Santral Sinir Sistemi

Santral Sinir Sistemi
Sedatif Hipnotik İlaçlar
Nöroleptikler
Antiepileptikler
Antidepressanlar
Parkinson
Santral sinir sistemine etki eden ilaçlar beyin ve
omurilik üzerinde etkilidir.
Kan-beyin bariyeri ilaçların beyin dokusuna
geçişini güçleştirir. Lipofilikliği yüksek olan
ilaçlar bu engeli geçebilirler.
Bu engel toksik maddelerin beyne geçişini
engelleyen koruyucu bir bariyerdir.
NÖROMEDİYATÖRLER
Aminoasit Yapıda Olanlar
• GABA, Glisin, Glutamat,
Peptit Yapıda Olanlar
• Nörokininler, P maddesi, Opioid Peptitler, Somatostatin,
Nöropeptit Y
Amin Yapılı Olanlar
• Noradrenalin, Dopamin, Serotonin (5HT), Histamin,
Adrenalin
Sedatif-Hipnotik İlaçlar
SSS doza-bağımlı bir şekilde depresse ederler.
Küçük dozlarda sedatif (sakinleştirici) daha
yüksek dozlarda hipnotik (uyutucu) etkilidir.
Daha Yüksek dozlarda anestezi oluşturur.
Terapötik dozun üzerinde solunum yetmezliği
ve komaya neden olabilir.
Benzodiazepinler
• Terapötik indeksleri yüksektir.
• Uzun-Orta- Kısa etkili olarak gruplara ayrılırlar
• GABAA reseptörlerinin uyarılması sonucu Cl
iyonununa membranın geçirgenliği artar ve
hiperpolarizayon sonucu uyarılma güçleşir
(depressör etki).
Benzodiazepinler
Uzun Etkililer
• Diazepam , Klordiazepoksit, Klorozepat (sedatif amaçlı)
• Flurazepam (hipnotik)
Orta Etkililer
• Oksazepam, Alprazolam (Sedasyon)
• Lorazepam (hipnotik)
Kısa Etkililer
• Midazolam, Triazolam (hipnotik, preanestezik medikasyon)
Diazepam (Anksiyolitik, Sedatif)
• Genelde günde 2 kez alınır (hipnotik etki için yatarken
1 kez)
• Antiepileptik olarak da kullanılır.
• Preanestezik medikasyonda da kullanılabilir.
• Yan etki olarak uyuşukluk, amnezi, bulanık görme,
ataksi, konstipasyon, hipotansiyon
• Tolerans ve fiziksel bağımlılık yapar (özellikle yüksek
dozda)
• İlacın birden kesilmesi yoksunluk sendromuna neden
olur.
Flurozepam, Flunitrozepam,
• Orta etki süreli uyku (hipnotik) ilaçlarıdır.
• Kısa etki süreli ilaçların bağımlılık yapma
olasılıkları yüksektir.
• Midazolam,
triazolam
(kısa
etkili,
preanestezik medikasyon)
• FLUMAZENİL, benzodiazepin antagonistidir.
Aşırı doz benzodiazepin alanlarda kullanılır. i.v
uygulanır.
Hipnotik İlaçlar (Uyku İlaçları)
Buspiron (5HT1A etkiler)
Zopiklon
Zolpidem
Bağımlılık yapmazlar, tolerans uzun sürede
gelişir.
Sedasyon,
oluşturmazlar)
amnezi
yapmazlar
(Artık
etki
Barbitüratlar
Fenobarbital (uzun etkili)
Pentobarbital (orta etkili)
Tiopental (genel anestezik, ıv uygulanır, çok kısa etkili)
• Genelde bu yukarıdaki ilaçlar dışında kullanımları azdır.
• Gece yatarken alınırlar
• Solunum sistemi ve kardiyovasküler sistemi baskıllayıcı yan etkileri
olabilir.
Nöroleptik İlaçlar
Antipsikotik ilaç
isimlendirilirler.
grubu
olarak
da
Başta şizofreni olmak üzere psikozların
tedavisinde kullanılırlar.
Tedavide Dopaminerjik reseptörleri bloke
eden ilaçlar kullanılır.
Fenotiyazin Türevleri
• Klorpromazin,
• Şizofrenide günde 1 kez oral verilir. Akut
durumlarda i.m uygulanır.
• Antiemetik etkileri de vardır
• Tioridazin,
• Oral günde 1 kez.
• Flufenazin
Butirofenonlar
• Haloperidol
• Güçlü antipsikotik etki yaparlar.
• Antiemetik etkilere de sahiptir.
Diğer Antipsikotik ilaçlar
• Atipik nöroleptik olarak da bilinirler
• 5HT2
(Serotonin
reseptörleri)
antagonize ederek antipsikotik etki
oluştururlar. Atipik antipsikotik olarak
da bilinirler.
• Klozapin
• Sulpirid
• Olanzapin
Yan etkileri
Antikolinerjik
Parkinson belirtileri
Tardif diskinezi
Amenore
Otonomik (antikolinerjik, antiadrenerjik)
Antihistaminik
Kardiyak aritmiler
Antiepileptikler
Epilepsi, santral sinir sistemindeki nöronların aşırı
uyarılması ile karakterize hastalıktır.
Kısmi Tutarık (%50 den fazla olgu); basit ve kompleks
olmak üzere iki çeşittir.
Generalize tutarık
• Tonik-Klonik (Konvülsif, grand mal) ve Absens (Non-konvülsif,petit
mal)
• Antiepileptik ilaçların nöbetin geçirilmesi için değil önlenmesi için
kullanılırlar.
Kullanılan ilaçlar, aşırı deşarj durumunu baskılayarak
konvülsiyonları engeller.
Kullanılan İlaçlar sinir hücresine;
Na-girişini baskılarlar,
Ca-girişini baskılarlar
Cl-iyonu girişini arttırarak hiperpolarizayona yolaçar.
İlaçlar
Fenitoin
•
•
•
•
Parsiyal ve tonik-klonik kasılmalarda kullanılır.
Sodyum kanal inhibisyonu yapar.
Yarı-ömrü 8-60 saat
Yan etkileri; Nistagmus, Sedasyon, Ataksi, Diplopi,
Kognitif bozukluklar
• Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır. Oral
kontraseptif, Warfarin, Glukokortikoidlerin etkilerini
değiştirir.
Fenobarbital
• Parsiyal ve tonik-klonik tutarıklarda kullanılır
• Status epileptikus ı.v uygulanır.
• Uyku ve sedasyon oluşturur.
• Yan etkileri, Ataksi, Nistagmus, Fiziksel
bağımlılık, santral sinir sistemi baskılanması
• GABAA üzerinde kendi bağlanma yerlerine
bağlanarak Cl, iyonu girişini arttırır.
Karbamazepin
• Parsiyel ve tonik-klonik tutarıklıklarda
kullanılır.
• Yan etkileri daha az ve farmakokinetik
özellikleri fenitoinden daha iyidir.
• Trigeminus nevraljisinde kullanılır
• Yan etkileri: Kemik iliği depresyonu,
sedasyon, ataksi, nistagmus
Valproik Asit
• Petit mal tutarık (absens)
• GABA eliminasyonunu inhibe
etkinliğini arttırır.
• Yan Etki
• Hepatotoksik
• Teratojenik.
• Bulantı,kusma, sedasyon
edip
Klonazepam
• Absens, infantil tutarık,
Diazepam
• Absens, myoklonik ve atonik epilepsi,
• Alkole bağlı yoksunluk sendromu belirtilerinde
• Status epileptikus en tercih edilen ilaçtır.
Klorozepat
• Absens
Bu ilaçlar GABA reseptörleri üzerinde kendine ait bağlanma
yerlerine bağlanarak hücreiçine Cl-iyonu girişini arttırırlar.
Vigabatrin
• GABA yıkan enzim inhibitörü
• İnfantil spazm
Gabapentin
• GABA analoğudur.
Lamotrijin
• Fenitoine benzer
Parkinson Hastalığı
Beyinde
dopaminerjik
nöronların
derecede yıkımı sonucu oluşan hastalık.
Böylece dopaminerjik-kolinerjik
kolinerjik sistem tarafına bozulur
ileri
dengenin
Diskinezi (hareket etme bozuklukları)
• Tremor, rijidite, bradikinezi,
tamamen kaybolması)
akinezi
(hareketlerin
Dopaminerjik Ajanlar
• Dopamin reseptörlerini aktive ederler
• Dopamin sentezini arttırmak
• Dopamin degredasyonunu engeller
• Dopamin salınmasını arttırır
• Dopamin reseptörlerini direkt olarak etkiler.
• Örn. Levodopa
Antikolinerjik ajanlar
• Kolinerjik reseptörlerin aktivasyonunu engeller
• Benzotropin
• Biperiden
Levodopa
• Dopamin prekürsörü
• %1-3 beyne geçebilir.
• Akinezi, bradikinezi ve rijiditeyi daha iyi
düzeltir
• Karbidopa (Dopa dekarboksilaz inhibitörü)
ile verilirek periferik yıkılma önlenir.
• İlk 2 yılda ilaç etkisi gittikçe kaybolur.
Yan etkileri
• Gastrointestinal (bulantı, kusma, iştahsızlık)
• Kardiyovasküler
bozukluk
(ortostatik
hipotansiyon)
• İstek dışı hareketler
• Psişik bozukluk( uykusuzluk, öfori, mani,
halisünasyonlar)
• Cevaptaki dalgalanma (on-off)
Selejilin
MAO B enzim inhibitörü
•Dopamini yıkan enzimi inhibe
eder.
•Dopaminerjik aşırım güçlenir.
•Hastalığın başlangıç döneminde
kullanılır.
Bromokriptin
•D2 reseptör agonisti,
•Levodopanın konrtendike
olduğu veya cevap vermediği
•Ortostatik hipotansiyon,
bulantı, kusma
Benztropin
Biperiden
•Atropin benzeri etkiler oluşturur
(antikolinerjik)
•Bozulan dopamin /asetilkolin
dengesini sağlar.
Antidepressan İlaçlar
Giriş
Major Depressif Bozukluklar
En az 2 hafta süren depresyon durumu
Günlük aktivitelere ve keyif alınan durumlara karşı ilgisizlik
Yeme ve iştah bozuklukları, enerji dengesinde bozukluk
Suçluluk duygusu, değersiz hissetme, intihar eyilimi
Depresyon hastalarında Koroner arter hastalığı ve diabet
yaygındır.
Antidepresanların Diğer Kullanım Yerleri
Panik bozukluk,
Genel Anksiyete Bozuklukları,
Post travmatik Stres Bozuklukları,
Obsesif Kompulsif Davranış Bozukluklar,
Nöralji, Fibromiyalji
Selektif Serotonin Reuptake Inhibitörleri (SSRI)
Fluoksetin, Alfa, Hisamin, Muskarinik resptörleri de etkiler
Sertralin
Sitolopram (rasemik), Esitolapram (s izomer)
Paroksetin
Fluvoksamin
SERT inhibe ederler. Lipofilik özelliktedirler.
• Majör depresyon (MD), Genel anksiyete bozuklukları (GAB), Posttravmatik
stres bozukluğu (PTSB), obsesif kompulsif bozukluklar (OKB), Panik Bozukluk,
premenstrual sendrom (PMS), Blumia kullanılırlar.
Serotonin- Noradrenalin Reuptake Inhibitörleri (SNRI)
A-SERT ve NET bağlanırlar. Diğer reseptörlere
afiniteleri düşüktür (SNRI).
• Venlafaksin, Desfaksin (metabolit), Duluoksetin (trisiklik),
Milnasipran(rasemik)
B- Trisiklik Antidepressanlar (NON-SELEKTİF)
• İmipramin, Desipramin (antikolinerjik etkilerei vardır), NET
daha fazla bloke ederler. İyi absorbe edilir. Günde 1 kere
alınır. Toleransının düşük olması kullanım güçlüğü
oluşturur. Aşırı dozda lethal etki yapabilir. Ağrı, enürezis ve
insomnia da kullanılır.
5HT2 Antagonistleri
Trazadon, tolerans bağımlılık yapmaksızın
sedasyon oluşturur.
Nefazadon, Tek dozu hipnotik etkili.
Majör depresyon ve Genel anksiyete
bozuklukları
Tetrasiklik/Unisiklik Antidepressanlar
Bupropion, Amfetamin benzeri etki,
Mirtazapin, Tetrasiklik, Seksüel yan etkisi yok.
Amoksapin, Tetrasiklik, D2 blokörü
Maprotilin, Tetrasiklik
Hızlı absorbe edilirler ve ilk geçiş eliminasyonuna
uğrarlar.
Monoamin Oksidaz İnhibitörleri
Fenelzin,
İzokarboksit,
Tranilsipromin, Amfetamin benzeri
Selejilin. Selektif MAO B inh., TTS, sublingual
Maklobemid, Selektif MAO A. inh
• Günümüzde nadir kullanılırlar. İlk geçiş eliminasyonuna uğradıkları için
biyoyaralanımları düşüktür.
• Barsakta MAO inhibisyonuna bağlı olarak Tiramin sindirilemez ve kandaki
konsantrasyonu artar. Tiramince zengin gıda etkileşimi olur. Antidepressanlara
dirençli olgularda kullanılırlar.
• Anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete, panik bozukluklarda kullanılırmışlardır.