Temsil Heyeti`nin Ankara`ya Gelişi (27 Aralık 1919) İstanbul

Temsil Heyeti’nin Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919)
 İstanbul Hükümeti, İstanbul dışında toplanma isteğini kabul etmemişti. M.
Kemal’in Mebuslar Meclisi’nin İstanbul’da toplanması kararıyla ilgili endişeleri
vardı. Düşman askerlerinin kol gezdiği ve zararlı cemiyetlerin yoğun faaliyet
sahası olarak kullandığı İstanbul, Meclis için hiç de güvenli bir yer değildi.
Meclis’in İstanbul’da toplanma fikri kesinlik kazanınca M. Kemal de bu fikre
uymuş ve Erzurum’dan mebus adaylığını koymuştur. Erzurum mebusu seçilen M.
Kemal ve Temsil Heyeti, seçilen mebuslarla görüşmek üzere Sivas’tan
Ankara’ya doğru yola çıkmıştır. 27 Aralık 1919’da Ankara’ya gelmiştir. Bundan
sonra Ankara, Milli Mücadele’nin merkezi haline gelmiştir.
Ankara’nın Merkez Olarak Seçilmesinde;



Ankara’nın İstanbul’a ve cephelere yakın olması
Ulaşım ve telgraf hattının buradan geçmesi
Ankara’nın işgal edilememiş olması etkili olmuştur.
 1919 seçimleri işgallere rağmen oldukça rahat geçmiştir. Çünkü İtilaf
Devletleri toplanacak Osmanlı Mebuslar Meclisi’nden kendileri aleyhine bir
karar çıkmayacağından emin oldukları için seçimleri engellememiştir. İrade-i
Milliye ve Yenigün gazeteleri ise seçimlerde propaganda görevi üstlenmişlerdir.
SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ VE MİSAK-I MİLLLİ



Son Osmanlı Mebusan Meclisini İstanbul Hükümeti, Kanun-i Esasi’ye dayanarak
12 Ocak 1920’de toplamıştır.
Meclis başkanının sarayın adayı olan Reşat Hikmet Bey olması M. Kemal’in
isteklerinin kolay kolay kabul edilmeyeceğinin ve meclis üzerinde padişah
baskısının hissedildiğinin göstergesidir.
Mecliste Müdafaa-i Hukuk Gurubu da kurulamamıştır. Ancak yerine “ Felah-ı
Vatan” adıyla bir grup oluşturulmuş ve kongrelerin kararları doğrultusunda
büyük bir çaba sarf edip Misak-ı Milliyi Meclis’te kabul ettirmeyi başarmıştır.
MİSAK-I MİLLİ ve SONUÇLARI(28 Ocak 1920)
Alınan Kararlar
1. Mondros Ateşkesi sırasında işgal edilmemiş topraklar bölünmez bir bütündür.
2. Batı Trakya ile Kars, Ardahan ve Batum’da buraların geleceği için halkoyuna
başvurulmalıdır.
3. Halkın çoğunluğu Arap olan yerlerin geleceği için halkoyuna başvurulmalıdır.
4. Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır.
5. İstanbul ve Marmara’nın güvenliği sağlandığı takdirde Boğazlar dünya
ticaretine açılmalıdır.
6. İçerideki azınlıklara, dışarıdaki Müslümanlara tanınan hakların aynısı
tanınacaktır.
Sonuçları


Misak-ı Milli’nin Osmanlı Mebuslar Meclisi tarafından onayı, Osmanlı
Meclisinin Anadolu’nun görüşlerini onaylaması anlamındadır.
Misak-ı Milli Anadolu hareketinin ilk siyasi başarısıdır.
İstanbul’un İşgali (16 Mart 1920)


Mebuslar Meclisi’nin Misak-ı Milli’yi kabul etmesi, işgal devlerinin işine gelmedi
ve bu yüzden baskı yapmaya başladılar.
16 Mart 1920’de İstanbul resmen işgal edilmiş ve Mebuslar Meclisi İtilaf
kuvvetleri tarafından bastırılmıştır. Meclis 11 Nisan 1920’de padişah
tarafından feshedilmiştir. Bu da Ankara’da TBMM’ni açılışını hızlandırmıştır.
TBMM’NİN AÇILMASI (23 NİSAN 1920)
 M. Kemal’in 19 Mart 1920 tarihli genelgesi ile bütün ülkede yeniden seçimler
yapılmış ve İstanbul’daki Mebuslar Meclisi’nden Ankara‘ya kaçabilenlerin de
katılımı ile 23 Nisan 1920’de Ankara’da TBMM açılmıştır.
 M. Kemal meclis başkanı seçilmiştir.
Meclisin Savunması Gerekli Olan İlkeler
1. TBMM üzerinde hiçbir güç yoktur.
2. TBMM yasama ve yürütme yetkisine sahiptir. ( Savaş ortamında hızlı karar
olabilmek için)
3. Hükümet kurmak zorunludur.
4. Meclisin başkanı aynı zamanda hükümetin de başkanıdır.
5. Padişah vekili atamak doğru değildir.
6. Padişahın durumu TBMM’nin kararına göre belirlenecektir.
I.
TBMM’nin Özellikleri




Olağanüstü yetkilere sahip kurucu meclis özelliği taşır. ( Yeni Türk
Devletinin temeli atılmıştır)
Kurulan hükümet halk egemenliğine dayanır. ( padişah ve halifeye karşı
gelmemiştir. Çünkü 600 yıllık bir geleneğe karşı gelmek birliğe ve
beraberliğe ihtiyaç duyulan günlerde akıllıca olmazdı.)
Farklı fikirler ve akımlar olduğu için demokratik bir meclistir. ( ülkenin
kurtulması ortak hedeftir)
İhtilalci bir karakter taşır.
1921Anayasası ( Teşkilat-ı Esasiye)  20 Ocak 1921
I.İnönü zaferinden sonra yürürlüğe girmiştir.
Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.( egemenliği millete veren ilk Anayasa )
Güçler birliği ilkesine dayanır. (yasama-yürütme-yargı TBMM’de toplanmıştır.)
Meclis üyeleri iki yılda bir yapılan seçimlerle belirlenir.
Yeni Türk devletinin kuruluşunun hukuki belgesidir.
Laik değildir ( Ahkam-ı Şeriye’nin düzenlenmesi görevi TBMM’ye verilmiştir.)
TBMM’ye Karşı Ayaklanmalar
Nedenleri:







Manda ve himaye fikrinin benimsenmesi
Bazı insanların şahsi çıkarı için halkı kışkırtması
Damat Ferit Paşa’nın işgalci güçlerin desteği ile Anadolu halkını Milli
Mücadele’ye karşı kışkırtması
Kuvay-ı Milliye’nin disiplinsiz hareket etmesi
Azınlıkların kendi devletlerini kurma çabası
İngiltere’nin Boğazları ele geçirmek istemesi
Düzenli ordu kurulurken Kuvay-ı Milliye liderlerinin isyan etmesi
Bu ayaklanmalarda kullanılan yöntemler:
o Şeyhülislam Abdullah Efendi’nin Kuvay-ı Milliyecileri kafir sayan ve
onların öldürülmelerini caiz gören fetvası
o 24 Mayıs 1920’de M. Kemal ve arkadaşlarının ölüme mahkum edilmesi
o Kuvay-ı Miliyecilerin İttihatçı ve Bolşevik oldukları iddiasının halka
duyurulması
o Şeyhülislamın fetvasının, M. Kemal ve arkadaşlarının ölüm fermanının
İtilaf kuvvetlerinin uçakları ve ajansları ile Anadolu’da dağıtılması
A. İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin Çıkardığı ayaklanmalar
1. Aznavur Ayaklanması
Jandarma binbaşılığından emekli Ahmet Anzavur’un Gönen-Manyas-Biga
civarında çıkardığı ayaklanmadır. İsyana en büyük maddi destek İngiltere’den
gelmiştir.
2. Kuvay-ı İnzibatiye (Hilafet Ordusu) Ayaklanması
Kuvay-ı Milliye’ye karşı olarak İstanbul Hükümeti tarafından kurulan ordudur.
İngiltere desteği ile oluşturulan bu ordu İzmit-Geyve bölgelerinde isyan etmiş
ancak Ali Fuat Paşa tarafından bastırılmıştır.
3. Düzce Ayaklanması
Bolu, Düzce ve Hendek bölgesini kapsayan isyanlardır. TBMM kuvvetleri
tarafından bastırılmıştır.
4. Afyon, Yozgat, Konya Ayaklanmaları
5. Ali Batı, Milli Aşireti, Cemil Çeto, Koçiri Ayaklanmaları (Bağımsız Kürdistan
Devleti kurma amaçlı)
B. Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
Rum İsyanları  Samsun, Bafra ve kısmen Trabzon civarında çıkan isyanlardır.
Bağımsız Rum devleti kurma amaçlıdır.
C. Bazı Kuvay-ı Milliyecilerin Ayaklanmaları
Bir merkezden yönetilmedikleri için kendi başlarına hareket etmekteydiler. Bu
nedenle TBMM Kuvay-ı Milliye birliklerini Düzenli Orduya dahil etmek istedi. Bazı
lider bunu kabul etmedi ve ayaklandılar.
Demirci Mehmet efe Denizli, Burdur- Dinar civarında
Çerkez Ethem  Kütahya civarı
TBMM İsyanları Bastırmak İçin Aldığı Tedbirler
 Ankara müftüsü ( Rıfat Börekçi)nden 153 din adamı onayı ile alınan fetvada
İstanbul’da şeyhülislam fetvası geçersiz kılınmıştır.
 29 Nisan 1920’de Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkartılmıştır.
 İsyan edenleri yargılama amacıyla İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur.
 Halkı uyarıp aydınlatmak, millet meclisine güveni pekiştirmek ve örgütlenmeyi
sağlamak amacıyla Nasihat Heyeti kurulmuştur.
 Anadolu Ajansı kurulmuştur.
 İstanbul Hükümeti’nin işlemleri geçersiz sayılmış ve Damat Ferit TBMM kararı
ile vatan haini ilan edilmişti.
Not: Bu ayaklanmalar işgalci güçlerle uğraşan TBMM’ye zaman kaybettirmişti.
SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920 )
 I.Dünya Savaşı bitince toplanan Paris Barış Konferansı’nda İtilaf Devletleri
Osmanlı Devleti’ni paylaşırken anlaşmazlığa düşmüşlerdir. Yunanistan’ın pastadan
pay alma isteği İtalya’nın tepkisine yol açarken, bu konudaki görüşmelere I. Londra
ve San Remo konferanslarında devam edilmiştir.
 Osmanlı Devleti’nden hiçbir devlet adamının çağırılmadığı San Remo Konferansı’nda
hazırlanan taslak, İtilaf Devletleri tarafından 11 Mayıs 1920’de Tevfik Paşa
başkanlığındaki Osmanlı Heyetine sunulmuştur.
 Ancak Tevfik Paşa taslakta yer alan maddelerin Osmanlı Devleti’nin dağılması
anlamına geldiği ve bağımsızlık anlayışı ile bağdaşmadığını belirterek görüşmelere
katılmamıştır.
 22 Haziran 1920’de başlayan Yunan taarruzu sonrası İtilaf Devletleri Osmanlı
Devleti’ne anlaşmayı kabul etmesi için 10 gün süre tanımıştır.
 Osmanlı Devleti Ali Rıza Paşa hariç bütün üyelerin onayı ile anlaşmanın kabulüne
karar vermiştir.
Osmanlı devletini antlaşmaya iten etkenler:
1. Yunan taaruzu
2. İngiltere askeri gücünün yarattığı baskı
3. TBMM’nin açılmış olması
 10 Ağustos 1920’de Paris yakınlarındaki Sevr Kasabasında imzalanan antlaşma
433 maddeden oluşmaktadır.
Antlaşmanın maddeleri:
1. Boğazlar savaş ve ticaret gemilerine açılacak ve uluslar arası bir komisyon
tarafından yönetilecektir.
2. Osmanlı padişahı İstanbul’da oturacak ve burası başkent olmaya devam
edecektir.
Antlaşmaya aykırı hareket edilirse bu hükümler değişebilecektir.
3. Azınlıkların hakları arttırılacaktır.
4. Kapitülasyonlar en geniş biçimiyle devam edecektir.
5. Devletin askeri gücü sınırlandırılacaktır.
6. Doğu Anadolu’da bağımsız Ermeni devleti, G.doğu Anadolu’da İngiltere’ye bağlı
özerk Kürt devleti kurulacaktır.
7. Yunanistan’a Ege Bölgesi’nin büyük bir kısmı Doğu Trakya, Ege adaları;
Fransa’ya Antakya, Çukurova, G.doğu Anadolu ve Suriye çevresi; İngiltere’ye
Irak-Filistin çevresi; İtalya’ya ise Antalya, Konya civarı ile Batı Anadolu’da
Balıkesir-Edremit bölgesi verilecektir.
Sonuçları



Osmanlı Devleti hukuken ortadan kaldırılmıştır.
TBMM Sevr Antlaşmasını imzalayanları vatan haini ilan etmiştir.
Anadolu halkı da bu antlaşmayı reddetmiş ve Kurtuluş Savaşı ile
yürürlüğe girmesini önlemiştir.
Not: Antlaşma Osmanlı Parlamentosu tarafından onaylanmadığı için hukuksal
dayanaktan yoksundur.
* Bolşevik İhtilali: Çarlık Rusyası'nda 7 Kasım 1917’de Petrograd'daki Kışlık
Saray'ın Lenin önderliğindeki Bolşeviklerin eline geçmesiyle başlayan ve Sovyetler
Birliği'nin kurulmasına yol açan olaylar dizisidir.
Ayşe YILMAZ
Sosyal Bilgiler Öğretmeni