiş görevli ile yönetim kurulunca bir iş bölümü
yapılmış ise, periyodik mali tablo ve dipnotlarının, yıllık faaliyet raporunun hazırlanmasından sorumlu yönetim kurulu
üyesi.
[R.G.11 Ekim 2011 – 28081-2 Mükerrer]
—— • ——
213
Kalkınma Bakanlığından:
Konu : 2012-2014 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları
GENELGE
2011/2
Ekonomi politikalarımızın temel hedefi vatandaşlarımızın refah ve mutluluğunu
artırmaktır. Bu hedef doğrultusunda temel amaçlarımız; istikrarlı ve sürdürülebilir büyümeyi
sağlamak, istihdamı artırmak, fiyat istikrarını korumak, mali dengeleri sağlamlaştırmak ve
cari açığı bir risk unsuru olmaktan çıkarmaktır.
Bu çerçevede toplumumuzun ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının zamanında karşılanması
ve kamu hizmetlerinin hız ve kalitesinin yükseltilmesi politikasına hizmet edecek şekilde
kamu yatırım ödeneklerinin öncelikli alanlarda etkin kullanımı öncelikli hedeflerimiz
arasındadır. Kamu kaynaklarının kullanımında, özel sektör öncülüğünde gerçekleştirilmesi
hedeflenen büyümeye ve istihdama azami oranda katkı sağlanması esas alınacaktır.
En büyük 10 ekonomi arasına girme hedefini içeren 2023 stratejimizi gerçekleştirme
yolunda, 2011-2015 döneminde özel sektörümüzü teşvik edecek ve müteşebbislerimizin
önünü açacak politikaları uygulamaya devam edeceğiz. Bunun için; makroekonomik istikrarın
sürdürülmesinin yanında; ekonominin dış etkenlere karşı dayanıklılığını artıracak, mal ve
hizmet sektörlerinde rekabet ve verimlilik artışlarını sağlayacak, uygun finansman
kaynaklarına ulaşımı kolaylaştıracak makro ve mikro politikalara öncelik verilecektir.
Nihai hedefimiz, bilgi toplumuna dönüşmüş, her alanda AB standartlarını yakalamış ve
küresel ölçekte rekabet gücü yüksek, güçlü bir Türkiye’dir. Bu çerçevede, kamu
kaynaklarının kullanımında, belirlenen politika ve öncelikler doğrultusunda hareket edilmesi,
yürütülen faaliyet ve projelerin etkinlik ve verimlilik açısından gözden geçirilerek kamu
harcamalarının sağlıklı bir temele kavuşturulması esas olacaktır.
Kamu harcamalarında kalkınma potansiyelini destekleyici mahiyette olan sosyal amaçlı
alanlara ve altyapı yatırımlarına öncelik verilecektir. Kamu kesimi yatırımları bütüncül bir
perspektif dâhilinde özel kesim yatırımlarını tamamlayacak şekilde ele alınacak, Kamu-Özel
İşbirliği yöntemlerinin daha da yaygınlaştırılmasıyla kamu altyapı yatırımlarında özel
sektörün katılımını sağlayan uygulamalara ağırlık verilmeye devam edilecektir.
Kamu yatırımlarına ayrılan kaynaklar bir taraftan öncelikli sosyal ihtiyaçları giderecek
ve üretken faaliyetleri destekleyecek nitelikteki öncelikli alt yapı alanlarına yönlendirilirken,
diğer taraftan yatırımların maliyet etkin, verimli ve zamanında gerçekleştirilmesine, mevcut
sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına özen gösterilecektir.
2012-2014 dönemi yatırım programı hazırlıklarında Dokuzuncu Kalkınma Planında
ortaya konulan temel politika ve öncelikler ile aynı dönemi kapsayan Orta Vadeli Program ve
Mali Plan’da yer alan amaç, politika ve öncelikler ile ortaya konulan mali çerçeve ve bütçe
tahminleri esas alınacaktır. Ayrıca, Orta Vadeli Program ve Mali Plan’la uyumlu olmak
kaydıyla, kamu idarelerinin stratejik planları da program ve bütçe hazırlıklarında dikkate
alınacaktır.
2012-2014 dönemi yatırım programı hazırlıklarında sektörel bazda eğitim, sağlık,
teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu ile bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımlarına,
bölgesel bazda ise Güneydoğu Anadolu Projesi, Doğu Anadolu Projesi, Konya Ovası Projesi
ve Doğu Karadeniz Projesi başta olmak üzere ekonomik ve sosyal altyapı projelerine öncelik
verilecektir. GAP Eylem Planı ve diğer bölgesel programlar kapsamında yer alan projelerin,
sağlanan ilave kaynaklar da dikkate alınarak, hızla tamamlanmasına yönelik tedbirler
zamanında alınacaktır.
Proje bazında ödenek teklif ve tahsislerinde, devam eden projelerden en kısa sürede
tamamlanabilecek projelere, yeni proje tekliflerinde ise azami oranda seçici olunarak,
ekonomik katkısı yüksek ve acil hizmet ihtiyacının karşılanmasına yönelik yatırımlara öncelik
214
verilecektir. Mevcut kamu sabit sermaye stokundan azami kapasitede yararlanılmasını
sağlayacak bakım ve onarımların zamanında gerçekleştirilebilmesi için gerekli tedbirler
alınacaktır. Yeni yatırım teklifleri ayrıntılı sektör çalışmaları ile nitelikli yapılabilirlik
etütlerine dayandırılacaktır.
Bütün yatırımcı kamu kuruluşları, Kalkınma Bakanlığının 20 Temmuz 2011 tarihli ve
2821 tarihli yazısına istinaden yatırım programı çalışmalarında kullanılmak üzere 2012-2014
dönemi için proje bazındaki yatırım ödeneği ihtiyaçlarını belirleyerek sunmuşlardır.
Bütün kuruluşların 2012 Yılı Yatırım Programı hazırlıkları ile ilgili bundan sonraki
süreçte, yukarıda belirtilen hususlar ile Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan ve
“2012-2014 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi”inde belirtilen öncelikleri, esasları
ve yatırım tavanlarını dikkate almalarını, tavan içinde kalmak kaydıyla, 20 Temmuz 2011
tarihli ve 2821 sayılı yazıya istinaden gönderdikleri yatırım tekliflerinde varsa proje bazındaki
değişiklik önerilerini “2012-2014 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi”nde yer alan
esaslarla uyumlu olacak şekilde ivedilikle Bakanlığımıza göndermelerini önemle arz /rica
ederim.
Cevdet YILMAZ
Bakan
2012-2014 DÖNEMİ
YATIRIM PROGRAMI HAZIRLAMA REHBERİ
I. AMAÇ ve KAPSAM
Amaç
1. Bu rehberin amacı, 2012-2014 dönemi yatırım programı hazırlıklarına esas
olmak üzere, kamu yatırım önceliklerini ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 16 ncı maddesine uygun şekilde; kamu idarelerince uyulması gereken
genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara
ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri ortaya koymaktır.
Kapsam
2. Yatırım Genelgesi ve Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, 5018 sayılı
Kanuna ekli I Sayılı Cetvelde belirtilen Genel Bütçe Kapsamındaki İdareleri, II Sayılı
Cetvelde belirtilen Özel Bütçe Kapsamındaki İdareleri, III Sayılı Cetvelde belirtilen
Düzenleyici ve Denetleyici Kurumları, IV Sayılı Cetvelde belirtilen Sosyal Güvenlik
Kurumlarını, Kamu İktisadi Teşebbüslerini (KİT’ler) ve Özelleştirme Kapsamındaki
Kuruluşları (kamu payı yüzde 50’den fazla olanlar), Döner Sermayeli Kuruluşları, İller
Bankasını, Fon İdarelerini, dış finansman ile proje yürüten Mahalli İdareleri ve diğer
kamu kuruluşlarını kapsamaktadır.
215
II. 2012-2014 DÖNEMİ YATIRIM POLİTİKASININ GENEL ÇERÇEVESİ
Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)
3. Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2007-2013 döneminde Program, Bütçe ve
Yatırım Programı hazırlık ve uygulama çalışmalarının temel politika çerçevesini
oluşturacaktır.
Orta Vadeli Program (2012-2014) ve Orta Vadeli Mali Plan
(2012-2014)
4. Dokuzuncu Kalkınma Planında ortaya konulan temel politika ve öncelikler
ile ülkemizde ve dünyada yaşanan son ekonomik gelişmeler dikkate alınarak
hazırlanan ve makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel
ekonomik büyüklükleri kapsayacak şekilde yayımlanan Orta Vadeli Program (20122014) ve 2012-2014 dönemine ilişkin bütçe büyüklüklerini, genel bütçeli ve özel
bütçeli kamu idarelerinin ödenek tavanlarını kapsayacak şekilde yayımlanan Orta
Vadeli Mali Plan (2012-2014), kuruluşların üç yıllık perspektifle yapacakları program,
bütçe ve yatırım programı hazırlıklarına esas teşkil edecektir.
5. Rehber ekinde yer alan yatırım teklif tavanları, cari fiyatlarla (yılı
fiyatlarıyla) olmak üzere 2012-2014 dönemini kapsayan üç yıl için verilmektedir. Kuruluşlar
yatırım proje stoklarının yürütülmesinde, ileriki yıllara ait gösterge niteliğindeki söz konusu
teklif tavanlarını da dikkate alacaklardır.
Bakanlıkların ve diğer kamu idarelerinin yatırım tekliflerinin, 06/4/2011 tarihli
ve 6223 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan Kanun Hükmünde
Kararnamelerle yeni kurulan, birleştirilen veya yapısı değiştirilen bakanlıklar ve diğer
kamu idarelerinin, kapatılan ve birleştirilen birimlerinin yürüttüğü ve yürüteceği yatırım
projelerinin dikkate alınarak yapılması gerekmektedir.
Bölge Planları
6. 3194 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi uyarınca kalkınma ajansları
koordinasyonunda ve Düzey 2 bölgeler seviyesinde hazırlanan bölge planlarında
belirtilen öncelikler dikkate alınacaktır.
İdare Stratejik Planı ve Performans Programı
7. İdare stratejik planını hazırlamış olan kuruluşlar, 2012 yılı yatırım tekliflerini
stratejik planlarında ve performans programlarındaki amaç, hedef ve performans
216
göstergelerine dayandıracaklar ve projelerini stratejik plan ve performans programı
ile ilişkilendirerek teklif edeceklerdir.
III. 2012-2014 DÖNEMİ KAMU YATIRIM POLİTİKASININ
ÖNCELİKLERİ
Genel Öncelikler
8. 2012-2014 döneminde, kamu kesimi yatırımları öncelikli sosyal ihtiyaçları
giderecek ve üretken faaliyetleri destekleyecek nitelikteki alt yapıya yönlendirilecektir.
9. Yatırım tahsislerinde mevcut bölge planları ve programları kapsamındaki illerin ve
özellikle şehir merkezlerinin gelişmesini hızlandırıcı ekonomik ve sosyal altyapı yatırımları
ile insan kaynakları ve istihdam ağırlıklı projelere öncelik verilecektir.
10. Ülkemizin AB’ye üyeliği yönünde ortaya konulan plan ve programlarda yer alan
politika ve önceliklerin hayata geçirilmesi için sürdürülen çalışmaların gerektirdiği yatırımlar
hızlandırılacaktır.
11. Kamu kaynaklarının kısıtlı olduğu gerçeği de göz önünde bulundurularak, kamu
altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesinde etkinliği ve verimliliği artıracak Kamu-Özel
İşbirliği uygulamalarına ağırlık verilecektir.
12. Kamu yatırım teklif ve kararları, sağlıklı sorun, ihtiyaç ve çözüm analizlerini
içeren sektörel ve bölgesel ana plan ve stratejileri ile nitelikli yapılabilirlik etütlerine
dayandırılacaktır.
Sektörel, Bölgesel ve Proje Bazında Öncelikler
13. Sektörel Öncelikler : 2012-2014 dönemi kamu yatırım tahsislerinde eğitim,
sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, sulama, içme suyu ile Bilgi Toplumu Stratejisi ile
uyumlu e-devlet ve bilgi ve iletişim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı
yatırımlarına öncelik verilecektir.
14. Bölgesel Öncelikler : Kamu yatırımları, Güneydoğu Anadolu Projesi başta
olmak üzere, Doğu Anadolu Projesi, Konya Ovası Projesi, Doğu Karadeniz Projesi ve diğer
tüm bölgelerdeki bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme alanları ile bölgelerarası
gelişmişlik farklarının azaltılmasında etkili bir araç olarak kullanılacaktır.
217
İlgili olan bütün sektör ve alt sektörlerde, belirli nüfus büyüklüğüne ulaşmış,
doğudan batıya göçü kendine yönlendirebilecek, çevre illerin sosyo-ekonomik gelişmesini
hızlandırma potansiyeline sahip; Diyarbakır, Elazığ, Erzurum, Gaziantep, Kayseri, Konya,
Malatya, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Trabzon, Van il merkezlerinin sosyal ve fiziki altyapı
yatırımlarına öncelik verilecektir. Diyarbakır, Erzurum, Şanlıurfa ve Van illerinde başlatılmış
Cazibe Merkezlerinin Desteklenmesi Programı (CMDP) kapsamında yürütülen projelerin
merkezi ve yerel kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülmekte olan diğer projelerle
tamamlayıcı nitelikte olması gözetilecektir. Ödenek aktarılan kurumlar, Program
kapsamındaki faaliyetlerin tamamlanmasına öncelik verecekler ve projelerin zamanında
uygulanması için gerekli önlemleri alacaklardır.
Güneydoğu Anadolu Projesi Ana Planı (GAP), Doğu Anadolu Projesi Ana
Planı (DAP), Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı (DOKAP), Zonguldak, Bartın,
Karabük Bölgesel Gelişme Raporu (ZBK) ve Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi (YHGP)
kapsamında söz konusu planların amaç ve öncelikleri dahilindeki yatırımlar ile Konya Ovası
Projesi (KOP) kapsamındaki yatırımlara öncelik verilecektir.
Kuruluşlar, yatırım tekliflerinde, 18 Haziran 2008 tarih ve 26910 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan Öncelikli Bölgesel Kalkınma ve Sosyal Gelişme Projeleri hakkındaki
2008/11 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile eki Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı’nda
(2008-2012) belirtilen hususları özellikle dikkate alacaklardır.
Kırsal kesimde kalkınmanın hızlandırılması amacıyla, kamu yatırımları ve
hizmetlerinin sunumunda, ilçe merkezleri ve belde belediyeleri ile diğer gelişme ve çevresine
hizmet sunma kapasitesi bulunan merkezi yerleşim birimlerine öncelik verilmek suretiyle bu
yerleşimlerin altyapıları iyileştirilecek ve kaynakların etkin kullanımı sağlanacaktır.
15. Proje Bazında Öncelikler : 2012-2014 dönemi yatırım tavanları
çerçevesinde yapılacak proje bazındaki ödenek tekliflerinde sektörel ve bölgesel
önceliklerin yanı sıra devam eden projelerden;
- 2012 yılı içinde tamamlanarak ekonomiye kazandırılabilecek projelere,
- Uygulamasında önemli fiziki gerçekleşme sağlanmış projelere,
- Başlatılmış bulunan diğer projelerle bağlantılı veya eş zamanlı olarak
yürütülmesi ve tamamlanması gereken projelere,
- Mevcut sermaye stokunun daha etkin kullanılmasına ve korunmasına yönelik
idame-yenileme, bakım-onarım, rehabilitasyon ve modernizasyon türü yatırım
projelerine,
- Afet risklerinin azaltılması ve afetlerin önlenmesi ile afet hasarlarının telafisine
yönelik projelere,
- e-Dönüşüm Türkiye Projesi ve Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu projelere
ağırlık verilecektir.
Alt Sektör Öncelikleri
16. Kuruluşlar, yatırım programı hazırlıklarında ve proje stokunun önceliklendirilmesinde,
yukarıda verilen genel, sektörel, bölgesel ve proje bazında önceliklerin yanı sıra aşağıdaki alt sektör
bazındaki kriter ve öncelikleri dikkate alacaklardır.
218
• Tarım / Sulama sektöründe; proje stokunun,
2011 Yılı Yatırım
Programında 13 yıl olan ortalama tamamlanma süresi düşürülecektir
• DSİ Genel Müdürlüğünün yatırım programında yer alan büyük su işi
projelerinden; başta Bölgesel Kalkınma Projeleri kapsamında yürütülenler
olmak üzere depolaması tamamlanmış veya depolamasız, su iletim tesisleri
(tünel/ana kanal) inşaatı bitmiş veya devam eden cazibeyle sulama yapılacak
projeler ile barajı 2012 yılında tamamlanacak projeler birinci öncelikli projeler
olarak değerlendirilecek ve ödenek teklifleri bu husus göz önüne alınarak
yapılacaktır. Yine yatırım programında yer alan taşkın ve rusubat kontrolü
amaçlı projelere programlandıkları sürede tamamlanacak şekilde öncelik
verilecektir.
• DSİ Genel Müdürlüğünce; büyük su işi projelerine dair gerçekleştirilecek
yıllık fiziki hedefler (sulama, taşkın koruma, bitirilecek baraj, vb.) proje
bazında; küçük su işi projelerine dair yıllık fiziki hedefler ise (taşkın, taşkınrusubat, sulama, vb.) faaliyet bazında ve her iki fiziki hedef seti ödenek teklif
tavanları doğrultusunda belirlenerek yatırım teklifleri ile birlikte gönderilecektir.
• Tarım / Su Ürünleri sektöründe; balıkçı barınakları projelerine ödenek teklifi yapılırken,
Balıkçılık Kıyı Yapıları Durum ve İhtiyaç Analizi çalışmasında ortaya konan ihtiyaç tespitleri ve
takvimlendirme dikkate alınarak projeler önceliklendirilecek ve idame yatırımlarına öncelik
verilecektir.
• Madencilik sektöründe; enerji sektörü ve imalat sanayiine girdi temin eden
üretime yönelik projelere; petrol, doğalgaz ve jeotermal kaynaklar ile rezervi
tükenmekte olan ve arz güvenliğinin sağlanması açısından önem arz eden
madenlerin aranmasına yönelik projelere; madenlerin işlenerek ürün haline
getirilmesine yönelik projeler ile üretilen cevherlerin tüketici talepleri
doğrultusunda kalitesinin iyileştirilmesine yönelik projelere önem ve öncelik
verilecektir.
• İmalat sektörlerinde; genel olarak üretimin idamesine yönelik projelere,
AB’ye uyum ve uluslararası yükümlülüklerimiz açısından gerçekleştirilmesi
gerekli olan projelere ve yurtiçi hammaddenin değerlendirilmesine yönelik
ekonomik olan projelere birinci derecede öncelik verilecektir.
Özelleştirme kapsam ve programındaki kuruluşların acil olmayan işleri ile 2011 Yılı
Yatırım Programında yer alan, yapılabilirliği devam eden, ancak ihalesi yapılmamış ve
özelleştirme öncesinde yapılması zorunlu olmayan yeni işler ise ikinci derecede
öncelikli projeler olarak iz ödenekle yatırım programına teklif edilecektir.
219
• Enerji sektöründe; enerji arz-talep analizlerine dayanan, Türkiye’nin genel
enerji ihtiyaç projeksiyonuna uygun olarak hazırlanmış ve 4628 sayılı Elektrik
Piyasası Kanununun ortaya koyduğu esaslara uygun, güvenilir hammadde
kaynaklarına ve erken geri dönüş oranına sahip projelerle, gerçekleştirilmesi
diğer projelerin hayata geçirilmesinin ön şartı niteliğinde olan veya bunların
kapasite/verimini artıracak olan projelere öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Otoyol sektöründe; tamamlanma aşamasındaki otoyol ve
bağlantı yolu projeleri ile, mevcut otoyol sisteminin korunmasını ve etkin
kullanımını sağlayacak; üstyapı iyileştirme, trafik güvenliği, köprü ve
viyadüklerin onarımına yönelik projelere önem ve öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Karayolu sektöründe; karayollarında trafik güvenliği ile ilgili
yatırımlara öncelik verilecektir. Devlet ve il yolları ile ilgili ödenek tekliflerinde,
ana güzergahlarda yer alan bölünmüş yol ve bitümlü sıcak karışım kaplama
(BSK) projelerine öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Demiryolu sektöründe; Dokuzuncu Kalkınma Planında yer
alan,
Ankara merkez olmak üzere İstanbul-Ankara-Sivas, AnkaraAfyonkarahisar-İzmir koridorlarından oluşan çekirdek ağ üzerinde hızlı tren ile
yolcu taşımacılığına başlanılması politikası çerçevesinde, ödenek tekliflerinde
hızlı tren projelerine öncelik verilecektir.
Ayrıca, demiryolu yenilemeleri için ray temini ve yol mekanizasyon
yatırımlarına ve demiryolu işletmeciliğinde maliyet düşürücü etki yapabilecek
tedbirlerin gerektirdiği yatırımlara öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Denizyolu sektöründe; başta Ege ve Akdeniz Bölgeleri olmak üzere
Kıyı Yapıları Master Planında belirlenen büyük kapasiteli ana limanların hayata
geçirilmesi ile denizlerde emniyetli ve sürdürülebilir seyrin sağlanması için gereken
yatırımlara ve çalışmalara öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Havayolu sektöründe; tüm illerimizin havayolu ulaşımına
erişmesini sağlamaya yönelik ve hava trafiği emniyetini artırıcı projelere
öncelik verilecektir.
• Ulaştırma / Boruhattı sektöründe; sanayi kullanım potansiyeli yüksek, çevre
sorunları bulunan ve nüfus yoğunluğu fazla yörelere erişime öncelik verilecektir.
Doğal gaz iletim ve bağlantı yatırımlarının şehir içi doğal gaz dağıtım ihaleleri ile eş
zamanlı olarak yürütülmesine önem verilecektir.
• Ulaştırma / Haberleşme sektöründe; posta hizmetlerinde etkinliği, sürati
ve güveni artırıcı otomasyon, mekanizasyon ile bilgi ve iletişim teknolojisi
ağırlıklı projelere öncelik verilecektir. TRT'nin teknolojik altyapısının
yenilenmesine yönelik projelere öncelik verilecektir.
• Turizm sektöründe; mevcut sistemin korunmasını ve etkin kullanımını
sağlamak amacıyla atıksu arıtma tesisleri, derin deniz deşarjları, katı atıkların
220
imhası, temiz su ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik yatırımların sürdürülebilirlik
ilkeleri çerçevesinde ivedilikle tamamlanmasına öncelik verilecektir.
• Eğitim / İlk, Orta ve Mesleki Eğitim sektörlerinde; yeni teklif edilecek
projelerde, okul türü itibarıyla ülke genelindeki derslik başına düşen öğrenci
sayısı ile okulun yapılacağı bölgedeki (il-ilçe) derslik başına düşen öğrenci
sayısı dikkate alınacaktır.
Yatırım tekliflerinde fiziki gerçekleşmesi yüzde 75 ve daha üzerinde olan
projeler ile 2012 yılında bitirilecek projelere ve deprem riski yüksek olan
bölgelerden başlamak üzere okulların depreme karşı güçlendirilmesine yönelik
projelere öncelik verilecektir.
Daha önceki yıllarda sari ihale izni verilmiş projeler için öngörülen ödenekler
yatırım tekliflerinde öncelikli olarak dikkate alınacaktır. En fazla göç alan ve
deprem bölgesinde yer alan il ve ilçelerde fiziki gerçekleşmesi yüzde 50 ve
daha üzerinde olan projelerin 2012 yılında bitirilmesine öncelik verilecektir. Bu
kapsama girmeyen projelerde ödenek teklifi fiziki gerçekleşmesinin yüksekliği
esas alınarak belirlenecektir. Tüm projelerin fiziki gerçekleşme seviyeleri
yatırım teklifleri içinde yer alacaktır. Zorunlu haller dışında özel projelere ve
özel imalata yer verilmeyecektir. Derslik ihtiyacının acilen karşılanması
amacıyla yeni proje tekliflerinde zorunlu haller dışında öğretim binaları dışında
ek tesis teklif edilmeyecek, yatırım programında devam eden projelerde ise
öğretim binaları dışında kalan ve eğitim ve öğretim hizmetlerini aksatmayacak
ünitelerin yapımına öğretim binaları hizmete alındıktan sonra başlanacaktır.
Yatırım programında yer almakla birlikte yapımına ihtiyaç kalmamış veya
gerçekleştirilmesinde önemli zorluklarla karşılaşılan projeler yatırım
programından çıkarılmak üzere teklif edilecektir.
Milli Eğitim Bakanlığınca yürütülen “e-Yatırım Projesi” ile tespit edilen yatırım
ihtiyacına göre okul yapımında öncelikli il ve ilçeler sıralanacak ve yeni proje
teklifleri seçimlerine esas oluşturan kriterleri de gösterecek şekilde
hazırlanarak Kalkınma Bakanlığına gönderilecektir.
Zorunlu haller dışında il merkezlerindeki lise ve dengi okullar için pansiyon
talebinde bulunulmayacak, ilçe merkezleri için teklif edilen pansiyonlar, ilgili
ilçedeki bütün lise ve dengi okullar öğrencilerine hizmet verecek şekilde ele
alınacak, her okul türü için ayrı öğrenci pansiyonu teklifi yapılmayacaktır.
• Eğitim / Yüksek Öğrenim sektöründe; devam eden projelerden 2012
yılında tamamlanarak hizmete alınabilecek projelere, fiziki gerçekleşmesi
yüzde 75’in üzerinde olan projelere ve afet hasarlarının telafisine yönelik
olarak başlatılmış projelere ödenek tekliflerinde birinci derecede öncelik
verilecektir.
Başta rektörlük binası olmak üzere idari binalarla ilgili projelerden 2012 yılında
bitecek olanlar dışındaki projeler; eğitim ve öğretim faaliyetine açılmış ancak
yeterli öğrenci ve öğretim elemanı bulunmayan eğitim birimlerine ait inşaat
projeleri; kampus ve/veya meskun alan dışında inşaatına başlanan ancak
altyapı (elektrik, su, telefon, kanalizasyon, ulaşım, çevre düzenlemesi vs.)
221
bulunmaması nedeniyle yatırım ve işletme maliyeti yüksek olacak projeler;
enstitü, uygulama ve araştırma merkezleri ve birimleri (örneğin uygulama
otelleri), kongre merkezleri, konferans salonlarına ait projelerden 2012 yılında
tamamlanabilecek olanlar hariç diğer projeler; uzun vadeli ihtiyaçlara göre
projelendirilmiş ancak kısmen tamamlanarak hizmete açılmış ya da
tamamlanan kısmı (veya blokları) mevcut öğrenci ve öğretim elemanları için
kısa vadede yeterli olan projeler; kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalarda
tahsis ya da kiralama suretiyle faaliyetlerine devam eden eğitim birimlerine ait
projeler ikinci derecede öncelikli projeler olarak yatırım programına iz ödenekle
teklif edilecektir. Modüler tarzda projelendirilmemiş olan projeler, modüler
tarzda inşa edilebilir hale getirilecektir.
2008 yılında kurulan 9, 2010 yılında kurulan 8 ve 2011 yılında kurulan 1 yeni
devlet üniversitesinin kampüs yeri seçimi tamamlanmadan ve söz konusu
üniversitelerin kampus planları ve uzun vadeli üniversite gelişim planları
hazırlanmadan, bu üniversiteler için 2012 yılında tahsis edilmesi öngörülen
ödeneklerin inşaat işleri için kullanılmasına izin verilmeyecektir.
• Eğitim / Kültür sektöründe; kültür varlıklarının korunması, restorasyonu ve
bakım-onarımı ile ilgili projelere öncelik verilecektir. Kültür ve Turizm
Bakanlığına bağlı müzelerin bakım-onarım, teşhir-tanzim ve güvenliğinin
artırılmasına yönelik projeler desteklenecektir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı yatırım programında yer alan kültür merkezi
projelerinden fiziki gerçekleşmesi yüzde 50’nin üzerinde olanlara; kent
niteliğinde olma, üniversiteye ve fazla nüfusa sahip olma gibi kıstaslara göre
ödenek tahsisinde öncelik verilecektir. Bu niteliklere sahip olmayan ve
inşaatına başlanmamış projeler yatırım programında iz ödenekle yer alacaktır.
Ancak fiziki gerçekleşmeleri % 50’nin altında olan projelere, yerel yönetimlere
devredilmeleri durumunda, “Kamu Eliyle Yapılan Kültür Yatırımlarına Destek
Projesi” kapsamında öncelikli olarak ödenek tahsis edilecektir. Zorunlu haller
dışında, yeni kültür merkezi projesi tekliflerinin, Kamu Eliyle Yapılan Kültür
Yatırımlarına Destek projesi kapsamında yapılması esastır.
Yurt içinde ve yurt dışında bulunan kültür varlıklarımızın tespiti ve envanterinin
çıkarılarak, bilgisayar ortamına aktarılmasına yönelik yatırımlara öncelik
verilecektir.
• Eğitim / Beden Eğitimi ve Spor sektöründe; 2012 yılında veya kısa
sürede tamamlanabilecek spor altyapı tesisleri başta olmak üzere, fiziki
gerçekleşmesi yüzde 75’in üzerinde olan, bölge, nüfus, sporcu sayısı, yaygın
spor talebi, bölgedeki mevcut spor tesisleri, çok amaçlı spor tesisi olması vb.
faktörleri dikkate alan projelere, öğrenci sayısı 800’ün üzerinde olan ve aynı
eğitim bölgesinde kamu kurum ve kuruluşlarına ait spor salonu bulunmayan
okulların spor salonlarına, Kalkınmada Öncelikli Yörelerde olup fiziki
gerçekleşmesi yüzde 50’nin üzerinde olan ve kısa sürede tamamlanabilecek
projelere ve ülkemizde düzenlenecek olan spor organizasyonlarında
kullanılacak tesislerin onarım ve ikmalini gerektiren projelere birinci derecede
öncelik verilecektir.
222
Muhtelif yıllarda yatırım programına alınmış, halen ihaleleri yapılamamış veya
yeterli ödenek tahsis edilemediği için inşaatları sürdürülemeyen projeler iz
ödenek ile yatırım programına teklif edilecektir. Yapılabilirliğini ve önceliğini
kaybetmiş olan projeler ise teklif edilmeyecektir.
• Sağlık sektöründe; fiziki gerçekleşmesi yüzde 75’in üzerinde olan projeler,
fiziki gerçekleşmesi yüzde 75’in üzerinde olmamakla beraber koruyucu ve
birinci basamak hizmetlerine yönelik projeler, inşaatı tamamlanan birimlerin
donanım ihtiyaçları ile ilgili projeler, depreme karşı güçlendirme projeleri ve
bölgesel farkları azaltıcı mahiyetteki projeler öncelikli projeler olarak dikkate
alınacaktır.
Çok düşük kapasiteyle kullanılan ve etkinliğini kaybetmiş hastanelerin bulunduğu
illerdeki henüz inşaatı başlamamış hastane projeleri, çevresinde düşük kapasiteyle
kullanılan sağlık birimlerinin mevcudiyetine rağmen aynı mahalde bulunan
mükerrerliğe ve israfa yol açabilecek nitelikteki projeler teklif edilmeyecektir. İnşaat
ve donanım ihtiyaçları karşılanarak faaliyete geçmiş hastanelerin ek bina, yenileme,
yeni makine-teçhizat ve donanım alımına yönelik projelere kendi öz gelirlerinden
kaynak ayrılması ve bu kurumların döner sermaye gelirleri ile karşılayabilecekleri
maliyetteki projeler için genel bütçeden ödenek talebinde bulunmamaları esastır.
Ancak, öğrenci kontenjanlarını artırma potansiyeli bulunan üniversitelerin hemşirelik
fakülteleri, kontenjan artışı ile bağlantılı yatırımlarına ödenek talebinde
bulunabileceklerdir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / Genel İdare sektöründe; idari hizmet binası
projelerinde önemli oranda fiziki gerçekleşmeye sahip projelere öncelik verilecektir.
Arsası temin edilememiş projeler teklif edilmeyecektir.
Sektör kapsamında yürütülen bilgi ve iletişim teknolojileri projeleri birbirleriyle
koordinasyon içerisinde yürütülecek; veri tabanı, bilgisayar altyapısı ve işlev
bakımından benzerlik gösteren ve ortak yönleri bulunan projelerin birbirleriyle
bütünlük içerisinde gerçekleştirilmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır
• Diğer Kamu Hizmetleri / Güvenlik Hizmetleri sektöründe; vatandaş
memnuniyetini esas alan, hizmet sunumunda sürati ve kaliteyi artıracak
otomasyon projeleri ile delilden sanığa ulaşılmasını temin edecek kriminal alt
yapı projelerine öncelik verilecektir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / İçmesuyu ve Kanalizasyon sektörlerinde; su
kayıp ve kaçaklarının azaltılmasına yönelik projelere öncelik verilecektir. DSİ
Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen içmesuyu temini projelerinden nüfusu
50.000 ve üzeri olan belediyelere öncelik verilecektir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / Kırsal Alan Planlaması sektöründe; iskan
projelerinde yatırım programında yer alan gecikmiş projelere ve özellikle
yerleri kamulaştırılanların iskanına, kırsal kesime ilişkin çeşitli sektörel veri
tabanlarının üretilmesine yönelik projelere öncelik verilecektir.
223
• Diğer Kamu Hizmetleri / Belediye Hizmetleri sektöründe; İller Bankası
Genel Müdürlüğünce yürütülen katı atık ve jeotermal merkezi ısıtma tesisi
projeleri ile bu Rehberin 14 üncü maddesinde belirtilen şehir merkezlerinin
kentsel ve çevresel altyapı projelerine öncelik verilecektir. Belediye dış kredili
yatırım projelerinde itfaiye ve acil müdahale aracı alımı ve doğal afetlerle
mücadele projeleri gibi kent esenliği ve güvenliği projelerine öncelik
tanınacaktır.
• Diğer Kamu Hizmetleri / KOBİ ve Girişimcilik sektöründe; Yatırım
Programına yeni OSB projesi alınmasında; il genelindeki mevcut OSB’lerde
parsellerin en az yüzde 75’inde inşaata veya üretime başlanmış olunması şartı
aranacaktır. Bu koşul, ihtisas OSB projelerinde kendi içinde geçerlidir. Ancak,
mevcut OSB’lerin ilave alan taleplerinde, talepte bulunan OSB’de toplam
sanayi parsellerinin en az yüzde 90’ında üretim veya inşaata başlanmış
olunması yeterlidir. Söz konusu koşullar sağlandığında Yatırım Programına
alınacak OSB projelerinin seçilmesinde, ulusal ve bölgesel stratejiler ve
öncelikler göz önünde bulundurularak illerin sanayi potansiyeline göre
değerlendirme yapılacaktır. Yatırım programına yeni KSS projesi alınmasında;
nüfusu ve esnaf-sanatkar sayısı daha fazla olan yerleşim yerlerinde olanlara,
çevresel ve planlı kentleşme açısından zorunluluk arz edenlere ve ihtisas
küçük sanayi sitesi niteliğinde olanlara öncelik verilecektir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / Çevre sektöründe; 2012 yılında tamamlanacak
projelere; doğal kaynakların etkin kullanımı ve çevrenin korunmasına yönelik
projelere; Ulusal İklim Değişikliği Stratejisindeki amaçlara hizmet edecek çevre
projelerine, uluslararası taahhütler (sözleşme ve protokoller) nedeniyle devam
edilen projelere öncelik verilecektir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / Teknolojik Araştırma sektöründe; geleceğe
yönelik olarak nanoteknoloji, biyoteknoloji, yeni nesil nükleer teknolojiler ile
hidrojen ve yakıt pili teknolojileri, sanayi politikasının öncelik vereceği
sektörlerdeki araştırmalar, yerli kaynakların katma değere dönüştürülmesini
amaçlayan Ar-Ge faaliyetleri, aşı ve anti-serum başta olmak üzere yaşam
kalitesinin yükseltilmesine yönelik sağlık araştırmaları, bilgi ve iletişim
teknolojileri ile savunma ve uzay teknolojileri öncelikli alanlar olarak
belirlenmiştir.
• Diğer Kamu Hizmetleri / Sosyal İçerme Sektöründe; bölgesel ihtiyaçlar
göz önünde bulundurularak, yeni projelerde; toplum merkezlerine ve suça
itilmiş çocuklara yönelik koruma bakım ve rehabilitasyon merkezi projelerine
öncelik verilecektir.
IV. YATIRIM PROGRAMI HAZIRLAMA SÜRECİNDE UYULACAK
ESASLAR
17. Kamu yatırımları 2012-2014 döneminde yeniden önceliklendirilerek
etkinleştirilecektir. Bu kapsamda, kamu idareleri tarafından harcama programları
224
gözden geçirilecek; önceliğini ve yapılabilirliğini yitirmiş projeler tasfiye edilecektir.
Kalkınma Bakanlığı gerekli gördüğü taktirde yatırım programında yer alan projelerin
ortalama tamamlanma süresini azaltma yönünde ihtiyaç duyulabilecek ilave tedbirleri
almaya yetkilidir.
18. Güncelliğini yitirmiş projeler kuruluşlar tarafından revize edilecektir. Proje
maliyetinde sabit fiyatlarla yüzde 30’u aşan oranda artış olması halinde Kalkınma
Bakanlığı tarafından güncel keşfe dayanan yeni yapılabilirlik etüdü istenecek ve proje
hakkındaki nihai karar bu etüde dayandırılacaktır.
19. Kuruluşlar, geçmiş yıllarda rasyonelleştirme faaliyeti kapsamında yatırım
programından çıkarılan projelerin yatırım programına alınmasına yönelik taleplerde
bulunmayacaklardır.
20. Acil ve çok zorunlu haller dışında yatırım programına çok yıllı yeni proje
alınmayacaktır. Getirilen bu sınırlamaya yatırım programı uygulama sürecinde de
devam edilecektir. Yıllık proje tekliflerinin yatırım programına alınmasında ise azami
ölçüde seçici olunacaktır.
21. 2012 yılında zorunlu haller dışında, kaynağı ne olursa olsun, ambulans,
itfaiye aracı gibi sağlık, savunma ve güvenlik açısından özel nitelikli taşıtlar dışında
taşıt alımı yapılmayacaktır.
22. 2012 yılında kamu hizmet binalarına yapılacak ödenek tahsislerinde, önemli
oranda fiziki gerçekleşmesi bulunan projelere öncelik verilecektir. Çok zorunlu haller
dışında idari nitelikli kamu hizmet binaları ile mevcut kamu hizmet binalarının büyük
bakım ve onarımları için ödenek tahsis edilmeyecektir.
23. 2012 yılında, güvenlik nedeni ve işin yürütülmesi açısından mutlak
zorunluluk bulunmasına bağlı olarak 2007/3 sayılı Başbakanlık Genelgesi
kapsamında Başbakanlıktan izin alınmış olması hali dışında lojman, memur evi,
kamp, kreş, misafirhane ve benzeri yeni sosyal tesis yatırımı başlatılmayacaktır. Çok
zorunlu haller dışında mevcut tesislerin bakım ve onarımları için ödenek tahsis
edilmeyecektir.
24. Yatırım programlarında ihaleli olarak devam eden dış kredili projeler
arasından sektörel açıdan öncelikli, dış kredi kullanımları önemli bir seviyeye gelmiş,
225
önümüzdeki bir veya iki yıl içinde tamamlanabilecek nitelikte olan dış kredili projelere
öncelik verilecek, bu projeler zamanında bitirilecek şekilde yeterli tahsis yapılacaktır.
25. Proje maliyeti 5 Milyon TL ve üzerinde olan yeni yatırım projesi
tekliflerinde EK-1’de yer alan format çerçevesinde, projelerin teknik, finansal,
ekonomik ve sosyal gerekçesinin, yapılabilirliğinin, önceliğinin ve çevreye etkilerinin
fayda-maliyet veya maliyet etkinlik analizi ile ortaya konulduğu ayrıntılı Fizibilite
Raporunun hazırlanması zorunludur. Kesin projeye dayandırılmak şartıyla
hazırlanacak ayrıntılı Fizibilite Raporu ve ilgili mevzuatın gerektirmesi durumunda
Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Belgesi bulunmayan yeni projeler
yatırım programına teklif edilmeyecektir.
26. Ancak, proje maliyetine bakılmazsızın, toplu ve yatırım programında
tadat edilmemiş toplulaştırılmış projeler; yükseköğretim sektörü, spor sektörü,
kültür sektörü ve sağlık sektörü (100 ve üstü yataklı hastane projeleri hariç)
kapsamındaki projeler ile adı ve/veya karakteristiği taşıt alımı, akaryakıt ve yağ
alımı, restorasyon, lojman, eğitim tesisi, ikmal inşaatı, araştırma, arazi
toplulaştırması, iskan, afet konutları, deprem güçlendirme, afet hasarlarının
telafisi şeklinde olan her türlü yeni yatırım projesi teklifleri için Fizibilite Raporu
yerine geçmek üzere EK-2’de yer alan Proje Teklif Formu’nu doldurulacaktır.
Kuruluşlar, yeni hizmet binası projelerine ilişkin tekliflerini ise EK-3'te yer alan İdari
Hizmet Binası Projeleri İçin Gerekçe Raporu Formatı’na göre hazırlayacaklardır.
27. Teknolojik araştırma sektörü için araştırma altyapı ve araştırmacı insan
gücü yetiştirme proje teklifleri 30 Nisan 2011 tarihi itibarıyla alınmış olup yeni proje
önerisinde bulunulmayacaktır. Yeni sunulacak araştırma destek programları için ise
EK-4 “Araştırma Destek Programı Yapılabilirlik Raporu” hazırlanacaktır.
28. 2011 Yılı Yatırım Programında tadat edilmemiş toplulaştırılmış projelerden
çok yıllık olanların 2012 yılı ödenek teklifleri; proje ile ilgili gerçekleşme durumu,
tamamlanan alt proje sayısı, ulaşılan hedefler gibi toplulaştırılmış projenin genel
performansını açıklayan bilgiler ile birlikte yapılacaktır.
29. Yeni yatırım projesi niteliğini haiz olmayan, geçmiş yıllarda tamamlanmış
bazı projelerin kesin hesap farklarının ödenmesi veya özel gelirlerin yıl içinde diğer
projelerle ilişkilendirilmesini sağlamak amacıyla teklif edilecek harcamalar (Kesin
Hesap Karşılığı, Noksan Kalan İşler vb.) için Fizibilite Raporu veya Proje Teklif
Formu hazırlanmasına gerek bulunmamaktadır.
30. Kalkınma Bakanlığı, projenin özelliğini dikkate alarak maliyeti ne olursa
olsun gerektiğinde ayrıntılı Fizibilite Raporu istemeye yetkilidir. Proje maliyeti veya
özelliği gereği ayrıntılı Fizibilite Raporu veya Proje Teklif Formu bulunmayan ve
Kalkınma Bakanlığı tarafından incelenerek onaylanmamış projeler yatırım
programına alınmayacaktır.
31. Fizibilite Raporlarının, değerlendirme sürecinin alacağı süre göz önünde
bulundurularak, projenin başlatılmasının düşünüldüğü yatırım programı döneminden
226
en az 6 ay önce, 2 basılı nüsha halinde ve elektronik ortamda Kalkınma
Bakanlığına ( [email protected] ) iletilmesi gerekmektedir.
32. Kuruluşlar, Orta Vadeli Program’daki hedefler, Orta Vadeli Mali Plan ve
Yatırım Programı Hazırlama Rehberi’nde belirtilen yatırım teklif tavanları ve proje
öncelikleri çerçevesinde 2012-2014 döneminde gerçekleştirebilecekleri fiziki
hedeflerin boyutunu ve maliyetini belirleyecekler ve yatırım teklifleriyle birlikte
Kalkınma Bakanlığına göndereceklerdir
33. Kuruluşlar, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında sari ihalesini
yaptıkları projeleri ve bunlar için 2012-2014 döneminde her yıl için tahsis edilmesi
gereken asgari ödenek miktarını belirtecekler, proje bazındaki ödenek tekliflerinde ve
ihtiyaçlarının belirlenmesinde bu hususları dikkate alacaklardır.
34. Kuruluşlar; projelerinin yürütülmesi sırasında ortaya çıkan haberleşme,
akaryakıt, malzeme alımları vb. harcamaların projeyi ilgilendiren kısmı için ödenek talebinde
bulunacaklar; ancak diğer hizmetlerini ifa ederken ihtiyaç duyacakları bu tür cari nitelikteki
harcamalar ile projelerin kredi anapara geri ödemeleri ve işletme dönemi faiz ödemeleri gibi
yatırım tanımına uymayan harcamalara yatırım tekliflerinde yer vermeyeceklerdir.
35. Yatırımlarla bağlantılı kamulaştırma teklifleri toplam ödenek teklif tavanı
içinde yer almakla birlikte yatırım ödenek tekliflerine dahil edilmeyecek, projelerle
bağlantısı kurularak ayrıca verilecektir.
36. İlgili kuruluşlar, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62/c maddesini,
yapılan değişiklikleri de dikkate alarak ödenek teklifinde bulunacaklardır.
37. Ulusal kaynaklarla gerçekleştirilebilecek kamu projeleri için dış
finansman arayışına girilmeyecek, dış finansmana ihtiyaç duyulan zorunlu durumlarda
ise nihai dış finansman kararı alternatif finansman kaynakları arasında yapılacak
karşılaştırmalı değerlendirmeye dayandırılacaktır. Kamu yatırım programıyla
ilişkilendirilmesi gereken bütün projelere (çeşitli yurtiçi veya yurtdışı hibe kaynakları
dahil) dış finansman kaynaklarının kullandırılmasında “Yıllık Yatırım Programında
Yer Alan Projelere Dış Finansman Sağlanmasına İlişkin Esas ve Usullere Dair
Tebliğ”de yer alan hususlara uyulacaktır. Bulunacak kredinin finansman maliyeti
dikkate alınarak proje öncelikleri açısından Kalkınma Bakanlığı görüşüne, dış
finansman imkânının genel büyüklüğü konusunda ise Hazine Müsteşarlığının görüşüne
başvurulacaktır. Kaynağı ne olursa olsun Kalkınma Bakanlığı tarafından olumlu görüş
227
verilmeyen ve yatırım programıyla ilişkisi kurulmayan hiçbir yatırım projesi için dış
finansman arayışına başlanmayacak ve uluslararası taahhüde girilmeyecektir.
38. Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar; 2012-2014 dönemi yatırım tekliflerini,
özellikle yeni başlayacak projeleri ve yeni yapılacak ihaleleri dikkate alarak özelleştirme
programına uygun olarak yapacaklardır. Söz konusu teklifler, özelleştirme programına
uygunluk açısından yapılacak değerlendirme ile beraber Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
tarafından Kalkınma Bakanlığına iletilecektir.
39. Yatırımları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan
kuruluşlar yatırım tekliflerini adı geçen Bakanlık görüşünü alarak Kalkınma
Bakanlığına ileteceklerdir.
40. 2012–2014 döneminde 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun Geçici 2 nci ve 3 üncü
maddeleri gereğince fiziksel çevre koşullarının özürlülere uygun hale getirilmesi
kapsamında, yeni projelerin özürlülerin ulaşılabilirliğine uygun olması, mevcut
projelerin de özürlülerin ulaşılabilirliğine uygun hale dönüştürülmesi hususu göz
önünde bulundurulacak ve söz konusu projelerde bu konudaki standartlara
uyulacaktır.
41. Valilikler, kamu kuruluşlarının yatırım projeleri ile ilgili tekliflerini, bunlar
hakkında il koordinasyon kurullarında oluşan valilik görüşleri ile birlikte doğrudan ilgili
yatırımcı kuruluşa ileteceklerdir.
42. 2012-2014 dönemi yatırım teklifleri 2012 yılı fiyatlarıyla ve Bin TL
bazında hazırlanacaktır. 2012 yılı kur değeri, gösterge niteliğinde olmak üzere, yıllık
ortalama 1 ABD Doları = 1,7354 TL olarak kullanılacaktır.
43. Bilgisayar alt yapısı imkan veren kuruluşlar yatırım tekliflerini
elektronik ortamda da [cd ile veya e-posta ( [email protected] ) adresine]
ulaştıracaklardır.
44. Yatırım teklifleri, "Yatırım Projeleri Listesi" (Tablo-2) ve "2011 Yılı Yatırım
Programı" örnek alınarak düzenlenecektir. Proje listelerinde "Etüt-Proje İşleri",
"Devam Eden Projeler" ve "Yeni Projeler" ayrımı yapılacak, ayrıca her bölüm
"2012'de Bitenler" ve "2012’den Sonraya Kalanlar" olarak ayrılacaktır.
45. Tablo-1'e göre hazırlanacak "2012-2014 Dönemi Yatırım Teklifleri Özet
Tablosu" tekliflerin başında yer alacaktır.
46. Proje listelerinde, 2012-2014 dönemi yatırım ödenek teklifinin fonlardan
veya diğer ek kaynaklardan karşılanması öngörülen kısmı Tablo-2'de her proje için
toplam ödeneğin altında parantez içinde belirtilecektir. Bu miktarlar 2012 yılı sonrası
yatırım harcamalarının tespitinde göz önüne alınacaktır.
228
47. GAP Eylem Planı kapsamında projelere tahsis edilen ilave kaynakların
proje bazındaki ayrıntısı Tablo-3’te verilecektir.
48. Tablo-4’te 2012 yılı yatırım projelerinin tümü idare stratejik planı ve
performans programı ile ilişkilendirilecektir.
49. Proje tutarı 5 Milyon TL'nin üzerinde olan devam eden projelerin uygulama
durumları ile ilgili ayrıntılı bilgiler Tablo-7'de verilecektir.
50. 2012-2014 dönemi yatırım tekliflerinin değerlendirilmesine yardımcı olmak üzere,
2010 yılı kesin ve 2011 yılı tahmini harcama bilgileri, 2011 Yılı Yatırım Programında yer
alan tüm projeler için Tablo-5'te verilecektir. Ayrıca, proje bazında fiziki gerçekleşme
durumları ve gerekli görülecek diğer açıklayıcı bilgiler harcama tahminleri ile birlikte
Kalkınma Bakanlığına iletilecektir.
51. Yatırım programında alt projeleri veya alt harcama kalemleri itibarıyla
tadat edilmiş projelerde; her alt kalem için yer, karakteristik, başlama-bitiş tarihi, proje
tutarı, 2011 yılı sonuna kadar tahmini kümülatif harcama, 2012 yılı yatırımı teklifi gibi,
bağımsız bir proje için verilen tüm özellikler belirtilmiş olacaktır.
52. Kuruluşlar; yatırım tekliflerini Kalkınma Bakanlığına proje dökümünü
belirleyerek göndereceklerdir. Program Kararnameleri gereğince detay programları, yatırım
programının yayımlanmasını müteakip ilgili Bakan onayıyla veya Kalkınma Bakanlığının
görüşü üzerine daha sonra kesinlik kazanan projeler de dahil olmak üzere toplu projelerin
ayrıntısındaki bütün projelerin dökümü yapılarak Kalkınma Bakanlığına gönderilecektir.
53. Kuruluşlar doğal afetlerle ilgili hazırlık, eğitim, yeniden yapım, plan hazırlığı
gibi proje tekliflerini, proje adının sonuna Doğal Afet (DA) kodu yazarak, güçlendirme
ile ilgili tekliflerini proje adının sonuna Doğal Afet-Güçlendirme (DA-G) kodu yazarak
göndereceklerdir.
54. Kuruluşlar, Güneydoğu Anadolu Projesi Ana Planı / GAP Eylem Planı,
Doğu Anadolu Projesi Ana Planı, Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı, Zonguldak,
Bartın, Karabük Bölgesel Gelişme Raporları, Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi ve Konya
Ovası Projesi kapsamındaki illerde yer alan projelerini proje adının sonuna sırasıyla (GAP),
(DAP), (DOKAP), (ZBK), (YHGP) ve (KOP) kısaltmalarını ekleyerek belirteceklerdir. Yeni
yatırımlar bu bölgeler için mümkün olduğu ölçüde ayrı projeler olarak teklif edilecektir
(Bakınız EK-7 ve EK-8).
55. Bölge istatistiklerinin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyoekonomik analizlerinin yapılması ve bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi ve AB
Bölgesel İstatistik Sistemine uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması
amacıyla, 28.08.2002 tarih ve 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile İstatistiki Bölge
Birimleri Sınıflandırması (İBBS) tanımlanmıştır (EK-9). Bu bağlamda, yatırım programında
yeri birden fazla il veya “muhtelif” olarak yer alan kamu yatırımları da dahil olmak üzere,
kamu yatırımlarının Düzey 2’ye (İBBS-2) göre dağılımının yapılması gerekmektedir.
Kuruluşlar, yatırım teklifleri içinde yer alan, birden fazla ili ilgilendiren ve/veya muhtelif iller
229
kapsamında yer alan yatırım projelerinin il bazında dağılımını Tablo-2 formatında ek olarak
vereceklerdir.
56. Kuruluşlar, yatırım programında yer alan veya yer almayan Kamu-Özel
İşbirliği modelleri (Yap-İşlet-Devret, Yap-İşlet ve benzeri modellerle) ile yapılan ve
yapılması düşünülen projeleri Tablo-14’ü doldurarak bildireceklerdir.
Proje Numarası, Adı ve Karakteristiği
57. Devam eden projelerin proje numaraları Resmi Gazete’de yayımlanan
2011 Yılı Yatırım Programına ve sonradan bu programda yapılan düzeltmelere göre
yazılacaktır. Yeni projelerin numaraları Kalkınma Bakanlığı tarafından verilecektir.
58. Yatırım listelerinde "Proje Adı" sütununa ana proje adı yazılacak; yeni
proje adları belirlenirken kısa ifadeler kullanılacak, proje adlarının birbirinden ayırt
edilebilir olmasına özen gösterilecektir.
59. Projenin üniteleri veya harcama kalemleri ayrıca belirtilecek, bunlara ait
parasal değerler parantez içinde gösterilecek ve bu alt bölümler ana projeden ayrı bir
proje numarası almayacaktır.
60. Yatırım listesinin "Karakteristik" sütununda üretim konusu olan mal ve
hizmetin nitelik ve nicelik olarak tanımı mümkün olduğu ölçüde standart olarak
yazılacaktır. Tevsi projeleri için ise mevcut kapasite ve eklenecek yeni kapasite veya
proje ile sağlanacak ek hizmet belirtilecektir. Proje karakteristiğinde verilen bilgiler
projenin son durumunu yansıtacaktır.
Proje Tutarı, Kümülatif Harcama ve Yatırım Ödeneği
Teklifi
61. Tablo-1 ve Tablo-2’de yer alan "2011 Sonuna Kadar Tahmini Kümülatif
Harcama" ve "Proje Tutarı" 2012 yılı fiyatları ile verilecektir. Bunun için geçmiş yıllara
ait harcamalar Tablo-13’te verilen deflatörlerle 2012 yılı fiyatlarına dönüştürülecektir.
Diğer tablolarda yer alan 2012 yılı yatırım ödeneği teklifi ile 2012 yılından sonraki
yıllara ait yatırım harcama tahminleri yine 2012 yılı fiyatları ile verilecektir. 2012
sonrası için belirlenecek yatırım harcama tahminlerinin, söz konusu yıllara ait kuruluş
yatırım tavanları ile uyumlu olmasına özen gösterilecektir. 2012 sonrası yatırım teklif
tavanları cari fiyatlarla olduğundan, Tablo-13’te yer alan deflatörlerle 2012 yılı
fiyatlarına çevrilerek dikkate alınacaktır.
Toplu ve Toplulaştırılmış Projeler
62. Toplu proje; proje ve karakteristiği; makine-teçhizat, bilgisayar yazılım ve
donanımı, idame-yenileme, bakım-onarım, büyük onarım, tamamlama, taşıt alımı,
etüt–proje ile yayın alım ve basımı olan veya bunların bileşiminden oluşması uygun
230
görülen projeyi ifade etmektedir. Bir kuruluşun, toplu proje tanımı kapsamındaki
makine-teçhizat, bilgisayar yazılım ve donanımı, idame-yenileme, bakım-onarım,
büyük onarım, tamamlama, taşıt alımı ile yayın alım ve basımı işlerinden yıllık
olanları, her sektörde ayrı ayrı olmak üzere, “Muhtelif İşler” adı altında ve tek bir proje
olarak teklif edilebilecektir. Diğer bir ifade ile, bir kuruluşun, aynı sektörde, makineteçhizat alımı, taşıt alımı, bakım-onarım vb. şeklinde her biri ayrı proje numarası olan
yıllık projeler olmayacak, bu tür işlerin hepsi, “Muhtelif İşler” proje adı altında
toplanacaktır. Etüt projeler kendi içinde toplu proje olabilecek, ancak yukarıdaki
işlerin arasına dahil edilmeyecektir. “Muhtelif İşler” projesinin içeriği, karakteristik
kısmında, örneğin; “bakım-onarım, makine teçhizat, taşıt” şeklinde belirtilecektir. Çok
yıllık makine-teçhizat, bilgisayar yazılım ve donanımı, idame-yenileme, bakımonarım, büyük onarım, tamamlama, taşıt alımı, etüt–proje ile yayın alım ve basımı
işleri yıllık toplu projeden ayrı bir proje olarak hazırlanacaktır.
63. Toplulaştırılmış proje; benzer nitelikteki alt projelerden oluşan ve amaç ve
kapsamı itibarıyla toplu ödenek tahsis edilmesi uygun görülen projeyi ifade etmekte
olup, uygulama 2011 yılında olduğu gibi sürdürülecektir. Toplu proje tanımına
girmeyen işler müstakil proje veya toplulaştırılmış proje olarak teklif edilecektir.
Dış Kredi ve Hibe ile Yürütülecek Yatırım Projeleri
64. Proje listelerinde dış para kısmı ikiye ayrılarak dış kredi ve özkaynak ile
karşılanacak miktarlar ayrı ayrı belirtilecektir. Tabloların "kredi" kısmında, halen işlemekte
olan dış kredilerin kullanım miktarları ve yeni proje tekliflerine ait dış kredilerin muhtemel
kullanım miktarları yazılacaktır. Dış kredi kullanımları yatırım tutarlarına mutlaka dahil
edilecektir. Teknik işbirliği kapsamındaki yardımlar da dahil olmak üzere hibe şeklinde (AB
fonlarından temin edilecek fonlar dahil) temin edilen dış finansmanla yapılacak yatırım
projeleri teklifte proje ayrıntılarıyla yer alacak, hibe miktarı ödenek toplamına dahil
edilmeyecek, ancak iç para gereği (KDV, Gümrük Vergisi, harçlar gibi harcamalar için) olan
ödenek, toplama dahil edilmiş olarak gösterilecektir.
65. Dış kredi kullanılan projelerin kredi uygulama durumu; dış kredi anlaşması
yapılmış, kullanıma hazır duruma gelmiş, fakat henüz kullanımı başlamamış
projeler de belirtilerek Tablo-8'de verilecektir. Bu tabloda, kredileri kullanılmış ve geri
ödeme aşaması başlamış olan projeler için 2012 yılında ödenecek olan ana para ile
faiz miktarları ilgili satırlarda ayrıca belirtilecektir. Dış kredi aranan projeler için ise
Tablo-9 doldurulacaktır.
66. Dış kredilere ait geçmiş yıl kur farkları 2012-2014 dönemi ödenek talebi
içinde yer almayacak, yatırımın tamamlanmasından sonra toplam proje tutarına
eklenerek sabit kıymetlere dahil edilecektir.
67. Yatırım programında yer alarak dış krediyle finansmanı düşünülen
projelerin maliyet revizyonları Kalkınma Bakanlığı tarafından yapılacaktır. Projelerin
gerekli ödenek revizyonları ise dış kredi temin işlemlerinin tamamlanmasından sonra
231
gerçekleştirilecektir. Projelerin dış kredili olarak finansmanında 4749 sayılı Kamu
Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve ilgili
yönetmeliklerinde yer alan esas ve usuller geçerli olacaktır.
68. Yatırım programında yer aldığı halde yatırım tavanına dahil
edilmeyen projelerin teklif ve takibi bu Rehberdeki esaslar çerçevesinde yapılacaktır.
GAP Eylem Planı ve Öncelikli Bölgesel Ekonomik Kalkınma ve Sosyal
Gelişme Projeleri
69. 26 Mayıs 2008 tarihli ve 26887 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunda
yapılan düzenlemelerle Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlara
öncelik vermek kaydıyla münhasıran bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal
gelişmeye yönelik yatırımların finansmanı için öngörülen miktarlar kuruluşların yatırım
teklif tavanlarına dahil edilmiştir. Orta Vadeli Mali Plan’da ve bu rehberin ekindeki
tablolarda belirtilen 2012 yılı sermaye gideri ve sermaye transferi teklif tavanlarına
dahil edilen tutarların GAP Eylem Planı için olan kısmı EK-11’de kuruluş bazında
ayrıca belirtilmiştir.
70. Kuruluşlar, 2012-2014 dönemi için hazırlayacakları yatırım tekliflerine dahil
edecekleri GAP Eylem Planı, DAP, KOP ve DOKAP kapsamındaki ödeneklerin proje
bazındaki dağılımını Tablo-3’te belirteceklerdir. GAP Eylem Planının ve diğer
bölgesel projelerin gerektirdiği 2012-2014 dönemi ödenek ihtiyaçlarının Cari Gider,
Cari Transfer ve Borç Verme tertiplerindeki tutarlardan yatırım projeleri ile ilgili olan
teklifler Kalkınma Bakanlığına, yatırım projeleri ile ilgili olmayan teklifler ise Maliye
Bakanlığına iletilecektir.
71. Kuruluşlar, GAP Eylem Planı, DAP, KOP ve DOKAP projelerinin
gerektirdiği ilave ödenek tutarlarının teklif tavanlarına dahil olduğu hususunu önemle
göz önünde bulunduracaklardır.
72. Kuruluşlar, geçmiş yıllarda yatırım programlarında mutad olarak GAP,
DAP, KOP ve DOKAP projeleri için tahsis ettikleri ödeneklerden azaltmaya
gitmeksizin, GAP Eylem Planının ve diğer bölgesel projelerin gerektirdiği ödenek
ihtiyaçlarını söz konusu projelerin mutad ödeneklerine ilave olarak dikkate
alacaklardır.
AB Fonları ile Finanse Edilecek Projeler
73. Katılım Öncesi Mali İşbirliği (IPA) programlaması kapsamında karara bağlanmış
olan projeler, proje sahibi kuruluşlar tarafından yatırım programıyla ilişkilendirilmek üzere, eş
finansman karşılığı ödenek talepleri ile birlikte Kalkınma Bakanlığına gönderilecektir.
232
74. Avrupa Birliği Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Çerçeve Programı (CIP) Bilgi ve
İletişim Teknolojileri Politika Destek Programı (ICTPSP) kapsamında Avrupa Birliği
tarafından desteklenmesi öngörülen projeler öncelikli olarak değerlendirilecektir. Bu
kapsamda, söz konusu projeler, proje sahibi kuruluşlar tarafından yatırım programıyla
ilişkilendirilmek üzere, eş finansman karşılığı ödenek talepleri ile birlikte ve proje adına
(ICTPSP) kısaltması eklenerek Kalkınma Bakanlığına gönderilecektir.
Finansal Kiralama (*)
75. Finansal kiralama yöntemiyle yapılan yatırımlardan finans tipi kiralamalara
yatırım programında yer verilecektir. Finans tipi (satış tipi) kiralamaya konu olan
yatırım malının toplam değeri, kiralamanın başlayacağı ilk yılın yatırım programında
yıl ödeneği olarak belirtilecektir. Ancak, söz konusu kiralamaya ilişkin olarak daha
sonraki yıllarda herhangi bir ödenek gösterilmeyecektir. Finansal kiralamada
kuruluşun yatırım bütçesinden kiralamanın başladığı yıl herhangi bir nakdi harcama
yapılmamakla birlikte bu gösterimden amaç, o değerde bir yatırım malının kuruluşun
sabit sermaye stokuna katılmış olduğunun görülebilmesidir. Faaliyet tipi finansal
kiralama yatırımlarına yatırım programlarında yer verilmeyecektir.
Kamulaştırma
76. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 3 üncü maddesine 4650 sayılı Kanunla
eklenen son fıkranın amir hükmü uyarınca, yeterli ödenek temin edilmeden kamulaştırma
işlemine başlanamayacağından, kamulaştırma ödenek teklifleri projelerin gerçek
kamulaştırma ihtiyacını yansıtacak şekilde proje bazında yapılacaktır (Tablo-12).
Taşıtlar ve İş Makineleri
77. Kuruluşların taşıt alımı teklifleri “2012-2014 Dönemi Tahmini Taşıt Alım
Bedelleri Listesi (Tablo-11)” esas alınarak yapılacaktır. Ayrıca, taşıt alımı talebinde
bulunan her kuruluş Tablo-10'u dolduracak, sahip olduğu araçları tip ve sayı olarak
gösterecek ve talep ettiği araçları ne amaçla istediğini belirtecektir.
(*)
Finans Tipi (Satış Tipi) Kiralama : İlgili tüm riskleri ve kazançları kiracıya devreden sözleşmelerdir. Finansal kiralama konusu
malın mülkiyeti kiraya veren şirkete aittir. Ancak, taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının malın mülkiyetini satın
alma hakkına sahip olacağını kararlaştırabilirler. Herhangi bir kiralamanın Finans tipi kiralama sayılabilmesi için aşağıdaki dört
kriterden en az birini sağlaması gerekmektedir.
1) Kira anlaşması, varlık üzerindeki mülkiyet hakkının kira anlaşmasının sonunda kiracıya devrini öngörür.
2) Kira anlaşması, kiracıya kira süresinin sonunda varlığı o tarihte beklenen normal fiyatının oldukça altında bir fiyatla
satın alma seçeneği verir.
3) Kira süresi, kiralanan varlığın tahmini ekonomik ömrünün yüzde 75'ini veya daha fazlasını kapsar.
4) Asgari kira ödemelerinin (bakım, sigorta ve emlak vergileri gibi dönem giderleri hariç) kira anlaşmasının
başlangıcındaki bugünkü değeri varlığın normal piyasa değerinin yüzde 90'ına eşit veya büyüktür.
Faaliyet Tipi Kiralama (İşletme Kiralaması): Finans tipi kiralama sınıfına girmeyen her tür kiralama faaliyet tipi kiralamadır.
Faaliyet tipi kiralamada, varlığın mülkiyetine sahip olmaktan dolayı ortaya çıkan bütün riskler kiraya verene aittir. Anlaşmada
belirlenmiş olan kira tutarı kiracı açısından bir faaliyet gideridir.
233
78. Teklif edilecek taşıt sayıları belirlenirken, tahmini taşıt alım bedellerinin her
türlü vergi öncesi bedeller olduğu dikkate alınacaktır.
79. İş makineleri teklifinde, mevcut araçların adet ve modellerine ilave olarak
imal tarihleri ile son iki yıldaki yıllık ortalama çalışma saatleri de talep ile birlikte
verilecektir.
İdame ve Yenileme Yatırımları
80. Herhangi bir bağımsız proje ile ilgilendirilmesine imkan olmayan idame ve
yenileme yatırımları Tablo-6 formunda hazırlanacaktır. İdame ve yenileme yatırımı
dönem içinde aşınan, eskiyen, yıpranan veya hasar gören tesislerin korunması için
üretim ve hizmet kapasitesi veya özellikleri değiştirilmeden bir yıl içinde başlanıp
bitirilen yatırım niteliğindedir. Bu itibarla kuruluşlar, idame ve yenileme yatırım
tekliflerini hazırlarken yukarıda belirtilen hususlara uyacaklar, idame ve yenileme
niteliği taşımayan harcama kalemlerini bu kapsama dahil etmeyeceklerdir.
Bilgi ve İletişim Teknolojileri Yatırımları
81. Bilgi toplumuna geçiş sürecinin hızlandırılması, ekonomide etkinliğin ve
verimliliğin artırılması ve rekabet gücü yüksek bir ekonomik yapının oluşturulmasını
sağlamak üzere, bilgi ve iletişim teknolojileri yatırımlarına öncelik verilecektir.
Kamunun e-devlet uygulamalarına geçişini hızlandırmak üzere hazırlayacağı bilgi ve
iletişim teknolojileri projelerinde temel hedef, kamunun kendi içinde bilgi
paylaşımının,
birlikte çalışabilirliğin, etkinlik ve şeffaflığın sağlanması ile
vatandaşlara ve iş dünyasına elektronik ortamda sunulacak entegre edilmiş
hizmetlerin yaygınlaştırılmasıdır. Hazırlanacak projelerin e-Dönüşüm Türkiye Projesi
ve buna bağlı Bilgi Toplumu Stratejisi’yle uyumlu olması, vatandaş odaklı yaklaşımla
iş süreçlerinin ve bilgi gereksinimlerinin analiz edilerek uygun bir tasarım
oluşturulması ve gerçekçi ekonomik ve sosyal analizlere dayandırılması esastır.
82. Bilgi ve iletişim teknolojileri projeleri,
http://www.bilgitoplumu.gov.tr/yatirim.aspx internet adresinde yer alan “Kamu Bilgi ve
İletişim Teknolojileri Projeleri Hazırlama Kılavuzu”nda belirtilen esaslara göre hazırlanarak
teklif edilecektir. Kılavuzda yer alan esaslara uygun olarak teklif edilmeyen bilgi ve iletişim
teknolojileri projeleri değerlendirmeye alınmayacaktır.
83. “Uygulama yazılımı geliştirme” bileşeni içeren ve toplam proje tutarı
Kamu Bilgi ve İletişim Teknolojileri Projeleri Hazırlama Kılavuzu’nda ifade edilen
tutarı geçen bilgi ve iletişim teknolojileri projelerinde Kılavuzda belirtilen kalite
standardı seviyelerine uyum zorunluluğu bulunmaktadır.
234
84. Bilgi sistemlerinin bütünlüğünün, güvenliğinin ve sürekliliğinin
sağlanması amacıyla münferit olarak “felaket kurtarma merkezi kurulması” benzeri
bileşenleri içeren yatırım projeleri başlatılmayacaktır. Bu amaca yönelik çalışmalar,
Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı 76 no.lu “Bilgi Sistemleri Olağanüstü Durum
Yönetim Merkezi” eylemi sorumlu kuruluşu TÜRKSAT A.Ş. ile işbirliği içinde
yürütülecektir.Bahsedilen eylem kapsamında yapılacak çalışmalar dikkate alınarak
felaket merkezi kurulmasına yönelik yatırımlar kuruluşlar tarafından revize edilecektir.
85. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı 72 no.lu “Ortak Çağrı Merkezi” eylemi
kapsamında kamu kurumları tarafından ayrı ayrı kurulması planlanan elektronik
hizmetlere ilişkin çağrı merkezlerinin bütünleşik bir yapı altında toplanması
amaçlanmaktadır. Bu nedenle, kurumlar tarafından teklif edilecek “çağrı merkezi
kurmaya” yönelik bileşenler içeren yatırım projeleri, TÜRKSAT A.Ş. tarafından
kurulacak olan “Ortak Çağrı Merkezi” ile entegre olacak şekilde hazırlanacaktır.
Üniversitelerin Eğitim, Sağlık ve Araştırma-Geliştirme Projeleri
86. Üniversitelere ait yatırım tekliflerinin Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı
kanalıyla Kalkınma Bakanlığına ulaştırılması esastır. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığınca
üniversiteler için yapılacak olan değerlendirme sonuçlarının, bu Genelge ile istenen her türlü
bilgi, belge ve formları kapsayacak şekilde Kalkınma Bakanlığına iletilmesi, özellikle
"Yatırım Teklifleri Özet Tablosu"nun (Tablo-1) üniversiteler için Eğitim (yüksek öğretim,
kültür, spor), Sağlık ve Teknolojik Araştırma projeleri olarak ayrı ayrı düzenlenip
gönderilmesi gerekmektedir.
87. Kalkınma Bakanlığı tarafından bazı kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelere
gönderilen proje çağrısı kapsamında yer alan araştırma altyapısı ve araştırmacı insan gücü
yetiştirme proje önerileri 30 Nisan 2011 tarihi itibarıyla alınmış olup, Kalkınma Planı, Orta
Vadeli Program ve Yıllık Program amaç, ilke ve politikaları ile sektörel öncelikler dikkate
alınarak, projeler değerlendirilecek ve uygun görülenler desteklenecektir.
88. 10 Nisan 2002 tarih ve 24722 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma Projeleri Hakkında Yönetmeliğin 12’nci
maddesi uyarınca yüksek öğretim kurumları, özel ödenekle karşılanacak yatırım
nitelikli bilimsel araştırma projeleriyle ilgili tekliflerini de Teknolojik Araştırma Sektörü
teklifi içinde Kalkınma Bakanlığına sunacaklardır.
89. Kamu kuruluşları ve üniversiteler tarafından 2012 yılında devam edecek
olan her proje için EK-5’ te yer alan “Devam Etmekte Olan Teknolojik Araştırma
Projeleri Bilgi Formu”nun doldurulması gerekmektedir. EK-5 Formu gönderilmeyen
veya yeterli bilgi içermeyen projeler için 2012 yılında kaynak ihtiyacı olmadığı kabul
edilerek kaynak tahsisi yapılmayacaktır. “Yükseköğretim Kurumları Bütçelerinde
Bilimsel Araştırma Projeleri İçin Tefrik Edilen Ödeneklerin Özel Hesaba Aktarılarak
Kullanımı, Muhasebeleştirilmesi İle Özel Hesabın İşleyişine İlişkin Esas ve Usuller”
235
çerçevesinde araştırma projeleri ödenekleri özel hesaba aktarılarak bir sonraki yıl
kullanılabilmektedir. EK-5’te yer alan form doldurulurken 2011 yılında
kullanılamayacak ödeneklerin özel hesap aracılığıyla 2012 yılında kullanılabileceği
göz önünde bulundurulmalıdır.
90. TÜBİTAK tarafından yürütülen TARAL Programı ile diğer kamu kurumları
tarafından yürütülen ve program çerçevesinde diğer kamu kurum ve kuruluşları ile
üniversitelerin projelerinin desteklendiği Araştırma Destek Programları için EK-6
“Araştırma Destek Programları İzleme Formu” hazırlanacaktır. Yeni sunulacak
araştırma destek programları için ise EK-4 “Araştırma Destek Programı Yapılabilirlik
Raporu” hazırlanacaktır.
Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri
91. Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri ile ilgili yatırım
teklifleri, projenin yer alacağı ilin sanayi potansiyelini ve sosyo-ekonomik durumunu,
ildeki diğer OSB ve KSS projelerine ilişkin bilgileri ve projeye ilişkin analizleri içeren
OSB ve KSS Bilgilendirme Raporları ile birlikte Kalkınma Bakanlığına iletilecektir.
OSB ve KSS projelerinin ödenekleri bütçenin “Borç Verme” tertibinden karşılandığı
için sermaye gideri ve sermaye transferi kapsamındaki ödenek teklif tavanlarına dahil
edilmeyecektir.
Döner Sermaye Gelirleri Olan Kuruluşlar ve Fonlar
92. Döner sermayeden yapılacak olan yatırımlar, döner sermaye mevzuatına
aykırı düşmeyecek şekilde teklif edilecektir. Döner sermaye gelirleri olan kuruluşlar, yatırım
teklifleri ile birlikte 2012-2014 dönemi döner sermaye gelir ve gider tahminlerini
bildireceklerdir. Buna göre, döner sermaye geliri elde eden Sağlık Bakanlığına bağlı devlet
hastaneleri ile üniversite hastaneleri de bir önceki yıl döner sermaye gelir ve gideri ile bir
sonraki yıl döner sermaye gelir ve harcama tahminlerini ve bunun içinden yatırımlarda
kullanmayı talep edecekleri miktarları teklif listelerinde belirteceklerdir. Çeşitli kuruluşların
özkaynak gelirlerinin kullanımında da aynı esaslara uyulacaktır.
93. Tasfiye edilmiş fonlardan ödenek talebinde bulunulmayacaktır. Ancak,
faaliyetleri süren fonlardan yararlanan kuruluşların projeleri bu Genelge’deki esaslar
çerçevesinde Kalkınma Bakanlığına gönderilmeye devam edilecektir.
Sosyal Güvenlik Kurumları
94. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli IV Sayılı
Cetvel kapsamında yer alan sosyal güvenlik kurumları, ödenek teklif tavanlarına uygun olarak
yatırım tekliflerini Kalkınma Bakanlığına göndereceklerdir
Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar
95. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 25’inci maddesi
gereğince, III Sayılı Cetvel kapsamındaki düzenleyici ve denetleyici kurumlar yatırım nitelikli
projelerini bilgi için yatırım programı ile ilişkilendirilmek üzere Kalkınma Bakanlığına
ileteceklerdir.
Mahalli İdareler
236
96. Mahalli idarelerin (il özel idareleri ve belediyeler ile bunların kurdukları
birlik ve idareler) dış kredili projelerinin belirlenmesinde, borç stoku limitleri içinde
kalınması esastır. Mahalli idarelerin dış finansman (kredi ve/veya hibe) kullanımı söz
konusu olan projeleri; makro politikalar, sektör programları, bölge planları ve yatırım
öncelikleri ile stratejik plan ve performans programı dikkate alınarak bu Rehber’de
yer alan usul ve esaslar çerçevesinde teklif edilecektir. Dış finansman kullanımı olan
projelerden İller Bankası yatırım programında yer almak üzere teklif edilenlere
öncelik verilecektir. Dış kredi kullanımından doğacak yükümlülükler ilgili mahalli
idarelerce yerine getirilecektir.
97. AB hibeleriyle finanse edilmesi planlanan projeler de bu Rehber’deki
esaslara göre yatırım programına alınır. Ayrıca ihale aşamasında ya da uygulama
esnasında oluşabilecek proje değişiklikleri için de Kalkınma Bakanlığının uygun
görüşü aranır.
98. Mahalli idareler, tekliflerinde kullandıkları veya kullanacakları dış kredi
tutarlarını döviz olarak da ifade edecekler, Tablo-1, Tablo-2, Tablo-8 ve Tablo-9’u
dolduracaklardır.
99. Köylerin Altyapısının Desteklenmesi (KÖYDES) projesi için öngörülen
ödenek büyüklüğünün tespitinde ve iller bazında dağılımında, uygulanmakta olan projelerin
harcama ve fiziki gerçekleşme bilgileri ile köy altyapı envanterleri dikkate alınacaktır. Buna
göre, 2011 yılı KÖYDES Projesi gerçekleşmeleriyle ilgili olarak hazırlanan izleme raporları
2011/2 sayılı Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararında belirtildiği üzere il koordinasyon
birimleri tarafından aylık olarak İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğüne
(MİGM) gönderilecektir. MİGM tarafından yıllık fiziki gerçekleşmeler dikkate alınarak
revize edilen köy altyapı envanter bilgileri ve değerlendirme sonuçları, rapor halinde en geç
Aralık ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına ve Kalkınma Bakanlığına gönderilecektir.
PROJE MALİYETİ 5 MİLYON TL VE ÜZERİNDEKİ
KAMU YATIRIM PROJESİ TEKLİFLERİ İÇİN
FİZİBİLİTE RAPORU FORMATI
A. YÖNETİCİ ÖZETİ (Proje ile ilgili bilgilerin ve fizibilite etüdü bulgularının özeti)
B. ANA RAPOR
1. İÇİNDEKİLER (içindekiler, tablo ve şekil listesi ile kısaltmalar)
2. GİRİŞ (raporun amacı, kapsamı ve organizasyonu, çalışma yöntemi,
bulguların özeti, sonuçlar ve öneriler)
3. PROJENİN TANIMI VE KAPSAMI (projenin adı, amacı, türü, teknik
içeriği, bileşenleri, büyüklüğü, uygulama süresi, uygulama yeri veya alanı,
237
proje çıktıları, ana girdileri, hedef aldığı kitle ve/veya bölge, proje sahibi
kuruluş ve yasal statüsü, yürütücü kuruluş)
4. PROJENİN ARKA PLANI
i. Sosyo-ekonomik Durum (genel, sektörel ve/veya bölgesel)
ii. Sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar
iii. Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat (teşvik ve YİD mevzuatı gibi)
iv. Proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu
1. Projenin Sektörel ve/veya Bölgesel Kalkınma Amaçlarına
(politika, plan ve programlar) Uygunluğu
2. Projenin Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Projelerle
İlişkisi
3. Projenin İdarenin Stratejik Planı ve Performans Programına
Uygunluğu
4. Proje Fikrinin Ortaya Çıkışı
5. Projeyle İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer
Çalışmalar
5. PROJENİN GEREKÇESİ1
i. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Talep Analizi
• Talebi belirleyen temel nedenler ve göstergeler
• Talebin geçmişteki büyüme eğilimi
• Mevcut talep düzeyi hakkında bilgiler
• Mevcut kapasite ve geçmiş yıllar kapasite kullanım oranları
ii. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Gelecekteki Talebin Tahmini
• Bölgenin ekonomik büyüme senaryosu (hedef ve stratejiler)
ve talep tahminleri ile ilişkisi
• Talebin gelecekteki gelişim potansiyeli ve talebin tahmini.
• Talep tahminlerine temel teşkil eden varsayımlar, çalışmalar
ve kullanılan yöntemler (basit ekstrapolasyon, model vb.)
6. MAL VE/VEYA HİZMETLERİN SATIŞ-ÜRETİM PROGRAMI
i. Satış Programı
ii. Üretim Programı
iii. Pazarlama Stratejisi (fiyatlandırma, tanıtım ve dağıtım)
7. PROJE YERİ/UYGULAMA ALANI
i. Fiziksel ve coğrafi özellikler
• Coğrafi yerleşim
• İklim (yağış oranı, nem, sıcaklık, rüzgar vb.)
• Toprak ve arazi yapısı ile ilgili bilgiler
1. Bitki örtüsü
2. Su kaynakları
3. Diğer doğal kaynaklar
ii. Ekonomik ve Fiziksel Altyapı (hammadde kaynaklarına
erişilebilirlik, ulaşım ve haberleşme sistemi, su-elektrik-doğal gaz
şebekeleri, arazi kullanımı, yan sanayi, dağıtım ve pazarlama
olanakları vb.)
Proje niteliğine göre talep analizi yerine pazar araştırması ve analizi, ihtiyaç analizi,
sorun analizi, trafik etüdü vb. teknikler kullanılabilir.
1
238
iii. Sosyal Altyapı (nüfus, istihdam, gelir dağılımı, sosyal hizmetler,
kültürel yapı)
iv. Kurumsal Yapılar
v. Çevresel Etkilerin Ön-değerlendirmesi
vi. Alternatifler, Yer Seçimi ve Arazi Maliyeti (kamulaştırma bedeli)
8. TEKNİK ANALİZ VE TASARIM
i. Kapasite Analizi ve Seçimi
ii. Alternatif Teknolojilerin Analizi ve Teknoloji Seçimi
iii. Seçilen Teknolojinin Çevresel Etkileri, Koruma Önlemleri ve
Maliyeti
iv. Teknik Tasarım (süreç tasarımı, makine-donanım, inşaat işleri,
arazi düzenleme, yerleşim düzeni, iller bazında dağılım vb.)
v. Yatırım Maliyetleri (inşaat, makine-donanım, il bazında dağılımı
vb.)
9. PROJE GİRDİLERİ
i. Girdi İhtiyacı (ham ve yardımcı maddeler)
ii. Girdi Fiyatları ve Harcama Tahmini
10. ORGANİZASYON YAPISI, YÖNETİM VE İNSAN KAYNAKLARI
i. Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi
ii. Organizasyon ve Yönetim Giderleri (genel giderler vb.)
iii. İnsangücü İhtiyacı ve Tahmini Giderler
11. PROJE YÖNETİMİ VE UYGULAMA PROGRAMI
i. Proje Yürütücüsü Kuruluşlar ve Teknik Kapasiteleri
ii. Proje Organizasyonu ve Yönetim (karar alma süreci, yapım
yöntemi vb.)
iii. Proje Uygulama Programı (Termin Planı)
12. İŞLETME DÖNEMİ GELİR VE GİDERLERİ
i. Üretimin ve/veya Hizmetin Fiyatlandırılması
ii. İşletme Gelir ve Giderlerinin Tahmin Edilmesi
13. TOPLAM YATIRIM TUTARI VE YILLARA DAĞILIMI
i. Toplam Yatırım Tutarı (iç ve dış para olarak)
1. Arazi Bedeli (kamulaştırma giderleri)
2. Sabit Sermaye Yatırımı
•
Etüt-Proje, Mühendislik ve Kontrolluk Giderleri
•
Lisans, Patent, Know-How vb. Giderleri
•
Arazi Düzenleme ve Geliştirme Giderleri (peyzaj
vb.)
•
Hazırlık Yapıları (şantiye vb.)
•
İnşaat Giderleri (toprak işleri, altyapı, üstyapı,
sanat yapıları vb.)
•
Çevre Koruma Giderleri
•
Ulaştırma Tesislerine İlişkin Giderler
•
Makine-donanım giderleri
239
•
Taşıma, Sigorta, İthalat
Giderleri
• Montaj Giderleri
•
Taşıt Araçları
•
Genel Giderler
•
İşletmeye Alma Giderleri
•
Beklenmeyen Giderler
3. Yatırım Dönemi Faizleri
4. İşletme Sermayesi
ii. Yatırımın Yıllara Dağılımı
ve
Gümrükleme
14. PROJENİN FİNANSMANI
i. Yürütücü ve İşletmeci Kuruluşların Mali Yapısı
ii. Finansman Yöntemi (özkaynak, dış kredi, hibe, YİD vb.)
iii. Finansman Kaynakları ve Koşulları
iv. Finansman Maliyeti
v. Finansman Planı
15. PROJE ANALİZİ
i. FİNANSAL ANALİZ
1. Finansal Tablolar ve Likidite Analizi
2. İndirgenmiş Nakit Akım Tablosu
3. Finansal Fayda-Maliyet Analizi (NBD, İKO vb.)
4. Devlet Bütçesi Üzerindeki Etkisi
ii. EKONOMİK ANALİZ
1. Ekonomik Maliyetler
2. Ekonomik Faydalar
3. Ekonomik Fayda-Maliyet Analizi (ENBD, EİKO vb.)
4. Maliyet Etkinlik Analizi (karşılaştırmalı birim üretim ve
yatırım maliyeti)
5. Projenin Diğer Ekonomik Etkileri (katma değer etkisi vb.)
iii. SOSYAL ANALİZ
1. Sosyal Fayda-Maliyet Analizi
2. Sosyo-kültürel Analiz (katılımcılık, cinsiyet etkisi vb.)
3. Projenin Diğer Sosyal Etkileri
iv. BÖLGESEL ANALİZ
- Projenin bölgesel düzeydeki doğrudan ve dolaylı etkileri
v. DUYARLILIK ANALİZİ
vi. RİSK ANALİZİ
16. EKLER
i. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu
ii. Diğer Destek Etütler (rezerv etüdü, zemin etüdü vb)
240
EK-2
FİZİBİLİTE RAPORU HAZIRLANMASI GEREKMEYEN *
KAMU YATIRIM PROJESİ TEKLİFLERİ İÇİN
PROJE TEKLİF FORMU
1. PROJE TANIMLAMA BİLGİLERİ
•
Adı:
•
Yeri:
•
Sektörü:
•
Projenin Türü:
•
Projeyi Yürütecek Kurum/Kuruluş:
•
Projenin Geliştirilmesinden Sorumlu Kişi (adı, görevi, telefonu, e-posta
adresi):
•
Proje Fikrini Öneren Kurum/Kuruluş (adı, adresi, telefonu ve faksı):
2. PROJENİN GEREKÇESİ, AMACI VE HEDEFLERİ
•
Projenin Gerekçesi (neden ihtiyaç duyulduğu):
•
Projenin Hedef Aldığı Kesim ve Etkileyeceği Diğer Taraflar:
•
Projenin Genel Amacı:
•
Projenin Hedefleri:
3. PROJE FİKRİNİN KAYNAĞI ve DAYANAKLARI
•
Projenin
İlişkili Olduğu ve/veya Dayandığı Plan, Program, İdare
Stratejik Planı, Performans Programı, Proje ve Etütler:
•
Proje Fikrinin Geliştirilmesinde Uygulanan Yöntem:
(ihtiyaç analizi, sorun analizi, olanak etüdü-fırsat analizi, diğer)
• Proje İle İlgili Valilik Görüşü
4. PROJE İLE İLGİLİ AYRINTILI BİLGİLER
•
Beklenen Sonuçları/Çıktıları:
•
Projenin Bileşenleri:
241
•
Girdi İhtiyacı (insan gücü, organizasyon, teknik yardım vb.)
•
Proje Maliyeti (iç ve dış para olarak):
•
Yatırım Sonrası Gelir ve Giderler:
•
Öngörülen Finansman Kaynakları (AB hibesi, kurum bütçesi, genel
bütçe vb.):
•
Projenin Uygulama Planı (başlama-bitiş tarihleri vb.):
•
Projenin Dayandığı Varsayımlar ve Karşılaşabileceği Riskler:
•
Projenin Yapılabilirliği ve Sürdürülebilirliği:
EK : Keşif Özeti
* Rehberin 26. maddesi kapsamındaki projeler için hazırlanacaktır.
EK:3
İDARİ HİZMET BİNASI PROJELERİ İÇİN
GEREKÇE RAPORU FORMATI
KURULUŞUN ADI
:
PROJENİN ADI
:
5. KURUMSAL BİLGİLER
•
Yeni Hizmet Binasını Kullanacak Birim / Birimlerin Organizasyon Yapısı :
• Çalışan Personel Sayısı
:
• Hizmetten Yararlanan Ziyaretçi Sayısı (Günlük ortalama):
• Personel ve Hizmetten Yararlanan Ziyaretçi Sayısında Beklenen
Gelişmeler :
6. KULLANILAN MEVCUT HİZMET BİNASI İLE İLGİLİ BİLGİLER
•
Bulunduğu Arsanın Yüzölçümü (m2):
•
Bina Sahiplik Durumu
:
Tahsisli
Kiralık
Mülkiyet
Diğer:………
•
Kiralık İse Yıllık Kira Bedeli
:
242
•
Toplam Kapalı Alan
•
Binanın Yapım Yılı
•
Son 10 Yılda Yapılan Onarımların Yılları ve Maliyetleri :
•
Yıllık Ortalama İşletme Giderleri (Elektrik, Su, Isınma vb.)
(m2)
:
:
:
• Tahliye Sonrası Arsa ve Binanın Değerlendirilme Şekli (Kiralık
Değilse) :
7. YAPIMI PLANLANAN YENİ BİNA İLE İLGİLİ BİLGİLER
A) ARSA
•
Arsanın Seçiminde Dikkate Alınan Hususlar :
•
Arsanın Yüzölçümü
•
Arsanın Yeri / Konumu
(m2) :
:
(İl, İlçe, Mahalle, Şehir İçi, Şehir Dışı vs.)
•
Arsanın Temin Edilme Yolu :
•
Arsanın Kamulaştırma Maliyeti (Varsa):
•
Şehir İmar Planına Uygunluğu :
•
Ulaşım İmkanları
:
• Altyapı, Peyzaj ve Çevre Düzenleme İhtiyaçları ile Maliyeti :
B) HİZMET BİNASI
•
Toplam Kapalı Alan (m2)
•
Toplam Ofis Alanı
:
(m2) :
• Yapı Yaklaşık Maliyeti
:
C) PROJE İÇERİSİNDE YER ALACAK EK TESİSLER
(Eğitim Tesisi, Sosyal Tesis vb.)
•
Ek Tesislerin Kullanım Amaçları
:
• Ek Tesislerin Kullanım Alanları ve Maliyeti
:
243
8. PROJE
YE YÖNELİK GENEL DEĞERLENDİRME
(Mevcut Hizmet Binasının Yetersiz Kaldığı Hususlar, Kuruluşun Geleceğe
Dönük İhtiyaçları, Önerilen Projenin Mevcut ve Gelecekteki İhtiyaçları
Karşılama Durumu, vb. Değerlendirmeler)
9. PROJENİN UYGULANMASI İLE İLGİLİ BİLGİLER
•
Proje Toplam Maliyeti
:
(Arsanın kamulaştırılması, bina ve ek tesislerin yapımı, altyapı, peyzaj ve çevre düzenleme işleri)
•
Finansman Kaynakları
:
Kurum Bütçesi
Genel Bütçe
Diğer: ….……….
•
Projenin Uygulama Planı (Başlama-Bitiş Tarihleri):
•
Projenin Geliştirilmesinden Sorumlu Kişi/Kişiler
(adı, soyadı, görevi, telefonu, e-
posta adresi):
•
Projeyi Yürütecek Olan Kuruluş
:
EKLER :
- İhtiyaç Programı
- Keşif Özeti
- Projeyi Yürütecek Olan Kuruluşun Proje İle İlgili Görüşü *
* Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya TOKİ tarafından yürütülecek olan projeler için
temin edilecektir.
EK-4
244
ARAŞTIRMA DESTEK PROGRAMI
YAPILABİLİRLİK RAPORU FORMATI
1.
PROGRAMIN TANIMI VE KAPSAMI
•
•
•
•
•
Programın Adı
Programın Türü
Programın Bileşenleri
Uygulama Süresi
Program Paydaşları
o Program sahibi kuruluş
o Hedef kitle ve/veya bölge
o Diğer paydaşlar
o Paydaşların görev ve katkıları
2. PROGRAMIN ARKA PLANI
Programın Dayandığı Politikalar ve Programlar (sektörel ve/veya bölgesel)
Kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat (teşvik, izleme vb.)
• Programın Geçmiş, Yürüyen ve Planlanan Diğer Program ve Projelerle İlişkisi
• Program Fikrinin Kaynağı
• Programla İlgili Geçmişte Yapılmış Etüt, Araştırma ve Diğer Çalışmalar
• Diğer Ülke Politika ve Programlarıyla Karşılaştırma
3. PROGRAMIN GEREKÇESİ, AMACI VE HEDEFLERİ
•
•
•
Programın Gerekçesi ( ihtiyaçlar, gelecek öngürüsü, sorunlar vb.)
Programın Amacı
Programın Hedefleri (somut ve ölçülebilir)
4. PROGRAMIN UYGULAMA STRATEJİSİ VE ÖNCELİKLERİ
5. PROGRAMIN ÇIKTILARI ve BEKLENEN ETKİLERİ
•
•
Programın Kısa Vadeli Çıktıları
Programın Etkileri (orta ve uzun vadedeki ekonomik, sosyal ve kültürel etkileri)
6. PROGRAM YÖNETİMİ VE UYGULAMA PROGRAMI
•
•
•
•
Kuruluşun Organizasyon Yapısı ve Yönetimi
Program Organizasyonu ve Yönetim (karar alma, analiz, önceliklendirme ve
seçim süreçleri vb.)
Uygulama Planı (Termin)
İzleme ve Değerlendirme Sistemi
7. PROGRAMIN MALİYETİ VE FİNANSMANI
•
•
•
Öngörülen Toplam Harcama
Öngörülen Harcama Planı
Programın Finansmanı (Genel Bütçe, AB, vb.)
245
EK-5
DEVAM ETMEKTE OLAN ARAŞTIRMA - GELİŞTİRME PROJELERİ
BİLGİ FORMU
Kuruluşun Adı……………………:
Projenin Adı……………………...:
Başlama – Bitiş Tarihleri……….:
Proje Yürütücüsü……………..…:
Proje Kapsamında Bugüne Kadar Gerçekleştirilen Faaliyetler:
Yapılan tüm faaliyetler, gerçekleştirme zamanı ve harcama miktarları ile birlikte ayrıntılı
olarak ortaya konacaktır. Planlanandan farklı şekilde gerçekleşen her gelişme ve bununla
ilgili tedbir ve öngörüler detaylı bir şekilde gerekçelendirilecektir.
2012 Yılı İhtiyacı ve Gerekçesi*..:
2013 Yılı İhtiyacı ve Gerekçesi*..:
2014 Yılı İhtiyacı ve Gerekçesi*..:
* Gerekçelendirme kapsamında, projenin bir önceki yılın Yatırım Programında yer alan
toplam bütçesi ve faaliyetlerin kapsamı esas alınarak, dolar kuru ve benzeri elde olmayan
sebeplerle oluşan ilave ödenek artışı veya süre uzatımı ihtiyaçları ortaya konacaktır. Proje
faaliyetlerinin kapsamına ekleme yapılmasına yönelik öneriler sadece son yılına ulaşmış
projeler için, zorunlu olduğu durumlarda, makul ölçülerde ve ayrıntılı olarak
gerekçelendirilerek yapılabilecektir.
246
EK-6
ARAŞTIRMA DESTEK PROGRAMLARI
İZLEME FORMU
1. Programın Adı
2. Programın Genel Nitelikleri
2.1 Yürütücü kurum, hedef kitlesi, süresi ve bütçe bilgileri
2.2 Desteklenen proje sayısı (program başladığından beri, yıllar itibariyle)
2.3 Desteklenen projelerin nitelikleri (ortalama süre, bütçe, destekleme oranı, teknolojik
alanlara göre dağılımı, özel sektör projeleri ise sanayi sektörlerine ve firma
büyüklüğüne göre dağılımı)
2.4 Desteklenen projelerde teknolojik açıdan başarı oranı
2.5 Program için belirlenen spesifik hedefler ve bu hedeflere ulaşma yolunda sağlanan
ilerleme
3. Programın bilimsel ve teknolojik yeteneklerin güçlendirilmesine etkileri nelerdir?
3.1 Makale sayısı, patent, ödül vb. istatistiklere katkısı
3.2 Atıf sayısı istatistiklerine katkısı
3.3 Program aracılığı ile üretilen bilimsel çıktılardan (makale, patent vs.) özel sektörün
faydalanma düzeyi
4. İnsan gücünün geliştirilmesine etkileri
4.1 Program kapsamında desteklenen projeler sayesinde yetiştirilen araştırmacıların
toplam sayısı, bu araştırmacıların alanlara göre dağılımı
4.2 Yurtdışında görev yapmakta iken kalıcı veya geçici süre faydalanılan yerli ve
yabancı araştırmacı sayısı
4.3 Projelerde görev alanlar içinde kariyerine araştırmacı olarak devam edenlerin sayısı
ve oranı nedir? Bu kişiler arasında ne kadarı akademisyen olarak görev almıştır?
Özel sektöre araştırmacı olarak geçiş yapanların sayısı ve oranı nedir? Ne kadarı
yurtdışında kariyerine devam etmiştir?
5. Yönlendirme ve koordinasyona etkileri
5.1 Desteklenen projelerin ne kadarı birden fazla sanayi ortağını, ne kadarı sanayiüniversite işbirliğini içermektedir? Yurtdışı ortaklıkların oranı nedir?
5.2 Akademik nitelikli araştırma projeleri sonucu elde edilen “sonuçlar” sayesinde özel
sektörle ortaklık kurulmasını sağlayan proje sayısı ne düzeydedir?
6. Desteklenen firmalar üzerindeki etkileri
247
6.1 Projeler kapsamında firmalarda kaç Ar-Ge elemanının araştırma yeteneği artırılmıştır
ve ne kadarı projeler nedeniyle ilk olarak istihdam edilmiştir?
6.2 Teknolojik açıdan başarılı olan projeler hangi oranda ticarileştirilebilmiştir? Toplam
yeni ve iyileştirilmiş ürün sayısı kaçtır? Patent, faydalı model, vb. ne düzeydedir?
EK: 7
KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELER LİSTESİ
1-ADIYAMAN
2- AĞRI
3- AKSARAY
4- AMASYA
5- ARDAHAN
6- ARTVİN
7- BARTIN
8- BATMAN
9- BAYBURT
10- BİNGÖL
11- BİTLİS
12- ÇANAKKALE
(Bozcaada ve Gökçeada İlçeleri)
13- ÇANKIRI
14- ÇORUM
15- DİYARBAKIR
16- ELAZIĞ
17- ERZİNCAN
18- ERZURUM
19- GİRESUN
20- GÜMÜŞHANE
21- HAKKARİ
22-IĞDIR
23- KAHRAMANMARAŞ
26- KARS
27- KASTAMONU
28- KIRIKKALE
29- KIRŞEHİR
30- KİLİS
31- MALATYA
32- MARDİN
33- MUŞ
34- NEVŞEHİR
35- NİĞDE
36- ORDU
37- OSMANİYE
38- RİZE
39- SAMSUN
40- SİİRT
41- SİNOP
42- SİVAS
43- ŞANLIURFA
44- ŞIRNAK
45- TOKAT
46- TRABZON
47- TUNCELİ
48- VAN
49- YOZGAT
24- KARABÜK
50- ZONGULDAK
248
25- KARAMAN
EK: 8
BÖLGESEL GELİŞME PLANLARI KAPSAMINDAKİ İLLER LİSTESİ
GAP
1ADIYAMAN
2- BATMAN
3DİYARBAKIR
4GAZİANTEP
5- MARDİN
6- SİİRT
7- KİLİS
8ŞANLIURFA
9- ŞIRNAK
DAP
DOKAP
1- AĞRI
1- ARTVİN
2- BİNGÖL
3- BİTLİS
2- GİRESUN
3GÜMÜŞHANE
4- ORDU
4- ELAZIĞ
5ERZİNCAN
6ERZURUM
7- HAKKARİ
8- KARS
ZBK
YHGP
KOP
1- ZONGULDAK1- AMASYA 1KARAMAN
2- BARTIN
2- ÇORUM 2-KONYA
3- KARABÜK 3- SAMSUN3AKSARAY
44-NİĞDE
TOKAT
5- RİZE
6- TRABZON
7- SAMSUN
8- BAYBURT
9- MALATYA
10- MUŞ
11- TUNCELİ
12- VAN
13ARDAHAN
14- IĞDIR
249
EK:9
DÜZEY 2 (İBBS- 2) İSTATİSTİKİ BÖLGE BİRİMLERİ KAPSAMINDA YER ALAN İLLER
DÜZEY 2
BÖLGE
KODU
TR10
BÖLGE KAPSAMINDAKİ İLLER
İstanbul
TR21
Tekirdağ, Edirne, Kırklareli
TR22
Balıkesir, Çanakkale
TR31
İzmir
TR32
Aydın, Denizli, Muğla
TR33
Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak
TR41
Bursa, Eskişehir, Bilecik
TR42
Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova
TR51
Ankara
TR52
Konya, Karaman
TR61
Antalya, Isparta, Burdur
TR62
Adana, Mersin
TR63
Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
TR71
Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir
TR72
Kayseri, Sivas, Yozgat
TR81
Zonguldak, Karabük, Bartın
TR82
Kastamonu, Çankırı, Sinop
TR83
Samsun, Tokat, Çorum, Amasya
TR90
Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane
TRA1
Erzurum, Erzincan, Bayburt
TRA2
Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan
TRB1
Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli
TRB2
Van, Muş, Bitlis, Hakkari
TRC1
Gaziantep, Adıyaman, Kilis
TRC2
Şanlıurfa, Diyarbakır
TRC3
Mardin, Batman, Şırnak, Siirt
250
Tablo-1: 2012-2014 DÖNEMİ YATIRIM TEKLİFLERİ ÖZET TABLOSU
KURULUŞ :
SEKTÖRÜ/
ALT SEKTÖRÜ
PROJE
SAYISI
PROJE
TUTARI
2012 YILI YATIRIM TEKLİFİ
2011 SONUNA
KADAR
TAHMİNİ
ETÜD-PROJE DEVAM EDEN
YENİ
KÜMÜLATİF
İŞLERİ
PROJELER
PROJELER
HARCAMA
TOPLAM
TOPLAM
Tablo-2: YATIRIM PROJELERİ LİSTESİ
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
2011 SONUNA KADAR TAHMİNİ
KÜMÜLATİF HARCAMA
PROJE TUTARI
PROJE NO
PROJE ADI
YER
(İL VE İLÇE)
KARAKTERİSTİK
İŞİN
BAŞLAMA /
BİTİŞ TARİHİ
DIŞ
DIŞ
TOPLAM
KREDİ
ÖZKAYNAK
TOPLAM
KREDİ
ÖZKAYNAK
(KURULUŞ) TOPLAMI
ETÜD-PROJE İŞLERİ TOPLAMI
a) 2012'de Bitenler
b) 2012'den Sonraya Kalanlar
DEVAM EDEN PROJELER TOPLAMI
251
a) 2012'de Bitenler
b) 2012'den Sonraya Kalanlar
YENİ PROJELER TOPLAMI
a) 2012'de Bitenler
b) 2012'den Sonraya Kalanlar
NOT : - "Özkaynak" bölümüne yatırım için kuruluşun iç kaynaklardan (dış kredi olmayan) karşıladığı dış harcam
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamınde sari ihalesi yapılan projeler ve 2012-2014 döneminde bu pr
Tablo-3: GAP EYLEM PLANI, DAP, KOP ve DOKAP KAPSAMINDAKİ YATIRIM PROJELERİ LİS
(*)
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
2012 YATIRIMI
PROJE NO
PROJE ADI
YER
(İL VE İLÇE)
KARAKTERİSTİK
İŞİN BAŞLAMA /
BİTİŞ TARİHİ
DIŞ
KREDİ
(KURULUŞ) TOPLAMI
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (Kuruluş Toplamı)
DAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (Kuruluş Toplamı)
KOP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (Kuruluş Toplamı)
KOP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (Kuruluş Toplamı)
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (1. Proje İçin)
DAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (1. Proje İçin)
KOP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (1. Proje İçin)
DOKAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (1. Proje İçin)
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (2. Proje İçin)
DAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (2. Proje İçin)
KOP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (2. Proje İçin)
DOKAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (2. Proje İçin)
252
ÖZKAYNAK
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (3. Proje İçin)
DAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (3. Proje İçin)
KOP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (3. Proje İçin)
DOKAP Kapsamında Tahsis Edilen Ek Ödenek (3. Proje İçin)
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (… Proje İçin)
GAP Eylem Planıyla Tahsis Edilen Ek Ödenek (… Proje İçin)
(*) : - GAP Eylem Planı, DAP, KOP ve DOKAP kapsamındaki her bir proje için toplam ödenekler projenin ilk satı
belirtilecektir.
(Not) Sermaye Gideri, Sermaye Transferi ve Borç Verme tertiplerinden her birisi için bu tablo ayrıca doldurulacaktır.
Tablo- 4: 2012 YILI YATIRIM PROJELERİNİN STRATEJİK PLAN VE PERFORMANS PROGRA
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
PROJE NO
PROJE ADI
PROJENİN İDARE STRATEJİK PLANI VE PERFO
OLDUĞU
AMAÇ 1,2
HEDEF 1,2
253
(1) 2012 yılı yatırım projelerinin stratejik plan ve 2012 yılı performans programında yer alan ilgili amaç, hedef ve performans hedefi n
(2) Bir yatırım projesi birden fazla stratejik amaç ve hedefle ilişkili olabilir. Bu durumda ilgili tüm amaç ve hedefler belirtilecektir.
Tablo- 5: 2010 ve 2011 YILLARI YATIRIM ÖDENEK VE HARCAMALARI
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
2010 Yılı Fiyatlarıyla, Bin TL
PROJE NO
PROJE ADI
2010 YILI
ÖDENEĞİ
2010 YILI
REVİZE ÖDENEĞİ
2010YILI HARCAMA
(KESİN)
201
PRO
ÖDE
Tablo-6 : İDAME VE YENİLEME YATIRIMLARI
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
TUTARI
İŞİN TÜRÜ
AÇIKLAMALAR
DIŞ
TOPLAM
254
Tablo- 7: PROJE İZLEME FORMU
SEKTÖR
PROJE SAHİBİ KURULUŞ
PROJENİN;
ADI
NUMARASI
YERİ
BAŞLAMA/BİTİŞ TARİHİ
KARAKTERİSTİĞİ
YATIRIMIN YILLAR İTİBARİYLE GELİŞİMİ
YILLAR
PROJE TUTARI
DIŞ
TOPLAM
(Cari Fiyatlarla, Bin TL)
PROGRAM ÖDENEĞİ
DIŞ
TOPLAM
REVİZE ÖDENEK
DIŞ
TOPLAM
HARCAMA
DIŞ
GERÇEKLEŞME
YÜZDESİ (*)
TOPLAM
PROGRAMA
GİRİŞ YILI
255
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
(*) GERÇEKLEŞME YÜZDESİ = (HARCAMA / PROGRAM ÖDENEĞİ)*100 olarak verilecektir.
Tablo-8: HALEN İŞLEMDE OLAN DIŞ PROJE KREDİLERİ
2012 Yılı Fiyatlarıy
P
R
O
Sektörü
:
Kuruluş
:
Adı
Numarası
Yeri
J
E
N
İ
N
Tutarı
Dış
Toplam
Başlama/Bitiş
Tarihi
Karakteristiği
Bin $
Krediyi Veren Ülke veya Kuruluş:
Başlama/Yürürlük
Tarihi
Türü
K
R
Tutarı
Vadesi/Ödemesiz
256
E
Dönemi
D
İ
N
İ
N
Faiz Oranı
Kredi Anlaşmasında
Belirtilmiş İse
İçpara/Kredi Oranı
Kredi Anlaşmasında
Belirtilen Kullanım
Dilimleri
2002 2003 2004 2005 2006
2007
2009 2010 2011 2012 2013
2014
2002 2003 2004 2005 2006
2007
2008
2008
Kullanılan kısmının Yıllara Göre Dağılımı
2009 2010 2011
Kullanılacak Kısmının
2012 2013 2014
Yıllara Göre Dağılımı
2012'de Ana Para Geri Ödeme Tutarı
2012'de Ödenecek Faiz Tutarı
Projenin Son Durumu,
Darboğazları ve Çözüm
Önerileri
Tablo-9: DIŞ KREDİ SAĞLANMASI İSTENEN PROJELER
2012 Yılı Fiyatlarıyla, Bin
TL
P
J
R
E
İ
O
N
N
Sektör
:
Kuruluş
:
Adı
Numarası
Yeri
Tutarı
Dış
Toplam
Yılı
Ödeneği
201
2
201
3
2014
Dış
Toplam
257
Başlama/Bitiş Tarihi
Karakteristiği
Son Durumu
Bin $
Kredinin Kullanım Amacı
Toplam Kredi İhtiyacı
- Temin Edilen
- Talep Edilen
Uygun Dış Kredi Alternatifleri
Düşünceler
Tablo-10: TAŞIT LİSTESİ (*)
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
SIRA
NO
MEVCUT
TAŞITIN CİNSİ
ADET
TALEP EDİLEN
MODELİ
ADET
TUTARI
258
(*) Taşıt sayısı belirlenirken, tahmini taşıt alım bedellerinin her türlü vergi öncesi azami satın alma bedelleri olduğu dikka
Tablo-11: 2012-2014 DÖNEMİ TAHMİNİ TAŞIT ALIM BEDELLERİ LİSTESİ
Sıra No
Taşıtın Cinsi
1-a (*)
1-b (**)
234567891011-a
11-b
12131415161718192021-a
21-b
22-
Binek otomobil
Binek otomobil
Binek otomobil
Station-Wagon
Arazi binek (En az 4, en fazla 8 kişilik)
Minibüs (Sürücü dahil en fazla 15 kişilik)
Kaptıkaçtı (Arazi hizmetleri için)
Pick-up (Kamyonet, şoför dahil 3 veya 6 kişilik)
Pick-up (Kamyonet, arazi hizmetleri için şoför dahil 3 veya 6 kişilik)
Panel
Midibüs (Sürücü dahil en fazla 26 kişilik)
Otobüs (Sürücü dahil en az 27, en fazla 40 kişilik)
Otobüs (Sürücü dahil en az 41 kişilik)
Kamyon (Şasi-kabin tam yüklü ağırlığı en az 3.501 Kg)
Kamyon (Şasi-kabin tam yüklü ağırlığı en az 12.000 Kg)
Kamyon (Şasi-kabin tam yüklü ağırlığı en az 17.000 Kg)
Ambulans (Tıbbi donanımlı)
Ambulans (Arazi hizmetleri için)
Pick-up (Kamyonet, cenaze arabası yapılmak üzere)
Motorsiklet (En fazla 600 cc.lik)
Motorsiklet (En az 601 cc.lik)
Bisiklet
Güvenlik önlemli binek otomobil (Cinsi ve fiyatı Maliye Bakanlığınca belirlenir.)
Güvenlik önlemli servis taşıtı (Cinsi ve fiyatı Maliye Bakanlığınca belirlenir.)
Diğer taşıtlar (Cinsi ve fiyatı Maliye Bakanlığınca belirlenir.)
259
(*) 237 sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) sayılı cetvelde yer alan Makamlar ile Devlet Protokol Hizmetlerinde kullanılmak
(**) 237 sayılı Taşıt Kanununa ekli (1) sayılı cetvelde yer alan ilk üç sıradaki Makamlar için.
NOT: 1- Bu cetvelde gösterilen azami fiyatlarda değişiklik yapmaya, bu bedelleri belirli makam ve hizmetler için farklı
2- Bu cetvelde belirlenen azami satın alma bedelleri, her türlü vergi öncesi bedellerdir.
3- İdarelerin edinebilecekleri taşıtları gösterir cetvellerde yer alan taşıtların cinslerini Kalkınma Bakanlığının u
4- Cumhurbaşkanlığı tarafından edinilecek 21-a, 21-b ve 22 sıra nolu taşıtların cinsi ve fiyatı Cumhurbaşkanlığı
Tablo-12: KAMULAŞTIRMA HARCAMALARININ PROJE BAZINDA DAĞILIMI
SEKTÖR
:
KURULUŞ
:
PROJE NO
YER
(İL VE İLÇE)
PROJE ADI
KARAKTERİSTİK
BAŞLAMA / BİTİŞ
TARİHİ
KAMULAŞTIRMA
TOPLAMI
2011 SO
TAHMİN
KAMU
HAR
(KURULUŞ ) TOPLAMI
DEVAM EDEN PROJELER
YENİ PROJELER
Tablo-13: KAMU SABİT SERMAYE YATIRIM VE DIŞ PARA DEFLATÖRLERİ (2012=1,0000000)
YILLAR
1963
1964
1965
1966
TARIM
0,0000007
0,0000007
0,0000008
0,0000008
MADENCİLİK
0,0000006
0,0000006
0,0000007
0,0000007
İMALAT
0,0000006
0,0000006
0,0000007
0,0000007
ENERJİ
0,0000008
0,0000008
0,0000009
0,0000010
260
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
0,0000009
0,0000010
0,0000010
0,0000011
0,0000013
0,0000014
0,0000016
0,0000020
0,0000024
0,0000028
0,0000038
0,0000055
0,0000090
0,0000189
0,0000272
0,0000344
0,0000444
0,0000666
0,0000941
0,0001314
0,0001896
0,0003743
0,0005413
0,0008190
0,0014508
0,0022932
0,0039956
0,0080752
0,0136354
0,0249392
0,0474236
0,0819654
0,1231945
0,1760361
0,2858795
0,3985269
0,4816544
0,5501605
0,5871614
0,6850286
0,7259766
0,8303384
0,7894497
0,8291909
0,9345794
1,0000000
0,0000008
0,0000008
0,0000008
0,0000009
0,0000011
0,0000012
0,0000014
0,0000017
0,0000020
0,0000024
0,0000030
0,0000044
0,0000073
0,0000151
0,0000214
0,0000276
0,0000385
0,0000606
0,0000905
0,0001374
0,0002136
0,0004018
0,0005809
0,0008608
0,0014742
0,0023732
0,0039444
0,0087457
0,0150807
0,0273984
0,0497044
0,0869093
0,1313126
0,1885019
0,3160065
0,4302072
0,5036466
0,5708581
0,5871273
0,6713724
0,6877103
0,7789051
0,7791068
0,7888641
0,9345794
1,0000000
0,0000008
0,0000008
0,0000008
0,0000009
0,0000011
0,0000013
0,0000014
0,0000018
0,0000019
0,0000023
0,0000029
0,0000043
0,0000071
0,0000152
0,0000223
0,0000289
0,0000415
0,0000648
0,0000993
0,0001556
0,0002460
0,0004461
0,0006476
0,0009537
0,0015798
0,0025650
0,0040654
0,0097046
0,0168523
0,0301592
0,0530315
0,0924615
0,1401195
0,2016722
0,3441273
0,4620698
0,5309467
0,5991372
0,6029439
0,6814680
0,6842508
0,7706283
0,7926267
0,7854249
0,9345794
1,0000000
0,0000011
0,0000011
0,0000012
0,0000012
0,0000014
0,0000018
0,0000019
0,0000020
0,0000022
0,0000025
0,0000032
0,0000048
0,0000080
0,0000173
0,0000256
0,0000319
0,0000449
0,0000695
0,0001063
0,0001658
0,0002461
0,0004469
0,0006459
0,0009426
0,0015747
0,0025679
0,0041208
0,0097143
0,0169992
0,0307357
0,0538391
0,0949138
0,1439431
0,2073111
0,3553020
0,4754171
0,5437109
0,6128587
0,6133595
0,6912080
0,6905310
0,7766016
0,8042625
0,7926100
0,9345794
1,0000000
261
2013
2014
1,0500000
1,1025000
1,0500000
1,1025000
1,0500000
1,1025000
1,0500000
1,1025000
Açıklama :
1. Proje hangi sektörde yer alıyorsa o sektöre ait yatırım deflatörü kullanılacak, cari yıl fiyatlarıyla ola
2. Kamu sabit sermaye yatırım deflatörleri sektördeki toplam(bina, makine-teçhizat) yatırım harcama
3. Cari fiyatlarla olan dış para harcamaları (TL cinsinden), ilgili yılın dış para deflatörüne bölünerek 2
dönüştürülecektir.
4. 2012 yılı kur değeri olarak 1 ABD Doları = 1,7354 TL, 2013 yılı için 1 ABD Doları = 1,7701 TL,
Projenin Adı
Yeri
Karakteristiği
Proje Tu
262
(*) 3096, 3359, 3459, 3996, 4046, 4283 veya 5335 sayılı Kanunlar çerçevesinde gerçekleştirilecek projeler belirtile
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ (I SAYILI CETVEL) 20122012
KURUMLAR
SERMAYE
GİDERLERİ
SERMAYE
TRANSFERLERİ
52.360
0
132.451
0
5.300
0
4 YARGITAY
16.750
0
5 DANIŞTAY
3.500
0
6 SAYIŞTAY
9.055
0
7 BAŞBAKANLIK
151.190
0
8 MİLLİ İSTİHBARAT TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI
120.000
1 CUMHURBAŞKANLIĞI
2 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
3 ANAYASA MAHKEMESİ
470
0
2.000
0
11 HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI
25.825
0
12 DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI
58.000
0
13 AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI
350.160
21.500
14 KAMU DÜZENİ VE GÜVENLİĞİ MÜSTEŞARLIĞI
2.500
9 MİLLİ GÜVENLİK KURULU GENEL SEKRETERLİĞİ
10 BASIN-YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
212.687
0
87.500
0
17 İÇİŞLERİ BAKANLIĞI
383.600
17.655
18 JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI
192.730
0
19 EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
650.000
0
15 ADALET BAKANLIĞI
16 MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI
263
51.500
0
21 DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI
231.000
0
22 MALİYE BAKANLIĞI
103.000
1.000
92.500
0
24 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
2.600.000
0
25 SAĞLIK BAKANLIĞI
1.156.100
1.850
26 ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
3.442.620
5000
20 SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI
23 GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
27 DENİZCİLİK MÜSTEŞARLIĞI
50.000
28 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
29.430
88.000
1.000
0
14.500
250
400
0
254.062
128.400
33 HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU
3.000
0
34 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI
190.000
5.823
4.000
4.000
33.880
120.275
37 ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI
176.362
40.861
38 TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
162.000
0
39 EKONOMİ BAKANLIĞI
9.920
0
40 GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI
9.000
2.471
578.604
176.474
42 GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
76.500
0
43 KALKINMA BAKANLIĞI
38.905
890.694
44 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU BAŞKANLIĞI
29.700
0
45 ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
71.250
3.235
46 DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
19.000
0
6.541.000
46.000
29 DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI
30 ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI
31 PETROL İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
32 KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
35 AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI
36 BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI
41 GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
47 DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
264
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ TOPLAMI
18.425.311
1.553.488
ÖZEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ (II SAYILI CE
KURUMLAR
1
ÖLÇME SEÇME VE YERLEŞTİRME MERKEZİ BAŞKANLIĞI
2
ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU
3
TÜRK DİL KURUMU
4
TÜRK TARİH KURUMU
5
TÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ
6
TÜRKİYE BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK ARAŞTIRMA KURUMU
7
TÜRKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI
8
TÜRKİYE ADALET AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI
9
YÜKSEK ÖĞRENİM KREDİ VE YURTLAR KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
10
SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
11
DEVLET TİYATROLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
12
DEVLET OPERA VE BALESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
13
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
14
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
15
HUDUT VE SAHİLLER SAĞLIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
16
TÜRK AKREDİTASYON KURUMU
17
TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ
18
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
19
ULUSAL BOR ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
20
TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU
21
SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI
265
22
KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELERİ GELİŞTİRME VE DESTEKLEME İDARESİ
BAŞKANLIĞI
23
TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
24
GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
25
ÖZELLEŞTİRME İDARESİ BAŞKANLIĞI
26
ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
27
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
28
CEZA VE İNFAZ KURUMLARI İLE TUTUKEVLERİ İŞ YURTLARI KURUMU
29
SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
30
MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
31
YURTDIŞI TÜRKLER VE AKRABA TOPLULUKLAR BAŞKANLIĞI
32
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
33
TÜRKİYE YAZMA ESERLER KURUMU BAŞKANLIĞI
34
YÜKSEKÖĞRETİM KURULU
35
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
36
ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
37
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
38
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
39
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
40
İSTANBUL TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
41
BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ
42
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
43
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
44
MİMAR SİNAN GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
45
EGE ÜNİVERSİTESİ
46
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
47
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ
48
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
266
49
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
50
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
51
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
52
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
53
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ
54
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
55
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
56
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
57
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
58
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
59
FIRAT ÜNİVERSİTESİ
60
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
61
YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ
62
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ
63
İZMİR YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ
64
GEBZE YÜKSEK TEKNOLOJİ ENSTİTÜSÜ
65
HARRAN ÜNİVERSİTESİ
66
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ
67
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
68
ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİVERSİTESİ
69
MERSİN ÜNİVERSİTESİ
70
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ
71
BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ
72
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
73
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
74
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ
75
ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ
76
MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ
267
77
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
78
KAFKAS ÜNİVERSİTESİ
79
ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ
80
NİĞDE ÜNİVERSİTESİ
81
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ
82
GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
83
MUĞLA ÜNİVERSİTESİ
84
KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ
85
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ
86
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ
87
GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ
88
AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ
89
KASTAMONU ÜNİVERSİTESİ
90
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ
91
MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ
92
UŞAK ÜNİVERSİTESİ
93
RİZE ÜNİVERSİTESİ
94
NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ
95
ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ
96
AKSARAY ÜNİVERSİTESİ
97
GİRESUN ÜNİVERSİTESİ
98
HİTİT ÜNİVERSİTESİ
99
BOZOK ÜNİVERSİTESİ
100
ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ
101
ORDU ÜNİVERSİTESİ
102
AMASYA ÜNİVERSİTESİ
103
KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ
104
AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ
268
105
SİNOP ÜNİVERSİTESİ
106
SİİRT ÜNİVERSİTESİ
107
NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
108
KARABÜK ÜNİVERSİTESİ
109
KİLİS 7 ARALIK ÜNİVERSİTESİ
110
ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ
111
ARTVİN ÇORUH ÜNİVERSİTESİ
112
BİLECİK ÜNİVERSİTESİ
113
BİTLİS EREN ÜNİVERSİTESİ
114
KIRKLARELİ ÜNİVERSİTESİ
115
OSMANİYE KORKUT ATA ÜNİVERSİTESİ
116
BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ
117
MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ
118
MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ
119
BATMAN ÜNİVERSİTESİ
120
ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ
121
BARTIN ÜNİVERSİTESİ
122
BAYBURT ÜNİVERSİTESİ
123
GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ
124
HAKKARİ ÜNİVERSİTESİ
125
IĞDIR ÜNİVERSİTESİ
126
ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ
127
TUNCELİ ÜNİVERSİTESİ
128
YALOVA ÜNİVERSİTESİ
129
TÜRK ALMAN ÜNİVERSİTESİ
130
YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ
131
BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
132
İSTANBUL MEDENİYET ÜNİVERSİTESİ
269
133
İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ
134
KONYA ÜNİVERSİTESİ
135
KAYSERİ ABDULLAH GÜL ÜNİVERSİTESİ
136
ERZURUM TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
ÖZEL BÜTÇELİ İDARELER TOPLAMI
NOT: Yeni kurulan üniversitelerin sermaye gideri tahsisleri; kampüs yeri seçimi ilgili Komisyon tarafından, kampus planl
kullandırılacaktır.
2012 YILI GAP EYLEM PLANI İLAVE ÖDENEK TEKLİF TAVAN
2012
KURUMLAR
SERMAYE GİDERİ
KALKINMA BAKANLIĞI
AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
SAĞLIK BAKANLIĞI
GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI (İŞ-KUR)
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ
HARRAN ÜNİVERSİTESİ
ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ
SİİRT ÜNİVERSİTESİ
KİLİS YEDİ ARALIK ÜNİVERSİTESİ
MARDİN ARTUKLU ÜNİVERSİTESİ
BATMAN ÜNİVERSİTESİ
ŞIRNAK ÜNİVERSİTESİ
YURT-KUR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KOSGEB BAŞKANLIĞI
GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
TOPLAM
SERMAYE TRANSFERİ
(
0
14.230
350.331
42.022
92.965
188.429
0
2.747.131
61.772
11.990
11.641
1.058
16.932
20.530
4.656
4.656
4.656
4.656
5.223
28.296
18.006
0
17.621
245.150
0
0
0
0
101.288
37.843
0
22.637
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
245
14.
350
42.
92.
289
37.
2.7
84.
11.
11.
1.0
16.
20.
4.6
4.6
4.6
4.6
5.2
28.
18.
0
17.
3.646.800
406.918
4.0
270
(1) GAP Eylem Planı kapsamında 5763 sayılı Kanunla sağlanan ve bu tabloda belirtilen ilave ödene
Vadeli Mali Plan (2012-2014)'da ve Yatırım Programı Hazırlama Rehberi (2012-2014)'nde yer alan k
dahil edilmiştir.
(2) 2012 yılında GAP Eylem Planı için öngörülen toplam 4.206.946 Bin TL'lik ilave ödenek teklif tava
TL'lik Sermaye Gideri ve Sermaye Transferi toplamı dışında kalan 153.228 Bin TL'lik kısmı;
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının 30.547 Bin TL Cari Gider ve 59.487 Bin TL Borç V
- GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığının 5.765 Bin TL Cari Gider,
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 57.429 Bin TL Borç Verme
olmak üzere, Orta Vadeli Mali Planda kuruluş teklif tavanlarına dahil edilmiş tutardır. Yatırım projele
ödenek tekliflerinin Maliye Bakanlığına yapılması gerekmektedir.
DÖNER SERMAYELİ KURULUŞLARIN 2012-2014 DÖNEMİ ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI
Cari Fiyatlarla, Bin TL
KURUMLAR
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞI
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
SAĞLIK BAKANLIĞI
ULAŞTIRMA BAKANLIĞI
TAPU VE KADASTRO GN.MD.
GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI
GÜMRÜK ve TİCARET BAKANLIĞI
ORMAN ve SU İŞLERİ BAKANLIĞI
D.METEOROLOJİ İŞL.GN.MD.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ
EGE ÜNİVERSİTESİ
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
TRAKYA ÜNİVERSİTESİ
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
YATIRIM ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI
2012
2 000
30 000
400 500
36 112
4 000
12 826
12 500
9 920
11 000
6 000
11 000
5 000
5 000
3 096
5 000
5 000
2 000
3 000
13 767
4 000
5 065
3 249
1 000
3 500
2 000
2013
1 000
50 000
400 500
33 480
7 400
13 405
13 500
10 000
11 130
6 000
11 000
5 000
5 000
3 096
5 000
5 000
2 000
3 000
13 767
4 000
5 065
3 249
1 000
3 500
2 000
2014
1 050
75 000
400 500
12 508
8 900
13 922
14 000
10 100
11 642
6 000
11 000
5 000
5 000
3 096
5 000
5 000
2 000
3 000
13 767
4 000
5 065
3 249
1 000
3 500
2 000
271
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
KARADENİZ TEKNİK ÜNİV.
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ
FIRAT ÜNİVERSİTESİ
DİCLE ÜNİVERSİTESİ
YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ
GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ
HARRAN ÜNİVERSİTESİ
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİV.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
ZONGULDAK KARAELMAS ÜNİV.
MERSİN ÜNİVERSİTESİ
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ
KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ
CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ
ABANT İZZET BAYSAL ÜNİV.
MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ
AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ
DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ
GAZİOSMANPAŞA ÜNİVERSİTESİ
K.MARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİ.
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ
ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİ.
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ
ORMAN GN.MD.
ATATÜRK ORMAN ÇİFTLİĞİ MD.
MİLLİ PİYANGO İD.GN.MD.
TRT GN.MD.
TOPLAM
2 000
1 746
2 000
1 052
1 000
750
2 000
750
1 000
1 000
750
1 565
2 000
1 500
1 000
787
100
1 000
500
750
861
750
2 000
100
149 000
1 350
28 000
80 000
881 846
2 000
1 746
2 000
1 052
1 000
750
2 000
750
1 000
1 000
750
1 565
2 000
1 500
1 000
787
100
1 000
500
750
861
750
2 000
100
155 000
1 450
6 000
80 000
887 503
2 000
1 746
2 000
1 052
1 000
750
2 000
750
1 000
1 000
750
1 565
2 000
1 500
1 000
787
100
1 000
500
750
861
750
2 000
100
160 000
1 570
3 400
80 000
897 230
KİT'LERİN 2012-2014 DÖNEMİ ÖDENEK TEKLİF
TAVANLARI (*)
Cari Fiyatlarla, Bin
TL
KURUMLAR
YATIRIM ÖDENEK TEKLİF
TAVANLARI
2012
1 BOTAŞ GN.MD.
2 DEVLET MALZEME OFİSİ GN.MD.
3 DHMİ GN.MD.
4 ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. GN.MD.
5 ET VE BALIK KURUMU GN. MD.
6 ETİ MADEN İŞLETMELERİ GN.MD.
7 KIYI EMNİYETİ GN.MD.
8 MKEK GN.MD.
9 PTT GN.MD.
10 T. ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GN.MD.
500 000
25 000
433 700
928 000
35 000
172 000
55 000
183 000
140 000
650 000
2013
340 000
15 118
449 911
990 000
20 000
295 000
62 000
281 860
130 000
700 000
2014
315 000
13 873
478 516
1180 000
15 000
295 000
64 500
130 769
130 000
800 000
272
11 T.ELEKT.TİC.VE TAAH.A.Ş.GN.MD.
12 T.TAŞKÖMÜRÜ KURUMU GN.MD.
13 TARIM İŞLETMELERİ GN.MD.
14 TCDD GN.MD.
15 TEMSAN GN.MD.
16 TKİ GN.MD.
17 TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GN.MD.
18 TPAO GN.MD.
19 TÜDEMSAŞ GN.MD.
20 TÜLOMSAŞ GN.MD.
21 TÜVASAŞ GN.MD.
22 ÇAY İŞLETMELERİ GN.MD.
TOP
LAM
(*) -Kamu payı yüzde 50'nin üzerinde olan kuruluşları kapsamaktadır.
2 575
58 000
220 000
4112 000
5 000
107 500
88 760
718 000
4 750
8 700
9 450
18 000
8 474 435
2 075
61 000
290 000
6360 000
1 450
130 075
76 294
1100 000
4 795
8 700
1 997
20 000
11 340 275
2 075
64 000
340 000
6405 063
1 450
98 237
52 133
3000 000
4 813
8 700
2 089
15 000
13 416 218
EK-15
ÖZELLEŞTİRME KAPSAMINDAKİ KURULUŞLARIN 2012-2014 DÖNEMİ ÖDENEK
TEKLİF TAVANLARI (*)
Cari Fiyatlarla, Bin
TL
KURUMLAR
YATIRIM ÖDENEK TEKLİF
TAVANLARI
2012
1 ADÜAŞ
2 BAŞKENT DOĞALGAZ DAĞITIM A.Ş.
3 SÜMERHOLDİNG A.Ş. GN.MD.
4 T.DENİZCİLİK İŞL.GN.MD.
T.ŞEKER FABRİKALARI A.Ş.GN.MD.
5 TEDAŞ
6 TTA A.Ş. GN. MD.
TOP
LAM
(*) Kamu payı yüzde 50'nin üzerinde olan kuruluşları kapsamaktadır.
40
56 252
200
2 000
40 000
500 000
4 000
602 492
2013
2014
40
24 316
200
2 000
31 000
40
22 691
200
2 000
26 000
57 556
50 931
EK-16
SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARININ 2012-2014 DÖNEMİ
ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI
Cari Fiyatlarla, Bin
TL
KURUMLAR
YATIRIM ÖDENEK TEKLİF
TAVANLARI
2012
1 SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANLIĞI
2 İŞ-KUR GN. MD.
TOPLAM
295 700
19 243
314 943
2013
2014
216 750
20 000
236 750
97 100
22 000
119 100
EK-17
İLLER BANKASININ 2012-2014 DÖNEMİ ÖDENEK
TEKLİF TAVANLARI
Cari Fiyatlarla, Bin
TL
KURUMLAR
YATIRIM ÖDENEK TEKLİF
TAVANLARI
2012
1 İLLER BANKASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
60 000
2013
2014
70 000
70 000
273
TOPLAM
60 000
70 000
70 000
[R.G.13 2011 – 28083- Mükerrer ]
Maliye Bakanlığından:
2012-2014 DÖNEMİ BÜTÇE ÇAĞRISI
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı hazırlık çalışmalarını yönlendirmek üzere
Orta Vadeli Program (2012-2014) Bakanlar Kurulu tarafından, Orta Vadeli Program esas
alınarak hazırlanan Orta Vadeli Mali Plan (2012-2014) ise Yüksek Planlama Kurulu
tarafından kabul edilmiştir.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, Bakanlığımız tarafından hazırlanan ve
Bütçe Çağrısının ekinde yer alan Bütçe Hazırlama Rehberi ile Kalkınma Bakanlığınca
hazırlanan Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberine uygun olarak
2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin bütçe tekliflerini hazırlayacaklardır. 2012-2014
döneminde istikrarlı bir büyüme sürecinde istihdamı artırmak, cari açığı alınacak yapısal
tedbirlerle azaltarak sürdürülebilir seviyelere çekmek, yurt içi tasarruf seviyesini artırmak ve
mali disiplini güçlendirerek sürdürmek maliye politikasının temel önceliklerini
oluşturmaktadır.
Kamu kaynaklarının kullanımında, Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Planda
belirlenen politika ve öncelikler doğrultusunda hareket edilecek, yürütülmekte olan faaliyet ve
projeler gereklilik, etkinlik ve verimlilik açısından gözden geçirilerek kamu harcamalarının
sağlıklı bir temele kavuşturulması sağlanacaktır.
Mali yönetim ve iç kontrol ile iç denetim faaliyetlerinin genel yönetim kapsamındaki
kamu idarelerinde etkin bir şekilde uygulanması için gerekli çalışmalar sürdürülecek, bu
faaliyetlere yönelik teknik ve idari kapasite artırılacaktır. Mali saydamlık ve hesap
verebilirliğin güçlendirilmesi amacıyla kamu idarelerinde stratejik planlama ve performans
esaslı bütçeleme uygulamaları yaygınlaştırılacak ve diğer idari ve hukuki düzenlemelere
devam edilecektir.
Kamu idareleri, Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plan, Bütçe Çağrısı ve eki
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama
Rehberinde yer alan makro politikalar, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik
büyüklükler, ödenek teklif tavanları, genel ilkeler ve standartlar ile çok yıllı bütçeleme
anlayışını esas alarak gider ve gelir tekliflerini sunacaklardır.
2012-2014 yılları bütçe hazırlık çalışmalarına katılan kamu idareleri ile personeline,
yoğun emek ve mesai isteyen bu süreçte üzerlerine düşen görevi en iyi şekilde yerine
getirecekleri inancıyla başarılar diler, bilgi ve gereğini önemle arz ve rica ederim.
Mehmet ŞİMŞEK
Maliye Bakanı
2012 – 2014 DÖNEMİ BÜTÇE HAZIRLAMA REHBERİ
274
5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (I), (II) ve (III) sayılı
cetvellerde yer alan idareler ödenek tekliflerini; Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan,
Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı
Hazırlama Rehberinde yer alan esaslara göre hazırlayacaklardır.
A. GENEL İLKELER
1. Bütçe teklifleri; merkezi yönetim bütçesi ve çok yıllı bütçeleme anlayışı
çerçevesinde 2012-2014 dönemini kapsayacak şekilde hazırlanacaktır.
2. İdareler bütçe tekliflerini, 5018 sayılı Kanunun öngördüğü ilke ve esasları dikkate
alarak mali saydamlığa, hesap verilebilirliğe katkı sağlayacak ve somut hizmet öncelikleri ve
hedeflerini ortaya koyacak şekilde hazırlayacaklardır.
3. 2012 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı, 2012-2014 yıllarını
kapsayacağından hizmet planlamalarının, ödenek tekliflerinin ve gelir tahminlerinin hizmet
öncelikleriyle kurum hedeflerine uygun olarak hazırlanması gerekmektedir.
4. Ödenek teklifleri ile gelir tahminlerine ilişkin bütçe fişleri, hizmet maliyeti ile gelir
tahminlerinin hesaplanmasına ilişkin ayrıntılı ve somut verilere dayandırılacaktır.
5. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, bütçelerini
hizmet öncelikleri ve performans hedeflerini dikkate alarak Orta Vadeli Mali Plan ekinde yer
alan ödenek teklif tavanları dahilinde hazırlayacaklardır. Tavana sığmayan ödenek teklifleri
ise bu rehber ekinde yer alan ilgili formlarda gerekçeleri ile birlikte gösterilecektir.
6. 03.9 Tedavi ve Cenaze Giderleri için ödenek tavanı belirlenen kurumlar, tedavi ve
cenaze giderlerine ilişkin ödenek tekliflerini bu tavanlar dahilinde yapacaklardır.
7. Bütçe teklifleri hazırlanırken,
- Yılsonu tüketici fiyatları endeksindeki artış 2012 yılı için % 5,2 2013 yılı için % 5 ve
2014 yılı için % 5,
- GSYH büyüme oranı 2012 yılı için % 4, 2013 yılı için % 5 ve 2014 yılı için % 5,
olarak dikkate alınacaktır.
8. İdareler, bütçe tekliflerini Analitik Bütçe Sınıflandırmasına ilişkin izleyen
bölümlerde yer verilen esas ve usullere uygun olarak hazırlayacaklardır.
9. Bütçe tekliflerinin hazırlanmasında her bir birimin yürütmekte olduğu hizmetler
gözden geçirilerek ihtiyaç duyulmayan, öncelik taşımayan veya mükerrerlik arz eden
hizmetler için ödenek teklif edilmeyecek, devamına ihtiyaç duyulan hizmetler için önceki yıl
verileri de ortaya konularak bu rehberde belirtilen esaslar dahilinde ödenek teklif edilecektir.
10. Döner sermaye gelirleri ile bütçe kaynakları birlikte kullanılarak yürütülen
hizmetlerde, döner sermayeler aracılığı ile karşılanabilecek ihtiyaçlar için bütçeden ödenek
talebinde bulunulmayacaktır.
11. Yükseköğretim kurumları dışında kalan özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve
denetleyici kurumlar son üç yıla ait bilanço, gelir tablosu ve yılsonu kesin mizanı ile 2011 yılı
altı aylık bilanço, gelir tablosu ve mizanını tekliflerine ekleyeceklerdir.
275
12. Genel bütçenin gelir (B) cetveli Maliye Bakanlığınca hazırlanacaktır. Özel bütçeli
idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumların gelir (B) cetvelleri ise bu idarelerce
hazırlanarak bütçe tekliflerine eklenecektir.
İdareler, gelir tahminlerinde döner sermaye ve fon gelirleri dışında kalan tüm gelir
kaynaklarını dikkate alacaklardır.
13. Mali hizmetler birimleri, bütçe tekliflerinin tavan dahilinde hazırlanmasını
sağlamak üzere gerekli koordinasyonu yürüteceklerdir. Bütçe teklifleri e-bütçe sisteminde
onaylanacaktır.
14. 14/9/1991 tarihli ve 91/2268 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan
Memurlara Yapılacak Giyecek Yardımı Yönetmeliğinde 07/05/2010 tarihli ve 2010/508 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararıyla yapılan değişiklikle bazı personele yapılacak giyecek yardımının
nakdi olarak ödenmesi öngörüldüğünden, söz konusu personelin yer aldığı idareler, bu
kapsamda nakdi olarak ödenecek giyecek yardımına ilişkin ödenek tekliflerini “03.2.5- Giyim
ve Kuşam Alımları” ekonomik kodu yerine “01.1.4- Sosyal Haklar” ekonomik kodundan
teklif edeceklerdir.
15. Rehber
eklenmeyecektir.
tabloları
açıklamalarında
belirtilen
formlar
bütçe
tekliflerine
16. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin yatırım projelerinden, il özel
idaresi, Toplu Konut İdaresi ve diğer kamu kurumları vasıtasıyla gerçekleştirilecek olanlara
ilişkin ödenekler ’06.Sermaye Giderleri’ ekonomik kodundan teklif edilecektir.
B. ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI
1. GİRİŞ
Bütçeler; ekonomide fiyat istikrarının sağlanması, gelir dağılımının düzeltilmesi,
yatırımların teşvik edilmesi gibi hedeflerin gerçekleştirilmesinde kullanılan en önemli mali
araçlardan biridir. Bütçe harcamalarının nitelikleri ve etkileri farklı olduğundan bütçenin etkin
bir mali araç olarak kullanılabilmesi için harcamaların temel kriterlere göre sınıflandırılması
gerekmektedir.
5018 sayılı Kanunda bütçelerin kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların
görülmesini sağlayacak, gelir ve giderlerin ekonomik ve mali analizinin yapılmasına imkan
verecek, hesap verilebilirliği ve saydamlığı sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca
uluslararası standartlara uyumlu olarak belirlenen sınıflandırma sistemine göre hazırlanacağı
ve uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu çerçevede oluşturulan Analitik Bütçe Sınıflandırması; giderin (kurumsal,
fonksiyonel, finansman tipi ve ekonomik sınıflandırma), gelirin ve finansmanın
sınıflandırması olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.
Bütçe Hazırlama Rehberi ekinde yer alan; Analitik Bütçe Sınıflandırmasına ilişkin
sınıflandırma tabloları (EK:1), standartlar (EK:2), bütçe hazırlık çalışmalarında kullanılacak
formlar (EK:3) ve bu formların doldurulmasına ilişkin bilgiler ile Analitik Bütçe
276
Sınıflandırmasına ilişkin Rehber Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğünün web adresinde
(www.bumko.gov.tr) yer almaktadır.
Bu bölümlerle ilgili olarak 2012-2014 dönemi bütçe teklifleri hazırlanırken dikkat
edilecek hususlar izleyen kısımlarda yer almaktadır.
2. KURUMSAL SINIFLANDIRMA
2.1. Genel Esaslar
Kurumsal sınıflandırmada, yönetim yetkisi temel kriter olarak kabul edilmiştir.
Kurumsal sınıflandırmayla siyasi ve idari sorumluluğun bütçede gösterilmesi
hedeflenmektedir.
Öte yandan, 5018 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama
yetkilisidir.” hükmü uyarınca kurumsal sınıflandırma yapısı, harcama yetkilisinin tespitinde
belirleyici olmaktadır.
Kurumsal sınıflandırma, dört düzeyli bir kod yapısından oluşmaktadır.
Sınıflandırmanın I. düzeyi, bakanlıklar ve anayasal olarak eşdeğer idareler ile bütçe türleri
esas alınarak oluşturulmuştur. II. düzeyde, I. düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan
sorumlu birimler ile bütçe türlerine göre idareler; III. düzeyde, ana hizmet birimleri gibi II.
düzeye bağlı olan ve kurumsal politikanın uygulanmasından sorumlu olan birimler; IV.
düzeyde ise, destek ve lojistik birimler ile politikaları uygulayan ve hizmetten yararlananlarla
doğrudan muhatap olan birimler yer almaktadır. Dolayısıyla III. ve IV. düzeyde kurumların
teşkilatına ilişkin mevzuatına uygun olarak sınıflandırılan idari birimler yer alacak ve bu
birimler harcama yetkilisinin belirlenmesinde esas alınacaktır.
Yukarıda yer alan hususlar ve 5018 sayılı Kanuna ekli cetveller esas alınarak revize
edilmiş olan Kurumsal Sınıflandırma Anahtarı EK: KS1, birinci düzeyde yer alacak olan
idarelerin kodları EK: KS2, bağlı kuruluşların birinci ve ikinci düzey kurumsal kodları EK:
KS3A, KS3B, KS3C’de yer almaktadır.
Yeni kurulan veya yeniden teşkilatlandırılan idarelerin, bütçe tekliflerini hazırlamaya
başlamadan önce kurumsal sınıflandırmanın III. ve IV. düzey (birim) detaylarını Maliye
Bakanlığı (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) ile görüşerek belirlemeleri
gerekmektedir.
Kurumsal sınıflandırmada teşkilat kanunları esas alınacaktır. Zorunlu haller dışında
teşkilat kanunlarında bulunmayan birimlere kodlamada yer verilmeyecektir.
“Özel Kalem”, üst yönetimi kapsayacak şekilde bütçelenecektir.
5018 sayılı Kanuna göre atanan ve doğrudan üst yöneticiye bağlı olarak denetim
faaliyetlerinde bulunan iç denetçilerin her türlü giderlerinin karşılanmasına ilişkin ödenek
tekliflerinin “Özel Kalem” altında ve ilgili fonksiyonundan yapılması gerekmektedir.
Birim maliyetlerinin tespitinde, kadronun tahsis edildiği birim esas alınacaktır. Ancak
kurumsal sınıflandırmada ayrı birim olarak gösterilemeyen müşavirler “Özel Kalem” altında
izlenecektir.
277
İdarelerince yurt dışına eğitim-öğrenim amacıyla gönderilen personelin yurt içi
maaşları ilgili biriminde; yurt dışı maaşları (01.5.1.05), yollukları (03.3) ve diğer giderleri ise
(03.5.9.02) ekonomik kodlarında ve “Özel Kalem” altında izlenecektir.
Memurların öğle yemeğine yardım ödenekleri İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı
altında izlenecektir.
Maliyetlerin birimler itibariyle ayrı ayrı tertiplerde izlenmesi ve teklif edilmesi esas
olmakla birlikte, fiili, fiziki veya hukuki zorunluluklar gibi sebeplerle ayrılması mümkün
olmayan veya ayrıldığı zaman anlamlı bir sonuca ulaşılamayan maliyetlerde, maliyetin
tamamı tek bir birimde gösterilebilecektir. Örneğin, elektrik veya su saati ortak olan
idarelerde tüm maliyet, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı veya benzer görevleri yürüten
bir birim altında gösterilebilecek veya maliyet, harcamayı ağırlıklı olarak yapan birim
tertiplerinde yer alabilecektir.
2.2. Yükseköğretim Kurumları
Yükseköğretim kurumlarının 2012-2014 yıllarını kapsayan bütçe teklifleri önceki
yıllarda olduğu gibi tek bir kurumsal kod altında kurumsal sınıflandırmanın III ve IV üncü
düzeyinde (00.01 Üst yönetim, akademik ve idari birimler) hazırlanarak e-bütçe sistemine
girilecektir.
Gider bütçe fişleri toplulaştırılmış tertip düzeyinde hazırlanacak ve bütçe fişlerinin
gerekçelerinde genel ifadeler yerine hesaplamalara dayanan ayrıntılı bilgilere yer verilecektir.
Bütçe tekliflerini birimler itibarıyla giriş yaparak oluşturan idarelerin, birimlere ilişkin gider
bütçe fişlerinin açıklama kısımlarını doldurmaları zorunlu değildir.
FONKSİYONEL SINIFLANDIRMA
3.1. Genel Esaslar
Fonksiyonel sınıflandırma, devlet faaliyetlerinin türünü göstermektedir. Devlet
faaliyetlerinin ve bu faaliyetlere yönelik harcamaların zaman serileri boyunca izlenmesi ve
uluslararası karşılaştırma imkanı elde edilmesi, fonksiyonel sınıflandırma ile mümkün
olabilmektedir. Ayrıca, bütçe politikalarının oluşturulmasında sektörel ayrımların
yapılabilmesi de bu sınıflandırmanın hedefleri arasındadır.
Fonksiyonel sınıflandırma, dört düzeyli bir kod grubundan oluşmaktadır. I. düzey,
Devlet faaliyetlerini on ana fonksiyona ayırmaktadır. Ana fonksiyonlar, II. düzeyde alt
fonksiyonlara bölünmektedir. III. düzey kodlar ise, nihai hizmetleri göstermektedir.
Fonksiyonel sınıflandırmanın IV. düzeyi de, özel olarak izlemeyi gerektiren bazı kurumsal
planlama ihtiyaçlarının karşılanması ve izlenmesi amacıyla yapıya dahil edilmiş olup, böyle
bir ihtiyaç ortaya çıktığında IV. düzeye ilişkin kodlar ve bu kodların açıklamaları,
Bakanlığımızla mutabakat sağlanarak belirlenecektir.
Bütçe teklifleri hazırlanırken fonksiyonel sınıflandırma ile ilgili olarak takip edilmesi
gereken yardımcı kılavuz EK: FS1, 2 ve 3’te gösterilmiştir. Birçok kurumda aynı veya benzer
isimlerle teşkilatlandığı tespit edilen ve kurumsal kodlamada ortak kod ve isimle belirlenmiş
olan yardımcı hizmet birimleri ile danışma ve denetim birimlerinin fonksiyonel kodlarını
gösteren anahtar çizelge EK: FS4’de yer almaktadır. Ancak, bu birimlerin yürüttükleri
278
hizmetlerin, anahtar çizelgede gösterilen fonksiyonel kodlarla örtüşmemesi durumunda,
birimin yürüttüğü ilgili hizmete göre fonksiyonel kod verilmesi gerekmektedir.
İdarelerin merkez ve taşra birimlerince yürütülen hizmetlerin birden fazla fonksiyon
içermesi halinde maliyetler itibarıyla ayrılabilen ve anlamlı veri üretilebilen her bir fonksiyon
için ayrı kod açılacaktır. Bu durumda, yardımcı hizmet birimleri için kodlama anahtarında
belirtilen fonksiyonun yanında, yürütülen hizmetler dikkate alınarak gerekli diğer
fonksiyonlar da ayrıca gösterilecektir.
Maliyetlerin birimler itibarıyla ayrı ayrı izlenmesi ve teklif edilmesi esas olmakla
birlikte, fiili, fiziki veya hukuki zorunluluklar gibi sebeplerle ayrılması mümkün olmayan
veya ayrıldığı zaman anlamlı bir sonuca ulaşılamayan maliyetlerin, ödeneğin konulduğu
birimin fonksiyonunda değil kurumun ana fonksiyonunda gösterilmesi gerekmektedir.
Kurumların güvenlik ve koruma hizmetlerinin ihale suretiyle temini durumunda, buna
ilişkin ödenek teklifleri “03.1.4 Kurumsal Güvenlik Hizmetleri” fonksiyonel kodunda ve
“03.5.1.09 Özel Güvenlik Hizmeti Alım Giderleri” ekonomik kodunda gösterilecektir.
Kurumların yurtdışında görevli bulunan personelinin tedavi ve ilaç giderlerine ilişkin
ödenek teklifleri “01.9.9.08 – Yurtdışı Tedavi Hizmetleri” fonksiyonel kodunda ve “03.9”
ekonomik kodunda gösterilecektir.
3.2. Yükseköğretim Kurumları
Yükseköğretim kurumları, yukarıda belirtilen genel esaslarla birlikte aşağıda belirtilen
özel esaslara da uyacaklardır:
- Yükseköğretim kurumlarında, rektörlüğe ait giderlere (09.9.9), genel sekreterliğe ait
giderlere (01.3.9), Kütüphane ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığına ait giderlere (08.2.0),
Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi ile Öğrenci İşleri Daire Başkanlığına ait giderlere ise (09.6.0)
fonksiyonları altında yer verilecektir.
- 5018 sayılı Kanuna göre atanan ve doğrudan üst yöneticiye bağlı olarak görev yapan
iç denetçilerin her türlü giderlerinin karşılanmasına ilişkin ödenekleri “09.9.9.03 İç Denetim
Hizmetleri” fonksiyonu altında teklif edilecektir.
Yükseköğretim kurumlarında ilgili mevzuatına göre belli amaçlarla kullanılması
öngörülen öz gelirler ile bunlara ilişkin giderlerin bütçelenmesinde aşağıdaki esaslara
uyulacaktır:
- 2547 sayılı Kanunun ek 25 inci maddesine göre taşınmaz mallardan elde edilen kira,
satış ve işletme gelirleri, IV. düzeyde ilgili gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A) işaretli
cetvelde “01.3.9.06 Taşınmaz Mal Gelirleri İle Yürütülecek Hizmetler” fonksiyonunda,
- 3843 sayılı Kanunun 7 nci maddesi gereğince elde edilen ikinci öğretim gelirleri, (B)
işaretli cetvelde “03.1.2.31 İkinci Öğretimden Elde Edilen Gelirler” gelir kodunda, buna
ilişkin giderler ise (A) işaretli cetvelde “09.4.1.07 İkinci Öğretim Gelirleri İle Yürütülecek
Hizmetler” fonksiyonunda, Yükseköğretim kurumlarında ikinci öğrenim gören öğrencilerden
alınan öğrenim ücretlerinin, bu öğrencilerin beslenme, sağlık, spor, kültür ve diğer sosyal
hizmetlerinde kullanılması için 2547 sayılı Kanunun 46 ncı maddesi gereği ayrılması gereken
tutarlar da dahil olmak üzere, tamamı bu gelir kodunda takip edilecektir. Ancak, söz konusu
tutarların ödenekleştirilmesinde sağlık, kültür ve spor faaliyetlerine ilişkin aşağıda yer alan
fonksiyonlar kullanılacaktır. İkinci öğretim kapsamında öğretim elemanlarına ödenecek ek
279
ders ve sınav ücretleri ile personele ödenecek fazla çalışma ücretlerinin bütçeleştirilmesinde
ve ödenmesinde, sözü edilen bu tutarlar düşüldükten sonra kalan miktarın yüzde 70’i
geçilmeyecektir,
- 2547 sayılı Kanunun ek 26 ncı maddesi gereğince elde edilen gelirler, (B) işaretli
cetvelde “03.1.2.32 Yaz Okulu Gelirleri” gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A) işaretli
cetvelde “09.4.1.08 Yaz Okulu Gelirleri İle Yürütülecek Hizmetler” fonksiyonunda,
- 2547 sayılı Kanunun ek 27 nci maddesi gereğince elde edilen gelirler (ikinci öğretim
kapsamında yürütülecek tezsiz yüksek lisans programları dahil) (B) işaretli cetvelde
“03.1.2.33 Tezsiz Yüksek Lisans Gelirleri” gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A) işaretli
cetvelde “09.4.1.09 Tezsiz Yüksek Lisans Gelirleri İle Yürütülecek Hizmetler”
fonksiyonunda (Bu kapsamda elde edilecek gelirlerin yüzde 30’undan az olmamak üzere,
bilimsel araştırma projelerinde kullanılacak tutarlar karşılığı ödeneklere “(09.8.8.01)
Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Hizmetleri” fonksiyonunda yer verilecektir.),
- 2547 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin (b) bendine göre bilimsel araştırma
projelerinin finansmanında kullanılmak üzere elde edilen gelirler (B) işaretli cetvelde
“(05.2.6.16) Araştırma Projeleri Gelirler Payı” gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A)
işaretli cetvelde “(09.8.8.01) Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Hizmetleri” fonksiyonunda,
- 2547 sayılı Kanunun 58 inci maddesinin (a) bendine göre devam etmekte olan
projelerin tamamlanmasına yönelik inşaat işleri ile her türlü bakım ve onarım için aktarılan
tutarlar, (B) işaretli cetvelde “03.5.1.01 Döner Sermayelerin Aylık Gayri Safi Hasılatından
Aktarmalar” gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A) işaretli cetvelde “09.4.1.10 Döner
Sermaye Gelirlerinden Ayrılan Tutarlar ile Yürütülecek Hizmetler” fonksiyonunda,
- Bağış ve yardımlarla ilgili işlemler; (B) işaretli cetvelde “04 Alınan Bağış ve
Yardımlar ile Özel Gelirler” gelir kodu altında uygun detay kodunda, buna ilişkin giderler ise
(A) işaretli cetvelde “09.4.1.11 Alınan Bağış ve Yardımlarla Yürütülecek Hizmetler”
fonksiyonunda,
- 2547 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinin (d) bendi gereğince elde edilen yurtiçi
öğrenim ücretlerine ilişkin gelirler, (B) işaretli cetvelde “03.1.2.41 Uluslararası Ortak Eğitim
ve Öğretim Program Gelirleri” gelir kodunda, buna ilişkin giderler ise (A) işaretli cetvelde
“09.4.1.13 Uluslararası Ortak Eğitim ve Öğretim Program Gelirleri İle Yürütülecek
Hizmetler” fonksiyonunda,
- 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 44 üncü maddesinin (e) fıkrasının ikinci ve
dördüncü bentleri gereğince uzaktan öğretim kapsamında öğrenim ücreti adı altında elde
edilen gelirler, (B) işaretli cetvelde “03.1.2.45 Uzaktan Öğretimden Elde Edilen Gelirler”
gelir kodunda, elektronik ortamda veya internet ortamında sunulan uzaktan öğretim
materyali satışından elde edilen gelirler, (B) işaretli cetvelde “03.1.2.46 Uzaktan Öğretim
Materyal Gelirleri” gelir kodunda, bu gelirlerden yapılacak giderler ise (A) işaretli cetvelde
“09.4.1.14 Uzaktan Öğretim Gelirleri İle Yürütülecek Hizmetler” fonksiyonunda,
Eğitime yardımcı hizmetlerin yürütülmesi bakımından;
-Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığının faaliyetlerinin yürütülmesi için zorunlu
olan giderler (öğrencilere ilişkin yapılacak giderler hariç) (09.6.0.00) fonksiyonunda,
-Öğrencilerin beslenmesine ilişkin giderler (09.6.0.03) fonksiyonunda,
280
-Öğrencilerin barınmasına ilişkin giderler (09.6.0.04) fonksiyonunda,
-Öğrencilerin sağlık hizmetlerinin karşılanması amacıyla yapılan her türlü giderler
(tedavi ve ilaç hariç) “09.6.0.05 Öğrencilerin Sağlığına İlişkin Giderler” fonksiyonunda
(31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 60
ıncı maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde 13/02/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 34
üncü maddesiyle yapılan değişiklik gereğince, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre
üniversitelerde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerden kamu idareleri, kanunla
kurulan kurum ve kuruluşlar, kamu yararına faaliyet gösteren dernekler ile vergi muafiyeti
tanınan vakıflar tarafından tam burs sağlanan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından ayrılan
kontenjanlar dâhilinde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler hariç, diğer yabancı
uyruklu öğrenciler 5510 sayılı Kanuna göre belirlenen miktarlarda kendileri tarafından genel
sağlık sigortası primi ödenmek suretiyle genel sağlık sigortalısı olabileceklerinden bu
kişilerin sağlık giderleri üniversite bütçesinden karşılanmayacaktır.),
-Öğrencilerin kültür ve spor faaliyetlerine ilişkin giderler (09.6.0.06) fonksiyonunda,
-Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi Başkanlığının gelirlerinden karşılanacak olan
yükseköğretim kurumunun diğer birimlerinin giderleri; Diğer giderler (09.6.0.07)
fonksiyonunda,
ilgili ekonomik kodunda tertiplenecektir.
Sosyal tesislerin tümü yukarıda belirtilen ilkeler çerçevesinde üniversite bütçesi
altında tertiplenecektir.
Ancak yükseköğretim kurumları bünyesinde faaliyet gösteren ve Kurumlar Vergisi
ve/veya Katma Değer Vergisi mükellefi olan ya da bu vergilerden muaf tutulan iktisadi
işletmeler, özel bütçe kapsamında yer almayacaktır.
4. FİNANSMAN TİPİ SINIFLANDIRMA
Finansman tipi sınıflandırma, yapılan harcamaların hangi kaynaktan finanse edildiğini
göstermektedir. Bu sınıflandırma tipinin belirlenmesinde ödemenin nereye yapıldığı hususu
önem taşımamaktadır.
Finansman tipi sınıflandırma aynı zamanda dış proje kredileri, özel ödenekler ile şartlı
bağış ve yardımların da takibine imkan vermekte olup, özellikle mali mevzuatımız gereği ayrı
tertiplerde izlenmesi gereken ödeneklerin takibine de olanak sağlamaktadır. Finansman tipi
sınıflandırma ile ilgili kodlar, EK: FTS1’de yer almaktadır.
5. EKONOMİK SINIFLANDIRMA
Ekonomik sınıflandırmayla, Devletin, görev ve fonksiyonlarını yerine getirirken
yürüttüğü faaliyetlerin milli ekonomiye, piyasalara ve gelir dağılımına etkilerinin
planlanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi hedeflenmektedir. Ekonomik sınıflandırma;
gelirlerin, harcama ve borç vermenin, finansmanın (gelir-gider farkı) sınıflandırması şeklinde
üç bölümden oluşmaktadır.
281
Gelir ile harcama ve borç vermenin sınıflandırılmasında, karşılıklı veya karşılıksız,
cari veya sermaye ayrımı öncelik taşımaktadır. Karşılıksız işlemler, kanunun emrettiği
hususlarda bir mal veya hizmet karşılığı olmadan yapılan, burs ödemeleri veya vergi gelirleri
gibi tahsilat ve ödemeleri kapsar. Sermaye ve cari harcama ayrımında ise, bütçe hazırlama
rehberi ve merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen asgari değerler ile kullanım ömrü
dikkate alınmaktadır.
Finansman (gelir-gider farkının) sınıflandırması, bütçe gelirleri ile giderleri arasındaki
açığın hangi kaynaklardan, hangi şartlarla finanse edildiğini gösterir. Aynı şekilde bütçe
gelirleri ile giderleri arasında bir fazlalığın söz konusu olması halinde de bu fazlalığın nasıl
değerlendirildiği hususu, finansman sınıflandırması kapsamına girer. Özel bütçeli idareler ile
düzenleyici ve denetleyici kurumlar kendi bütçelerine ilişkin olarak finansman
sınıflandırmasını esas alarak (F) işaretli cetveli hazırlayacaklardır (Form 16).
5.1. Harcama ve Borç Vermenin Sınıflandırması
Harcamaların ekonomik sınıflandırmasında, harcamanın cari veya sermaye, karşılıklı
veya karşılıksız, karşılıklı ise hangi mallar ve hizmetler karşılığında, karşılıksız ise
yerleşiklerle veya yerleşik olmayanlarla bağlantısı, harcamaların Devlet içi veya Devlet dışı
kesimlere, teşebbüslere veya bunun dışındaki sektörlere yapılması gibi özellikler dikkate
alınır.
Harcama, geri ödenmeyen, bir başka deyişle herhangi bir mali hak yaratmayan veya
mevcut bir mali hakkı ortadan kaldırmayan devlet ödemeleri olarak tanımlanabilir. Harcama,
cari ya da sermaye nitelikli olabilir; mal veya hizmet alımında olduğu gibi bir şey karşılığında
yapılabileceği gibi karşılıksız olarak da yapılabilir. Devletin itfa ödemeleri (kamu borçlarının
anapara geri ödemeleri), finansman kısmında; kamusal amaçlarla verilen borçlar ise, borç
verme bölümünde sınıflandırılacaktır.
Harcamalar ve borç verme, bu ilkeler ve kriterler çerçevesinde, üç ana başlık altında
incelenebilir:
5.1.1. Cari Giderler
Bu gider grubu, cari giderler ile cari transferlerden oluşmaktadır.
Personel giderleri, sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bütçe hazırlama
rehberi ve merkezi yönetim bütçe kanunları ile belirlenen asgari değerleri aşmayan ve normal
ömrü bir yıl ya da bir yıldan az olan mal ve hizmet alım giderleri ile faiz giderleri cari
giderlerdir. Askeri lojman alımı, yapımı ve büyük onarımı için yapılan harcamalar hariç,
savunmaya yönelik harcamalar cari nitelikli harcamalardır.
Ekonomik sınıflandırmada, her bir alım için vergiler dahil olmak üzere;
- Menkul mal alımlarında 18 bin Türk Lirasına kadar,
- Gayrimaddi hak alımında 14 bin Türk Lirasına kadar,
- Menkul malların bakım ve onarımlarında 18 bin Türk Lirasına kadar,
- Gayrimenkullerin bakım ve onarımlarında 43 bin Türk Lirasına kadar,
olan ödenek ihtiyaçları mal ve hizmet alımları altında teklif edilecektir.
282
İlgili idare bütçesinden, kişi veya kurumların cari nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla, karşılıksız olarak yapılan kaynak aktarımları cari transferleri oluşturmaktadır.
5.1.2. Sermaye Giderleri
Bu gider grubu, sermaye giderleri ve sermaye transferlerinden oluşmaktadır.
Sermaye giderleri, normal ömrü bir yıldan fazla olan mal ve hizmet alımları ile sabit
sermaye edinimleri ve gayri maddi aktiflerin edinimi için yapılan, bütçe hazırlama rehberi ve
merkezi yönetim bütçe kanunları ile belirlenen asgari değerleri aşan ödemelerdir.
İlgili idare bütçesinden, kişi veya kurumların sermaye nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla, karşılıksız olarak yapılan kaynak aktarımları sermaye transferlerini oluşturmaktadır.
Askeri amaçlar dışında üretim amacıyla kullanılacak olan dayanıklı malların
piyasadan satın alınması ya da üretilmesi için yapılan ödemeler sermaye giderleri kapsamında
yer alır. Bu bölüme dahil olan dayanıklı mal türleri, silahlı kuvvetler mensuplarına tahsis
edilen lojmanları da içeren ikamete mahsus binalar, ikamete mahsus olmayan binalar ve diğer
inşaat işlerini kapsayan gayrimenkul sabit sermaye malları ile ulaşım araçları, makineler ve
diğer teçhizat gibi menkul sabit sermaye mallarıdır.
Sermaye giderleri aynı zamanda, mevcut sabit sermaye mallarına dahil edilen mal ve
hizmetler için bunları geliştirmek, ekonomik ömürlerini uzatmak, verimlerini artırmak,
performanslarını geliştirmek veya bunları yeniden oluşturmak veya yapılandırmak amacıyla
yapılan ödemeleri de kapsar. Mutad bakım-onarım ödemeleri ise, cari giderlere dahil
edilecektir. Bu gruba aynı şekilde, gayrimenkule dahil olan mal ve hizmetler için yapılan
harcamalar, araziler, binalar ve diğer sabit sermaye malları ile gayrimaddi aktifler üzerindeki
mülkiyetin devredilmesi sırasında maruz kalınan masraflar ile iktisap edilmiş sabit sermaye
aktiflerinin değeri içinde bulunan tüm hizmetler için yapılan harcamalar da dahildir.
Öte yandan, amortismana tabi kıymetler arasında yer alsalar bile, küçük aletler, iş
kıyafetleri, mutad bakımda kullanılan yedek parçalar, normal ömürleri bir yıldan fazla olsa
dahi düşük değerli alet ve edevat ile benzeri kıymetler, sermaye giderleri arasında yer
almayacaktır.
Sabit sermaye varlıkları için yapılan harcamanın miktarı, bunların satın alınması
durumunda devlet tarafından ödenen fiyattır. Devlet tarafından üretildiği takdirde harcama
miktarı, emek de dahil olmak üzere üretim faktörleri ile malzemeler için yapılan ödemeler
toplamıdır. Ancak, ülkemizdeki mevcut istihdam ve ücret rejimimizde çalışanlara yapılan
ödemeler üretimle ve üretim dönemi ile doğrudan bağlı olmadığından, diğer bir ifadeyle
üretim olmasa bile ücretler ödendiğinden ücretlerin tamamı cari harcamalar bölümüne dahil
edilmiştir. Bu nedenle yatırım projeleri kapsamında personel giderlerine yer verilmeyecektir.
5.1.3. Borç Verme-Geri Ödeme
Kamusal bir amaçla ve bir mali hakka ya da taahhüde dayalı olarak yapılan
işlemlerdir.
Bu bölüm, bir mali hakka veya Devletin teşebbüs mülkiyetinde hisse (sermaye)
katılımına neden olan ödemeleri, nakit yönetimi ya da gelir elde etme amaçları dışında, kamu
politikası amaçlarıyla elde tutulan hisseyi azaltan ya da sona erdiren gelirleri kapsar. Bu
bölüme, Devlet tarafından verilen krediler (orman köylüsüne iş imkanı yaratmak için veya
283
vatandaşın konut sahibi olabilmesi için kredi verilmesi vb. krediler), alınan hisseler, verilen
kredilerden Devlete yapılan geri ödemeler, satılan hisselerden elde edilen gelirler dahildir.
Verilen borçlar, giderler bölümünde sınıflandırılırken, geri ödemeler de gelirler bölümüne
dahil edilecektir.
5.1.4. Birinci Düzey Ekonomik Kodlar
Önceki kısımlarda değinilen tanım ve açıklamalar çerçevesinde, giderlerin ekonomik
sınıflandırması dört düzeyli bir kod grubundan oluşmakta olup, I. düzeyde yer alan gider
gruplarının açıklamaları ve bunlara ilişkin bütçe hazırlama esasları aşağıda yer almaktadır:
01- Personel Giderleri
Kamu personeli ile kamu personeli olmamakla birlikte mevzuatı gereğince ilgililere
bordroya dayalı olarak yapılan ödemeleri (er-erbaş harçlıkları, öğrenci harçlıkları vb.)
kapsamaktadır. Devletin işveren sıfatıyla ödediği sosyal güvenlik primleri “02- Sosyal
Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri”ne dahil edilecektir. Ayni nitelikteki ödemeler
ile işçilere ödenen seyyar görev tazminatı ise “03- Mal ve Hizmet Alımları”na dahil
edilecektir.
a) Kuruluşların personel giderleri ve sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi
giderlerine ilişkin ödenekleri e-bütçe sisteminde yer alan maaş ve yük hesabı modülündeki
bilgi ve veriler esas alınmak suretiyle Genel Müdürlüğümüz tarafından hesaplanacağından,
kuruluşlar ayrıca bütçe tekliflerinde “01- Personel Giderleri” ve “02- Sosyal Güvenlik
Kurumlarına Devlet Primi Giderleri” tertipleri için bütçe fişi açıklamalarını doldurmayacak ve
bu ekonomik kodlara ilişkin bütçe fişlerini Bakanlığımıza göndermeyeceklerdir.
b) Mevcut personelin etkin ve verimli çalışmasını sağlamak üzere, yerleşim
merkezleri ve birimler arasında personel dağılımındaki dengesizliği giderecek tedbirler
alınacak ve açıktan atama talepleri asgari seviyede tutulacaktır.
c) İdareler, 2012-2014 yılları için atama izni almayı planladıkları memur kadroları ve
sözleşmeli personel pozisyonlarının tutar olarak ilave ödenek ihtiyacını her yıl için
hesaplayacaklar ve ödenek teklifinde bulunacaklardır. Tavanı aşan ödenek teklifleri ise bu
rehber ekinde yer alan ilgili formlarda gerekçeleriyle birlikte gösterilecektir.
ç) Döner sermayelere ait vizeli kadro ve pozisyonlarda görev yapan personelin
ücretleri bu kaynaklardan ödenmesi gerektiğinden, söz konusu personel için bütçeden ödenek
talebinde bulunulmayacaktır.
02- Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
Devletin işveren sıfatıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyeceği sigorta primleri, bu
bölümde izlenecektir.
İşveren sıfatıyla ödenecek sigorta ve sağlık prim ödemeleri, I. düzeyde “02- Sosyal
Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri” altında, II. düzeyde istihdam türüne göre
detaylandırıldıktan sonra III. düzeyde “6-Sosyal Güvenlik Kurumuna” kodu ile IV. düzeyde
ilgisine göre “01- Sosyal Güvenlik Primi Ödemeleri” ve “02- Sağlık Primi Ödemeleri”
ekonomik kodundan teklif edilecektir.
03- Mal ve Hizmet Alım Giderleri
284
Bu kısımdaki giderler, mal ve hizmet karşılığında yapılan faturalı ödemeleri
kapsamaktadır. Devletin, karşılığında herhangi bir mal veya hizmet almadığı karşılıksız
ödemeler ile sermaye giderleri bu kapsam dışındadır.
Öte yandan her türlü askeri amaçlı inşaat, tesis, mal ve malzemeler (askeri lojmanlar
hariç) vb. alımlar mal ve hizmet alımları kapsamında değerlendirilecektir.
Mal ve hizmet alımları ile ilgili ödenek tekliflerinde aşağıdaki esaslara uyulacaktır:
a) Yurt içi ve özellikle yurt dışı görevlendirmelerde azami tasarruf anlayışı esas
alınacak, görevlendirmeler titiz bir şekilde sorgulanmak suretiyle asgari süre ve sayıda
tutulacak ve buna göre ödenek teklifinde bulunulacaktır.
b) Eğitim, kurs, seminer, panel vb. faaliyetler personelin görev mahallinde
düzenlenmek suretiyle yolluk ödeneği ihtiyacı asgari seviyeye indirilecektir.
c) Kurum ve kuruluşlar, asli görevleri gereği memuriyet mahalli dışında ve belli bir
görev bölgesi içinde fiilen gezici olarak görev yapan memur ve işçiler için seyyar görev
tazminatı ödeneği talebinde bulunacaklardır. Seyyar görev tazminatından yararlanacak
personel sayısı 10 No’lu formda (Yolluk karşılığı tazminat alan personel sayısı bölümünde)
gösterilecektir.
ç) Eğitim ve dinlenme tesisleri ile benzeri sosyal tesislerin işletme giderlerinin kendi
gelirleriyle karşılanması zorunludur. Mevcut tesislerin bakım ve onarımları için hiçbir şekilde
ödenek talebinde bulunulmayacaktır.
d) Temizlik ve diğer hizmet alımı ihaleleri için bir önceki yıl ihale kapsamında
çalıştırılan eleman sayısı aşılmayacaktır.
e) Hizmet alımı suretiyle güvenlik hizmetlerini karşılayacak kurumlar, bu ihtiyaçlarını
asgari düzeyde elemanla karşılayacak şekilde planlama yapacaklardır. 21 No’lu Özel
Güvenlik Hizmetine İlişkin Bilgi Formuna Valilik yazısının bir örneği eklenecektir. Ancak
söz konusu yazıda yer alan eleman sayısı gösterge niteliğinde olduğundan imkanlar
çerçevesinde değerlendirme yapılabilecektir.
f) Hizmetler, mevcut hizmet binalarında sürdürülecek ve kesinleşmiş mahkeme kararı
veya tahliye kararı olan hizmet binaları dışında yeni kiralama, satın alma veya yeni inşaatlar
için ödenek istenilmeyecektir.
g) Telefon, mobil telefon, uydu bağlantılı mobil telefon, faks ve benzeri haberleşme
imkanları için ödenek talep edilirken azami tasarruf anlayışıyla hareket edilecek, tasarruf
genelgelerine uygun olarak mevcut cihazların ekonomik kullanımı sağlanacaktır.
ğ) Personelin işe gidiş ve gelişine yardımcı olmak amacıyla ilave servis aracı
kiralanmasına ilişkin ödenek teklif edilmeyecektir.
h) Hizmet alımı suretiyle taşıt kullanılmasındaki amaç, kamudaki taşıt giderlerinin
asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla
uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır. Kurumların bu konudaki teklifleri 17/3/2006
tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında yer alan esaslar çerçevesinde
değerlendirileceğinden, tekliflerde ayrıntılı maliyet analizinin gösterilmesi, buna ilişkin bilgi
ve dokümanların (tasfiye edilen/edilecek taşıtlar nedeniyle tasarruf edilen/edilecek işletme ve
bakım onarıma ilişkin bilgiler gibi) eklenmesi ve 20 (1-2) nolu formların doldurulması
285
gerekmektedir. Hizmet alımı suretiyle kiralanan taşıt sayısı, bir önceki ihale kapsamında
kiralanan taşıt sayısını geçmeyecektir.
Hizmet alımı suretiyle taşıt kullanılmasına ilişkin ödenek tekliflerinde kurumun insan
kaynakları da dikkate alınarak öncelikle şoförsüz taşıt kiralaması tercih edilecektir.
ı) Temsil, ağırlama, tören, fuar, kongre ve benzeri faaliyet ve etkinlikler için katılım
sayısı asgari seviyede tutulmak suretiyle ödenek talep edilecek ve mali yıl içinde bu alandaki
uygulama tasarruf anlayışı içerisinde yürütülecektir.
i) Sadece zorunlu hallerde döşeme ve demirbaş alımı için ödenek talep edilecek ve
ihtiyacın zorunluluğu ayrıntılı bir şekilde gerekçelendirilecektir. Döşeme ve demirbaş alımı
için ödenek talep edilirken demirbaş standardizasyonu ilkelerine uyulacak ve mevcut
imkânlarla yetinme gayreti içinde olunacaktır.
j) Bazı hizmet ve malzeme maliyetlerinin hesaplanmasında EK:Standart 1, 2, 3, 4 ve
5’te yer alan listelerde gösterilen tutarlar; büro makineleri ve demirbaş alımları ile ilgili
ödenek tekliflerinde ise Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü’nün 30/6/2011 tarihi
itibariyle geçerli olan satış fiyatları dikkate alınacaktır.
k) Bilgisayar ve bilgi işlem sistemlerinin yenilenmesi ve genişletilmesine ilişkin
olarak mevcut kapasitenin etkili, ekonomik ve verimli kullanımı esas alınacaktır. Bu amaçla
teklif edilecek ödeneklerde mevcut kapasite ile hizmet hedefleri arasındaki ilişki göz önünde
bulundurulacaktır.
l) Yayın alımlarında azami tasarruf anlayışı içerisinde hareket edilecektir.
04- Faiz Giderleri
Faiz, ödünç alınan paranın kullanımı karşılığında yapılan ödeme olarak
tanımlanmaktadır. Bu itibarla, faiz ödemeleri borç alınan paranın anapara geri ödemesinden
ve borçlanma için ödenen komisyon ve ihraç giderlerinden ayrılır. Sadece Devlet borçlarına
ilişkin faiz ödemeleri bu bölümde yer alacaktır. Borçlanmaya ilişkin olarak ödenen komisyon
ve ihraç giderleri ise mal ve hizmet alımları kapsamında ve genel bütçeli idareler için sadece
Hazine Müsteşarlığı bütçesinde gösterilecektir. Bunun dışında, 4749 sayılı Kamu Finansmanı
ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde genel bütçeli
idarelerin dışında kalan ve borç alma yetkisine sahip idarelerin borçlanmaları halinde bu
borçlara ilişkin faizlerini kendi bütçelerinde göstereceklerdir.
İskontolu işlemlerde faiz, ihraç fiyatı ile geri ödeme fiyatı arasındaki farktır. Bu
bölüm, devletin garantör veya kefil olarak ödediği faiz giderlerini kapsamaz. Böyle bir
ödeme, devletin borç verme işlemi olarak sınıflandırılır.
05- Cari Transferler
Sermaye birikimi hedeflemeyen ve cari nitelikli mal ve hizmet alımını finanse etmek
amacıyla yapılan karşılıksız ödemelerdir. Genel olarak ayni işlemler Analitik Bütçe
Sınıflandırmasının kapsamı dışında olduğundan ayni transferler de bu kapsamda yer
almayacaktır. Transferler nihai olarak kimin yararlandığına göre değil, kime ödendiğine göre
sınıflandırılmalıdır. Bu çerçevede aşağıda belirtilen hususların dikkate alınması
gerekmektedir;
286
a. Transfer ödemelerinin cari veya sermaye nitelikli olduğu hususunda bir ayrım
yapılamıyorsa söz konusu gider, cari transferler arasında yer alacaktır.
b. Her kuruluş, üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşları yeniden gözden geçirecek ve
gerekli olmayanlar için ödenek teklifinde bulunmayacaktır.
c. Sosyal Güvenlik Kurumunun tahsilatını artıracak ve giderlerinde tasarruf ve etkinlik
sağlayacak tedbirlere ağırlık verilecek ve bütçeden bu kuruluşa yapılacak transferler asgari
düzeyde tutulacaktır.
ç. Özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar, Sosyal Güvenlik
Kurumuna, mevcut sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre ek karşılıklar, emeklilik
ikramiyeleri ve makam tazminatı gibi mali yükümlülüklerin ödenebilmesi için bütçelerinde
gerekli ödenek tekliflerini (05.1.2.05) ekonomik kodunda yapacaklardır.
d. Memurların öğle yemeğine yardım ödenekleri (05.3.1.05) kodunda teklif
edilecektir.
e. Türk Cumhuriyetleri ile Türk Akraba Topluluklarından ve diğer ülkelerden gelen
orta ve yükseköğretim öğrencileri ile diğer personele yapılan hizmetlerle ilgili ödenekler,
kuruluş bütçelerinin ekonomik sınıflandırma bölümünde (05.4) kodu altında amacına göre
ilgili III. ve IV. düzey kodlarda gösterilecektir.
06- Sermaye Giderleri
Sermaye giderleri, normal ömrü bir yıldan fazla olan mal ve hizmet alımları ile sabit
sermaye edinimleri ve gayri maddi aktiflerin edinimi için yapılan, bütçe hazırlama rehberi ve
bütçe kanunları ile belirlenmiş asgari değeri aşan ödemelerdir.
İdareler, 5018 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi gereğince, yatırımlarla ilgili hususlarda
Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı
Hazırlama Rehberinde yer alan ilke, esas ve önceliklere uyacaklardır.
4749 sayılı Kanunda yer alan borçlanma limitleri de dikkate alınarak, halen yatırım
programında devam eden dış kredili projelerin kredi kullanımlarında ve dolayısıyla
uygulamada yaşanan sorunların azaltılması için projelerin ihtiyaç duyacağı yıllık ödenekler
mevcut yatırım tavanları içinde kullanılacak şekilde yatırım programına konulacaktır. Yıl içi
revizyonlar da söz konusu Kanunda belirtilen limitler ile sınırlandırılmış durumdadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu uyarınca, yeterli ödenek temin edilmeden
kamulaştırma işlemine başlanamayacağından, ödenek teklifleri projelerin gerçek
kamulaştırma ihtiyacını yansıtacak şekilde yapılacaktır.
Araştırma projelerine ilişkin yatırım tekliflerinde personel giderlerine yer
verilmeyecektir.
07- Sermaye Transferleri
Bütçe dışına sermaye birikimi amaçlayan ve sermaye nitelikli mal ve hizmetlerin
finansmanı amacıyla yapılan karşılıksız ödemelerdir. Transferin cari nitelikli mi yoksa
sermaye nitelikli mi olduğunu belirlemek için cari–sermaye ayrımında esas alınan kriterler
kullanılmalıdır.
287
a. Sermaye transferi niteliğindeki tekliflerde, sermaye giderleri için geçerli olan
hususlar dikkate alınacak ve sermaye giderleri teklifleriyle birlikte Kalkınma Bakanlığı’na
iletilecektir.
b. Kamu iktisadi teşebbüslerine bütçeden yapılacak transferler, bu kuruluşların
verimlilik ve karlılıklarını artırmalarını teşvik etmek amacıyla ve özelleştirme uygulamaları
da dikkate alınarak en az seviyede tespit edilecektir.
08- Borç Verme
Bir mali hakka veya devletin mülkiyetinde hisse (sermaye) katılımına neden olan
ödemeleri kapsar. Devlet tarafından verilen krediler ve alınan hisseler borç verme olarak
sınıflandırılırken, KİT’lerin görev zararları cari transferler içerisinde yer alacaktır.
09- Yedek Ödenekler
Bütçede başlangıçta öngörülemeyen hizmet karşılıkları olarak veya yapılan
tahminlerin yıl içi gelişmeler neticesinde tutmaması ihtimaline karşılık hizmetlerin
aksamaması için ihtiyat olarak ayrılan ödeneklerdir. Bu ödenekler, Maliye Bakanlığı
bütçesinde yer almaktadır. Merkezi yönetim bütçesi kapsamında yer alan diğer kurumlar
bütçe tekliflerinde yedek ödeneklere yer vermeyeceklerdir.
5.1.5. Diğer Hususlar
Yukarıda 9 grupta gösterilen I. düzey ekonomik kodların II. III. ve IV. düzey detayları
EK: ES 2,3 ve 4’te yer almaktadır.
- Harcamaların ekonomik sınıflandırması yapılırken, fiziki ve fiili olarak ayrılabilen
ve ayrı izlenmesi anlamlı olan bütün giderler ayrı tertiplerde bütçelenmelidir.
- Geçen yıl borçları ve ilama bağlı borçlar ayrı tertiplerde izlenmeyecek ve borcun
kaynağına göre cari yıl bütçesinin ilgili tertiplerinden ödenecektir.
- Red ve iadeler bütçede gider olarak gösterilmeyecek, iadesi gereken tutarlar
gelirlerden düşme şeklinde ve muhasebe sisteminde gösterilecektir.
Giderin ve gelirin ekonomik kodları ve açıklamaları ile fonksiyonel kodlar ve
açıklamaları Analitik Bütçe Sınıflandırmasına İlişkin Rehberde (www.bumko.gov.tr) yer
almaktadır. Bütçe tekliflerinin hazırlanması ile gider ve gelir kayıtlarında bu Rehber esas
alınacaktır.
5.2. Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırması
Gelirler, karşılıklı veya karşılıksız olarak herhangi bir mali hakka dayanmaksızın
yapılan tahsilatlardır. Gelirlerin ekonomik sınıflandırması EK: ES5’de yer almakta olup, (B)
işaretli cetvellerin hazırlanmasında bu sınıflandırma esas alınacaktır.
5.3. Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması
Devletin finansman açıklarını karşılamak amacıyla, kendi yükümlülükleri karşılığında
yaptığı ödeme ve tahsilatlar olarak tanımlanan finansmanın ekonomik sınıflandırması EK:
288
ES6’da yer almakta olup, genel bütçe açısından Hazine Müsteşarlığınca hazırlanacaktır. Özel
bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar da bu sınıflandırmayı esas alarak
hazırlayacakları (F) işaretli cetvellerini bütçe tekliflerine ekleyeceklerdir.
C. DİĞER HUSUSLAR
1. Merkezi yönetim bütçe kanununa eklenecek belgelere esas olmak üzere idareler
bünyelerinde bulunan döner sermaye ve fonlara ait bilgileri 23 ve 24 No’lu formları
doldurmak suretiyle bildireceklerdir.
2. Giderin sınıflandırılmasında kurumsal, fonksiyonel, finansman tipi ve ekonomik
kodların en detayını içerecek düzeyde hazırlanacak olan bütçeler, ekonomik sınıflandırmanın
ilk iki düzeyini içerecek şekilde kanunlaşacak ve uygulanacaktır.
3. 2012-2014 dönemi bütçe tekliflerinde 1.000 TL ve katlarındaki tutarlara yer
verilecektir.
4. Bütçe Hazırlama Rehberiyle tekliflere eklenmesi istenen formlardan sistem
tarafından üretilen icmal formlar, idareler tarafından e-bütçe’den alınarak tekliflere
eklenecektir.
5. Özel bütçeli idareler ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar, 2012-2014 dönemine
ilişkin gelir tahminlerini gelirin ekonomik sınıflandırmasının IV. düzeyinde hazırlayarak
bütçe tekliflerine ekleyeceklerdir. Gelir tekliflerinin de e-bütçe’ye girişi yapılacaktır.
6. İdareler, sermaye nitelikli ödeneklerin bütçe tertiplerine dağılımını ekonomik
sınıflandırmanın IV. düzeyini içerecek şekilde hazırlayarak, sınıflandırmaya uygunluğu
açısından Maliye Bakanlığı (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) ile mutabakat
sağladıktan sonra vize için Kalkınma Bakanlığı’na başvuracaklardır.
7. İdareler, projelerinin gerçekleştirilmesi ile ilgili olarak alınmış ve alınacak dış proje
kredilerinin 30 Haziran 2011 itibariyle uygulama durumlarını, yılsonu tahminlerini ve 2012
yılında kullanacakları dilimlerle ilgili bilgileri, bütçe teklifleri ile birlikte hem Maliye
Bakanlığına hem de Kalkınma Bakanlığı’na teslim edeceklerdir.
8. Bütçe teklifleri hazırlanırken “Bütçe Hazırlama Rehberi” doğrultusunda tüm
formlar eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurularak belirtilen ilke ve standartlar ile kodlama
sistemine uyulacaktır. Ekonomik sınıflandırmanın IV. düzeyinde hazırlanan bütçe fişlerinin
gerekçelerinde genel ifadeler yerine hesaplamalara dayanan ayrıntılı bilgilere yer verilecektir.
Bu zorunluluğa uymadığı tespit edilen bütçe teklifleri, noksanlıkları giderildikten sonra
değerlendirmeye alınacaktır.
9. Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe
Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve Eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberindeki
esas ve usuller çerçevesinde bütçe tekliflerini hazırlayacaklar ve 14 Ekim 2011 tarihine kadar
kesinleşen bütçe tasarılarını (4) nüsha olarak Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol
Genel Müdürlüğü) teslim edeceklerdir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar ise bütçe
tekliflerini Türkiye Büyük Millet Meclisine ve bir örneğini de Maliye Bakanlığına (Bütçe ve
Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) göndereceklerdir.
289
10. Performans programı hazırlamakla yükümlü kamu idareleri 2012 yılına ilişkin
performans programlarını Maliye Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı’na göndereceklerdir.
11.Performans programlarını ilk defa hazırlayacak veya yenileyecek olan kamu
idareleri, 28/07/2011 tarihli ve 28008 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu İdarelerince
Hazırlanacak Stratejik Planlara Dair Tebliğ ekinde yer alan sürelerde, performans
programlarını hazırlayarak Maliye Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı’na göndereceklerdir.
12. Sosyal Güvenlik Kurumları 2012-2014 dönemi bütçelerini bu Rehberde yer alan
sınıflandırma kriterleri ve Rehber ekindeki sınıflandırma listelerini esas alarak hazırlayacaklar
ve merkezi yönetim bütçe kanun tasarısına eklenerek Türkiye Büyük Millet Meclisine
gönderilmek üzere Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü)
göndereceklerdir.
13. Rehberde değişiklik yapılması halinde bu değişiklikler bütün idarelere ayrıca
duyurulacaktır.
290
EK-1 ANALİTİK BÜTÇE SINIFLANDIRMASI CETVELLERİ
CETVEL
NO
KS-1
KS-2
KS-3A
KS-3B
KS-3C
KS-3D
FS-1
FS-2
FS-3
FS-4
FTS-1
ES-1
ES-2
ES-3
ES-4
ES-5A
ES-5B
ES-5C
ES-5D
ES-6
CETVEL ADI
Kurumsal Sınıflandırma Anahtarı
Kurumsal Sınıflandırma Birinci Düzey
Kurumsal Sınıflandırma İkinci Düzey Genel Bütçeli İdareler
Kurumsal Sınıflandırma İkinci Düzey Yükseköğretim Kurumları
Kurumsal Sınıflandırma İkinci Düzey Özel Bütçeli Diğer İdareler
Kurumsal Sınıflandırma İkinci Düzey Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Ve
Sosyal Güvenlik Kurumları
Birinci Düzey Fonksiyonel Kodlar
İkinci Düzey Fonksiyonel Kodlar
Üçüncü Düzey Fonksiyonel Kodlar
İdari Birimlerin Fonksiyonel Sınıflandırma Anahtarı
Finansman Tipi Sınıflandırma
Ekonomik Sınıflandırma Birinci Düzey Gider Kodları
Ekonomik Sınıflandırma İkinci Düzey Gider Kodları
Ekonomik Sınıflandırma Üçüncü Düzey Gider Kodları
Ekonomik Sınıflandırma Dördüncü Düzey Gider Kodları
Ekonomik Sınıflandırma Birinci Düzey Gelir Kodları
Ekonomik Sınıflandırma İkinci Düzey Gelir Kodları
Ekonomik Sınıflandırma Üçüncü Düzey Gelir Kodları
Ekonomik Sınıflandırma Dördüncü Düzey Gelir Kodları
Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması
EK-2 STANDARTLAR
STANDART
STANDART ADI
NO
1
Giyecek Yardım Standardı
2
Parasız Yatılı Okul ve Yurt Öğrencisi Yiyecek ve Giyecek Bedeli
237 Sayılı Kanuna Tabi Taşıtların İşletme ve Bakım-Onarım Maliyetlerine İlişkin
3
Standartlar
4
Hasta Yatak Maliyetine Katkı
5
Memurların Öğle Yemeğine Yardım
EK-3 BÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLAR
291
FORM NO
1
2
3
4
5(1-3)
6(1-3)
7(1-3)
8
9
10
11
12
13(1-2)
14
15
16
17
18
19
20(1-2)
21
22
23
24
25(1-2)
26
27
28
29
30(1-5)
FORM ADI
Hizmet Gerekçesi ve Hedefleri
Fonksiyonel Sınıflandırmaya Göre Ödenek Teklifleri İcmali (Birinci Düzey)
Ekonomik Sınıflandırmaya Göre Ödenek Teklifleri İcmali (Birinci Düzey)
Ekonomik Sınıflandırmaya Göre Ödenek Teklifleri İcmali (İkinci Düzey)
Fonksiyonel ve Ekonomik Sınıflandırma Düzeyinde Bütçe Teklif ve Tahminleri
(2012-2013-2014)
Ekonomik Sınıflandırma Düzeyinde İlk Defa Yapılması Planlanan Hizmetlerin
Gerektirdiği Ödenek Teklif ve Tahminleri (2012-2013-2014)
Ekonomik Sınıflandırma Düzeyinde Tamamlanması Planlanan Hizmetlere İlişkin
Bilgi Formu (2011-2012-2013)
Ödenek Cetveli (Ekonomik Dördüncü Düzey)
Ödenek Cetveli (Ekonomik İkinci Düzey)
Birimlerin Hizmet Maliyetinin Tespitine İlişkin Bilgi Formu
Fiziksel Değerler Bilgi Formu
Cari Giderler Özet Formu
Gider ve Gelir Bütçe Fişleri
Çok Yıllı Bütçe
Gelir (B) Cetveli
Finansman (F) Cetveli
Uluslararası Kuruluşlara Üyelik Bilgi Formu
237 Sayılı Taşıt Kanununa Göre 2012 Yılında Edinilecek Taşıtlar
Mevcut Taşıtlar ile Hizmet Alımı Suretiyle Kullanılan/Kullanılacak Taşıtlara
İlişkin Bilgi Formu
Hizmet Alımı Suretiyle Kullanılan Taşıtlara İlişkin Bilgi Formu
Özel Güvenlik Hizmetine İlişkin Bilgi Formu
Temizlik Hizmetine İlişkin Formu
Döner Sermaye Gelir-Gider Cetveli
Fon Gelir-Gider Cetveli
Tavanı Aşan İlave Ödenek Teklifleri Formu
Özel Bütçeli İdare Gelirlerinin Yasal Dayanaklarına İlişkin Form
Öğrenci Sayıları Bilgi Formu
Hizmet Alımı Suretiyle Çalıştırılan Görevli Sayısına İlişkin Bilgi Formu
İdare Performans Hedefleri Maliyet Tablosu
Tıp Fakülteleri ve Diş Hekimliği Fakülteleri Araştırma ve Uygulama Hastaneleri
Döner Sermaye Birimleri Bilgi Formları
[R.G. 13 Ekim 2011 – 28083-Mükerrer]
—— • ——
Yüksek Planlama Kurulundan:
Tarih : 11/10/2011
Karar No
: 2011/24
Konu : Orta Vadeli Mali Plan
Yüksek Planlama Kurulunca;
292
Maliye Bakanlığının 10/10/2011 tarih ve 13085 sayılı yazısı dikkate alınarak; “Orta
Vadeli Mali Plan (2012-2014)”ın kabulüne, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 16 ncı maddesine göre karar verilmiştir.
ORTA VADELİ MALİ PLAN
(2012 - 2014)
GİRİŞ
2012-2014 dönemi Orta Vadeli Mali Planı, Orta Vadeli Programla uyumlu olmak üzere
gelecek üç yıla ilişkin merkezi yönetim bütçesi toplam gelir ve gider tahminleriyle birlikte
hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içerecek
şekilde Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara
bağlanmıştır.
2012-2014 döneminde istikrarlı bir büyüme sürecinde istihdamı artırmak, cari açığı
alınacak yapısal tedbirlerle azaltarak sürdürülebilir seviyelere çekmek, yurt içi tasarruf
seviyesini artırmak ve mali disiplini güçlendirerek sürdürmek maliye politikasının temel
öncelikleri olarak belirlenmiştir. Maliye politikası; para ve gelirler politikasıyla uyum içinde,
bütçe açığı, faiz dışı denge, gelir ve giderlere ilişkin olarak belirlenen orta vadeli mali
hedeflere ulaşılmasını sağlayacak bir yaklaşımla yürütülecektir.
Orta Vadeli Mali Plana dayalı olarak hazırlanacak 2012-2014 yılları merkezi yönetim
bütçesi, kaynakların belirlenmiş temel politika öncelikleri doğrultusunda tahsisini, kamu
harcamalarının kalitesinin artırılmasını ve bu suretle halkımızın hayat standardının
yükseltilmesini amaçlamaktadır.
Etkin bir kamu mali yönetimi, giderlerin rasyonel bir şekilde önceliklendirilmesini ve
kaynakların bu önceliklere göre tahsisini esas almalıdır. Bu çerçevede, Mali Plan döneminde
kamu gider mevzuatının rasyonelleştirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülecektir. 2012-2014
yıllarını kapsayan dönemde, çok yıllı bütçeleme anlayışının uygulanmasında elde edilen
tecrübeler de göz önüne alınarak kaynak tahsisinde etkinliğin artırılması hususu temel
önceliklerden birisi olmaya devam edecektir. Bu çerçevede, kamu idareleri ödenek tavanlarını
dikkate alarak, belirlenen öncelikler çerçevesinde kendi kaynak tahsislerini gözden
geçirecekler ve önceliğini yitirmiş faaliyetler ile projeleri tasfiye edeceklerdir.
2012-2014 dönemi merkezi yönetim bütçesinin hazırlığına esas teşkil edecek temel
makroekonomik göstergeler, gelir ve gider tahminleri, hedef bütçe açığı ve açık finansmanı
ile genel ve özel bütçeli idarelerin ödenek teklif tavanlarına Mali Planın izleyen bölümlerinde
yer verilmiştir. Kamu idareleri Orta Vadeli Program ile Orta Vadeli Mali Planda yer alan
politika önceliklerini, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanlarını esas almak suretiyle,
çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal önceliklerini belirleyecek ve
2012, 2013 ve 2014 yılları için bütçe tekliflerini sunacaklardır.
I.
MERKEZİ
YÖNETİM
BÜTÇESİNİN
DAYANDIĞI
MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER VE POLİTİKALAR
TEMEL
A. Temel Makroekonomik Göstergeler
293
2012-2014 dönemi merkezi yönetim bütçesi gelir ve gider tahminlerinin
belirlenmesinde, Orta Vadeli Programda öngörülen ve Tablo 1’de yer alan makroekonomik
göstergeler esas alınmıştır. Kamu idareleri tarafından 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin
sunulacak bütçe tekliflerinde söz konusu göstergeler dikkate alınacaktır.
Tablo 1- Temel Makroekonomik Göstergeler
2012
GSYH Büyümesi (%)
GSYH (Milyar TL, Cari Fiyatlarla)
GSYH (Milyar Dolar, Cari Fiyatlarla)
TÜFE Yılsonu (%)
2013
4,0
1.426
822
5,2
2014
5,0
1.572
888
5,0
5,0
1.733
952
5,0
B. Bütçe Giderlerine İlişkin Temel Politikalar
2012-2014 döneminde izlenecek maliye politikası, istikrarlı bir büyüme sürecinde
istihdamı artırmayı, yurt içi tasarruf seviyesini yükseltmeyi ve mali disiplini sürdürmeyi
hedeflemektedir.
Mali Plan döneminde, büyümeyi ve istihdamı destekleyen harcamalar ile bölgesel
gelişmişlik farklarını azaltan harcamalara daha fazla önem verilecektir. Sağlık, eğitim ve
sosyal nitelikli harcamalara öncelik verilmesi suretiyle toplumun yaşam kalitesinin
yükseltilmesi ve beşeri sermayenin niteliğinin arttırılmasına yönelik politikalar uygulanmaya
devam edilecektir.
Orta ve uzun vadede ekonominin verimliliğini ve üretken yapısını destekleyen altyapı
yatırımlarına ağırlık verilecektir. Eğitim, sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu ile
bilgi ve iletişim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımlarına öncelik
verilecektir. Kamu yatırımları; Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu Projesi,
Konya Ovası Projesi ve Doğu Karadeniz Projesi başta olmak üzere ekonomik ve sosyal
altyapı projelerine yoğunlaştırılacaktır. GAP ve diğer bölgesel programlar kapsamında yer
alan projelerin, sağlanan ilave kaynaklar da dikkate alınarak, hızla tamamlanmasına yönelik
tedbirler zamanında alınacaktır.
Mali Plan döneminde, gıda güvenliği ve güvenilirliğinin sağlanması ile doğal
kaynakların sürdürülebilir kullanımı gözetilerek, gelir ve fiyat istikrarı sağlanacak şekilde
tarımsal destekler, alan ve ürün temelinde farklılaştırılarak üretimde etkinlik, verimlilik ve
kaliteyi artırmaya yönelik olarak düzenlenecektir.
Harcama programları verimlilik artışı sağlamak amacıyla gözden geçirilecektir. Bu
amaçla idari bir mekanizma oluşturulacaktır.
2012-2014 döneminde 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu
kapsamında kamu idarelerinin, mali yönetim ve kontrol ile iç denetim alanında görev ve
sorumluluklarını etkili bir şekilde yerine getirebilmelerini sağlamak üzere idari kapasite
geliştirilmesine yönelik faaliyetler yoğunlaştırılacaktır. Mali yönetim ve iç kontrol ile iç
denetim faaliyetlerinin genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde etkin bir şekilde
uygulanması için gerekli çalışmalar sürdürülecektir. Kamu idarelerinin uluslararası standartlar
çerçevesinde Kamu İç Kontrol Standartlarına ve Kamu İç Denetim Standartlarına uyum
düzeyini artıracak çalışmalara devam edilecektir. Böylece, kamu idarelerinin faaliyetlerinde
kamu iç kontrol ve kamu iç denetim standartlarının esas alınması sağlanacaktır. Ayrıca, kamu
idarelerinin karar alma süreçlerini güçlendirmek, mali saydamlık ve hesap verilebilirliği
artırmak amacıyla uygulamaya konulan stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme
yaygınlaştırılacaktır.
294
Kamu idarelerine kaynak tahsis sürecinde stratejik planlar ve performans programları
esas alınacaktır.
C. Bütçe Gelirlerine İlişkin Temel Politikalar
Mali Plan döneminde uygulanacak gelir politikalarının temel amacı; rekabetin
geliştirilmesi, daha etkin bir vergi sisteminin oluşturulması, istihdamın ve yatırımların teşviki
ile bölgesel gelişmişlik farklarının azaltılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda vergi politikalarının
uygulanmasında istikrar ve vergilendirmede öngörülebilirlik esas olacaktır.
Vergi sistemi etkinlik, basitlik ve vergilendirmede adalet ilkeleri doğrultusunda gözden
geçirilecektir. Vergi kanunlarında yer alan istisna, muafiyet ve vergi indirimi hükümleri,
ekonomik ve sosyal politikalar çerçevesinde yeniden değerlendirilerek vergi mevzuatı
sadeleştirilecektir. Bu çerçevede Gelir Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanunu başta olmak
üzere temel vergi kanunlarının gözden geçirilmesi çalışmaları tamamlanacaktır. İstisna,
muafiyet ve indirimler nedeniyle oluşan vergi harcamalarının mali boyutunun tespitine ve
kamuoyu ile paylaşılmasına yönelik çalışmalara devam edilecektir. Ayrıca, Avrupa Birliği
müktesebatı ile uyum çalışmaları sürdürülecektir.
Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi çerçevesinde kayıtdışılıkla mücadeleye tüm
kurumların ve toplum kesimlerinin katılımının sağlanmasına yönelik çalışmalara devam
edilecektir. Kayıtiçi faaliyetler özendirilecek, denetim kapasitesi artırılacak, vergi ve diğer
mali yükümlülüklerin tahsilatında etkinlik sağlanacak ve yaptırımların caydırıcılığı
artırılacaktır. Kayıtdışılıkla mücadele amacıyla öncelikle iş ve çalışma hayatına ilişkin
mevzuatın basitleştirilmesi, kamu kurumları arasında bilgi paylaşımı ve koordinasyon
sağlanarak kurumların teknolojik alt yapısının güçlendirilmesine yönelik faaliyetler
sürdürülecektir.
Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik yasal ve
idari düzenlemelere devam edilecektir. Vergi bilincinin geliştirilmesi ve artırılmasına yönelik
faaliyetlere ağırlık verilecektir.
II. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE BÜYÜKLÜKLERİ
A. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi
Orta Vadeli Mali Plan dönemi merkezi yönetim bütçe dengesi ve faiz dışı fazla
hedefleri Tablo 2’de yer almaktadır.
Tablo 2- Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi ve Faiz Dışı Fazlası
2012
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (Milyon TL)
-21.054
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi / GSYH (%)
-1,5
Faiz Dışı Fazla (Milyon TL)
29.196
Faiz Dışı Fazla / GSYH (%)
2,0
2013
-21.745
-1,4
31.255
2,0
2014
-18.133
-1,0
36.867
2,1
2012 yılı merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranının yüzde 1,5 olarak
gerçekleşeceği, 2013 ve 2014 yıllarında ise sırasıyla yüzde 1,4’e ve yüzde 1’e düşeceği
tahmin edilmektedir.
295
Orta Vadeli Mali Plan döneminde, faiz dışı fazlanın GSYH’ye oranının 2012 ve 2013
yıllarında yüzde 2 ve 2014 yılında ise yüzde 2,1 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir.
Merkezi yönetim bütçesinin program tanımlı gelir ve giderleri ile faiz dışı fazla
hedefleri ise Tablo 3’de yer almaktadır.
Tablo 3- Program Tanımlı Bütçe Büyüklükleri
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Giderleri (Milyon TL)
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Giderleri / GSYH (%)
Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri (Milyon TL)
Merkezi Yönetim Bütçesi Gelirleri /GSYH (%)
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Fazlası (Milyon TL)
Merkezi Yönetim Bütçesi Faiz Dışı Fazlası / GSYH (%)
2012
300.608
21,1
315.442
22,1
14.834
1,0
2013
328.066
20,9
346.253
22,0
18.187
1,2
2014
353.624
20,4
377.842
21,8
24.217
1,4
B. Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri
2012-2014 döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri; makroekonomik göstergeler,
temel politika belgelerinde ortaya konulan öncelikler ve kamu idarelerinin ihtiyaçları esas
alınarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, bütçe giderlerinin ekonomik tasnif bazında
belirlenmesinde kullanılan ve öne çıkan temel unsurlar aşağıda belirtilmiştir.
Personel giderlerine ilişkin ödenek tahsisinde, kamu personeline mali imkanlar ve
hedefler göz önünde bulundurularak maaş ve ücret artışı sağlanacağı ve kamuda yeni personel
istihdam edilmesi ile ilgili olarak merkezi yönetim bütçe kanunlarında sınırlamalar
konulmaya devam edileceği varsayılmıştır.
Mal ve hizmet alım giderlerinin belirlenmesinde, kamu idarelerinin Orta Vadeli Mali
Plan döneminde uygulamaya koyacakları yeni programlar, hizmet genişlemesine bağlı olarak
ortaya çıkacak ihtiyaçlar ve uygulamaya konulacak tasarruf tedbirleri esas alınmıştır. Tedavi
giderleri yeşil kart verilerek karşılanan vatandaşların 2012 yılı başında Genel Sağlık Sigortası
kapsamına alınacağı ve özürlü eğitimi programından faydalanacak kişi sayısının artacağı
öngörülmüştür.
Cari transferlerin belirlenmesinde; kamu iktisadi teşebbüslerinin ve sosyal güvenlik
sisteminin finansman ihtiyacı, işveren sigorta prim indirimi, tarımsal destekleme ödemeleri,
özürlü evde bakımı yardımından yararlanacak kişi sayısı, burs ve harçlıklarda yapılacak
artışlar ile yararlanacak öğrenci sayısındaki artış ve diğer transferler dikkate alınmıştır. Vergi
gelirlerindeki artışa paralel olarak mahalli idare paylarında artış gerçekleşeceği varsayılmıştır.
Sermaye giderlerinin belirlenmesinde Orta Vadeli Mali Plan döneminde kamu
yatırımlarına ilişkin belirlenen hedefler ile GAP ve diğer bölgesel kalkınma projeleri
kapsamında yapılacak yatırımlar dikkate alınmıştır.
Sermaye transferlerinin belirlenmesinde, Orta Vadeli Mali Plan döneminde KÖYDES,
SUKAP, SODES ve Ar-Ge projelerine desteğin devam ettirilmesi öngörülmüştür.
Borç verme giderlerinde ise KİT’lerin mali yapısı ile öğrenim ve harç kredilerine ilişkin
öngörüler dikkate alınmıştır.
Yedek ödeneklerin belirlenmesinde yıl içinde ortaya çıkabilecek ihtiyaçlar, yeni kurulan
idarelerin ihtiyaçları ile 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanunun 166 ncı maddesi uyarınca
296
merkezi yönetim kapsamındaki bazı idarelere geçecek personele ilişkin muhtemel ödenek
ihtiyacı göz önünde bulundurulmuştur.
Diğer taraftan, faiz giderlerinin tahmininde borç stokunun yapısı ve seyri, ulusal ve
uluslararası piyasalardaki dalgalanmaların faiz giderlerine olası etkileri dikkate alınmıştır.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde 2012-2014 dönemi merkezi yönetim bütçe
giderleri Tablo 4’de yer aldığı şekilde belirlenmiştir.
Tablo 4- Ekonomik Sınıflandırma Bazında Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri
(Milyon TL)
2012
2013
Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri
350.898
381.096
Faiz Dışı Giderler
300.648
328.096
- Personel Giderleri
81.692
88.618
- Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
14.279
15.490
- Mal ve Hizmet Alım Giderleri
28.859
29.774
- Cari Transferler
130.250
143.651
- Sermaye Giderleri
27.914
31.093
- Sermaye Transferleri
4.213
4.332
- Borç Verme
8.625
10.515
- Yedek Ödenek
4.817
4.624
Faiz Giderleri
50.250
53.000
2014
408.644
353.644
96.053
16.790
31.307
154.077
34.248
4.470
11.885
4.815
55.000
Yukarıda yer alan merkezi yönetim bütçe giderlerinin GSYH’ye oranları ise Tablo 5’de
gösterilmiştir.
Tablo 5- Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinin GSYH’ye Oranı (%)
2012
Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri
24,6
Faiz Dışı Giderler
21,1
- Personel Giderleri
5,7
- Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
1,0
- Mal ve Hizmet Alım Giderleri
2,0
- Cari Transferler
9,1
- Sermaye Giderleri
2,0
- Sermaye Transferleri
0,3
- Borç Verme
0,6
- Yedek Ödenek
0,3
Faiz Giderleri
3,5
2013
24,2
20,9
5,6
1,0
1,9
9,1
2,0
0,3
0,7
0,3
3,4
2014
23,6
20,4
5,5
1,0
1,8
8,9
2,0
0,3
0,7
0,3
3,2
2012-2014 döneminde, merkezi yönetim bütçe giderlerinin GSYH’ye oranının sırasıyla
yüzde 24,6 yüzde 24,2 ve yüzde 23,6 olarak gerçekleşmesi öngörülmüştür.
C. Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, Orta Vadeli Programda yer alan makroekonomik
göstergeler ile gelir politikalarının bütçe gelirlerine etkileri, ulusal ve uluslararası
piyasalardaki gelişmeler ve gelirlerin geçmiş yıllarda gösterdiği eğilim dikkate alınarak
belirlenmiştir.
Tablo 6- Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
(Milyon TL)
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Net)
Merkezi Yönetim Bütçesi Vergi Gelirleri (Net)
2012
329.845
277.677
2013
359.350
305.810
2014
390.511
333.227
297
Tablo 7- Merkezi Yönetim Bütçe Gelirlerinin GSYH’ye Oranı (%)
2012
Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri (Net)/GSYH (%)
23,1
Merkezi Yönetim Bütçesi Vergi Gelirleri (Net)/GSYH (%)
19,5
2013
22,9
19,5
2014
22,5
19,2
2012-2014 Mali Plan dönemi sonunda merkezi yönetim bütçe gelirlerinin GSYH’ye
oranının yüzde 22,5, vergi gelirlerinin GSYH’ye oranının ise yüzde 19,2 olarak
gerçekleşeceği beklenmektedir.
III. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞININ FİNANSMANI
Borç Yönetiminin Temel İlkeleri 1 Eylül 2002 tarihli ve 24863 sayılı Borç ve Risk
Yönetiminin Koordinasyonu ve Yürütülmesine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik
ile;
•
Makroekonomik dengeleri gözeterek para ve maliye politikaları ile uyumlu,
sürdürülebilir, saydam ve hesap verilebilir bir borçlanma politikası izlenmesi,
•
Finansman ihtiyaçlarının, iç ve dış piyasa koşulları ve maliyet unsurları göz önüne
alınarak belirlenen risk düzeyi çerçevesinde, orta ve uzun vadede mümkün olan en
uygun maliyetle karşılanması,
olarak belirlenmiştir.
2002 yılından bu yana söz konusu ilkeler çerçevesinde, merkezi yönetim bütçe açığının
finansmanına yönelik olarak stratejik ölçütlere dayalı borçlanma politikaları yürütülmektedir.
Bu kapsamda, kamu borç stokunun faiz ve döviz kurları gibi piyasa değişkenlerine karşı
duyarlılığı önemli ölçüde azaltılmış, borçlanma vadeleri oldukça yüksek seviyelere
uzatılmıştır.
2012-2014 döneminde de ölçütlere dayalı borçlanma politikası uygulaması
sürdürülecek olup aşağıda sıralanan stratejik ölçütler vasıtasıyla orta ve uzun vadede piyasa
risklerinin kontrol altında tutulması hedeflenmektedir.
•
Likidite Riski: Nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite riskinin azaltılması
amacıyla güçlü rezerv tutulması ve ortalama vadenin piyasa koşulları elverdiği ölçüde
uzatılarak vadesine 12 aydan az kalmış senetlerin payının azaltılması,
•
Faiz Riski: TL cinsi borçlanmanın ağırlıklı olarak sabit faizli enstrümanlarla yapılarak
gelecek 12 ayda faizi yenilenecek senetlerin payının azaltılması,
•
Döviz Kuru Riski: Nakit iç borçlanmanın ağırlıklı olarak TL cinsinden yapılması.
Söz konusu stratejik ölçütlerle uyumlu olarak hazırlanan finansman programı
çerçevesinde, AB tanımlı genel yönetim nominal borç stokunun GSYH’ye oranının seyri
aşağıdaki tabloda sunulmaktadır:
Tablo 8-AB Tanımlı Genel Yönetim Nominal Borç Stokunun GSYH’ye Oranı
2012
2013
AB Tanımlı Genel Yönetim Nominal Borç Stoku/GSYH (%)
37,0
35,0
2014
32,0
298
AB tanımlı genel yönetim nominal borç stokunun GSYH’ye oranının 2014 yılında
yüzde 32 seviyesine düşürülmesi hedeflenmektedir.
IV. KURUMSAL ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI VE BÜTÇE SÜRECİNE
İLİŞKİN HUSUSLAR
A. Kurumsal Ödenek Teklif Tavanları
5018 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi gereğince, söz konusu Kanuna ekli (I) ve (II) sayılı
cetvellerde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ve özel bütçeli idarelerin 2012,
2013 ve 2014 yıllarına ilişkin ödenek teklif tavanları ekli tablolarda yer almaktadır.
Kamu idarelerinin ödenek teklif tavanları belirlenirken, makroekonomik göstergeler ile
Orta Vadeli Programda belirlenen politika öncelikleri, kamu idarelerinin ihtiyaçları ve
yürüttükleri önemli faaliyet ve projeler dikkate alınmıştır.
B. Bütçe Sürecine İlişkin Hususlar
2012, 2013 ve 2014 yılları bütçe teklifleri 5018 sayılı Kanunun 15, 16, 17 ve 18 inci
maddelerine uygun olarak çok yıllı bütçeleme anlayışı ile uyumlu bir şekilde hazırlanacaktır.
Çok yıllı bütçelemenin başarılı bir şekilde sürdürülmesi, bütçe uygulamalarında kamu
idareleri arasında gerekli işbirliği ve eşgüdümün sağlıklı bir şekilde yürütülmesine bağlı
bulunmaktadır. Bütün kamu idareleri, önceki dönemlerde olduğu gibi 2012-2014 yıllarını
kapsayan çok yıllı bütçe döneminde de aynı anlayışla hareket edeceklerdir.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, Bütçe Çağrısı ve eki
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama
Rehberindeki esas ve usuller çerçevesinde 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin bütçe
tekliflerini hazırlayacaklar ve 14 Ekim 2011 tarihine kadar kesinleşen bütçe tasarılarını
Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne) göndereceklerdir.
GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİ (I SAYILI CETVEL)
2012 YILI BÜTÇESİ ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI
(TL)
MAL VE HİZMET
ALIM GİDERLERİ
SOS.
SERM
TEDA
PERS
CARİ SERM
YEDE
GÜV.
FAİZ
AYE BORÇ
Vİ
İDAREL ONEL
TRANS AYE
K
TOPLA
DEV.
GİDER
TRAN VERM
VE
ER
GİDER
FERLE
GİDER
ÖDEN
M
PRİMİ DİĞER İLAÇ TOPLA LERİ
SFERL E
LERİ
R
LERİ
EK
M
GİD.
ERİ
GİDE
RLER
İ
CUMHUR 36.652. 3.480.0 43.972. 336.0 44.308.
1.900.0 52.360.
138.70
BAŞKANL
000
00
000
00
000
00
000
0.000
299
IĞI
TÜRKİYE
BÜYÜK 332.12 38.346.
MİLLET
4.000
000 67.450.
MECLİSİ
000
ANAYAS
A
8.622.0 1.086.0
MAHKEM
00
00 9.300.0
ESİ
00
YARGITA 62.999. 9.094.0 13.500.
Y
000
00
000
DANIŞTA 49.923. 6.487.0 10.500.
Y
000
00
000
SAYIŞTA 91.261. 11.595. 29.649.
Y
710
500
500
BAŞBAK 79.070. 10.959. 398.10
ANLIK
000
000 7.000
MİLLİ
İSTİHBA
RAT
463.57 52.872.
TEŞKİLA
0.000
000
TI
MÜSTEŞ
114.50
ARLIĞI
0.000
MİLLİ
GÜVENLİ
K
10.581. 1.425.0
KURULU
000
00
GENEL
SEKRETE
1.900.0
RLİĞİ
00
BASINYAYIN
VE
ENFORM 12.844. 1.944.0
ASYON
000
00
GENEL
MÜDÜRL
72.514.
ÜĞÜ
000
HAZİNE
72.457. 9.469.0
MÜSTEŞ
663.31
000
00
ARLIĞI
8.000
DİYANET
İŞLERİ 3.181.1 531.64
BAŞKANL 88.000 9.000 102.60
IĞI
8.000
AFET VE
ACİL
DURUM
9.066.0 1.603.0
YÖNETİ
00
00
Mİ
BAŞKANL
35.000.
IĞI
000
KAMU
1.348.0 78.000 15.197.
DÜZENİ
00
000
10.06
0.000
330.0
00
77.510.
000
68.598. 132.45
000 1.000
649.02
9.000
9.630.0
00
80.000
5.300.0
00
24.718.
000
16.750.
000
3.500.0
332.000
00
9.055.0
600.420
00
89.887. 151.19
000 0.000
103.13
0.000
70.742.
000
142.16
2.130
729.21
3.000
120.00
0.000
750.94
2.000
13.500.
000
10.500.
000
29.649.
500
398.10
7.000
787.000
114.50
0.000
1.900.0
00
500
470.00
0
14.376.
500
72.529.
000
145.500
2.000.0
00
89.462.
500
15.00
0
50.250.
5.801.
663.38
7.479.2 25.825. 403.00
70.00
000.00
822.00
8.000
40.000
000 0.000
0
0
0
64.705.
201.00
0
103.90
1.300 8.000
.000
3.891.1
66.000
35.000.
000
15.197.
000
16.421. 58.000.
000
000
240.889 350.16 23.000 108.14
.000 0.000 .000 3.000
2.500.0
00
767.86
1.000
19.123.
000
300
VE
GÜVENLİ
Ğİ
MÜSTEŞ
ARLIĞI
ADALET
3.179.2 479.42
BAKANLI
719.64
36.000 9.000
ĞI
5.000
MİLLİ
SAVUNM
8.229.9 1.577.3
A
75.000 48.000
BAKANLI
8.025.8
ĞI
67.000
İÇİŞLERİ
1.385.3 114.83
BAKANLI
162.43
74.000 1.000
ĞI
1.000
JANDAR
MA
2.726.8 430.81
GENEL
69.000 6.000
KOMUTA
1.512.7
NLIĞI
54.000
EMNİYET
GENEL 8.754.7 1.757.9
MÜDÜRL 09.000 06.000 947.93
ÜĞÜ
9.000
SAHİL
GÜVENLİ
134.96 24.052.
K
5.000
000
KOMUTA
162.87
NLIĞI
6.000
DIŞİŞLE
Rİ
481.14 43.121.
BAKANLI 9.000
000 206.01
ĞI
7.000
MALİYE
937.62 144.16
BAKANLI
394.20
9.000 7.000
ĞI
1.371
GELİR
İDARESİ 1.376.8 225.87
BAŞKANL 00.000 7.000 184.00
IĞI
0.000
MİLLİ
27.707.
EĞİTİM
4.523.0
909.19
BAKANLI
65.000 3.073.4
0
ĞI
01.000
SAĞLIK
6.808.0 1.541.8
BAKANLI
4.144.9
70.000 48.000
ĞI
86.000
ULAŞTIR
MA
71.971. 14.475.
BAKANLI
000
000 21.500.
ĞI
000
DENİZCİ 50.145. 7.564.0 6.500.0
LİK
000
00
00
MÜSTEŞ
770.67
51.03
5.000
0.000
21.188. 212.68
000 7.000
4.663.2
15.000
8.103.2
87.000
231.562 87.500.
.000
000
18.229.
672.00
0
443.496 383.60 95.655
.000 0.000 .000
2.585.3
87.000
1.557.2
54.000
6.313.0 192.73
00 0.000
4.913.9
82.000
952.83
4.900 9.000
.000
3.860.0 650.00
00 0.000
12.119.
314.00
0
163.47
6.000
2.004.0 51.500.
00
000
375.99
7.000
221.09
15.08 7.000
0.000
375.104 231.00
.000 0.000
77.42
0.000
162.43
1.000
44.50
0.000
600.0
00
407.55
13.35
9.371
8.000
184.00
0.000
1.114.
69.711. 103.00
168.00
863.080 0.000
0
476.00
0
1.351.9
47.000
4.816. 77.235.
920.00 306.45
0
1
10.679. 92.500.
000
000
1.889.8
56.000
3.073.9
500.0 01.000
00
684.9
4.829.9
93.00
79.000
0
1.243.5 2.600.0 21.000
04.000 00.000 .000
39.169.
379.19
0
20.091. 1.156.1 1.850.
000 00.000
000
14.357.
938.00
0
21.500.
000
77.216. 3.442.6 5.000.
000 20.000
000
3.632.7
82.000
6.500.0
00
1.025.0 50.000.
00
000
115.23
4.000
301
ARLIĞI
ÇALIŞMA
VE
SOSYAL
103.91 16.818.
GÜVENLİ
3.000
000
K
BAKANLI
25.641.
ĞI
000
DEVLET
PERSON
10.306. 1.335.0
EL
000
00
BAŞKANL
2.285.0
IĞI
00
ENERJİ
VE TABİİ
KAYNAK 28.584. 4.945.0
LAR
000
00
BAKANLI
21.500.
ĞI
000
PETROL
İŞLERİ
4.151.0 755.00
GENEL
00
0
MÜDÜRL
1.800.0
ÜĞÜ
00
KÜLTÜR
VE
399.25 67.066.
TURİZM
9.000
000
BAKANLI
237.37
ĞI
5.000
HAKİMLE
R VE
SAVCILA 11.249. 1.363.0
R
000
00
YÜKSEK
19.700.
KURULU
000
AİLE VE
SOSYAL
POLİTİK 324.77 54.500.
ALAR
6.000
000
BAKANLI
688.49
ĞI
0.000
AVRUPA
BİRLİĞİ 14.011. 1.322.0
BAKANLI
000
00 20.211.
ĞI
000
BİLİM,
SANAYİ
VE
114.24 20.870.
TEKNOL
0.000
000
OJİ
BAKANLI
27.714.
ĞI
000
ÇEVRE
409.62 71.340. 62.000.
VE
1.000
000
000
ŞEHİRCİ
25.721.
000
31.278. 29.430. 88.000
517.000
000 .000
31.542.
399.00
0
1.000.0
00
15.010.
000
80.00
0
150.0
00
2.285.0
00
84.000
21.500.
000
12.841. 14.500. 250.00 32.000
000
000
0 .000
1.800.0
00
49.000
237.52
5.000
19.700.
000
400.00
0
255.204 254.06 141.88 11.000
.000 2.000 7.000 .000
114.62
0.000
7.155.0
00
1.366.0
03.000
3.000.0
00
35.512.
000
688.85
0.000
7.577.7 190.00 5.823.
64.000 0.000
000
8.841.7
13.000
20.223.
000
106.615 4.000.0 5.000.
.000
00
000
151.17
1.000
27.714.
000
13.386. 33.880. 140.30 190.94
000
000 6.000 3.000
541.33
9.000
62.000.
000
57.321. 176.36 131.27 21.894
000 2.000 6.000 .000
929.81
4.000
200.000
360.0
00
12.00
0
302
LİK
BAKANLI
ĞI
TAPU VE
KADAST
RO
382.66 78.341.
18.000.
GENEL
2.000
000
000
MÜDÜRL
18.000.
ÜĞÜ
000
EKONOM
İ
132.26 14.737.
37.676.
BAKANLI 7.000
000 36.976. 700.0
000
ĞI
000
00
GENÇLİK
VE SPOR 16.773. 2.901.0
24.085.
BAKANLI
000
00 24.085.
000
ĞI
000
GIDA,
TARIM
VE
1.766.9 323.88
150.76
HAYVAN
14.000 1.000
5.000
CILIK
BAKANLI
150.76
ĞI
5.000
GÜMRÜK
VE
202.79 47.371.
55.000.
TİCARET
3.000
000
000
BAKANLI
55.000.
ĞI
000
KALKINM
A
37.162. 4.469.0
15.000.
BAKANLI
000
00 15.000.
000
ĞI
000
TÜRKİYE
İSTATİS
TİK
112.07 17.700.
24.100.
KURUMU 7.000
000
000
BAŞKANL
24.100.
IĞI
000
ORMAN
VE SU
367.56 73.263.
24.500.
İŞLERİ
1.000
000
000
BAKANLI
24.500.
ĞI
000
DEVLET
METEOR
OLOJİ
94.575. 17.743.
14.650.
İŞLERİ
000
000
000
GENEL
MÜDÜRL
14.650.
ÜĞÜ
000
DEVLET 997.80 184.41 201.00
201.00
SU
5.000 9.000 0.000
0.000
İŞLERİ
GENEL
3.500.0 162.00
00 0.000
1.084.3 9.920.0
80.000
00
644.50
3.000
1.000.
000
1.279.9
80.000
9.000.0 2.471.
00
000
55.900.
000
7.334.9 578.60 176.47 153.30
21.000 4.000 4.000 0.000
10.484.
859.00
0
670.000
3.012.0 76.500.
00
000
384.67
6.000
715.500
38.905. 890.69
000 4.000
986.94
5.500
819.000
29.700.
000
184.39
6.000
1.794.0 71.250. 3.235.
00
000
000
541.60
3.000
25.326. 19.000.
000
000
171.29
4.000
1.346.0 6.541.0 46.000
00 00.000 .000
7.971.5
70.000
303
MÜDÜRL
ÜĞÜ
GENEL
BÜTÇE
KAPSA
MINDA
71.78 12.56 22.81 905. 23.71 50.25 127.80 18.42 3.295. 6.320 4.816 318.98
Kİ
7.205. 9.725. 0.424. 794. 6.218. 0.000. 5.250. 5.311. 089.0 .578. .920. 6.298.2
KAMU
900
500
871 000
871
000
000
000
00 000 000
71
İDAREL
ERİ
TOPLA
MI
NOT:
Genel
bütçe
kapsamı
ndaki
kamu
idarelerin
in
ödenek
teklif
tavanları
na, özel
bütçeli
idarelere
yapılacak
hazine
yardımı
dahil
edilmemi
ştir.
[R.G. 13 Ekim 2011 – 28083-Mükerrer]
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları
14 Ekim 2011 CUMA
Resmî Gazete
Sayı : 28084 (Mükerrer)
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ KARARLARI
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/34
KARAR NO : 2010/34
KARAR TR : 05.07.2010
304
(Ceza Bölümü)
KARAR
Ö Z E T : Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrası uyarınca, sivil kişi sanık hakkında “
askerlikten kurtulmak için hile yapmak” suçu nedeniyle açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesi
gerektiği hk.
Davacı : K.H.
Sanık : F. A. A.
OLAY
: Askerlik yükümlüsü olan sivil kişi sanık F. A. A.’ın, askerliğe elverişli olmadığına ilişkin Ankara
Etimesgut Hava Hastanesince düzenlenmiş 15.6.2005 tarihli ön raporun, gönderdiği Elazığ Askerlik Şube Başkanlığına
6.7.2005 günü ulaştığı, yapılan yazışmalar sonucu raporun adı geçen hastane tarafından düzenlenmediğinin tespit
edildiği, böylece, sanığın askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunu işlediği ileri sürülerek eylemine uyan 1632
sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 81/1-2. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle Elazığ Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 6.3.2007 gün ve E:2007/1002, K:2007/446 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
ELAZIĞ 2. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 31.7.2008 gün ve E:2007/168, K:2008/642 sayıyla, yüklenen
eylemin asker kişi sanıklarla birlikte işlendiği ileri sürüldüğünden ve diğer sanıklar hakkında askeri yargı yerinde
yargılama devam ettiğinden 353 sayılı Yasa’nın 12. maddesi uyarınca sanığı yargılama görevinin askeri yargı yerine ait
olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Hava Kuvvetleri
Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
HAVA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 11.3.2010 gün ve E:2010/18 sayıyla, askerlik
dönemi gelmiş veya bakaya durumuna düşmüş yükümlüleri tespit ederek haklarında para karşılığında askerlikten
kurtulmak için sahte askerliğe elverişsiz raporu düzenlemek amacıyla kurulan örgütün başı olan Etimesgut Askeri
Hastanesi Baştabipliği emrinde görevli Hv. Sağ. Bçvş. A. D.’ın, sahte raporları, hazırladığı bilgisayar programı ile
düzenlediği, aynı hastanede sağlık kurulunda veri hazırlama görevi olan sivil memur L. Ö.’ın, bu sahte raporlara heyet
defterinden numaralar verdiği, askerlik şubelerince yapılan teyit yazılarına sanki raporlar bu hastaneden verilmiş gibi
evrak hazırlayarak hastane Başhekimine imzalattığı ve teyitleri doğrulattığı, sivil kişi sanık F. A. A.’a da aynı şekilde
sahte ön rapor düzenledikleri ileri sürülerek, bu sanıklar hakkında açılan kamu davası ile adli yargı yerince
görevsizlik kararı verilerek kendisine gönderilen davanın birleştirilmesine karar verdikten sonra, Ceza Muhakemesi
Kanunu’nun 3. maddesinde yapılan değişiklik ile 4.2.2010 gün ve 2010/12 esas sayılı Askeri Yargıtay Daireler
Kurulu’nun kararı uyarınca sivil kişi sanık F. A. A.’ı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 19. maddesi uyarınca görevli merciin
belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurulmasına, işin incelenmesinin Uyuşmazlık Mahkemesinin karar
vermesine değin ertelenmesine karar vermiş, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Hasan DENGİZ, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA’nın,
katılımlarıyla yapılan 05.07.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli yargı yerince Yasa’nın
19. maddesinde öngörüldüğü biçimde Uyuşmazlık Mahkemesine başvurulduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine
oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan ÇOBAN’ın
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sında tesis edilmiş olan yargı düzeninde adli, idari ve askeri olmak üzere farklı
yargı mercileri bulunmakta olup askeri mahkemelerin görev alanı 145. maddede gösterilmiştir. Maddenin birinci
fıkrasında, askeri mahkemelerin asker kişilerin, askeri olan suçları ile asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut
askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara bakmakla görevli oldukları, ikinci fıkrasında ise, asker
olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askeri suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya
kanunda gösterilen askeri mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevli oldukları belirtilmiştir.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
Aynı Yasa’nın 5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen “Barış zamanında sivil kişilerin Askeri Ceza
Kanununa tabi suçlarında yargılama mercii” başlığı altında yeniden düzenlenen 13. maddesinde, Askeri Ceza
305
Kanunu’nun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçların, askeri
mahkemelerin yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenmesi halinde, bu kişilerin
yargılanmalarının adli yargı mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılacağı
“Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde de "Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine
tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise
sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise adliye
mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
9.7.2009 gün ve 27283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5918 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 6. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3.
maddesine eklenen ikinci fıkrasında, “Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer
kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde
işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri
tarafından yapılır” denilmiştir.
Özel kanun niteliğindeki Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 12. maddesinde
öngörülen asker ve sivil ayrımını etkiler nitelikte olan Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesinde yapılan yeni
düzenleme ile, barış zamanında sivil kişinin tek başına veya iştirak halinde işlemiş olduğu askeri mahkemelerin yargı
yetkisine tabii bir suç nedeniyle soruşturmalarının Cumhuriyet savcılarınca, kovuşturmalarının ise adli yargı
mahkemeleri tarafından yapılacağının hüküm altına alındığı gözetildiğinde davanın adli yargı yerinde görülmesi
gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Elazığ 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik
kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Hava Kuvvetleri Komutanlığı
Askeri Mahkemesi’nin başvurusunun kabulü ile Elazığ 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin 31.7.2008 gün ve E:2007/168,
K:2008/642 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 05.07.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN
OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/35
KARAR NO : 2010/35
KARAR TR : 05.07.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrası uyarınca, sivil kişi sanıklar hakkında
“askeri eşya çalmak” suçu nedeniyle açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesi gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınan : Hava Savunma Okulu ve Eğitim Merkez Lojistik Destek Komutanlığı
Sanıklar : 1- H. D.
2- H. A.
OLAY
: 1.11.2009 günü, sivil kişi sanıklar H. D. ile H. A.’in, sevk ve idarelerindeki 01 GU 840 plakalı
araç ile Konya İline gelerek, Hava Savunma Okulu ve Eğitim Merkez Lojistik Destek Komutanlığı emrinde askerlik
hizmetini yapan arkadaşları Hv. Erler M. T. C. ve C. Ş. ile irtibat kurup, birlikten mazot çalma konusunda anlaştıkları,
sözleştikleri saatte buluşarak, asker kişilerin görev yaptıkları birlikten çaldıkları mazotları araçlarına doldururlarken
yakalandıkları, böylece, kamu malına karşı hırsızlığa teşebbüs etmek suçunu işledikleri ileri sürülerek, asker kişiler
hakkındaki soruşturma evrakı tefrik edilip görevsizlik kararı ile askeri savcılığa gönderildikten sonra, sivil kişi sanıkların
eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 142/1-a,143,35,37/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları
istemiyle Konya Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 12.11.2009 gün ve E:2009/20473, K:2009/11831 sayılı iddianamesiyle
kamu davası açılmıştır.
KONYA 12. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 23.11.2009 gün ve E:2009/223, K:2009/8 sayıyla, yüklenen
eylemin, asker kişilerle birlikte işlendiği ileri sürüldüğünden 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 131. maddesinde
yazılı suçu oluşturacağı ve 353 sayılı Yasa’nın 12. maddesi uyarınca tüm sanıkları birlikte yargılama görevinin askeri
yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Deniz
Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 18.2.2010 gün ve E:2010/224, K:2010/83
sayıyla, 5918 sayılı Yasa’nın 6. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen 2. fıkra
uyarınca, sivil kişi sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş,
306
kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Hasan DENGİZ, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA’nın,
katılımlarıyla yapılan 05.07.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan ÇOBAN’ın
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sında tesis edilmiş olan yargı düzeninde adli, idari ve askeri olmak üzere farklı
yargı mercileri bulunmakta olup askeri mahkemelerin görev alanı 145. maddede gösterilmiştir. Maddenin birinci
fıkrasında, askeri mahkemelerin asker kişilerin, askeri olan suçları ile asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut
askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara bakmakla görevli oldukları, ikinci fıkrasında ise, asker
olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askeri suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya
kanunda gösterilen askeri mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevli oldukları belirtilmiştir.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
Aynı Yasa’nın 5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen “Barış zamanında sivil kişilerin Askeri Ceza
Kanununa tabi suçlarında yargılama mercii” başlığı altında yeniden düzenlenen 13. maddesinde, Askeri Ceza
Kanunu’nun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçların, askeri
mahkemelerin yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenmesi halinde, bu kişilerin
yargılanmalarının adli yargı mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılacağı
“Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde de "Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine
tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise
sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise adliye
mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
9.7.2009 gün ve 27283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5918 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 6. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3.
maddesine eklenen ikinci fıkrasında, “Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer
kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde
işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri
tarafından yapılır” denilmiştir.
Özel kanun niteliğindeki Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 12. maddesinde
öngörülen asker ve sivil ayrımını etkiler nitelikte olan Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesinde yapılan yeni
düzenleme ile, barış zamanında sivil kişinin tek başına veya iştirak halinde işlemiş olduğu askeri mahkemelerin yargı
yetkisine tabii bir suç nedeniyle soruşturmalarının Cumhuriyet savcılarınca, kovuşturmalarının ise adli yargı
mahkemeleri tarafından yapılacağının hüküm altına alındığı gözetildiğinde davanın adli yargı yerinde görülmesi
gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Konya 12. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik
kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Konya 12. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 23.11.2009 gün ve E:2009/223, K:2009/8 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
05.07.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/36
KARAR NO : 2010/36
KARAR TR : 05.07.2010
307
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sahil Güvenlik Personeli olan asker kişi sanıklar hakkında, idari görevleri sırasında işledikleri ileri
sürülen suçlar nedeniyle açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanıklar : 1- G. E.
2- M. Ç.
3- H. İ. Ö.
OLAY
: TCSG -2 Bot Komutanlığı emrinde görevli sanıklar SG Sey. Kd. Bçvş. G. E.’nin bot komutanı,
SG Mot. Kd. Bçvş. M. Ç.’ın başçarkçı ve Mot. Uzm. Çvş. H. İ. Ö.’ın motorcu uzman çavuş olarak 8.7.2007 günü, sahil
güvenlik görevi icra etmeleri emri üzerine, bu görev sırasında, Orhaniye-Marmaris bölgesinde Blue Way isimli gezi
teknesinde oturdukları, resmi sıfatlarına uygun olmayacak şekilde sohbet ettikleri ve alkollü içki içtikleri, teknik açıdan
emniyetli olarak sevk ve idare imkanının olmamasına rağmen sanık G. E.’nin komutasında alkollü olarak sahil güvenlik
görevine devam ettikleri, aynı gün yapılan tetkiklerde her üç sanığın da alkollü olduklarının tespit edildiği,
Orhaniye/Kızkumu’ndaki su sporları merkezlerinin sportif faaliyet izin belgelerinin olup olmadığının Temmuz 2007
tarihinden önce kontrol edilmesi gerekirken edilmediği, sonradan yapılan kontrol ve denetlemelerde bahse konu
merkezlerin izin belgelerinin olmadığının anlaşıldığı, Blue Way isimli gezi teknesinin 4922 sayılı Denizde Can ve Mal
Emniyeti Kanununa aykırılık teşkil eden eksikliklerinin zamanında tespit edilmediği, böylece, sanıkların emre
itaatsizlikte ısrar, trafik güvenliğini tehlikeye sokmak, görevi ihmal suçlarını işledikleri ileri sürülerek, sanıkların
eylemlerine uyan 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 87/1, sanık Gökhan Elçi’nin ayrıca eylemine uyan aynı Yasa’nın
144. maddesi atfıyla 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 257/2 ve 179/3. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle
Güney Deniz Saha Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 11.6.2008 gün ve E: 2008/87, K: 2008/267 sayılı iddianamesiyle
kamu davası açılmıştır.
GÜNEY DENİZ SAHA KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.6.2008 gün ve E:2008/757, K:2008/304
sayıyla, sanıklardan Gökhan Elçi hakkında trafik güvenliğini tehlikeye sokmak suçunun disiplin tecavüzü kapsamında
kaldığı açıklanarak evrakın ayrılmasına ve ceza verilmek hususunun takdiri için Sahil Güvenlik Marmaris Grup
Komutanlığına gönderilmesine, sanıkların yüklenen diğer eylemleri 2692 sayılı Yasa’da belirtilen idari görevleri
sırasında işledikleri ileri sürüldüğünden, emre itaatsizlikte ısrar ve görevi ihmal suçlarının birlikte Türk Ceza
Kanunu’nda düzenlenen görevi kötüye kullanmak suçunu oluşturacağı ve aynı Yasa uyarınca sanıkları yargılama
görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava
dosyası, Marmaris 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
MARMARİS 2. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 31.3.2009 gün ve E: 2009/37, K:2009/239 sayıyla, asker kişi
sanıkları, askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri ileri sürülen ve emre itaatsizlikte ısrar suçunu
oluşturabileceği anlaşılan eylem nedeniyle yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik
kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Marmaris Cumhuriyet Başsavcılığı’nca,
Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Hasan DENGİZ, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA’nın,
katılımlarıyla yapılan 05.07.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan ÇOBAN’ın
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
308
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu’nun “Yargılama” başlığı altında düzenlenen 21. maddesinde,
“Sahil Güvenlik Komutanlığı personelinin:
a)Disiplin yolu ile cezalandırılmaları, kendi yetkili amirlerine aittir.
b)İşledikleri disiplin suçlarından dolayı haklarında 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu ve Yargılama Usulü
Kanunu hükümleri uygulanır.
c)Askeri suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile
ilgili olarak işledikleri suçlarından dolayı haklarında 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü
Kanununa göre işlem yapılır.
d)Askeri mahaller dışında;
İdari hizmet ve görevlerinden doğan veya bu tür hizmet ve görevi yaparken işledikleri suçlardan dolayı haklarında
Memurin Muhakemat-ı Hakkında Kanun ile 15/5/1930 tarih ve 1609 sayılı Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve
Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun hükümlerine göre merkez memurlarına uygulanan esaslar
uyarınca işlem yapılır.
Adli hizmet ve görevlerine ilişkin suçlarında doğrudan doğruya Cumhuriyet Savcılığınca takibat yapılır. Ancak
birlik komutanlarının adli hizmet ve görevlerine ilişkin suçları nedeniyle haklarında hakimlerin görevlerinden dolayı tabi
oldukları yargılama usulleri uygulanır.
Ceza ve Yargılama Usulü Kanunu yönünden Sahil Güvenlik Komutanlığının üsleri, yerleşme yerleri, yüzer ve uçar
birlikleri askeri mahal; her türlü araç, gereç ve silahları askeri araç ve harp malzemesi sayılır” denilmekte, aynı
Kanun’un “Görevler” başlığı altında düzenlenen 4. maddesinde, 10.6.1946 tarih ve 4922 sayılı Denizde Can ve
Mal Koruma
Hakkında Kanuna aykırı eylemleri önlemek, izlemek, suçluları yakalamak, gerekli işlemleri yapmak, yakalanan
kişi ve suç vasıtalarını yetkili makamlara teslim etmek Sahil Güvenlik Komutanlığının görevleri arasında sayılmaktadır.
Sahil Güvenlik Komutanlığının İdari ve Adli Görevlerine İlişkin Tüzük’ün “Liman sınırları dışındaki idari
görevler ” başlığı altında düzenlenen 3. maddesinde, “Sahil Güvenlik Komutanlığının liman sınırları dışındaki idari
görevleri aşağıda gösterilmiştir.
A- ……..
B- ……..
C-Türkiye kıyılarında ve karasularında seyreden deniz araçlarının yolculuğa izin, yola elverişlilik ve tonilato
belgelerini, taşınan yolcu sayısının yola elverişlilik belgesindeki kayıtlara uygun olup olmadığını, bordalarında yükleme
markası bulunup bulunmadığını, yükleme çizgilerinde gösterilen veya yönetmeliğinde öngörülenden çok yük taşıyıp
taşımadığını, tehlikeli eşyanın taşınmasına ilişkin kurallara uyulup uyulmadığını, denizde çatışmayı önlemek için
bulundurulması gerekli fener ve işaretlerin bulundurulup bulundurulmadığını denetlemek, çatışmalarda ve başka
gemilerden imdat işareti alındığında tehlikede bulunanların yardımına gitme zorunluluğuna uyulmasını sağlamak,
gerektiğinde bu durumları ilgili makamlara bildirmek” hükmü yer almakta, “Komutanlığın Adli Görevleri ve Çeşitli
Hükümler” başlığı altında düzenlenen 4. maddesinde ise, “Sahil Güvenlik Komutanlığının adli görevleri şunlardır:
A- Bu Tüzüğün 2 nci ve 3 üncü maddelerinde belirtilen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi sırasında yasalarda
suç sayılan eylemlere rastlanılması halinde bunlarla ilgili olarak, tutanak tutmak, delilleri saptamak, toplamak ve
saklamak, sanıkları gözaltına almak, sanıkları ve suç araçlarını yetkili makamlara teslim etmek, suçun denizde başlayıp
karada devam etmesi ya da suçluların karaya geçmesi hallerinde, yetkili güvenlik kuvvet olaya el koyuncaya kadar, suç
delillerinin kaybolmasını ve suçluların kaçmasını önlemek amacıyla karada da bu yetkileri kullanmak ve durumu en kısa
sürede yerel mülkiye amirliğine bildirmek;” denilmektedir.
Yasal düzenlemeler gözetilerek dosyanın incelenmesinden, asker kişi sanıkların suç tarihinde görevlerinin,
Türkiye kıyılarında ve karasularında seyreden gemilerin yolculuk için gerekli belgelerinin bulunup bulunmadığının
kontrolleri ile denetimlerini yapmak olduğu, bu görevin ise Sahil Güvenlik Personelinin idari görevleri arasında
bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, askeri suç olmayan, asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve
görevleri ile ilgili olarak işlenmediği de anlaşılan suçlar nedeniyle asker kişi sanıklar hakkında açılan davanın adli yargı
yerinde görülmesi ve Marmaris 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Marmaris 2. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 31.3.2009 gün ve E:2009/37, K:2009/239 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
05.07.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/37
KARAR NO : 2010/37
309
KARAR TR : 05.07.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanık hakkında “görevli memura mukavemet” suçuna uygun eyleminden dolayı açılan kamu
davasının, suçun askeri suç olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren
ilginin kesilmiş olması nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınanlar : 1-Ö. K.
2-E. E.
Sanık
: F. K.
OLAY
: Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Top. A. Kışla Hz. Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık Top. Er F.
K.’nun, çarşı iznine çıktığı 1.10.2008 günü, arkadaşları ile birlikte Lefkoşe merkezde bulunan bir parkta bira ve viski
içerek sarhoş olduğu ve alkolün etkisi ile bağırıp taşkınlık yaptığı sırada, Merkez Komutanlığı’nca sivil olarak askeri
inzibat olarak görevlendirilen yakınanlar P. Çvş. E. E. ile P.Er Ö. K.’ın sanığın bulunduğu yere gelerek kendilerini
tanıttıkları ve inzibat kartlarını göstererek sanığı uyardıkları ve kimlik bilgilerini istedikleri halde sanığın “size ne diye
kimlik kartlarımızı göstereceğiz” diyerek bağırmaya ve taşkınlık yapmaya devam ettiği, bu sırada Komutanlıktan resmi
elbiseli diğer inzibatların gelmesi üzerine, sanığın yakınan E. E.’ü itekleyerek düşürdüğü ve kaçmaya çalıştığı sırada
yakınan Ö. K.’a çarparak birlikte parkın içindeki eğimli araziden yuvarlandıkları ve üç metre yükseklikteki duvardan
aşağıya düştükleri böylece, sanığın üste mukavemet suçunu işlediği ileri sürülerek eylemine uyan 1632 sayılı Askeri
Ceza Kanunu’nun 90/1. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı Askeri
Savcılığı’nın 25.11.2008 gün ve E:2008/692, K:2008/478 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
KIBRIS TÜRK BARIŞ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 13.5.2009 gün ve
E:2009/151, K:2009/195 sayıyla, yakınanların olay sırasında sivil giyimli oldukları, inzibat alametlerinden olan
işaretleri, inzibat kolluğunu ve ateşli silahı taşımadıkları, bu nedenle sanık tarafından üstü ya da amiri durumunda
bulunduklarının kabul edilmesinin mümkün olmadığı, sanığın terhis edilmiş olması nedeniyle yüklenen eylemin görevli
memura mukavemet suçunu oluşturduğu, bu suçtan sanığı yargılama görevinin ise adli yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Küçükçekmece 6. Asliye
Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
KÜÇÜKÇEKMECE 6. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ : 13.11.2009 gün ve E:2009/1368, K:2009/1659 sayıyla,
sanığın, tüm aşamalarda alınan beyanlarında, yakınanların inzibat görevlisi olduklarını bildiğini söylemesi karşısında
yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek
kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Hasan DENGİZ, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA’nın,
katılımlarıyla yapılan 05.07.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan ÇOBAN’ın
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
310
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun, "Nöbetçi, karakol, devriyenin tarifi" başlığı altında düzenlenen 15.
maddesinde;
"1-Bu kanunun tatbikatında nöbetçi hazarda ve seferde emniyet, muhafaza, disiplin, tarassut maksatlariyle silahlı
olarak bir yere konulan ve muayyen bir talimatı bulunan tek veya çift askerdir.
2- Karakol hazarda ve seferde aynı maksatlarla konulan ve bir amir emrinde bulunan silahlı bir
kısım askerdir.
3-Devriye hazarda ve seferde aynı maksatlarla muayyen bir mıntakada seyyar olarak vazife yapan bir veya daha
ziyade silahlı askerdir." denilmekte, benzer düzenleme İç Hizmet Kanunu'nun 78. maddesinde de yer almaktadır.
Aynı Kanun'un 106. maddesinde "Askeri karakola, nöbetçiye ve devriyeye hakaret eden veya bunları dinlemiyen
veya bunlara mukavemette bulunan yahut fiilen taarruz eden bu suçları amire karşı yapmış sayılır ve öylece
cezalandırılır." denilmekte olup, her iki madde birlikte değerlendirildiğinde 15. maddede yazılı olan nöbetçi, karakol ve
devriyelerin belli suçlar karşısında amir sayılacakları, daha açık bir anlatımla, maddede yazılı suçları işleyenlerin, bu
suçları amire karşı yapmış sayılarak ast gibi cezalandırılacakları belirtilmiştir.
Öte yandan, İç Hizmet Kanunu’nun “Askeri İnzibat Kuvvetlerinin Vazife, Teşkil ve Yetkileri” başlığı altında
düzenlenen 91. maddesinde, askeri inzibat kuvveti mensuplarının Silahlı Kuvvetler Kıyafet Kararnamesinde tespit edilen
hususi işareti taşıyacakları, 92. maddesinde ise, askeri inzibat erbaş ve erlerinin vazife esnasında diğer erbaş ve erlere
karşı karakol sıfatını ve karakolların kanuni salahiyet ve mesuliyetlerini haiz olacakları hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinde, 1.10.2008 günlü Lefkoşe Merkez Komutanlığı Devriye Timleri görevlendirme
çizelgesinden yakınanlar Ö. K. ile E. E.’ün sivil olarak görevlendirildikleri, sanığın bu kişileri tanımadığı anlaşılmış ise
de, tüm aşamalarda alınan beyanlarında yakınanların yanına geldiklerinde kendilerinin inzibat görevlisi olduklarını
söylediklerini ve inzibat kartlarını kendisine gösterdiklerini, ancak ceza almamak için kaçtığını beyan ettiği anlaşılmıştır.
Bu durumda, sanığın yakınanların sivil kıyafetli olmaları nedeniyle rütbelerini bilmemekle birlikte askeri inzibat
olarak görevlendirildiklerini anladığı kendi beyanı ile sabit ise de, yasal düzenlemeler gözetildiğinde, askeri inzibat
olarak görevlendirilen kişilerin Askeri Ceza Kanunu’nun 106. maddesinde yazılı korumadan yararlanabilmeleri için
karakol sıfatını haiz olmaları, bunun ise silahlı bulunmaları halinde mümkün olduğu sonucuna varılmıştır.
Sanığın yargılama aşamasında terhis edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden de anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması,
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemenin görevinin sona ereceğinin düzenlendiği ve somut
olayda sanığa yüklenen eylemin Askeri Ceza Kanunu’nun 106. maddesinde sayılan koşulları taşımadığı gözetilerek, 353
sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Küçükçekmece 6. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Küçükçekmece 6. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 13.11.2009 gün ve E:2009/1368, K:2009/1659 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ
KALDIRILMASINA, 05.07.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/38
KARAR NO : 2010/38
KARAR TR : 05.07.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanık hakkında “hırsızlık” suçuna uygun eyleminden dolayı açılan kamu davasının, suçun
askeri suç olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş
olması nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınan : H. E.
Sanık : F. Ş.
311
OLAY
: Mersin/ Akdeniz Bölge Komutanlığı Üs Savunma Birlikleri Komutanlığı emrinde görevli sanık
Dz. Mhf. Er F. Ş.’ün, 1.7.2008 günü, komutanlık nizamiyesinde refakatçi olarak görevli olduğu sırada, birlik içersinde
sivil müteahhit yanında çalışan sivil kişi H. E.’ın üzerinde bulunan cep telefonunu nizamiyede cep telefonu alma/iade
etme görevlisi Dz. Mhf. Erler S. A. ile U. K.’ye teslim ettiği, telefonun kilitli dolaba konduğu, akşam saatlerinde
telefonun çalındığının tespit edildiği, yapılan araştırma sonucu sanığın ailesiyle konuşmak için cep telefonunu
bulunduğu yerden aldığı, yerine koymak istediğinde durumun anlaşılması üzerine korkarak itiraf edemediğinin
anlaşıldığı, böylece sanığın görevi kötüye kullanmak suçunu işlediği ileri sürülerek eylemine uyan 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu’nun 257. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle 6. Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın
13.1.2009 gün ve E:2009/417, K:2009/11 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
6. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.6.2009 gün ve E:2009/1541, K:2009/683 sayıyla,
sanığın olay günü refakatçi olarak görevli olduğu, gelenlerin cep telefonunu teslim almak, teslim etmek şeklinde bir
görevinin olmadığı, sanığın göreviyle ilgili olmayan bir eylemi gerçekleştirdiği, bunun da hırsızlık suçunu oluşturacağı,
yüklenen suçun askeri suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve yargılama aşamasında terhis edilmiş olması
nedeniyle sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz
edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Mersin 8. Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
MERSİN 8. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 17.3.2010 gün ve E: 2010/103, K:2010/322 sayıyla, olay günü
nizamiyede görev yapan sanığın eyleminin 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesinde belirtilen görev kapsamında kaldığı,
eylemin görevi kötüye kullanmak suçunu oluşturduğu ve asker kişiyi askeri suç nedeniyle yargılama görevinin askeri
yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava
dosyası, Mersin Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Hasan DENGİZ, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA’nın,
katılımlarıyla yapılan 05.07.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Ercan ÇOBAN’ın
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasına ilişkin dosyanın incelenmesinde, dosya içinde bulunan bilgi ve
belgelerden, 3.6.2008 tarihinde Üs Savunma Birlikleri Komutanlığı emrinde Lumbarağzında refakatçi olarak göreve
başlayan sanığın olay tarihinde bu görevi sürdürdüğü, görevinin birliği tanımayan sivil ve askeri personele
lumbarağazından gidecekleri yere kadar eşlik etmek ve tekrar dönüşlerini sağlamak olduğu, olay günü de, nizamiyede
birlik içersine girecek kişilerin cep telefonlarını teslim almakla görevli asker kişilerin, sivil kişiden teslim aldıkları askeri
312
malzeme niteliği bulunmayan telefonu bulunduğu yerden almak şeklinde gerçekleşen eyleminin “askeri suç” olmadığı
sonucuna varılmıştır.
Sanığın yargılama aşamasında terhis edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanığa yüklenen eylemin askeri suç
olmadığı sonucuna varıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve
Mersin 8. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Mersin 8. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 17.3.2010 gün ve E:2010/103, K:2010/322 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
05.07.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/42
KARAR NO : 2010/42
KARAR TR : 04.10.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanık hakkında “güveni kötüye kullanma” suçuna uygun eyleminden dolayı açılan kamu
davasının, suçun askeri suç olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren
ilginin kesilmiş olması nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınan : Y. B.
Sanık : M. S. Y.
OLAY
: Midyat İlçe Jandarma Komutanlığı emrinde görevli sanık J.Komd. Er M. S. Y.’nın, 13.10.2007
günü, çarşı iznine çıkarken, aynı Komutanlık emrinde görevli yakınan Y. B.’dan bir adet Nokia 8800 marka cep telefonu
ile Sony marka dijital fotoğraf makinesini kullanıp iade etmek üzere aldığı, daha sonra geri dönmediği ve firari
durumuna düştüğü, böylece, güveni kötüye kullanma suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu’nun 155/1. maddesi uyarınca cezalandırılması istemi ile Midyat Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 19.3.2008
gün ve E:2008/104, K:2008/32 sayılı iddianamesi ile kamu davası açılmıştır.
Midyat Sulh Ceza Mahkemesi, Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2004/3867, 2006/90 sayılı kararında, sanığın telefon
etmek için şikayetçiden kısa bir süre için aldığı cep telefonunu iade etmeyerek olay yerinden uzaklaştığının iddia ve
kabulü karşısında, zilyedliği tam olarak aktarılmadığından özel tevdi ve teslimden söz edilemeyeceği, bu nedenle sanığın
eyleminin hırsızlık suçunu oluşturduğu gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir denilmesi
nedeni ile sanığa yüklenen eylemin 5237 sayılı Yasa’nın 141/1. maddesinde düzenlenen hırsızlık suçunu oluşturacağı,
bu suçla ilgili yargılama görevinin asliye ceza mahkemesine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, dava
dosyası, Midyat Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
MİDYAT ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 5.6.2009 gün ve E:2009/250, K:2009/225 sayıyla sanığa yüklenen
eylemin 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 132. maddesinde düzenlenen “üstünün, astının veya arkadaşının bir şeyini
çalma” suçunu oluşturacağı, bu nedenle yargılamanın askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı
vermiş, dava dosyası, 7. Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
7. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.8.2009 gün ve E: 2009/1808, K: 2009/1300 sayıyla,
sanığa yüklenen eylemin güveni kötüye kullanma suçunu oluşturacağı, bu suçun da askeri suç olmaması, askeri bir suça
bağlı bulunmaması ve yargılama aşamasında terhis edilmiş olması nedeniyle sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine
ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, aynı Mahkemece,
Mahkememize gönderilmiştir.
Mahkememize gönderilen dava dosyasında, Uyuşmazlık Mahkemesi’nce 1.3.2010 gün ve E:2010/9, K:2010/9
sayılı karar ile adli yargı yerince verilen görevsizlik kararı kesinleşmeden dava dosyası, Mahkememize
gönderildiğinden, 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 1 ve 14. maddesinde
belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yöntemine uygun bulunmayan başvurunun
reddine karar verilip dosyanın Mahkemesine gönderilmesinden sonra, dosyadaki eksiklik giderilip, adli yargı yerince
verilen görevsizlik kararı kesinleştirilerek dava dosyası, kendisine gelmekle 7. Kolordu Komutanlığı Askeri
Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Ersun ÇETİN’in,
katılımlarıyla yapılan 04.10.2010 günlü toplantısında;
313
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngö-rüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı
yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ’nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Birol DİNLER’in davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer”
denilmekte iken, maddenin "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa
Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45
sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında, sanığa
yüklenen eylemin hırsızlık suçunu oluşturacağı gerekçesine yer verilmiş ise de, dosyanın incelenmesinden, görevsizlik
kararı veren yargı mercilerince de belirtildiği gibi, olay günü, sanığın çarşı iznine çıkarken kullanıp iade etmek üzere
yakınandan aldığı cep telefonu ile fotoğraf makinesini birliğine dönmeyip firar ederek birlikte götürdüğü, anılan eşyaları
iade etmediği, böylece “güveni kötüye kullanma” suçunun oluşup oluşmadığının tartışılabileceği, bu suçun ise Askeri
Ceza Kanunu’nda düzenlenmediği, bu nedenle yüklenen eylemin “askeri suç” olmadığı sonucuna varılmıştır.
Sanığın yargılama aşamasında terhis edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanığa yüklenen eylemin askeri suç
olmadığı sonucuna varıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve
Midyat Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Midyat Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 5.6.2009 gün ve E:2009/250, K:2009/225 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
04.10.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/43
KARAR NO : 2010/43
KARAR TR : 04.10.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanığa yüklenen “yaralama” suçunun askeri suç olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve
askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle, açılan kamu davasının ADLİ YARGI
yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
314
Davacı : K.H.
Sanık : R. D.
OLAY
: Zonguldak 3. J. Eğt. Tug. Komutanlığı emrinde görevli sanık J. Er R.D.’in, 24.2.2005 günü,
karargah binası ile aile kantini bitişiğindeki kaloriferhaneden çıkan külleri boşaltırken aynı Komutanlık emrinde görevli
J.Er R. D.’e külleri taşımaya yardım etmesini söylemesi üzerine aralarında çıkan tartışma sırasında R. D.’in yüzüne
vurduğu ve beş gün iş ve gücünden kalacak şekilde yaraladığı, böylece, kasten yaralama suçunu işlediği ileri sürülerek,
eylemine uyan 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 456/4. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Jandarma Genel
Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 11.4.2005 gün ve E:2005/750, K:2005/188 sayılı iddianamesiyle kamu davası
JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 3.2.2006 gün ve E:2006/574, K:2006/9 sayıyla,
sanığa yüklenen suçun askeri suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve yargılama aşamasında terhis edilmiş
olması nedeniyle 353 sayılı Yasa’nın 9 ve 17. maddeleri uyarınca sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Zonguldak 3. Sulh Ceza
Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
ZONGULDAK 3. SULH CEZA MAHKEMESİ: 31.5.2010 gün ve E:2010/392, K:2010/256 sayıyla, asker kişi
sanığı asker kişiye karşı ve askeri mahalde işlediği 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 86/2. maddesine uygun suç
nedeniyle yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu, sanığın daha sonra terhis olmasının görevli olan
mahkemeyi değiştirmeyeceği gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine,
dava dosyası, kendisine gelmekle Jandarma Genel Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Ersun ÇETİN’in,
katılımlarıyla yapılan 04.10.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ’nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Birol DİNLER’in davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında, sanığın
yüklenen eylemi asker kişiye karşı ve askeri mahalde işlediği ileri sürüldüğünden yargılama görevinin askeri yargı
yerine ait olduğu gerekçesine yer verilmiş ise de, sanığa yüklenen eylemin 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda
düzenlendiği, Askeri Ceza Kanunu’nda bu suça ilişkin bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle yüklenen eylemin
“askeri suç” olmadığı açıktır.
Öte yandan, sanığın yargılama aşamasında terhis edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden
315
anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanığa yüklenen eylemin askeri suç
olmadığı anlaşıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Zonguldak
3. Sulh Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Zonguldak 3. Sulh Ceza
Mahkemesi’nin 31.5.2010 gün ve E:2010/392, K:2010/256 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
04.10.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/45
KARAR NO : 2010/45
KARAR TR : 04.10.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanığa yüklenen “ruhsatsız silah taşımak” suçunun askeri suç olmaması, asker kişiye karşı
veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işlendiğinin de ileri sürülmemesi nedeniyle, açılan kamu davasının
ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanık : İ. K.
OLAY
: MEBS Ok. ve Eğt. Mrk.K.6.Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık Mu. Er İ. K.’nün, 7.3.2009
günü, AŞTİ tüp geçit girişinde dedektör cihazının çalması üzerine polis merkezine getirilerek yapılan üst aramasında,
askerlik hizmetini yaptığı birlik içersinde silahların bulunduğu deponun kapısının kilitli olmadığını görünce, depoya
girerek aldığı 2 adet cekvizör marka 7.65 mm çaplı tabanca ile 2 adet boş şarjörün ele geçirildiği, böylece, ruhsatsız silah
taşımak ve kamu yararına tahsis edilen eşya hakkında hırsızlık suçlarını işlediği ileri sürülerek, sanığın eylemine uyan
6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’un 13/1, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
142/1.a maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 9.3.2009 gün ve
E:2009/11324, K:2009/6928 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
ANKARA 19. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 8.4.2009 gün ve E:2009/371, K:2009/393 sayıyla, asker kişi
sanığı, askeri cephaneden silah çaldığı ve bu silahı taşıdığı için yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle, sanığın Askeri Ceza Kanunu’nun 131/1-2 ve 6136 sayılı Yasa’ya aykırılık suçlarından yargılanması için
görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Kara Kuvvetleri Komutanlığı
Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
KARA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 1.12.2009 gün ve
E:2009/1299,
K:2009/1299 sayıyla, sanığın askeri eşyayı çalmak suçundan cezalandırılmasına, 6136 sayılı Kanun’un 13/1. maddesi
uyarınca cezalandırılması istemiyle açılan kamu davasında, yüklenen suçun askeri suç olmadığı ve askeri bir suça bağlı
bulunmadığı anlaşıldığından yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş,
temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize
gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Ersun ÇETİN’in,
katılımlarıyla yapılan 04.10.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında “ruhsatsız silah taşımak” suçu açısından Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev
uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ’nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Birol DİNLER’in davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
316
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, sanık hakkında iddianamede kamu yararına tahsis edilen eşya hakkında hırsızlık suçu
olarak nitelendirilen eylem nedeniyle açılan kamu davasında, adli yargı yerince, eylemin Askeri Ceza Kanunu’nun 131.
maddesinde düzenlenen suçu oluşturduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmesinden sonra, Kara Kuvvetleri
Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce sanığın bu suçtan yargılanarak cezalandırılmasına karar verildiği ve kararın
kesinleştiği, 6136 sayılı Kanuna muhalefet suçundan görevsizlik kararı verildiği, esasa ilişkin hüküm kurulmadığı
anlaşılmıştır.
Böylece, olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasının, 6136 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde düzenlenen
suç olduğu, Askeri Ceza Kanunu’nda bu suça ilişkin bir düzenlemenin de bulunmadığı, bu nedenle eylemin “askeri suç”
kapsamında olmadığı kuşkusuzdur.
Öte yandan, 12.9.2010 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilip, buna ilişkin Yüksek Seçim Kurulu
Kararı’nın 23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5982 sayılı Yasa’nın 15.
maddesi ile değişik T.C. Anayasa’sının 145. maddesinin birinci fıkrasında, “Askeri yargı, askerî mahkemeler ve disiplin
mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar ile bunların asker kişiler
aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Devletin
güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde
görülür” denilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, sanığa yüklenen “ruhsatsız silah taşımak” suçunun, askeri suç olmadığı, asker kişiye karşı
(asker kişiler aleyhine) veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işlenen suçlardan bulunmadığı gözetildiğinde,
davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Ankara 19. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması
gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Ankara 19. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 8.4.2009 gün ve E:2009/371, K:2009/393 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
4.10.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/46
KARAR NO : 2010/46
KARAR TR : 04.10.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Jandarma personeli olan sanık hakkında mülki görevleri sırasında işlediği ileri sürülen suç nedeniyle,
açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanık : A. D.
OLAY
: Bartın İl Merkez Jandarma Komutanlığı emrinde görevli sanık Uzm. J. Çvş. A. D.’ın, 5.12.2008
tarihinde mesai saatleri içerisinde dokuz günlük bayram tatili süresince devriye yazıldığının sözlü olarak kendisine
bildirildiği halde, 6.12.2008 günü önleyici hizmet devriye görevine gitmediği, belirtilen tarihlerde Osmaniye iline gittiği
ve 11.12.2008 günü görev yerine döndüğü, izinli olmadığı halde görev yerini terk etmek eylemiyle görevinin gereklerine
aykırı hareket ederek kamunun zararına neden olduğu, böylece, görevi kötüye kullanmak suçunu işlediği ileri sürülerek,
eylemine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 257/1. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Bartın
Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 27.1.2009 gün ve E: 2009/141, K: 2009/51 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
BARTIN ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 8.4.2009 gün ve E: 2009/133, K: 2009/342 sayıyla, sanığa yüklenen
eylemin Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesinde düzenlenen “emre itaatsizlikte ısrar” suçunu oluşturabileceği, bu
nedenle sanığı yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz
edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Jandarma Genel Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 29.1.2010 gün ve E: 2010/231,
K:2010/15 sayıyla, sanığa yüklenen eylemin, sanığın önleyici kolluk devriyesi görevini icra ederken meydana geldiği,
bu görevin Jandarmanın mülki (idari) görevleri arasında bulunduğu açıklanarak, 2803 sayılı Yasa’nın 15. maddesi
317
uyarınca, Jandarma personelinin askeri görevleri dışında kalan görevleri sırasında işledikleri suçlar nedeniyle
yargılanmalarının adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek
kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Ersun ÇETİN’in,
katılımlarıyla yapılan 04.10.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Ahmet BEŞİNCİ’nin adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Birol DİNLER’in davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise öğretide ve uygulamada:
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Ancak, sanık Jandarma Personeli olduğuna göre, Jandarmanın hangi nitelikteki görevler ile görevlendirildiğine
ilişkin yasal düzenlemenin göz önünde tutulması, suça konu olayın meydana geldiği sırada yerine getirilmekte olan
görevin, Yasa'da belirtilen görevlerden hangisine uygun olduğunun incelenmesi, görevli yargı yerinin buna göre
belirlenmesi gerekmektedir.
2803 sayılı Jandarma Teşkilat Görev Ve Yetkileri Kanunu’nun 7. maddesinde, Jandarmanın sorumluluk
alanlarında genel olarak görevleri:
Mülki görevleri;
Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığı men, takip ve tahkik
etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış
korunmalarını yapmak,
Adli görevleri;
İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirtilen işlemleri yapmak ve bunlara ilişkin adli hizmetleri yerine
Askeri görevleri;
Askeri kanun ve nizamların gereği görevlerle Genelkurmay Başkanlığı'nca verilen görevleri yapmak,
Diğer görevleri;
Yukarıda belirtilen görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin
icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla Jandarmaya verilen görevleri yapmak, şeklinde sayılmıştır.
Jandarma Teşkilatı Görev Ve Yetkileri Yönetmeliğinin, “Mülki Görevlerin Esasları” başlığı altında düzenlenen
45. maddesinde, “Jandarma:
a.Halkın can, ırz ve malını korur.
b.Suç işlenmesini önlemek ve kamu düzenini sağlamak için gerekli önlemleri alır
c.Asayişi ve gerek kamunun, gerekse kişilerin güvenliğini ve konut dokunulmazlığını korur.
d…….
e.Kamunun huzur ve sükununu bozan; kanunlara, nizamlara ve kamu düzenine aykırı bütün eylemlerin
işlenmesine; yasa ve nizamlar gereğince engel olur.
………” denildikten sonra “Mülki Görevlerin Yürütülüş Esasları” başlığı altında düzenlenen 46. maddesinde,
“Jandarma mülki görevlerini esas olarak;
a……
b.Önleyici kolluk görevini, kendi görev bölgesinde düzenli devriyeler gezdirerek aksaksız yürütmek
c.Hizmet sırasında dikkatli ve uyanık bulunarak herhangi bir suçun işlenip, işlenmediğini araştırmak, Devlete,
kamu veya kişilere, mal ve eşyalara yönelik tehlike, sabotaj, kaza vb. durumlarda gecikmeksizin yardım etmek; kanuni
318
gereğini yerine getirmek” şeklinde sayılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, dosya içinde mevcut önleyici kolluk devriyesi hizmet kağıdına göre, sanığın olay
tarihinde, hizmet kağıdında adı yazılı köy bölgelerinde, Bartın Üniversitesi öğrenci çıkış saatlerinde ve organize sanayi
bölgesinde bulunan asayiş noktasında önleyici hizmet yapmakla görevlendirildiği, bu görevinin Jandarmanın askerlik
görevi ile ilgili olmayıp mülki görevi ile ilgili olduğu anlaşılmıştır.
2803 sayılı Kanun’un 15 ve Yönetmeliğin 186. maddelerine göre jandarma personelinin ancak askeri hizmete
ilişkin eylemlerinden dolayı askeri yargıya tabi bulundukları kuşkusuzdur.
Açıklanan nedenlerle, asker kişi sanığın mülki görevleri sırasında işlediği ileri sürülen suç nedeniyle hakkında
açılan kamu davasının adli yargı yerinde görülmesi ve Bartın Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının
kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Bartın Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 8.4.2009 gün ve E:2009/133, K:2009/342 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
04.10.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/47
KARAR NO : 2010/47
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanıklara yüklenen “gümrük işlemi yaptırmaksızın eşya ithal etmek” suçunun askeri suç
olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması
nedeniyle, açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanıklar : 1- Y. B.
2- N. D.
OLAY
: Şırnak/Silopi 20. Zrh. Tug. 1. Tank Tb. Görev Kuvvet Komutanlığı emrinde görevli sanıklar
Tnk. Bçvş. Y. B. ile Bkm. Üçvş. N. D.’ın, 10.5.2008 günü, Irak’a askeri birlik adına malzeme götüren 257253 ve
257199 plakalı araç şoförlerine 145 adet cep telefonu, 110 adet USB, 91 adet kulaklık, 84 adet batarya sipariş ettikleri,
ancak araçlar birliğe geldiklerinde şüphe üzerine nöbetçi amir tarafından yapılan aramada, araçların stepnelerinde
gizlenmiş şekilde suça konu eşyaların bulunduğu, böylece sanıkların mesleğin sağladığı kolaylıktan faydalanarak
gümrük işlemi yaptırmaksızın eşya ithal etmek suçunu işledikleri ileri sürülerek eylemlerine uyan 5607 sayılı
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/1, 4/4,13. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Silopi Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 14.5.2008 gün ve E: 2008/641, K: 2008/469 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
SİLOPİ 1. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 24.6.2008 gün ve E: 2008/461, K: 2008/267 sayıyla, asker kişi
sanıkları askeri mahalde işledikleri ileri sürülen suç nedeniyle yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 2. Hava Kuvveti Komutanlığı
Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
2. HAVA KUVVETİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 17.12.2009 gün ve E:2009/1665, K:2009/1498
sayıyla, sanıklara yüklenen suçun askeri suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve yargılama aşamasında Türk
Silahlı Kuvvetlerinden ayırma işlemine tabi tutularak “asker kişi” vasfını kaybetmiş olmaları nedeniyle 353 sayılı
Yasa’nın 9 ve 17. maddeleri uyarınca sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik
kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, 2. Hava Kuvveti Komutanlığı Askeri
Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
319
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Sanıklara yüklenen eylemin 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu'nda düzenlendiği, Askeri Ceza
Kanunu’nda bu suça ilişkin bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle yüklenen eylemin “askeri suç” olmadığı açıktır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında, sanıkların
yüklenen eylemi askeri mahalde işledikleri ileri sürülerek yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu
gerekçesine yer verilmiş ise de, sanıkların yargılama aşamasında disiplinsizlik sebebiyle resen Türk Silahlı
Kuvvetlerinden ayırıldıkları dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği belirtilmiştir.
Somut olayda sanıklara yüklenen eylemin askeri suç olmadığı gibi askeri bir suça da bağlı bulunmadığı
anlaşıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi gerekmektedir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Silopi 1. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 24.6.2008 gün ve E: 2008/461, K: 2008/267 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/48
KARAR NO : 2010/48
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sağlık Kurulunca suç gününde askerliğe elverişli olmadığına karar verilen sanık hakkında açılan kamu
davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülme-sinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı :K.H.
Sanık :B. K.
OLAY
: Tekirdağ 8. Mknz. P. Tug. Top. Tb. 5. Bt. Komutanlığı emrinde görevli sanık Top. Er B. K.’ın,
31.10.2005 günü, askeri kimliğini kaybettiğini söylemesi üzerine, gerekli işlemleri başlatacağını söyleyen Batarya
Astsubayı Bçvş. M. D.’ın yanından ayrıldıktan bir süre sonra, batarya astsubay odasına giderek orada bulunan yazıcılara
bu konu ile ilgili bir işlem yapılıp yapılmadığını sorduğu, yazıcıların kendisine “batarya astsubayı gerekli işlemleri
yapacak” demeleri üzerine, yazıcılar Onb. L. Ç. ile Er H. D.’a hitaben “sizin yapacağınız işi sinkaf ederim” diye
bağırarak küfür ettiği, odadan dışarı çıkması istendiğinde tekrar “sizin Allahınızı, kitabınızı yapacağınız işi sinkaf
ederim” dediği, bir süre sonra tekrar gelerek aynı sözlerle küfür edip Onb. L. Ç.’ın sol kaşına yumruk ile vurduğu, orada
320
bulunan Bçvş. M.D.’ın araya girerek “ne yapıyorsun” demesi üzerine, “senin de yapacağın işi sinkaf ederim” diyerek sol
yanağına yumruk ile vurduğu, araya giren Çvş. O. K. ile Er H. D. sanığı odadan dışarı çıkartırlarken Bçvş. M. D.’a “lan
başçavuş buranın bir de dışarısı var seni öldüreceğim, Allah ya sana ya da bana verecek” dediği, böylece, sanığın Onb.
L. Ç.’a karşı üste hakaret ve üste fiilen taarruz, Bçvş. M. D.’a karşı üste fiilen taarruz ve üstü tehdit suçlarını işlediği ileri
sürülerek, eylemine uyan 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun 91/1. maddesinin “az vahim hal” cümlesinin iki kez
uygulanması suretiyle, aynı Kanun’un 82/2. maddesinin birinci cümlesi ve aynı Kanun’un 85/1. maddesi uyarınca
cezalandırılması istemiyle 5. Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 7.11.2005 gün ve E: 2005/1428, K: 2005/921
sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
5. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 11.8.2006 gün ve E:2006/563, K:2006/1089 sayıyla,
sanığın suç tarihinde asker kişi olmadığı anlaşıldığından, eylemlerin 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 86/2.
maddesinde düzenlenen kasten yaralama, 125/1. maddesinde düzenlenen hakaret ve 106/1. maddesinde düzenlenen
tehdit suçlarını oluşturacağı, bu nedenle sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik
kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Tekirdağ 1. Sulh Ceza Mahkemesi’ne
gönderilmiştir.
TEKİRDAĞ 1. SULH CEZA MAHKEMESİ: 10.2.2009 gün ve E:2007/297, K:2009/73 sayıyla, suç tarihinde
asker olan sanığı, askerlik hizmet ve görevlerini yapan asker kişilere karşı işlendiği ileri sürülen suçlar nedeniyle
yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar
kesinleşerek, dava dosyası, kendisine gelmekle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, 5. Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 14.2.2006 gün ve As. Sav. 2004/1735 Es.
Mah. – 47 is sayılı yazısı ile Çorlu Asker Hastanesine sevk edilen, 20.2.2006 gününe kadar adli gözlem altında tutulan
sanık hakkında Çorlu Asker Hastanesi Sağlık Kurulu’nun, “ileri derecede antisosyal kişilik bozukluğu, tek hecme
halinde geçirilmiş psikotik bozukluk (madde kullanımına bağlı)” tanısı ile 20.2.2006 gün ve 334 sayılı Raporuyla,
savaşta ve barışta askerliğe elverişli olmadığına ve elverişsizlik kararının halen yargılanmakta olduğu suçun tarihi olan
31.10.2005 gününü de kapsadığına dair karar alındığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, Sağlık Kurulu Raporunun kapsam ve hukuki sonuçlarına göre, sanığın suç tarihinde "asker kişi" sıfatı
kendiliğinden kalkmış sayılacağından, 353 sayılı Yasa'nın 9. maddesi anlamında "asker kişi" olarak kabul edilmesi
mümkün bulunmamaktadır.
Sanığın suç tarihinde sivil kişi olması nedeniyle, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü
Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271
sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
321
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır”
denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Bu durumda, askerliğe elverişli olmadığı bu nedenle sivil kişi olarak değerlendirileceği anlaşılan sanığın eyleminin
Askeri Ceza Kanununda yazılı suçlardan olmadığı gibi 353 sayılı Yasa’da belirtilen eylemler kapsamında da
bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, sivil kişi sanık hakkında, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen “hakaret, tehdit, kasten
yaralama” suçlarına uygun eylemleri nedeniyle açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Tekirdağ 1. Sulh Ceza
Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Tekirdağ 1. Sulh Ceza
Mahkemesi’nin 10.2.2009 gün ve E:2007/297, K:2009/73 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/49
KARAR NO : 2010/49
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sağlık Kurulunca suç gününde askerliğe elverişli olmadığına karar verilen sanık hakkında açılan kamu
davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülme-sinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı :K.H.
Yakınan :M. A.
Sanık :İ. H. D.
OLAY
: Ağrı 12. Mknz. P. Tug. Tow. Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık P.Er İ. H. D.’ın, 25.4.2007
günü, Ağrı 2. sınıf Askeri Ceza ve Tutukevi Müdürlüğünde tutuklu bulunduğu sırada, telefonla görüşmek üzere izin
istediği, gardiyan olarak görevli P. Er. H. U. nezaretinde görüşmek üzere izin verilmesi üzerine, ankesörlü telefonu
açarak bir numara çevirdikten sonra, telefonda “Kemal Abi” diye hitap ettiği şahsa cezaevinde bir takım sorunlar
yaşadığını söyleyerek ve cezaevinin müdürü olarak görevli Top. Yb. Mehmet Atak’ı kastederek “Abi, ya gelip beni
buradan çıkarın, ya da Yarbay’ı vurun, Yarbay üzerime çok geliyor, zaten birini vurdun, kaçacaksın, aranıyorsun, bir de
benim için vur, yat” dediği, böylece, üst’ü tehdit etmek suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan 1632 sayılı Askeri
Ceza Kanunu’nun 82/2. Maddesi birinci cümlesi uyarınca cezalandırılması istemiyle 12. Mekanize Piyade Tugay
Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 14.11.2007 gün ve E:2007/488, K:2007/584 sayılı iddianamesiyle kamu davası
12. MEKANİZE PİYADE TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.4.2008 gün ve E:2008/493,
K:2008/199 sayıyla, sanığın sağlık kurulu raporuna göre suç tarihinde ve halen askerliğe elverişsiz olduğu
anlaşıldığından, yüklenen suçun tehdit suçunu oluşturacağı, suç tarihinde asker kişi olmayan sanığı askeri suç olmayan
suçu nedeniyle yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz
edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Ağrı Sulh Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
AĞRI SULH CEZA MAHKEMESİ: 4.3.2010 gün ve E:2009/39, K:2010/180 sayıyla, dosya içinde bulunan Ağrı
Askeri Hastanesi ile Erzurum Mareşal Çakmak Asker Hastanesinden alınan ve birbiriyle çelişen iki adet rapor
bulunmasına rağmen iki rapor arasındaki çelişki giderilmeden yasaya aykırı gerekçelerle karar verildiği, sanığın
askerliğe elverişli olmadığına ilişkin raporun sadece sanığın askerlik hizmetine ehil olmadığını bildirir rapor olup, sırf
askeri suçu işleyemeyeceği şeklinde değerlendirilmesinin mümkün olmadığı açıklanarak yargılamanın askeri yargı
yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Ağrı
Cumhuriyet Başsavcılığınca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
322
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin “Gruplandırma” başlığı altında düzenlenen 6.
Maddesinde, “Askerlik çağına giren yükümlüler, son yoklamaları sırasında askerlik meclislerinde veya asker
hastanelerinin sağlık kurullarında, askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere gruplandırılır.
1) Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiçbir hastalık ve arızası bulunmayanlar ile hastalık
ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin A dilimlerine girenlerdir.
2) Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalık ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin B ve D dilimlerine
girenlerdir”; “Ek (Hastalık ve arızalar listesi)” başlığı altında düzenlenen 17. maddesinde,
“A) 1. Antisosyal kişilik.
2. Madde kötüye kullanımı ya da geçirilmiş madde bağımlılığı.
3. Sınır düzeyde entellektüel işlev bozukluğu.
B) 1. Antisosyal kişilik bozukluğu.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; asker hastanelerinin sağlık kurullarından antisosyal kişilik bozukluğu tanısı
alması, adli veya askeri mahkemeler tarafından verilmiş en az bir antisosyal eyleminden dolayı ceza almaları, bu
cezalarından en az birinin infaz edilmesine rağmen davranış bozukluklarının devam ettiğinin ve askerlik ile uyumlarının
bozulduğunun kıt'a anketi ve diğer resmi belgelerle tespiti gerekir” denilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, sanığın daha önce işlediği ileri sürülen firar suçu nedeniyle cezalandırılması istemiyle
açılan kamu davasının yargılaması sırasında, mahkemece sanığın suç tarihlerinde ve halen askerliğe elverişli olup
olmadığının tespiti istendiğinden, Erzurum Mareşal Çakmak Asker Hastanesi’nin 29.6.2007 gün ve 781 sayılı Sağlık
Kurulu Raporu ile antisosyal kişilik tanısı konulan sanığın suç tarihleri arasında (16.6.2004-17.7.2006) ve halen
askerliğe elverişli olduğuna karar verildiği, olumsuz görev uyuşmazlığına konu “üstü tehdit” suçu nedeniyle yapılan
yargılama sırasında, mahkemece 29.11.2007 gün ve As Mah: 2007/1299 Y.A. sayılı yazı ile sanığın askerlik görevini
yapmakta olduğu birliğinden terhis olup olmadığının sorulması üzerine, Komutanlığın 10.12.2007 gün ve PER: 7200970-07/2953 sayılı yazısı ile sanığın “askerliğe elverişli değildir” raporu olarak 11.9.2007 günü terhis edildiğinin
bildirilmesi ve buna dair evrakların gönderilmesinden sonra, mahkemece 25.2.2008 gün ve As Mah: 2008/493 Y.A.
sayılı yazı ile sanığın askerliğe elverişsizlik halinin suç tarihi olan 25.4.2007 gününü kapsayıp kapsamadığı hususunda
ek rapor düzenlenerek gönderilmesi istenilmiş, Ağrı Asker Hastanesi Baştabipliği’nce 11.3.2008 gün ve SAĞ.KRL.:
9050-78-08/220 sayılı yazı ile sağlık kurulu’nca sanığın askerliğe elverişsizlik halinin suç tarihi olan (25.4.2007) gününü
kapsadığına dair alınan kararın gönderildiği, 11.9.2007 gün ve 297 sayılı sağlık kurulu raporunun incelenmesinde,
sanıkta “antisosyal kişilik bozukluğu” teşhis edildiği, durumunun sanığın dava konusu suçtan önce firar, yankesicilik
suretiyle hırsızlık, hırsızlık suçlarından hapis cezası alıp cezalarının infaz edildiği, durumunun Türk Silahlı Kuvvetleri
Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin “antisosyal kişilik tanısı konulan kişilerden adli veya askeri mahkemeler tarafından
verilmiş en az bir antisosyal eyleminden dolayı ceza almaları, bu cezalarından en az birinin infaz edilmesine rağmen
davranış bozukluklarının devam ettiğinin ve uyumlarının bozulduğunun kıt’a anketi ve diğer resmi belgelerle tespit
edilenler hakkında askerliğe elverişsizlik kararı verileceğinin belirtildiği 17. maddesinin B dilimi 1. fıkrasına uyduğu, bu
nedenle suç tarihini kapsar şekilde askerliğe elverişli olmadığına karar verildiği anlaşılmıştır.
Somut olayda, suç tarihi olan 25.4.2007 gününde askerliğe elverişli olmadığı hususunda verilen rapor
gözetildiğinde, sanığın suç tarihinde askerliğe elverişli olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, Sağlık Kurulu Raporunun kapsam ve hukuki sonuçlarına göre, sanığın suç tarihinde "asker kişi" sıfatı
kendiliğinden kalkmış sayılacağından, 353 sayılı Yasa'nın 9. maddesi anlamında "asker kişi" olarak kabul edilmesi
323
mümkün bulunmamaktadır.
Sanığın suç tarihinde sivil kişi olması nedeniyle, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü
Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271
sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Bu durumda, askerliğe elverişli olmadığı bu nedenle sivil kişi olarak değerlendirileceği anlaşılan sanığın eyleminin
Askeri Ceza Kanununda yazılı suçlardan olmadığı gibi 353 sayılı Yasa’da belirtilen eylemler kapsamında da
bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, sivil kişi sanık hakkında, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen “tehdit” suçuna uygun eylemi
nedeniyle açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Ağrı Sulh Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının
kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Ağrı Sulh Ceza
Mahkemesi’nin 4.3.2010 gün ve E:2009/39, K:2010/180 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/50
KARAR NO : 2010/50
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanığa yüklenen “taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçunun askeri suç olmaması, askeri suça
bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle, açılan kamu
davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Maktül : C. K.
Sanık : E. Y.
OLAY
: Bursa/Gemlik As. Vet. Ok. ve Eğt. Mrk. Loj. Des. İtfaiye Ekip Komutanlığı emrinde görevli
sanık İs. Onb. E. Y.’ın, askeri itfaiye aracının şoförü olarak görevli olduğu 19.6.2009 günü, kışla içersinde yangın
çıktığının haber alınması üzerine, araç ve itfaiye ekip komutanı E. A.’nun aracın önünde, aracın arka kısmında itfaiye
erleri olarak görevli İs. Erler M. B., C. K., K. T. ve İs. Çvş. A. D. olduğu halde yangın bölgesine intikal halindeyken,
Devriye Takım Komutanlığı nizamiyesinden geçebilmek için geri manevra yaptığı sırada, arkasında bulunan ağaca
çarptığı, bu esnada aracın arkasında ayakta dikilen ve muhtemelen yan tarafa bakmaya çalışan ve kafasını yana doğru
eğen maktül C. K.’nın kafasının ağaç ile itfaiye aracının arkasında bulunan demir boru şeklindeki metal tutamak
arasında kaldığı ve buraya sıkıştığı, maktülün yere düştüğü, olaydan sonra düzenlenen otopsi raporuna göre maktülün
künt beden travmasına bağlı gelişen omur omurilik yaralanması sonucu ölümünün meydana geldiği, böylece sanığın
taksirle ölüme sebebiyet vermek suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 85/1.
maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Muharebe Hizmet Destek Eğitim Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın
22.10.2009 gün ve E:2009/586, K:2009/663 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
MUHAREBE HİZMET DESTEK EĞİTİM KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 22.12.2009 gün ve
E:2009/1088, K:2009/774 sayıyla, sanığa yüklenen suçun askeri suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
yargılama aşamasında terhis edilmiş olması nedeniyle 353 sayılı Yasa’nın 9 ve 17. maddeleri uyarınca sanığı yargılama
görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava
dosyası, Gemlik 2. Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
GEMLİK 2. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 26.4.2010 gün ve E:2010/120, K:2010/190 sayıyla, asker kişi sanığı,
askeri mahalde ve askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlediği ileri sürülen suç nedeniyle yargılama görevinin
324
askeri yargı yerine ait olduğu, gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine,
dava dosyası, kendisine gelmekle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında, sanığın
yüklenen eylemi askeri mahalde ve askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlediği gerekçesine yer verilmiş ise de,
sanığa yüklenen eylemin 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nda düzenlendiği, Askeri Ceza Kanunu’nda bu suça ilişkin bir
düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle yüklenen eylemin “askeri suç” olmadığı açıktır.
Öte yandan, sanığın yargılama aşamasında terhis edildiği dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden
anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanığa yüklenen eylemin askeri suç
olmadığı anlaşıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Gemlik 2.
Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Gemlik 2. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 26.4.2010 gün ve E:2010/120, K:2010/190 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/51
KARAR NO : 2010/51
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : 5530 sayılı Kanun ile değişik 353 sayılı Kanun’un Ek Geçici 6. maddesi uyarınca davanın ADLİ
325
YARGI yerinde görülmesi gerektiği hk.
Davacı : K.H.
Sanık : İ. Ç.
K A R AR
O L A Y: Amasya 15. P. Eğt. Tug. Askeri Gazino Müdürlüğü emrinde görevli iken 19.3.2005 günü terhis edilen
sivil kişi sanık İ. Ç.’in 28.11.2001-20.12.2002 tarihleri arasında bakaya kalmak, 22.12.2002-19.12.2003 ve 22.12.200326.12.2003 tarihleri arasında iki ayrı geç iltihak suretiyle bakaya kalmak suçlarını işlediği ileri sürülerek
cezalandırılması istemiyle açılan kamu davasında, 5. Piyade Eğitim Tugay Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce yapılan
yargılama sonucunda, yüklenen eylemler nedeniyle cezalandırılmasına karar verilmiş, karar sanığa tebliğ
edilemediğinden kesinleşmemiştir.
5. Piyade Eğitim Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, 12.12.2006 gün ve esas hakkında mütalaa konulu yazı
ile, 5530 sayılı Kanun ile değişik 353 sayılı Kanun’un 13 ve ek geçici 6. maddeleri uyarınca dosyanın görevli yargı
yerine gönderilmesi istenmiştir.
5. PİYADE EĞİTİM TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 29.12.2006 gün ve E:2005/617, Müt.
K:2006/199 sayıyla, sanık hakkında açılan kamu davasında, 5530 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 5.10.2006 tarihine
kadar verilen kararın sanığa tebliğ edilemediği, bu nedenle kararın kesinleşmediği açıklanarak, 5530 sayılı Kanun’la
değişik 353 sayılı Kanun’un Ek geçici 6. maddesindeki düzenleme uyarınca yargılamanın adli yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Fatih 6. Asliye Ceza
Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
FATİH 6. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 25.12.2009 gün ve E: 2007/300, K: 2009/1177 sayıyla, yargılaması
bitmiş dosyanın tekrar ele alınarak görevsizlik kararı verilmesinin usul ve yasaya uygun bulunmadığı, kamu davası
açıldığı tarihte görevli olan mahkemenin görevinin devam edeceği açıklanarak, yargılamanın askeri yargı yerine ait
olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, kendisine
gelmekle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Sanığın sivil kişi olması nedeniyle, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun
asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
326
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır”
denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
5.10.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5.7.2000 gün ve 26219 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5530 sayılı
Kanun’un 63. maddesi ile değişik 353 sayılı Kanun’un Ek Geçici 6. maddesi 3. fıkrasında, “Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce, askeri mahkemelerce karar verilmiş ve henüz kesinleşmemiş olan dava dosyalarından görevli yargı
yeri değişenler hakkında, askeri savcının yazılı görüşü alınmak suretiyle, mahkemesince duruşma yapılmaksızın
görevsizlik kararı verilir. Bu karara karşı, teşkilatında askeri mahkeme kurulan kıt’a komutanı veya askeri kurum amiri,
askeri savcı, sanık ve varsa müdafi bir hafta içinde itiraz edebilir. İtirazlar en yakın askeri mahkemede incelenir. Bu
dosyalardan temyiz ve itiraz edilmek suretiyle Askeri Yargıtay Başsavcılığında ve Askeri Yargıtay’ da inceleme
aşamasında olan dosyalar mahkemesine iade edilir” hükmüne yer verilmiştir.
Askeri yargı yerince sanık hakkında bakaya kalmak ve iki ayrı geç iltihak suretiyle bakaya kalmak suçları
nedeniyle açılan kamu davasında, yüklenen eylemler nedeniyle sanığın cezalandırılmasına karar verilmiş ise de, bu karar
kesinleşmeden 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde 5530 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik ve ek geçici 6. maddesinde
kesinleşmeyen kararlar hakkında dosyanın görevli mahkemeye gönderileceği yolundaki düzenleme gözetildiğinde
davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Fatih 6. Asliye Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması
gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Fatih 6. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 25.12.2009 gün ve E: 2007/300, K: 2009/1177 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ
KALDIRILMASINA, 01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/52
KARAR NO : 2010/52
KARAR TR : 01.11.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : 1- Askeri ve adli mahkemelere tabi kişilerin, müştereken suç işlemeleri halinde, eğer suç Askeri Ceza
Kanununda yazılı olmayan bir suç ise tüm sanıkların ADLİ YARGI yerinde yargılanmalarının gerektiği,
2- 353 sayılı Yasa kapsamında bulunmayan “görevi yaptırmamak için direnme” suçu nedeniyle sivil
kişi sanık hakkında açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı
: K. H.
Maktül
: B. B.
Mağdur Sanık : F. B.
Sanıklar
: 1- G. A.
2- R. T.
3- E. Ö.
4- M. K.
5- Y. Ç.
6- G. G.
O L A Y: Hakkari/Yüksekova İlçe Emniyet Müdürlüğünün yapmış olduğu istihbarat çalışmaları sonucu 4.10.2005
günü, hakkında teşekkül halinde uyuşturucu madde imal etmek suçundan 7.5.2004 günü gıyaben tutuklanmasına karar
verilen ve yakalama çalışmaları devam eden, maktül B. B.’ın Değerli köyünde bulunduğuna ve mağdur sanık F. B. ile
uyuşturucu madde imalat ettiklerine ilişkin haber alınması üzerine, şahsın yakalanmasına yönelik operasyon icra
edilmesine karar verilerek, ilçe emniyet müdürlüğünde görevli polis memurları ile yeteri kadar askeri kuvvetle olay
yerine gidildiği, emniyet güçlerinin köyün içersinde güvenlik almak amacıyla konuşlandıkları, askeri birliklerin ise
köyün kuzeyinde bulunan dere yatağına doğru gittikleri sırada üç kişinin üzerlerine ateş açtıkları, askeri birliklerin “ dur
jandarma” ihtarına uyulmaması nedeniyle kaçan şahıslara karşı silahla karşılık verdikleri, bu çatışma neticesinde kimliği
tespit edilemeyen bir şahsın kaçtığı, F. B.’ın yaralandığı ve B. B.’ın ölü olarak ele geçirildiği, Hakkari/Yüksekova 1.
Dağ ve Komando Taburu 1. Bölük Komutanlığı emrinde görevli sanıklar P. Tğm-G. A., P. Kd. Üçvş. M. K., P. Çvş. G.
G., P. Onb. R. T., P. Onb. Y. Ç. ve P.Er E. Ö.’in olay günü operasyona bizzat ve fiilen iştirak eden kişiler oldukları,
operasyon sırasında silahlı çatışma sonucu maktül B. B.’ın ölümüne, mağdur sanık F. B.’ın yaralanmasına neden
327
oldukları, böylece, kasten öldürme, kasten yaralama suçlarını işledikleri, mağdur sanık F. B.’ın görevi yaptırmamak için
direnme suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 81/1, 86/1, 265/1.
maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Hakkari Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 19.12.2008 gün ve E:2008/494,
K:2008/105 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
HAKKARİ AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 7.4.2009 gün ve E:2008/347, K:2009/146 sayıyla, bölgenin terör bölgesi
olduğu, askeri birliğin olay sırasında çevre tepelerden gelecek saldırının bertaraf edilmesi için tedbir aldığı, tepelerden
gelen ateş üzerine karşılık verildiğinin iddia edildiği, ateş eden kişilerin ilk etapta kim olduklarının bilinmediği, eylemin
terörle mücadele kapsamında gerçekleştirildiği, terörle mücadelede Türk Silahlı Kuvvetlerinin bütün faaliyetlerinin
askeri nitelikte olduğu açıklanarak, 353 sayılı Yasa’nın 9. Maddesi uyarınca sanıkları yargılama görevinin askeri yargı
yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Jandarma
Asayiş Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
JANDARMA ASAYİŞ KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.2.2010 gün ve E:2010/414,
K:2010/306 sayıyla, mağdur sanık F. B. sivil kişi olduğu için, asker kişi sanıklar açısından ise bir kısmının yargılama
aşamasında terhis edilmiş olmaları nedeniyle 353 sayılı Yasa’nın 12. maddesi uyarınca yargılamalarının adli yargı yerine
ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın sanıklardan G. A. tarafından temyiz edilmiş olması nedeniyle
bu sanık hariç, diğer sanıklar açısından temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Jandarma Asayiş
Kolordu Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 01.11.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında sanıklardan Gürsel Aygar dışında kalan tüm sanıklar hakkında açılan kamu davası yönünden Yasa’nın 14.
maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği
ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Tamer ISIR’ın davanın
çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ
GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise öğretide ve uygulamada:
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “Askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, sanıklar R. T., Y. Ç., G. G. ve E. Ö.’in yargılama aşamasında terhis edildikleri dosya
içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
353 sayılı Yasa’nın “Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde "Askeri mahkemelere ve adliye
mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir
suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise
adliye mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
328
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, sanıklar G. A., M. K., G. G., R. T., Y. Ç. ve E. Ö. hakkında
açılan kasten öldürme ve kasten yaralama suçlarına ilişkin olarak, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında,
sanıklara yüklenen eylemin askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işlendiği gerekçesine yer verilmiş ise de,
yüklenen eylemlerin Askeri Ceza Kanununda düzenlenen suçlardan olmayıp, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen
suçlardan olduğu, bu nedenle askeri suç olmadığı, öte yandan sanıklar R. T., Y. Ç., G. G. ve E. Ö.’in yargılama
aşamasında terhis edildikleri anlaşılmıştır.
Mağdur sanık Ferzende Budak’a yüklenen görevi yaptırmamak için direnme suçunun da Türk Ceza Kanunu’nda
düzenlendiği “askeri suç” kapsamında olmadığı, daha açık bir ifadeyle Askeri Ceza Kanunu’nda yazılı suçlardan
bulunmadığı açıktır.
Mağdur sanığın sivil kişi olması nedeniyle 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü
Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271
sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir.
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Mağdur sivil kişi sanığa yüklenen eylemin Askeri Ceza Kanunu’nda yazılı suçlardan olmadığı gibi 353 sayılı
Yasa’da belirtilen eylemler kapsamında da bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Türk Ceza Kanununda düzenlenen “kasten yaralama, kasten öldürme ve görevi
yaptırmamak için direnme” suçları nedeniyle açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Hakkari Ağır Ceza
Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Hakkari Ağır Ceza
Mahkemesi’nin 7.4.2009 gün ve E:2008/347, K:2009/146 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
01.11.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/53
KARAR NO : 2010/53
KARAR TR : 06.12.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T :1-Asker kişi sanık hakkında “madununa suç yapmak için emir vermek” suçuna uygun eylemleri nedeniyle
açılan kamu davasının ASKERİ YARGI,
2-Asker kişi sanığa yüklenen “suç uydurma” suçunun askeri suç olmaması, askeri suça bağlı bulunmaması ve
askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle açılan kamu davasının ADLİ YARGI
yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanıklar
: 1- K. İ. Ç.
2- İ. F.
OLAY
: Amasya/Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı emrinde görevli sanık Hv.Per.Kd. Bçvş. K. İ. Ç.’ın,
11.1.2008 ve 14.1.2008 tarihlerinde, aynı Komutanlıkta görevli sanık Hv.P.Çvş. İ. F.’ı yanına çağırarak, eline vermiş
olduğu telefon numarasına bombalı paket ihbarı yapması talimatını verdiği, sanık İ. F.’ın da talimata uyarak Merzifon 5.
Ana Jet Üs Komutanlığı’na iki kez bomba ihbarı yaptığı, böylece, sanıkların suç uydurma suçunu işledikleri ileri
sürülerek, eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 271/1. maddesi uyarınca cezalandırılmaları istemiyle
Merzifon Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 19.2.2008 gün ve E: 2008/90, K: 2008/90 sayılı iddianamesiyle kamu davası
MERZİFON ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 4.3.2008 gün ve E: 2008/41, K:2008/51 sayıyla, asker kişi
sanıkları askeri mahalde işledikleri ileri sürülen suç nedeniyle yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu
329
gerekçesiyle, delillerin değerlendirilmesi ve takdiri askeri mahkemeye ait olmak üzere sanıklardan K. İ. Ç.’ın ayrıca
Askeri Ceza Kanunu’nun 109/1-2 maddeleri uyarınca da cezalandırılması için görevsizlik kararı vermiş, temyiz
edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, 2. Hava Kuvveti Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
2. HAVA KUVVETİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 28.8.2008 gün ve
E:2008/2056,
K:2008/885 sayıyla, sanıklara yüklenen eylemin Türk Ceza Kanununda düzenlenen suçu oluşturduğu, sanıklardan İ.
F.’ın yargılama aşamasında terhis edildiği, bu nedenle 353 sayılı Yasa’nın 12. maddesi uyarınca sanıkları yargılama
görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi
üzerine, dava dosyası, 2. Hava Kuvveti Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 06.12.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözü-münde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İ.Bahadır ÜSTÜNEL’in
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 Sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise öğretide ve uygulamada:
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun “ Madununa suç yapmak için emir verenlerin cezası “ başlığı altında
düzenlenen 109. maddesinde,
“1-Rütbe veya makam ve memuriyetinin nüfuz ve salahiyetini suistimal ederek madununa bir suçun yapılmasını
teklif eden, amir veya mafevk iki seneye kadar hapsolunur.
2-Suç yapılır veya yapılmağa teşebbüs edilirse faili asliye muayyen olan ceza, emir veren hakkında artırılarak
hükmolunur”;
T.C. Anayasa’sının 145. maddesinin birinci fıkrasında, “Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri
tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine
veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Devletin
güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde
denilmiştir.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, görevsizlik kararı veren askeri yargı yerince, sanıklara
yüklenen eylemin Türk Ceza Kanununda düzenlenen suçu oluşturduğu gerekçesine yer verilmiş ise de, olayın
iddianamedeki tavsifi ile dosyadaki delillerden, olay sırasında Başçavuş olarak görevli sanık K. İ. Ç.’ın, askerlik
hizmetini yapmakta olan sanık İ. F.’ı yanına çağırarak, verdiği telefon numarasına bombalı paket ihbarı yapması için
talimat verdiği ve sanık İ. F.’ın da Hava Kuvvetleri Komutanlığı 5. Ana Jet Üs Komutanlığı’na ihbarda bulunduğu, sanık
K. İ. Ç.’ın asker kişi olduğu, yüklenen bu eylemin Askeri Ceza Kanunu’nun 109. madde kapsamında; sanık İ. F.’a
yüklenen suçun ise Türk Ceza Kanunu’nun 271. maddesinde düzenlenen “suç uydurma” eylemi kapsamında
değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.
353 Sayılı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması
ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken,
maddenin "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve
23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
330
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Sanık İ. F.’a yüklenen eylemin Türk Ceza Kanunu’nda düzenlendiği, “askeri suç” kapsamında olmadığı ve Askeri
Ceza Kanunu’nda yazılı suçlardan bulunmadığı kuşkusuzdur. Dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden sanığın
yargılama aşamasında terhis edildiği anlaşılmıştır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanık İ. F.’a yüklenen eylemin askeri
suç olmadığı sonucuna varıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca bu sanığı yargılama görevinin ise
adli yargı yerine ait olduğu açıktır.
Açıklanan nedenlerle, sanık K. İ. Ç. hakkında açılan davanın askeri yargı yerinde görülmesi ve 2. Hava Kuvveti
Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nin bu sanık hakkında verdiği görevsizlik kararının; sanık İ. F. hakkında açılan davanın
ise adli yargı yerinde görülmesi ve Merzifon Asliye Ceza Mahkemesi’nin bu sanık hakkında verdiği görevsizlik
kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: 1-Sanık K. İ. Ç. hakkında açılan davanın çözümünde ASKERİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu
nedenle 2. Hava Kuvveti Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nin bu sanık hakkında verdiği 28.8.2008 gün ve E:2008/2056,
K:2008/885 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
2-Sanık İ. F. hakkında açılan davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Merzifon
Asliye Ceza Mahkemesi’nin bu sanık hakkında verdiği 4.3.2008 gün ve E:2008/41, K:2008/51 sayılı GÖREVSİZLİK
KARARININ KALDIRILMASINA, 06.12.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/54
KARAR NO : 2010/54
KARAR TR : 06.12.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Asker kişi sanıklara yüklenen “kasten yaralama ve sövme” suçlarının askeri suç olmaması, askeri suça
bağlı bulunmaması ve askeri mahkemede yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmiş olması nedeniyle, açılan kamu
davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınan : M. A.
Mağdur Sanıklar
: 1- V. T.
2- M. A.
Sanık
: S. G.
OLAY
: İzmir/Gaziemir Ulş. Per. Ok. ve Eğt. Mrk. Komutanlığı emrinde görevli mağdur-sanık Ulş. Er V.
T.’nun 1.5.2009 günü, aynı Komutanlık emrinde görevli yakınan Ulş.Er.M. A. ile banyo yapma meselesi yüzünden
aralarında çıkan tartışma sırasında, yakınana yumrukla vurduğu, daha sonra banyonun temizlenmesi hususunda aynı
Komutanlık emrinde görevli sanık Ulş.Er S. G. ile mağdur sanık Ulş.Er M. A. ile aralarında çıkan tartışma sırasında da,
M.’ın paspas sapı ile kendisine vurması ve ana avrat küfür etmesi üzerine S. G. ile birlikte M’ı yaraladıkları, böylece,
kasten yaralama ve sövme suçlarını işledikleri ileri sürülerek, sanıklardan S. G.’in eylemine uyan 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 86/2., mağdur sanık V. T.’nun eylemine uyan aynı Kanun’un 86/2(iki kez)., mağdur sanık M. A.’nin
eylemine uyan aynı Kanun’un 86/2, 125/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle İzmir Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 29.12.2009 gün ve E:2009/65560, K:2009/21311 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
İZMİR 16. SULH CEZA MAHKEMESİ: 21.1.2010 gün ve E:2010/181, K:2010/33 sayı ile, sanıklardan V. T. ile
S. G.’in halen asker kişi olmaları nedeniyle 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi anlamında askeri mahkemede yargılanmayı
gerektiren ilginin kesilmesinin söz konusu olmadığı, bu nedenle sanıkları yargılama görevinin askeri yargı yerine ait
olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Hava Eğitim
Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
HAVA EĞİTİM KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 9.7.2010 gün ve E: 2010/361, K:2010/344 sayı ile,
sanıklar S. G. ile V. T.’nun da yargılama aşamasında terhis edilmiş olmaları, yüklenen eylemin askeri suç olmaması
nedeniyle sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın
temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Hava Eğitim Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize
gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
331
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 06.12.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İ.Bahadır ÜSTÜNEL’in
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17.
maddesinde; “askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu
mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve
sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin
"... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Olumsuz görev uyuşmazlığına konu kamu davasında, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararında sanıklar V.
T. ile S. G.’in halen asker kişi oldukları gerekçesine yer verilmiş ise de, sanıkların 23.5.2010 günü,mağdur sanık M.
A.’nin ise bu tarihten daha önce terhis edildikleri dosya içinde bulunan bilgi ve belgelerden anlaşılmıştır.
Öte yandan, sanıklara yüklenen eylemlerin 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda düzenlendiği, Askeri Ceza
Kanununda bu suçlara ilişkin bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle yüklenen eylemlerin “askeri suç” kapsamında
olmadıkları açıktır.
353 sayılı Yasa'nın 17. maddesinde, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle daha önce
işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevinin değişmeyeceği, ancak suçun askeri bir suç olmaması
askeri bir suça bağlı bulunmaması durumunda, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesiyle, askeri
mahkemenin görevinin sona ereceği düzenlenmiş bulunduğundan ve somut olayda sanıklara yüklenen eylemin askeri
suç olmadığı anlaşıldığından, 353 sayılı Yasa’nın 17. maddesi uyarınca davanın adli yargı yerinde görülmesi ve İzmir
16. Sulh Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle İzmir 16. Sulh Ceza
Mahkemesi’nin 21.1.2010 gün ve E:2010/181, K:2010/33 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
06.12.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2010/56
KARAR NO : 2010/56
KARAR TR : 06.12.2010
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sivil kişi sanık hakkında açılan kamu davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler
nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
332
Davacı : K.H.
Sanık : Ö. F. S.
OLAY
: Sanık Ö. F. S.’in, Aralık 2008 celp dönemine tabi olduğu, ancak bu celp dönemine katılmayarak
bakaya kaldığı, böylece, bakaya suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun
63/1-A. Maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle Konya Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 26.2.2009 gün ve
E:2009/3901, K:2009/1017 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
KONYA 4. SULH CEZA MAHKEMESİ : 18.6.2009 gün ve E: 2009/557, K: 2009/648 sayıyla; Askerlik Şubesi
Başkanlığı’nın yazısından sanığın 31.3.2009 tarihinde test ve mülakat merkezine sevkinin yapılmış olduğu
anlaşıldığından, asker kişi statüsünde bulunan sanığı, yüklenen sırf askeri suç nedeniyle yargılama görevinin askeri yargı
yerine ait olduğu gerekçesiyle itiraz yolu açık olmak üzere görevsizlik kararı vermiş, dava dosyası, Deniz Kuvvetleri
Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
DENİZ KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ : 24.9.2009 gün ve E:2009/538, K: 2009/359
sayıyla, 353 sayılı Yasa’nın 5.10.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5530 sayılı Yasa ile değişik 13. maddesi uyarınca,
sanığa yüklenen eylem nedeniyle sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı
vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
Mahkememize gönderilen dava dosyasında, Uyuşmazlık Mahkemesi’nce 1.2.2010 gün ve E:2010/1, K:2010/1
sayılı karar ile adli yargı yerince verilen görevsizlik kararı kesinleşmeden dava dosyası Mahkememize gönderildiğinden,
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar
oluşmadığından, aynı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yöntemine uygun bulunmayan başvurunun reddine karar verilip
dosyanın Mahkemesine gönderilmesinden sonra, dosyadaki eksiklik giderilip, adli yargı yerince verilen görevsizlik
kararı kesinleştirilerek dava dosyası, kendisine gelmekle, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce,
Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 06.12.2010 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı İ.Bahadır ÜSTÜNEL’in
davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
1111 sayılı Askerlik Kanununun 3 ve 4’üncü maddelerine göre askerlik çağı yoklama, muvazzaflık ve yedek
olmak üzere üç devreye ayrılmış olup, muvazzaflık devri kıtaya duhul ile başlamaktadır. Anılan kanunun 12’nci
maddesinde askere girdikten sonra izin almaksızın savuşanlara firar deneceği belirtilerek, askerlik şubelerinden sevk
evrakını aldığı halde askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin yoldan savuşup hiç gitmeyen ya da gecikerek gidenlerin
eylemi ‘bakaya’ olarak tanımlanmıştır.
Askeri Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 20.06.1975 tarih ve 1975/6-4 sayılı kararında, Askeri Ceza
Kanunu’nun 63’üncü maddesindeki suçların faillerinin suç ve ceza yönünden asker kişi sayılmayacakları ve bu nedenle
bu suçların ‘ sırf askeri suç’ niteliğinde olmadığı belirtilmiş olup, asker kişi sıfatının kıtaya katılmakla başladığı
açıklanmıştır.
Bu durumda, idari yönden askerlik hizmet süresi askerlik şubesinden sevk edildiği gün başlamasına karşın asker
kişi sıfatını kıtaya katıldığı gün kazanan sanığın suç tarihinde sivil kişi olması nedeniyle, 353 sayılı Askeri Mahkemeler
Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını
belirleyen maddeleri ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması
333
gerekmektedir.
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır”;
12.9.2010 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilip, buna ilişkin Yüksek Seçim Kurulu Kararı’nın
23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5982 sayılı Yasa’nın 15. maddesi ile
değişik T.C. Anayasa’sının 145. maddesinin ikinci fıkrasında, “Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler askeri
mahkemelerde yargılanamaz” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Açıklanan nedenlerle, davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Konya 4. Sulh Ceza Mahkemesi'nin görevsizlik
kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Konya 4. Sulh Ceza
Mahkemesi’nin 18.6.2009 gün ve E: 2009/557, K: 2009/648 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
06.12.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/1
KARAR NO : 2011/1
KARAR TR : 07.02.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sağlık Kurulunca suç gününde askerliğe elverişli olmadığına karar verilen sanık hakkında açılan kamu
davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülme-sinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Yakınan : H. D.
Sanık : O. Y.
OLAY
: Gaziantep 5. Zrh. Tug. 1. Tnk. Tb. 1. Tnk. Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık Tnk. Er O.
Y.’ın, 4.11.2001 günü, bölük yemekhanesinde eşofman ile oturduğu ve sigara içtiği sırada, aynı Komutanlık emrinde Tb.
Nöbetçi subayı olarak görevli yakınan H. D.’ın yemekhaneye girdiğini görmesi üzerine, elinde bulunan sigarayı yere
atarak ayağa kalktığı, yakınanın “niçin buradasın ve sigara içiyorsun” demesi üzerine, “bak, ben bir senedir buradayım,
benimle senden başka uğraşan yok” şeklinde cevap verdiği, yakınanın kendisiyle düzgün konuşmasını söyleyerek elini
havaya kaldırmasıyla yakınanın elini tuttuğu, yakınanın elini bırakmasını istediğinde “Hakan, sen fazla oluyorsun”
dediği, bunun üzerine, yakınanın, iki yakasından tutarak ittirmesiyle yanında bulunan sandalyeye oturduğu anda hemen
ayağa kalkarak yakınanın üzerine yürüdüğü, yemekhanede görevli diğer Erler tarafından araya girilerek belinden
tutulduğu sırada, masanın üzerinde bulunan metal su bardağını yakınana doğru fırlattığı, bardağın isabet etmesi
nedeniyle başının kanadığını gören yakınanın yemekhaneden çıkarak çağırdığı ambulansı beklerken, diğer askerler
tarafından yemekhaneden çıkarılırken yakınanın yanına yaklaşıp “Hakan, senin babanın ismi Cengiz, Gebze’de
oturuyorlar ve kardeşin de Tunceli’de. Telefonla arayacağım, hem kardeşini hem de aileni temizleteceğim” dediği,
böylece amiri tehdit etmek ve amire fiilen taarruz etmek suçlarını işlediği ileri sürülerek, sanığın eylemlerine uyan
Askeri Ceza Kanunu’nun 82/2 (iki kez) ve 91/1. maddesi az vahim hal cümlesinin uygulanmak suretiyle
cezalandırılması istemiyle 5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 12.12.2001 gün ve E:2001/4257, K:
2001/1407 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
5. Zırhlı Tugay Komutanlığı Askeri Mahkemesi, sanığın suç tarihinde askerliğe elverişli olmadığı
anlaşıldığından, eylemlerin tehdit ve yaralama suçlarını oluşturacağı, bu nedenle sanığı yargılama görevinin adli yargı
yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın sanık tarafından temyiz edilmesi üzerine, Askeri
Yargıtay 2. Dairesi’nce, eksik soruşturma sebebiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
5. ZIRHLI TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 24.7.2007 gün ve E:2007/1246, K:2007/725
sayıyla, bozma ilamına uyarak dosyadaki eksiklikleri tamamladıktan sonra, daha önce verilen görevsizlik kararında
334
dayanılan gerekçe ile görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Gaziantep 10. Asliye
Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
GAZİANTEP 10. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 30.4.2010 gün ve E:2008/349, K:2010/525 sayıyla, suç
tarihinde sanığın asker olması nedeniyle yüklenen eylemlerin üstü tehdit ve üste karşı etkili eylem olarak
değerlendirilmesi gerektiği açıklanarak, sanığı yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle
görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, kendisine gelmekle Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Ersun ÇETİN, Levent BİLGİ’nin,
katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngö-rüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözü-münde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı,
Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Hüseyin
KORKUSUZ’un davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin “Gruplandırma” başlığı altında düzenlenen 6.
Maddesinde, “Askerlik çağına giren yükümlüler, son yoklamaları sırasında askerlik meclislerinde veya asker
hastanelerinin sağlık kurullarında, askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere gruplandırılır.
1) Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiçbir hastalık ve arızası bulunmayanlar ile hastalık
ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin A dilimlerine girenlerdir.
2) Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalık ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin B ve D dilimlerine
girenlerdir”; “Ek (Hastalık ve arızalar listesi)” başlığı altında düzenlenen 17. maddesinde,
“A) 1. Antisosyal kişilik.
2. Madde kötüye kullanımı ya da geçirilmiş madde bağımlılığı.
3. Sınır düzeyde entellektüel işlev bozukluğu.
B)……….
C)……….
D) 1. İleri derecede antisosyal kişilik bozukluğu.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alması, öldürme, öldürmeye teşebbüs,
gasp suçlarından en az bir hapis ya da diğer antisosyal eylemlerden dolayı, disiplin mahkemesi dışında kalan
mahkemelerce verilmiş en az üç hapis cezası alması ve bu cezaların kesinleştiğinin belgelerle tespit edilmesi gerekir”
denilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, askeri yargı yerince, sanığın suç tarihinde ve halen askerliğe elverişli olup olmadığının
tespiti istendiğinden, GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Komutanlığı’nca 11.11.2005 gün ve SAĞ: 9036-129105/Psikiyatri Kliniği-10772346 sayılı yazı ile sağlık kurulunca sanığın suç tarihinde ve halen askerliğe elverişli
olmadığına dair alınan kararın gönderildiği, 11.11.2005 gün ve 4840 sayılı sağlık kurulu raporunun incelenmesinde,
sanıkta “ileri derecede antisosyal kişilik bozukluğu” teşhis edildiği, sanığın dava konusu suçtan önce kasten ablasını
öldürmek, öldürmeye teşebbüs suçlarından ağır hapis cezası alıp cezalarının infaz edildiği, hüviyet cüzdanı almak
maksadıyla kendi ismini sahte olarak beyan etmek suçundan yargılandığı, durumunun Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık
Yeteneği Yönetmeliği’nin “Ek(Hastalık ve arızalar listesi” başlığı altında düzenlenen 17. maddesinin D dilimi 1.
fıkrasına uyduğu, bu nedenle suç tarihinde ve halen askerliğe elverişli olmadığına karar verildiği anlaşılmış, böylece
sanığın suç tarihi olan 4.11.2001 gününde askerliğe elverişli olmadığı sonucuna varılmıştır.
335
Sağlık Kurulu Raporunun kapsam ve hukuki sonuçlarına göre, sanığın suç tarihinde "asker kişi" sıfatı
kendiliğinden kalkmış sayılacağından, 353 sayılı Yasa'nın 9. maddesi anlamında "asker kişi" olarak kabul edilmesi
mümkün bulunmamaktadır.
Bu durum gözetildiğinde, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun asker
olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir:
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır”;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 145. maddesinin ikinci fıkrasında da, “Savaş hali haricinde, asker olmayan
kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Bu durumda, askerliğe elverişli olmadığı bu nedenle sivil kişi olarak değerlendirileceği anlaşılan sanığın eyleminin
Askeri Ceza Kanununda yazılı suçlardan olmadığı gibi 353 sayılı Yasa’da belirtilen eylemler kapsamında da
bulunmadığı anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, sivil kişi sanık hakkında, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen “tehdit ve kasten yaralama”
suçlarına uygun eylemleri nedeniyle açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Gaziantep 10. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Gaziantep 10. Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 30.4.2010 gün ve E:2008/349, K:2010/525 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
07.02.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/4
KARAR NO : 2011/4
KARAR TR : 07.02.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sağlık Kurulunca suç gününde askerliğe elverişli olmadığına karar verilen sanık hakkında açılan kamu
davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülme-sinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanık : H. B.
OLAY
: Diyarbakır/Hani 3. İç Güv. Tb. 3. İç Güv. P. Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanık P. Er H.
B.’nın, 21.12.2005 günü, kendisini koğuşlar bölgesinde dişlerini fırçalarken gören aynı Komutanlık emrinde görevli P.
Onb. B. I. ile tartıştığı, bu sırada birbirlerini ittirdikleri ve sanığın sivilde adam kestiğini onu da silahı ile vuracağını
söylediği, nöbet mangası ile doldur boşalt istasyonuna götürüldüğünde, nöbetçi onbaşı olan P. Onb. M. Ç.’ın “tüfek
omuza” emri vermesine, yapmaması nedeniyle emrin tekrarlanmasına rağmen emri yerine getirmediği, şikayet edileceği
söylenince “git kime istersen söyle istersen beraber gidelim” dediği, silahına yarım dolduruş yapması gerekirken tam
dolduruş yapması nedeniyle silahının elinden alındığı ve nizamiyede görevli bulunan P. Uzm. Çvş. M. C. tarafından
sakinleşmesi için birkaç tokat atılıp nasihat verildikten sonra silahının geri verilerek nöbete gönderilmek istendiğinde,
silahını alıp tam dolduruş yaparak M. C. ve eratın üzerine çevirip yaklaşmayın diye bağırması üzerine “dur ne
yapıyorsun” diyerek silahı almak için hamle yapan M. C.’a bir el ateş ettiği, tel çitlerden atlayarak kaçtığı ve aynı gün
yakalandığı, böylece üstü tehdit etmek, emre itaatsizlikte ısrar, silahla üste fiilen taarruza teşebbüs etmek, silahla üste
fiilen taarruz etmek ve mehil içinde yakalanmakla son bulan firar suçlarını işlediği ileri sürülerek, eylemlerine uyan
Askeri Ceza Kanunu’nun 82/2, 87/1, 91/2, 91/3 ve 68. maddeleri uyarınca cezalandırılması istemiyle 7. Kolordu
Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 27.12.2005 gün ve E:2005/5323, K:2005/1551 sayılı iddianamesiyle kamu davası
7. KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 16.11.2006 gün ve E:2006/1500, K:2006/2193
sayıyla, işlenemez suç niteliğine dönüşen mehil içinde yakalanmakla son bulan firar suçundan sanığın beraetine, suç
336
tarihinden itibaren askerliğe elverişli olmadığı sağlık kurulu raporu ile tespit edildiğinden, Türk Ceza Kanunu’nda
düzenlenen tehdit, silahla kasten yaralamaya teşebbüs, neticesi sebebiyle ağırlaştırılmış yaralama suçlarına dönüşen
eylemleri ve emre itaatsizlikte ısrar suçu nedeniyle sanığı yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle,
sanık hakkında açılmış diğer tüm davalar hakkında görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava
dosyası, Hani Asliye Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
HANİ ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 27.9.2010 gün ve E:2010/72, K:2010/39 sayıyla, sanığa yüklenen emre
itaatsizlikte ısrar suçu nedeniyle açılan kamu davasının tefrik edilerek, sanığın askerliğe elverişsizdir raporu ile askeri
mahkemede yargılamayı gerektiren ilgi kesilmiş ise de, askerler tarafından işlenebilir sırf askeri suç niteliğinde olan
eylemle ilgili olarak sanığı yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş,
kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, Hani Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize
gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Ersun ÇETİN, Levent BİLGİ’nin,
katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde “emre itaatsizlikte ısrar” suçu yönünden olumsuz görev
uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözü-münde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı,
Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Hüseyin
KORKUSUZ’un davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
denilmektedir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin “Gruplandırma” başlığı altında düzenlenen 6.
Maddesinde, “Askerlik çağına giren yükümlüler, son yoklamaları sırasında askerlik meclislerinde veya asker
hastanelerinin sağlık kurullarında, askerliğe elverişli olanlar ve askerliğe elverişli olmayanlar olmak üzere gruplandırılır.
1) Askerliğe elverişli olanlar: Sağlık yetenekleri bakımından hiçbir hastalık ve arızası bulunmayanlar ile hastalık
ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin A dilimlerine girenlerdir.
2) Askerliğe elverişli olmayanlar: Hastalık ve arızaları, Hastalık ve Arızalar Listesinin B ve D dilimlerine
girenlerdir”; “Ek (Hastalık ve arızalar listesi)” başlığı altında düzenlenen 17. maddesinde,
“A) 1. Antisosyal kişilik.
2. Madde kötüye kullanımı ya da geçirilmiş madde bağımlılığı.
3. Sınır düzeyde entellektüel işlev bozukluğu.
B) 1. Antisosyal kişilik bozukluğu.
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin; asker hastanelerinin sağlık kurullarından antisosyal kişilik bozukluğu
tanısı alması, adli veya askeri mahkemeler tarafından verilmiş en az bir antisosyal eyleminden dolayı ceza almaları, bu
cezalarından en az birinin infaz edilmesine rağmen davranış bozukluklarının devam ettiğinin ve askerlik ile uyumlarının
bozulduğunun kıt'a anketi ve diğer resmi belgelerle tespiti gerekir.
2. Zeka yetersizliği
AÇIKLAMA: Bu fıkraya gireceklerin işlevselliğinin bozularak askerliğin gereklerini yapamayacak nitelikte
olduklarının, kıt’a anketi ile saptanması gereklidir” denilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, sanığın suç tarihinde ve halen askerliğe elverişli olup olmadığının tespiti
istendiğinden, Diyarbakır Asker Hastahanesi Baştabipliği’nce 21.3.2006 gün ve Per:9012-536425-230-06/Krnt.Ks(55)
sayılı yazı ile sağlık kurulunca sanığın askerliğe elverişli olmadığına dair alınan kararın gönderildiği, 1.3.2006 gün ve
783 sayılı sağlık kurulu raporunun incelenmesinde, sanıkta “zeka yetersizliği” teşhis edildiği, kıta anket formundan ve
işlediği suçlardan dolayı askerliğe adapte olmadığı ve askerlik yapamayacağı kanaatine varıldığı, durumunun Türk
337
Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin Ek (Hastalık ve arızalar listesi) başlığı altında düzenlenen 17.
maddesinin B dilimi 2. fıkrasına uyduğu, bu nedenle 21.12.2005 tarihinden itibaren askerliğe elverişli olmadığına karar
verildiği anlaşılmıştır.
Sanık hakkında askerlik hizmetini yapmakta olduğu birlik tarafından düzenlenen kıt’a anket formunun
incelenmesinde, sanığın İç Güvenlik Bölgesindeki görevlerin özelliklerine göre, ne yapacağı, tepkilerinin ne olacağı
bilinmediğinden ayrıca daha önce de kekemeliği nedeniyle operasyon görevine çıkarılmadığından bu birlikte görev
yapamayacağının bildirildiği görülmüştür.
Sanık hakkında 21.12.2005 tarihinden itibaren askerliğe elverişli olmadığı hususunda verilen rapor gözetildiğinde,
sanığın suç tarihinde askerliğe elverişli olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, Sağlık Kurulu Raporunun kapsam ve hukuki sonuçlarına göre, sanığın suç tarihinde "asker kişi" sıfatı
kendiliğinden kalkmış sayılacağından, 353 sayılı Yasa'nın 9. maddesi anlamında "asker kişi" olarak kabul edilmesi
mümkün bulunmamaktadır.
Bu durum gözetildiğinde, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun asker
olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen maddeleri ile 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerekmektedir:
5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen 353 sayılı Yasa’nın 13. maddesinde, “Askeri Ceza Kanunu’nun
55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçlar, askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenirse; bu kişilerin yargılanması, adli yargı
mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılır”;
5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında,
“Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin
yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin
soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri tarafından yapılır”;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sının 145. maddesinin ikinci fıkrasında da,” Savaş hali haricinde, asker olmayan
kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde, sivil kişilerin barış zamanında, Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda
yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi suçları işlemeleri halinde adli yargı yerinde yargılanacakları
kuşkusuzdur.
Ayrıca, sanığın sivil kişi olması nedeniyle Askeri Ceza Kanunu’nda düzenlenen ve sırf askeri suçlardan olan
eylem nedeniyle yargılanması da mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, sivil kişi sanık hakkında açılan davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Hani Asliye Ceza
Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Hani Asliye Ceza
Mahkemesi’nin 27.9.2010 gün ve E:2010/72, K:2010/39 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
07.02.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/5
KARAR NO : 2011/5
KARAR TR : 07.02.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : 2247 sayılı Yasa’nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa'nın 27.
maddesi uyarınca yöntemine uygun bulunmayan BAŞVURUNUN REDDİNE karar verilmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanıklar : 1- H. C.
2- Z. D.
3- Ü. B.
4- H. Ü.
5- C. Ü.
6- C. Ü.
OLAY
: Safranbolu 125. Jandarma Eğitim Alay Komutanlığı Mal Saymanlıkları ile yetkilendirilmiş İhale
ve Muayene Komisyonlarınca 2005 ve 2006 yıllarında gerçekleştirilen inşaat malzemeleri alım ihaleleri ve bakımonarım işleri ihaleleri ile ilgili olarak, Alay mutfak ve müştemilatının 2005 yılında Amasya beji mermer işinde sivil kişi
sanıklar H. Ü., C. Ü. ve C. Ü.’ın “müteselsilen iştirak halinde ihaleye fesat karıştırmak”, Alay mutfağı ve zeminlerinin
2006 yılında 205 m² mermer yapılması işinde, aynı sanıkların “müteselsilen iştirak halinde edimin ifasına fesat
karıştırmak”, Alayın 1. ve 2. Taburlarının koğuş çatısı ile 2. Taburun yemekhane çatı onarımının ihale işinde, Alay
338
Komutanı ve ihale yetkilisi olarak J.Kur. Alb. H. C., ihale Komisyon Başkanı Yzb. Z. D., İhale Komisyonunda görevli
J.Üçvş. Ü. B. ve H. Ü’ın, “müteselsilen iştirak halinde edimin ifasına fesat karıştırmak”, “müteselsilen iştirak halinde
resmi belgede sahtecilik”, yatakhane binalarının dış cephe boyama işinde, sivil kişi sanıklar H.Ü. ve C. Ü.’ın,
“müteselsilen iştirak halinde edimin ifasına fesat karıştırmak”, kurnalı banyoların duşlu sisteme dönüştürülmesi işinde, J.
Kur. Alb. H. C. ile H. Ü., C. Ü. ve C. Ü.’ın “müteselsilen iştirak halinde ihaleye fesat karıştırmak”, temiz su
tesisatlarının sıva üstüne alınması işinde, J. Kur. Alb. H. C. ile H. Ü.’ın, “müteselsilen iştirak halinde ihaleye fesat
karıştırmak” suçlarını işledikleri ileri sürülerek, sanıkların eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
37,43,53,204/2,235/1, 235/2-a,235/3,236/1,2. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Karabük Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 8.7.2008 gün ve E:2008/1037, K:2008/51 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
KARABÜK AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 27.1.2009 gün ve E:2008/124, K:2009/5 sayıyla, sanıklara yüklenen
eylemler nedeniyle, bu davada da sanık olan asker kişi sanıklar ile ihale komisyonu görevlileri diğer asker kişiler
hakkında ayrıca görevi kötüye kullanmak, şartnameye aykırı mal kabul etmek ve hakikate muhalif rapor tanzim etmek
suçlarından askeri savcılıkça askeri yargı yerine dava açıldığı, sanıklara yüklenen eylemlerin bir bütün olup, asker ve
sivil kişi sanıkların eylemlerinin hukuki nitelendirmesi ve değerlendirilmesinin ayrı yargı yerlerince yapılmasının yasal
düzenlemelere uygun olmayacağı, asker kişileri görevleri gereği işledikleri suçlardan dolayı yargılama görevi askeri
mahkemelere ait olduğundan, bunlar ile birlikte iştirak halinde suç işleyen sivil kişi sanıkların da birlikte yargılanmaları
gerektiğinden sanıkları yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle itiraz yolu açık olmak üzere
görevsizlik kararı vermiş, dava dosyası, Jandarma Genel Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 29.12.2009 gün ve E:2009/1219,
K:2009/1322 sayıyla, sanıklara yüklenen eylemlerin müştereken işlendiği ve Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen
suçlardan olduğu anlaşıldığından 353 sayılı Yasa’nın 12. maddesi uyarınca sanıkları yargılama görevinin adli yargı
yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın sanıklar H. Ü., C. Ü. ve C. Ü. tarafından temyiz
edilmesi üzerine, Askeri Yargıtay 3. Dairesi’nce, usul ve esas yönlerinden hukuka uygun bulunan hükmün onanmasına
karar verilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Ersun ÇETİN, Levent BİLGİ’nin,
katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında, Raportör-Hâkim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, başvurunun reddi
yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı
Dr. İlknur ALTUNTAŞ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Hüseyin KORKUSUZ’un, başvurunun reddine ilişkin
yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dosyanın incelenmesinde, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararının itiraz yolu açık olmak üzere verildiği
görülmektedir.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 34. maddesi 2. fıkrasında, “Kararlarda, başvurulabilecek kanun yolu,
süresi, mercii ve şekilleri belirtilir” denilmiş, 223. maddesinin 10. fıkrasında, “Adli yargı dışındaki bir yargı merciine
yönelik görevsizlik kararı kanun yolu bakımından hüküm sayılır” düzenlemesi yer almıştır.
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun’un “Olumsuz görev uyuşmazlığı”
başlığı altında düzenlenen 14. maddesinde, “Olumsuz görev uyuşmazlığının bulunduğunun ileri sürülebilmesi için adli,
idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz
görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olması gerekir” denilmektedir.
Uyuşmazlığın incelenebilmesi için, 2247 sayılı Yasa’nın 1 ve 14. maddeleri uyarınca, yargı yerlerince verilen
kararların kesin veya kesinleşmiş olması gerekmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri dışında ayrıca, Yargıtay
İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu'nun 9.12.1931 gün ve E:1931/12, K:1931/48 sayılı kararında da belirtildiği gibi yargı
yolunu değiştirmeye yönelik görevsizlik kararlarının temyize tabi oldukları kuşkusuzdur. Böylece, başvurabileceği
kanun yolu, süresi, mercii yasaya uygun olarak gösterilmeyen kararın kesinleşmesinden söz edilmesine olanak yoktur.
Bu nedenle, sanıklara yukarıda açıklanan haklarını belirtir nitelikte tebligat yapılarak temyiz süresinin beklenmesi,
görevsizlik kararı kesinleştikten sonra dosyanın Mahkememize gönderilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, Karabük Ağır Ceza Mahkemesi'nce verilen görevsizlik kararının kesinleşmemiş olması
nedeniyle, 2247 sayılı Yasa'nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa'nın 27. maddesi
uyarınca yöntemine uygun bulunmayan başvurunun reddine karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ : 2247 sayılı Yasa'nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından aynı Yasa'nın 27. maddesi
uyarınca yöntemine uygun bulunmayan BAŞVURUNUN REDDİNE, 07.02.2011 günü OYBİRLİĞİ İLE KESİN
OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/6
KARAR NO : 2011/6
339
KARAR TR : 07.02.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sivil kişi sanıklar hakkında açılan kamu davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler
nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı
:K.H.
Sanıklar
:1-Ç. U.
2-O. D.
3-A. A.
4-R. Ö.
5-A. E.
6-S. D. İ.
7-F. T.
8-S. G.
9-V. K.
10-N. Y.
11-A. B.
12-M. Ö.
13-M. G.
14-R. K.
15-M. A.
16-M. Y.
17-H. İ. A.
18-T. G.
19-V. Ç.
20-B. Ö.
21-E. G.
22-F. M. T.
23-M. B.
24-S. Ö.
25-V. A.
26-Y. K.
27-İ. E. E.
28-S. Ş.
29-F. H.
30-A. T. D.
31-A. A.
32-M. T.
33-A. K. Ç.
34-İ. M. G.
35-G. P.
36-E. K.
37-A. Ü.
38-M. Y.
OLAY
:Ankara İl Jandarma Komutanlığı tarafından, Ankara İlinde sahtecilikle uğraşan organize suç
örgütü kurulduğunun öğrenilmesi üzerine yapılan çalışma sonucunda, 2004-2007 yılları arasında, suç işlemek için
kurulan örgütün, üyeleri ve aracıları vasıtasıyla Türkiye’nin değişik bölgelerinde askerlik dönemi gelmiş veya bakaya
durumuna düşmüş yükümlülerin tespit edilerek, haklarında askerlikten kurtulmak için sahte askerliğe elverişli değildir
raporu düzenlediği, karşılığında para aldığının anlaşılması üzerine, örgütün bireyleri ve faaliyetlerinin, suç delillerinin
tespiti amacıyla soruşturma kararı verildiği, soruşturma sonucunda, suç işlemek için kurulan örgütün yöneticisi ve üyesi
durumunda bulunan ve asker olan şahıslar nedeniyle Askeri Ceza Kanununda düzenlenen “askerlikten kurtulmak için
hile yapmak” suçuna ilişkin kısmın asker olan şahıslarla birlikte işlenmesi nedeniyle 353 sayılı Kanun’un 12. maddesi
gereğince soruşturma evrakının ayrılmasına ve görevsizlik kararı ile Genelkurmay Başkanlığı Askeri Savcılığı’na
gönderilmesine karar verildikten sonra, Etimesgut Askeri Hastanesi Baştabipliği emrinde görevli sanık Hv. Sağ. Bçvş.
A. D.’ın örgütün kurucusu ve yöneticisi konumunda olduğu, örgüt üyesi ve aracıları konumunda bulunan sanıkların
getirmiş olduğu yükümlüler ile bizzat başvuran yükümlülerin almış oldukları sevk evrakları üzerine Etimesgut Askeri
Hastanesi’nin programına uygun şekilde bulundurdukları bilgisayar programları aracılığı ile Ankara Ulus semtinde
340
bulunan bir otelin kiralamış olduğu odasında sahte raporları düzenleyerek sanıklara verdiği, karşılığında değişik
miktarlarda para aldığı, Etimesgut Askeri Hastanesi Baştabipliği Sağlık Kurulunda görevli sanık sivil memur L. Ö.’ın
örgütün kurucularından ve yöneticilerinden olduğu, örgüt lideri sanık A. ile ortak olarak çalıştığı ve örgütün hastane
aşamasındaki işlemleri takip ettiği, verilen sahte raporlar üzerine şubelerden gelen rapor teyit belgelerini takip ederek,
evrak düzenleyip, hastane baştabibine imzalatarak şubelerine gönderip rapor içeriklerinin doğru olduğu kanaatini
uyandırdığı, bir kısmını da kendisinin düzenleyerek imzaladığı, Ankara Askerlik Dairesi Başkanlığı emrinde görevli
iken 2005 yılında emekli olan sanık Mly. Kd. Bçvş. B. A., Mili Savunma Bakanlığı İç Tedarik Daire Başkanlığı emrinde
görevli sanık sivil memur M. Ö., Ankara Askerlik Dairesi Yenimahalle Askerlik Şubesi Başkanlığı emrinde görevli
sanık sivil memur Y. Ş., Genelkurmay Merkez Daire Başkanlığı emrinde görevli sanık sivil memur Y. D., Genelkurmay
Başkanlığı Askeri Mahkemesi emrinde görevli sanık sivil memur M. Ö., sivil kişi sanıklar T. G., M. Ö., İ. B., O. D., T.
D., A. A., R. Ö., İ. E. E., S. E., A. E., G. A., S, Ç,, V. Ç., B. D., S. D. İ.’in askerlik çağı gelmiş, yoklama kaçağı veya
bakaya kalmış yükümlüler ile temasa geçerek askerlik şubelerinden Etimesgut Askeri Hastanesi’ne sevk almalarını
sağladığı, alınan sevkler uyarınca örgüt aracılığı ile sahte rapor düzenleyerek yükümlülere teslim ettiği veya askerlik
şubelerine gönderdikleri, Burdur Askerlik Şube Başkanlığı emrinde görevli iken emekli Per. Kd. Bçvş. K. S.’ün örgüt
kurucularından İ. B. ile irtibatının bulunduğu, sahte rapor alınması hususunda aracılık yaptığı, sivil kişi sanıklar H. Ş.,
M. B., M. Y., N. Y., H. İ. A., V. K., S. K., E. S., A. S., M. A., S. A., S. G., H. A., M. T., H. Ö., M. Ü., A. A., Ç. U.,
M. Ç., E. A., F. T., E. Ç., E. K., B. Ö., M. Y., V. A., S. Y., K. K. K., A. N. Ö., İ. Ş. P., A. E., A. Ç., H. Ö. S., İ. A., A. A.,
M. F. B., Filo M. T., V. K., H. S., M. E. K., A. K. Ç., S. T., İ. S., E. E., M. Ö., R. S., L. A., G. K., E. A., İ. E., S. Ş. G.,
E. G., B. M. S., M. T., Ş. Ç., S. Ş., M. G., A. O. A., E. K., A. G. Ö., E. M., M. U., S. D., B. H., Ş. B., K. Ö., N. S., Y. K.,
S. Ö., İ. M. G., Y. Ç., M. A. A., M. B., A. T. D., A. Ü., E. A., A. Ç., S. D. D., İ. Y., R. K., M. K., A. Ü., M. A. B., A.
A., N. O., F. A., Ü. G., M. S. B., E. Ö., T. D., N. S., E. K., N. C., M. A., C. Ö., N. D., B. S., B. Y., H. S., D. K., A.
B., İ. H. K., T. Y., F. H., C. D., S. K., K. D., A. E., İ. Ü., A. T., K. H., V. C., Z. S., M. Y., G. P., E. Y., N. A., L. H., İ. E.,
M. G., E. G., M. Ş. M., R. B., Ç. Ş., C. B., Y. S., M. A., F. K., O. G., L. S., L. K., M. H. K., K. Ö., N. A., A. Ç., Ş. Ç., E.
Y., N. S., M. Y., N. G., L. T., M. A., Ş. K., R. K., U. A., F. S., M. M. Y., Ş. A., Ş. G., B. K., M. G., A. T., H. C., H. P.,
C. Y., Y. S. A., H. A., B. A.’ın örgüt aracılığı ile sahte resmi evrak düzenlettirdiği ve düzenlenen sahte resmi evrağı
şubesine ibraz ederek kullanmak suretiyle sahte resmi evrak düzenlemek ve kullanmak suçunu işledikleri ileri sürülerek,
sanıklar A. D. ile L. Ö.’ın eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220/1,53,63,204-1,765 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 342/1,80,6136 sayılı Yasa’nın 12/4,13/1,15/1-2. maddeleri, sanıklar B. A., T. G., M. Ö., İ. B., O. D., M. Ö.,
T. D., A. A., R. Ö., İ. E. E., S. E., K. S., Y. Ş., Y. D., A. E., G. A., S. Ç., V. Ç., B. D., S. D. İ. ve M. Ö.’nın eylemlerine
uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220/2,53,63,204/1,765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 64/1,342/1. maddeleri,
diğer sivil kişi sanıkların eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 204/1, bazı sanıklar hakkında suç tarihi
itibariyle 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 342/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 8.11.2007 gün ve E: 2007/39968, K: 2007/1812 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
ANKARA 6. AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 6.2.2008 gün ve E: 2008/9, K: 2008/19 sayı ile bir kısım sanıklar
hakkında 6136 sayılı Yasa’ya muhalefet etmek, örgüt kurucusu olmak, örgüte üye olmak suçlarından açılan kamu
davasının bu dosyadan tefriki ile ayrı bir esasa kaydının yapılarak yargılamanın bu esas üzerinden yürütülmesine karar
verdikten sonra, resmi belgede sahtecilik ve sahte evrakı kullanmak suçları nedeniyle açılan kamu davasında,
sanıklardan bir kısmının asker kişi olduğu, sanıklar hakkında Askeri Ceza Kanunu’nun 81. maddesi yönünden
soruşturmanın askeri savcılıkta yürütüldüğünün anlaşıldığı, bu durumda askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun
unsuru sayılan sahte evrak düzenlemek, kullanmak suçlarının birlikte değerlendirilmesinin gerekli olduğu, 353 sayılı
Yasa’nın 12 ve 13. maddeleri de nazara alınarak sanıklara yüklenen eylemlerin müştereken işlenip işlenmediği,
evrakta sahtekarlık suçunun askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun unsuru olup olmadığının aynı mahkemede
ve sanıklardan bir kısmı asker kişi olduğundan askeri yargı yerinde değerlendirilmesi gerektiği açıklanarak yargılamanın
askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın bir kısım sanıklar tarafından temyiz
edilmesi üzerine, Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nce hükmün onanmasına karar verilmiş, bu şekilde kesinleşen karar ve dava
dosyası, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
HAVA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 23.7.2008 gün ve E:2008/363, K:2008/222
sayıyla; her ne kadar sahte evrakın kullanılarak askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçu işlendiğinde sahte evrak bu
suçun unsuru gibi görünse de, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda evrakta sahtecilik suçunun başlı başına bağımsız bir
suç olarak düzenlenmiş olması, bu suçtan ayrıca ceza tayininin gerekmesi, delillerinin değerlendirilmesi sırasında sahte
evrakın düzenleniş şekline göre Askeri Ceza Kanunu’nun 81. maddesinde unsur olarak görülen sahtecilik ile Türk Ceza
Kanunu’nun 204. madde-sindeki sahteciliğin nitelik olarak birbirinden farklı olması karşısında, Askeri Mahkemece
sahteciliğin Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi anlamında nitelendirilmesine gerek olmadığı, dolayısıyla bu halde de
bağlı suçlardan bahsedilemeyeceği değerlendirilerek isnat edilen sahte resmi evrak düzenlemek ve kullanmak suçunun
askeri bir suç olmaması, askeri mahalde işlenmemesi, sivil ve asker kişilerin birlikte işlemiş olduğunun ileri sürülmesi
nedeniyle sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, verilen karar
sanıklar, B. A., O. D., A. A., R. Ö., İ. E. E., K. S., Y. D., A.E., S. Ş., S. D. İ., M. Ö., F. H., A. T. D., F. T., S. G., Ç. U.,
A. A., V. K., N. Y., A. B., M. T., A. K. Ç., İ. M. G., M. Ö., G. P., M.G., E. K., R. K., A. Ü., M. Y., M. A., M. Y., H. İ.
341
A., L. Ö., T. G., V. Ç., B. Ö., E. G., F. M. T., M. B., S. Ö., V. A. ve Y. K. tarafından temyiz edilmiştir.
Askeri Yargıtay 4. Dairesi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesi ile T.C. Anayasası’nın 145. maddesi
uyarınca asker olmayan kişilerin savaş hali haricinde askeri mahkemelerde yargılanamayacakları hüküm altına
alındığından, yüklenen eylem nedeniyle sivil kişi sanıkların askeri mahkemede yargılanmalarının mümkün olmadığı,
asker kişi sanıkların ise askeri suç niteliğindeki eylemleri nedeniyle askeri yargı yerinde yargılanacaklarının açık olduğu
belirtilerek, sivil kişi sanıklar hakkında verilen görevsizlik kararının onanmasına, asker kişi sanıklar B. A., K. S., Y. D.,
M. Ö. ve L. Ö. hakkında verilen görevsizlik kararının, dosyanın, haklarında askerlikten kurtulmak için hile yapmak
suçundan yürütülen yargılama ile birleştirilerek sonuçlandırılmak üzere bozulmasına karar vermiş, böylece sivil kişi
sanıklar açısından verilen görevsizlik kararı kesinleşmiş, dava dosyası, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri
Mahkemesi’nce, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Ersun ÇETİN, Levent BİLGİ’nin,
katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun’da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde sivil kişi sanıklar açısından olumsuz görev uyuşmazlığı
doğduğu anlaşıldığından, esasın incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı,
Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Hüseyin
KORKUSUZ’un davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dosyanın incelenmesinde, resmi belgede sahtecilik ve sahte evrakı kullanmak suçlarından yüz seksen bir sanık
hakkında açılan kamu davasında, Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nce, eylemlerin Askeri Ceza Kanunu’nun 81.
maddesi kapsamında değerlendirilmesi ve bu nedenle askeri yargı yerinde görülmesi gerektiği açıklanarak görevsizlik
kararı verildiği, askeri yargı yerince de eylemlerin Türk Ceza Kanunu’nda düzenlendiği, 353 sayılı Yasa’nın 12.
maddesi uyarınca yargılamanın adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmesi üzerine, kararı
temyiz etmeyen sanıklar açısından görevsizlik kararının kesinleşmiş olması nedeniyle Mahkememize gönderilen dava
dosyasında, Mahkememizce, 11.5.2009 gün ve E:2009/16, K:2009/16 sayı ile askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı
ve bu hilenin resmi evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği iddiası ile açılan kamu davasında, askerlikten kurtulmak için
hile yapmak suçunun oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların birlikte değerlendirilmesi ile yapılabileceği ve davanın
buna göre çözümlenebileceği açıklanarak askeri yargı yerince verilen görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verildiği,
görevsizlik kararını temyiz eden kırk üç sanık yönünden dosyanın Askeri Yargıtay’a gönderildiği, kararın sivil kişi
sanıklar açısından onanmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
Aynı Yasa’nın 5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen “Barış zamanında sivil kişilerin Askeri Ceza
Kanununa tabi suçlarında yargılama mercii” başlığı altında yeniden düzenlenen 13. maddesinde, Askeri Ceza
Kanunu’nun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçların, askeri
mahkemelerin yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenmesi halinde, bu kişilerin
yargılanmalarının adli yargı mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılacağı
“Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde de "Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine
tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise
sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise adliye
mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Somut olayda, askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı, bu hilenin resmi evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği
iddiası ile asker ve sivil kişi sanıklar hakkında suçu müştereken işledikleri ileri sürülerek kamu davası açılmıştır.
Önceki kararımızda askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların
birlikte değerlendirilmesi ile yapılabileceği gerekçesine yer verilmiş ise de, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve
Yargılama Usulü Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen
maddeleri ile önceki kararımızdan sonra yürürlüğe giren Anayasa’nın 145. maddesinin ikinci fıkrası ve Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesinin ikinci fıkrası gözetilerek yeniden değerlendirme yapılması gerekmiştir.
Şöyleki:
342
12.9.2010 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilip, 23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 5982 sayılı Yasa’nın 15. maddesi ile değişik Anayasa’nın 145. Maddesinde, “Askeri
yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen
askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait
davalara bakmakla görevlidir. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar
her halde adliye mahkemelerinde görülür.
Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz”;
9.7.2009 gün ve 27283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5918 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 6. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3.
maddesine eklenen ikinci fıkrasında “Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer
kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde
işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri
tarafından yapılır” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde:
Özel kanun niteliğindeki Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 12. maddesinde
öngörülen asker ve sivil ayrımını etkiler nitelikte olan Anayasa’nın 145. maddesinin ikinci fıkrası ile Ceza Muhakemesi
Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasındaki düzenlemeler nedeniyle, barış zamanında sivil kişilerin Askeri
Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabii bir suçu tek başına veya asker
kişilerle iştirak halinde işlemeleri durumunda adli yargı yerinde yargılanacakları sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın adli yargı yerinde görülmesi ve Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik
kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Ankara 6. Ağır Ceza
Mahkemesi’nin 6.2.2008 gün ve E:2008/9, K:2008/19 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
07.02.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/7
KARAR NO : 2011/7
KARAR TR : 07.02.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Sivil kişi sanık hakkında açılan kamu davasının 353 ve 5271 sayılı Yasa’da yapılan değişiklikler
nedeniyle ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı
:K.H.
Sanıklar
:1-M. Ö.
2-İ. B.
3-T. D.
4-S. E.
5-G. A.
6-S. Ç.
7-B. D.
8-H. Ş.
9-S. K.
10-E. S.
11-A. S.
12-M. A.
13-S. A.
14-H. A.
15-H. Ö.
16-M. Ü.
17-A. A.
18-M. Ç.
19-E. A.
20-E. Ç.
21-E. K.
22-S. Y.
23-K. K. K.
343
24-A. N. Ö.
25-İ. Ş. P.
26-A. E.
27-A. Ç.
28-H. Ö. S.
29-İ. A.
30-A. A.
31-M. F. B.
32-V. K.
33-H. S.
34-M. E. K.
35-S. T.
36-İ. S.
37-E. E.
38-R. S.
39-L. A.
40-G. K.
41-E. A.
42-İ. E.
43-S. Ş. G.
44-B. M. S.
45-M. T.
46-Ş. Ç.
47-M. G.
48-A. O. A.
49-A. G. Ö.
50-E. M.
51-M. U.
52-S. D.
53-B. H.
54-Ş. B.
55-K. Ö.
56-N. S.
57-Y. Ç.
58-M. A. A.
59-M. B.
60-A. Ü.
61-E. A.
62-A. Ç.
63-S. D. D.
64-İ. Y.
65-M. K.
66-M. A. B.
67-N. O.
68-F. A.
69-Ü. G.
70-M. S. B.
71-E. Ö.
72-T. D.
73-N. S.
74-E. K.
75-N. C.
76-M. A.
77-C. Ö.
78-N. D.
79-B. S.
80-B. Y.
81-H. S.
344
82-D. K.
83-İ. H. K.
84-T. Y.
85-C. D.
86-S. K.
87-K. D.
88-A. E.
89-İ. Ü.
90-A. T.
91-K. H.
92-V. C.
93-Z. S.
94-M. Y.
95-E. Y.
96-N. A.
97-L. H.
98-İ. E.
99-E. G.
100-M. Ş. M.
101-R. B.
102-Ç. Ş.
103-C. B.
104-Y. S.
105-F. K.
106-O. G. D.
107-L. S.
108-L. K.
109-M. H. K.
110-K. Ö.
111-N. A.
112-A. Ç.
113-Ş. Ç.
114-E. Y.
115-N. S.
116-M. Y.
117-N. G.
118-L. T.
119-M. A.
120-Ş. K.
121-R. K.
122-U. A.
123-F. S.
124-M. M. Y.
125-Ş. A.
126-Ş. G.
127-B. K.
128-M. G.
129-A. T.
130-H. C.
131-H. P.
132-C. Y.
133-Y. S. A.
134-H. A.
135-B. A.
OLAY
: Ankara İl Jandarma Komutanlığı tarafından, Ankara İlinde sahtecilikle uğraşan organize suç
örgütü kurulduğunun öğrenilmesi üzerine yapılan çalışma sonucunda, 2004-2007 yılları arasında, suç işlemek için
kurulan örgütün, üyeleri ve aracıları vasıtasıyla Türkiye’nin değişik bölgelerinde askerlik dönemi gelmiş veya bakaya
durumuna düşmüş yükümlülerin tespit edilerek, haklarında askerlikten kurtulmak için sahte askerliğe elverişli değildir
345
raporu düzenlediği, karşılığında para aldığının anlaşılması üzerine, örgütün bireyleri ve faaliyetlerinin, suç delillerinin
tespiti amacıyla soruşturma kararı verildiği, soruşturma sonucunda, suç işlemek için kurulan örgütün yöneticisi ve üyesi
durumunda bulunan ve asker olan şahıslar nedeniyle Askeri Ceza Kanununda düzenlenen “askerlikten kurtulmak için
hile yapmak” suçuna ilişkin kısmın asker olan şahıslarla birlikte işlenmesi nedeniyle 353 sayılı Kanun’un 12. maddesi
gereğince soruşturma evrakının ayrılmasına ve görevsizlik kararı ile Genelkurmay Başkanlığı Askeri Savcılığı’na
gönderilmesine karar verildikten sonra, Etimesgut Askeri Hastanesi Baştabipliği emrinde görevli sanık Hv. Sağ. Bçvş.
A. D.’ın örgütün kurucusu ve yöneticisi konumunda olduğu, örgüt üyesi ve aracıları konumunda bulunan sanıkların
getirmiş olduğu yükümlüler ile bizzat başvuran yükümlülerin almış oldukları sevk evrakları üzerine Etimesgut Askeri
Hastanesi’nin programına uygun şekilde bulundurdukları bilgisayar programları aracılığı ile Ankara Ulus semtinde
bulunan bir otelin kiralamış olduğu odasında sahte raporları düzenleyerek sanıklara verdiği, karşılığında değişik
miktarlarda para aldığı, Etimesgut Askeri Hastanesi Baştabipliği Sağlık Kurulunda görevli sanık sivil memur L. Ö.’ın
örgütün kurucularından ve yöneticilerinden olduğu, örgüt lideri sanık A. ile ortak olarak çalıştığı ve örgütün hastane
aşamasındaki işlemleri takip ettiği, verilen sahte raporlar üzerine şubelerden gelen rapor teyit belgelerini takip ederek,
evrak düzenleyip, hastane baştabibine imzalatarak şubelerine gönderip rapor içeriklerinin doğru olduğu kanaatini
uyandırdığı, bir kısmını da kendisinin düzenleyerek imzaladığı, Ankara Askerlik Dairesi Başkanlığı emrinde görevli
iken 2005 yılında emekli olan sanık Mly. Kd. Bçvş. B. A., Mili Savunma Bakanlığı İç Tedarik Daire Başkanlığı emrinde
görevli sanık sivil memur M. Ö., Ankara Askerlik Dairesi Yenimahalle Askerlik Şubesi Başkanlığı emrinde görevli
sanık sivil memur Y. Ş., Genelkurmay Merkez Daire Başkanlığı emrinde görevli sanık sivil memur Y. D., Genelkurmay
Başkanlığı Askeri Mahkemesi emrinde görevli sanık sivil memur M. Ö., sivil kişi sanıklar T. G., M. Ö., İ. B., O. D., T.
D., A. A., R. Ö., İ. E. E., S. E., A. E., G. A., S. Ç., V. Ç., B. D., S. D. İ.’in askerlik çağı gelmiş, yoklama kaçağı veya
bakaya kalmış yükümlüler ile temasa geçerek askerlik şubelerinden Etimesgut Askeri Hastanesi’ne sevk almalarını
sağladığı, alınan sevkler uyarınca örgüt aracılığı ile sahte rapor düzenleyerek yükümlülere teslim ettiği veya askerlik
şubelerine gönderdikleri, Burdur Askerlik Şube Başkanlığı emrinde görevli iken emekli Per. Kd. Bçvş. K. S.’ün örgüt
kurucularından İ. B. ile irtibatının bulunduğu, sahte rapor alınması hususunda aracılık yaptığı, sivil kişi sanıklar H. Ş.,
M. B., M. Y., N. Y., H. İ. A., V. K., S. K., E. S., A. S., M. A., S. A., S. G., H. A., M. T., H. Ö., M. Ü., A. A., Ç. U., M.
Ç., E. A., F. T., E. Ç., E. K., B. Ö., M. Y., V. A., S. Y., K. K. K., A. N. Ö., İ. Ş. P., A. E., A. Ç., H. Ö. S., İ. A., A. A., M.
F. B., F. M. T., V. K., H. S., M. E. K., A. K. Ç., S. T., İ. S., E. E., M. Ö., R. S., L. A., G. K., E. A., İ. E., S. Ş. G., E.
G., B. M. S., M. T., Ş. Ç., S. Ş., M. G., A. O. A., E. K., A. G. Ö., E. M., M. U., S. D., B. H., Ş. B., K. Ö., N. S., Y. K., S.
Ö., İ. M. G., Y. Ç., M. A. A., M. B., A. T. D., A. Ü., E. A., A. Ç., S. D. D., İ. Y., R. K., M. K., A. Ü., M. A. B., A. A.,
N. O., F. A., Ü. G., M. S. B., E. Ö., T. D., N. S., E. K., N. C., M. A., C. Ö., N. D., B. S., B. Y., H. S., D. K., A. B.,
İ. H. K., T. Y., F. H., C. D., S. K., K. D., A. E., İ. Ü., A. T., K. H., V. C., Z. S., M. Y., G. P., E. Y., N. A., L. H., İ. E.,
M. G., E. G., M. Ş. M., R. B., Ç. Ş., C. B,, Y. S., M. A., F. K., O. G., L. S., L. K., M. H. K., K. Ö., N. A., A. Ç., Ş. Ç., E.
Y., N. S., M. Y., N. G., L. T., M. A., Ş. K., R. K., U. A., F. S., M. M. Y., Ş. A., Ş. G., B. K., M. G., A. T., H. C., H. P.,
C. Y., Y. S. A., H. A., B. A.’ın örgüt aracılığı ile sahte resmi evrak düzenlettirdiği ve düzenlenen sahte resmi evrağı
şubesine ibraz ederek kullanmak suretiyle sahte resmi evrak düzenlemek ve kullanmak suçunu işledikleri ileri sürülerek,
sanıklar A. D. ile L. Ö.’ın eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220/1,53,63,204-1,765 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 342/1,80,6136 sayılı Yasa’nın 12/4,13/1,15/1-2. maddeleri, sanıklar B. A., T. G., M. Ö., İ. B., O. D., M. Ö.,
T. D., A. A., R. Ö., İ. E. E., S. E., K. S., Y. Ş., Y. D., A. E., G. A., S. Ç., V. Ç., B. D., S. D. İ. ve M. Ö.’nın eylemlerine
uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220/2,53,63,204/1,765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 64/1,342/1. maddeleri,
diğer sivil kişi sanıkların eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 204/1, bazı sanıklar hakkında suç tarihi
itibariyle 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 342/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Ankara Cumhuriyet
Başsavcılığı’nın 8.11.2007 gün ve E:2007/39968, K: 2007/1812 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
ANKARA 6. AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 6.2.2008 gün ve E: 2008/9, K: 2008/19 sayı ile bir kısım sanıklar
hakkında 6136 sayılı Yasa’ya muhalefet etmek, örgüt kurucusu olmak, örgüte üye olmak suçlarından açılan kamu
davasının bu dosyadan tefriki ile ayrı bir esasa kaydının yapılarak yargılamanın bu esas üzerinden yürütülmesine karar
verdikten sonra, resmi belgede sahtecilik ve sahte evrakı kullanmak suçları nedeniyle açılan kamu davasında,
sanıklardan bir kısmının asker kişi olduğu, sanıklar hakkında Askeri Ceza Kanunu’nun 81. maddesi yönünden
soruşturmanın askeri savcılıkta yürütüldüğünün anlaşıldığı, bu durumda askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun
unsuru sayılan sahte evrak düzenlemek, kullanmak suçlarının birlikte değerlendirilmesinin gerekli olduğu, 353 sayılı
Yasa’nın 12 ve 13. maddeleri de nazara alınarak sanıklara yüklenen eylemlerin müştereken işlenip işlenmediği, evrakta
sahtekarlık suçunun askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun unsuru olup olmadığının aynı mahkemede ve
sanıklardan bir kısmı asker kişi olduğundan askeri yargı yerinde değerlendirilmesi gerektiği açıklanarak yargılamanın
askeri yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın bir kısım sanıklar tarafından temyiz
edilmesi üzerine, Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nce hükmün onanmasına karar verilmiş, bu şekilde kesinleşen karar ve dava
dosyası, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
HAVA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 23.7.2008 gün ve E:2008/363, K:2008/222
sayıyla; her ne kadar sahte evrakın kullanılarak askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçu işlendiğinde sahte evrak bu
suçun unsuru gibi görünse de, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda evrakta sahtecilik suçunun başlı başına bağımsız bir
346
suç olarak düzenlenmiş olması, bu suçtan ayrıca ceza tayininin gerekmesi, delillerinin değerlendirilmesi sırasında sahte
evrakın düzenleniş şekline göre Askeri Ceza Kanunu’nun 81. maddesinde unsur olarak görülen sahtecilik ile Türk Ceza
Kanunu’nun 204. maddesindeki sahteciliğin nitelik olarak birbirinden farklı olması karşısında, Askeri Mahkemece
sahteciliğin Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi anlamında nitelendirilmesine gerek olmadığı, dolayısıyla bu halde de
bağlı suçlardan bahsedilemeyeceği değerlendirilerek isnat edilen sahte resmi evrak düzenlemek ve kullanmak suçunun
askeri bir suç olmaması, askeri mahalde işlenmemesi, sivil ve asker kişilerin birlikte işlemiş olduğunun ileri sürülmesi
nedeniyle sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, verilen karar
sanıklar, B. A., O. D., A. A., R. Ö., İ. E. E., K. S., Y. D., A. E., S. Ş., S. D. İ., M. Ö., F. H., A. T. D., F. T., S. G., Ç. U.,
A. A., V. K., N. Y., A. B., M. T., A. K. Ç., İ. M. G., M. Ö., G. P., M. G., E. K., R. K., A. Ü., M. Y., M. A., M. Y., H. İ.
A., L. Ö., T. G., V. Ç., B. Ö., E. G., F. M. T., M. B., S. Ö., V. A. ve Y. K. tarafından temyiz edilmiş, kararı temyiz
etmeyen diğer sanıklar açısından verilen görevsizlik kararı kesinleşmiş, dava dosyası aynı Mahkemece, Mahkememize
gönderilmiştir.
Mahkememize gönderilen dava dosyasında, Mahkememizce, 11.5.2009 gün ve E:2009/16, K:2009/16 sayı ile,
askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı, bu hilenin resmi evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği iddiası ile açılan kamu
davasında, askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların birlikte
değerlendirilmesi ile yapılabileceği ve davanın buna göre çözümlenebileceği açıklanarak, askeri yargı yerince verilen
görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.
HAVA KUVVETLERİ KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 14.1.2011 gün ve E:2011/18 sayıyla, Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. ve T.C. Anayasası’nın 145. madde-sinde yapılan değişiklikler nedeniyle artık sivil kişi
sanıkların askeri mahkemede yargılanmalarının mümkün olmadığı, bu nedenle sivil kişi sanıkları yargılama görevinin
adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle bu sanıklar açısından, görevli yargı yerinin belirlenmesi için 2247 sayılı
Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş ve İşleyişi Hakkında Kanun’un 19. maddesi uyarınca Uyuşmazlık Mahkemesi’ne
başvurulmasına ve davanın incelenmesinin Uyuşmazlık Mahkemesi’nin karar vermesine değin ertelenmesine karar
vermiş, dava dosyası, aynı Mahkemece, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Ersun ÇETİN, Levent BİLGİ’nin,
katılımlarıyla yapılan 07.02.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Görev kuralları kamu düzenine ilişkin olduğundan, görev konusunda taraflar için bir
müktesep hak doğurmayacağı, bu nedenle, yeni bir yasayla kabul edilen görev kurallarının geçmişe de etkili olacağı ve
yargılamanın her evresinde göz önünde bulundurulacağı bilinen bir genel hukuk ilkesidir.
Askeri yargı yerince 14.1.2011 gün ve E: 2011/18 sayı ile 2247 sayılı Yasa’nın 19. maddesindeki “Adli, idari,
askeri yargı mercilerinden birisinin kesin veya kesinleşmiş görevsizlik kararı üzerine kendisine gelen bir davayı
incelemeye başlayan veya incelemekte olan bir yargı mercii davada görevsizlik kararı veren merciin görevli olduğu
kanısına varırsa, gerekçeli bir karar ile görevli merciin belirtilmesi için Uyuşmazlık Mahkemesine başvurur ve elindeki
işin incelenmesini Uyuşmazlık Mahkemesinin karar vermesine değin erteler” hükmüne göre, görevli mahkemenin tayini
hususunda, daha önce Mahkememizce karar verildiği halde, yeniden başvuruda bulunulduğu anlaşılmıştır.
Somut olayda, Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nce, 6.2.2008 gün ve E:2008/9, K:2008/19 sayı ile görevsizlik
kararı verildikten sonra, Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce de 23.7.2008 gün ve E:2008/363,
K:2008/222 sayı ile görevsizlik kararı verilmesi üzerine Mahkememizce, gönderilen dava dosyasının incelenmesi
sonucunda 11.5.2009 gün ve E:2009/16, K:2009/16 sayı ile askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı ve bu hilenin resmi
evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği iddiası ile açılan kamu davasında, askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun
oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların birlikte değerlendirilmesi ile yapılabileceği ve davanın buna göre
çözümlenebileceği açıklanarak askeri yargı yerince verilen görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verilmiş ise de,
görev kurallarına ilişkin Anayasa’nın 145 ve Ceza Muhakemesi Kanun’unun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasındaki
düzenlemeler karşısında, görev uyuşmazlığının çözüme kavuşturulması amacıyla yeniden değerlendirilme yapılması
gerektiği anlaşıldığından, askeri yargı yerince yapılan başvurunun kabulü ile görev uyuşmazlığının esasının
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözü-münde adli yargı
yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın adli yargı, Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Hüseyin
KORKUSUZ’un davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dosyanın incelenmesinde, resmi belgede sahtecilik ve sahte evrakı kullanmak suçlarından yüz seksen bir sanık
hakkında açılan kamu davasında, Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nce, eylemlerin Askeri Ceza Kanunu’nun 81.
maddesi kapsamında değerlendirilmesi ve bu nedenle askeri yargı yerinde görülmesi gerektiği açıklanarak görevsizlik
kararı verildiği, askeri yargı yerince de eylemlerin Türk Ceza Kanunu’nda düzenlendiği, 353 sayılı Yasa’nın 12.
maddesi uyarınca yargılamanın adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmesi üzerine, kararı
temyiz etmeyen sanıklar açısından görevsizlik kararının kesinleşmiş olması nedeniyle Mahkememize gönderilen dava
347
dosyasında, Mahkememizce, 11.5.2009 gün ve E:2009/16, K:2009/16 sayı ile askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı
ve bu hilenin resmi evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği iddiası ile açılan kamu davasında, askerlikten kurtulmak için
hile yapmak suçunun oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların birlikte değerlendirilmesi ile yapılabileceği ve davanın
buna göre çözümlenebileceği açıklanarak askeri yargı yerince verilen görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verildiği,
bu karardan sonra, Anayasa ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yapılan değişiklikler nedeniyle askeri yargı yerince
Mahkememize görevli yargı yerinin belirlenmesi için başvuruda bulunulduğu anlaşılmıştır.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri
mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler"
Aynı Yasa’nın 5530 sayılı Yasa’nın 4. maddesi ile değiştirilen “Barış zamanında sivil kişilerin Askeri Ceza
Kanununa tabi suçlarında yargılama mercii” başlığı altında yeniden düzenlenen 13. maddesinde, Askeri Ceza
Kanunu’nun 55, 56, 57, 58, 59, 61, 63, 64, 75, 79, 80, 81, 93, 94, 95, 114 ve 131. maddelerinde yazılı suçların, askeri
mahkemelerin yargı yetkisine tabi olmayan sivil kişiler tarafından barış zamanında işlenmesi halinde, bu kişilerin
yargılanmalarının adli yargı mahkemeleri tarafından, Askeri Ceza Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle yapılacağı
“Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde de "Askeri mahkemelere ve adliye mahkemelerine
tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suç ise
sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı olmayan bir suç ise adliye
mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Somut olayda, askerlikten kurtulmak için hile yapıldığı, bu hilenin resmi evrak düzenlenerek gerçekleştirildiği
iddiası ile asker ve sivil kişi sanıklar hakkında müştereken işledikleri ileri sürülerek kamu davası açılmıştır.
Önceki kararımızda askerlikten kurtulmak için hile yapmak suçunun oluşup oluşmadığı tartışmasının iddiaların
birlikte değerlendirilmesi ile yapılabileceği gerekçesine yer verilmiş ise de, 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve
Yargılama Usulü Kanunu’nun asker olmayan (sivil) kişilerin askeri mahkemelerde yargılanma koşullarını belirleyen
maddeleri ile önceki kararımızdan sonra yürürlüğe giren Anayasa’nın 145. maddesinin ikinci fıkrası ve Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesinin ikinci fıkrası gözetilerek yeniden değerlendirme yapılması gerekmiştir.
Şöyleki:
12.9.2010 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilip, 23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 5982 sayılı Yasa’nın 15. maddesi ile değişik Anayasa’nın 145. Maddesinde, “Askeri
yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen
askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait
davalara bakmakla görevlidir. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar
her halde adliye mahkemelerinde görülür.
Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz” ;
9.7.2009 gün ve 27283 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5918 sayılı “Türk Ceza Kanunu ile
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 6. maddesi ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun
3. maddesine eklenen ikinci fıkrasında “Barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer
kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde
işlemesi durumunda asker olmayan kişilerin soruşturmaları Cumhuriyet savcıları, kovuşturmaları adli yargı mahkemeleri
tarafından yapılır” denilmiştir.
Bu düzenlemeler gözetildiğinde:
Özel kanun niteliğindeki Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 12. maddesinde
öngörülen asker ve sivil ayrımını etkiler nitelikte olan Anayasa’nın 145. maddesinin ikinci fıkrası ile Ceza Muhakemesi
Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci fıkrasındaki düzenlemeler nedeniyle, barış zamanında sivil kişilerin Askeri
Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri mahkemelerin yargı yetkisine tabii bir suçu tek başına veya asker
kişilerle iştirak halinde işlemeleri durumunda adli yargı yerinde yargılanacakları sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, askeri yargı yerince yapılan başvurunun kabulü ile davanın adli yargı yerinde görülmesi ve
Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Ankara 6. Ağır Ceza
Mahkemesi’nin 6.2.2008 gün ve E:2008/9, K:2008/19 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
07.02.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/9
348
KARAR NO : 2011/9
KARAR TR : 07.03.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : 5275 sayılı Yasa’nın 98. maddesi uyarınca lehe olan hükümlerin uygulanmasına yönelik davanın daha
önce hüküm veren ASKERİ YARGI yerinde görülmesi gerektiği hk.
KARAR
Davacı :K.H.
Sanık :T. K.
O L A Y:İzmir/Gaziemir Hv. Snf. Ok. ve Tek. Eğt. Mrk. Komutanlığı emrinde görevli sanık Hv. Lv. Er T. K.’nin
21.9.2005 günü, kullanmak maksadıyla uyuşturucu madde bulundurmak suçunu işlediği ileri sürülerek, eylemine uyan
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 191/1. maddesi uyarınca cezalandırılması istemiyle açılan kamu davasında, Hava
Eğitim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce, yüklenen suçun sübut bulduğu gerekçesiyle, sanığın 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 191/1,2,3,4,5. maddesi uyarınca cezalandırılmasına karar verilmiş, verilen karar 23.3.2006 tarihinde
kesinleşmiştir.
Hükmün infazı sırasında, Hava Eğitim Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, hükümlü hakkında 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu’nun 191/1,2,3,4,5,6 ve 7. maddelerinde lehe hükümler getirildiğinden aynı Kanun’un 7. maddesi
gereğince lehe kanun değerlendirilmesi yapılarak karar verilmesi istenmiştir.
HAVA EĞİTİM KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 25.3.2008 gün ve E:2008/308, K:2008/117 sayıyla;
sanığa yüklenen eylemin askeri suç olmadığı, askeri bir suça bağlı bulunmadığı, sanığın terhis edildiği açıklanarak, sanık
hakkında lehe kanun hükümlerinin uygulanmasına ilişkin değerlendirmenin görevli ve yetkili adli mahkeme tarafından
yapılmasının hukuka ve mevzuata uygun olacağı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar
kesinleşerek, dava dosyası, Menderes Sulh Ceza Mahkemesi’ne gönderilmiştir.
MENDERES SULH CEZA MAHKEMESİ: 8.4.2009 gün ve E:2008/206, K:2009/153 sayıyla; 5237 sayılı Türk
Ceza Kanunu’nun 191. maddesinde yapılan değişikliğin, askeri yargı yerince verilen kararın kesinleştiği tarihten sonra
olması ve hükmün kesinleşmesinden sonra infaz ile ilgili kararların 5275 sayılı Kanun’un 98/1. maddesi uyarınca hükmü
veren mahkeme tarafından değerlendirileceği, bu nedenle görevli mahkemenin askeri yargı yeri olduğu gerekçesiyle
görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmeyerek kesinleşmesi üzerine, dava dosyası, kendisine gelmekle Yargıtay
Cumhuriyet Başsavcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Bilgin AK, Y. Sezai KARAA, Turgut SÖNMEZ’in,
katılımlarıyla yapılan 07.03.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, askeri ve adli yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözü-münde askeri yargı
yerinin görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ’ın askeri yargı,
Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Yalçın
DİLSİZOĞLU’nun davanın çözümünün askeri yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dosyanın incelenmesinden, sanık T. K.’nin, Hava Eğitim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nce yapılan yargılaması
sonucunda, 5237 sayılı Yasa’nın 191/1,62 ve 51. maddeleri uyarınca sonuçta on ay hapis cezası ile cezalandırılmasına,
191. maddenin 2,3,4 ve 5. fıkraları uyarınca tedavi altına aldırılmasına, tedavi süresi sonunda bir yıl süre ile denetim
altında serbest bırakılmasına, sanıkla ilgilenmek üzere uzman bir rehber görevlendirilerek denetimli serbestlik süresince
üçer aylık süreler halinde rapor düzenlenerek mahkemeye gönderilmesine karar verildiği, kararın 23.3.2006 tarihinde
kesinleştiği, Hava Eğitim Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca 12.3.2008 gün ve 2006/448 İlm. sayılı yazı ile, 5237 sayılı
Yasa’nın 191/1,2,3,4,5,6 ve 7. maddelerinde lehe hükümler getirildiğinden lehe kanun değerlendirilmesi yapılarak karar
verilmesinin istendiği anlaşılmıştır.
5271 sayılı Yasa’nın 5560 sayılı Yasa’yla değişik 231. maddesinin 5. fıkrasında da, “Sanığa yüklenen suçtan
dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise;
mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Uzlaşmaya ilişkin hükümler saklıdır. Hükmün
açıklanmasının geri bırakılması, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukuki sonuç doğurmamasını ifade eder”
denilmektedir.
Ceza Hukuku ilkelerine göre, suçtan sonra yürürlüğe giren fail lehine yasa, hükümde ve infaz aşamasında dikkate
alınmalıdır. Bu duruma ilişkin hükümler 5252 sayılı Yasa’nın 9. ve 5275 sayılı Yasa’nın 98 ve devamı maddelerinde
349
düzenlenmiştir.
5252 sayılı “Türk Ceza Kanununun Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun”un, “Lehe olan hükümlerin
uygulanmasında usul” başlığı altında düzenlenen 9. maddesinde:
“(1) 1 Haziran 2005 tarihinden önce kesinleşmiş hükümlerle ilgili olarak, Türk Ceza Kanununun lehe olan
hükümlerinin derhal uygulanabileceği hallerde, duruşma yapılmaksızın da karar verilebilir.
(2) Birinci fıkra hükmü, 1 Haziran 2005 tarihinden önce verilip de Yargıtay tarafından lehe olan hükümlerin
uygulanması hususunda değerlendirme yapılması gerektiği gerekçesiyle bozularak mahkemesine gönderilen hükümler
hakkında da uygulanır.
(3) Lehe olan hüküm, önceki ve sonraki kanunların ilgili bütün hükümleri olaya uygulanarak, ortaya çıkan
sonuçların birbirleriyle karşılaştırılması suretiyle belirlenir”;
5275 sayılı “Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun”un, “ Mahkûmiyet hükmünün yorumunda
veya çektirilecek cezanın hesabında duraksama” başlığı altında düzenlenen 98. maddesinde:
“Mahkûmiyet hükmünün yorumunda veya çektirilecek cezanın hesabında duraksama olursa, cezanın kısmen veya
tamamen yerine getirilip getirilemeyeceği ileri sürülür ya da sonradan yürürlüğe giren kanun, hükümlünün lehinde
olursa, duraksamanın giderilmesi veya yerine getirilecek cezanın belirlenmesi için hükmü veren mahkemeden karar
hükmü yer almıştır.
Açıklanan genel düzenlemeler dışında ayrıca 5728 sayılı Yasa’nın Geçici 1. maddesinde de, “Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihte Yargıtay ilgili ceza dairesinde bulunan dosyalar hakkında bu Kanunun lehe hükümlerinin derhal
uygulanabileceği hallerde, usule aykırılık bulunmadığı takdirde, dosya esastan incelenmek, acele işlerden sayılmak ve
Türk Ceza Kanununun 7 nci maddesi dikkate alınmak suretiyle karar verilir.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten önce kesinleşmiş ve infaz edilmekte olan mahkumiyet kararları hakkında, lehe
kanun hükümleri, hükmü veren mahkemece 13.12.2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı
Hakkında Kanunun 98 ila 101 inci maddeleri dikkate alınmak ve dosya üzerinden incelenmek suretiyle belirlenir.
Ancak, hükmün konusunun herhangi bir inceleme, araştırma, delil tartışması ve takdir hakkının kullanılmasını
gerektirmesi halinde inceleme, duruşma açılmak suretiyle yapılabilir.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce kesin hükümle sonuçlanmış olan davalarda lehe hükmün belirlenmesi
ve uygulanması amacıyla, yapılan yargılama bakımından dava zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
İşbu Kanun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle kesinleşmemiş olmakla beraber hükme bağlanmış olan dosyalarda
uzlaşma kapsamının genişlediğinden bahisle bozma kararı verilemez”. denilmektedir.
12.9.2010 tarihinde yapılan halkoylaması sonucu kabul edilip, 23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 5982 sayılı Yasa’nın 15. maddesi ile değişik Anayasa’nın 145. Maddesinde, “Askeri
yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen
askeri suçlar ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait
davalara bakmakla görevlidir. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar
her halde adliye mahkemelerinde görülür” hükmü yer almaktadır.
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun 13.10.1996 gün ve 22786 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanan 4191 sayılı Yasa’yla değişik 17. maddesinde; “Askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren
ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak suçun
askeri bir suç olmaması askeri bir suça bağlı bulunmaması ve sanık hakkında kamu davası açılmamış olması halinde
askeri mahkemenin görevi sona erer” denilmekte iken, maddenin "... ve sanık hakkında kamu davası açılmamış
olması ..." tümcesi Anayasa Mahkemesi'nin 11.3.2000 gün ve 23990 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1.7.1998 gün ve
E:1996/74, K:1998/45 sayılı kararı ile iptal edilmiştir.
Buna göre, askeri mahkemelerde yargılanmayı gerektiren ilginin kesilmesi, daha önce işlenen suçlara ait davalara
bu mahkemelerin bakma görevini değiştirmez. Ancak yüklenen suçun askeri bir suç olmaması, askeri bir suça bağlı
bulunmaması halinde, askeri mahkemenin görevinin sona ereceği açıktır. İptal kararı nedeniyle, sanık hakkında kamu
davasının açılmış olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Somut olayda, askeri yargı yerince verilen görevsizlik kararında, sanığa yüklenen eylemin askeri suç olmadığı,
askeri bir suça bağlı bulunmadığı, sanığın terhis edildiği açıklanarak, sanık hakkında lehe kanun hükümlerinin
uygulanmasına ilişkin değerlendirmenin görevli ve yetkili adli mahkeme tarafından yapılmasının hukuka ve mevzuata
uygun olacağı belirtilerek görevin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesine yer verilmiş ise de, lehe kanun hükümlerinin
saptanması ve uygulama koşullarının bulunup bulunmadığının belirlenmesine yönelik yargılama faaliyetinin, belirlenen
amaçlarla sınırlı ve kendine özgü bir yargılama niteliğinde olduğu, hüküm aşamasında görevli olan mahkemenin, lehe
kanun uygulaması nedeniyle hükmün uyarlanmasına ilişkin tali dava sırasında da görevini sürdürdüğü sonucuna
Açıklanan nedenlerle, davanın askeri yargı yerinde görülmesi ve Hava Eğitim Komutanlığı Askeri Mahkemesi’nin
görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
350
SONUÇ: Davanın çözümünde ASKERİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Hava Eğitim Komutanlığı
Askeri Mahkemesi’nin 25.3.2008 gün ve E:2008/308, K:2008/117 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ
KALDIRILMASINA, 07.03.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/11
KARAR NO : 2011/11
KARAR TR : 02.05.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : 2247 sayılı Yasa’nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa'nın 27. maddesi
uyarınca yöntemine uygun bulunmayan BAŞVURUNUN REDDİNE karar verilmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı : K.H.
Sanıklar : 1- E. S.
2- K. Ö.
OLAY
: Sivas 5. P. Eğt. Tug. P. Er Eğt. Tb. 4. P. Er Bl. Komutanlığı emrinde görevli sanıklar P. Er E. S.
ile K. Ö.’ın, 21.6.2009 günü, yemekhanenin önünde tartışmaya başladıkları, tartışmanın kavgaya dönüştüğü ve etrafta
bulunan kişiler tarafından ayırıldıkları, sanıklardan K.Ö. 18.30 - 20.30 saatleri arasında 8 nolu kulede nöbet tutarken,
hazır kıt’ada görevli olmasından yararlanarak silahlıktan silahını ve piyade tüfeği şarjörünü alan E. S.’nın 8 nolu nöbet
kulübesine giderek K. Ö.’a “çık dışarı lan, çık ortaya nerdesin” şeklinde bağırdığı, havaya bir el ateş ettiği ve olay yerine
gelen ani müdahale mangasına teslim olduğu, K. Ö.’ın ise elindeki silahı almak isteyen ani müdahale mangasında
görevli P. Er E. A.’ı kurma kolunu çektiği silahını doğrultarak “yaklaşma seni vururum” şeklinde tehdit ettiği, böylece,
sanıklardan E. S.’nın silahla tehdit, K. Ö.’ın görevi yaptırmamak için silahla direnme suçlarını işledikleri ileri sürülerek,
eylemlerine uyan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 106/2-a, 265/1,4. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle
5. Piyade Eğitim Tugay Komutanlığı Askeri Savcılığı’nın 15.7.2009 gün ve E: 2009/461, K:2009/323 sayılı
iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
5. PİYADE EĞİTİM TUGAY KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 30.12.2009 gün ve E: 2009/643,
K:2009/646 sayıyla, sanıklara yüklenen suçun askeri suç olmaması, askeri bir suça bağlı bulunmaması ve yargılama
aşamasında terhis edilmiş olmaları nedeniyle sanıkları yargılama görevinin adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle
görevsizlik kararı vermiş, temyiz edilmeyen karar kesinleşerek, dava dosyası, Sivas 1. Asliye Ceza Mahkemesi’ne
gönderilmiştir.
SİVAS 1. ASLİYE CEZA MAHKEMESİ: 25.1.2011 gün ve E:2010/583, K:2011/73 sayıyla, sanıklara yüklenen
eylemlerin Askeri Ceza Kanunu’nun 106. maddesi karşısında, 82,85 ve 90. maddelerinde düzenlenen suçları
oluşturduğu, eylemlerin askeri mahalde gerçekleştiği açıklanarak, yargılama görevinin askeri yargı yerine ait olduğu
gerekçesiyle itiraz yolu açık olmak üzere görevsizlik kararı vermiş, dava dosyası, Sivas Cumhuriyet Başsavcılığı’nca,
Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Y Sezai KARAA, Levent
BİLGİ’nin, katılımlarıyla yapılan 02.05.2011 günlü toplantısında, Raportör-Hâkim G. Fatma BÜYÜKEREN’in,
başvurunun reddi yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ ile Askeri Yargıtay Başsavcı Yardımcısı Nalan CANBAY’ın, başvurunun
reddine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
Dosyanın incelenmesinde, adli yargı yerince verilen görevsizlik kararının itiraz yolu açık olmak üzere verildiği
anlaşılmıştır.
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 34. maddesi 2. fıkrasında, “Kararlarda, başvurulabilecek kanun yolu,
süresi, mercii ve şekilleri belirtilir” denilmiş, 223. maddesinin 10. fıkrasında, “Adli yargı dışındaki bir yargı merciine
yönelik görevsizlik kararı kanun yolu bakımından hüküm sayılır” düzenlemesi yer almıştır.
2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş Ve İşleyişi Hakkında Kanun’un “Olumsuz görev uyuşmazlığı”
başlığı altında düzenlenen 14. maddesinde, “Olumsuz görev uyuşmazlığının bulunduğunun ileri sürülebilmesi için adli,
idari veya askeri yargı mercilerinden en az ikisinin tarafları, konusu ve sebebi aynı olan davada kendilerini görevsiz
görmeleri ve bu yolda verdikleri kararların kesin veya kesinleşmiş olması gerekir” denilmektedir.
Uyuşmazlığın incelenebilmesi için, 2247 sayılı Yasa’nın 1 ve 14. maddeleri uyarınca, yargı yerlerince verilen
kararların kesin veya kesinleşmiş olması gerekmektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri dışında ayrıca, Yargıtay
İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu'nun 9.12.1931 gün ve E:1931/12, K:1931/48 sayılı kararında da belirtildiği gibi yargı
yolunu değiştirmeye yönelik görevsizlik kararlarının temyize tabi oldukları kuşkusuzdur. Böylece, başvuracağı kanun
351
yolu, süresi, mercii yasaya uygun olarak gösterilmeyen kararın kesinleşmesinden söz edilmesine olanak yoktur. Bu
nedenle, sanıklara yukarıda açıklanan haklarını belirtir nitelikte tebligat yapılarak temyiz süresinin beklenmesi,
görevsizlik kararı kesinleştikten sonra dosyanın Mahkememize gönderilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, Sivas 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nce verilen görevsizlik kararının kesinleşmemiş olması
nedeniyle, 2247 sayılı Yasa'nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından, aynı Yasa'nın 27. maddesi
uyarınca yöntemine uygun bulunmayan başvurunun reddine karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ : 2247 sayılı Yasa'nın 1 ve 14. maddesinde belirtilen koşullar oluşmadığından aynı Yasa'nın 27. maddesi
uyarınca yöntemine uygun bulunmayan BAŞVURUNUN REDDİNE, 02.05.2011 günü OYBİRLİĞİ İLE KESİN
OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO
: 2011/12
KARAR NO : 2011/12
KARAR TR : 02.05.2011
(Ceza Bölümü)
Ö Z E T : Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak suçu nedeniyle asker ve sivil kişi sanıklar hakkında
açılan kamu davasının ADLİ YARGI yerinde görülmesinin gerektiği hk.
KARAR
Davacı :K.H.
Maktül : M. Z. K.
Katılanlar
: 1- M. K.
2- H. K.
3- S. Y.
Sanıklar
: 1-A. K.
2-Ö. İ.
3-V. A.
OLAY
:Hakkari İl Jandarma Alay Komutanlığı İstihbarat Şube Müdürlüğünde görevli sanıklar J. Bçvş. A.
K. ile J. Bçvş. Ö. İ.’in, 9.11.2005 tarihinden itibaren Yüksekova ve Şemdinli İlçeleri bölgesinde bulunan örgüt
mensupları hakkında bilgi elde etmek, istihbari ve operasyonel faaliyetlerde bulunmak amacıyla görevlendirildiği,
Şemdinli İlçesi Özipek Pasajında bulunan Umut Kitapevini işleten S. Y.’ın PKK terör örgütünün Şemdinli İlçesi
kırsalında faaliyet gösteren örgüt mensupları ile irtibatlı olduğu, örgüt mensuplarına malzeme temin ettiği, yardım ve
yataklık yaptığı, eylem yapılacak yerler ile ilgili bilgi verdiği, bölgede bulunan örgüt mensuplarının ailelerine yardımcı
olduğu, DEHAP ile ilgili bütün faaliyetlerde ön planda olduğu, olay tarihinden önce kurulan Demokratik Toplum
Hareketinin Şemdinli’deki kurucu üyeleri arasında yer aldığı, bazı bombalama olaylarına karıştığı şeklinde hakkında
teknik takip ve istihbarat bilgilerinin bulunduğu ve Hakkari İl Jandarma Komutanlığı’nca teknik takibe alındığı,
4.11.2005 tarihinde PKK terör örgütü olan Sabri (K) A. K. ile yaptığı telefon görüşmesi sırasında, Almanya’dan bir
paket gönderileceği ve adres olarak Umut Kitapevinin verildiği, bu paketin terör örgütünün dağ kadrosuna
gönderileceğinin değerlendirildiği, S. Y. hakkında istihbari faaliyetler ve çalışma yapmak üzere sanıklar A. K. ile Ö.
İ.’in görevlendirildiği ve istihbari çalışmalar yapılarak bu kişinin ev ve işyeri krokilerinin çizildiği, PKK terör örgütünün
eski bir üyesi olan 2001 yılında çıkarılan JGY:37-8 Haber Elemanlarının Temini, Kullanımı ile Etkinliklerinin Tespiti ve
Kontrolü Yönergesine göre aynı Komutanlık tarafından haber elemanı olarak kullanılan sivil kişi sanık V. A. ile birlikte
asker kişi sanıklar A. K. ve Ö. İ.’in 9.11.2005 tarihinde saat 11.00 sıralarında, Şemdinli İlçesine geldikleri kendi
beyanlarına göre geliş amaçlarının Almanya’dan gelecek olan paket olduğu, aleyhe delillere göre, gerçek amacın
5.8.2005 tarihinde terör örgütü tarafından Şemdinli İlçe Jandarma Komutanlığı Askeri Gazino geçişine bomba
konulması ve beş askerin şehit olması olayı ile 1.11.2005 tarihinde Askeri Gazinonun diğer tarafındaki sokağa park
edilen otomobil içindeki bombanın patlaması sonucu bir askerin kör olması ve birçok kişinin yaralanması olayının
sorumlusu olarak kabul ettikleri S. Y.’a terör örgütünün kullandığı yöntem ile cevap vermek olduğu, sanıkların
araçlarını A. Ö. isimli kişinin dükkanının önüne park ettikleri sanıklardan V. A.’in araçtan inerek Özipek pasajına
girmesinden sonra Umut Kitapevi isimli işyerine iki ayrı el bombası atıldığı, bombalarının patlaması üzerine M. Z.
K.’ın öldüğü, M. K.’ın yaralandığı, olaydan sonra yapılan soruşturma sonucunda, olayın sanıklar tarafından fikir ve irade
birliği içinde gerçekleştirildiği, tüm dosya kapsamına göre kamu görevlileri olan sanıklar A. K. ile Ö. İ.’in Terörle
Mücadele adı altında yola çıkıp bir süre sonra yasaların kendilerine verdiği yetkileri tam bir sorumsuzluk içinde yasa
dışılığı meşru sayıp amaçlarına ulaşmak için her yöntemi uygun yöntem olarak benimseyerek kamu görevlisi olmayan
eski bir PKK üyesi sanık V. A’i de yanlarına alarak tam bir dayanışma ve işbirliği içerisinde hareket edip S. Y. isimli
şahsa zarar vermek veya bu şahsı öldürmek amacıyla olayı gerçekleştirdikleri açıklanıp;
352
“Güvenlik kuvvetlerimizin hangi şartlarda silâh ve şiddet kullanacağı yasalarımızda ve yönetmeliklerimizde detayı
ile açıklanmıştır. PKK veya her hangi bir terör örgütü ile mücadele hukukî yollarla ve gerektiğinde silâh ve şiddet
kullanarak yapılacaktır. Terör örgütleri ile hukukî olmayan bir yöntem ile mücadelede halkın devlete olan güveni
zamanla sarsılabilir. Bu şekilde mücadele yöntemini benimseyen bir takım oluşumlar zamanla devlet kademesinde yer
bulmakta ve yasaların kendilerine tanımadığı yetki ve görevlerle keyfî bir takım eylem ve işlem gerçekleştirmek
suretiyle kamuoyunun devlete karşı olan güvenini ve inancını yitirmesine de neden olabilecektir. Sonuçta devlete karşı
güvenini ve inancını yitiren halkın görev ve yetkinin yasadışı olarak kullanılması sonucu meydana gelen ihlalleri fiilî
olarak protesto ederek sokaklarda gösteriler yapılacak ve kamu düzeni bu şekilde bozulacaktır. Devleti oluşturan
unsurlar halk ve bireydir. Kamu düzeninin bu şekilde bozulması şeklen terörle mücadele eder gibi görünen yasadışı bu
oluşumların eylemleri sonucu gerçekleşecektir. Kamu görevlilerinin yasaya aykırı olarak yaptığı şiddet ve silâh (bomba)
kullanma eylemi açıkladığımız gibi devletin birliğini sağlamaya yönelik bir eylem olmayıp kamu düzeninin
bozulmasına, karmaşaya, güvensizliğe neden olarak devletin birliğini bozmaya yönelik bir eylemdir. Bu bombalama
eylemi ile Şemdinli halkını provake eden bölücü örgüt yandaşlarının halkı yönlendirdiği, özellikle Bayrağımıza ve
Atatürk Büstü’ne saldırıların da gerçekleştiği, gerek ilçede gerekse ülke genelinde tansiyonu yükseltmeyi amaçlayan
terör örgütü ve yandaşlarının pek çok yerde toplumsal çatışma yaratmayı hedefledikleri, devamında güvenlik birimlerini
tahrik etmek suretiyle özellikle son dönemde insan hakları ve kişisel özgürlüklerin geliştirilmeye çalışıldığı ve güvenlik
güçlerimizin bu konularda gerekli hassasiyeti göstermek için çaba harcadığı, bu ortamı bozdurmak ve devletimizi bazı
uluslar arası platformlarda sıkıntıya sokmak eyleminde oldukları, bu şekilde terör örgütü PKK.ya adeta fırsat ve imkân
tanınarak prim verilmiş ve bir takım eylemlerin yapılmasına zemin hazırlanmıştır. Bu bombalama olayına ilgili kurum
ve kuruluşların müdahale etmesi ve gereğinin yapılmasına fırsat tanınmadan, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurum ve
kuruluşlarını hedef alan, mevzuata göre açıkça suç teşkil eden toplumsal eylemlerin ardı ardına işlendiği, bunları
yönlendiren ve büyük ihtimalle terör örgütü PKK.nın uzantısı konumundaki kişilere müdahale edilememesi, bu
konudaki zafiyeti gösterir şekilde yerel bazı kişilerle irtibata girilerek yardım istenilmesi, belli bir alanın tamamen
boşaltılması ve burayı bombalama olayından sonra göstericilerin işgâl etmesi, söz vermelere ve iyi niyetlere bağlı olarak
resmî işlemlerin yapılması gibi bir sürece girilmesi, aslında güvenlik güçlerinin alması gereken bazı tedbirleri
vatandaşların veya Belediye Başkanına bağlı olduğu söylenen bazı kişilerin alması ve bunlardan yarar umulması terör
örgütünün bölgedeki yeni stratejisine yardımcı olmasına katkıda bulunacak bir anlayıştır. Bu olaylar göstermiştir ki
bölgedeki halkın kışkırtılması ve galeyana getirilmesi halinde müdahale etmesi gereken devlet kuruluşları değil
yöredeki politikacıların ve örgütün milis güçlerinin sözleri ve talimatları etkili olacaktır. Bu açıdan açıkladığımız
gerekçelerle 09.11.2005 tarihindeki patlama
olayı ve sonrasında gelişen toplumsal olaylar sonucu ülkenin kamu düzeni ve istikrarı bozulmuştur. Bu
gerekçelerle 09.11.2005 günü Şemdinli’de gerçekleştirilen bomba eylemi devletin birliğini bozmaya yönelik bir
eylemdir. Bu bombalama olayı ve akabinde yaşanan olaylar bir arada değerlendirildiğinde terör örgütü PKK.nın halk
üzerindeki etkinliğinin artmasına, örgütün kısa sürede olayları protesto etmek için binlerce insanı bir araya
toplayabilme gücüne kavuşmuş olması gibi imkânlara zemin hazırlanarak terör örgütünün lehine ve istediği sonuçları
elde etmesine yönelik bir ortam meydana getirilmiştir” denilerek, bu eylemden sonra bölgede meydana gelen olaylar
sonucu ülkenin kamu düzeni ve istikrarının bozulduğu, eylemin devletin birliğini bozmaya yönelik bir eylem olduğu,
böylece, sanıkların devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmaya yönelik eylemde bulunmak, kasten adam öldürmek,
kasten adam öldürmeye teşebbüs etmek ve suç işlemek için anlaşmak suçlarını işledikleri ileri sürülüp, Ceza
Muhakemesi Kanunu’nun 250 ve devamı maddeleri gereğince yargılamalarının yapılarak eylemlerine uyan 5237 sayılı
Türk Ceza Kanunu’nun 302/1,3713 sayılı Kanun’un 5, Türk Ceza Kanunu’nun 302/2. maddesi yollaması ile aynı
Kanun’un 82/1-c,35/1, 316/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmaları istemiyle Van Cumhuriyet Başsavcılığı’nın
3.3.2006 gün ve E: 2006/32, K: 2006/31 sayılı iddianamesiyle kamu davası açılmıştır.
Van 3. Ağır Ceza Mahkemesi, 19.6.2006 gün ve E: 2006/45, K:2006/74 sayılı kararı ile, savunmasını Baroca
görevlendirilen avukat dışında vekalet vermek suretiyle görevlendirdiği avukatının yapmasını istediği için V. A.
hakkında açılan davanın tefrik edilerek 2006/116 sayılı esasa kaydedilerek bu esas üzerinden davaya devamına karar
verdikten sonra, sanıklar A. K. ile Ö. İ.’in olay tarihinde suç örgütünün üyesi PKK itirafçısı sanık V. A.’le normal iştirak
iradesini aşan örgütsel birliktelikle hukuk dışı, keyfi yollarla terörle mücadele etmek olarak kabul edilen amaçla 5237
sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220. maddesi kapsamında oluşturulan silahlı suç örgütünün üyesi olarak ve amaçları
doğrultusunda S. Y.’ı öldürmeye karar verip, bu doğrultuda amaçlarını gerçekleştirmek için el bombası kullanmayı
planlayarak olayı gerçekleştirdikleri gerekçesiyle; sanıklar A. K. ile Ö. İ.’in 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 220/23,62/1,37/1. maddesi yollamasıyla 82/1-a-c,35/2,62/1,82/2-3(e),61/2,21/2,62/1. maddeleri uyarınca cezalandırılmalarına,
sanık V. A. hakkında ise, tefrik edilen dosyada yargılamaya devam edilerek aynı maddeler uygulanmak suretiyle
cezalandırılmasına karar verilmiş, kararların ayrı ayrı temyiz edilmeleri üzerine, Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nce, sanıklara
yüklenen eylemlerin terörle mücadele görevleri kapsamında gerçekleştirildiği belirtilerek bölücü terörle mücadele ile
ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerinin bütün faaliyetlerinin askeri nitelikte olduğu ve askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin
hükümlerin saklı tutulduğu CMK’nun 250/3. maddesi hükmü karşısında 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununun 54.
maddesinin “Vatan aleyhinde bir cürüm yapan askeri şahıslar hakkında Türk Ceza Kanununun 125 nciden 145nci
353
maddeye kadar olan maddeleri hükümleri tatbik olunur” hükümlerinin tatbik edileceği gerekçesiyle 353 sayılı Kanun’un
9 ve 12. maddeleri uyarınca davalara bakma görevinin askeri mahkemeye ait olduğu belirtilerek kararlar bozulmuştur.
VAN 3. AĞIR CEZA MAHKEMESİ: 14.9.2007 gün ve E:2007/189, K:2007/213 sayı ile öncelikle daha önce
ayırma kararı verdiği dava dosyalarının birleştirilmesine karar verdikten sonra, bozma ilamında belirtilen hususları
tekrar ederek bölücü terörle mücadele ile ilgili Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bütün faaliyetlerinin askeri nitelikte olması ve
askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümlerin saklı tutan Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250/3. maddesi hükmü
karşısında Askeri Ceza Kanunu’nun 54. maddesi gereğince sanıkların eylemine uygun 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu’nun 302. maddesi, 353 sayılı Kanun’un 9 ve 12. maddeleri gereğince yargılama görevinin Askeri
Mahkemeye ait olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, kararın temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay 9. Ceza Dairesi
hükmün onanmasına karar vermiş, dava dosyası, Jandarma Asayiş Kolordu Komutanlığı Askeri Mahkemesi’ne
gönderilmiştir.
JANDARMA ASAYİŞ KOLORDU KOMUTANLIĞI ASKERİ MAHKEMESİ: 22.1.2010 gün ve E:2010/52,
K:2010/45 sayı ile, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesinde yapılan değişiklik nedeniyle sivil kişi sanık V.
A.’in askeri mahkemede yargılanamayacağı, sanıkların “Devletin Birliğini ve Ülke Bütünlüğünü Bozmak” suçunu
işlediklerine dair hiçbir delil bulunmadığı, yüklenen eylemlerin sabit görülmesi durumunda, sivil sanık V. A.’in
eyleminin “nitelikli kasten adam öldürmeye teşebbüs”, “nitelikli kasten adam öldürme” suçlarını, asker kişi sanıkların
eylemlerinin ise bu suçlara azmettirme veya yardım etme suçlarını oluşturabileceği, bu suçların ise askeri bir görev ve
hizmetle bağlantılı olarak gerçekleşmemiş olduğu, bu nedenle 353 sayılı Kanun’un 12. maddesi uyarınca tüm
sanıkların yargılamalarının adli yargı yerine ait olduğu gerekçesiyle verdiği görevsizlik kararının temyiz edilmesi
üzerine, Askeri Yargıtay 3. Dairesi’nce hükmün onanmasına karar verilmiş, dava dosyası, Jandarma Asayiş Kolordu
Komutanlığı Askeri Savcılığı’nca, Mahkememize gönderilmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE: Uyuşmazlık Mahkemesi Ceza Bölümünün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında,
Üyeler; Ali Cengiz ÖZBEK, Mehmet MUTLU, Ramazan ÖZKEPİR, Ahmet DURU, Yavuz SAYALGI, Levent
BİLGİ’nin, katılımlarıyla yapılan 02.05.2011 günlü toplantısında;
I-İLK İNCELEME: Yapılan incelemede, usule ilişkin işlemlerde 2247 sayılı Uyuşmazlık Mahkemesinin Kuruluş
Ve İşleyişi Hakkında Kanun'da belirtilen süre ve biçim yönünden bir eksiklik görülmediği, adli ve askeri yargı yerleri
arasında Yasa'nın 14. maddesinde öngörüldüğü biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı doğduğu anlaşıldığından, esasın
incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim G. Fatma BÜYÜKEREN’in, davanın çözümünde adli yargı yerinin
görevli olduğu yolundaki raporu ve dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay
Cumhuriyet Savcısı Dr. İlknur ALTUNTAŞ ile Askeri Yargıtay Başsavcılığınca görevlendirilen Başsavcı Yardımcısı
Nalan CANBAY’ın davanın çözümünün adli yargı yerinin görev alanına girdiğine ilişkin yazılı ve sözlü açıklamaları
dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu Ve Yargılama Usulü Kanunu'nun "Askeri Mahkemelerin Görevleri"
başlığı altında düzenlenen İkinci Bölümünde yer alan "Genel Görev" başlıklı 9. maddesinde; "Askeri Mahkemeler
Kanunlarda aksi yazılı olmadıkça asker kişilerin
askeri olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile
ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler" denilmiştir.
"Askeri suç" ise, öğretide ve uygulamada;
a) Unsurları ve cezalarının tamamı Askeri Ceza Kanunu'nda yazılı olan, başka bir anlatımla, Askeri Ceza Kanunu
dışında hiçbir ceza yasası ile cezalandırılmayan suçlar,
b) Unsurları kısmen Askeri Ceza Kanunu'nda kısmen diğer ceza yasalarında gösterilen suçlar,
c) Türk Ceza Kanunu'na atıf suretiyle askeri suç haline dönüştürülen suçlar, olmak üzere üç grupta mütalaa
edilmektedir.
Aynı Yasa’nın “Müşterek Suçlar” başlığı altında düzenlenen 12. maddesinde "Askeri mahkemelere ve adliye
mahkemelerine tabi kişiler tarafından bir suçun müştereken işlenmesi halinde eğer suç Askeri Ceza Kanununda
yazılı bir suç ise sanıkların yargılanmaları askeri mahkemelere; eğer suç Askeri Ceza Kanununda yazılı
olmayan bir suç ise adliye
mahkemelerine aittir" denilerek, Askeri Ceza Kanununda yazılı bir suçun müştereken işlenmesi halinde sanıkların
yargılamalarının askeri mahkemede yapılacağı hükme bağlanmıştır.
1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu’nun, “Vatan aleyhindeki cürümler” başlığı altında düzenlenen 54. maddesinde
“Vatan aleyhinde bir cürüm yapan askeri şahıslar hakkında Türk Ceza Kanunun 125 inciden 145 inci maddeye kadar
olan maddeleri hükümleri tatbik olunur”; 5252 sayılı Türk Ceza Kanununun Yürürlük Ve Uygulama Şekli Hakkında
Kanun’un “Yollamalar” başlığı altında düzenlenen üçüncü maddesi birinci fıkrasında da “Mevzuatta, yürürlükten
kaldırılan Türk Ceza Kanununa yapılan yollamalar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda bu hükümlerin karşılığını
oluşturan maddelere yapılmış sayılır” denilmiştir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun, “Görev ve yargı çevresinin belirlenmesi” başlığı altında düzenlenen 250.
maddesinin (1) nolu fıkrasının (c) bendinde, Türk Ceza Kanununda yer alan, İkinci Kitap Dördüncü Kısmın Dört, Beş,
354
Altı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar (305,318,319,323,324,325 ve 332 nci maddeler hariç) dolayısıyla açılan
davaların, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca yargı çevresi birden çok ili
kapsayacak şekilde belirlenecek illerde görevlendirilecek ağır ceza mahkemelerinde görüleceği belirtilmiş; (3) nolu
fıkrasında ise, birinci fıkrada belirtilen suçları işleyenlerin sıfat ve memuriyetleri ne olursa olsun bu Kanunla
görevlendirilmiş ağır ceza mahkemelerinde yargılanacakları, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yargılayacağı kişilere
ilişkin hükümler ile askeri mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümlerin saklı olduğu düzenlenmiştir.
3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun birinci maddesinde “Terör; cebir ve şiddet kullanarak; baskı, korkutma,
yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasada belirtilen Cumhuriyetin niteliklerini, siyasi, hukuki,
sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk
Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak veya ele
geçirmek, temel hak ve hürriyetleri yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak
amacıyla bir örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir” denilerek
terörün tanımı yapılmış; “Terör Suçları” başlığı altında düzenlenen 3. maddesinde de “26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı
Türk Ceza Kanununun 302, 307, 309, 311, 312,313,314,315 ve 320 nci maddeleri ile 310 uncu maddesinin birinci
fıkrasında yazılı suçlar, terör suçlarıdır”; “Görev ve yargı çevresinin belirlenmesi” başlığı altında düzenlenen 9.
maddesinde “Bu Kanun kapsamına giren suçlarla ilgili davalara, 4.12.2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi
Kanununun 250 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen ağır ceza mahkemelerinde bakılır” denilmiştir.
Öte yandan, 5918 sayılı Yasa’yla değişik 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 3. maddesine eklenen ikinci
fıkrasında, barış zamanında, asker olmayan kişilerin Askeri Ceza Kanununda veya diğer kanunlarda yer alan askeri
mahkemelerin yargı yetkisine tabi bir suçu tek başına veya asker kişilerle iştirak halinde işlemeleri durumunda asker
olmayan kişilerin soruşturmalarının Cumhuriyet savcılarınca, kovuşturmalarının adli yargı mahkemelerince yapılacağı
belirtilmiştir.
3.3.2006 günlü 2006/32 Esas, 2006/31 Karar sayılı iddianamede; A. K. ve Ö. İ.’in terörle mücadele adı altında
yola çıkıp bir süre sonra yasaların kendilerine verdiği yetkileri tam bir sorumsuzluk içinde yasadışılığı meşru sayıp
amaçlarına ulaşmak için her yöntemi uygun yöntem olarak benimseyerek yanlarında kamu görevlisi olmayan eski bir
PKK üyesi V. A. olduğu halde tam bir dayanışma ve işbirliği içersinde hareket edip S. Y. isimli şahsa zarar vermek veya
bu şahsı öldürmek amacıyla suç tarihinde olayı gerçekleştirdikleri, terörle mücadele adı altında hukuk dışı bir yapılanma
ve anlaşma ile devletin meşru güçleri gibi güç kullanarak yürürlükteki yasalar yerine kendi güç ve kuralları ile sözde
yasalar oluşturmanın devleti hukuk devleti olmaktan çıkaracağı, eylemin kamu düzeninin bozulmasına, karmaşaya,
devletin birliğini bozmaya yönelik olduğu iddia edilip sanıklara isnad olunan suçun kapsamı belirtilerek bu nitelemeye
göre sanıklar haklarında Türk Ceza Kanunu’nun 302/1,2,316/1,82/1-c,53,63, 3713 sayılı Yasa’nın 5. maddelerinin
uygulanması istenilmiştir.
Yargıtay 9. Ceza Dairesinin bozma kararından sonra, yeniden düzenlenen ve 12.9.2010 tarihinde yapılan
halkoylaması sonucu kabul edilip, 23.9.2010 gün ve 27708 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5982
sayılı Yasa’nın 15. maddesi ile değişik Anayasa’nın 145. maddesinde “Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin
mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler; asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar ile bunların asker kişiler
aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidir. Devletin
güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde adliye mahkemelerinde görülür.
Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler askeri mahkemelerde yargılanamaz” denilmiştir.
Bu düzenlemeye göre, devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlara ait davaların
adliye mahkemelerinde görüleceği açıktır.
Olayımızda, iddianamede isnad olunan suçun tavsifi yapılarak sanıklar hakkında uygulanması istenilen Türk Ceza
Kanunu’nun 302. maddesinde, devletin birliğine, güvenliğine karşı işlenen suçlar hakkında yaptırım öngörülmüştür.
Buna göre, iddianamedeki olayın anlatımı, sevk maddeleri ile yukarıda anlatılan yasal ve anayasal düzenlemeler
birlikte gözetildiğinde, sanıkların kovuşturmalarının adli yargı yerinde yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Van 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nin görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ: Davanın çözümünde ADLİ YARGI yerinin görevli olduğuna, bu nedenle Van 3. Ağır Ceza
Mahkemesi’nin 14.9.2007 gün ve E:2007/189, K:2007/213 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA,
02.05.2011 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO : 2009/147
KARAR NO : 2010/137
KARAR TR : 05.07.2010
(Hukuk Bölümü)
ÖZET
: Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda
Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere
355
veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle açılan davanın, ASKERİ İDARİ YARGI
YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.
Davacılar : M. T.'a velayeten, kendi namlarına asaleten N. T. ve T. T.
Vekili
: Av. H. B.
Davalılar : 1- Milli Savunma Bakanlığı
2- İçişleri Bakanlığı
3- Maliye Bakanlığı
OLAY
: Davacılar vekili dava dilekçesinde, N. – T.T.'ın oğlu M.T’ın, Işıklar Askeri Lisesi 2. sınıf öğrencisi
olduğu sırada KK Orta Dereceli Askeri Okullar Disiplin Yönergesi gereğince 19 Ocak 2006 tarihinde okuldan
çıkarıldığını ve askeri öğrencilikle ilişiğinin kesildiğini, N. – T. T.’ın, oğulları M. adına kayıt - kabul sırasında yüklenme
senedi tanzim ettiğini, davacıların oğlunun okulla ilişiğinin kesilmesi sebebiyle Işıklar Askeri Lisesi 2. sınıf
öğrenciliğinden ayrılması sonrasında bu senede ve senedin dayanağı Yönetmelik hükümlerine göre hazırlanan çok fahiş
miktarda tazminat talebinde bulunulduğunu, bu fahiş talebe ilişkin olarak Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin
2006/292 Esas sayılı dosyası ile menfi tespit davası açıldığını, öğrencinin okulla ilişiğinin kesilmesi sebebiyle yukarıda
da belirtildiği gibi okul tarafından yapılan öğrenim giderleri harcamalarının geri ödenmesinin talep edildiğini, davalı
tarafça talep edilen öğrenim giderlerinin karşılığının ise 20.373,65YTL olarak tespit edildiğini ve davacılara talep yazısı
gönderildiğini, ancak, davacıdan talep edilen bu miktar, "Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler
Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan
Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrenciler veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik" çerçevesinde N. – T.
T.’ın yüklenici olarak, dava dışı Ü. S.’in ise, müşterek borçlu müteselsil kefil olarak imzaladığı "Yüklenme Senedi"
çerçevesinde talep edildiğinden, birtakım Yargıtay kararlarında bu senedin imzalanmış olması sebebiyle talepte
bulunulabileceğine ilişkin düzenlemeler bulunduğunun davalı Milli Savunma Bakanlığı tarafından dosyaya ibraz
edildiğini, davacılardan talepte bulunulmasına esas olan yüklenme senedinin, 30.5.1949 tarih ve 5401 sayılı Askeri
Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkında Kanun’un 3. maddesi (daha sonra mülga), 926 sayılı Türk Silahlı
Kuvvetleri Personel Kanunu’nun 17, 18, 20 ve 68. maddeleri, yine 1462 sayılı Harp Okulları Kanunu’nun 5. maddesi
(daha sonra mülga) ve son olarak 2955 sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu’nun 45. maddesi çerçevesince
hazırlandığı "Dayanak" başlıklı 3. maddesinde izah edilen yukarıda anılan Yönetmelikteki düzenlemeye uygun olarak
hazırlandığını, "Yüklenme Senedi"nin davacılar tarafından Işıklar Askeri Lisesi’ne kayıt yaptırabilmek için zorunlu
olarak imzalandığını, 5401 sayılı Kanun’un Yönetmeliğin temelini oluşturduğunu, anılan Kanunun mülga olduğu
dikkate alınarak davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini, zira; davacıdan eğitim gideri olarak yapılan masrafların
yasal faizi ile tahsil imkanının kanuni bir düzenleme olarak zaten bulunduğunu, ancak bunun yolunun belirtildiği iş bu
Yönetmeliğin, kanuni dayanağından yoksun kalmasının ötesinde kapsamını çok aşmış bir şekilde düzenlendiğini, bu
Yönetmeliğe dayanarak davacıdan talep edilen miktarların çok fahiş, dayanaksız, usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri
sürerek "Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan
Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrenciler veya
Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik" in kül halinde iptali istemiyle askeri idari yargı yerinde dava
ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ İKİNCİ DAİRESİ; 17.12.2008 gün ve E:2008/32, K:2008/1265 sayı
ile, davacılar vekili 24.12.2007 tarihinde AYİM'de kayda geçen dava dilekçesinde ve savunmaya karşı cevap
dilekçesinde özetle; davacıların oğulları M. T.’ın, lşıklar Askeri Lisesi 2. sınıf öğrencisi olduğu sırada K.K.K. Orta
Dereceli Askeri Okullar Disiplin Yönergesi hükümlerine göre 19 Ocak 2006 tarihinde okuldan çıkartıldığını, okula kayıt
esnasında kendilerine imzalattırılan yüklenme senedi uyarınca fahiş miktarda tazminat talep edildiğini, bu miktarın fahiş
olduğunun tespiti maksadıyla Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi nezdinde menfi tespit davası açtıklarını, söz konusu
yüklenme senedinin istenme nedeni olan Yönetmeliğin dayanağı 5401 sayılı Kanun’un yürürlükten kalktığını, aynı
Yönetmeliğin dayanak olarak kabul ettiği 1462 sayılı Harp Okulları Kanunu’nun 5. maddesinin de yürürlükten
kalktığını, 926 sayılı Kanun’da yüklenme senedi alınacağına dair bir hüküm bulunmadığını, bu nedenle yasal dayanağı
bulunmayan Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan
Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrenciler veya
Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin kül halinde iptaline karar verilmesini talep ve dava ettiği,
dosyada mevcut bilgi ve belgelerden; davacıların oğlu M. T.'ın Işıklar Askeri Lisesi 2. sınıf öğrencisi iken K.K.K. Orta
Dereceli Askeri Okullar Disiplin Yönergesi’nin 9. Bölüm 2/A maddesi gereğince 19.1.2006 tarihinde okuldan
çıkarıldığı, davacının okuldan çıkarılması sonrası "Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına
Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi DüzenIenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli
Sebeplerle Ayrılacak Öğrenciler veya KefiIlerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik" kapsamında davacıların
oğluna yapılan masrafların karşılığı olarak 20.373,65 YTL borcun çıkarıldığı ve bu borcun 1.373,65 YTL’sinin
356
19.1.2006 tarihinde davacılar tarafından ödendiği, davacı N. T.’ın taksitle ödeme talebinin Bursa Defterdarlığı’nın
8.2.2006 tarihli yazısı ile Maliye Bakanlığı’na ulaştırıldığı, davacıların vekilleri aracılığı ile borcun miktarının tespiti
talebi ile 5.10.2006 tarihli yazı ile Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açtıkları, Mahkemenin 25.12.2007
gün ve E:2006/292, K:2007/422 sayılı hükmü ile davayı reddettiği, bu karardan önce davacılar vekilince 24.12.2007
tarihinde AYİM kaydına giren dava dilekçesiyle, bu işlemin dayanağı olan Yönetmeliğin kül halinde iptali istemiyle iş
bu davanın açıldığının anlaşıldığı, 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’na göre, davanın görevli yargı
yerinde açılıp açılmadığının ilk inceleme sırasında davanın esasına girilmeden incelenecek hususlar arasında sayıldığı,
zira; görevin kamu düzeni ile ilgili olup, davanın her safhasında dikkate alınmasının hukuk alanında ihtilafsız kabul
edilen bir keyfiyet olduğu, bu nedenle, işin esasına girilmeden davanın görevli yargı yerinde açılıp açılmadığı hususunun
incelendiği, Anayasa’nın, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin görevleri, üyelerinin seçimi ve özlük hakları, kuruluşu,
işleyişi ile yargılama usullerine ilişkin 157. maddesinde, "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askeri olmayan makamlarca
tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan
uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesidir. Ancak askerlik yükümlülüğünden doğan
uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz" hükmünün bulunduğu, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin
görevlerini belirleyen 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’nun 2508 sayılı Kanun’la değişik 20.
maddesinde, "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Türk Milleti adına askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile,
asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece
mahkemesi olarak yargı denetimini ve diğer kanunlarda gösterilen görevleri yapar. Ancak, askerlik yükümlülüğünden
doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartı aranmaz. Bu kanunun uygulanmasında asker kişiden maksat,
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci,
uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve erler ile sivil memurlardır" hükmünün, aynı Kanunun “İdari davalar ve
yargı yetkisinin sınırı” başlığını taşıyan 21. maddesinde de, 20. maddede belirtilen kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete
ilişkin idari işlem ve eylemden dolayı açılacak iptal ve tam yargı davalarının doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri
Yüksek İdare Mahkemesi’nde çözümlenip karar bağlanacağı hükmünün yer aldığı, Anayasa’nın ve 1602 sayılı
Kanun’un bu hükümleri karşısında, bir davaya Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nde bakılabilmesi için; idari işlemin bir
asker kişi göz önünde tutularak tesis edilmesi veya idari eylemin bir asker kişiye yönelmiş olması, yahut uyuşmazlığın
askerlik yükümlülüğünden doğmuş olması ve dava konusu idari işlem ve eylemin askeri hizmete ilişkin bulunması
şartlarının birlikte gerçekleşmiş olması gerektiği, açıklanan mevzuat çerçevesinde dava konusu işlem incelendiğinde;
iptali istenen Yönetmeliğin, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütüldüğü,
özü itibariyle askeri okullardan çıktıklarından/çıkartıldıklarından askeri öğrenci dolayısıyla "asker kişi" sıfatı kalmayan
sivil şahısların, yüklenme senedine uygun olarak kendilerine yapılan harcamaların tahsiline yönelik olduğu, bu anlamda
"askeri hizmete ilişkin olma" şartının da gerçekleşmediği, anılan Yönetmeliğin uygulanmasından kaynaklanan
uyuşmazlıkların da adliye mahkemelerinde çözümlendiği göz önünde bulundurulduğunda (U.M.; 12.11.2001/63 E,
2001/74 K), Yönetmeliğin kül halinde tamamının iptali istemli davanın görülmesi ve çözüm yerinin AYİM olmadığı,
genel idari yargı yerinin görevli olduğu sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir.
Davacılar vekili, bu kez, aynı istemle genel idari yargı yerinde dava açmıştır.
DANIŞTAY SEKİZİNCİ DAİRESİ; 23.3.2009 gün ve E:2009/1257, K:2009/1991 sayı ile, davanın; Askeri
Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksekokullarda Okuyan Öğrenciler İçin
Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine
Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle açıldığı, Anayasa’nın 157. maddesinde, Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi’nin, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin
idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk ve son derece Mahkemesi olduğu, ancak
askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda ilgilinin asker kişi olması şartının aranamayacağının belirtildiği, 1602
sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Yasası’nın değişik 20. maddesinin 1. fıkrasında da aynı hükmün yer aldığı,
yukarıda açıklanan Anayasa ve Yasa kurallarına göre, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin bir davaya bakabilmesi için
dava konusu idari işlemin "asker kişileri ilgilendirmesi" ve "askeri hizmete ilişkin bulunması" şartlarının birlikte
gerçekleşmesi gerektiği, dava konusu olayda, davacının çocuğunun Kara Kuvvetleri Komutanlığı Işıklar Askeri
Lisesi’nde öğrenci iken okuldan ayrılması sonucu askeri öğrenciliği döneminde yapılan öğrenim masraflarının tahsil
edileceğinin bildirilmesi üzerine, bu bireysel işlem ile işlemin dayanağı olan Yönetmeliğin konuyla ilgili hükümlerinin
iptalinin istendiğinin görüldüğü, bu durumda, dava konusu Yönetmeliğin, 1602 sayılı Yasa’nın 20. maddesinde
öngörülen asker kişiyi ilgilendirme ve askeri hizmete ilişkin bulunma koşullarını birlikte taşıdığı sonucuna
varıldığından, davanın görüm ve çözümünde görevli mahkemenin Askeri Yüksek İdare Mahkemesi olduğu gerekçesiyle
görevsizlik kararı vermiş; bu karar kesinleşmiştir.
İNCELEME VE GEREKÇE :
Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Ahmet AKYALÇIN’ın Başkanlığında, Üyeler: Mustafa
KICALIOĞLU, Mahmut BİLGEN, Habibe ÜNAL, Sıddık YILDIZ, Muhittin KARATOPRAK ve Sedat
ÇELENLİOĞLU’nun katılımlarıyla yapılan 5.7.2010 günlü toplantısında:
l-İLK İNCELEME : Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre; genel
357
idari ve askeri idari yargı yerleri arasında anılan Yasanın 14. maddesinde öngörülen biçimde olumsuz görev uyuşmazlığı
doğduğu, genel idari yargı dosyasının davacı vekilinin istemi üzerine son görevsizlik kararını veren Danıştay’ca 15.
maddede belirtilen hükmün aksine, önceki görevsizlik kararına ilişkin dava dosyası temin edilmeden Mahkememize
gönderildiği görülmekte ise de; Başkanlıkça, askeri idari yargı dosyası da ilgili Mahkemesinden getirtilmiş olup, sonuçta
usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından, genel idari ve askeri idari yargı yerleri arasında doğan
görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oybirliği ile karar verildi.
II-ESASIN İNCELENMESİ : Raportör-Hakim Nurdane TOPUZ’un, davanın çözümünde genel idari yargının
görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Danıştay Savcısı
Mehmet AKKAYA’nın davada askeri idari yargının, AYİM Savcısı Yasin TEKAKÇA’nın davada genel idari yargının
görevli olduğu yolundaki yazılı ve sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ :
Dava, Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan
Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya
Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 157. maddesinde, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin, askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş
olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı
denetimini yapan ilk ve son derece mahkemesi olduğu; ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda
ilgilinin asker kişi olması şartının aranmayacağı belirtilmiş; 1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu’nun
25.12.1981 tarih ve 2568 sayılı Yasa ile değişik 20. maddesinin birinci fıkrasında, “Askeri Yüksek İdare Mahkemesi
Türk Milleti adına; askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile, asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin
idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların ilk ve son derece mahkemesi olarak yargı denetimini ve diğer
kanunlarda gösterilen, görevleri yapar. Ancak, askerlik yükümlülüğünden doğan uyuşmazlıklarda; ilgilinin asker kişi
olması şartı aranmaz”; 21. maddesinin birinci fıkrasında ise, “20 nci maddede belirtilen kişileri ilgilendiren ve askeri
hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden dolayı; yetki, sebep, şekil, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı
olduklarından bahisle menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılacak iptal davaları, aynı idari işlem ve eylemlerin
haklarını ihlal etmesi halinde açılacak tam yargı davaları, doğrudan doğruya ve kesin olarak Askeri Yüksek İdare
Mahkemesinde çözümlenir ve karara bağlanır” denilmiştir.
Bu düzenlemelere göre, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin bir davaya bakabilmesi için dava konusu idari işlem
veya eylemin “asker kişiyi ilgilendirmesi” ve “askeri hizmete ilişkin bulunması” koşullarının birlikte gerçekleşmesi
gerekmektedir.
1602 sayılı Yasa’nın değişik 20. maddesinin ikinci fıkrasında, Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli bulunan veya
hizmetten ayrılmış olan subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, uzman çavuş, uzman jandarma çavuş, erbaş ve
erler ile sivil memurlar asker kişi sayılmaktadır.
Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan
Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya
Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin “Amaç” başlığını taşıyan 1. maddesinde, “Bu Yönetmeliğin
amacı; askeri okullara alınan öğrenciler ile Silâhlı Kuvvetler hesabına fakülte ve yüksek okullarda okuyan öğrenciler
için düzenlenecek olan yüklenme ve kefalet senedi ile bu okullardan başarısızlık, disiplinsizlik ve benzeri diğer
sebeplerle ayrılacak öğrencilere Devletçe yapılan harcamaların karşılığı olarak tesbit edilecek tazminatın
hesaplanmasında uygulanacak esasları belirlemektir”; “Kapsam” başlığını taşıyan 2. maddesinde, “Bu Yönetmelik
hükümleri her derecedeki askeri okullarda ve Silâhlı Kuvvetler hesabına fakülte ve yüksek okullarda okuyan öğrenciler
ile bu okullardan ayrılan öğrencileri, bunların kefillerini ve velilerini kapsar” denilmiştir.
Buna göre; bu Yönetmelik hükümlerinin her derecedeki askeri okullarda ve Silâhlı Kuvvetler hesabına fakülte ve
yüksek okullarda okuyan öğrenciler ile bu okullardan ayrılan öğrencileri, bunların kefillerini ve velilerini kapsadığı,
davacılardan M. T.’ın askeri öğrencilikle ilişiği kesilmiş olmakla birlikte 1602 sayılı Yasa’nın 20. maddesinde sayılan
asker kişilerden olduğu ve bu nedenle dava konusu Yönetmeliğin asker kişiyi ilgilendirdiği; diğer davacıların ise, M.
T.’ın anne ve babası olmaları gözetildiğinde, anılan Yönetmeliğin bu kişilere de uygulanacağı kuşkusuzdur.
Dava konusu Yönetmeliğin iptalinin istenilmesi nedeniyle anılan Yönetmeliğin askeri hizmete ilişkin
düzenlemeleri içerip içermediğine gelince:
Yönetmelikteki düzenlemeler, özünde asker sayılan askeri öğrencilere yönelik bulunduğundan, asker kişileri
ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin bir düzenleme niteliği taşıdığı anlaşılmıştır.
Belirtilen durum karşısında, anılan Yönetmeliğin iptaline ilişkin açılan davada, Anayasa’nın 157. ve 1602 sayılı
Yasa’nın 20. maddelerinde öngörülen koşullar birlikte gerçekleştiğinden, davanın görüm ve çözümünün askeri idari
yargı yerinin görevine girdiği sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi İkinci Dairesi’nce verilen görevsizlik kararının
kaldırılması gerekmiştir.
SONUÇ : Davanın çözümünde ASKERİ İDARİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi İkinci Dairesi’nin 17.12.2008 gün ve E:2008/32, K:2008/1265 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ
358
KALDIRILMASINA, 5.7.2010 gününde OYBİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.
—— • ——
Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanlığından:
ESAS NO : 2009/181
KARAR NO : 2010/138
KARAR TR : 05.07.2010
(Hukuk Bölümü)
Ö Z E T : Bireysel işlem yönünden, 2247 sayılı Yasa’nın 14. maddesinde öngörülen koşulları taşımayan
BAŞVURUNUN, aynı Yasanın 27. maddesi uyarınca REDDİ; Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler
Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan
Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle
açılan davanın, ASKERİ İDARİ YARGI YERİNDE çözümlenmesi gerektiği hk.
KARAR
Davacılar : E. A. – S. A.
Vekilleri
: Av. V. G. D. - Av. F. B.
Davalı
: Milli Savunma Bakanlığı
O L A Y : Hava Kuvvetleri Komutanlığı Hava Harp Okulu Komutanlığı’nın 27.8.2008 gün ve PER:1900-1400308 sayılı yazısında, 4 Ağustos 2008 tarihinde kendilerine ulaşan ilgi dilekçenin detaylı olarak