KOAH - SABİS

KOAH NEDİR?
KOAH’TA HEMŞİRELİK
BAKIMI
HAZIRLAYAN : MUSTAFA SEZER KÖK
B121100113
İçerik...

Tanımlama

KOAH Yükü (Epidemiyoloji, Prevalans, Morbidite ve
Mortalite)

Etiopatogenez ve Patofizyoloji

Tanı

Derecelendirme

Tedavi

Vaka Sunumu
Tanımlama

KOAH:

KOAH-Kronik Obstüktif Akciğer Hastalığı- ilerleyici ve tam olarak geri
dönüşümlü olmayan, buna karşılık önlenebilir ve tedavi edilebilir bir
akciğer hastalığıdır.

KOAH havayollarını daraltır, solunumu güçleştirir. Genellikle kronik
bronşit ve amfizem zemininde gelişen KOAH’da hastalar, öksürük ve
balgamdan kısa mesafeli yürüyüşde bile oluşan nefes darlığına
kadar değişik semptomlara sahiptirler.

AC’lerin zararli partikül ya da gazlara verdiği anormal inflamatuar
yanıtla bağlantılıdır.
Tanımlama


KOAH’ın temel özelliği olan kronik HAK’a

Havayolu hastalıkları (bronşit-bronşiolit)

Parankim harabiyeti (amfizem)
Bu iki bileşenin göreceli katkıları kişiden kişiye
değişiklik gösterir.
Tanımlama: Kronik Bronşit ve Amfizem
Kronik Bronşit: Akciğer
tüberkülozu, bronşektazi, akciğer
absesi gibi başka bir hastalığa
bağlanamayan, birbirini izleyen
en az iki yıl boyunca her yıl en az
üç ay devam eden öksürük ve
balgam çıkarmadır.
Amfizem: Terminal bronşiyollerin
distalindeki hava yollarının,
belirgin fibrozisin eşlik etmediği
duvar hasarı ile anormal ve kalıcı
genişlemesidir.
(Sentrilobuler, Panlobuler)
Epidemiyoloji

Ciddi bir morbidite ve mortalite nedenidir.

Önlenebilir, ancak ihmal edilmiş durumdadır.

Toplumlarda tanı almamış hastalar vardır.

Uygun ve yeterli şekilde tedavi edilmeyen
hastalar çoktur.

Türkiye’de durum diğer ülkelerden farklı
değildir.
Türkiye’de KOAH
Prevalansı
 Ülkemizde yaklaşık 5 milyon
40 Yaş Üstü KOAH Prevalansı
Etimesgut Çalışması, 1976
25
KOAH hastası

%20.1
20
Türkiye’de KOAH
gelişiminde;
15
%8.2
10
5
0
Erkekler
Kadınlar

Sigara içimine

Tezek kullanımı

Keten-kenevir işçiliği

Odun sobası kullanımı

Asbeste maruz kalma
KOAH’da Küresel Yük
1990
2020
Mortalite
6. sık neden
3. sık neden
Morbidite
(DALY)
29.1 x 106 (12. sıra)
57.6 x 106 (5. sıra)
DALY: Erken ölümler ve solunumsal sakatlık nedeniyle yaşamdan kaybolan yılların toplamı
Patogenez

KOAH patogenezinde rol oynayan
başlıca mekanizmalar:
 Kronik
İnflamasyon
 Proteinaz
 Oksidatif
/ Antiproteinaz Dengesizliği
Stres
KOAH’da Patofizyoloji
 Mukus hipersekresyonu ve siliyer fonksiyon bozukluğu
 Hava akımı kısıtlanması ve hiperinflasyon
 Gaz değişim anormallikleri
 Pulmoner hipertansiyon
 Sistemik etkiler
Koahta risk faktörleri :

Sigara içimi

İşyeri toz ve kimyasalları

Çevresel sigara dumanı

Ev içi ve ev dışı hava kirliliği

Genler

Beslenme

İnfeksiyonlar

Sosyo ekonomik durum

Oksidatif stres

YAŞLI POPÜLASYONU
Fizik Muayene Bulguları

Ekspiryum uzunluğu

Zorlu ekspirasyonda wheezing

Göğüs ön-arka çapı  (fıçı göğsü)

Göğüs kafesi ekspansiyonunda 

Sonorite 

Solunum sesleri 

Ronküsler

Kalp seslerinin derinden duyulması

Büzük dudak (pursed lip) solunumu

İnterkostal aralıklarda paradoksal içe çekilme

Juguler venöz dolgunluk

Karaciğerde büyüme ve hassasiyet

Siyanoz

Periferik ödem
Erken
dönem
Hastalık
geliştiğinde
Terminal
dönemde
KOAH Tanısı
Semptomlar
Öksürük
Balgam
Dispne
ve/veya
Risk faktörleri ile
karşılaşma öyküsü
Tütün dumanı
Mesleki toz ve kimy.
Evde ısınma/pişirme
dumanı
SPİROMETRİ
Hava akımı obstrüksiyonu
Reversibilite testi
KOAH’da Laboratuar
•
Tüm hastalara uygulanacak testler
Spirometri
Bronkodilatasyon testi
Akciğer grafisi
 Seçilmiş hastalara uygulanacak testler
Alfa-1 antitripsin eksikliği
Statik akciğer volümleri
Difüzyon testi
Kan gazları
Egzerzis testi
Solunum kas fonksiyonu
PAB Ölçümü ve sağ ventrikül fonksiyonu
Bilgisayarlı tomografi
Polisomnografi
KOAH Sınıflaması
•Evre I
•Evre II
•Evre III
•Evre IV
Hafif
Orta
Şiddetli
Çok Şiddetli
Evre 0 ??? Risk altında kategorisi
Evre 0
Risk Altında

Kronik öksürük ve balgam

Normal spirometre

2001 yılı rehberinde yer alırken
artık sınıflamaya dahil edilmiyor.
Evre I
Hafif KOAH

Hafif HAK

Spirometre:


FEV1/FVC:<0.7

FEV1 ≥ 80 %
Kronik öksürük ve balgam
olabilir.
 Kişi
AC
fonksiyonlarının
bozuk olduğunu
farketmez.
Evre II
Orta KOAH

Belirgin HAK

Spirometre:

FEV1/FVC:<0.7

%50 ≤FEV1 ≥ 80 %

Egzersiz dispnesi,
kronik öksürük ve
balgam olabilir.

Hasta medikal
yardıma ihtiyaç duyar.
Evre III
Şiddetli KOAH




Daha ileri HAK
Spirometre:

FEV1/FVC:<0.7

%30 ≤FEV1 ≥ 50 %
İleri nefes darlığı,
egzersiz kapasitesinin
azalması, güçsüzlük ve
tekrarlayan
alevlenmeler
Hastanın yaşam kalitesi
etkilenir.
Evre IV
Çok Şiddetli KOAH

Şiddetli HAK

Spirometre:

FEV1/FVC:<0.7

FEV1 ≤30 % veya

FEV1 ≤50 ve respiratuar
yetmezlik

PaO2 < 60 mmHg
ve /veya

PCO2 > 50 mmHg
KOAH Tedavisinde
Hedefler

Hastalığın ilerlemesini önlemek

Semptomları gidermek

Egzersiz toleransını iyileştirmek

Sağlık durumunu iyileştirmek

Komplikasyonları önlemek ve tedavi etmek

Alevlenmeleri önlemek ve tedavi etmek

Mortaliteyi azaltmak
KOAH Tedavi Programı

Hastalığın Değerlendirilmesi ve İzlenmesi

Risk Faktörlerinin Azaltılması

Stabil KOAH Tedavisi

Alevlenmelerin Tedavisi
Stabil KOAH tedavisi

Eğitim

Farmakolojik tedavi


Bronkodilatörler

Glikokortikoidler

Diğer tedaviler
Non-farmakolojik tedavi

Rehabilitasyon

Uzun süreli oksijen tedavisi

Ventilatör desteği

Cerrahi tedaviler
Stabil KOAH Tedavisi

Hastalığın şiddetine göre tedavi adım adım arttırılır

Mevcut olan ilaçlardan hiçbiri akciğer
fonksiyonlarında uzun dönemde geri dönüş
sağlamaz.

KOAH ta farmokoterapi semptomları ve/veya
komplikasyonları geri çevirmeye yöneliktir.
Sigaranın Bıraktırılması
 KOAH’da
hastalığın
progresyonunu
yavaşlatan
yegane tedavi
SİGARANIN
BIRAKTIRILMASI’
dır.
Stabil KOAH Tedavisi
Non-Farmakolojik Tedaviler
Pulmoner Rehabilitasyon






Hasta eğitimi
Egzersiz

Üst ekstremite

Alt ekstremite
Ventilatuvar tedavi

Kontrollu solunum teknikleri

Fizik tedavi

Kas eğitimi
Beslenme durumunun değerlendirilmesi
Deneyim kazandırmak
Psiko-sosyal destek
Alevlenme?

Hastanın doğal seyrinde bulunan özelliklerin; bazal
dispne, öksürük ve/veya günlük balgam
çıkarımının,akut olarak değişimi ve bu değişimlerin
hastayı regüler ilaç kullanımında değişikliğe
zorlaması olarak tanımlanır.
Alevlenmenin Ana
Semptomları

Solunum Sıkıntısı

Wheezing

Göğüs Sıkışması

Artan Öksürük ve Balgam

Balgam Renk Değişikliği

Ateş
KOAH’ta Cerrahi Tedavi
 Büllektomi
 Akciğer
volümünü
azaltıcı cerrahi
 Akciğer
transplantasyonu
KOAH’TA HEMŞİRELİK
UYGULAMALARI
-POSTÜRAL DRENAJ
-STRESLE BAŞ ETME
-TEDAVİYE UYUM
-SİGARA EĞİTİMİ
-BESLENME EĞİTİMİ
HEMŞİRELİK YAKLAŞIMI
FİZİKSEL
AKTİVİTE
PULMONER REHABİLİTASYON
EL HİJYENİ VE ÖZ BAKIM
AİLE EĞİTİMİ VE
ORYANTASYONU
BESLENME EĞİTİMİ,DİYET
VAKA SUNUMU
Hasta Adı ve Soyadı:ALİ ÇAKIR
Doğum Tarihi:05.11.1962
Servisi:Göğüs Hastalıkları
Yatış Tarihi:24.02.2016
Tanı:KOAH
ÖZGEÇMİŞ:

65 yaşında erkek hastaya, yaklaşık 8 yıl önce astım
bronşit tanısı konmuştur.5 ay önce nefes darlığı
öksürük, boğulma hissi ile hastanemize başvurmuş
ve KOAH tanısı konmuştur.

10 gün önce ise yüksek ateş, öksürük ,soluk alıp
vermede zorlanma, balgamın renginin yeşile
dönmesi , balgam miktarında artış ve morarma
şikayeti ile hastanemize başvurmuş ve servise yatışı
yapılmıştır.
Kronik Hastalıklar :

15 yıl önce Hipertansiyon tanısı konmuştur.

Ht için Vasocard 10 mg (tb) kullanmaktadır.
Soygeçmiş:

Anne ve Babasında Ht öyküsü mevcuttur.
Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri
A.Sağlığı Algılama, Sağlığı Yönetme

Hasta, sağlığını düşük düzeyde olarak tanımlıyor.

Hasta. yaklaşık 25 yıl ,günde 1 paket olmak üzere
sigara kullanmış.1 ay önce kullanmayı bırakmıştır.

Hasta, düzenli egzersiz ve spor yapmadığını ifade
etti.

B.Aktivite ve Egzersiz

Hasta mobildir.

Hastada Sık sık öksürük ve yeşil balgam görülmektedir.

Hastanın solunum sayısı 18/dk’dır.

Nabız sayısı 82/dk’dır

Tansiyon 140/90 mmHg’dir.
02.02.2016
ATEŞ
NABIZ
SOLUNUM
TANSİYON
SPO2
10.00
36,6 C
82/dk
18/dk
140/90mmHg %94 o2’li
12.00
36,7 C
80/dk
20/dk
150/90mmHg %95 o2’li
14.00
36,7 C
84/dk
19/dk
150/90mmHg %94 o2’li
C.Boşaltım

Hastada üriner katater bulunmamaktadır.

Hasta iki günde bir kez barsak boşaltımı yapıyor.

Hasta idrar boşaltımını günde 5-6 kez yapıyor.
D.Beslenme ve Metabolik Durum

Hasta oral besleniyor.

İştahının gitgide azaldığını ve düzenli
beslenemediğini ifade etti.
E.Uyku ve Dinlenme

Hasta uyumakta güçlük çektiğini ve gece öksürerek
uyandığını ifade etti
İlaçlar:

Combivent
(inh)
4x1

Pulmicort
(inh)
2x1

Oksapor 0,6cc
(sc)
1x1

Precort-Liyo 2Omg
(ıv)
1x1

Ranitab 50mg
(ıv)
3x1

Neofleks Teofilin 100cc (ıv)
2x1
KOAH hemşirelik bakım
planı tanı ve uygulamaları
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
Ventilasyonun azalması ve hava
yollarında bol mukus olması
nedeniyle gaz değişiminin
bozulması
Akciğerlerinde
ventilasyonun ve gaz
değişiminin yeterli
olmasını sağlama
·
Düzenli olarak solunum hızı,
şekli ve hipoksi yönünden izlenmeli
·
Düşük düzeyde oksijen verilir
·
Hastaya fowler pozisyonu
verilir
·
Solunum yolları açıklığı
sağlanır
·
İsteme göre bronkodilatör
verilir
·
Eğer norkotik ilaç verilirse
yakından hasta izlenmeli
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
Fazla sekresyon ve etkisiz
öksürük nedeniyle hava
yolu açıklığında yetersizlik
Hastanın etkili
öksürebilmesi ve
hava yollarında
ventilasyon için
yeterli açıklığın
sağlanması
·
Hastaya bol sıvı içirilir
·
Odanın havası
nemlendirilir
·
Etkin öksürme ve derin
solunum egzersizleri öğretilir
ve uygulatılır
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
Dispne ve yetersiz
oksijenlenmeye bağlı aktivite
intöleransı
Hastanın aktiviteleri ·
Hastaya sigara içme fazla
yapabilir duruma
sıcak hava fazla kilo stres gibi
gelmesini sağlama ve oksijen kullanmasını arttıran
enerji tüketimi
aktivitelerden uzak durması
hakkında bilgi sahibi söylenmeli
olmasını sağlama
·
Aktivite ve istirahat planlarını
gün içine yayarak yapması
söylenmeli fazla yoracak
aktivitelerden uzak durması
söylenmeli
·
Günlük aktivitelerini azar azar
arttırarak devam etmesi gerektiğini
söylemeliyiz
·
Hastaya aktiviteleri sırasında
derin solunum yaparak soluması
söylenir
·
İsteme göre oksijen tedavi
uygulanır
·
Yaşam bulguları yönünden
takip edilir
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
solunum güçlüğü ve
boğulma korkusuna
bağlı anksiyete
Hastanın etkili
baş etme
yöntemlerini
kullanmasını ve
psikolojik
olarak
rahatlatılması
·
Akut solunum güçlüğü
sırasında hastanın yanında kalınır ve
telaş etmeden yardımcı olunur
·
Sakin çevre koşulları sağlanır
·
Akut solunum güçlüğü
sırasında kapı ve pencereler açılır
odadaki görevi olmayan kişiler
ortamdan uzaklaştırılır
·
Hastanın rahatlatılması sağlanır
ve solunum egzersizleri yenilenir
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
Beslenmede değişikliğe bağlı
beden gereksiniminden daha
az beslenme
Hastanın
beslenmesini
sağlama normal
kilosuna getirme
Dispne ve dış uyaranlar
nedeniyle uyku düzeninde
bozukluk
Hastanın yeterince
kendini dinlenmiş
hissetmesi
·
Hasta ya yemeklerden önce
ve sonra ağız bakımının önemini
anlat ve uygulat
·
Yüksek proteinli ve kalorili
diyet ve az ve sık yemesini anlat
·
Gaz yapan gıdalardan uzak
durması gerektiği söylenir ve
önerilir
·
Gerektiğinde yüksek kalorili
besinler yemesini önermeliyiz
·
Hastanın beslenmesi kilo
takibi yapılır ve yakından izlenir
·
Hasta odasının sakin iyi
havalandırılmış olması ve hafif
ışıklandırma yapılır
·
Kafein gibi uyaranlardan
uzak durması söylenir
·
Hergün düzenli olarak aynı
saatlerde yatması söylenir
·
Yatmadan önce biraz
yemesi gerekir açlık uykuyu
kaçırır
·
Ilık banyo ılık içecekler
içebilir
HEMŞİRELİK TANISI
AMAÇ
UYGULAMA
Ailede bireyin kronik
hastalığı olmasına bağlı
ailenin yaşam sürecinde
değişiklik
yardım alması ve ·
Hasta bakım planı
duygularını ifade yapılırken hasta ve ailesinin
etmesini sağlama durumu göze alınarak
yapılmalı
·
Ailenin sosyo ekonomik
durumu değerlendirilir ve
destek alacak yerlere
yönlendirilir
KAYNAKÇA :

Dahiliye Hemşireliği Kitabı ( Prof.Dr. Nuray Genç ,
Yard. Doç. Dr. Hilal Uysal )

TÜSAD ( Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği )
 DİNLEDİĞİNİZ
İÇİN TEŞEKKÜRLER