Ankara Savaşı (28 Temmuz 1402)

Ankara Savaşı (28 Temmuz 1402)
Memlûk Sultan'ı Berkuk’un ölümünden (1399) yerine oğlu Ferec’in geçti.
Timur’un Hindistan’da büyük bir istilaya girişmesini fırsat bilen Bayezid,
Memlûkların hâkimiyeti altında Maraş ve Elbistan’da hüküm süren Dulkadıroğulları
Beyliğini ele geçirdi (Ağustos-Eylül 1399). Daha sonra Memlûklar idaresindeki
Malatya ve çevresini zabtetti. Bu yüzden Osmanlı ile Memlûkluların arası açıldı.
Berkuk’un ölümünü fırsat bilen Timur, harekete geçerek 1400 tarihinde Azerbaycan
ve Doğu Irak’ta hâkimiyetini yeniden kurduktan sonra Pasinlere doğru yol almaya
başladı. Bu sırada Bayezid’in itaatini kabul etmeyen Erzincan emiri Mutahharten
Bey ile Bayezid tarafından beyliklerine son verilen Menteşeoğlu, Saruhanoğlu Hızır
Şah, Germiyanoğlu Yakub Bey, Aydınoğlu Musa Bey, Timur’a başvurarak
bağlılıklarını ve topraklarını geri almak için yardım istediler. Buna mukabil
Timur’un önünden kaçan ve Bağdat’a hüküm süren Celayirli sultan Ahmed ile
Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf, Sultan Bayezid’e sığındılar1.
Bu iki düşmanın Bayezid tarafından himaye edilmesi zaten savaş için
Anadolu’ya gelen Timur’un bir harp vesilesi daha doğmasına neden oldu. İki
hükümdar arasındaki mektuplaşmadan bir sonuç çıkmadı. Timur, Osmanlı
idaresindeki Sivas’a girerek şehirdeki herkesi kılıçtan geçirtti (Ağustos 1400)2.
Malatya’yı da bu sırada Osmanlı’dan alıp (Eylül 1400) Anadolu’dan Kafkasya’ya
çekildi. Bu sırada sultan Bayezid ordusu ile Kayseri’ye gelmişti. Timur bu
muharebeyi kabul etmedi. Bayezid’in kendisini, Altınordu, Memlûk ve Hindistan
sultanları gibi metbû tanıyacağını ümîd ediyordu. Bayezid Timur’un teklifini
hakaretle reddetti. Timur 1402’de yeniden Anadolu’ya girdi ve Temmuz ayında
Ankara sahrâsına vardı. 300.000 askeri vardı ve bütün birlikleri çok disiplinliydi. 32
zırhlı fil ön saflarda dehşet saçıyordu. Bayezid, 1200 askerle geldi. 28 Temmuz
sabahı çarpışma başladı. Sultan Bayezid’in tahtlarından mahrûm ettiği Anadolu
1
İlhan Şahin, “Kuruluştan Fetret Devrine Kadar Osmanlı Siyasî Tarihi”, Doğuştan Günümüze Büyük
İslâm Tarihi, X, İstanbul, Çağ Yayınları, 1992, 163; Halil İnalcık, Devlet-i Aliyye Osmanlı
İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I Klasik Dönem (1302-1606) Siyasal, Kurumsal, ve Ekonomik
Gelişim, İstanbul: Kültür yayınları, 2009, 71; J. Von, Hammer, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, I,
İstanbul: Kumsaati Yayınlar, 2011, 111; Ersin Gülsoy, Osmanlı Tarihi El Kitabı, Ankara: Grafiker
Yayınları, 2013, 42; Yusuf Halaçoğlu, “Ankara Savaşı Yıldırım Bayezid ile Timur Arasında Ankara
Yakınlarında Çubuk Ovasında 28 Temmuz 1402’de Meydana gelen Savaş”, DİA, Eskişehir 1997, 210;
Johann Wılhelm Zınkeısen, Çev: Nilüfer Epçeli, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1299-143), I, İstanbul:
Yeditepe, 2011, 268-269.
2
İ. Şahin, 163; H. İnalcık, 71; J.V. Hammer, 111; E. Gülsoy, 42; Y. Halaçoğlu, 211
Türkmen beylerinin hepsi Timur’a sığınmıştı, onun ordusundaydılar. Bunun üzerine
Osmanlı ordusu dağıldı3.
Sultan Bayezid, 10.000 yeniçerisiyle bir tepenin yamacında kahramanca
savunmalarda bulundu. Bu sırada sadrazam Ali Paşa, Yeniçeri Ağası Hasan ve
Subaşı Ayna Bey, büyük şehzade Süleyman’ı aralarına alıp onunla birlikte batıya
çekildiler. Amasya beyleri de Şehzade Mehmed’i yanlarına alarak doğu tarafına
çekildiler. Sultan Bayezid bu olumsuzluklara rağmen 10.000 yeniçerisiyle akşama
kadar bütün gün düşmanın saldırılarına karşı koydular. Yeniçeriler yorgunluktan ve
susuzluktan güçsüz kalarak Tatarlar tarafından öldürüldüler. Ancak gece
yaklaştığında Bayezid, Minnet Bey’in ısrarı üzerine çekilmek kararı verdi. Ne yazık
ki atı sürçtü ve Cengiz Han’ın torunlarından “Çağatay Han” unvanına sahip Mahmud
tarafından esir edildi (20 Temmuz 1402). Padişahla birlikte şehzade Musa, Minnet
Bey, Mustafa Bey, Ali Bey, Firuz Bey ve Beylerbeyi Timurtaş ile oğlu Yahşi Bey
Timur’un eline düştüler.Şehzade Süleyman, Mehmed ve İsa kurtulabilmişlerdi4.
Timur’a esir düşen Sultan Bayezid, yedi ayon iki gün esir yaşadı. Konya
yakınlarındaki Akşehir’de 3 Mart 1403’te öldü. Cenazesi Bursa’ya gönderildi.
Onunla beraber esir düşen iki oğlundan Musa Çelebi’yi Timur, babası ölünce serbest
bıraktı. Daha büyük oğlu olan Mustafa Çelebi’yi ise Semerkand’a götürdü. Yıldırım
Bayezid’in saltanatı on üç yıl olup 43 yaşında öldü. “Sultân-ı Iklîm-i Rum” unvanını
alarak, kendisini Doğu’nun ve Batı’nın en büyük sultanı ilan etti5.
Savaştan sonra Timur Anadolu’yu bir kasırga gibi kırıp geçirdi. Binlerce
kişiyi esir aldı. Anadolu Beyliklerini yeniden canlandırarak, Osmanlılarda dâhil
olmak üzere hepsini kendisine tâbi kıldı. Böylece Anadolu’nun birliği parçalandı.
Osmanlı devletinin Anadolu’daki sınırları ise hemen hemen I. Murad devri
başlarındaki sınırlara çekildi. Buna karşılık Timur’un tesiri sahasından uzakta kalan
Rumeli, Uc beyleri sayesinde bütünlüğünü kurudu. Bu bölge Osmanlı Devleti’nin
ağırlık merkezi durumuna geldi. Bayezid zamanında uygulamaya başlanan merkezi
bir imparatorluk sistemi, bu savaş neticesinde çökerken Osmanlı imparatorluğunun
3
Y. Halaçoğlu, 211; Yılmaz Öztuna, “Osmanlı Devleti Tarihi”, I, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınlar,
1998, 82-83; E. Gülsoy, 42; İ. Şahin, 163; H. İnalcık, 72; J.V. Hammer, 113; J.W. Zınkeısen, Çev: N.
Epçeli, 269.
4
Y. Halaçoğlu, 211; J.V. Hammer, 115; İ. Şahin, 164; E. Gülsoy, 42; Y. Öztuna, 83; H. İnalcık, 74; J.W.
Zınkeısen, Çev: N. Epçeli, 275.
5
Y. Öztuna, 83-84; E. Gülsoy, 42;Y. Halaçoğlu, 211; J.W. Zınkeısen, Çev: N. Epçeli, 281.
kuruluşu yarım asır gecikti. Ayrıca, Osmanlı hanedanına mensup kimseler arasında
iç çekişmeler ve savaşlar çıkmaya başlandı. Bu da fetret devrenin başlamasına neden
oldu6.
KAYNAKÇA
Gülsoy, Ersin, Osmanlı Tarihi El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları, 2013.
Hammer, J.Von, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, I, İstanbul: Kum saati
Yayınlar, 2011.
Halaçoğlu, Yusuf, “Ankara Savaşı Yıldırım Bayezid ile Timur Arasında
Ankara Yakınlarında Çubuk Ovasında 28 Temmuz 1402’de Meydana gelen Savaş”,
DİA, Eskişehir 1997.
İnalcık,
Halil,
Devlet-i
Aliyye
Osmanlı
İmparatorluğu
Üzerine
Araştırmalar-I Klasik Dönem (1302-1606) Siyasal, Kurumsal, ve Ekonomik
Gelişim, İstanbul: Kültür yayınları, 2009.
Öztuna, Yılmaz, Osmanlı Devleti Tarihi, I, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı
Yayınlar, 1998.
Şahin, İlhan, “Kuruluştan Fetret Devrine Kadar Osmanlı Siyasî Tarihi”,
Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, X, İstanbul, Çağ Yayınları, 1992.
Johann Wılhelm Zınkeısen, Çev: Nilüfer Epçeli, Osmanlı İmparatorluğu
Tarihi (1299-143), I, İstanbul: Yeditepe, 2011.
6
İ. Şahin, 164; Y. Halaçoğlu, 211.