millî eğitim bakanlığı

Nöbet geçiren kişiye nasıl yardım etmek gerekir ?
Bir kişinin nöbet geçiriyorken veya nöbetten sonra bilinçsiz olarak bulunması
durumunda:
· Öncelikle sakin olun, hastanın yanından ayrılmayın, yardım çağırmak
gerekiyorsa varsa bir başkasını yardım çağırmak için gönderin. Hastayı yalnız
bırakmayın.
· Hastayı güvenli bir yere yatırın veya alın!
· Hastayı bir tarafına yatır, sabit ve rahat olacak bir şekilde onu bir tarafa doğru
yatırıp, tükürüğünün dışarı akması sağlayın. Rahat nefes alması için mümkünse
ağzını ve solunum yolunu açık tutun!
· Hastanın kıyafetlerini gevşet, rahat nefes almasını sağla, nöbet sırasında hasta
bilinçsizken, kasılmalar ve çırpınmalar söz konusu ise bir yere çarpıp
yaralanmasını önle.
· Yaralayabilecek ucu sivri veya sert eşyalardan (sivri köşeler vb.) hastayı
uzaklaştırarak bunlardan hastayı koruyun.
· Nöbetin geçmesini bekle. Nöbet genellikle 1-2 dakikada sona erer.
· Herhangi bir adres bilgisi varsa akrabalarını ve/veya tedavi eden doktorunu
bilgilendir.
· Eğer nöbet sona ermezse (5 dakikadan uzun sürerse) veya birbiri ardına birkaç
nöbet olursa hastayı derhal en yakın hastaneye/ tıbbi tesise götür.
· Burada nöbet süresinden kasılmaların olduğu süre kastedilmektedir. Nöbet
sonrası hastanın derin uykuda olduğu dönem nöbet süresine dahil değildir.
· Unutmayın ki, sıklıkla nöbet sonrasında kişi yorgun, ne yaptığını bilemez
haldedir, dolayısıyla bu aşamada elinizden geldiğince sakin ve güven verici
olun!
· Hastanın nöbet sonrası kendisini bilmez durumda olduğunda bunu engellemek
olumuz olabilir ama açık bir cama veya yola doğru gitme vb hareketlere
yumuşakça engel olun!
· Nöbet esnasındaki belirtileri dikkatle gözlemleyin nöbet hakkında
verebileceğiniz bütün bilgilerin hem hastaya, hem de doktora yardımcı olacağını
unutmayınız!
Gözde SÖZER ÜNSAL
Psikolog
-4-
T.C
YUNUSEMRE KAYMAKAMLIĞI
MANİSA CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ
REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK SERVİSİ
EPİLEPSİ NEDİR?
Epilepsi tek bir hastalık olmayıp farklı nedenlere bağlı olarak geçici
davranış ve/veya şuur değişikliği şeklinde ortaya çıkan ve tekrarlayan nöbetleri
tanımlar. Nedeni beyinde ani, anormal ve aşırı bir elektriksel aktivitenin
oluşmasıdır. Her yaşta ve her iki cinsiyette görülebilir.
Epilepsi nöbetlerine genetik yatkınlık, zor doğum öyküsü, bebeklikte
özellikle uzun ve tek taraflı ateşli havale geçirme, şiddetli kafa travmaları,
metabolik bozukluklar, bağımlı kişilerde alkol veya ilacın aniden kesilmesi,
beyin tümörleri, felçler sonrası, beyin ve beyinzarı iltihapları (ensefalitlermenejitler), gebelik zehirlenmeleri, beyin damar anomalileri gibi çok sayıda
durum neden olabilir.
Belirti ve bulgular
Nöbet tipine göre değişkenlik gösterir. Ayakta durarak atlatılan saniyeler veya
birkaç dakika süren boş bakma şeklinde şuur kayıpları olabileceği gibi, hastanın
düşmesine yol açan, kasılma, çırpınmalar, idrar kaçırma, dil ısırmalarının eşlik
ettiği yaralanmalara yol açan daha ağır nöbet tipleri de vardır (jeneralize
nöbetler). Hastalar bazen nöbetin geleceğini anlayabilir (aura) ve kendini
kollayabilir. Beynin temporal bölgesinden kaynaklanan nöbetlerde şuur kaybı ile
birlikte ağızda çiğneme hareketleri, ellerde bazı otomatik hareketler
(otomatizmalar) ortaya çıkabilir (kompleks nöbetler). Bazen şuur kaybı
olmaksızın bazı garip hisler veya algı bozuklukları veya tek taraflı kasılmalar
olur (basit nöbetler). Bazı nöbetler sadece uykuda olduğundan epilepsi hasta
tarafından fark edilmeyebilir. Aile ve nöbeti görenlerden alınan hikaye bu
nedenle çok değerlidir. Nöbetlerin 5 dakikadan uzun sürmesi durumuna ‘status
epileptikus’ denir ve acil müdahale gerektirir.
-1-
Tanı
Hasta veya nöbeti görenlerden ayrıntılı bir öykü alınmalıdır. Beyin elektrik
dalgalarının kaydedildiği elektroensefalografi (EEG) tetkiki ile nöbet sırasında
veya nöbetler arasında anormal elektriksel aktiviteler gösterilmeye çalışılır.
Video EEG monitorizasyon tekniği ile hastayı yatırarak günlerce EEG çekmek
ve nöbetleri kaydetmek mümkündür. Manyetik resonans görüntüleme (MRG) ve
beyin tomografisi (BT) tetkikleri ile beyindeki anormallikler saptanabilir.
Tedavi
Nedeni biliniyorsa altta yatan nedenin tedavisi planlanır. Diğer yandan
nöbetlerin kontrolü için nöbet önleyici (antiepileptik) ilaçlar başlanması
gerekebilir. Hastanın bu ilaçları önerilen şekilde düzenli kullanması çok
önemlidir. Tedaviye yanıta göre ilaç dozları ve alımı düzenlenir, bazen birden
çok epilepsi ilaçlarının aynı anda kullanılması gerekebilir. İlaçların etkin olarak
kullanılmasına rağmen nöbetler oluyorsa hastanın epilepsi konusunda özelleşmiş
bir merkezde yatırılarak incelenmesi gerekir. Bu merkezlerde video EEG
monitorizasyon ile epilepsi tipinin daha ayrıntılı saptanması veya epilepsi dışı
nedenlerin ortaya konulması mümkün olabilmektedir. Bu incelemeler sonucu
epilepsi hastalarının uygun bir grubuna epilepsi cerrahisi uygulanabilmektedir.
Epilepsi ve eğitim
Epilepsi hastası olan çocuk ve gençlerin çoğu yüksekokul ve üniversiteye devam
edebilirler. Okul çocuğun hayatının merkezidir ve diğer çocuklar gibi okuldaki
aktivitelerin çoğuna katılabilmelidir.
Epilepsi hastası olan kişilerin pek çoğu ilk nöbetlerini 20 yaşından önce
geçirirler.
Çocukluk çağı epilepsilerinin çeşitleri ve şiddeti oldukça farklılıklar gösterir ve
epilepsi eşlik eden diğer hastalıklarla ilişkili olabilir. Yalnızca epilepsisi olan
çocukların çoğu, tamamen normal aktif çocuklardır ve birkaç özel önlem dışında
arkadaşları ile spor, oyun ve benzeri tüm aktivitelere katılabilirler. Bununla
birlikte bazen durum daha ciddidir ve çocuk uzun süreli bakım ve desteğe
gereksinim duyabilir.
Yapmanız gerekenler
*Öğrencinin nöbetlere eğilimi olan özel bir birey olduğunu kabul edin ve onun
da kabullenmesi için cesaretlendirin
*Farklı durumlarla baş edebilmesi için kendine güveninin gelişmesine yardımcı
olun
*Öğrencinin yapamadıklarından çok, yapabildiklerine konsantre olmaya çalışın
Seyir
Epilepsi nedeni ve tipine göre seyir değişir. Örneğin bazı epilepsi tipleri yalnızca
belli bir yaş döneminde görülür ve sonradan geçebilirler. Genelde epilepsi
hastalarının büyük çoğunluğu uygun doz ve şekilde ilaçlarını alırlarken nöbet
geçirmezler. Belli bir süre nöbet geçirmeyen hastalarda doktor gözetiminde
ilacın yavaşça kesilmesi gündeme gelebilir.
Yakınınız nöbet geçirdiği sıradaki görünüşü sizin için çok korkutucu olabilir,
ancak sakin kalabilmek çok önemlidir, böylece doktora ne olup bittiğini tam
olarak tanımlayabilirsiniz. Epilepside tanı koymak zordur ve bir kişinin nöbet
geçirip geçirmediğinden kesin emin olmak her zaman kolay değildir. Bazı
hastalıklar epilepsi ile karışabilir.
-2-
Yapmamanız gerekenler
*Öğrencinin açık bir şekilde yardıma ihtiyacı olmadıkça ona yardım için
koşuşturmayın
*Öğrenci epilepsi hastası olduğu için okul yaşamınızı kısıtlamayın
*Epilepsi hastası öğrenciye diğerlerinden farklı davranmayın
*Öğrencinin kendini hasta olarak görmesine ya da epilepsiyi bir özürmüş gibi
kullanmasına izin vermeyin
-3-