Belirti ve Bulgular

Kalp Damar Cerrahisi Hastalıkları
ve
Hemşirelik Bakımı
Ayla Yavuz Karamanoğlu
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Kalp Cerrahisi ve Hemşirelik Bakımı
Kalbin Fonksiyonu
1-Oksijenlenmiş kanı arteriyel sisteme pompalamak
2-Kirli kanı akciğerlere taşımak
17
Kalbin Tabakaları
*Perikard
*Miyokard
*Endokard
18
Kalbin Boşlukları
*Sağ atrium
*Sağ ventrikül
*Sol atrium
*Sol ventrikül
19
Kalp Kapakçıkları
*Mitral kapak
*Triküspit kapak
*Semilunar kapaklar
* Aort ve pulmoner arter
20
Kalbin Dolaşımı
*Büyük dolaşım
*Küçük dolaşım
21
Kalp Hızı ve Ritminin Düzenlenmesi
1-Uyarılabilme
2-Uyarılamama
3-Otomatiside
4-İletebilme
22
Kalbin İleti Sistemi
* SA nod
* Atriyoventriküler nod
* His demeti
* Purkunje lifleri
23
* Kardiyak siklus
Kalbe İlişkin Terimler
* Kalbin vurum hacmi(stroke volüm)
* Kardiyak output
* Kan basıncı
* Arteriyel basınç
24
* Sistolik basınç
Basınçlar
* Diyastolik basınç
* Nabız basıncı
* Venöz basınç
* Kapiller basınç
25
Kalbin Çalışmasının Düzenlenmesi
* Otoregülasyon
* Sinirsel kontrol:Sempatik ve paras. sinirler
* Baroreseptör ve kemoreseptörler
* Hormonal düzenleme: ADH, renin, anjiotensin,
aldesteron
26
Kalp Hastalıklarının Tipik Belirti
Bulguları
*Göğüs ağrısı
*Dispne
*Yorgunluk
*Çarpıntı
*Baygınlık
*Ödem
*Siyanoz
*Hipoksi
*Üfürüm
27
28
29
30
31
32
Kalp Cerrahisi Hastalıkları
MI:Koroner damarların herhangi bir
daralması ile gelişen miyokard iskemisidir.
nedenle
Atheroskleroz:Arterin intima tabakasında lipid,
karbonhidrat., fibroz doku, kan elemanları ve Ca gibi
maddelerin birikerek media tabakasında da patolojik
değişiklikler oluşturmasıdır.
Arteriyoskleroz: Arterlerin ateroskleroz nedeni.
elastikiyetini kaybederek sertleşmesidir.
33
Koroner Arter Hastalık. Risk Faktörleri
* Kalıtım
* Yaş
* Cinsiyet
* Çevre
* Sigara
* Hipertansiyon ve diyabet
* Serum kolesterollerinde yükselme
* Şişmanlık, stres, sedanter yaşam, dengesiz
beslenme, hırslı kişilik yapısı
34
Koroner Arter Hastalığının Klinik Şekilleri
1- Angina pektoris
2- Akut miyokard infarktüsü
3- Ani kardiyak ölüm
35
Koroner Arter Hastalığının Cerrahi Tedavisi
* İntraaortik balon
* CABG(Koroner arter bypass greft)
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
Kalp Kapağı Hastalıkları
2 şekilde görülür:
1-Kapak stenozu(darlık)
2-Kapak yetmezliği(regürjitasyon)
59
Kalp Kapağı Hastalıklarının Nedeni
Genellikle A grubu Beta hemolitik streptokoklardır
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
Kalp Kapağı Hastalıkları
76
Mitral Darlık
Belirti ve bulgular: Efor dispnesi, yorgunluk,
öksürük, çarpıntı, ortopne, PND, hemoptizi,
taşikardi.
Tedavi:
* Mitral komissürotomi
* Kapak değişimi(valvül replasmanı=MVR)
77
78
Mitral Yetmezlik
Belirti ve bulgular:Yorgunluk, efor dispnesi, öksürük
Tedavi: * MVR(mitral kapak değişimi)
* Valvüloplasti
79
Aort Yetmezliği
Belirti ve bulgular:
Sol yan pozisyonda ve kendi kalp sesini duyarak
rahatsız olması.
İleri aşamada efor dispnesi, PND, akciğer ödemi,
göğüs ağrısı, sistolik basıncın yüksek olmasına
karşın diyastolik basıncın 0’a kadar düşmesi.
Tedavi: * Valvüloplasti
* AVR(Aort kapak replas.)
80
Aort Darlığı
Belirti ve bulgular:
Yorgunluk, efor dispnesi, göğüs ağrısı,aritmi, senkop
ve vertigo, pulmoner ödem,ortopne, PND görülür.
Tedavi: * AVR(Aort valvül replasmanı).
81
Triküspit Darlığı
Belirti ve bulgular:
Boyun venlerinde dolgunluk, hepatomegali,
kardiyak siroz, hepatit, yorgunluk, hipotansiyon.
Tedavi: * Komissürotomi
* TVR (triküspit kapak replasmanı)
82
Triküspit Yetmezliği
Belirti ve bulgular: Venöz dolgunluk, dalak,
iştahsızlık, bulantı kusma, sağ üst kadranda ağrı
Tedavi:
* Annüloplasti
* TVR(Triküspit kapak replasmanı)
83
Perikarditler
Etiyolojisi:
Üremi, tümörler, kalp ameliyatları, radyoterapi,
immün sistem ve romatizmal hast. nediyle gelişir.
Tedavi:
Kalınlaşmış
perikard
(perikardiyektomi).
yaprakları
soyulur
84
Kalp Travmaları
Künt yada penetran olarak gelişir.
Akut kalp tamponadı bulguları görülebilir.
Bulgular: Sistolik basınçta düşme, diyastolik ve
venöz basınçta yükselme, kalp seslerinin derinden
gelmesi.
Tedavi:Yırtık tamir edilir.
85
86
Kalbe İlişkin Cerrahi Girişimler
1-Kapalı Kalp Ameliyatı: ECC (ekstrakorporal
sirkülasyon= kalp akciğer makinesi) kullanılmadan
uygulanır.
2-Açık Kalp Ameliyatı:ECC kullanılarak kalp ve
akciğer durdurularak uygulanır.
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
ECC’nin Bölümleri
* Pompa
* Oksijenaratör
* Kan rezervuarı
* Arteriyel filtre
* Isı düzenleyicisi
*Arteriyel ve venöz kanüller
103
ECC’de Hipotermi Uygulanmasının Amacı
* Metabolizmayı yavaşlatmak
* Kansız ortamı sağlamak
104
ECC’de Hipotermi Dereceleri
28-37 C = Hafif hipotermi
20-28C= Orta derecede hipotermi
20C’nin altında= Derin hipotermi sağlanır.
105
CABG (Koroner Arter Bypass Greft)
* Safen ven
* İMA(internal mamariyan arter) kullanılır.
106
Kapak Cerrahisinde Kullanılan Yöntemler
Annüloplasti: Kapak yetmezliklerinde genişlemiş
annülüsün yada kapak halkasının cerrahi olarak
tamiridir.
Valvüloplasti:Yırtılan
dikilmesidir.
kapak
yaprakçıklarının
107
108
Kommissürotomi(valvotomi): Dar olan kapağın
genişletilmesidir.Kapalı olarak torakotomi ile
parmak yada bujilerle, açık olarak ECC
kullanılarak genişletilir.
Kapak
replasmanı(değiştirilmesi):
ECC
kullanılarak yapay-biyolojik kapak takılmasıdır.
109
Ameliyat Öncesi Hemşirelik Bakımı
* Hastanın hikayesi alınır.
* Psikolojik hazırlık yapılır.
*Genel bilgilendirme (YB,hastalığı, ameliyat
konusunda) yapılır.
*Fizyolojik hazırlık yapılır.
110
Ameliyat Sonrası Bakım
Hedef 1:Kardiyovasküler fonksiyonları geliştirmek,
doku perfüzyonunu- yaşam bulgularının stabilliğini
sağlamak
* Arteriyel kan basıncı
* Nabızların kontrolü
* Venöz basınç
* Isı kontrolü
* EKG izlemi yapılır.
111
Hedef 2:Göğüs drenajını ve ventilasyonu
sağlayacak solunum fonksiyonlarını sürdürmek:
* Solunumun izlenmesi
* Pulmoner sekresyon birikiminin önlenmesi
* Göğüs drenajının değerlendirilmesi yapılır.
112
Hedef 3:Sıvı-elektrolit dengesini ve yeterli
beslenmeyi sağlamak
* AÇT
* Extübasyon sonrası oral başlanır.
* Kilo takibi
* Kan elektrolit değerlerine
* Hb.-htc. değerlerine bakılır.
113
Hedef4:Böbrek fonksiyonlarını
sürdürmek
* İdrar volümü
* İdrar rengi
* İdrar dansitesi izlenir.
Hedef 5: Ağrıyı azaltmak
* Analjezik verilir.
* Pozisyon ayarlanır.
114
Hedef 6: Nörolojik fonksiyonları sürdürmek
Bilinç ve pupil takibi yapılır.
Hedef 7:Hastaya psikolojik destek
sağlamak
* Yoğun bakım ünitesinde uyaran verilmeli
* İşlemler hakkında bilgilendirilmeli
* Uyuması sağlanmalı.
115
Taburculuk Eğitimi
* Yatakta doğrulurken en az 6 hafta kollarında güç
almaması,
* Ağır kaldırmaması- araba kullanmaması
* Protein ve vit.zengin, Na ve kolesterolden fakir diyet
116
Taburculuk Eğitimi
Yapay kapak takılmış ise ömür boyu antikoagülan
kullanması gerektiği, PTZ ölçümünün önemi,
travmalardan korunması gerektiği
Bypass hastalarına bacak elevasyonu ve varis çorabı
giymeleri gerektiği anlatılır.
117
118
119
Periferik Damar Hastalıkları
Periferik Damarlar:
1-Arterler
2-Venler
3-Lenfatiklerden oluşur.
120
Damarlar altı grupta incelenir
1-Aorta ve büyük damarlar
2-Arteriyoller
3-Mikrosirkülasyon(kapillerler)
4-Venüller
5-Venler
6-Lenfatikler
121
Arterler 3 Tabakadan Oluşmaktadır
İçten dışa doğru:
*Tunika intima
*Tunika media
*Tunika adventisiya
122
Lenfatik Dolaşımı Hızlandıran Faktörler
*Kapiller basıncın artması
*Plazma kolloid ozmotik basıncın azalması
*İnterstisyel sıvı protein miktarının artması
*Kapiller geçirgenliğin artmasıdır.
123
Periferik Damar Sistemini Düzenleyen Faktörler
1-Sinirsel düzenleme:
*Baroreseptörler
*Kemoreseptörler
2-Hormonal düzenleme:
*Epinefrin
*Norepinefrin
*Anjiyotensin II
124
3-Lokal Düzenleyiciler
*Histamin
*Bradikinin
*Asetilkolin
*Serotonin
4-Vazomotor refleks
125
Periferik Damar Hastalıklarında Risk Faktörleri
*Atheroskleroz
*Şişmanlık
*Hiperlipidemi
*Fiziksel aktivite yetersizliği
*Sigara bağımlılığı
*Duygusal stres
*Hipertansiyon
*Diyabet ve kalıtım
126
Damar Hastalıkları Cerrahisinde Tanı- Hemşirenin
Sorumlulukları
Hasta hikayesi alınır.
Fizik muayene:
*İnspeksiyon
*Palpasyon
*Oskültasyon uygulanır.
127
Tanılayıcı Testler
*Ayak bileği-kol indeksi
*İmpedens pletismgr
*Doppler ultrasonografi
*Egzersiz testi
*Pletismografi
*Anjiyografi
*CT
*Vasküler endoskopi
*MR
128
Periferik Damar Hastalıklarında Belirti-Bulgular
*İntermittent klaudikasyon
*Dinlenme ağrısı
*Ekstremitede soğukluk solukluk
*Rubor
*Siyanoz
*Trofik değişiklikler
*Bacak ülserleri
*Gangren
129
Arterlerin Cerrahi Girişim Gerektiren Hastalıkları
Anevrizma: Arter duvarının yapısının bozulması sonucu
damarın lokal olarak zayıflaması ve dilatasyonu ile
sonlanan ilerleyici ve geri dönüşsüz bir hastalıktır.
130
Anevrizmaların Sınıflandırılması
1-Yapılarına göre anevrizmalar:
*Gerçek anevrizma
*Yalancı anevrizma
2-Şekillerine göre anevrizmalar:
*Sakküler
*Fusiform
*Dissekkan
131
3-Etiyolojik Faktörlere Göre Anevrizmalar
*Dejeneratif nedenlerle oluşan anevrizmalar
*Mekanik nedenlerle oluşan anevrizmalar
*İnflamasyon nedeniyle oluşan anevrizmalar
*Konjenital nedenlerle oluşan anevrizmalar
132
133
134
135
136
137
Aort Anevrizmaları
1-Torasik aort anevrizması: Travma, sfiliz, dejenerasyon
ve mikotik hastalıklar nedeniyle gelişir.Ses kısıklığı,
disfaji gör.
2-Abdominal aort anevrizması: Sırt, yan ve karın ağrısı,
karında kitle- ayaklarda ödem görülür.
Fizik muayene, röntgen, Ultras. CT ile tanı konur.
138
Aort Anevrizmaları
Çapı 8cm ve üstü anevrizmalarda 5 yıl içinde yırtılma
şansı %75’dir.
Rüptür gelişmişse karında, sırtta ve yanda şiddetli
ağrı,ekimoz ve karında gerginlik olur.
Cerrahi tedavi: Anevrizmalı kısım çıkartılır ve yerine
yapay greft konur.
139
140
141
Ameliyat Komplikasyonları
*Akut MI
*Pnömoni ve atalektazi
*Emboli
*Motilite azalması ve paralitik ileus
*Renal iskemi
*Parapleji, rektal ve üriner inkontinans
*Greft hemoraji
*İmpotans
142
Hemşirelik Bakımı
*Greftin altındaki nabızların kontrolü yapılır.
*Ağrı, soğuk ve solukluk izlenir.
*Postop 3-6 ay araba kullanmamalı ve ağır
kaldırmamalıdır.
143
Periferik Arter Hastalıkları
Kronik arter Tıkanıklığı:
Nedenleri:
*Atheroskleroz
*Emboli
*Trombüs
*Vazospazm
*İnflamasyon
*Travma
144
Belirti ve Bulgular
*İntermittent klaudikasyon
*Dinlenme ağrısı
*Periferik nabızların kaybı
*Renk değişikliği
*Trofik değişiklikler
*Ülserasyon
145
Tıbbi Tedavi
*Sigaranın bırakılması
*Lipid ve kolosterolden fakir diyet
*Kilo kontrolü
Cerrahi Tedavi:
*Anjiyoplasti
*Periferal atherektomi uygulanır.
146
Akut Arter Tıkanması
Travma,emboli yada trombüs nedeniyle arter tıkanmasıdır.
Belirti ve bulgular:
*Ağrı
*Parestezi ve anestezi
*Soğukluk
*Siyanoz
*Nabızların alınamaması
147
148
149
150
151
Tedavi
*Heparin verilir.
*Ilık tutulur.
*Embolektomi yapılır.
152
Tromboanjitis Obliterans(Buerger has.)
Orta ve küçük boy arter ve venleri tutan tıkanmalara
yol açan inflamasyonlu damar hastalığıdır.
Etiyoloji : Kesin olarak bilinmemektedir.
*Yaş
*Cinsiyet
*Otoimmün sis.
*Sigaranın etken olduğu düşünülmekte
153
Belirti ve Bulgular
*Ayak tabanı ve parmaklarda ağrı
*İntermittent klaudikasyon
*Soğuk ve solukluk
*Nabız alamama
*Ülser veya gangren olabilir.
154
Tanı
*USG
*Arteriyografi
*Buerger testi ile konur.
Tedavi ve bakım:
*Sigara yasaklanır.
*Ayak hijyeni önemlidir.
*Buerger –Allen egzersizleri yaptırılır.
*Vazodilatatörler verilir.
*Soğuktan korunmalıdır.
*Cerrahi olarak sempatektomi yapılır.
155
156
157
158
159
160
161
Raynoud Hastalığı
Özellikle el ve ayaklarda küçük arter ve arteriyollerin
konstriksiyonu sonucu ekstremitede intermittent
solukluk, siyanoz ve ısı değişikliği ile karakterizedir.
Tedavi ve bakım:
*Kalsiyum antagonistleri verilir.
*Vazodilatatörler verilir.
*Sigara yasaklanır.
*Soğuktan korunmalıdır.
*Cerrahi olarak sempatektomi uygulanır.
162
163
164
Arteriyosklerozis Obliterans
Arterlerin 3 tabakasında da tıkanma vardır.
Etiyoloji:
*Hiperlipidemi
*Sigara
*Hipertansiyon
*Diyabet ve stres
165
Belirti ve Bulgular
*İntermittent klaudikasyon
*Soğukluk, uyuşma ve yanma
*Ülserasyon ve gangren
Tedavi:
*Vazodilatatörler ve antikoagülanlar
*Cerrahi olarak: -Embolektomi
-Endarterektomi
-Bypass greft uygulanır
166
Aortailiak Tıkayıcı Hastalık
Kalça ve uyluğun üst kısımlarında intermittent klaudikasyon
görülür.
Tedavi:
*Endarterektomi
*Bypass greft uygulanır.
167
Femoropopliteal Tıkayıcı Hastalıklar
İntermittent klaudikasyon, dinlenme ağrısı, ülser ve
gangrenler görülür.
Tedavi: Bypass greft uygulanır.
168
Arter Ameliyatları Sonrası Bakım
*Cilt, ısı ve renk değişikliği izlenmelidir.
*Periferik nabızlar dikkatle izlenmelidir.
*Kızarıklık ve ödem takibi yapılmalıdır.
*2 saatte bir pozis.değiş.ve pasif egz.yap.
169
170
Venlerin Cerrahi Girişim Gerektiren Hastalıkları
Derin Ven Trombozu(DVT):
Etiyoloji:
*Venöz staz
*Hiperkoagülabilite
*Venöz duvar travması
Belirti ve bulgular:
*Alt ekstremitede tek taraflı ağrı
*Ödem, kızarıklık ve ısı artmasıdır.
*Güçsüzlük ve uyuşma
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
Tedavi ve Bakım
*Heparin, oral antikoagülanlar ve fibrinolitik ajanlar verilir.
*Yatak istirahati
*Bacak elevasyonu
*Ilık uygulama
*Cerrahi tedavide:
*Venöz trombektomi(fogarty venöz balon kateteri ile)
Modin-Uddin yada greenfield şemsiyesi uygulanır.
185
186
187
Varis
Bedenin alt kısımlarındaki venlerdeki kapakların yetersizliği
sonucu venlerin kıvrılması yada genişlemesi şeklinde
görülür.
Etiyoloji:
*Konjenital
*Gebelik, abdominal tümör, travma,
venöz kapak inf.
188
Belirti ve Bulgular
*Uzun süre ayakta kalmaya bağlı yanma, aşağı doğru
çekilme hissi, kaşıntı ve ödem, ısı artışı.
Tedavi ve bakım:
Konservatif Tedavi: *Varis çorabı
*Skleroterapi
Cerrahi tedavi: Varikoz ven çıkartılır. İşlem sonrası:
*Varis çorabı önerilir.
*Bacak hareketli tutulur.
*Bacak kalp seviyesinde tutulur.
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
Lenfatik Sis. Girişim Gerektiren Hastalıklar
Lenfödem:2’ye ayrılır:
Primer lenfödem: Doğuştan, adölösan dönem ve 35’li
yaşlarda ortaya çıkar.
Sekonder lenfödem: Travmalar, yanık, radyasyon,
cerrahi girişimler nedeniyle gelişir.
Belirti ve bulgular:
*Önce ayakta başlayan ödem
*Yorgunluk
*Ciltte kalınlaşma ve akut lenfanjit.
202
Tedavi ve Bakım
*Bacak elevasyonu
*Elastik çorap
*Tuz kısıtlaması
*Diüretikler
*Aralıklı kompresyon yapan çoraplar
Cerrahi tedavi: Derin fasya çıkartılarak greft konur.
203
204
205
206
207
208
209
210
Periferik Damar Hastalıklarında Hemşirelik
Bakımının Amacı
1-Dokulara yeterli kan akımını sağlamak
*Hastanın pozisyonu
*Ekstremitenin ılık tutulması
*Vazokonstrüksiyonun önlenmesi
*Vazodilatasyonun sağlanması
211
Periferik Damar Hastalıklarında Hemşirelik
Bakımının Amacı
2-Cilt bütünlüğünü korumak
*Cilt ve ayak bakımı
3-İskemik ağrıyı azaltmak
4-Sağlığı koruyucu davranış kazandırmak
*Egzersiz
*Kilo düzenlenmesi
*Sigaranın bırakılması
212