fiziksel ve kimyasal değişimler
advertisement
1. Fiziksel Değişim: Maddenin atomik ya da moleküler yapısını ( kimyasal özelliklerini ) etkilemeyen değişimlerdir. Madde, fiziksel değişime tabi tutulduğunda tekrar eski haline döndürülebilir. Örneğin, su soğutulduğunda buza dönüşür ancak buzu ısıtırsak suyu tekrar elde edebiliriz. Aynı şey su buharı ve su için de geçerlidir. Suyu ısıtarak elde ettiğimiz maddeyi ( buharı ) soğutarak tekrar suyu elde ederiz. Yandaki düzenekteki gibi, sıvı bir madde gaz haline geçebilir. Gaz halde olan maddeyi yandaki düzenektekinin tersine bu sefer, soğutursak gaz, tekrar sıvıya döner. Bu özellik, maddenin fiziksel ya da kimyasal değişime tabi tutulup, tutulmadığını ayırt etmek için ideal bir yoldur. Bunun yanı sıra, madde hala kendi özelliğini koruyorsa, madde fiziksel değişime uğramış demektir. Ama korumuyorsa, bu bir kimyasal değişimdir. Mesela, hidrojen ile oksijen bir araya gelerek suyu oluşturur. Ancak su, kendini oluşturan bu elementler gibi ne yanıcı ne de yakıcı etkiye sahiptir. Aksine söndürücü etkisi vardır. Bu durumda, bileşik oluşturan iki madde kimyasal tepkimeye girmiştir. Peki aynısını zeytinyağı-su karışımı için de söyleyebilir miyiz? Hayır, çünkü bu iki madde kimyasal bir tepkimeye girmemiştir, yani ortaya yeni bir madde çıkmamıştır. Su ve zeytinyağı kendi özelliklerini korumaktadır. İkisinin de iç yapıları değişmemiştir. Bu olay az önceki örnekten farklıdır. Soru: Aşağıdakilerden hangisi fiziksel değişime bir örnektir? A) Fotosentez B) Çözünme C) Yanma D) Çürüme Çözüm: Fotosentez, yanma ve çürüme olayları birer kimyasal değişimdir. Bir maddeyi yaktığımızda kimyasal özelliği değişir. Aynı şekilde, çürüme ve fotosentez olaylarında da aynı olay olur. Bu olaylardan sonra madde tekrar eski haline döndürülemez. Ancak bir önceki slayttaki gibi çözünme bir fiziksel değişimdir. C şıkkı Soru: Aşağıdakilerden hangisi, bir fiziksel değişim zinciri oluşturulduğunda grubun dışında kalır? A) Su B) Buhar C) Naftalin D) Buz Çözüm: Su, ısıtıldığında buhar, soğutulduğunda ise buza dönüşür. Ancak naftalin bu grubun içerisinde yer almaz. C şıkkı 2. Kimyasal Değişim: Maddenin iç yapısını etkileyen özellikteki değişimlerdir. Bir madde kimyasal değişime tabi tutulduğunda tekrar eski haline dönemez. Örneğin, bir kağıt yakıldığında kül olur ve bambaşka bir madde ortaya çıkar ve kül tekrar aynı kağıda dönüşemez. Yani, bu tür değişime uğrayan maddelerin kimyasal özelliği değişir. Madde artık kağıt değil; küldür. Yanma, fotosentez, küflenme, oksitlenme birer kimyasal değişimdir. Bunların yanısıra her kimyasal değişim aynı zamanda bir fiziksel değişimdir. Soru: Aşağıdaki bilgilerden hangileri doğrudur? 1. Fiziksel değişimler maddenin yapısında kalıcı etki yapmaz. 2. 20 ml. Tuzun 100 ml. Suda gözden kaybolması karışımın kimyasal tepkimeye girdiğini gösterir. 3. Camın kırılması sonucu ortaya çıkan maddenin özkütlesi cam ile aynıdır. A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 1 ve 3 D) Yalnız 2 Çözüm: İlk bilgi doğrudur, çünkü maddenin yapısında kalıcı etki yapan değişimlere kimyasal değişim denir. İkinci bilgi yanlıştır, çünkü burada verilen olay çözünmedir. Çözünme bir fiziksel değişimdir. Üçüncü bilgimiz doğrudur, çünkü kırılma bir fiziksel değişim olduğu için maddenin özkütlesini etkilemez. C şıkkı Fiziksel ve Kimyasal Değişimlerin Karşılaştırılması: Fiziksel Değişim . Kimyasal Değişim . Maddenin dış yapısı değişir. Maddenin iç yapısı değişir. Ortaya yeni bir madde çıkmaz. Yeni madde ( ler ) oluşabilir. Madde kendi özelliğini koruyarak, Madde kendi özelliğini kaybede- farklı şekillere girebilir. Maddenin iç yapısında değişiklik olmaz. rek farklı şekillere girebilir. Maddenin iç yapısı değişir.
