1 BİLGİNİN GÜCÜ Doç. Dr. Mesut YALVAÇ Ahlak ve Ahlak Felsefesi

"Ahlak ve Ahlak Felsefesi" Bilginin Gücü içinde,
Haberdar Gazetesi, 31 Temmuz 2011, ss.11
BİLGİNİN GÜCÜ
Doç. Dr. Mesut YALVAÇ
Ahlak ve Ahlak Felsefesi
Temel amacı, genelde insanlığın, özelde toplumumuzun her alanında ve döneminde
olduğu gibi, bugün içinden geçtiğimiz zor dönemin de temelinde yer alan 'Ahlak' ve onun
dayandığı 'Ahlak Felsefesi' üzerine, bazı açıklamalarda bulunmaktır.
Ahlak, toplumsal yaşamda, belirli kişi, grup ya da toplum için belirli zamanda ve belirli
bir yerde geçerli olan ya da geçerli olması beklenen değer yargılarının, örf, adet, norm ve
kuralların oluşturduğu bir sistem bütünüdür.
Ahlak felsefesi ise, insan yaşamının ahlaki boyutu ile ilgilenen, insan yaşamındaki
değerler, ilkeler ve yargıları inceleyen bilim ve felsefe dalıdır.
Ahlak felsefesi kendi içinde değişik açılardan sınıflandırılabilir. Örneğin, 'inceleme
konusu' bakımından ahlak felsefesi 'normatif ahlak' ve 'pozitif ahlak' olarak ikiye ayrılır ve her
iki alan da 'meta-ahlak’ın konusunu oluşturur. 'Meta-ahlak', felsefi açıdan ahlaki ilkeleri,
normları ve değer yargılarını inceler. 'Normatif ahlak', yapılması istenen/beklenen davranış ve
eylemler ile yapılmaması istenen/beklenen davranış ve eylemleri ifade eder. Pozitif ahlak ise,
'olması istenen/beklenen' değil, toplumdaki var olan ahlaki normlar, kurallar ve değer
yargılarıdır.
Ahlak felsefesinde yapılan bir diğer sınıflama ise 'mutluluk ahlakı' ve 'ödev ve
sorumluluk ahlakı'dır. 'Mutluluk ahlakı', insanın mutluluğunu temel alan ve bu yönde ahlaki
değer yargıları oluşturmaya çalışan bir ahlak felsefesidir. 'Ödev ve sorumluluk ahlakı' ise,
insanların sadece kendi mutluluklarının peşinde koşmalarının ahlaki bir davranış
olamayacağını, toplumdaki sorunlara karşı da ilgili ve duyarlı olmaları gerektiğini
savunmaktadır. Mutluluk ahlakı, bir tür 'egoist ahlak'; ödev ve sorumluluk ahlakı ise 'alturist
ahlak' (insanın kendisi için yaşama hakkının olmadığını ve fedakarlığın en büyük ahlaki
görev, değer ve erdem olduğunu savunan bir ahlak) felsefesidir.
Ahlak felsefesi alanında oldukça tartışmalı konulardan biri olmakla birlikte, Ahlak
kurallarının 'evrenselliği' açısından da ahlak felsefesi 'objektif ahlak' ve 'subjektif ahlak' olmak
üzere ikiye ayrılır. 'Objektif ahlak', bir toplumda herkes tarafından kabul edilebilecek evrensel
ahlaki normların olabileceğini savunurken, 'subjektif ahlak', herkes tarafından kabul
edilebilecek evrensel ahlak kurallarının geçerli olamayacağını savunur.
Ahlak felsefesi alanında yapılan diğer bir sınıflama ise 'dinsel ahlak' ve 'laik ahlak'
şeklindedir. Dinsel ahlak, ahlak kurallarının kaynağını Tanrı’da ve Tanrı’nın kutsal
kitaplarında ararken; laik ahlak, ahlak kurallarının kaynağını insanda ve insan aklında arar.
Çok kolayca dillendirdiğimiz, ancak pek çoğumuzun onun hakkındaki gerçeği bilemediği
ve dolayısıyla uygulayamadığı 'Ahlak' ve onun dayandığı Ahlak felsefesi türleri... Sizce hangi
ahlak ya da sizin ahlakınızın temeli ve/veya ahlakınızın dayandığı Ahlak felsefesi
türünüz/türleriniz hangisi?
Gelecek hafta, "Birey ahlakı, toplum ahlakı ve toplam ahlak" başlıklı yazıda buluşmak
üzere...
Meraklısına:
Aktan, C.C.(1999). Ahlak ve Ahlak Felsefesi. İstanbul: ARI Düşünce ve Toplumsal Gelişim Derneği Yayını.
Hızır, Nusret. (1987). Felsefe Yazıları. İstanbul: Çağdaş Yayınları,
1