Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastalarda Çocukluk Çağı Kötüye
advertisement
Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi _________________________________________ Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastalarda Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımının p01 rın Araştırılması cu ku Investigation of Childhood Abuse in Psychiatric Patients Applied To Outpatient Service s c kil ki zi d Erkan TÜRKOĞLU *, Nesim KUĞU ** , Gamze AKYÜZ ** , Orhan DOĞAN *** ÖZET Çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısı, çocukluk çağı fiziksel, duygusal, cinsel kötüye kullanımı, insest ve ihmal yaşantılarını içerir. Bu çalışmanın amacı, ayaktan psiki- SUMMARY yatrik hasta populasyonunda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve Childhood abuse is consist of Childhood \ ihmal yaşantısı sıklığını saptamak ve bu konuda yapılmış çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırmaktır. Çalışmada Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Polikliniği'ne başvuran ardışık 62 hastaya tarafımızdan hazırlanan, kabaca kimlik, aile bilgileri ve klinik özellikleri içeren 'Sosyodemografik Bilgi Formu' ve 'Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımı ve İhmal Soru Formu' verildi. Bu çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımı % 27.4, duygusal kötüye kullanım % 17.7, ihmal yaşantısı % 46.8, insest oranı % 3.2 ve cinsel kötüye kullanım % 6.4 oranında bulundu. Deneklerin %15.7'si birden çok alanda çocukluk çağı kötüye kullanımına maruz kaldıklarını bildirdi. İntihar girişimi oranı % 27.3 ve kendine zarar verici davranış oranı % 8 idi. Bu çalışmanın sonucuna göre, ruhsal hastalarda genel topluma göre çocukluk çağı kötüye kullanımı daha sıktır ve çocukluk çağı kötüye kullanımları içinde en sık görüleni ihmal yaşantılarıdır. Bu nedenle psikiyatrik hastalarda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısının araştırılması önemlidir. emotional, sexual abuse, incest and neglect experie(i aim of this study is to determine and correlate childta with psychiatric disorders. in this study, 'Sododemt Knowledge Form' and 'Childhood Abuse Question li applied to consecutive 62 patients who admitted to on service of the department of Psychiatry. Results of Ui showed that the rate of childhood physical abuse wasî emotional abuse 17.7 %, neglect experience 46.8 °J 3.2 % and sexual abuse 6.4 %. 15.7 % of the subjel been subjected to childhood abuse in more than onl The rate of suicide attempt was 27.3 % and şelfi behavior was 8 %. According to the results of this childhood abuse is more frequent in psychiatric patiat general population and the neglect experience is ıh frequent form of childhood abuse. Therefore, it is impoı investigate childhood abuse and neglect experiences i patients. Key words: Psychiatric outpatients, childhood Anahtar sözcükler: Psikiyatrik ayaktan hastalar, çocukluk çağı kötüye kullanımı, insest, ihmal. incest, neglect. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (3): 144-148, 2000 GİRİŞ VE AMAÇ Psikiyatrik literatürde ruhsal hastalığı ola çocukluk çağı fiziksel ve cinsel kötüye kullanımır s al hastalığı olm ay anlara göre dah a yüksek « olduğu bilinmektedir. İnt.Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, Sivas. Yrd. Doç. Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD , Sivas. *** Prof Dr, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD Başkanı, Sivas. 144 Kötüye kullanım bild Türkoğlu ve Ark. populasyonda daha çok somatik ve dissosiyatif belirtilerin bulunduğu saptanmıştır(l). Çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmali ile çocukluk çağında fiziksel, cinsel ve emosyonel kötüye kullanılma, ihmal edilme ve insest yaşantıları anlatılmaktadır. 'Çocukluk çağında kötüye kullanılma ve ihmal soru formu' ile kötüye kullanma ve insest davranışının kim tarafından ve kaç yaşındayken yapıldığı, yapan kişinin o sırada kaç yaşında olduğu sorulmakta ve tacizin ağırlık ve sıklığının belirlenmiş seçeneklere göre derecelenmesi istenmektedir. Ayrıca her sorunun sonunda verilen yanıtla ilgili bir açıklama istenmektedir. Fiziksel, cinsel kötüye kullanılma ve insest için Brown ve Anderson'un tanımları esas alınmıştır. Buna göre fiziksel kötüye kullanılma, bir kişinin 18 yaşından önce, kendisinden en az 5 yaş büyük bir kişi ya da kendisinden 2 yaş büyük bir aile bireyi tarafından saldırıya uğramasıdır; kişi bunu kardeş rekabeti gibi bir aile içi çatışma olarak algılamış olmamalıdır ve fiziksel temas içermeyen arkadaş kavgaları bu tanıma girmemektedir. Cinsel bakımdan kötüye kullanılma, bir kişinin 18 yaşından önce, kendisinden en az 5 yaş büyük bir kişi ya da kendisinden en az 2 yaş büyük bir aile bireyiyle okşamadan cinsel ilişkiye kadar değişen herhangi bir derecede cinsel yakınlığa girmesidir. Emosyonel kötüye kullanılma için VValker, Bonner ve Kaufman'ın tanımı esas alınmıştır. Buna göre emosyonel kötüye kullanılma, genç bir kişiye, duygusal ya da ruhsai; sağlığını tehlikeye atacak derecede sözlü tehdit, alay ya da küçük düşürücü yorumlarda bulunulmasıdır. İhmal ise bir çocuğun beslenme, güvenlik, eğitim, tıbbi bakım gibi fiziksel bakımının ya da sevgi, destek, ilgi, duygusallık, terbiye, bağlanma gibi duygusal bakımının yapılamamasıdır(2). Shearer ve ark. sınırda kişilik bozukluğu olan kadın hastalarda çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımını % 25 ve cinsel kötüye kullanımı % 58.3 olarak (3) bulurken, Ogata ve ark. aynı hastalık grubunda bu oranları sırasıyla % 41.6 ve % 71 olarak bildirmektedir(4). Pribor ve ark. 1993 yılında yaptıkları bir çalışmada Briquet sendromu olarak değerlendirilen ve somatik yakınmaları olan 99 kadın hastada çocukluk çağı kötüye kullanımını % 90'ın üzerinde saptamışlardır(l). Barsky ve ark. 60 hipokondriyak hasta üzerinde yaptıkları bir çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımını % 32.1, cinsel kötüye kullanımı % 28.6 oranında bulmuşlardır^). Craig ve ark. anne baba ihmali, aldırmazlık ve kötüye kullanımın akut somatizasyonla birlikte olduğunu bildirmektedir (6). kullanımını araştırmak ve elde edilen sonuçları bu konuda yapılmış çalışmaların sonuçlarıyla karşılaştırmaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmada 1-10 Ekim 1999 tarihleri arasında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri polikliniğine başvuran ardışık 62 hastaya tarafımızdan hazırlanan ve deneklere ait cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, aile tipi, ekonomik durum, ailede ruhsal hastalık gibi kimlik ve aile bilgilerinin yanısıra psikiyatrik tanı, intihar öyküsü, kendine zarar verici davranış, çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısı gibi klinik özellikleri içeren 'Sosyodemografik Bilgi Formu' ile birlikte Yargıç ve ark. tarafından geliştirilen 'Çocukluk Çağında Kötüye Kullanılma ve İhmal Soru Formu' verildi. Çalışmada elde edilen veriler SPSS istatistik paket programında değerlendirildi. BULGULAR 1. Sosyodemografik özellikler Çalışmaya alınan denekler 16-65 yaşları arasındaydı ve yaş ortalamaları 31.80 + 13.46 idi. Deneklerin sosyodemografik özellikleri Tablo l'de verilmiştir. 2. Klinik özellikler Deneklerin psikiyatrik tanılarına göre dağılımı Tablo 2'de gösterilmiştir. Deneklerin intihar girişimi öyküsü ve kendine zarar verici davranışının cinsiyete göre dağılımı Tablo 3'te gösterilmiştir. 3. Çocukluk çağı kötüye kullanımı Deneklerin çocukluk çağı kötüye kullanımıyla ilgili özellikleri Tablo 4, 5, 6, 7, 8, 9'da gösterilmiştir. 62 denekten % 15.7'si (10) birden çok alanda çocukluk çağı kötüye kullanımı bildirmiştir. Bunların 5'i ( % 7.9) hem fiziksel kötüye kullanım hem de ihmal yaşantısı, 3'ü ( % 4.7) hem fiziksel hem de emosyonel kötüye kullanım ve 2'si ( % 3.1) hem emosyonel kötüye kullanım hem de ihmal yaşantısı tanımlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, psikiyatri polikliniğine başvuran ardışık 62 ruhsal hastada çocukluk çağı kötüye 14 5 Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastalarda Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımının Araştırılması Tablo 1. Deneklerin sosyodemografik özellikleri Özellikler Tablo 2. Deneklerin psikiyatrik tanılara Sayı % Psikiyatrik tanı Cinsiyet % Sayı 21 33.9 Somatoform bozukluk 6 9.7 Dissosiyatif bozukluk 1 1.6 Anksiyete bozuklukları* 41 66.1 Erkek 21 33.9 Psikotik bozukluklar** 12 19.3 Bekar 22 35.5 Depresif bozukluk 14 22.6 Evli 37 59.7 Uyum bozukluğu 5 8.1 Posttravmatik stres bozukluğu 1 1.6 1.6 1.6 Kadın Medeni Durum Eğitim Durumu Okuryazar değil 10 16.1 Anoreksiya nervoza 1 İlköğretim 27 21 43.5 Alkol bağımlılığı 1 Lise Yüksekokul Aile Tipi göre dağılımı 4 52 7 Çekirdek 33.9 6.5 * Anksiyete bozuklukları tanısı alan 21 (% 33.9) hasta! 13'ü (% 21) genelleşmiş anksiyete bozukluğu, 11 (%• panik bozukluğu, 5'i (% 8.1) obsessif kompulsif boziı 2'si (% 3.2) fobik bozukluktu. 83.9 11.3 Büyük Ekonomik Di '•-u m Parçalanmış 3 Düşük Orta 16 Yüksek 45 1 4.8 ** Psikotik bozukluklar tanısı alan 12 (% 19.3) hastadan! 25.8 (% 4.8) bipolar affektif bozukluk, l'i (% 1.6) paranoidk 72.6 zukluk, 6'sı (% 9.7) başka türlü adlandırılmayan psite bozukluk, 2'si (% 3.2) paranoid şizofreni idi. 1.6 Ailede Ruhsal Hastalık Var .3 4.8 Yok 59 95.2 Tablo 3. Deneklerin intihar girişimi öyküsü ve kendine zarar verici davranışının cinsiyete göre dağılımı Özellik Kadın (n) Erkek % (n) Toplam % (n) % İntihar girişimi Var 14 22.5 3 4.8 17 27.3 Yok 27 87.5 18 95.2 45 72.7 Var 2 3.2 3 4.8 5 8 Yok 39 96.8 18 95.2 57 92 Kendine zarar verici davranış Tablo 4. Çocukluk çağı fiziksel kötüye kullanımının cinsiyete göre Tablo 5. Çocukluk çağı emosyonel kötüye kullanımının cinsiyete göre dağılımı dağılımı* Cinsiyet Kadın Erkek Toplam 146 Yok Bir ya da birkaç kez Birçok kez 32(%51.6) 6(%9.6) -: (%6.4) 13(%20.9) 45 (%72.5) 2(%3.2) 8 (%12.8) 4 (%6.4) 8 (%12.8) Cinsiyet Yok Var Kadın 33 (%53.2) 8(%12.9) 3 Erkek Toplam 18 (%29) 51 (%82.3) (%4.8) 11 (%17.7) Türkoğlu ve Ark. Tablo 6. Çocukluk çağı ihmal yaşantısının cinsiyete göre dağılımı Cinsiyet Kadın Yok Var 21 (%33.8) 2 0 (% 32 . 3) Tablo 7. Çocukluk ça ğı cinse l kötüye k ulla nımının (insest h ariç) cinsiyete göre da ğılımı* Cinsiyet Yok Birçok kez Bir ya da birkaç kez Erkek 12 (%19.4) 9 (% 1 4 . 5 ) Kadın 38(%61.3) 1 (%1.6) 1 2 (%3.2) Toplam 33 (%53.2) 2 9 (% 46 . 8) Erkek Toplam 20 (%32.3) 58 (%93.6) (%1.6) 2 (%3.2) 2 (%3.2) Tablo 8. Çocukluk çağı insest yaşantısının cinsiyetlere göre dağılımı * Cinsiyet Yok Bir ya da birkaç kez Birçok kez Kadın 4 0 (% 64 . 5) 1 (%1.6) 1 (%1.6) Erkek Toplam 2 0 (% 32 . 3) 60 (%9 6. 8) 1 (%1.6) 1 (%1.6) 'Çocukluk Çağında Kötüye Kullanılma ve İhmal Soru Listesi'nde kötüye kullanılma ve ihmal sıklığını belirlemek amacıyla 'bir kez, birkaç kez, birçok kez ve çok kez' ifadeleri yer almaktadır. Bu çalışmada denek sayısının azlığı nedeniyle bu sıklık dereceleri anlam değişikliğine yol açmadan 'bir ya da birkaç kez ve birçok kez' olarak sadeleştirilmiştir Tablo 9. Çocukluk çağı kötüye kullanımının psikiyatrik tanılara göre dağılımı Fiziksel kötüye kullanım Emosyonel kötüye kullanım İhmal yaşantısı kullanım Cinsel kötüye İnsest yaşantısı Anksiyete bozuklukları 5 3 10 1 l Somatoform bozukluk 1 2 3 2 1 Dissosiyatif bozukluk 1 1 1 Psikotik bozukluklar 3 1 2 Depresif bozukluk 2 2 10 Uyum bozukluğu 3 1 1 Posttravmatikstres bozukluğu 1 Anoreksiya nervoza 1 1 1 17 (%27.4) 11 (%17.7) 29 (%46.8) Psikiyatrik tanı Toplam TARTIŞMA 1 4 (%6.4) 2 (%3.2) Chu ve Dill'in 1990 yılında yatan psikiyatrik has- Şar ve ark. 1998 yılında Sivas ili genel toplumun- talarda yaptıkları çalışmada fiziksel kötüye kullanımı % da çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ruhsal travmasını 51, cinsel kötüye kullanımı % 35.7 oranında bulunmuş- araştırdıkları çalışmada çocukluk çağı fiziksel kötüye tur^). Lipschitz ve ark.nın 1996 yılında dissosiyatif kullanımını % 10.4, emosyonel kötüye kullanımı % 10.5, bozukluğu olan 114 hastada yaptıkları çalışmada % 35 cinsel kötüye kullanımı % 2.7 ve ihmal yaşantısını % oranında çocukluk çağı fiziksel ve % 43 oranında cinsel 32.7 oranında bulmuşlardır(7). Bu çalışmada elde edilen sonuçlar, ruhsal hastalığı olanlarda ruhsal hastalığı ol- kötüye kullanım saptanmıştır(9). Batı kaynaklı çalışmalarla bu çalışmada dahil, üly ap ılan mayanlara göre daha yüksek oranda çocukluk çağı k emiz d e kötüye kullanımı olduğunu bildiren yayınlarla uyumlu emosyonel, cinsel kötüye kullanım ve insest oranları ç alış m alar d ak i (1,7) fizik s el, görünmektedir(l). karşılaştırıldığında batı kaynaklı çalışmalarda çocukluk 14 7 Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastalarda Çocukluk Çağı Kötüye Kullanımının Araştırılması çağı kötüye kullanım oranlarının oldukça yüksek değerlerde olduğu göze çarpmaktadır. Bu farklılık batı kültürü ile ülkemizin kültürü arasındaki farklılıklarla açıklanabilir. Zira batı kültüründe çocukluk çağı travmatik yaşantılarının sözel olarak ifade edilmesinin, ülkemizde bu konularla ilgili toplumsal tabu ve yasaklamalar dikkate alındığında daha kolay olacağı düşünülebilir. Şar ve ark.nın 1998 yılında Sivas ili genel toplumunda yaptıkları çalışmada çocukluk çağı kötüye kullanımları içinde en yüksek oranı ihmal yaşantılarının oluşturduğu (% 32.7) görülmektedir. Bu çalışmada da benzer şekilde en yüksek oran % 46.8 ile ihmal yaşantılarındadır. Bu açıdan iki çalışmanın verilen uyumlu olmakla birlikte ruhsal hastalığı olanlarda ruhsal hastalığı olmayanlara göre ihmal yaşantılarının da daha sık olduğu görülmektedir. Şar ve ark.nın aynı çalışmasında intihar oranı % 4.3 ve kendine zarar verici davranış % 0.8 olarak bulunmuştur(2). Bu çalışmada elde edilen oranlar ise daha yüksek olup Şar ve ark.nın çalışmasının genel toplumda yapıldığı gözönüne alındığında bu çalışmanın psikiyatrik hasta grubunda yapılması nedeniyle oranların daha yüksek olması şaşırtıcı değildir. Psikiyatrik literatürde çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısı, son zamanlarda dikkat çeken konulardan birisi olmuştur. Bu alanda ülkemizde yapılan çalışma sayısı sınırlıdır. Bu çalışmadaki denek sayısının küçük olması (n=62) nedeniyle psikiyatrik bozukluğu olan hasta grubunda çocukluk çağı kötüye kullanımı ve ihmal yaşantısının daha büyük sayıda denek grubuyla çalışılmasının bu alanla ilgili bilimsel bilgilerin elde edilmesine önemli katkılar sağlayacağı düşüncesindeyiz. K A Y N AK L AR 1. Pribor FE, Yutzy SH, Dean JT: Briquet's Syndrome dissociation, and abuse. Am J Psychiatry 150: 1507-1511İ 1993. 2. Yargıç İL, Tutkun H, Şar V: Çocukluk çağı travmatik ya şantıları ve erişkinde dissosiyatif belirtiler. 30.Ulusal Psilayatri Kongresi bildiri kitapçığı içinde,s:388-398, 9-14 Eyli 1994. 3. Shearer SL, Peters CP., Quaytmen MS., Opden RL: Frequency and correlates of childhood sexual and physid abuse in adult patients with borderline personalit) disorder. Am J Psychiatry 147: 1008-1013, 1990. 4. Ogata SN., Silk KR., Goodrich S., Lohr NE., VVeston D, Hill EM: Childhood sexual and physical abuse in adıl patients with borderline personality disorder. Am J Psychiatry 147: 214-216, 1990. 5. Barsky AJ., VVool C., Barnett MC, Clearly PD: Histories ol childhood trauma in adult hypocondriacal patients. AmJ Psychiatry 151: 397-401, 1994. 6. Craig TKİ, Boardm an AP., Mills K., Daly JO., Drake H: The South London Somatisation Study. Longutidiral course and the influence of early life experi ences. Brl Psychiatry 163: 579-588, 1993. 7. Şar V., Akyüz G., Kundakçı T., Doğan O: Ruhsal travmalı ilişkili bozuklukların genel toplumda sıklığı. 34. Ulusal Psi kiyatri Kongresi Bilimsel Çalışmalar Özet Kitabı, s: 217,2!. Eylül-3 Ekim 1998. 8. Chu JA., Dili DL: Dissociative symptoms in relation ti childhood physical and sexual abuse. Am J Psychiatryl47: 887-892, 1990. 9. Lipschitz DS., Kaplan ML, Sorkenn JB., Chorney P As* GM: Childhood abuse, Adult assault, and dissociation, Compr Psychiatry 37 (4): 261-266, 1996. Yazışma Adresi Yrd. Doç. Dr. Nesim KUĞU Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD , SİVAS.
