Slayt Başlığı Yok - files.eba.gov.tr

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ
MESLEK YÜKSEKOKULU
GIDA TEKNOLOJİSİ PROGRAMI
ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
EBRU GÜNEY FUNDA
1
OKUL ÖNCESİ
ÇOCUKLARIN
BESLENMESİ
2
Okul öncesi dönem 3-6 yaş arası
çocukları kapsar
Bu dönem beslenme alışkanlıklarının
temelinin sağlamlaştırıldığı
en önemli dönemdir.
3
BESİN ÖĞELERİ
1.Proteinler
2.Yağlar
3.Karbonhidratlar
4.Mineraller
5.Vitaminler
6.Su
4
PROTEİN:Büyüme çağında protein gereksinimi de
yüksektir.Bu yaş grubunun günlük protein ihtiyacı
1-2gr/kg/gün olup toplam protein miktarının
%50 si hayvansal kaynaklı olmalıdır.
KARBONHİDRAT:Yetişkinlere ve okul çocuklarına
kıyasla okul öncesi çocukların beslenmesinde
karbonhidratlardan şeker, günlük enerjinin çoğunu
sağlamaktadır.Günlük enerjinin %50-60 ‘ı değişik
türdeki karbonhidratlardan karşılanmalıdır.
YAĞ:Yağlar enerji sağlamaları yanında yağda
eriyen vitaminlerin kullanılmasında, sinir sisteminin
çalışmasında önemli görevleri vardır. Bu nedenle
günlük enerjinin %30 nun yağlardan gelmesi sağlıklı
5
bir beslenme için gereklidir.
Vitaminler ve Mineraller: Okul öncesi çocukların
günlük besinleri üç ana öğünde verilmeli ve bu
öğünlere taze ve kuru meyve, taze meyve suları,
fındık, badem, ceviz gibi ürünlerde eklenmelidir.
Kış aylarında güneşten yararlanma imkanı olmadığı
için ilave D vitamini içeren gıdalar sıklıkla verilmelidir.
Balık, tereyağı, sığır karaciğeri D vitamini bakımından
zengindir.
Demir eksikliğinin varlığında halsizlik, hastalıklara
kolay yakalanma ve öğrenme güçlükleri görülür.
karaciğer, yumurta, et, yeşil yapraklı sebzeler, kuru
6
baklagiller demir bakımından zengindir.
Çocukların vücudunun su oranı
yüksektir ( ~% 70 ).
• Küçük çocuklar susadıklarını kolay ifade edemediklerinden,
özellikle sıcak ortamda ve ishal, kusma gibi durumlarda
çocuğa su içirilmesi ihmal edilmemelidir.
7
Bu dönemde çocuğun büyüme ve gelişmesi
izlenmelidir. Çocuk 3-4 ayda bir tartılıp, boyunun
ölçülmesi gerekir.
ENERJİ:Çocuklar yaş grubu ne olursa olsun
devamlı bir büyüme ve gelişme sürecindedirler.
4-6 yaş arasındaki bir çocuk için günlük enerji
ihtiyacı 78-90 kcal/kg
Çocukların sıvı ihtiyacı enerji ihtiyacına göre daha
fazladır. Günde 200-250 ml süt sıvı ihtiyacının ¼
ünü karşılamaktadır. Sıvı ihtiyacı 4-6 yaş arasındaki
çocuk için 100-110 ml/kg
8
• Çocuklara bu yaşlarda yeterli ve dengeli beslenme
alışkanlıkları kazandırılır. Bu yaşlarda çocuklar çabuk
hastalanabilirler. Hijyen kurallarına dikkat edilmezse
bağırsak parazitleri görülebilir. Bu nedenle 4-6 yaş grubu
çocuklara hijyen kuralları öğretilmelidir.
• Araştırmalar, yetersiz ve dengesiz beslenmiş çocukların
hem fiziksel hem de zihinsel yönden geri olduklarını ortaya
koymuştur.
Çocukların beslenme alışkanlıkları diş sağlığını olumsuz
etkilemektedir.
9
Çocukların tüketmesi gereken
besin grupları
• 1. Grup: et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagil gibi
besinler.
• 2. Grup: süt, yoğurt, peynir gibi besinler.
• 3. Grup: Tahıllar
• 4. Grup: Sebze ve meyve
• 5. Grup: Şeker ve yağlar
• Yağlı tohumlar: Ceviz,
fındık, fıstık, badem..
• Kuru meyveler
10
Okul öncesi dönem çocuğu besin
seçicidir…
Bu yaş grubu çocuklar besinleri karışık olarak
tüketmekten hoşlanmazlar
‘‘Besini tanıyabilecekleri şekilde görmek
isterler’’
Besinler elleri ile yiyebilecekleri şekilde olursa daha
çok severler
•
•
•
•
Çocuklar için hazırlanan gıdalar;
Proteince zengin olmalıdır
Vitamin ve mineral maddece zenginlik aranmalıdır
11
Ölçülü ve yeterli lif alınmalıdır
12
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME
KAHVALTIYLA BAŞLAR
• Kahvaltıda mutlaka
yumurta, süt, peynir,
zeytin, bal yada
pekmez, mevsimine
uygun sebze yada
meyveler ekmek yada
simit tüketilmeli
kızartılmış ürünler en
çok haftada 1 kez
verilmelidir.
13
Riskli yiyecekler
Sosis, salam gibi
işlenmiş emülsiyon
ürünleri kesinlikle
tüketilmemelidir. Bu
ürünlerin üretiminde
fazla miktar ve
çeşitte sağlığa zararlı
gıda katkı maddesi
kullanılmaktadır.
14
ANA ÖĞÜNLER KESİNLİKLE ATLANMAMALIDIR.
BESLENME PROGRAMINA SAĞLIKLI ARA ÖĞÜNLER
İLAVE EDİLMELİDİR.
Sabah kahvaltısı dışında öğle yemeğinde de çocukların
bedensel ve zihinsel aktivitelerini destekleyecek sebze
yemekleri, kırmızı et, kümes hayvanlarının etleri, balık,
erişte, ekmek ve yoğurt, ayran gibi besleyici ve enerji
değeri olan yiyecekler tüketilmelidir. Ancak burada
porsiyonlar doğru ayarlanmalıdır.
Ana öğünlerin dışında çocuklara ara öğün olarak 1 porsiyon
sütlü tatlı yada kuru kayısı, kuru üzüm, ceviz, badem, fındık,
fıstık gibi mineral bakımından zengin yiyecekler verilmelidir.
Ayrıca günde 2-3 porsiyon mevsim meyvesi verilmelidir.
15
Vitaminler
kanın
pıhtılaşmasında
kas çalışması
hücre zarının dayanıklılığı
bağışıklık sisteminde
sinir sisteminde
metabolik işlemlerde
karbonhidrat metabolizmasında
protein ve yağ metabolizmasında
görme işlevinde
antioksidan etki
kemik ve dişlerin yapımında
kılcal damarların kuvvetli olmasında
epitel dokunun yapımında
bağ dokusu yapımında
16
17
18
Mineral Eksikliğinde Görülebilecek
Problemlerden Bazıları
Magnezyum eksikliğinde halsizlik, iştahsızlık, huzursuzluk,
uyku bozuklukları gibi genel belirtiler ortaya çıkar.
Öğreneme kapasitenin azalması, dalgınlık, hafıza zayıflığı
gibi beyin fonksiyonlarının etkilenmesi görülebilir.
.
19
Demir eksikliği sonucu oluşan Anemi,
hemoglobinin yaş ve cinse göre normal kabul
edilen değerlerin altında olmasıdır.
Hemoglobinin esas fonksiyonu, akciğerlerden
dokulara oksijen taşımaktır. Bu işlem tam
olarak gerçekleşemediğinde doku ve organ
hasarları ortaya çıkar
20
• Kalsiyumun en önemli kaynağı süt ve
süt ürünleridir.
• Kalsiyum eksikliğinde görülen en büyük
problem kemik ve diş yapısının bozuk
olmasıdır. 1-10 yaş gurubu çocuklar için
günlük 800 mg alınması yeterlidir.
Günde 2 bardak süt veya yoğurt, iki
kibrit kutusu kadar beyaz peynir 700800 mg kalsiyum sağlar. Kalsiyumun
fazla alınması demir, çinko, fosfor ve
magnezyumun emilimini engelleyebilir.
21
22
Çocuklar neden şişmanlıyor?
• 1- Çevresel (Sağlıksız beslenme alışkanlığı,
fiziksel aktivite azlığı)
2- Psikolojik
3- Fizyolojik
4- Genetik
5- Metabolik
nedenlerdir. Özellikle çevresel nedenler
çocukluk çağı şişmanlığının %70’inden
sorumludur.
Çocuklar neden şişmanlıyor?
• Çocukların ve ergenlerin düzenli fiziksel
aktivite yapmaları, yeterli ve dengeli
beslenmeleri için okul ve aile işbirliği
yapmalıdır.
• Fiziksel aktivite arttırılarak şişmanlığın
önlenmesi en akılcı yoldur.
• Oyun oynamak ve spor yapmak yerine
televizyon karşısında oturan, bilgisayar
oyunlarıyla zaman geçiren çocuk daha
fazla şişmanlar.
24
Çocuklar neden şişmanlıyor?
• Fast food beslenme,
kola, meyve suyu
gibi şekerli ticari
içeceklerin , cips gibi
yağ içeriği çok
yüksek ürünlerin
fazlası ile tüketilmesi
çocukluk çağı
şişmanlığının başlıca
nedenidir.
25
• Aşırıya kaçmamak
gerek
• Gereksinimden
fazla alınırsa
yağa çevrilerek
şişmanlığa
neden olur.
26
Aşırıya kaçmamak
gerek !!!!!
AŞIRI TUZ TÜKETİMİ
ÇOCUKLARIN
İLERLEYEN
YAŞLARDA (tansiyon,
obezite gibi )CİDDİ
SAĞLIK SORUNLARI
İLE KARŞI KARŞIYA
KALMALARINA
NEDEN OLUR.
27
• Şekerlemeler, sucuk,
salam gibi emülsiyon
ürünleri, yoğurtlu
içecekler, soslar, meyveli
yoğurt gibi ürünlerde
kullanılan ve E120 kodu
ile bilinen Karmin isimli
boya maddesi pek çok
kişide alerjik
reaksiyonlara neden
olmaktadır.
28
• Bütün cips vb
ürünlerde pek çok
sağlığa zararlı gıda
katkı maddesi vardır.
Özellikle halk arasında
Çin Tuzu olarak
bilinen MSG ve tuzları
(E621,622,623,624,625)
çocuklarda
hiperaktivite,
öğrenme güçlüğü gibi
önemli sağlık
sorunlarına yol açar.
29
• Tartarizin E102 kodlu
boyar madde ise
çocukluk hiperaktivitesi,
astım gibi çok ciddi sağlık
sorunlarına sebep
olmaktadır.
30
KOLALI BİR İÇECEKTE YAKLAŞIK 111 GRAM ŞEKER
BULUNUR. YANİ 1 LİTRE KOLADA 37 ADET KÜP ŞEKER
BULUNMAKTADIR.
AYNI ZAMANDA İÇERİĞİNDE BULUNAN FOSFORİK
ASİT DE DİŞ SAĞLIĞINI OLUMSUZ ETKİLER.
31
32
•ÇOCUKLARIN
ŞEKERLEME
TÜKETMEYE
ALIŞMASININ
BİR OLUMSUZ
YÖNÜ DE
ONLARI ÇOK
CİDDİ
TEHLİKELERE
HEDEF HALİNE
GETİRMEKTEDİR
. ŞEKERLEME
GÖRÜNTÜSÜ
VERİLEN
UYUŞTURUCU
İLAÇLAR !!!!!!!!
33
SATIN ALIRKEN DİKKAT
EDECEĞİMİZ NOKTALAR






PEKMEZ BALDAN DAHA BESLEYİCİDİR.
ELMA MUZ DEĞERİNDE FİATI DAHA
UCUZDUR.
YAPRAKLI MARUL GÖBEKLİSİNDEN DAHA
BESLEYİCİ VE UCUZDUR.
BULGUR PİRİNÇTEN DAHA BESLEYİCİDİR.
İSTAVRİT LÜFER DEĞERİNDE FİATI
UCUZDUR.
YUMURTA ET
DEĞERİNDE FİATI
34
UCUZDUR.
SATIN ALIRKEN DİKKAT
EDECEĞİMİZ NOKTALAR
 MERCİMEK KIYMA KADAR BESLEYİCİ
FİATI DAHA UCUZDUR.
 MEVSİMLİK SEBZE TURFANDA SEBZEDEN
DAHA BESLEYİCİDİR.
 SÜT GAZOZDAN ÇOK
DAHA DEĞERLİDİR.
 EKMEK ETİMEK
BENZERLERİ İLE AYNI
DEĞERDE FİATI UCUZDUR.
35
ÜRÜN SATIN ALIRKEN İMAL VE SON
KULLANMA TARİHLERİ’NİN KONTROL
EDİLMESİ GEREKİR. SON KULLANMA TARİHİ
GEÇMİŞ ÜRÜNLER KESİNLİKLE
KULLANILMAMALIDIR.
ÇÜNKÜ ÜRÜN
 BOZULMUŞ OLABİLİR,
 MİKROORGANİZMA
ÜREYEBİLİR,
 LEZZETİ VE FİZİKSEL GÖRÜNÜMÜ
DEĞİŞEBİLİR,
 BESİN DEĞERİ KAYBOLMUŞ
36
OLABİLİR.
Sağlıklı beslenme;
sağlıklı çocukluk,
sağlıklı çocukluk ise;
SAĞLIKLI YETİŞKİNLİK
demektir.
37
BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM…
EBRU GÜNEY FUNDA
38