Slayt 1 - İstanbul Sağlık Müdürlüğü

Doç.Dr. Yener KOÇ
ŞİŞLİ HAMİDİYE ETFAL EĞİTİM VE ARARŞTIRMA
HASTANESİ, NEFROLOJİ KLİNİĞİ

Ülkemizde ise her 6-7 kişiden
birisinde kronik böbrek hastalığı…

Bu
hastalık
tansiyon
yüksekliği,
kansızlık, kemik hastalığı ve kalpdamar hastalıkları gibi çok sayıda ek
hastalıklara yola açabilir.

Kalp-damar hastalığa bağlı erken ölümlerin
önemli bir nedenidir.
◦ Sağlıklı görünen ancak kronik böbrek hastalığı
bulunan hastalarda erken ölüm riski
10 kat
◦ Son dönem böbrek yetmezliği olanlarda ise
30 kat

Evre 1; Böbrek hasarı vardır,
◦ Böbrek fonksiyonlarının (çalışma yüzdesinin) henüz
bozulmamıştır,
◦ Üre, kreatinin değerlerinin normal olabilir.

Evre 2; Böbreklerin yaklaşık %60 ile %89 arası
çalışan hastalar;
◦ Genelde belirgin bir şikayetleri olmaz
◦ Üre, kreatinin değerlerinde belirgin bir artma olmaz

Evre 3; Böbrekleri yaklaşık %30 ila 59 arası
çalışan hastalar
◦ Üre ve kreatinin değerleri artmaya başlar,
◦ Kansızlık, kemik ağrıları,halsizlik, vücutta şişmeler
gibi şikayetler olabilir

Evre 4; Böbrekleri %15 ila 30 arası çalışan
hastalar
◦ Böbrekle ilgili tüm tetkiklerde bozulur

Evre 5; Böbrekleri %15'ten daha az çalışan
hastalar
◦ Son dönem böbrek yetmezliği
◦ Bu dönemde nakil veya diyaliz gerekebilir.
TEDAVİDE TEMEL YAKLAŞIM
Böbrek hastalığının tanısı ve ilerlemesinin önlenmesi
Böbrek yetmezliği destek tedavisi
Diyaliz kararı ve transplantasyona hazırlık
Tedavi=Hastalığın ilerlemesini önlemek








Kan basıncının kontrolü
Kan şekerinin kontrolü
Şişmanlığın tedavisi
Sigaranın bırakılması
Fiziksel aktivitenin artırılması
Diyetle alınan protein miktarının azaltılması
İdrarla atılan protein miktarının azaltılması
Böbreğe zararlı olabilecek ilaçlardan kaçınılmalı


Hangi nedene bağlı olursa olsun uygun
diyetle
böbrek
hastalığının
ilerlemesi
yavaşlayabilir.
İleri dönemlerde ise
şikayetleri hafifletir.
◦ Bulantı-kusma
◦ Tansiyon yüksekliği
◦ Nefes darlığı
rahatsızlık
veren


Diyet her zaman kişiye özgü olmalıdır.
Kronik böbrek yetmezliğinin evrelerine,
kişinin
ağırlığına
ve
kan
bulgularına
(potasyum,
fosfor,
albumin
vs.)
göre
değişiklik göstermektedir.
DİYET AÇ KALMAK HİÇBİRŞEY YEMEMEK
DEĞİLDİR.




Uygun miktarda enerji ve protein alımı
Uygun vücud ağırlığının sağlanması ve/veya
korunması
Tuz ve sıvı dengesinin sağlanması
Diyette diğer besin öğelerinin uygun miktarda
alınması
◦
◦
◦
◦
Potasyum
Fosfor
Kalsiyum
Vitamin ve mineraller

Enerji (veya Kalori) ihtiyacı yaşınıza, kilonuza
ve günlük hareket durumunuza göre değişir.
◦ Ortalama günlük kilogram başına 35-40 kalori

Günlük alınması gereken enerji
◦ Karbonhidrat: %50-60
◦ Yağlar:%25-30
◦ Proteinler %15


Proteinin vücutta kullanılması sonucunda
ortaya çıkan üre, kreatinin, ürik asit gibi
zararlı yıkım ürünleri hasta böbrekler
tarafından dışarı atılamaz ve vücutta birikir.
Böbrek hastalarında, hastalığın derecesine ve
uygulanan tedaviye göre değişen protein
alımı önerileri olacaktır.
• Alınması gereken protein miktarı günlük
kilo başına 0,6-0,8 gr.
(ortalama 70 kg bir hasta için 40-50 gr)


Bazı hastalar kan üre düzeylerini düşürebilmek
amacıyla diyetlerindeki protein kaynaklarını
tamamen
kısarlar.
Bu
ciddi
beslenme
bozukluğuna neden olacağı için çok yanlıştır.
BESLENME BOZUKLUĞU BÖBREKLERDEKİ HASARIN
HIZLANMASINA YOLAÇTIĞINDAN TEHLİKELİDİR.

TUZ TÜKETİMİNİN AZALTILMASI BÖBREK HASTALIĞI
TEDAVİSİNİN EN ÖNEMLİ BASAMAĞIDIR.




Vücudumuzdaki suyun gerek fazlalığı
gerekse de eksikliği belirli bir süre içinde
tedavi edilmezse hayati tehlike ortaya
çıkar.
Tuzlu gıdalar su içme isteğini artırır.
Kan şekerinin yüksekliği su içmeyi artırır.
Böbrek yetmezliği hastalarına çok su
içmek yerine susadığı kadar içmesi
önerilmektedir.





Kasların ve kalbin çalışmasında önemlidir.
Çok yükselmesi ya da çok düşmesi tehlikelidir.
Böbrek yetmezliği ilerledikçe kandaki düzeyi
artabilir. Dikkat!!
Bazı ilaçlar (bazı tansiyon ilaçları, ağrı
kesiciler..) kandaki düzeyini artırır.
Kuru yemiş, baklagiller, kurutulmuş meyve ve
sebzeler, patates, tahin, pekmez, muz, kavun
vb potasyumdan zengindir





Böbrek yetmezliği olanlarda idrarla atılımı azalır.
Yüksek fosfor düzeyi kemiklerden kalsiyumun
kaybına, kemiklerde kırılmalara, kas güçsüzlüğü,
eklem ağrıları, kemik ağrılarına ve kaşıntıya yol
açar.
Süt ve süt ürünlerinde, kuru baklagillerde, yağlı
tohumlar, et, balık ve sakatatlarda bol miktarda
bulunur.
Proteinden zengin besinler en iyi kaynaktır.
Kandaki düzeyi azaltmanın en iyi yolu diyetle
alınan fosfor miktarının azaltılmasıdır.




Kemik sağlığı için önemli bir mineraldir.
Böbrek hastalığı esnasında kemik zayıflığına yol
açar, kandaki düzeyi azalır.
Kalsiyumdan zengin besinler genelde fosfordan
da zengindir.
Böbrek hastalığının ilerleyen dönemlerinde
kalsiyum
fosfor
dengesini
sağlamak
ve
kemiklerden kalsiyum kaybını önlemek için
fosfordan kısıtlı bir diyete ve fosforun
bağısaklardan kana geçmesini önleyen fosfor
bağlayıcı ilaçlara ihtiyaç olabilir.

Böbrek yetmezliği hastasında iştahsızlık,
bulantı
kusma
nedeniyle
yeterince
beslenemezse demir, B ve C vit eksiklikleri
olur.
D vitamin yeterince yapılamaz.

A vitamini böbrek yetmezliğinde ARTAR.

BÖBREK YETMEZLİĞİ OLAN HASTALAR
MULTİVİTAMİN İÇEREN İLAÇLAR
ALMAMALIDIR!!!!




KAN BASINCI KONTROLÜ
KAN ŞEKERİ KONTROLÜ
PROTEİN KAYBI AZALIR
KALSİYUM FOSFOR DENGESİ SAĞLANIR, KEMİK
HASTALIĞI ÖNLENİR.
DAHA DA ÖNEMLİSİ
HASTALIĞIN İLERLEMESİNİ YAVAŞLATIR.
TEDAVİDE TEMEL YAKLAŞIM
Böbrek hastalığının ilerlemesinin önlenmesi
Böbrek yetmezliği destek tedavisi
Diyaliz kararı ve transplantasyona hazırlık






Evre 1 ve 2’deki tüm önlemler.....
Kansızlık(anemi) tedavisi
Kan basıncı tedavisi
Kemik mineral bozukluk tedavisi
Beslenmenin düzenlenmesi
Evre 4’de böbrek yerine koyma tedavisine
hazırlık

GFH 30-60 ml/dk (Evre 3) iken gelişmeye
başlar
◦ Şeker hastalarında daha erken gelişir
◦
◦
◦
◦
Yaşlılarda
Bayanlarda
Kalp yetersizliği olanlarda
İdrarda protein kaybı olanlarda daha erken
gelişebilir.
Aneminin olası sonuçları
Anemi
Azalma
Artma
Depresyon
Egzersiz kapasitesi
Göğüs ağrısı
Kan pıhtılaşma sistemi
Kalp büyümesi
Vücud direncinde
Kalp yetersizliği
Kognitif fonksiyon
Kas ağrıları
Halsizlik
Seksüel fonksiyon
Böbrek hasarının
ilerlemesi
İştah/Nutrisyon
Yaşam kalitesi
Ölüm
Büyüme-gelişme
Menapoz öncesi kadın
Hb <11g/dl (Hct <%33)
Erkek / Menapoz sonrası kadın
Hb <12 g/dl (Hct <%36)
Anemi nedeni araştırılmalıdır

Eritropoetin(kan yapıcı hormon) eksikliği

Demir eksikliği

Kan kayıpları

Beslenme bozuklukları

Vitamin B12 ve folik asid eksiklikleri

Kemik hastalıkları (PTH).....

Kan yapımını uyarıcı ilaçlar

Demir tedavisi,

Diğer nedenlerin tedavisi

Kalsiyum düzeyinde azalma

Fosfor düzeyinde artma

D vitamininde azalma

Parathormon düzeyinde artma
SONUÇ OLARAK;







Kemikte mineral kaybı
Osteoporoz
Kemiklerde ağrı
Kemik kırılganlığında artma
İnatçı kaşıntı
Cilt de yara oluşumu
Damarlarda, kalp kapaklarında kireçlenme...
NEDEN OLUR


Diyette fosfor kısıtlanması
Fosforun bağırsaklardan emilmesini önleyici
ilaçların kullanımı
◦ Kalsiyumlu fosfor bağlayıcılar
◦ Aliminyum veya mağnezyum tuzları
◦ Kalsiyum içermeyen fosfor bağlayıcılar

D vitamin tedavisi


Böbrek Nakli
Diyaliz
◦ Evde diyaliz
 Periton (Karın) diyalizi
 Evde hemodiyaliz (makina diyalizi)
◦ Merkezde diyaliz
Verici
Kan grubu uyumu gereklidir.
Doku uyumuna gerek yoktur.
Canlı böbrek vericilerinde 4. dereceye kadar akrabalık bağı olmalıdır.

Yaşam kalitesi daha iyi

Daha uzun yaşam

Maliyeti daha az

İş gücü kaybı daha az

Ömür boyu vücud direncini azaltan ilaç
kullanımı

Enfeksiyon riskinde artış

Malignite riskinde artış



Kadavradan böbrek naklinin ne zaman yapılacağını
kestirmek mümkün olmaz.
Canlı vericisi olan hastaların nakil için engel bir
durumları (tıbbi ve yasal) yoksa her zaman nakil
yapılabilir. Nakil yapılması için diyaliz tedavisine
başlanmasının beklenilmesi şart değildir.
Ancak bazı tıbbi durumlarda böbrek naklinin 6 ay1 yıl kadar ertelenmesi gerekebilir.






Düzelebilir böbrek hastalığı olanlar
Kontrol edilemeyen, devam eden enfeksiyonu
(tüberküloz, kemik iltihabı gibi) olan hastalar
Yakın zamanda geçirilen ve halen kanser
hastalığı olanlar
Halen ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar
Tedaviye uyumsuz olan ve kontrollerini
aksatan hastalar
Kontrol altına alınamayan psikiyatrik hastalığı
olanlar









Zeka özürlüler
Psikiyatrik hastalıkların bir kısmı
İlaç veya alkol bağımlığı olanlar
Yapılan tahlil ve tetkiklerde böbrek hastalığına
ilişkin bulgular olanlar
Böbreklerin yapısının ameliyata engel olacak
bozukluğu olanlar
Şeker hastalığı
Yüksek tansiyon
Ciddi kalp ve akciğer hastalığı
Ciddi kanser hastalığı
böbreğin süzme hızı
10-15 ml/dk
Kontrolsüz hipervolemi
Şiddetli bulantı-kusma
İştahsızlık ve Malnütrisyon
Şeker hastalarında
DİYALİZE
BAŞLANMALIDIR
Böbrek süzme hızı
daha yüksek değerlerde de
diyaliz tedavisine başlanabilir
DİYALİZ KARARI
BİLGİLENDİRME
HD
Özel durumlar
Eşlik eden hastalıklar
Ev durumu
Hasta isteği
Kalp-damar hastalığı
Damar ların yapısı
İnfeksiyon risk durumu
PD
- Hemodiyaliz yarı geçirgen bir zar (membran)
aracılığı ile hastanın kanı ve uygun diyaliz
solüsyonu arasında su ve zararlı madde
değişimini esas alan bir tedavi şeklidir.
- Merkezde hemodiyaliz
- Evde hemodiyaliz
 Şişmanlığın
 Beslenme
daha az sorun olması
bozukluğu daha azdır.
 Hastaneye
yatma sıklığı daha az
 Tedavi
haftada 3 gün 4-6 saat sürer
 Sağlık
ekibi tarafından yapılır

Damaryoluna ihtiyaç olması

Özgürlüğün kısıtlanması

Merkeze ulaşmada sorun


Diyaliz esnasında sorun çıkma olasılığı daha
fazla
Hepatit gibi kan yolu ile bulaşan hastalıklar







Tansiyon düşmesi
Kramplar
Bulantı-kusma
Baş ağrısı
Göğüs ve sırt ağrısı
Kaşıntı
Titreme ve ateş

-
-
Karın
boşluğuna
doldurulan
diyaliz sıvısının birkaç saatlik
bekleme süresinden sonra yenisi
ile değiştirildiği bir yöntemdir.
Sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD):
günde 4-5 kez
aletli(otomatik) periton diyalizi (APD):
geceleri 10-12saat boyunca, makina
yardımıyla
APD

Hastanın daha bağımsız olması

Daha aktif ve özgür yaşam olanağı,çalışma ve okula
devam etme olanaklarının artması

Daha az diyet ve sıvı kısıtlaması

Damar giriş yoluna ihtiyaç göstermemesi

Karın yoluyla zehirli madde ve su atımının dengeli devamlı olması

Aneminin daha kolay kontrol altına alınması


Makine, elektrik su ve teknik ekip gereksinimi daha
az
İğne girişimine gerek yoktur. Ağrı, acı olmaz.




Enfeksiyonlar (karın zarı, kateter çıkış yeri)
Diyaliz solusyonlarının periton
değişikliklere
yolaçabilir.
Bu
kullanım süresi düşüktür.
zarında
nedenle
Karın zarından protein kaybı nedeniyle
beslenme bozukluğu daha fazladır.
Diyaliz solusyonundaki şekerin sürekli
emilimi nedeniyle obezite sıklığı yüksektir

Yeni doğan ve küçük çocuklar

Çok genç veya yaşlı hastalar

Damar yolu problemi olan hastalar




Ciddi kalp damar hastalığı olan hastalar
Diyaliz merkezinden uzakta yaşayanlar
Çok seyahat eden, okula giden, çalışan ve
bağımsızlığına düşkün olan hastalar
Şeker hastaları



Böbreklerin çalışmaması hayatın sonu
değildir.
Nakille veya diyalizle de uzun yıllar yaşamak
mümkündür.
ANCAK her dönemde doktorunuzun önerdiği
diyete uymak ve ilaçları kullanmak ŞARTTIR.
TEŞEKKÜRLER...