KONUT KİRALAMADA AYRIMCILIK PRATİKLERİNİN TEŞHİRİ İÇİN

KONUT KİRALAMADA AYRIMCILIK PRATİKLERİNİN TEŞHİRİ İÇİN
TEST ETME YÖNTEMİ
Ayrımcılığın nasıl tanımlandığı büyük önem taşıyor.
Ayrımcılık, dar anlamıyla?
Ayrımcılık, geniş anlamıyla?
Burada, asıl vurgu dar anlamıyla ayrımcılıkta olmalı.
Ayrımcılığın tespiti konusunda iki mekanizmadan söz edebiliyoruz:
1) Ayrımcılık karşıtı yasal düzenlemelerde ayrımcılığı kanıtlama zorunluluğu (burden
of proof)
Bu mekanizma, ayrımcılığı mağdurun değil failin kanıtlamasını öngörür.
2) Test etme metodu
1960’larda ABD’de Yurttaşlık Hakları Hareketi aktivistleri tarafından kullanılmaya
başlandı.
Test Etme Metoduna İlişkin İşlem Basamakları
1) Ayrımcılığı kanıtlamak
2) Kanıtlar ortaya çıkarmak
3) Sivil Toplum Örgütlerinde araştırma yapmak
4) Raporlar yayınlamak suretiyle kamuoyunda ayrımcılık konusunda farkındalığı
yükseltmek
Ayrımcılıkla Mücadeleye karşı Kullanabilecek Uluslararası Mekanizmalar
Her Türlü Irksal Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Karşı Sözleşme (Convention on
the Elimination of All Forms of Discrimination) (1966)
Sözleşmeye imza atan ülkeler her dört yılda bir sözleşmenin üye ülkelerde uygulanıp
uygulanmadığı konusunda resmi bir rapor sunmak zorundadır.
Gölge Rapor: Sözleşmedeki maddeler ve Türkiye’deki ayrımcılığın geldiği nokta
birebir karşılaştırılır ve resmi raporun eksikleri ve yanlışları ortaya konur.
METODOLOJİ
 Ayrımcılığın çok bariz bir şekilde ortada olduğu durumlarda bu test
uygulanmaz.
Ayrımcılığın
yapılıp
yapılmadığı
konusunda
soru
işaretleri/şüpheler olmalı.
 Çiftler oluşturulmalı
 Denek grupları gerçek yaşamı yansıtmalı
 Standart davranışlar göstermek önemli
 Giyim-kuşamın ortam şartlarıyla uyum içinde olması önemli. Tüm deneklerin
özdeş kıyafetler giydiğine emin olunması gerekiyor.
 Deneklere çok fazla inisiyatif verilirse kuralları farklı yorumlayabilirler


Daha fazla kanıt için iki kişinin fotoğrafları çekilebilir
Bazı durumlarda mağdur ve dominant toplumsal gruplar fiziksel/görsel olarak
çok da farklılaşmayabilir. Bu gibi durumlarda farklı öğeler dikkate alınmalı.
ilk aşama: her açıdan aynı fakat kimlik açısından farklı bireyleri teste sokmak
ikinci aşama: ek çiftler göndermek




Kişi sayılara bağlama göre değişebilir. Burada önemli nokta karşı tarafta kuşku
uyandırmayacak sayıda denek göndermek olmalı
Kimi zaman sıradan gibi gözüken koşullar bile büyük önem taşır. Hava
durumu gibi.
Ayrımcılık fiilini etkileyecek küçük detayları dikkate almak zorundayız
Raporlamada sonuçları verirken genelleştirmemek önemli, sonuçlar spesifik
olarak ifade edilmelidir.
PRENSİPLER
1)Karşılaştırabilirlik
 Çiftlerin kimlikleri dışında tüm özellikleri özdeş özellikler göstermeli
 Ayrımcılığın yaşandığı ortamın koşulları ve test ortamı özdeş olmalı
 Telefondaki kişiyle ziyaret eden kişi aynı kişiler olmalı
2)Tarafsızlık/Nesnellik
 Ayrımcılığa maruz kalan insanlarla kurulan özel ilişkiler proaktif
davranılmasına yol açabilir.
Mağdurları teste dahil etmenin
Avantajları:
 Mağdurun motivasyonu yüksek ise yakınlarını da dahil edebilir
 Mahkemeler ve medya organları kişisel gerçek hikayeler duymak istiyorlar
Zararları:
 Mağdur stresli travmatik durumlar yaşayabilir
 Toplumsal olarak dezavantajlı grupları arka arakaya ayrımcılık pratiklerine
tabi tutmak ahlaki açıdan sorunlu
3)Temsil edilebilirlik
Kişilerin ayrımcılığı öznel olarak hissettikleri fakat ellerinde kanıtlayacak veriler
olmadığı durumlarda kullanılmalıdır
4)Planlama ve belgeleme
 1-2 koordinatör planlama ve belgeleme işlemlerini yerine getirmeli
 Planlama, teste ilişkin olası tüm şartlar/durumlar üzerinde araştırma yapmayı
gerektiriyor
 Kurumların listesi yapılmalı
 Denekleri seferber etme/harekete geçirmenin yolları bulunmalı (e-posta,
telefon, yüz yüze görüşme)


Tüm denekleri yakından tanıma ve onlara yaptıkları işin amacını belirtme
En son aşama, söz konusu ayrımcılık vakalarını mahkemeye taşımak olmalı
Psikolojik hazırlık!
 Reddetme durumunda daha fazla soru sorulmamalı
 Kolektif bir amacın parçası olmak, belli bir amaç ve niyetin farkında olmak
 Tüm durumlarda aynı/standart/homojen cevaplar vermek
 Denekleri şiddet içermeyen tepkilere hazırlamak
 Güvenlik meselesi
 Olumsuz cevaplara kesinlikle tepki verilmemeli
 Gerilim durumunda test etme eylemi bırakılmalıdır
 Herkesin aynı şekilde tepki verdiği konusunda emin olunmalı
Belgeleme
 Niceliksel veriyi kaydetmek için Excel dosyası hazırlanmalı
 Tüm denekler için kısa bir anket hazırlanmalı
 Görüşmelere dair her türlü ayrıntı yazılmalı, istatistikî bilgiler önemlidir fakat
insanlar hikâyeleri duymak isterler. Hikâyeler insanları daha çok etkiler, daha
dikkat çekici ve akılda kalıcıdır
 Basın için brifing hazırlandığında manşet yapabilecekleri ayrıntılar konulmalı
 Olay raporu proje koordinatörüyle beraber kaleme alınmalı
 Deneklere yönlendirici sorular sorulmamalı, duymak istediğiniz soruları
sormayın deneklere. Bununla birlikte önceden katılımcılara hangi noktalara
dikkat etmeleri gerektiği belirtilmelidir