Hisse senedi ya da ilmühaber basılıdeğil ise
advertisement
VIII. Çözüm Ortaklı ğıPlatformu Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Ticaret Kanunu ve Vergi MevzuatıÇerçevesinde Değerlendirilmesi 22 Aralı k 2009 PwC Business School Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Ticaret Kanunu ve Vergi MevzuatıÇerçevesinde Değerlendirilmesi • • Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Vergi MevzuatıÇerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler • • • Hisse Senedi – Hisse Senetlerinin Çı karı lma Zamanı – Hisse Senetlerinde Şekil Hisse Senetlerinin Türleri – Hamiline yazı lıHisse Senetleri – Nama yazı lıHisse Senetleri – Bağlı– Nama Yazı lıHisse Senetleri – Gerçek Nama Yazı lıHisse Senetleri İ lmühaberler – Genel Olarak İ lmühaberler – İ lmühaber Türleri Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senedi • Anonim şirketin esas sözleşmesinde özellikleri belirlenen paylarıtemsil etmek üzere,kı ymetli evrak ve menkul kı ymet niteliği taşı yan, kanunun aradı ğışekil şartları na uygun olarak çı karı labilen belgelerdir. • Ticaret Kanunu hükümleri uyarı nca payı n hisse senedine bağlanmasızorunlu değildir. • Şirket ana sözleşmelerine konulacak hükümlerle hisse senedi çı kartı lmasızorunluluk haline getirilebilir. PwC Business School Slide 4 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senedi Payı n senede bağlanması nı n sonuçları • • • • • Paya tedavül olanağıkazandı rı r Hisse senedi haczedilebilir Hisse senedi hapis hakkı na konu olabilir Hisse senedi üzerine rehin ve intifa hakkıkonabilir Vergi istisnaları ndan yararlanmak için gereklidir PwC Business School Slide 5 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senedi Hisse Senetlerinin Çı karı lma Zamanı • Anonim şirketin kuruluşundan veya sermaye arttı rı mı ndan önce hisse senedi çı kartı lamaz. Çı kartı lmalarıhalinde geçersizdirler. • Hisse senedinin geçersiz olmasıhisse sahibinin sermayeye katı lma taahhüdünü etkilemez. • Aynıdurum anonim şirketlerin sermaye arttı rı mları nda da geçerlidir. PwC Business School Slide 6 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senedi Hisse Senetlerinde Şekil • Hisse Senetlerinin, çı kartan Anonim Şirketin; 1) unvanı nı , 2) esas sermaye miktarı nı , 3) tescil tarihini, 4) senedin türünü, 5) itibari değerini ihtiva etmesi zorunludur. • Ayrı ca şirkette yapı lan sermaye arttı rı mları da esas alı narak, hisse senedinin “tertibi” de belirtilmelidir. PwC Business School Slide 7 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senedi Hisse Senetlerinde Şekil • Hisse senetlerinin Anonim Şirket adı na imzaya yetkili olanlardan en az ikisi tarafı ndan imza edilmesi gerekmektedir. Anonim Şirketi tek başı na imzaya yetkili olanları n imzalarıhisse senedi için yeterli değildir. • Hisse senedi çı kartmak için YK kararıalı nmasıkonusunda Kanunda bir açı klı k olmamakla birlikte uygulamada ispat yükümlülüğünün yerine getirilmesi açı sı ndan mutlaka YK kararıalı nmasıtavsiye edilir. • Nama yazı lıhisse senetlerinin ayrı ca sahiplerinin (i) ad ve soyadı nı , (ii) ikametgahı nı , (iii) senet karşı lı ğıödenmiş miktarıda ihtiva etmesi mecburidir. PwC Business School Slide 8 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler • Hisse Senetlerinin Türleri – – – – Hamiline yazı lıHisse Senetleri Nama yazı lıHisse Senetleri Bağlı– Nama Yazı lıHisse Senetleri Gerçek Nama Yazı lıHisse Senetleri Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senetlerinin Türleri Hamiline Yazı lıHisse Senetleri • Hamiline yazı lıhisse senedi, Türk Ticaret Kanunu’nun 570. maddesi uyarı nca, senedin metin veya şeklinden hamili kim ise o kimsenin kimsenin pay (hak) sahibi sayı lacağı anlaşı lan her kı ymetli evrak hamiline yazı lıhisse senedi sayı lı r. • Hamiline yazı lıhisse senetleri teslim ile devredilebilirler. Devrin Anonim Şirkete bildirilmesi veya bir yere kayı t edilmesi zorunlu değildir. • Devrin gerçekleşmesi için hamiline yazı lıhisse senedinin zilyedliğinin, mülkiyeti devir amacıile geçirilmesi gerekmektedir. PwC Business School Slide 10 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senetlerinin Türleri Hamiline Yazı lıHisse Senetleri • Hamiline yazı lıhisse senetlerinin çı karı labilmeleri için pay bedellerinin tamamen ödenmişolmasıgerekmektedir. • Pay bedelleri tamamen ödenmeden çı karı lan hamiline yazı lı hisse senetleri geçersizdir. Geçersiz senedi devralan kimse pay sahipliği sı fatı nıkazanamaz ancak tazminat hakları saklı dı r. • Hamiline yazı lıhisse senetleri rehne konu olabilirler, üzerlerinde intifa hakkıtesis edilebilir. PwC Business School Slide 11 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senetlerinin Türleri Nama Yazı lıHisse Senetleri • Nama yazı lıhisse senetleri, belli bir kişi adı na yazı lıolan ve Anonim Şirket’teki payıbildirici biçimde içeren kanunen emre yazı lıkı ymetli evraktı r. • Nama yazı lıhisse senetlerinin devri ciro ve zilyedliğin geçirilmesi ile yapı lmaktadı r. Ciro ve zilyedliğin geçirilmesi ile gerçekleştirilen devir Anonim Şirket pay defterine yapı lacak kayı t ile Anonim Şirkete karşıileri sürülebilir. • Senedin devir alı nmasıyeterli değildir. Devir alanı n pay defterine kayd olmasıgerekir. Aksi takdirde devir şirkete karşıhüküm ifade etmez. PwC Business School Slide 12 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senetlerinin Türleri BağlıNama Yazı lıHisse Senetleri • Anonim Şirketlerin esas sözleşmelerinde yer verilecek hükümlerle payı n devrini zorlaştı ran ve güçleştiren hükümler “bağlam” meydana getiriler ve bu tür senetlere de bağlı nama yazı lıhisse senetleri adı nıalı rlar. • Bağlınama yazı lıhisse senetleri, nama yazı lıhisse senetleri gibi ciro ve zilyedliğin geçirilmesi ile devredilirler. • İ ki senet arası ndaki fark bağlınama yazı lıhisse senetlerinin bağlama tabi olması ndadı r. Bağlınama yazı lıhisse senedini alan taraf bağlama uymuyorsa, pay defterine kaydışirket yönetim kurulu tarafı ndan yapı lmaz ve şirkete karşı paysahipliğini kazanamaz. PwC Business School Slide 13 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler Hisse Senetlerinin Türleri Gerçek Nama Yazı lıHisse Senetleri • • • Gerçek nama yazı lıhisse senetleri tam anlamıile “nama” yazı lıkı ymetli evraktı r. Senedin emre olmadı ğı nıaçı kça belirten bir ibarenin senet üzerinde bulunmasıgerekir. Gerçek nama yazı lıhisse senetlerinin devri için: - Ciro değil, alacağı n temlik hükümlerine göre devir edilir. - Yazı lıtemlik beyanı nda bulunulmalı dı r. - Hisse senedi devredenden devralana geçirilmelidir. - Devreden devretmeye yetkili olmalı dı r. PwC Business School Slide 14 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler • Türk Ticaret Kanunu uyarı nca, ilmühaber, geçici veya ara senettir. • İ lmühaber, ister hamiline ister nama yazı lıolsun hisse senedinin yerini tutmak amacı yla bir ara devre için çı karı lan geçici senettir. • Bir ilmühaberde toplanan pay miktarıönemli değildir. PwC Business School Slide 15 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler İ lmühaberlerin şekli • Ticaret Kanunu’nda ilmühaberlerin şekline ilişkin bir hüküm bulunmamaktadı r. Örnekseme yoluyla, ilmühaberlerde sahibinin ; 1) adı , soyadı , 2) ikametgahı , 3) türü, 4) hangi tür hisse senedinin yerini tutmak için çı karı ldı ğı , 5) hangi şirkete ait olduğu, 6) ödenmişmiktarı , 7) yetkili imzalar mutlaka bulunmalı dı r. PwC Business School Slide 16 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler • Anonim şirketin esas sözleşmesinde aksi yer almadı kça anonim şirketin ilmühaber çı kartma zorunluluğu bulunmamaktadı r. • Anonim şirketin tescilinden önce ilmühaber çı kartı lamayacağıgibi, anonim şirketin hisse senedi çı kartmasıhalinde de, bu senetler, ilmühaberi ile değiştirilir. Nama yazı lıhisse senetlerinin yerini tutmak için çı kartı lmı şilmühaberler için pay defteri esas alı nı r. PwC Business School Slide 17 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler İ lmühaber Türleri • Türk Ticaret Kanunu’nun 441. ve 409. maddesi uyarı nca ilmühaberler; 1) Nama yazı lıhisse senetleri için çı karı lan nama yazı lı ilmühaberler 2) Hamiline yazı lıhisse senetleri için çı karı lan nama yazı lı ilmühaberler 3) Hamiline yazı lıhisse senetleri için çı karı lan hamiline yazı lıilmühaberler. PwC Business School Slide 18 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler Nama yazı lıhisse senetleri için çı karı lan nama yazı lı ilmühaberler • Kanunen kı ymetli evrak niteliği taşı rlar. • Nama yazı lıhisse senetlerin devri gibi ciro ve teslim ile devredilirler. • Çı karı labilmesi için taahhüt edilen payları n tamamen ödenmesine gerek yoktur, kı smıödeme halinde de çı kartı labilirler. • Nama yazı lıilmühaberlerin de nama yazı lıhisse senetleri gibi bağlam kapsamı nda çı kartı lmasımümkündür. PwC Business School Slide 19 PricewaterhouseCoopers Ticaret Kanunu Çerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler İ lmühaberler Hamiline yazı lıhisse senetleri için çı karı lan nama yazı lı ilmühaberler • Hamiline yazı lıhisse senetlerinin yerini tutmak için, payları n bedellerinin tamamen ödenmediği durumlarda nama yazı lı ilmühaberler çı kartı labilir. Hamiline yazı lıhisse senetleri için çı karı lan hamiline yazı lı ilmühaberler. • Türk Ticaret Kanunu’nun 409. maddesi uyarı nca, hisse bedellerinin tamamı nı n ödendiği hallerde, hamiline yazı lı ilmühaber çı kartı labilmesi mümkündür. PwC Business School Slide 20 PricewaterhouseCoopers Vergi MevzuatıÇerçevesinde Hisse Senedi ve İ lmühaberler • Hisse Senetler, ve İ lmühaberlerin Elden Çı karı lması 1. Anonim Şirketler – Gelir Vergisi – Kurumlar Vergisi – Katma Değer Vergisi 2. Limited Şirketler – Gelir Vergisi – Kurumlar Vergisi – Katma Değer Vergisi Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı sı ndan Değerlendirilmesi Anonim Şirketler Açı sı ndan Durum Elden Çı karanı n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda: Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: İ ki yı ldan fazla süre ile elde tutulan hisse senetlerinin elden çı kartı lması na ilişkin sağlanan kazançlar gelir vergisine tabi değildir (GVK mük. Md. 80/1). Hisse senetleri bası lıdeğil ise, elde tutma süresine bakı lmaksı zı n hisse senedinin elden çı kartı lması ndan doğan kazanç “değer artı şkazancı ” olarak gelir vergisine tabi olacaktı r. (GVK mük. Md. 80/4) İ lmühaberlerin durumu: Hisse senedi bastı rmayan bir anonim şirket, hisse senedinin yerine “geçici ilmühaber” bastı rabilir. 232 Seri No’lu GVK Genel Tebliği’nde, “ilmühaberlerin elden çı karı lması ndan doğan kazançları n vergilendirilmesinde, GVK’nun hisse senetlerinin elden çı karı lması ndan doğan kazançları n vergilendirilmesine ilişkin hükümlerin uygulanması nı n gerektiği” belirtilmektedir. Bu kapsamda, geçici ilmühabere dayanarak yapı lan anonim şirket hisse satı şı , iki yı ldan fazla elde tutulmasışartı yla, gelir vergisinden istisna olacaktı r. PwC Business School Slide 22 PricewaterhouseCoopers Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı sı ndan Değerlendirilmesi Anonim Şirketler Açı sı ndan Durum Elden Çı karanı n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda: Kurumlar Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: İ ştirak hisselerinin satı lması ndan doğan kazancı n %75’i aşağı daki şartları n gerçekleşmesi halinde kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. (KVK md. 5/e) 1. En az iki tam yı l süreyle aktifte yer alması , 2. Satı ştan doğan kazancı n 5 yı l süre ile pasifte özel bir fon hesabı nda tutulmasıveya sermayeye eklenmesi, 3. Satı şbedelinin satı şı n yapı ldı ğıyı lıizleyen ikinci takvim yı lısonuna kadar tahsil edilmesi Satı şı n yapı ldı ğıdönemin tespiti: TTK’nun 417.maddesine göre, hisse senedini ciro edilmek suretiyle teslim alan kişi, bunu pay defterine kayı t ettirdiği anda “ortak” sı fatı nıkazanmaktadı r. Görüldüğü üzere, hisse senetlerinin devri yani satı şı , teslim ve pay defterine kayı t ile gerçekleşmektedir. PwC Business School Slide 23 PricewaterhouseCoopers Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı sı ndan Değerlendirilmesi Anonim Şirketler Açı sı ndan Durum Elden Çı karanı n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda: Gerçek kişilerin KDV mükellefiyeti bulunmadı ğı ndan, hisse senedi veya geçici ilmühaberin elden çı karı lmasıKDV’ye tabi olmayacaktı r. Elden Çı karanı n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda: Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: KDV Kanunu’nun 17/4-g maddesinde, hisse senedi satı şları nı n elde tutma süresi dikkate alı nmaksı zı n KDV’den istisna olduğu belirtilmiştir. Geçici ilmühaber ile yapı lan satı şlar da GVK 232 Seri No’lu Genel Tebliğuyarı nca hisse senedi satı şıolarak kabul edildiğinden, geçici ilmühaberlerin satı şıda KDV’den istisna olmalı dı r. Hisse senedi ya da ilmühaber bası lıdeğil ise: İ ştirak edilen anonim şirketin, hisse senedi ya da ilmühaberi bası lıdeğil ise, edinme tarihinden itibaren iki yı l içinde satı lan hisse %18 KDV’ye tabidir. Ancak KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesinde belirtildiği üzere, “kurumları n en az iki tam yı l süreyle aktiflerinde bulunan iştirak hisselerinin Satı şsuretiyle gerçekleşen devirleri KDV’den istisnadı r”. PwC Business School Slide 24 PricewaterhouseCoopers Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı sı ndan Değerlendirilmesi Limited Şirketler Açı sı ndan Durum Elden Çı karanı n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda: Gelir Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: Ortaklı k hakları nı n veya hisselerinin elden çı karı lması ndan doğan kazançlar GVK mük. Md. 80/4 uyarı nca değer artı şkazancı na tabidir. Limited şirketlerde, hisse senedi ya da ilmühaber çı kartı lamadı ğıiçin, şirket hissesinin satı lması elde tutma süresine bakı lmaksı zı n “değer artı şkazancı ” olarak gelir vergisine tabi olacaktı r. (01.01.2009 tarihinden itibaren elde edilen değer artı şkazancı nı n 7.600 TL’si gelir vergisinden istisna edilmiştir.) Elden Çı karanı n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda: Kurumlar Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: Anonim şirketlerde olduğu üzere, limited şirketlerde de iştirak hisselerinin satı lmasıhalinde, satı ştan doğan kazancı n %75’i Kurumlar Vergisi Kanunu’ndaki şartları n sağlanmasıkoşuluyla kurumlar vergisinden istisna olacaktı r. PwC Business School Slide 25 PricewaterhouseCoopers Hisse Senedi ve İ lmühaberlerin Vergi MevzuatıAçı sı ndan Değerlendirilmesi Limited Şirketler Açı sı ndan Durum Elden Çı karanı n Gerçek Kişi OlmasıDurumunda: Gerçek kişilerin KDV mükellefiyeti bulunmadı ğı ndan, hisse senedi veya geçici ilmühaberin elden çı karı lmasıKDV’ye tabi olmayacaktı r. Elden Çı karanı n Tüzel Kişi OlmasıDurumunda: Katma Değer Vergisi Yönünden Değerlendirilmesi: KDV Kanunu md. 17/4-r uyarı nca, limited şirket ya da başka bir şirkete ait iştirakin, edinme tarihinden itibaren iki yı l içinde elden çı kartı lması%18 KDV’ye tabidir. Ancak, kanunda iki yı ldan uzun süre ile elde tutulan hisse senedinin satı şıKDV’den istisna tutulmuştur. PwC Business School Slide 26 PricewaterhouseCoopers İ letişim Bilgilerimiz • Burcu Canpolat – Sorumlu Otrak Tel: +90 212 326 6452 e-posta:[email protected] • Nilgün Serdar Şimşek – Direktör Tel: +90 212 326 6368 e-posta: [email protected] www.pwc.com/tr www.vergiportali.com www.vergitv.com www.gumrukportali.com www.ikportal.com www.pwc-okul.com PwC Business School Slide 27 PricewaterhouseCoopers Soruları nı z? © 2009 PricewaterhouseCoopers. All rights reserved. “PricewaterhouseCoopers ” refers to the network of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited, each of which is a separate and independent legal entity. *connectedthinking is a trademark of PricewaterhouseCoopers LLP (US).
