I. Bayezid - WordPress.com
advertisement
I. Bayezid I. Bayezid veya Yıldırım Bayezid (Osmanlı Türkçesi: bi çağırtılarak çadırda boğduruldu. Zamanının tarihçisi ( )بايزيدd. 1360, Edirne – ö. 8 Mart 1403, Akşehir) Âşıkpaşazâde, Yâkub'un öldürülmesi o gece askeri iztiradördüncü Osmanlı padişahı. 1389'dan 1403 yılına kadar ba düşürdü demektedir.[6] hükümdarlık yapmıştır.[1][2] Babası Sultan I. Murad, annesi ise Gülçiçek Hatun'dur. 2.2 Rumeli sorunları ve seferleri [2] 1 1389'da ilk olarak I. Bayezid, Anadolu işlerini bir köşeye koyup Rumeli sorunları ile ilgilendi. Sırbistan işlerini yoluna koymak için çaba verdi. Kosova Savaşında öldürülen Sırp Kralı Lazar'in ardılı olan İstvan Lazaroviç'le yeni bir anlaşma yapılarak Sırplar için yıllık vergi ödenmesi tayin edildi ve yeni kralın kızkardeşi Mara Despina'nın I. Bayezid ile evlenmesi için anlaşma yapıldı. Yeni bir Hıristiyan ittifakını önlemek amacıyla Vidin, Eflak ve Bosna yörelerine Paşa Yiğit, Hoca Firuz ve diğer akıncı beyleri komutasında akıncı birlikleri sevkedildi. Yoğun bir Türkmen göçmen grubunun Üsküp ve civarına yerleştirilmesi sağlandı. Padişah kışı Edirne'de geçirdi. Edirne'nin imar edilmesi için uğraştı. Hükümdarlığını kutlamaya gelen elçileri kabul etti. Venedik Cumhuriyeti elçisi Francesko Kuirini'ne Venedik ticari kolonilerine tanınan imtiyazların devam etmesi için güvence sağlandı. Padişahlık öncesi Babası Sultan I. Murad, annesi Rum asıllı olan Gülçiçek Hatun'du.[3][4] Adı babaannesinin babası Türkmenler'in Ede-Balı diye andığı Ebâ Yezîd'in adından gelir. Küçük yaştan itibaren zamanın seçkin alimlerinden genel İslam eğitimi ve değerli kumandanlardan askerlik, sevk ve idare dersleri aldı. Osmanlı tarihlerinde kendisinden ilk olarak söz edilmesi, 1381'de Germiyanoğulları beyi Süleyman Şah'ın kızı Devlet Sultan/Hatun 'la evlenişi nedeniyledir. Bu evlilik babası I. Murat'ın Germiyan topraklarının neredeyse tamamını “gelin çeyizi” olarak sınırlarına katmak politikasının sonucuydu. 1381 yılında evlenişinin takip eden yıllarda devlet idaresinde yetişmesi için Sultanönü Eskişehir ve sonra Germiyan İli Kütahya sancakları beyliğine atandı. Sancaklarının askeriyle Anadolu ve Rumeli yakalarında savaşlarda babasının safında yer aldı. 1385'te kardeşi Şehzade Savcı Bey'in, Bizans veliahtı Andronikos Palaiologos ile birlikte hareket ederek ayaklanmasının bastırılışı ve Şehzade Savcı'nın gözlerine mil çekilmesi sonucu öldürülmesi olayları ile de Osmanlı tarihlerinde bahsi geçmektedir. 1389'da Sırpların çoğunluğunu oluşturduğu Haçlı ordusu ile yapılan Birinci Kosova Muharebesi'ne katıldı. Osmanlı ordusunun sağ kanadının komutanlığını yaptı; savaşta büyük kahramanlık gösterdi ve savaşın Osmanlılar tarafından kazanılmasında komutası altında bulunan Osmanlı sağ kanadının Sırplara bir karşı taarruz ile Sırp ordusunu çökertmesi çok önemli katkı sağladı. Babası Sultan Murad, bu savaş sonunda bir Sırp soylusu olan Milos Obilic tarafından şehit edilince, devlet ileri gelenlerinin müşterek kararı ile Osmanlı tahtına geçti.[5] 2 2.1 1391'de ilkbaharında Anadolu'da Kastamonu seferi yapmaktayken Eflak Voyvodası Mirce Tuna Nehrini geçip Karinabad'a kadar ilerledi. Bunun üzerine I. Bayezid hızla Rumeli'ye Mirce üzerine yöneldi. Arkus Ovası Muharebesi'nde Mirce komutasındaki Eflak ordusuna karşı çıktı. Savaşı Osmanlı ordusu kazanıp Eflak Voyvodası Mirce esir alındı. Mirce ile yapılan anlaşmaya göre Mirce çok yüksek bir kurtuluş akçesi ödemek zorunda kalıp ülkesine dönebildi. Eflak Voyvadalığı da Osmanlı devletine bağımlı bir vasal devlet statüsüne girdi. 1393'te de I. Bayazid Anadolu'da Amasya ve civarında iken Macarların saldırıları üzerine Rumeli'ye döndü. Bulgarların başkenti olan Tırnova'yi ele geçirdi. MacarBulgar karışık orduları işgaline uğrayan Tuna boyu kaleleri olan Silistre, Niğbolu ve Vidin'i tekrar Osmanlı egemenliğine aldı. Niğbolu kalesine kapanmış Bulgar Kiralı Şişman ve oğlu Aleksander kısa bir kuşatma sonunda bu kalede I. Bayezid eline esir düştüler. Saltanatı 1394'te Selanik ve Yenişehir'i (Mora) alan Osmanlı orduları, Teselya ve Arnavutluk'a kadar ilerlediler. Yakup Bey'in öldürülmesi 1395'te Bizans imparatoru ve prenslerinin Serez'de görüşmeleri başarısız kalınca I. Bayezid komutasında Osmanli ordusu güneye Yunanistan üzerine hücuma geçip Tırhala, Domacia, Patras ve Farsala şehirlerine eline geçirdi. Sonra tarihî Termopylae Geçidi'nden geçerek Atika yarımadası bölgesine girdi. Yunanistan'daki başarısından I. Bayezid, Kosova Meydan Muharebesi'nin son saatlerinde babasının suikasta uğrayıp öldürülmesi üzerine savaş alanından çağrılarak kendisine biat edildi. Bu biat töreni biter bitmez düşman peşinde olan kardeşi Yâkub Çele1 2 2 SALTANATI sonra I. Bayezid yine o yaz sonu Anadolu'ya Kastamo- 1393 baharında Anadolu büyük bir savaş ortamı halini nu'ya yöneldi. alıp I. Bayezid müttefikleri ile Kadı Burhaneddin mütte23 Eylül 1396 tarihinde Rumeli'de ilerlemekte olan Haçlı fikleri arasında yer yer patlak veren savaşlara sahne olOrdusu'nu Niğbolu Muharebesi ile ağır bir mağlubiyete du. Anadolu'da sefere çıkan I. Bayezid bu defa Amasya ve yöresine yöneldi. I. Bayezid'in yerel müttefiki Niksar uğrattı. Haçlı Ordusu tamamen dağıldı. merkezli Canik bölgesi yerleşikli Taceddinoğulları idi. 1397'de Balkanlardaki akıncı grupları Evrenos Bey, Bunun sefer sonucunda Amasya, Merzifon, Turhal ve ToMurtaza Bey ve Yakup Paşa komutalarında Venedik'e kat kaleleri Osmanlılar eline geçmiştir. bağlı olan Koron ve Modon kaleleri ile Mora'ya akınlar tertip ettiler. Bu akınlar yıldırma ve yağma toplama he- I. Bayezid bu stratejik önemi çok büyük sınır bölgesini defli idi; bu kaleler ve arazileri fethetmeleri ve arazilerine yeni bir Osmanlı eyaleti olarak organize etmiş ve eyalet yeni Türkmen aileleri yerleştirilmeleri ön görülmemek- valiliğine oğlu I. Mehmet'i atamıştır. O yıl yazı da I. Bateydi. Tam aksine Rumeli'nin bu yörelerinin bazı yerle- yezid Rumeli'ye dönüp Bulgar ve Macarların Tuna kalerinde bulunan halk toplu olarak Anadolu'ya göç ettiril- lerini işgalleri sorunu ile uğraşmak zorunda kaldı. mişti. 1394'de Timur Dicle'yi geçip Anadolu'ya girmişti. Anadolu'da ve Suriye'de yerel egemenliğini yitirmiş veya yitirme tehlikesi altında olduğu görünen beyler, Timur'a yanaştılar. Buna karşılık I. Bayezid güney Anadolu'da ege2.3 Anadolu sorunları ve seferleri menlik gösteren Mısır merkezli Memluklularla dostane ilişki kurmak niyetiyle Mısır'a bir elçi gonderdi. 1389'da I. Bayezid'a yönelik daha büyük bir tepki 1395de Rumeli'de Yunanistan üzerine bir seferden sonAnadolu Türkmen beyliklerinden gelmişti. Sözde Yara, o yazın da yine ivedilikle Anadolu'ya döndü ve kup Çelebi'nin öcünü almak üzere, Germiyanlı, Aydınlı, Candaroğulları'na bağlı Sinop kalesini kuşattı. CandaroğSaruhanlı, Menteşeli, Hamitli beylikleri ve hatta Silu İsfendiyar Bey bir barış teklif etti ve kendisi anlaşma vas Hükümdarı Kadı Burhaneddin eyleme geçmişlerdi. ile bir bağımlı vasal devlet statüsüne girdi. I. Bayezid kışı Amaçları giderek büyüyen Osmanlı devletinin gücünü Bursa'da geçirdi. kırmak ve kaybettikleri topraklar varsa bunları geri al1396'da en önemli olay Niğbolu Muharebesi oldu. Büyük maktı. bir Haçlı ordusuna karşı çok önemli bir zafer kazanan I. 1390 baharında I. Bayezid yanına vasal devletlerden Bayezid bu savaştan büyük ganimetle kışı geçirmek için katkılar olarak Sırp Kıralı İstavan Lazarovic ile BiAnadolu'daki Bursa başkentine döndü. Savaş ganimetlezans İmparatorunun oğlu ve veliahtı Manuel'i alarini Bursa'nın imarına sarfetmeye başladı. Bursa Ulu Carak olağanüstü başarılar sağlayan bir Anadolu sefemii bu ganimetlerin kullanıldığı eserlerin başında gelir. ri gerçekleştirdi. Hızla hareket ederek Aydınoğulları, Ayrıca Bursa bir hastahane, bir darûlhayr, Ebu İshakane Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Menteşeoğulları ve ve iki medrese de yaptırılmıştır. Hamitoğulları beyliklerini ortadan kaldırdı. Saruhan beyleri Hızırşah ve Orhan Bey'in Bursa'da, Germiyanlı Ya- 1397'de I. Bayezid'in eniştesi olan Karamanoğulları Beyi kup Bey'in İpsala'da ve Aydınlı İsa Bey'in ise Tire'de Alaeddin Bey Oğuz boyları Türkmenlerinden büyük bir oturmaları emredildi. Antalya'ya kadar indi. Bu arada Bi- ordu oluşturmuştu ve 1390da Osmanlılara kaybetmiş olzans’in elinde bulunan Anadolu içinde dört tarafı Osmanlı duğu arazileri almaya hazırlanmaktaydı. I. Bayezid İstanarazisi ile çevrili bir enklav şeklindeki Filedelfia (şimdi- bul kuşatmasını bırakarak bir ordu ile Karamanoğulları ki Alaşehir) kalesini vasalı olan Manuel'e zaptettirdi. O karşına gitti. Karamanlılar ve Osmanlılar arasında yapıyıl sonbaharda Karamanoğlu Alaeddin Bey, Candaroğlu lan Akçay Ovası Savaşı I. Bayezid'in kesin galibiyeti ile Emir Süleyman ve Sivas Hükümdarı Kadı Burhaneddin bitti. Karamanoğlu Ahmet Bey savaş meydanından kaçıp arasındaki ittifakı yıkmak için Konya'yı kuşattı. Yıldı- Konya Kalesine sığındı. I. Bayezid tarafından kısa bir kurım'in eniştesi olan Karamanoğlu Alaeddin Bey barış im- şatmayla alınan Konya'da Alaeddin Bey yakalanıp idam zalayarak Çarşamba Suyu'na kadar topraklarını Osman- ettirildi. Osmanlı'lar Karaman (Larende) kalesini de aldılar. I. Bayezid kızkardeşi Karamanlı Alaeddin Bey'in lılara bırakmak zorunda kaldı. karısı olan Melek Hatun'u ve yeğenlerini Bursa'ya gön1391-92 kışını Bursa'da geçiren I. Bayezid 1392 bahaderdi. rında Kastamonu üzerine yürüyerek, Candaroğlu toprak[7] larını ele geçirdi. Kadı Burhaneddin üzerine gönderi- 1398'de ilkbaharda I. Bayezid Samsun ve çevresinden len öncü Osmanlı birlikleri önce Osmancık kalesini al- oluşan Canik yöresine bir sefer yaptı. Bu yörede bulunan dılar. Fakat Kadı Burhaneddin ordularına karşı yapılan küçük beylerin egemenliklerine son verdi; ve yaz başında Kırkdilim Muharebesi'nde yenilip bu ordunun komuta- tekrar Bursa'ya geri döndü. Fakat o yaz başında Kadı Burnı olan I. Bayezid'in büyük oğlu Şehzade Ertuğrul Çelebi haneddin Akkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Bey bu savaşta şehit düştü. Kadı Burhaneddin'in Moğol asıllı ile savaşa girişmiş; bu savaşı kaybedip esir düşüp Akkoakıncıları Anadolu Osmanlı topraklarına yayıldı. I. Baye- yunlular tarafından öldürülmüştü.[8] Kadı Burhaneddin'in zid ise Macar ordularının Rumeli'de yaptıkları hücumları umerasi I. Bayezid'a çağrı gönderip bu devlet arazilerini Osmanlıların eline geçmesini istediler. Bu nedenle 1398 önlemek amacıyla Rumeli'ye dönmek zorunda kaldı. 2.4 Bizans sorunları ve İstanbul kuşatması [11] yaz sonu I. Bayezid yeni bir Anadolu seferine çıkmak zorunda kaldı. Bu sefer de Kırşehir'den Sivas’a kadar uzanan bir büyük yöreyi Osmanlı sınırlarına katıp yine Bursa'ya geri döndü. 3 Temmuz,1402'de Ankara Savaşı başladı. Timur Ankara Savaşında büyük başarı kazandı. Yıldırım Bayezid yıl be yıl askerî sefere geçerek Anadolu Türk siyasi birliğini kuran ilk Osmanlı hükümdarı oldu. Bu faaliyetleri üzerine Yıldırım Bayezid, Abbasi halifesinden Sultan-ı İklim-i Rum (Anadolu ülkesi sultanı) unvanını aldı.[10] Bu da bir anlamda Bayezid'in icraatini meşrulaştırıyordu. 1399'da ise tekrar bir Anadolu Seferi düzenleyen I. Bayezid bu sefer Mısırlı Memlukluler devleti elinde bulunan güney ve güney doğu Anadolu yörelerine yürüdü. Bu suretle Memluklarla yıllar süren barışı sağlayan karşılıklı anlaşmalar ihlal edilmiş olmaktaydı. Fakat I. Bayezid Mısır Memluk Sultanı Berkuk'un ölmesi nedeniyle Osmanlılar ve Memluklular arasındaki anlaşmanın da yü- 2.4 Bizans sorunları ve İstanbul kuşatmarürlüğü kalmadığı tezini ortaya atıp bu mütecaviz olan sı [11] askerî harekâtını savunmaya çalıştı. Mısır'in sınır kaleleri olan Malatya, Darende ve Divriği kalelerini eline geçirdi. I. Bayezid padişahlığının ilk yılı olan 1389'da Bizans İmDulkadiroğulları topraklarına girdi. paratorluğu'ndaki saltanat çekişmesi sorunlarına da önem O yıl Uygur asıllı Erzincan Emiri Mutahharten'in teş- verdi. V. Yannis Palaiologos tahtta bulunuyordu; ama viki ile Timur bir öncü Anadolu seferi yaptı. Yöreleri- yeğeni VII. Yannis Palaiologos Kosova Savaşı sırasında ni Osmanlı'lara yitirmiş olan Anadolu beyleri de Mu- Genova'da bulunup amcası aleyhine bir darbe hazırlatahharren vasıtasıyla Timur'a sığınmışlardı. Buna karşılık maktaydı. I. Bayezid'in da yardımını sağlayıp 11 Nisan Karakoyunlu Kara Yusuf Bey ve Sultan Ahmed Jelayir 1390'da Yıldırım'ın sağladığı bir Türk birliği desteği ile Osmanlı'lara sığınmıştı. amcası V. Yannis’i ikinci defa tahttan indirmeyi başardı. 1400'un ilk aylarında I. Bayezid yine İstanbul kuşatması Fakat VII. Yannis şimdiki Yedikule yerinde olan Altın ile ilgiliyken Timur'un Sivas'i aldığını, Kayseri yakınla- Kapı hisarında kendini savunmaya başladı ve oğlu Manurında bir Osmanlı Anadolu eyaletleri ordusunu mağlup el'i Midilli adasından çağırdı. Midilli'den Rodos Sen Jan edip dağıttığını ve Malatya'ya inip bu kaleyi ele geçirdiği Şövalyeleri gemileri ile gelen Manuel ve babası üç hafta haberlerini aldı. Ağustos’da İstanbul kuşatmasından ay- süren bir şehir iç savaşı sonunda tekrar V. Yannis’i Birılmakla beraber, I. Bayezid o yıl Anadolu'ya sefer yap- zans İmparatorluğu tahtına getirdiler. Destek verdiği kişinin tahtan indirilmesinden hoşlanmayan I. Bayezid ise madı. Osmanlılara yıllık tazminat ve askerî yardım sağlamak1401'de ise Timur'un Bağdat'a yöneldiği haberi geldi. la yükümlü olan bir vasal devlet olan Bizans’dan 1390'da I. Bayezid o yaz Erzincan Emiri Mutahharten üzerine çıktığı Anadolu seferi için yardım istedi ve Manuel Yılbir sefer başlattı. Osmanlılar ve Timur arasında sıkışan dırım'in Anadolu seferine katılmak zorunda kaldı. Mutahharren Osmanlılara bağlılığını sundu. Ancak Timur'un Sivas’ı almasına yardımcı olduğunu bilen ve ona 1390'da Bizans İmparatoru V. Yannis Bayezid'in Anagüvenmeyen I. Bayezid, Erzincan'ı ve Kemah'ı ele geçire- dolu'da olmasından yararlanarak İstanbul şehri surlarının rek, Erzincanlılar'ın isteği üzerine, Mutahharten'in, ken- şimdi Yedikule içinde kalan tören kapısı olan Altın Kadisine bağlı olmak kaydıyla hükümdarlığını tanıdı. Buna pı civarını, şehrin içinde ve etrafında bulunan, kullanılrağmen Mutahharten, Timur ile olan ilişkisini sürdürmüş mayan ve yıkık kiliselerden alınan taşlar ve mermerlerle ve I. Bayezid'in eline geçmiş Kemah kalesini geri almak pekiştirmisti. Bu projeye kızan I. Bayezid bu yeni yapıları yıkmasını ve bu yıkım yapılmazsa iki devlet arasında için destek sağlama girişiminde bulunmuştu. savaş başlayacağını ve Yıldırım'ın yanında bulunan İmTimur o yıl Karabağ'da kışlağa çekilmişti. Timur diğer parator'un oğlu ve varisi Manuel'in gözlerini kör edileAnadolu beyliklerinin de yasal hükümdarlarına geri ve- ceğini tehdit etti. Çaresiz kalan V. Yannis, Sultan'ın bu rilmesini I. Bayezid'den istiyordu. O yıl iki hükümdar isteklerini yerine getirmek zorunda kaldı ve bu yeni sur arasında birbirini tahrik etmek için karşılıklı hakaretlerle tamirlerini yıktırdı. Bunu çok utandırıcı bulan V. Yandolu bir mektup diplomasisi başladı.[9] Timur bir taraftan nis bu nedenle sinir buhranları geçirdi; 16 Şubat 1391'de Fransa, Cenova ve Bizans ile ilişkilere başlamıştı; diğer öldü ve yerine oğlu II. Manuel Palaiologos geçti. taraftan da I. Bayezid'de gönderdiği mektuplarla sözde uzlaşmacı bir yaklaşımla I. Bayezid'i çileden çıkaracak II. Manuel, Yıldırım'ın şehirde bir Türk mahallesi kurulisteklerde bulunmaktaydı. I. Bayezid Mısır Memluklula- ması, bir câmi yapılması ve yıllık verginin artırılması isrı ile dayanışma için diplomatik girişimlerde bulunduysa teklerinin kabul etmeyince Yıldırım (aralıklı olarak 1391 ile 1400 dönemlerinde) İstanbul'u karadan kuşatıp, kara da bunda başarı sağlanmadı. ablukası uygulamaya başladı. 1402'de Timur büyük bir ordu ile Anadolu seferi başlattı. O yıl baharında Kemah kalesini kuşatıp aldı ve Sivas 1391'de İstanbul, karadan ve denizden kuşatıldı. Bizans’a üzerine yürüdü. I. Bayezid ise ordusu ile Tokat'a gelmiş gözdağı vermek için yapılan ve yedi ay süren kuşatma sove orada ordugah kurmuştu. Her iki taraf da bu yöre- nunda Bizanslılar'dan bazı imtiyazlar elde edildi. de savaşa razı olmayarak biri kuzeyden diğeri güneyden 1395'te Yıldırım Bayezıd, uzun süre abluka altında tuttuKızılırmak'ı takip ederek Ankara'ya geldiler. Burada 22 ğu İstanbul'u ikinci kez kuşattı. Kış mevsiminin yaklaş- 4 2 SALTANATI ması üzerine kuşatmaya son verildi. Türk askerlerinin daha önceden yerlere sapladıkları ka1396'da Yıldırım Bayezıd, İstanbul'u üçüncü kez kuşattı, zıkların olduğu bölgeye gelmişler ve atlarla ilerlemenin mümkün olmadığını görünce atlarından inmişlerdir. ancak sonuç alamadı. 1400'de Bizans İmparator'unun Avrupa ülkelerini yeni bir haçlı seferi için örgütlemeye çalışması üzerine Yıldırım Bayezıd, İstanbul'u dördüncü kez kuşattı. Timur'un Anadolu'ya girmesi üzerine kuşatma kaldırıldı. 2.5 Niğbolu Muharebesi Yıldırım Bayezid'in 1395'te İstanbul'u ikinci defa kuşatmakta iken yeni bir Haçlı ordusu hakkında haberi oldu. Osmanlı istihbaratı iyi çalışmıştı. Esasen İstanbul Boğazı'ndan geçen ve Haçlı donanmasına iştirak edecek olan gemiler görülmekteydi. Ayrıca Bizans İmparatoru II. Manuel Palaiologos'un Macar Kralına gönderdiği Yıldırım'ın Haçlı ordusundan haberdar olduğuna dair mesaj da Osmanlıların eline geçmişti. Haçlı ordusu Buda'ya eriştiği zaman Yıldırım, İstanbul kuşatmasını çoktan bırakmış bulunuyordu. Gazi Evranos Bey komutasındaki akıncılar hemen ilerlemişler ve Osmanlı ordusunun güzergahı için keşif yapmaya başlamışlardı. Bayezid İstanbul'un ablukası için az sayıda birlikleri geri bıraktı ve bu yüzden Bizanslılar donanmalarını Tuna'ya gönderemediler. Yıldırım Bayezid, Rumeli eyaleti ordularının düşmana hücum etmemesini ve Osmanlı ordusunun Edirne ve Filibe arasında toplanması emrini vermişti. Tecrübeli Sadrazam Kara Timurtaş Paşa tarafından organize edilen Rumeli ve Anadolu eyalet orduları büyük bir hızla burada toplanmaya başladılar ve Meriç kıyısına hemen hasıl oldular. Vasal devletlerden de önemli katkı sağlayanlar oldu. Özellikle Sırplar Stefan Lazarević komutasında Filibe'ye geldi ve ana Osmanlı ordusu ile Sıpka Geçidi güneyinde birleşti. Ana Osmanlı ordusu ise toplanma mevkiinden Ağustos sonunda hızla yola çıkıp 20 Eylülde Sıpka Geçidi'nden geçip 21-22 Eylül'de Tırnova'ya vardı. Burada ilk defa bir Haçlı keşif birliği ile karşılaştılar. Osmanlı keşif birlikleri ise Niğbolu'ya yetişip Haçlı ordularının kale önünde ordugahta olduklarını gördüler. 24 Eylül'de Yıldırım Bayezid ve ana Osmanlı ordusu Niğbolu'nun birkaç kilometre güneyine geldi ve Yıldırım'ın otağı burada bir tepe üzerine kuruldu. Haçlı ordusunun geçtiği yerde Müslümanları ve hatta Ortodoksları katlettiğini öğrenen Yıldırım Bayezid çok öfkelendi. Soylular bir kenara ayrıldıktan sonra yere bir kazık çakıldı ve boyu bu kazıktan uzun olan tüm diğer esirler idam edildi. Niğbolu Savaşı, Osmanlı'nın ilk zamanlarında esirlerin öldürüldüğü tek savaştır. Ancak çocuk yaştaki Haçlı askerlerinin canı bağışlandı ve onlar da Müslüman olarak yetiştirilmek üzere Türk ailelerine gönderildi. 2.6 Timur ve Ankara Muharebesi [12] I. Bayezid'in 1398'de Karaman ve 1399'da Dulkadirli topraklarına girmesinden sonra topraklarını kaybeden Anadolu beyleri bu sırada Hindistan seferinden dönen Timur'a sığınarak, onu Osmanlı sultanına karşı kışkırttılar. Bu arada Timur'dan kaçan Karakoyunlu ve Celayirli beyleri de I. Bayezid'i Timur'a karşı tahrik ediyorlardı. Bu kışkırtmalar bir yana, Osmanlı için büyük bir tehdit oluşturan Timur ordusu Anadolu'ya ilerlemeye başlamıştı. Timur'un Osmanlılara ait Sivas'ı alması, Osmanlı ve Timur'un ordularının Ankara'da karşı karşıya gelmesi sonucunu doğurdu. I. Bayezid Çubuk Ovası'nda, Timur'un ordusunu konaklarken buldu bunun üzerine tüm vezirleri, paşaları ve oğulları hemen saldırmayı önermesine rağmen, mertlik üzere Timur'a toparlanma fırsatı verdi ve konakladı. Daha önce Timur ile anlaşmış olan Menteşeoğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları Beyleri ve kuvvetleri, ihanet ederek karşı tarafa geçtiler. I. Bayezid'in vezirleri de büyük oğlu; Emir Süleyman'ı, Osmanlı Devleti'nin devamı için savaş alanından kaçırdılar. Bu olayı gören Mehmet Çelebi ve Mustafa Çelebi de savaş alanını taht mücadelesi için terk ettiler. Osmanlı ordusunda yer alan kara Tatarlar da Timur saflarına geçti. Daha savaşmadan yaşanılan bu bozguna rağmen I. Beyazıt elinde kalan en sadık 10.000 kişilik askeriyle saldırdı. Timur-Tatar Ordusuna müthiş zararlar verdirdi. Ordusundan kaçanları savaş alanına geri getirebilmek için, merkezinde bulunduğu kuvvetinin, yanındaki Paşalarının "Çıkmayınız akşama kadar dayanırız, gece olunca da geri çekiliriz” uyarılarına rağYıldırım Bayezid Edirne'den Tuna Nehri kıyısında bulumen çıktı ve Tatar askerlerine yakalandı, esir düştü.(28 nan Niğbolu Kalesine 24 saat gibi kısa bir sürede orduTemmuz 1402). suyla beraber ulaştı. Adına yaraşır bir süratle gelen Sultan Yıldırım Bayezid, Divanı toplayarak durum değerlen- Sonuçları: dirmesi yaptı. 25 Eylül 1396 günü kendinden aşırı emin Haçlı birlikleri Osmanlı süvarilerinin amansız akını kar• Anadolu'daki Türk siyasal birliği bozuldu. şısında bozguna uğramış adeta bir baskın yemişlerdir. Savaşın başlarında tepeden tırnağa zırhlı seçkin Hospitalier Şövalyeleri Osmanlıların öncü birliklerine kayıplar verdirmiş, onları kovalamak için ilerledikçe • Beylikler Dönemi yeniden başladı. • İstanbul'un Fethi gecikti. 5 3 Ölüm Timur'un fetihnamesine göre Ankara Savaşı'nın bitiminde Bayezid bir gürz darbesiyle atından düşürülüp yakalanmış ve “Ben sultan Bayezid'im. Beni sağ olarak hükümdarınıza götürünüz” demesi üzerine elleri bağlı olarak Timur'un çadırına götürülmüştür.[2] Timur tarafından şahsen Bayezid'ın iyi karşılandığı belirtilmiştir. Yıldırım'in oğulları Mustafa Çelebi ve Musa Çelebi de aynı savaşta tutsak düşmüşlerdir. Timur ve tümenleri Bursa ve İznik'i ve sonra İzmir'i ele geçirmişler; talan edip yakıp yıkmışlardır. Timur bu seferlerinde ve Anadolu'da bulunduğu sıralarda Bayezid'ı devamlı olarak yakınında tutup ayrılmasına izin vermemiştir. Bayezid'ı kaçırmak için birkaç girişim ortaya çıkartılınca Bayezid ve eşi Sırp Prensesi Olivera (veya Maria Despina) ile birlikte tutsak alarak demir kafeste tutuldukları da söylenmiştir. Yıldırım Bayezid 8 Mart 1403'te 43 yaşındayken Akşehir'de neden olduğu hâlâ bilinmeyen gizemli bir şekilde ölmüştür. İbn Arabşah eceliyle öldüğünü yazar. Bazı kaynaklara göre Timur'un beraberinde Orta Asya'ya doğru Hazar Denizi kıyılarından geçerek götürülmek isteniyordu ve en yakınlarından uğradığı ihanete dayanamayan I. Bayezid hastalandığı için bırakılarak tedavisi için geriye gönderildiyse de vefat etmiştir. Diğer kaynaklar hastalığının ilerleyen romatizma ve bronşit olduğunu,[2] Behiştî “humma-i muhrika (ateşli bir hastalık)" olduğunu bildirirler.[13] Bizanslı tarihçi Dukas kendini zehirlendiğini,[14] diğerleri ise esaret altında intihar ettiğini de belirtmektedirler.[15] verecek kadar gözüpek bir komutan olduğu, savaşlarda askerinin önünde savaştığı ve askerlerinin yetişmekte zorluk çektiği tarih kitaplarında sıkça yer verilmiştir. • Bir başka rivayette de bu lakabı daha padişah olmadan babası I. Murat'ın yaptığı I. Kosova Savaşında, Türk ordusunun zor duruma düştüğü anda, düşman ordusunu bir kanattan diğer kanada kadar yararak geçmiş olmasına bağlamaktadır. • Tarihçi Joseph von Hammer-Purgstall ise bu lakabın Bayezid'in kardeşi şehzade Yakup Beyi öldürtmesinden kaynaklandığını belirtmektedir.[16] • İ.H.Uzunçarşılı'nın Büyük Osmanlı Tarihi adıyla toplanan çalışmasında, yıldırım lakabının kökeni olarak 1386(veya 87)'de Karamanoğlu'na karşı Konya Ovası'nda yapılan savaş gösterilir. Bu savaşta Şehzade Bayezid, sol kanattaki sipahilere komuta etmiş ve süratiyle dikkat çekmişti. • 17. yüzyıl Osmanlı tarihçilerinden Bostanzade Yahya Efendi, Tarih-i Saf (Tuhefetu'l-ahbâb) adlı eserinde ise öfkeli ve kibirli olduğu için yıldırıma benzetildiğini yazmaktadır.[17] • Osmanlı sultanları biyografilerini yazan Sakaoğlu'na göre Yıldırım olasılıkla öz Türkçe adıdır.[2] • Münecimbaşı Ahmet Dede(?−1702)'nin yazdığı “Müneccimbaşı Tarihi” adlı kitabında ise bu lakabın yalnız kahramanlık ve şiddetinden dolayı verildiğini aktarır.[18] Yıldırım naaşı geçici olarak Akşehir'de Seyyid Mahmud Hayrani'nin türbesine defin edilmiştir. Ancak Semerkand'a dönerken Timur'a kendisini beğendirmiş olan Musa Çelebi'ye babası Yıldırım'ın naaşını alıp Bursa'ya birlikte götürmesi buyruğu verilmiştir. Bazı kaynaklara göre cenaze Musa Çelebi tarafından Bursa'ya getirilmiş ve Yıldırım Camii yanındaki türbesine gömülmüştür. Diğer kaynaklar ise Musa Çelebi'nin babasının naaşını mumyalanmış olarak Germiyanoğlu Yakup Bey'e Kütahya'ya getirdiğini; burada naaşın saklandığını ve 1404'te Çelebi Mehmed tarafından Bursa'ya getirilerek türbesine gömüldüğü yazılıdır. İlk üç iddianın yanlış olması çok olasıdır çünkü Sultan Murat, 1386 (hicri 788) yılında Karamanoğlu Ali Bey'e karşı kazandığı başarı üzerine Ahmet Celayir'e gönderdiği mektupta oğlu için Yıldırım lakabını kullanmıştır. O tarihte ne Kosova savaşı ne de Niğbolu savaşı söz konusudur.[19] Bu durum, lakabın Konya Ovası savaşında verildiği tezini destekler. 4 5.1 Eşleri [20] Yıldırım lakabı I. Bayezid, yuvarlak yüzlü, beyaz tenli, koç burunlu, ela gözlü, kumral saçlı, sık sakallı ve geniş omuzluydu. "Yıldırım" lakabını nasıl edindiği konusunda çeşitli rivayetler vardır: • Bunlardan en yaygın olanı Niğbolu Savaşı nedeniyle savaş meydanına hiç beklenmeyecek bir süratle ulaştığı için aldığıdır. Haçlılarca kuşatılan kalenin komutanı Doğan Bey'e gecenin karanlığında,kale duvarlarına kadar gelerek gerekli talimatları 5 Ailesi 1. Angelina Hâtûn - 1372'de evlendiği Birinci eşi. (İkinci kocası Don Diego Gonzalez de Contreras olan Yunan bir hanım.) 2. ............... Hâtûn - 1372'de evlendiği İkinci eşi. (Konstantin'in kızlarından birisi.) 3. Devlet Şah Hâtûn - 1378'de evlendiği Üçüncü eşi; İsa Çelebi, (Düzmece) Mustafa Çelebi ile Büyük Musa Çelebi'nin annesi. (Büyük Musa Çelebi, İkinci Rumeli Sultanı Musa Çelebi Han ile karıştırılmamalıdır.)[20] 6 6 BATI AVRUPA KÜLTÜREL ALANINDA BAYEZİD 4. Maria Hâtûn - Dördüncü eşi. (İkinci kocası Don Payo Gómez de Soto Mayor olan Macar Kontu János’un kızı.) 3. Paşa Melike Hanım (Olivera Despina Hatun'un kızı - Timur'un generallerinden Şems ud-din Muhammad'in oğlu Emir Celâl ed-Dîn İslam ile evlendi.) 5. ........... Hâtûn - 1386'da Yenişehir'de evlendiği Beşinci eşi. (Bizans İmparatoru Manuel Paleologos'un kızlarından birisi.) 4. Sultan Fatma Hanım (Şehzade Kasım Çelebi ile birlikte İstanbul'a tutsak olarak yollandı, daha sonra 1420'de Sancak Bey ile evlendi.) 6. ........... Hâtûn - 1389'da evlendiği Altıncı eşi. (Bizans İmparatoru V. Yoannis Paleologos'un karısı Helena Kantakuzinu'dan olan kızlarından birisi.) 5. Oruz Hanım (Olivera Despina Hatun'un kızı.) 7. Hafize Hâtûn - 1390'da evlendiği Yedinci eşi. (Aydınoğlu Emir Fahr’ed-Dîn İsa Bey'in kızı.) 8. Karamanoğlu..........hanım - Sekizinci eşi. 9. Sultan Hâtûn - Dokuzuncu eşi. (Dulkadiroğlu Emir Süleyman Şah Suli Bey'in kızı.) 10. Mileva Olivera Despina Hatun - 1390'da evlendiği Onuncu eşi. (Sırp kralı Lazar Hrebelyanoviç'in “Kraliçe Militza” ismindeki hanımından doğan kızı.) 11. .................. 12. Devlet Hatun - Onikinci eşi. (Mehmet Çelebi'nin annesi.) 5.2 Erkek çocukları [20] 1. Şehzade Ertuğrul Çelebi 2. Şehzade İsa Çelebi 3. Şehzade Mustafa Çelebi 4. Şehzade Büyük Musa Çelebi 5. Şehzade İbrahim Çelebi 6. Şehzade Kasım Çelebi 7. Şehzade Yusuf Çelebi 8. Şehzade Hasan Çelebi 9. Sultan Küçük Musa Çelebi 10. Sultan Süleyman Çelebi 6. Hundi Hanım (Seyyid Şems ud-Dîn Muhammad Bukhari ile evlendi.) 7. Fatima Hanım 6 Batı Avrupa kültürel alanında Bayezid Bayezid'in Timur'a yenilgisi çok sonradan Batı Avrupa'da efsanevi bir şekilde oyun yazarları, opera bestecileri ve ressamlar tarafından ele alınmıştır. Bütün bu Batı Avrupa kültürel eserleri gerçeklerden uzak ve gizemli Oryantalist fantazi olmaktan ileri gidememişlerdir. Bunların önemlilerinin listesi şöyledir: • 1400 yılı civarında yazılmış Yakub Çelebi'nin Öyküsü (Història de Jacob Xalabín) adlı anonim eser. Bayezid, I. Murad'ın yaşça küçük ve gayrimeşru oğlu olarak tasvir edilir. Eserin sonunda tahtı elde etmek için kardeşi Yakub Çelebi'yi ve babası I. Murad'ı öldürür. • 1587'de İngiliz oyun yazarı Christopher Marlowe'un iki kısımdan oluşan “Tamburlane the Great” oyunu. • 1648'de Fransız oyun yazarı Jean Magnon'un “Le Gran Tamerlan et Bejezet” oyunu. Bu eserde Yıldırım yanında gerçekle ilişkisiz karısı ve kızı önemli rol oynarlar. • 1670'li yıllarda bitirilen Avusturya Graz şehri civarındanki “Schloss Eggenberg” şatosunu süslemek için bir sıra Bayezid esaretine dair resimler. 11. Şehzade Ömer Çelebi 12. Sultan I. Mehmed Çelebi 5.3 Kız çocukları [20] 1. İrhondu Hanım (Pars Bey'in oğlu Yakub Bey ile evlendi.) 2. ............. Hanım (Olivera Despina Hatun'un kızı - Celâl ed-Dîn Miranşah'ın oğlu Ebu Bekir Mirza ile evlendi.) • 1725'te İngiltere'de bulunan Alman besteci Handel Londra'da Tamerlano adlı operasını sahneye koymuştur. Zamanının Avrupa'da alaturka modasının fantazisi olan bu eserde Bayezid yanında bir Yunanistan despotuna, ona aşık olan Beyazit'ın kızına, bir Trabzon Rum Kralı ve ona aşık bir kıza rol verilir. • 1735'te Venedikli İtalyan besteci Antonio Vivaldi Verona karnivali için Il Bajazet (Tamerlano) adlı bir opera eseri: Bu opera eseri de Handel'in eseri Karakterlerini içinde bulundurur. 7 7 Dipnotları [1] I. Bayezid saltanat yılları için çok ayrıntılı ve inanılır dış kaynaklar: Yinanç, Mükerimin Halil, “Bâyezid I”, İslam Ansiklopedisi, C.II say.369-314, Ankara ve İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti, Maarif Bakanlığı, 1940 ve sonrası ve İnalcik, Halil, “Bâyezid I”, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Lévi-Provençal, J. Schacht yardımcı S.M. Stern (1960) Encyclopedia of Islam: 2nd Edition, C.I say.117119, Leiden:Brill ISBN 90-04-08114-3 (İngilizce) [2] Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu mülkün sultanları, İstanbul: Oğlak yayınları ISBN 975-329-299-6, say.52-62 [19] Namık Kemal (2005), Osmanlı Tarihi, Cilt 1, , Bilge Kültür Sanat yayınları., 2005, say. 277 [20] The Imperial House of Osman 8 Bibliyografya • Kemal, Namık (2005). Osmanlı Tarihi Cilt 1. İstanbul: Bilge Kültür Sanat yayınları. ISBN 9756316470.(İlk Osmanlıca yayın:1908) [3] The Nature of the Early Ottoman State, Heath W. Lowry, State University of New York Press (SUNY Press), p. 153 • İnalcık, Halil (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 975-08-0588-7. [4] History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Stanford Jay Shaw, Cambridge University Press, p. 28 • Kinross, Lord (1977). The Ottoman Centuries. İstanbul: Sander Kitabevi. ISBN 0-224-01379-8. [5] Kosova Muharebesi ve sonları için Osmanlıca kaynaklar Ali Haydar, Kosova Meydan Muharebesi, 1328/1910 Istanbul ve Mukerrem, Kosova 1389, 1930 İstanbul • Sakaoğlu, Necdet (1999). Bu Mülkün Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları. ISBN 875-329-299-6. say. 63-72. [6] Âşıkpaşazâde (haz. Ali Bey), Tevârîh-i Âl-i Osman'dan Âşıkpaşazâde Tarihi, İstanbul, 1332. • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003). Büyük Osmanlı Tarihi Cilt I. Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında Bir Mukaddime İle Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 975-16-00111. [7] Yıldırım'ın 1492'ye kadar Candar ile ilişkileri için bakın Yücel, Yaşar M. (1963) “Kastamonu'nun ilk fethine kadar Osmanlı-Candar muüasebetleri”, Tarihi Araştırmalar Dergisi C.I say.133-144 [8] Kadı Burhanneddin devleti ve son bulması hakkında bilgi ve ayrıntı ıçin bakın: Rypka,J., “Burhān al-Dīn, kādī ahmad”, ed. P. Bearman, Encyclopaedia of Islam, Leiden: Brill. [9] Feridun Bey, Münsaat-i Selatin, 1274-1275 İstanbul, Cilt I ve II,(Osmanlıca) adlı eserde bu hakaret ve tahrik dolu mektuplar bulunmaktadır. [10] İnal, Halil İbrahim (2007), Osmanlı Tarihi, Nokta Kitap: İstanbul. say. 90 [11] Charanis,P. (1942) “The strife among Palaeologi and the Ottoman Turks (Palaeiologlar ile Osmanlı Türkleri arasında çekişmeler)", Byzantion C.16 say.286-314 (İngilizce) [12] Öztuna,T.Yılmaz (1946). Ankara Muharebesi, İstanbul [13] İdris Bitlisî (çev. Abdulbaki Said Efendi)Tercüme-i Hest Behişt (Osmanlıca) [14] Dukas (çev. Mirmiroglu, V.L.) (1956), Bizans Tarihi, İstanbul [15] Fuat Köprülü (1937), “Yıldırım Bâyezid'in esareti ve intiharı", Belleten C.I say.591-603 [16] Joseph von Hammer-Purgstall (1827-35) Geschichte des Osmanischen Reiches 10 cilt, Peste (yeni basim Graz 1963) (Almanca) [17] Bostanzade Yahya Efendi, Tarih-i Saf (Tuhefetu'l-ahbâb) [18] Müneccimbaşı Ahmed Dede, (1285), Suhafu'l-Ahbar C.I, İstanbul • Shaw, Stanford J. (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Vo. 1 Empire of Gazis. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-29163-1. (İngilizce) 8 8 BİBLİYOGRAFYA Yıldırım Bayezid döneminde Osmanlı sınırları. Kosova Savaşı'nı tasvir eden bir tablo Oğullarından Musa Çelebi Yıldırım Bayezid 9 I. Bayezid cülus töreni Demir kafes içerisinde esir tutulan Yıldırım Bayezid'ın karısı köle olarak Timur'a hizmet ederken, Johann Nepomuk Geiger, 1860 Yıldırım Bayezid, Timur'un elinde esir iken 10 9 METİN VE GÖRÜNTÜ KAYNAKLARI, YAZARLAR VE LİSANS 9 Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans 9.1 Metin • I. Bayezid Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Bayezid?oldid=17505445 Katkıda bulunanlar: Pinar, Filozof, Citrat, Eşref, Katpatuka, YurikBot, Benne, Basak, Noumenon, Ugur Basak, Absar, Makedon, Kum~trwiki, İncelemeelemani, Erk, Memty, KureCewlik81, Metal Militia, Ugur Basak Bot, Vikiyazar, Ahmetan, Nosferatü, Tarih, Adrianinos, Simon Bolivar, Dünya vatandaşı, Tarkovsky, Kibele, Escarbot, Mskyrider, Dk~trwiki, Thijs!bot, Krkzn, Vito Genovese, Amaninbe, CommonsDelinker, Abuk SABUK, Çağatay, Honacan, Reichberg, Hans abey, Eldarion, VolkovBot, Rei-bot, TXiKiBoT, Yet, Levent, 2ulus, Greece, Burto Volki, Havok~trwiki, Gerakibot, Sakhalinio, BotMultichill, SieBot, Vikiçizer, AlleborgoBot, Homonihilis, Idioma-bot, Yabancı, Patirer, Rburan, Noyder, Takabeg, Kemal K., Brk, Cobija, SAİT71, LEOPOLD, Myrat, Osman yahya, Théoden, Amirobot, Luckas-bot, Yeksuvare, Superyetkin, Bekiroflaz, Kudelski, Ptbotgourou, Akhilleis, Sadrettin, Merube 89, Hakanp, Esy, Olağan Şüpheli, Samil 54, Batuhan Aksu, Oğuzhan, ArthurBot, LaaknorBot, Khutuck Bot, LA2-bot, JackieBot, Xqbot, Şeb, RibotBOT, Tapfereritter, Kılıç46, Rapsar, Türk Süvarisi, Rubinbot, İki2bucuk, Dinamik-bot, Cbalkan, Heamsi, Supermæn, Akil13, NKOzi, MastiBot, TjBot, EmausBot, Tolqadernek, Targal, Erasmus.new, YBot, George Animal, Emperyan, Dostluk, KumulBot, Tacirci, Rdvnygt, Movses-bot, HaruNGs, Uğurkent, Kasirbot, Ullierlich, MerlIwBot, Hürrem Haseki Sultan, SeyitA, Furkan12, VikipediBilgini, Maurice Flesier, SiLveRLeaD, Kahve6, Gezginrocker, BSRF, Muratero, Nebra, Kumsi, YFdyh-bot, Titusvespasiyanus, Peykbot, OmerFarukDemir, Caglarctr, Doraterra, Addbot, Kırmızı renk, Dolgwol, Yozer1, Yeni Üye, Doruk455, MSafa, Selwili, Ayrıntılı Bilgi, MASQUERADETR, Teacher0691, BuseGunneer, Okanfan, Siraziali, Crypto346, Akiftur, Duisburg, SultanFurkaN6, YüzyıllıkYalnızlık, HakanIST, BilgeKagan1071, Lmattdavidsmithl, Emir seydi kaya, Ogulcanbildik1, Kutayoner, Night7788, Dnzaksy ve Anonim: 222 9.2 Resimler • Dosya:Bajazeth_-_Timur_-_J_N_Geiger.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/da/Bajazeth_-_Timur_-_ J_N_Geiger.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Joseph von Bülow: Memorabilien aus der Europäischen Geschichte für anziehende Weltbegebenheiten, ausgezeichnete Grossthaten, Würdigung der Verdienste von berühmten Männern etc. Aus mehreren Jahrhunderten gesammelt. 2 Bände. Mit insgesamt 96 getönten Federlithographien von Johann Nepomuk Geiger auf Tafeln, New York (1860) Özgün yazarı: Johann Nepomuk Geiger • Dosya:Battle_of_Kosovo,_Adam_Stefanović,_1870.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Battle_of_ Kosovo%2C_Adam_Stefanovi%C4%87%2C_1870.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: image uploaded at wordpress.com Özgün yazarı: Adam Stefanović • Dosya:Bayezit_proclamé_sultan_-_miniature_du_XVe_siècle.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ 3/3c/Bayezit_proclam%C3%A9_sultan_-_miniature_du_XVe_si%C3%A8cle.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Hüner-nāme, I, Library of the Topkapi Palace Museum, Hazine 1523, f. 96b; (Transferred from fr.wikipedia to Commons by Bloody-libu using CommonsHelper.) Özgün yazarı: Bilinmiyor<a href ='//www.wikidata.org/wiki/Q4233718' title ='wikidata:Q4233718'><img alt ='wikidata:Q4233718' src ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png' width ='20' height ='11' srcset ='https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/ thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/ Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x' data-file-width ='1050' data-file-height ='590' /></a> • Dosya:Chlebowski-Bajazyt_w_niewoli.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Chlebowski-Bajazyt_w_ niewoli.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Scanned from album “Malarstwo Polskie w zbiorach za granicą" by Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Wydawnictwo Kluszczyński, 2003, ISBN 83-88080-85-7 Özgün yazarı: Stanisław Chlebowski • Dosya:Commons-logo.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be slightly warped.) Özgün yazarı: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version, created by Reidab. • Dosya:I_Bayezit.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/I_Bayezit.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Badisches Landesmuseum Özgün yazarı: Ottoman miniature painter • Dosya:Musa_Çelebi.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/23/Musa_%C3%87elebi.jpg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: [1] Özgün yazarı: Belli değil • Dosya:Osmanli-nisani.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Osmanli-nisani.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Juris Tiltins • Dosya:Tughra_of_Bayezid_I.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Tughra_of_Bayezid_I.JPG Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: • Egypt State Information Service: http://www.sis.gov.eg/PDF/Ar/History/0809000000000000210002.pdf Özgün yazarı: Unknown court calligrapher. • Dosya:Yildirim-Beyazid-dönemi.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/9/9f/Yildirim-Beyazid-d%C3%B6nemi.jpg Lisans: ? Katkıda bulunanlar: [1] Özgün yazarı: ? 9.3 İçerik lisans • Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
