SERVİKAL KANSER

SERVİKAL KANSER
AR.GÖR. Uzm. BETÜL MAMMADOV
• HPV’nin servikal kanserin gelişmesine neden
olan etiyolojik ajan…
• HPV yüksek enfeksiyon potansiyeline sahip bir
DNA tümör virüsüdür ve temel olarak serviksin
mukozal epitelini enfekte ederek hücrelerde
siğil formasyonu ile sonuçlanacak
hiperproliferasyona neden olur.
• 30-35 yaş arasında kadınlarda görülmekle
beraber gitgide yaş ortalaması daha küçük
kadınlarda da görülmeye başlamıştır.
• Preinvaziv dönem asemptomatik seyreder
ancak pap smear testi ile intraepitelyal
neoplazilerin saptanması mümkündür.
• Dünyada her yıl 500-900 bin kadına serviks
kanseri tanısı konduğu ve yarısının mortalite
ile sonuçlandığı tahmin edilmektedir.
Risk faktörleri
• Düşük sosyo ekonomik düzey,kötü hijyen
koşulları,
• Erken yaşta cinsel yaşama başlama,
• Çok eşli cinsel yaşam,
• CYBE varlığı (klamidya,trikomanas,herpes simplex
tip II ve HIV gibi),
• Sigara kullanma,
• Kötü beslenme,
• Çok doğum ve
• Kişisel hijyenin bozuk olması…
• Serviks kanserinin 10-15 yıl gibi uzun bir
preinvaziv döneme sahip olması, pap smear
gibi kullanışlı sitolojik tarama yöntemlerinin
kullanılması ve preinvazif lezyonların etkin bir
şekilde tedavi edilebilmesi serviks kanserini
önlenebilir kılar.
• Kondom kullanımı enfeksiyon riskini azaltır. Ancak
HPV’nin bulaştırıcılığı o kadar yüksektir ki, kondom ile
kaplanamayan bölgelerden geçiş olabilir.
• Cinsel ilişki yaşının geciktirilmesi,
• Alkol ve sigara kullanılmaması,
• Vitamin A,C ve folik asit yönünden zengin diyetle
beslenme,
• Kişisel hijyen ve özellikle vulva hijyeni hakkında
kadınlara bilgi verilmesi,
• Serviksin preinvazif lezyonlarının her yıl yapılacak olan
pap test ile erken dönemde tanılanmasını sağlamak,
• HPV aşısı ile primer korunmanın sağlanması.
HPV AŞISI
• HPV aşısı canlı virüs taşımayan aşı,
• 6 aylık süre içerisinde 3 doz şeklinde uygulanır.
• Rahim ağzı kanseri ve genital siğillere neden
olan 4 tip virüse karşı yüksek derecede etkin
bir aşı olarak kabul edilmektedir.
• HPV aşısı 12-26 yaş arasında genç kızlara ve en
erken 9 yaşında yapılabilmektedir.
• HPV aşısının etkinliği ile ilgili çalışmalar
başlangıç olarak bu yaş aralığını kapsamış ve
yetkili ilaç kontrol kurumları tarafından
sertifiye edilmiştir. Yakın zamanda 26 yaş
üzerine çalışmalar başlamış, bazı sonuçlar elde
edilmiştir. Halen ilaç izin komisyonları 9-26 yaş
aralığını esas almaktadır. (CDC guidelines
2006).
• Kanıta dayalı tıp açısından
erkeklerde HPV aşısına ait
kesin bir kanıt henüz yoktur.
Dolaylı veri ve bulguların ışığı
altında penis, anüs kanseri ve
genital siğil gibi patolojiler
üzerinde yararları olacağı
düşünülmektedir. Bilimsel
çalışmaların seyrine göre
erkeklerin aşılanmasının,
kadınları da bazı kanser
tiplerinden dolaylı olarak
koruyacağı düşünülmektedir.
• HPV aşısı halen
gebelerde
önerilmemektedir.
Gebelerde ve anne
karnındaki
bebekler üzerinde,
aşının yan etkileri
üzerine yeterli
kanıt ve
araştırmalar
yoktur.
Patofizyoloji
• Histolojik olarak servikal tümörlerin %80-90’ı squamoz
hücreli karsinom,%11-20’si adenokarsinomdur.
• CIN I hafif displazi; epitelin 1/3 ünden daha
azını içine alan neoplastik değişimler.
• CIN II orta şiddette displazi; epitelin 2/3 ünü
kapsayan neoplastik değişimler.
• CIN III şiddetli displazi ya da karsinoma insitu;
epitel kalınlığını tümü ile kaplayan neoplastik
değişimler ancak stromaya invazyon ya da
metastaz yoktur.
Pap test sonuçlarının tanımlayıcı sınıflaması;
• Sınıf I - normal smear, anormal hücre yok
(normal)
• Sınıf II – Servikal neoplazi düzeyinin altında atipik
hücre mevcut (enfeksiyon,squamoz hücre
anormalliği)
• Sınıf III – (CIN I,CIN II) smearde displazi ile uyumlu
anormal hücre (SIL,düşük ve yüksek grade)
(CIN III) smearde yüksek dereceli ciddi
displazi ile uyumlu anormal SIL hücreleri)
• Sınıf IV – (CIS) karsinoma in situ (SIL yüksek grade)
• Sınıf V – (ISC) invazif squamoz karsinoma
(squamoz hücreli karsinoma)
• Preinvazif dönemde asemptomatiktir ancak
sulu bir akıntı görülebilir.Erken tanı mortaliteyi
%50 oranında azaltıp,tedavi şansını %100’e
çıkarır.
TEDAVİ VE YAKLAŞIM
• Pap smear, kolposkopi ve biyopsi ile lezyonun
ciddiyeti ve genişliği tesbit edilir.Preinvazif
neoplazi ve SIL tedavisi kriyocerrahi,lazer
cerrahi ya da elektrokoter ile yüzeyel anormal
hücrelerin yıkımı sağlanarak yapılır.
• Kone biyopsi ve histerektomi diğer tedavi
seçenekleridir.
KRİYOCERRAHİ
• SIL’ın tedavisinde ayaktan
kullanılabilen,taşınabilir bir sonda ile servikal
dokunun dondurulma işlemidir.
• Ağrısız ve poliklinikte yapılabilen bir işlemdir.
• 2-4 hafta arası sulu bir akıntı görülebilir.
LAZER CERRAHİSİ
• Lazer ışınları ile lezyonun buharlaştırılma
işlemidir.
• Lazer, kolposkopiye takılır ve kolposkopik
kontrol altında ışın yönlendirilir.
• Kriyoya göre daha fazla ağrı duyulur ama akıntı
daha az.
• Avantajı sağlam dokunun minimum
etkilenmesi,dezavantajı dokuda ısı hasarına
neden olması nedeniyle invazif kanseri elimine
etmekte güçlük…
ELEKTROKOTER
• Lezyonun yakılma işlemidir.SIL için loop
elektrocerrahisi ya da loop diyaterm eksizyonu
güncelliği arttıran seçeneklerdendir.
KONE BİYOPSİ
• Konizasyon (fertilitesini sürdürmek isteyen
kadınlara)
• Ekzoserviks ve endoserviksten koni şeklinde
bir parça dokunun çıkarılması işlemidir.
HİSTEREKTOMİ
• Total vajinal ya da abdominal
histerektomi,fertilitesini tamamlamış CIN III
olan hastalar için kullanılan tedavi seçeneğidir.
HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI
• SIL tanısı alan hastalar için hemşirelik yaklaşımı daha
çok eğitim üzerine odaklanmaktadır (kolay tedavi
edilebilir)
• Anksiyete olabilir, seksüel aktivitelerini yitireceği
endişesine kapılabilir.
• Duş,tampon ve cinsel ilişkiden 2-4 hafta kaçınmalı,
• Hasta ilk yıl 3 ayda bir,sonra her 6 ayda bir kontrole
gelmesi için yönlendirilir.
• İşlemden sonra minimal vajinal akıntı ve kanamanın 1-2
hafta devam edeceği (konizasyonda daha uzun süre)
• Elektrokoterin, kriyocerrahinin, lazer terapi ve
konizasyonun, nadiren infertilite yaratabileceği,
• Hemşire-ebe hastayı, riskli davranışları azaltarak sağlıklı
davranışlar geliştirmesi yönünde uyarmalıdır (sigara
içmeme,kondom kullanma,tek eşli cinsel yaşam gibi).
İNVAZİF SERVİKAL KANSER
• Tümörün intraepitelyal sınırdan çıkıp serviks
stromasına yayıldığı durumlara invazif servikal
karsinoma denir.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Serviks kanseri için klinik sınıflama;
EVRE 0 – Karsinoma insitu,intraepitelyal karsinoma
EVRE 1 – Kanser serviksi bütünü ile tutmuştur.
IA – İnvazif kanser sadece mikroskopik olarak tanılanır.İnvazyon sınırlıdır.
IA1- Mikroskopik olarak tanımlanmış minimal invazyon
IA2- Mikroskobik olarak ölçülebilir lezyon
IB- Klinik lezyonlar serviksi tutmuştur ya da preklinik lezyonlar 1A’dan daha büyüktür.
IB1-Klinik lezyonlar 4cm’den daha büyük değildir.
IB2- Klinik lezyonlar 4 cm’den daha büyüktür.
II
Karsinoma serviksin dışındadır fakat henüz pelvik duvara ulaşmamıştır.Karsinoma 1/3
alt kısım hariç vajinaya ulaşmıştır.
IIA- Parametrial tutulum yoktur.
IIB-Parametrial tutulum vardır.
III
Karsinoma pelvik duvara uzanmıştır.Rektal muayenede tümör ve pelvik duvar arasında
kanser olmayan doku yoktur.
Tümör vajenin 1/3 alt kısmına inmiştir.Tüm hidronefroz ve böbrek hastalıkları bu
evreye dahil edilir.
IIIA Pelvik duvar tutulumu yoktur.
IIIB
Pelvik duvar tutulumu vardır ve hidronefroz ile nonfonksiyonel böbrek mevcuttur.
IV
Karsinoma pelvis dışına yayılmıştır ya da klinik olarak mesane ve rektum mukozasını
tutmuştur.
IVA Komşu organlara yayılım vardır.
IVB Uzak organlara yayılım vardır. (FİGO 1995)
İnvazif servikal kanserde belirtiler;
• Koitus ve muayene sırasında ortaya çıkan
dokunma kanamaları
• İntermenstrual kanama (metroraji)
• Aşırı kanamalı menstruasyon (menoraji)
• Postmenapozal kanama
• Seroz vajinal akıntı ve kötü koku en sık görülen
şikayetlerdendir.
• Genel anestezi altında klinik muayene, servikal
biyopsi,endoservikal küretaj,sistoskopi, ve
proktosigmoidoskopi yapılır.Diagnostik testlere
ek olarak göğüs ve iskelet radyografisi, IV
pyelografi, baryumlu lavman,tam kan sayımı
ve kan kimyası değerlendirilir.
TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
• Evre IA1(Mikroskopik olarak tanımlanmış minimal
invazyon) de eğer kadın fertilitesini tamamladıysa
TAH uygulanır.Tamamlamadıysa konizasyon
yapılarak yakın takibe alınır.
• IA2(Mikroskobik olarak ölçülebilir lezyon) de
lenfovasküler etkilenme yüksek olduğundan
radikal histerektomi tercih edilir.
• Evre IB (Klinik lezyonlar serviksi tutmuştur) ve
IIA(Parametrial tutulum yoktur) arası hastalara
cerrahi ya da radyoterapi seçilir.
• Evre IIIB(Pelvik duvar tutulumu vardır) ve
• IVA(Komşu organlara yayılım var) genellikle
brakiterapiyi takiben yüksek doz external pelvik
radyasyon ile tedavi edilir.Ancak durumu uygun
olan hastalarda radikal cerrahi de önerilmektedir.
• Servikal kanser tedavisi görmüş kadınlar sağlık
muayenelerinin düzenli olarak yapılmasının
önemi konusunda bilgilendirilmeli ve
kontrollerini yaptırmaları sağlanmalıdır.
• Pelvik muayene,pap test kontrolleri ilk iki yıl
için iki ayda bir,üçüncü yıl dört ayda
bir,dördüncü yılda altı ayda bir.
• Her altı ayda bir göğüs röntgeni çekilmeli.
• İlk iki yıl altı ayda bir IVP ile böbrek
fonksiyonları incelenmeli.
• Servikal kanserin yaratacağı
sorunlar fistül,barsak ve
mesane tıkanıklığı,inatçı
ağrı ve kaşeksidir. Buna ek
olarak kolostomi gibi
cerrahi sorunlar da ortaya
çıkabilir. Kolostomi beden
imgesini ve vücut
fizyolojisini bozan bir faktör
olduğundan bu durumdaki
hasta hemşirenin desteğine
çok ihtiyaç duyacaktır.
• Ağrının kontrolü önemlidir. Ağrı narkotik ve
sedatiflerle kontrol edilmezse palyatif
radyasyon ya da sinir bloğu gerekebilir. Ölüm
süreci terminal dönem başladıktan kısa süre
sonra gerçekleşir.
ENDOMETRİAL KANSER
• Endometrial kanser serviks kanserinden sonra
en sık görülen ikinci türdür.
• Mortalite hızı serviks ve over kanserinden
sonra üçüncü sırada gelir.
• Erken tanılanırsa en iyi tedavi edilebilen tür
kanserdir.
• Yavaş büyür ve geç metastaz yapar.
Postmenapozal dönemde görülen kanser
türüdür.
Risk faktörleri
• Postmenapozal dönemde olmak (60-70 yaş),
• Nulliparite,infertilite,polikistik over ve
düzensiz mensturasyon hikayesi olanlarda,
• Geç menopoz (52 yaşından geç menapoza
girmek),
• Obezite, diyabet ve hipertansiyonun birlikte
bulunması,
• Aile öyküsünde kanser hikayesi olma,
• Pelvik radyasyona maruz kalma.
Tanılama
• Özel bir testi yoktur. Pap smear nadiren tespit
edebilir. Endometrial biyopsi en etkili tanı
yöntemidir.
• Kanser ilk belirtinin görülmesinden sonra
teşhis edilebilir.
• En erken ve önemli belirtisi anormal vajinal
kanamadır.
• Postmenapozal kanamalar daima kanser
yönünden değerlendirilmelidir.
• Uterus boyutunda büyüme, alt karında ve
sırtta ağrı geç belirtilerdir.
• Endometrial karsinoma değişik yollarla
metastaz yapar.
• Myometriuma yayılırsa serozaya ve peritoneal
kaviteye atlayarak tüm lenf yollarına açılır ve
öncelikle overler olmak üzere metastazlar
görülür.
• Kan yolu ile akciğerler,karaciğer,kemik, beyin
metastazı görülür.
Tedavi yaklaşımı ve hemşirelik bakımı
• Bakım,tedavinin yan etkilerini kontrol etmek
ve sağlığı geliştirici davranış kazandırmak…
• Erken evrede Total Abdominal Histerektomi,
Bilateral Salphingo Ooferektomi genelde tercih
edilen cerrahi yöntemdir (TAH+BSO).
• İleri evrede bunun yanı sıra pelvik ve
paraaortik lenf nodu diseksiyonu,
omentektomi ve peritoneal yıkama yapılır.
• Erken evrede pek çok olguda ek bir tedavi
gerekmez.
• Postop bakımı;sıvı elektrolit
izlemini,ambulasyonu ve kardiyopulmoner
izlem ve girişimleri kapsar.
• Hastaların çoğu şişman ve 60 yaş üstü olduğu
için hipertansiyon,diyabet ve renal yetmezlik
yönünden izlenmelidir.
• Diyet barsak hareketlerine bağlı olarak
planlanır.
• Nazo Gastrik Tüp distansiyonu önlemek için bir
süre bırakılır.
• Aldığı Çıkardığı Takibi yapılır.
• Hemoraji olası komplikasyonlardan biridir.
• Hemovak dren 1-2 saat arayla değiştirilmeli
drenaj sıvısının miktarı ve rengi kayıt
edilmelidir.
• NGT ve erken ambulasyon GİS fonksiyonlarının
dönüşünü hızlandırır.
• Oral laksatifler barsak hareketleri dönene
kadar verilmemelidir.
• Oturma pelvik konjesyonu arttırdığı için
yüksek semi fowler pozisyondan kaçınmalıdır.
Pelvik konjesyonu önlemek için her iki saatte
bir 10 dakika yatak düzleştirilmelidir.
• Masaj, pozisyon değişimi,temiz çarşaf,düzenli
perine bakımı ve emosyonel destek hastanın
rahatını sağlamada farmakolojik tedaviye
yardım eden önemli unsurlardır.
• Histerektomi hala kadınlığın kaybı ile
ilişkilendirildiği için psikososyal destek önem
kazanır.
• Eğer kadın fertil veya premenapozal çağda ise
cerrahi sonunda infertilite ve menopoz
sorunu yaşayacaktır.
• Aile,doktor ve hemşire destek kaynağı
olmalıdır.
Radyoterapi
• Pelvise lokalize, grade yüksek ve invazyonu
%50 yi geçmiş olan tümörler için endikedir.
• Olası yan etkiler; bulantı, kusma,diyare,idrarda
yanma ve sık idrar yapma,eritem,kuruluk,
kaşıntı,yanma gibi deri değişimleri,radyasyona
bağlı vajinada stenoz ve atrofi sonucu seksüel
disfonksiyon ortaya çıkabilir.
• Eğer kadın cinsel yönden
aktif ise nemlendirici
kremler ilişki sırasında
kullanılabilir. Cinsel ilişki
vajinal stenozu önler.
• Radyasyonun kronik etkileri 12 ay sonra
ortaya çıkar.
• Hasta vajinasının kısaldığını, daraldığını ve
elastikiyetinin kaybolduğunu ifade eder. Tüm
bunlar disparoniye neden olabilir.
• Kadın hastalığın tekrarlayacağı, eşinin onu
terk edeceği ve daha az kadın olduğunu
düşünebilir.
• Hemşire bu konuda hastayı dinlemeli ve
açıklama yapmalıdır.
Kemoterapi
• Sitotoksik ajanların ilerlemiş endometrial
karsinomada etkileri sınırlıdır. Hastaya
kemoterapi rejimi, programı ve ilacın yan
etkileri konusunda bilgi verilmelidir. Bulantı,
kusma,saç dökülmesi, miyelosupresyon ve
periferal nöropati gibi yan etkilerde hastaya
destek olunmalıdır.
• Erken evre endometriyum kanseri hastalarının
yaşam dönemleri uzundur.
• estrojen verilmeyecek olan hastalarda
osteoporoz, kardiyovasküler hastalık, vajinal
atrofi ve inkontinans…
• Hastanın cinsel
çekiciliğini
kaybetme,kilo
alma kadınlığın
kaybı gibi gerçek
dışı psikososyal
algıları
gelişebilmektedir.
Bu algıların
düzeltilmesi
gerekir.
Over kanseri
• Jinekolojik kanserler arasında mortalite hızı en
yüksek kanserlerden biridir.
• Her sekiz kadından birinde meme kanseri
görülürken, over kanseri her 70 kadından
birinde görülmektedir.
• Ancak her dört kadından üçünde over kanseri
ileri evrede tanılanmaktadır. Çünkü hastalık
hızlı ve sessiz ilerler.
• Görülme yaşı ortalama 55 tir.
• Over kanserinin gelişmesinde
hormonal,çevresel ve genetik faktörler rol
oynar.
• Ailede meme yada over kanseri hikayesi
olanlarda,ovulasyonun kırk yıldan uzun
sürmesi, infertilite ve endometriyozisi
olanlarda,PID olan hastalarda risk artar.
• Gebelik ve oral kontraseptifler ovulasyonu
kesintiye uğrattığı için over kanser insidansını
azalttığı belirtilmektedir.
• İnfertilitenin over kanser riski ile ilgili olduğu
bulunmuştur.
• Fertilite için kullanılan ilaçlar riski 2-3 kat
arttırmaktadır(clomiphene).
• PID ise over yüzey proliferasyonunu stimüle
ederek riski arttırır.
• Laktasyonda geçen her ay insidansı %1 azaltır.
Kombine oral kontraseptifler %30-40 oranında
kanser riskini azaltır. Teoriye göre progestin zarar
görmüş over hücrelerini malignensiye uğramadan
geriletir.
• Overlerin pelvis derininde olması tanıyı
zorlaştırır. Pelvik muayene,serum tümör
marker(CA125) ve transvajinal usg ile erken
tanı mümkündür. CA125 yapılan bir çalışmada
evre I deki hastaların %50 sinde yüksek
bulunmuştur. Yani tek başına yeterli ve hassas
bir test değildir.
• Over kanseri tedavisi en zor tümörlerdir.
Çünkü büyük kısmı tanılandığında evre III e
ulaşmıştır.
• Ağrı, akıntı, kanama gibi belirtileri yok.
• Nadiren erken teşhis edilir.
• Düzensiz vajinal kanama ,yorgunluk,abdominal
şişkinlik,hazımsızlık,abdominal ağrı,sırt
ağrısı,çabuk doyma ve konstipasyon gibi
şikayetler 2-3 haftadan daha fazla devam
ediyorsa pelvik ve rektal muayene, CA125 kan
testi ve transvajinal usg yapılmalıdır.
Tedavi yaklaşımı ve hemşirelik bakımı
• Over kanserinde tedavinin temelini cerrahi
oluşturur.
• Eğer kadın fertil çağında ise unilateral
ooferektomi ile fertilizasyonun devamı
sağlanabilir.
• Evre IA ve IB, grade I olan tüm tümörlerde
sadece cerrahi ile hayatta kalma oranı %90 ve
üstüdür.
• Evre IC,grade 2 ve 3 olan tümörlerde radikal
histerektomi ve adjuvant tedavi olarak
kemoterapi ve radyoterapi planlanabilir.
• Evre II-III arası tümörlerde cerrahi olarak
radikal histerektomi ve cerrahi planlanır.
• Evre IV için cerrahiden önce kemoterapi ve
radyoterapi ile tümör küçültülüp cerrahi planı
yapılmalıdır.
• İlk olarak abdomene, oradan ince
barsaklar,karaciğer,diyafram ya da akciğerlere
metastaz yapabilir.
• İlerlemiş olgularda en büyük sorun;
• asit,
• intestinal obstrüksiyon,
• malnütrisyon,
• lenf ödemi ya da
• plevral sızmadır.
Asit ; hastaların yaklaşık 1/3ünde bulunur.
• Tümörün lenfatik kanallara yaptığı
obstrüksiyon/tümörün aşırı sıvı üretmesi ile asit ortaya
çıkar.
• Bakım, mayi birikimini minimalize etmeyi
planlamaktadır.
• Kilo takibi,abdominal çevre ölçümü günlük olarak
yapılmalıdır.
• Hastaya enerjisini korumak ve intraabdominal
organlara venöz dönüşü arttırmak için sol yana ve
bacakları yükselterek yatması hakkında bilgi verilir.
• Protein alımını arttırması söylenir(düşük serum
albumin düzeyi arttırılmış olur).
• Benlik imajını etkileyeceği unutulmamalı bu konuda
destek olunmalıdır.
• İntestinal obstrüksiyon; ileri evre kanserde
tümör büyümesine bağlı barsak obstrüksiyonu
gelişebilir. Kolik tarzda ağrı ve distansiyon olur.
• Amaç; distansiyondan kurtarmak,sıvı
dengesini düzeltmek,obstrüksiyon kaynağını
kaldırmak olmalıdır.
• NGS ile 24-48 saat ağızdan bir şey vermeden
basit barsak istirahati ile barsakların
dekompresyonu sağlanır. Düzelme
sağlanamazsa cerrahi uygulanır.
Malnutrisyon; anoreksi ve kaşeksi tablosu hastada
malnutrisyona yol açar.
• Barsak obstrüksiyonu/disfonksiyonu,barsaklardan
protein ve sıvı kaybı,kusma,diyare,
kemoterapi,psikolojik faktörlerden dolayı ortaya
çıkar.
• Günlük olarak alınan yiyeceklerin,kilonun,iştah ve
beslenme durumunun ve kan testlerinin
değerlendirilmesi gerekli.
Lenf ödemi; tümöre bağlı ortaya çıkan lenf
sistemi obstrüksiyonu lenf ödemine neden
olur.
• Alt ekstremitelerde ağırlık ve dolgunluk,ağrı ya
da rahatsızlık ve ödem…
• Deri bakımı,ekstremite bandajı,varis ve
egzersiz çorabı giyilmesi sağlanarak bakım
verilir.
Plevral effüzyon; intraplevral aralıkta mayinin 25 cc
den fazla birikmesi sonucu plevral effüzyon ortaya
çıkar.
• Dispne en sık görülen belirtisidir. Keskin göğüs
ağrısı, ateş,kuru öksürük ve hipoksi diğer klinik
belirtileridir.
• Torasentez ile fazla mayi alınarak hasta rahatlatılır.
• Hemşire işlem sırasında oluşabilecek ağrı,
enfeksiyon, pnömotoraks ya da pulmoner ödem
gibi komplikasyonlara karşı önlem alır. (Gevşeme
egzersizleri,müzik dinletme ve hafif masaj)
• Ortopne pozisyonu vererek solunumu rahatlatmaya
yardımcı olabilir.
Stres; anksiyete,korku,suçluluk,depresyon
gelişebilir ve bunlar fiziksel yetersizliğe, sosyal
ilişkilerde bozulmaya neden olur.
• Hemşire yaşam kalitesini geliştirecek
emosyonel ve fiziksel bakımı temin
ederek,destek sistemlerini kullanarak ona
yardımcı olabilmelidir.
• Vücut imajında değişiklik ve buna bağlı
psikolojik rahatsızlık yaratarak cinsel
fonksiyonlar da etkilenir. Yan etkileri önleme
ve kontrol için hasta eğitiminde etkin rol alarak
hastaya yardımcı olunabilir.
Teşekkürler…