Etik, Ahlak ve İş Ahlakı Kavramları
advertisement
Etik, Ahlak ve İş Ahlakı Kavramları Genel olarak “iyi ve kötü” davranışların açıklanması şeklinde değerlendirebileceğimiz ahlak kavramı, bir toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda bulundukları davranış̧ biçimleri ve kurallardır. Ahlak kişileri belirli davranışlara yönelten kurallar bütünüdür. Etik ise bu kurallar üzerine düşünen, kuralları sorgulayan bilimdir. İnsanların davranış ve tutumları ahlak kuralları tarafından yönlendirilmektedir. Bu anlamda ahlak toplumsal hayata somut etkileri olan bir olgu olarak belirmektedir. Etik toplumsal hayata etki eden bu kuralların kuramsal bir çerçevede irdelenmesiyle ortaya çıkan bilgidir. İş ahlâkı, belli bir alanda işin yürütülmesi ve uygulanması sırasında yararlı görülen kurallar ve davranış şekilleri olarak tanımlanabilir. İş̧ ahlakı konusu özellikle iki açıdan önemlidir. İşletmelerle yöneticilerinin sosyal sorumluluk bilincinden yoksun olarak toplumun geneline ve hatta gelecek kuşaklara ait kaynakları etkin kullanamaması, israf etmesi ve onlara gelecekte kullanılamayacak derecede zarar vermesi, iş ahlakının işletme dışına yönelik boyutunu oluşturur. Öte yandan, işletme yöneticileri ve çalışanlarının, birbirlerine, müşterilere, satıcılara ve rakiplere karşı, genel ahlak konularının da içerdiği, dürüstlük, doğruluk gibi hususlarda ahlak dışı davranışları da iş ahlakının diğer boyutunu teşkil eder Karar almak bir eylemde bulunmaktır. Eylemin etik olabilmesi için karar etik olarak alınmalıdır. İş̧ etiğinde de konuları değerlendirme ve sorun çözme durumu aynı zamanda bir karar alma sürecidir. Alınan kararların etkili olabilmesi için karar alma sürecinin dinamiklerinin doğru anlaşılması, sürece etki eden unsurların rasyonel olarak analiz edilmesi gerekir. Örgüt kültürü etik karar alma sürecinde önemli bir unsurdur. Örgüt kültürü, örgüt üyeleri tarafından paylaşılan bir takım değerler, semboller, inanışlar ve normlar bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda örgüt kültürü̈, örgüt üyelerine örgüt içindeki davranışların nasıl olması gerektiği ile ilgili kuralların çerçevesini çizmektedir. Etik dışı davranışları etkileyen faktörler değerlendirilirken kişiye, eyleme, kuruma ve çevreye ilişkin faktörler şeklinde bir ayrım yapmak konuyu daha anlaşır kılacaktır. Kişi, kurum ve çevre arasındaki ilişkiye bakıldığında birbirlerini belirledikleri görülmektedir. Çevresel şartların uygun olduğu bir ülkede kurumların etik dışı davranışlara yönelmesi daha kolay olacaktır. Aynı şekilde bir kurum içinde etik dışı davranışlara yönelmek için uygun bir ortam varsa kişiler bu ortamın etkisiyle hareket edebilecektir.
