(Mesaj) (Kanal) (Alıcı) Eğitimde İletişim (Dönüt)

EĞİTSEL İLETİŞİM
Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU
Söz söylemek için önce duymak, dinlemek gerek.
Sen de söze, dinlemek yolundan gir.
Ne kadar anlatırsan anlat; söylediklerin
karşındakinin anlayabildiği kadardır.
MEVLANA
Söz ola kese savaşı,
Söz ola kestire başı,
Söz ola ağulu aşı,
Bal ile yağ ede bir SÖZ
Yunus Emre
İletişimde önemli olan ne
söylediğiniz değil, nasıl söylediğinizdir.
İletişim nedir?
İletişim, bir canın başka bir cana değmesidir.
Bir kaynağın davranışını kasıtlı biçimde etkilemek üzere
alıcıya mesajlar iletmesi. (Miller)
SÖZ
%7
SES % 38
BEDEN DİLİ % 55
İletişim Sürecinin Temel Ögeleri
1
2
3
Kaynak
Mesaj
Kanal
4
5
Alıcı
Dönüt
İletişim Süreci
KAYNAK
mesajın ileti birimi
Öğretmen
MESAJ
İletişimin içeriği
Kanal
Mesaj
ALICI
mesajın
gönderildiği birim
Öğrenci
Yöntem
KANAL
mesajın sunuluş biçimi
DÖNÜT
Alıcının mesaja verdiği tepki
Eğitimde İletişim
Öğretmen
Öğretim
İçeriği
(Kaynak)
(Mesaj)
Öğretim araç
ve yöntemleri
Öğrenci
(Kanal)
(Alıcı)
Öğrenme Tepkileri
(Dönüt)
 İzmir’den trene binen yaşlı teyze, kondüktöre
Ege şivesiyle; ” Menemene gelence beni haber et
yavrıım, unutma”, der.
Gecenin ilerleyen saatlerinde kondüktör
Menemen’i geçer geçmez yaşlı teyzenin
Menemen’de ineceği aklına gelir, hemen
makiniste gidip haber verir. Makinist de
“gecenin bu saatinde teyzeyi buralarda
indiremeyeceğimize göre geri geri gideceğiz,
soran olursa; tren makas değiştiriyor, deriz”,
der.
Bir yarım saat geri geri giderek Menemen’e
gelinir ve kondüktör gidip teyzeye haber verir;
“Hadi teyze Menemen’e geldik” diye. Teyzem;
“sağol yavrıım ” deyip çantasından hapını çıkarıp
içer…
İletişimde açık ve net olun.
İHTİYARIN ŞİKAYETİ
İhtiyarın biri bir doktora şikayet etti.
"Dimağım yorgun aklım yerinde değil,"
dedi.
Doktor:
"Akıl zayıflığı ihtiyarlıktandır," dedi.
İhtiyar:
"Gözlerim de kararıyor,“ dedi.
Doktor:
"İhtiyarlıktandır," dedi.
İhtiyar:
"Sırtım dehşetli ağrıyor.' dedi.
Doktor:
"Zavallı dostum ihtiyarlıktan," dedi.
İhtiyar adam;
"Ne yersem yiyeyim bana dokunuyor,
hazmedemiyorum," dedi. Doktor:
"Mide zayıflığı da ihtiyarlıktandır," dedi.
İhtiyar:
"Nefes alırken sıkıntı çekiyorum, nefes
darlığım var," dedi.
Doktor:
"Nefes darlığı da ihtiyarlığın eseridir.
‘İhtiyarlayınca insanda iki yüz türlü dert
başlar' dedi.
İhtiyar kızarak bağırdı:
"Bre adam "Her derdin bir dermanı var"
dendiği halde neden papağan gibi aynı
şeyleri tekrarlayıp duruyorsun, sende ne
akıl var ne de bilgi nereden gelip
sana çattım!" dedi
Doktor gülerek cevap verdi:
"Ey yaşı altmış, işi bitmiş dostum bu
kızgınlık, bu hiddet
de ihtiyarlıktandır," dedi. (MESNEVÎ’den)
Öğretici iletişimi geliştirmek için
şunlara dikkat etmelidir:
 Öğretici konuşma yeteneğini geliştirmelidir.
 Seminer iyi bir şekilde planlanmalıdır.
 Kursiyerlerin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerini
değerlendirmelidir.
 Kursiyerlerin ilgisini dağıtabilecek olası durumlar
ortadan kaldırılmalıdır.
 Kursiyerlerin dikkatli dinlemesi için birden fazla
duyu organına hitap eden araç ve gereçler
kullanılmalıdır.
Eğitimde İletişim
 İpucu
Kurs sürecinin
başarısını artırıcı
öğeler:
 Pekiştireç
 Dönüt
 Düzeltme
 Aktif katılım
Etkili iletişimin öğeleri






Konuşma
Hemhâl olmak
Dinleme
Ben dili kullanmak
Hedef kitleyi tanıma
Beden dili
Konuşma









Ses tonu
Ses hızı
Vurgu
Tınlama
Sesin yüksekliği
Suskunluk süresi
Sözcük türü
Duygusal içerik
Algı
Hemhâl olmak (Empati)
Bir insanın, kendisini karşısındaki insanın
yerine koyarak onun duygularını ve
düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır.
Hemhâl olmak
Halk Masalı
Göğsü kınalı bir serçe varmış. Gök gürlediği
zamanlar tir tir titreyerek yere yatar, gök yıkılmasın
diye de ayaklarını havaya kaldırırmış. Bir yandan
da "korkumdan kırk kantar yağım eridi" dermiş.
Birgün birisi demiş ki "sen kendin beş dirhem
gelmezsin; nerden oluyor da kırk kantar yağın
eriyor?“ Bunun üzerine serçe şu cevabı vermiş;
herkesin kendine göre dirhemi, kantarı var; siz ne
anlarsınız".
Sempati
Bir insana sempati duymak demek, o
insanın sahip olduğu duygu ve düşüncelerin
aynısına sahip olmak demektir. Karşımızdaki
kişiye sempati duyuyorsak, onunla birlikte acı
çekeriz ya da seviniriz.
Aşamalı hemhâl sınıflaması
 Onlar basamağı
“Ayağını yorganına göre uzat”.
 Ben basamağı
“Üzüldüm aynı dert bende de var”.
 Sen basamağı
“Seni anlıyorum”.
Dinleme
Bir kimsenin ilettiği sözlü mesajların
arkasındaki, sözel olmayan mesajları da
doğru anlamaya etkin dinleme denir. Bu
beceriyi kazanmak, öğreticinin hedef kitleyi
anlamasını kolaylaştıracaktır.
Ben Dilini Kullanmak
Günlük yaşantımızda karşımızdakine
yönelik olumsuz, kızgın duygularımızı dile
getirmek için çoğunlukla “sen zaten hep
böyle davranırsın”, “çok anlayışsızsın” gibi
sen dilinin hakim olduğu ifadeleri kullanırız.
Sen diliyle gönderilen ifadelerin, istenilmeyen
davranışların ortadan kaldırılmasında çok az
etkisi olmaktadır.
Etkili Ben Dili
1.Sorun olan davranışın açık bir tanımı
yapılmalıdır.
2. Sorun olan davranışın, öğretici üzerindeki
etkileri belirtilmelidir.
3.O davranışa yönelik duyguları ifade
etmelidir.
Hedef Kitleyi Tanıma
 Ego durumları
 Denetim odağı
 Reaktif – proaktif olma
Denetim Odağı
 İçten denetim
 Dıştan denetim
Reaktif -Proaktif
 Reaktif olma: İş işten geçtikten sonra
harekete geçilmesini, önlem alınmasını ifade
eden sözcük.
 Proaktif olma: Bilinçli veya bilinçsiz, sonu
olumlu veya olumsuz olsun yeni şartlar
oluşturmak ya da mevcut şartların seyrini
değiştirmek.
Ego Durumları
 Çocuk ego durumu
 Yetişkin ego durumu
 Anababa (ebeveyn) ego durumu
Etkili öğretici olmak için;





İçten ve samimi olun.
Rol yapmayın, kendinizi oynayın.
İletişim becerinizi geliştirin.
Beden dilini kullanınız.
Hedef kitleye güven veriniz.
Etkili iletişim için;
Şimdi ile meşgul olun.
Hedef kitleyle doğrudan konuşun.
Nazik ve kibar konuşun.
Göz kontağı kurun ve sözel olmayan
mesajlara dikkat edin.
 Kişi hakkında değil, durum hakkında
konuşun.
 Sorumluluğunuzu alın.











Soru sormaktan çok cümle kurun.
Duygulara değil, davranışlara sınır getirin.
Tutarlı ve dengeli olun.
Siyasi yönünüzü ön plâna çıkartmayın.
Dinsel tercihlerinizi ön plâna çıkartmayınız.
Örnek davranışlar sergileyiniz.
Eleştirici ve itici olmayınız.
Sınıfta Yerleşim
En az etkili iletişim
En az etkili iletişim
Çok etkili iletişim
Aynı biçimde çok etkili iletişim
En çok etkili iletişim
Yanlış Yerleşim X
 Doğru
Yerleşim
 Doğru Yerleşim
TEŞEKKÜRLER
Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU