Kişilerarası İletişim

DİN HİZMETLERİNDE
İLETİŞİM VE REHBERLİK
Yrd. Doç. Dr.
Şükrü Keyifli
İletişim
• İletişim, geniş anlamda “insanlar
arasında anlamları ortak kılma”dır.
• İletişim, “bilgi, düşünce beceri ve
duyguların sözcük, resim, grafik vb.
semboller kullanılarak iletilmesidir”
• İletişim, “bilgilerin, düşüncelerin ve
duyguların sözlü, sözsüz olarak
bireyden bireye veya gruptan gruba
aktarılma, iletilme sürecidir”.
İLETİŞİM SÜRECİ
KAYNAK
MESAJ
DÖNÜT
KANAL
ALICI
İletişim sürecinin Öğeleri
• Kaynak ve Kodlama: Kaynak,iletişim
sürecini başlatan kişidir. Öğretimde bu kişi
genelde öğretmendir.
• Paylaşılmak istenen bilgi, duygu ve
düşüncelerin mutlaka kodlanması
gerekmektedir,
• Kodlama için hangi sembolleri
kullandığımız önemlidir.
• Kod çözme – alıcı: Alıcı, kodlanan
mesajları anlamlandırır ve tepkide bulunur,
• Geri bildirim olmadan mesajın ne
derecede alındığını anlayamayız,
• Kodlanan bilginin aldığı fiziki şekle mesaj
denir,
• Kanal, mesajların alıcıya iletilmesini
sağlayan araç-gereç ve yöntemlerdir,
Din Görevlisi
Kanal
Araç-gereçler
Mesaj
Cemaat
Yöntem
İLETİŞİM SÜRECİNİN
TEMEL ÖĞELERİ
KAYNAK
MESAJ
KANAL
ALICI
Davranışlar
Semboller
İletici Araç &
Yöntemler
Davranışlar
• Fikir
• Gerçek obje
• Bilgi
• Modeller
• Sözsüz iletişim
• Duygu
• Resim
• Sözlü İletişim
• Tutum
• Hareket
• Basılı/yazılı araçlar
• Beceri
• Ses
• Yöntemler
Dönüt (Geri Bildirim)
• Fikir
• Bilgi
• Duygu
• Tutum
• Beceri
İletişimde Etkili Faktörler
• Kaynak alıcısı açısından
• İnsanlar neyi duymaya veya görmeye hazırlarsa onları
duymak ve görmek isterler (Seçici Algı),
• Olaylar insanlar ve nesneler hakkında ilk algımız
önemlidir,
• İletişim becerilerindeki bireysel farklılıklar,
• Kaynak güvenirliği,
–
–
–
–
Dürüstlük,
Uzmanlık,
İstek,
Nesnellik
• Kaynak alıcı benzerliği
İletişimde Etkili Faktörler
• Mesaj Açısından
•
Yaşantı Alanı: Kodlanmış mesajın alıcısı olan kimse, onu önceden geçirmiş
olduğu yaşantılarına dayanarak çözecek, yorumlayacak yani ondan bir
anlam çıkaracaktır.
Yaşantı Alanı
Yaşantı Alanı
Kaynak Kodlama
Mesaj
Kod Çözme Alıcı
Ortak Yaşantı Alanı
Dönüt
Kişilerarası İletişim İçin Koşullar
•
•
•
•
Kişiler arasında bir ilişkinin kurulmak istenmesi,
Bir amacın bulunması,
Belirli kuralların bulunması,
Rol ilişkilerinin varlığı ve
•
Ortak bir dilin varlığıdır.
SÖZLÜ İLETİŞİM
• Sözlü iletişim düşüncelerin sesli olarak
ifade edilmesi anlamına gelmektedir
SÖZLÜ İLETİŞİMİN ÖZELLİKLERİ
•
•
•
•
•
•
•
İletilecek fikir veya bilginin tanımlanması,
Beklenen sonucun tanımlanması,
Düşüncelerin dinleyicinin anlayabileceği
bir dile dökülmesi,
Dinleyicinin tepkisinin gözlemlenmesi,
Kişisel kaygı ve endişelerin bir yana
bırakılması,
Karşımızdakilerin dikkatle dinlenmesi ve
Sözsüz iletişim faktörlerinin kullanılması
gerekmektedir.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
GÖZ İLİŞKİSİ
Etkili göz ilişkisi: Karşıdaki kişiyi dinlerken ve
onunla konuşurken doğrudan bakmak
şeklindedir. Göz ilişkisi spontan, rahat ancak
ciddidir. Karşıdaki kişiye odaklanılmıştır.
Etkili olmayan göz ilişkisi: Karşımızdaki kişiye
bakmamak, göz ilişkisini çok sık koparmak, boş
boş bakmak, çok derin bakmak veya aşağı-yukarı
bakmak şeklindedir.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
SÖZEL KALİTE
Etkili sözel kalite: Hoş ve ilgili bir tonla, sesin tonunun uygun ve
konuşma hızının orta olmasıyla, basit ancak yeterli bir dille doğal bir
konuşma stilini kullanma ve akıcı bir konuşmayla belirgindir.
Etkili olmayan sözel kalite: Monoton veya çok heyecanlı bir ses
tonuyla, sesin çok yumuşak veya sert olmasıyla, konuşma hızının
çok hızlı, çok yavaş veya kesik kesik olmasıyla, argo dilin aşırı
kullanımıyla, aşırı formal bir konuşmayla veya teknik kelimelerin
kullanılmasıyla, tamam mı, eeee, aaaa, gibi duraklamalarla
belirgindir.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
KİŞİSEL ALIŞKANLIKLAR
Kişinin saçı, sakalı veya bıyığı ile oynaması, kalem gibi bir
şeyle oynaması, sigara veya çay/kahve içmesi, ayakları
veya elleriyle seri hareketler yapması, karşımızdaki kişinin
dikkatini dağıtıcı ve rahatsız edici olacağından bunlar etkili
olmayan sözsüz davranışlardır.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
SÖZSÜZ İLETİŞİM VE İLETİŞİM ORTAMI
İletişimde bulunan kişilere bağlı özellikler:
Yaş, cinsiyet, eğitim durumu, medeni durum vb. özellikler iletişimin niteliğini
belirler.
İletişimin gerçekleştiği ortamın sosyal özellikleri:
Resmi bir ortamda bulunup bulunmama durumuna göre iletişim kalıpları
değişir. Ortama ilişkin sosyal kurallar, normlar, değerler ve beklentiler iletişimin
niteliği üzerinde etkilidir.
İletişimin gerçekleştiği ortamın sosyal özellikleri:
Büyüklüğü, biçimi, rengi, aydınlatma derecesi, ısısı, sessiz ya da tenha oluşu
iletişimin niteliğini büyük ölçüde belirler.
SÖZSÜZ İLETİŞİMİN UNSURLARI
JESTLER
Jestlerimiz ilişkinin dinamiği üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Jestlerimizle karşımızdaki kişiye kimi zaman bilinçli, kimi zaman
da bilinçsiz olarak mesajlar göndeririz. Meydan okuma, üstünlük
belirtme, gerginlik, çekingenlik, içe kapanıklık vb. gibi
durumlarımızı jestlerimiz aracılığıyla aktarırız.
BACAKLARIN KULLANIMI
Bacak bacak üstüne atılmasının, ayakların çarpı konumunda
tutulmasının, bacak kilitlemenin farklı anlamları vardır ve
iletişimin niteliğini belirlemede önemli bir etkisi bulunmaktadır.
AKTİF DİNLEME
•Aktif dinlemede, dinleyen, konuşanın söylediklerini açarak geri
verir ve böylece konuşan, dinleyenin ne anladığını öğrenir.
•Bireyler iç dünyalarına kapanıp kendi anlamları içine gömülerek
bir monolog geliştirme yerine, karşılarındaki kişiyle bir diyalog
kurar, anlamlı bir ilişkiye girme olanağı bulmuş olurlar.
İLETİŞİMİN NİTELİĞİNİ BELİRLEYEN ÖNEMLİ
YAPISAL DEĞİŞKENLER
Aile yapısı
Arkadaş çevresi
Çalışma ortamı
Neden Sözlü İletişim ?
•
İnsan ilişkilerini geliştirir
•
Anında geri-besleme alınabilir
•
Çok hızlı işler
•
Beden diliyle desteklenir
DİNLEMEK ALTIN KURALDIR
Neden Yazılı Mesaj ?
•
Sözlü mesajların %50’si hemen unutulur
•
Yazılı mesaj kalıcıdır
•
Yazılı mesaj bir belgedir
Sakınca
Yazılı iletişimde geri-besleme ağır işler
Neden Görsel-İşitsel Mesaj ?
•
Sözlü iletişimin etkinliği %20
•
Yazılı iletişimin etkinliği %20
•
Görsel-işitsel iletişimin etkinliği %30
•
Önemli konularda iletişimin daha renkli, canlı ve etkileyici
olmasına çalışılmalıdır
•
Beden dili iyi kullanılmalı izleyicilere doğru mesajlar vermelidir
İletişimde Engeller
• Kişilik farklılıkları
• Eğitim farklılıkları
• Dil farklılıkları
• Sosyal, kültürel ve çevre farklılıkları
• Fiziksel görünüm
• İhtiyaçlar
Sözlü Sunumlar
1.
Giriş (% 15)
Konu hakkında ne söyleneceğinin açıklanması
Dinleyicinin ilgisinin anlatılacak konuya çekilmesi
2.
Konu (%80):
Sunumun esas unsurları konu kısmında yeralır
Konu sistematik biçimde bölümlere ayrılır, her bölüm değişikliği
büyük başlıkla yapılır
Bölüm başlıkları alt konuya ait resimlerle duyuşsal-görsel hale
getirilebilir
3.
Sonuç (%5)
Konu hakkındaki en önemli hususların altı çizilir
Sunum bittikten sonra neyin en çok hatırlanmasını istersiniz ?
4.
Görsel Araçlar:
Mesajın Hatırlanma Oranı
Sunum
Sözlü
Görsel
Sözlü ve Görsel
3 saat sonra
%70
%72
%85
3 gün sonra
%10
%20
%65
- Tablolar
- Grafikler
Görsel Araç Tipleri:
- Ayrık Kelimeler
- Şemalar
- Resimler
- Haritalar
Görsel Ortam Tipleri:
- Yansılar
- Slaydlar
- Projeksiyon
- Tahta
- Kağıt
- Baskılar
5. Konuşma Gerginliği:
Gerginliği önlemenin bazı yolları
•
İyi hazırlık yapılmalı
•
Tanıdıklar önünde deneme yapılabilir
•
Giriş de söylenecek bazı anahtar cümleler üzerinde önceden
çalışarak gelinebilir
6. Tarz:
İyi iletişim için konuşma (%7), vücut lisanı (%55) ve
ses gerginliği (%38) birbirini tamamlar
•
Göz teması
•
Gözlerini izleyici üzerinde gezdirerek konuşma
•
Kuvvetli ses tonuyla konuşma
ETKİLİ İLETİŞİM BİLİNCİ
SORUN ÇÖZME
YETENEĞİ
İYİ İLİŞKİLER
TUTARLI VE DENGELİ
OLMA
UYUM İÇİNDE OLMA
İYİ İLETİŞİM
KURABİLME
GELİŞME VE
DEĞİŞME
BAŞKALARINI SEVME
VE SEVİLME
İÇİNDE OLMA
BAŞKALARININ
DÜŞÜNCELERİNE AÇIK
OLMA
DUYGULARI İFADE
ETME
AÇIK VE SAVUNUCU İLETİŞİM
OLUMLU KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
OLUMSUZ KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
YUMUŞAK BAŞLI
DİK BAŞLI
KONUŞKAN
SESSİZ
DİKKATLİ
DİKKATSİZ
TUTUMLU
SAVURGAN
DIŞA DÖNÜK
İÇE DÖNÜK
TEDBİRLİ
TEDBİRSİZ
DÜZENLİ
DÜZENSİZ
SAKİN
ÇABUK KIZAN
GİRİŞKEN
ÇEKİNGEN
SORUMLU
SORUMSUZ
AÇIK VE SAVUNUCU İLETİŞİM TUTUMLARI
SAVUNUCU İLETİŞİM TUTUMLARI
AÇIK İLETİŞİMTUTUMLARI
YARGILAYICI TUTUM
TANITICI TUTUM
DENETLEMEYE YÖNELİK TUTUM
SORUNA YÖNELİK TUTUM
BELLİ BİR STRATEJİ İZLEYEN
PLANLI TUTUM
PLANSIZ, KENDİLİĞİNDEN
OLUŞAN TUTUM
ALDIRMAZ, UMURSAMAZ TUTUM
ALDIRAN, UMURSAYAN TUTUM
ÜSTÜNLÜK BELİRTEN TUTUM
EŞİTLİK BELİRTEN TUTUM
KESİN TUTUM
DENEMECİ TUTUM
İLETİŞİM SORUNLARI VE ÇATIŞMA
• Alıcının kendisi hakkındaki imajı,
• Alıcının kaynak hakkındaki imajı,
• Sosyo-kültürel farklılıklar,
• Dil engelleri,
• Sembollerin yanlış anlaşılmasıdır.
KİŞİLERARASI İLETİŞİM ÇATIŞMALARA
NEDEN OLAN FAKTÖRLER
 Biliş
 Kişisel faktörler
 Algı
 Kültürel faktörler
 Duygu
 Roller
 Bilinç dışı
 Sosyal ve fiziksel çevre
 İhtiyaçlar
 Mesajın niteliği
 İletişim becerisi
Etkin İletişim için Öneriler
•
Bir ağız iki kulak varsa, bir konuşup iki dinleyin
•
Doğru zamanda, doğru kişiye, doğru bilgiler
verin
•
Mesajlar net, açık ve anlaşılır olsun
•
Gizlilikten kaçının, bilgiyi paylaşın
•
Karşınızdakini asla 3. şahısların yanında
eleştirmeyin
•
Yazılı/sözlü iletişimde muhatabın kimliği
en önemli unsurdur:
‘İzleyicini Bil’
•
Tüm yazılı/sözlü iletişimde üç unsur
bulunur: Giriş/Konu/Sonuç
•
Sözlü iletişimde önce ‘ne anlatılacağı’!
anlatılır, sonra anlatım yapılır, en son ‘ne
anlatıldığı’ ? tekrar anlatılır.
•
Yazılı iletişimde hedefler:
Kesinlik/kısalık/açıklık/anlaşılabilirlik
İletişimde...
• Soyut değil, somut sözcükler kullanınız
• Yer, zaman, boyut ve ölçüleri net ve
açık bildiriniz
• ACELE sözcüğü net değildir. Zaman
belirtilmelidir
İletişimde 6 Soru
1. Dinliyor musunuz ?
2. Anlıyor musunuz ?
3. Anladığınızı test ediyor musunuz ?
4. İleti dakikliğiniz nasıl ?
5. Empatik iletişimi kullanıyor musunuz
?
6. Yeterince açık mısınız ?
Din Hizmetlerinde İletişim Engelleri
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aşırı genelleme
Kutuplaştırma
Kişiselleştirme
Kekecilik
Toptancılık
Çok tekrar
Düşünceyi Engelleme
Kalıp Bilgiler Anlaşılması zor bir dil kullanma
İhtiyaçları Karşılayamama
Din Hizmetlerinde İletişim Dilinin
Önemi
• İletişimde söylediğimiz şeyler kadar söylemediğimiz
şeyler de çok önemlidir. Özellikle Din hizmetlerinde
beden dili gerektiği gibi kullanılması gereken bir ileti
aracıdır.
• Konuşurken duygu ve düşüncelerimizden farklı
konuşabiliriz, ancak konuşmadığımız (sustuğumuz)
zamanlarda beden dilimiz konuşmaya devam eder.
Gözlerimiz, beden duruşumuz, mimik ve jestlerimiz, kol
ve bacak hareketlerimiz, oturma biçimimizle bir çok
mesaj veririz.
• Sözlü mesajlar daha çok düşüncelerimizi yansıtırken,
sözsüz mesajlarımız ise dünyamızla ilgilidir ve duygu ve
düşüncelerimizi daha gerçekçi yansıtır
• Yüzünü ekşiten, cemaate bağıran,
görevlilerin mesajlarını iletmeleri oldukça
güçtür. Bu durumdaki bir görevli belki çok
yorulur, belki de çok şey anlatır. Fakat
cemaatin bu anlatılanlara ilgi gösterip
göstermedikleri meçhuldur. Bunu anlamak
için, cemaate dikkatlice bakmak yeterlidir.
• 1. “Cematin Gözünün Yüzüne bakarak
Konuşma.”Konuşurken gözleriniz
cemaatin üzerinde olsun. Gözlerinizi
onlardan kaçırmayın çünkü, Gözleri
kaçırmak kişinin o anda güçlü bir
duygunun etkisi altında olduğunu
gösterir.Bu da konuşana karşı olan güveni
sarsar. Önemsenme duygusunu azaltır.
• 2. Sürekli dinleyicilerle göz temasında
bulunun Örneğin araştırmalar, göz
temasının dikkati sürdürmede etkli
olduğunu göstermiştir.
• 3. Ellerinizi ve kollarınızı abartılı bir
şekilde kullanmayınız. Ellerini
dövecekmiş gibi veya karşıda bir
suçluyu işaret edermiş gibi kullanmak,
iletişimi engeller. Dinleyicilerin
güvenliğini zedeler. Özellikle masanın
veya kürsünün yumruklanması öfke ve
kızgınlık anlamına geldiğnden cemaati
tedirgin eder.
• 4. Gülümseyerek Konuşun. İnsanlar
mutlu oldukları zaman gülümser.
• Gülümsemenin insanlar üzerinde güçlü bir
etkisi var. Araştırmalara göre yargıçlar,
sanık suçluysa, gülümsesin gülümsemesin
mahkumiyet kararı veriyorlar, ancak
gülümseyen sanıklar daha az ceza alıyor
• 5. “Kızan adam sesini yükseltir.” Tekrar
edelim, beden dili duyguları ele verir,
ancak hangi belirtinin hangi duyguyla
eşleştiğini söylemek zordur. Öfke, sinirlilik,
korku, heyecan, panik, hepsi ses tellerinin
gerilmesine ve sesin yükselmesine neden
olur.
• 7. “Hızlı konuşan satıcıya güvenme.”
Ağız kalabalığı yapmayalım. Ağzı kalabalık
kişilere güvenilmez. Konuşma arasındaki
uzun, kısa ve sık duraklamaların güvenilir
olmadığını da söyleniyor. “Aaa...”,
“mmm...”, “ıııı...” ifadeleri, “ben...”, ”şey..”
gibi konuşma parazitlerinden uzak
duralım.
Din Hizmetlerinde Konuşma(İkna)
• İkna, karşındakini yenmek, aldatmak, kandırmak değil,
doğruları ve gerçekleri anlatarak, göstererek, yaparak
uzlaşma ve anlaşma becerisidir.
• Ne anlattığın veya yaptığın değil, karşındakinin ne
anladığıdır.
• Her insanın bir ikna olma biçimi ve yolları vardır.
• Herkesi ikna edemeyebilirsin ama çoğunluğa
ulaşabilirsin.
• İkna etmek senin esneklik, bilgi, beceri ve iletişim
yeteneklerini kullanmana bağlıdır.
• İknanın temeli karşısındakine saygı ve onu olduğu gibi
kabulle başlar.
İKNANIN DOĞASI
• Karşındakinin gözüyle bak ve onu anladığını, kabul
ettiğini ve saygı duyduğunu göstererek onun güvenini
kazan (Asla yargılama ve eleştirme)
• Sonra yol göster (Liderlik et)
Yol gösterirken:
• Kendi önerilerini sun ve esnek ol,
• Ses tonuna, vurgulamalarına ve uygun kelimeler ve
bağlaçlar kullanmaya özen göster.
• Karşındaki direndiğinde esnek ol ve farklı, anlayabileceği
önerileri sabır ve iyimser bir tavırla sunmaya devam et.
• Önerilerini sunmaya karşındaki insanla uzlaşıncaya
kadar devam et.
İKNA STRATEJİLERİ
• Önce insanların kafalarında istek yaratılmalıdır.
• İnsanların ilgisini çek ve gerisini onların hayal gücüne bırak.
• İnsanlar söyledikleriyle veya söylemedikleriyle kendilerinden ipuçları
verirler. Sen bunları iyi kavra ve bunlardan yola çıkarak karşındakine
rehberlik et.
• Cazibeyi öne sür. Sürekli ulaşılması gereken hedefi, amacı, olayı ve
durumu destekle.
• Amaca ulaşıldığında insanlara ne kazanacağını ve bu amaçlara
ulaşılmadığında oluşabilecek kayıpları göster, anlat, hissettir.
• Sen karşındakine olayı anlat, bırak o harekete geçsin.
• Sen zorlayan değil, bir yol gösteren, rehber, kılavuz, arkadaş ve dost
ol.
• Direnç sana yapılan hakaret değil, korku ve kaygı durumudur.
• Dirençteki korkuyu sez ve ona göre konuş.
İKNA TEKNİKLERİ
• İkna Ederken…
• Asla zorlama ve ikna ediyormuş havası verme.
• İnsanlar direnç gösterdiğinde sakin ol ve asla tartışmaya
girme. “Dirençli insan yoktur, esnek olmayı bilmeyen iletişimci
vardır”
• “Sen”li cümlelerden ve suçlayıcı tavırdan kaçının
• İyi dinle ve söz kesme
• Teşekkür, iltifat et, öv
• Asla yok sayma
• Uzlaşmacı olmayı her halinle göster
• Yaratıcı ol. Yaratıcılık var olanlar arasında yeni bir şey
bulmaktır.
• Özgün ol ve asla kendini tekrarlama.
Konuşma çeşitleri
• Hazırlıklı Konuşmalar
Bir topluluk karşısında yapılan sunuş konuşmaları
hazırlıklı konuşmalardır. Bir topluluğa hitabeden
konuşmalar siyasî, hukukî, ilmî yahut akademik, dinî,
ticarî vb. gibi hangi türden olursa olsun hepsinde de
dinleyici grubunu göz önüne alarak uygun bir konu
seçmek ve bu konuda bir konuşma planı hazırlayarak
hazırlık yapmak şarttır.
Hazırlıklı konuşmalarda dikkat edilmesi gereken
hususlar.
Bir dinleyici grubuna hitaben yapılacak sunuş
konuşmasında başarılı olabilmek için güzel konuşma
kurallarına uyulmalı ve aşağıda sıralananlar da göz
önünde bulundurulmalıdır:
• 1. Konuşmayı kimler dinleyecek?
• 2. Konunun tespiti
• 3. Konuşma plânının çıkarılması ve konunun
hazırlanması:
• Konuşma Planı
a)Seslenme bölümü Kime hitap edilecek?
Sayın...(sevgili, kıymetli,...)
b) Giriş bölümü Konu nedir? Konunun özü
c) Gelişme bölümü Konu hangi görüşlerle açıklanacak?
Görüşler: 1............2.............Örnekler:............
d) Sonuç bölümü Sonuç nedir? Ana fikir:..............
• 4. Hazırlığın denenmesi
• 5. Sunuştan önce yapılması gereken fiziksel
hazırlıkların yapılması
• Konuşmanın çeşidine göre sunuş sırasında
kullanılabilecek birtakım istatistikler, raporlar,
kupürler vs. varsa konuşmacı bunları yanında
bulundurmalıdır.
sunuş sırasında birtakım araç ve gereçlerden
faydalanılacaksa bunlar hazır ve çalışır durumda
mıdır, ses düzeni nasıldır... gibi soruların
cevaplarını bilmek konuşmacıyı rahatlatacaktır.
• 6. Sunuş:
• Biraz başınızı ağrıtacağım, kusura bakmayın.
Aslında içinizde bu konuyu benden daha iyi
bilenler var ama görev bana verildi. Bildiğim
kadarıyla anlatmaya çalışayım; gibi, konuşmanın
etkisini azaltacak ifadelerle başlamamak gerekir.
Hitaptan sonra konuşmayı düzenleyenlere ve
dinleyenlere teşekkür etmek saygının, nezaketin
bir gereğidir.
:
• b) Konuşmacı sakin ve rahat olmalı, gereksiz
hareketlerden sakınmalıdır.
c) Sesi daha iyi kontrol edebilmek için nefes
düzenli alınmalıdır. Ses düzeneğine nefeslenme
sesi karışmamalıdır.
d) Ses tonu dinleyenlerin ilgilerini canlı tutacak
şekilde konuya göre ayarlanmalı; konu, ses,
söyleyiş, jest ve mimikler uyum içinde olmalı;
etkiyi artırmak için birbirini tamamlamalı; vurgu
ve tonlamanın yerinde ve doğru yapılmasına
özen göstermelidir..
• e) Sunuşta göz irtibatı çok önemlidir. Konuşma
sırasında dinleyenlerin gözlerinin içine
bakmamak genellikle çekingenliği ifade
ettiğinden konuşmanın etkisini oldukça azaltır.
Ayrıca, dinleyiciler düşüncelerini, söylenenlere
katılıp katılmadıklarını, sorularını,
yorulduklarını... yüksek sesle ifade etmeseler de
bunu tavırlarına, bakışlarına yansıtırlar.
Konuşmacı dinleyicileri gözleyerek onların
tepkilerini kontrol etmeli ve konuşmasını buna
göre ayarlamalıdır.
• f) Samimî, saygılı ve hoşgörülü olmalı,
başkalarını kıracak ölçüsüzlüklere, kaba
sözlere ve argoya yer vermemelidir.
g) İyi bir giriş ve iyi bir sonucun
konuşmanın en etkili bölümleri olduğu
unutulmamalıdır.
• h) Konuşmacı kendisine ayrılan süreye
uymaya özen göstermeli, sorulacak
sorulara açık, kısa ve kesin cevaplar
verilmelidir.