Psikoloji ve Yasam++.indb

ĉçindekiler
ÖN SÖZ Xİİİ
Korelasyon Yöntemleri 29
Alt Algısal Etki 30
Psikolojik Ölçüm 31
1
PSĉKOLOJĉ VE YAĆAM
1
Psikolojiyi Benzersiz Kılan Nedir? 2
Tanımlar 2
Güvenilirlik ve Geçerlilik Kazanma 33
Öz Bildirim Ölçekleri 33
Davranışsal Ölçüler ve Gözlemler 33
İnsanlar ve Hayvanlar Üzerinde Yapılan
Araştırmalarla İlgili Etik Sorunlar 35
Psikolojinin Hedefleri 3
Modern Psikolojinin Evrimi
5
Bilgilendirilmiş Rıza 36
Psikolojinin Tarihi Temelleri 5
Risk/Kazanç Değerlendirmesi 36
Öncü Araştırmacılar Olarak Kadınlar 8
Kasıtlı Aldatma 37
Psikoloji Hakkında Bakış Açıları 9
Bilgilendirme 37
Psikologlar Ne Yapar?
13
Bu Kitabı Nasıl Kullanmalısınız? 16
Çalışma Stratejileri 16
Çalışma Teknikleri 17
Ana Noktaların Özeti 18
Anahtar Terimler 18
Hayvan Araştırmalarında Sorunlar 37
Araştırmaların Eleştirel Tüketicisi
Olmak 38
Ana Noktaların Özeti 40
Anahtar Terimler 40
Deneme Testi 41
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 42
Deneme Testi 19
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 20
ĉSTATĉKSEL EK
2
PSĉKOLOJĉDE ARAĆTIRMA
YÖNTEMLERĉ 22
Araştırma Süreci
23
Gözlemci Ön Yargıları ve İşlemsel
Tanımlar 24
Deneysel Metotlar: Alternatif Açıklamalar
ve Kontrol İhtiyacı 26
44
İstatistiği Anlamak: Verileri Analiz Etme ve
Sonuçları Oluşturma 44
Verileri Analiz Etme
45
Tanımlayıcı İstatistikler 45
Çıkarımsal İstatistikler 49
İstatistiğin Tedbirli Bir Tüketicisi
Olma 51
Anahtar Terimler 51
v
Diğer Duyularınız
3
DAVRANIĆIN EVRĉMSEL VE
BĉYOLOJĉK TEMELLERĉ 52
Kalıtım ve Davranış
53
Evrim ve Doğal Seleksiyon 53
İnsan Genotipinde Varyasyon 56
Sinir Sistemi Görev Başında
60
Nöron 60
Aksiyon Potansiyeller 62
Sinaptik İletim 64
Nörotransmiterler ve İşlevleri 65
Biyoloji ve Davranış 67
Beyne Kulak Misafiri Olmak 67
Sinir Sistemi 70
Beyin Yapıları ve İşlevleri 72
Hemisferik Yanallaşma 77
Endokrin Sistemi 81
Esneklik ve Nerojenez: Değişen
Beyinlerimiz 82
Ana Noktaların Özeti 84
110
Koku 110
Tat 11
Dokunma ve Deri Duyuları 112
Vestibüler ve Kinestezik Duyular 112
Acı 113
Algıda Organizasyon Süreçleri 114
Dikkat Süreçleri 114
Algısal Gruplama İlkeleri 116
Mekansal ve Zamansal Bütünleşme 117
Hareket Algısı 118
Derinlik Algısı 118
Algısal Değişmezlikler 121
Yanılsamalar 124
Özdeşim ve Tanıma Süreçleri 125
Alttan Üste ve Üstten Alta Süreçler 125
Bağlamın ve Beklentilerin Etkisi 127
Son Notlar 129
Ana Noktaların Özeti 129
Anahtar Terimler 130
Deneme Testi 131
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 132
Anahtar Terimler 84
Deneme Testi 86
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 87
ZĉHĉN, BĉLĉNÇ VE DEĈĉĆEN
DURUMLAR 135
Bilincin İçeriği 136
4
DUGULANIM VE ALGI 90
Dünyanın Duyu Bilgisi
91
Yakın ve Uzak Uyarıcı 91
Psikofizik 93
Fiziksel Olaylardan Zihinsel Olaylara 96
Görsel Sistem
97
İnsan Gözü 97
Göz Bebeği ve Mercek 97
Retina 98
Beyindeki Süreçler 100
Renkleri Görme 101
İşitme
105
Sesin Fiziksel Özellikleri 105
Sesin Psikolojik Boyutları 106
İşitmenin Fizyolojisi 107
vi
5
îçindekiler
Farkındalık ve Bilinç 136
Bilincin İçeriklerinin İncelemesi 138
Bilincin İşlevleri 139
Bilincin Kullanımı 139
Bilincin İşlevlerinin İncelenmesi 140
Uyku ve Rüyalar 141
Sirkadiyen Ritimler 141
Uyku Döngüsü 141
Neden Uyku? 144
Uyku Bozuklukları 145
Rüyalar: Zihnin Tiyatroları 146
Bilincin Değişen Durumları 148
Kontrol Edilebilir Rüya 148
Hipnoz 149
Meditasyon 151
Zihin Karıştırıcı İlaçlar 152
Bağlılık ve Bağımlılık 152
7
Psikoaktif İlaç Çeşitleri 152
Bellek Nedir?
BELLEK
195
196
Ana Noktaların Özeti 157
Belleğin İşlevleri 196
Anahtar Terimler 158
Bellek Süreçlerine Genel Bakış 198
Deneme Testi 159
Kısa Süreli Bellek Kullanımı
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 160
99
İkonik Bellek 199
Kısa Süreli Bellek 201
6
ÖĈRENME VE DAVRANIĆ
ANALĉZĉ 163
Öğrenme Çalışması
164
İşleyen Bellek 203
Uzun Süreli Bellek: Kodlama ve
Geri Alma 205
Geri Alma İpuçları 205
Öğrenme Nedir? 164
Bağlam ve Kodlama 206
Davranışçılık ve Davranış Analizi 165
Kodlama ve Geri Alma Süreçleri 209
Klasik Koşullanma: Öğrenmenin Tahmin
Edilebilir Sinyalleri 166
Neden Unuturuz? 211
Pavlov’un Şaşırtıcı Gözlemi 166
Belleği Yapısal Olmayan Bilgi İçin
Geliştirme 213
Koşulanmanın Süreçleri 168
Meta Bellek 213
Edinime Odaklanma 171
Klasik Koşulanmanın Uygulamaları 172
Uzun Süreli Bellekte Yapılar 216
Bellek Yapıları 216
Edimsel Koşullanma : Sonuçları
Öğrenme 174
Etki Yasası 174
Davranışın Deneysel Analizi 176
Yeniden Kurgulayıcı Süreç Olarak
Hatırlama 219
Belleğin Biyolojik Özellikleri 223
Engram Araştırması 223
Pekiştirmeli Olumsallıklar 176
Bellek Bozuklukları 223
Pekiştiricilerin Özellikleri 180
Beyin Görüntüleme 226
Pekiştirme Düzenleri 181
Ana Noktaların Özeti 227
Şekillendirme 183
Biyoloji ve Öğrenme
Anahtar Terimler 228
184
Deneme Testi 229
İçsel Yakınsama 184
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 230
Olumsuz Tat Koşullanması Öğrenimi 185
Öğrenmede Bilişsel Etkiler
187
Karşılaştırmalı Biliş 187
8
Gözlemsel Öğrenme 188
Bilişi Çalışma
BĉLĉĆSEL SÜREÇLER 232
234
Ana Noktaların Özeti 191
Zihnin Süreçlerini Keşfetme 234
Anahtar Terimler 191
Zihinsel Süreçler ve Zihinsel Kaynaklar 234
Deneme Testi 192
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 193
Dil Kullanımı
237
Dil Üretimi 237
îçindekiler
vii
Dili Anlama 240
Yaratıcılık
Dil ve Evrim 243
Yaratıcılığın Değerlendirilmesi ve
Zekâyla İlgisi 289
Dil, Düşünce ve Kültür 244
Görsel Biliş
Yaratıcılığın Uç Noktaları 290
247
Değerlendirme ve Toplum
Görsel Temsillerin Kullanılması 247
Sözel ve Görsel Temsilleri Birleştirilmesi 248
Problem Çözme ve Mantık Yürütme
250
Problem Çözme 250
Tümdengelimli Mantık Yürütme 253
Tümevarımlı Mantık Yürütme 255
Yargı ve Karar Alma
256
Buluşsal Yöntem ve Yargı 257
Ana Noktaların Özeti 293
Anahtar Terimler 293
Deneme Testi 294
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 295
10
YAĆAM SÜRESĉ BOYUNCA
ĉNSAN GELĉĆĉMĉ 297
Gelişimin İncelenmesi
Ana Noktaların Özeti 265
Yaşam Süresi Boyunca Fiziksel
Gelişim 300
Deneme Testi 266
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 267
298
Doğum Öncesinde ve Çocuklukta Gelişim 300
Ergenlikte Fiziksel Gelişim 303
Yetişkinlikte Fiziksel Değişimler 305
Yaşam Süresi Boyunca Bilişsel Gelişim 306
ZEKÂ VE ZEKÂ
ÖLÇÜMÜ 270
Ölçüm Nedir?
271
Ölçümün Tarihi 271
Formel Ölçümün Temel Özellikleri 272
Zekâ Ölçümü
Piaget’nin Zihinsel Gelişim Anlayışı 306
Erken Bilişsel Gelişim Üzerine Çağdaş Bakış
Açıları 309
Yetişkinlikte Bilişsel Gelişim 311
Dil Edinimi
312
Konuşmayı ve Sözcükleri Algılama 312
274
Zekâ Testinin Kökeni 274
Sözcük Anlamlarını Anlama 315
IQ Testleri 275
Dil Bilgisi Edinimi 315
Zekânın Uç Noktası 276
Zekâ Teorileri
279
Psikometrik Zekâ Teorileri 279
Sternberg’in Üç Yönetimli Zekâ Teorisi 279
Gardner’ın Çoklu Zekâsı ve Duygusal
Zekâ 281
Zekânın Politikası
283
Grup Karşılaştırmasının Tarihi 283
Kalıtım ve IQ 283
Çevre ve IQ 285
Kültür ve IQ Testlerinin Geçerliği 287
viii
291
Karar Vermenin Psikolojisi 260
Anahtar Terimler 265
9
288
îçindekiler
Yaşam Süresi Boyunca Sosyal Gelişim
317
Erikson’a Göre Psikososyalin Evreleri 317
Çocuklukta Sosyal Gelişim 319
Ergenlikte Sosyal Gelişim 323
Yetişkinlikte Sosyal Gelişim 324
Cinsel ve Toplumsal Cinsiyet
Farklılıkları 327
Cinsel Farklılıklar 327
Cinsiyet Kimliği ve Cinsiyet Sterotipleri 328
Ahlaki Gelişim
330
Kohlberg’e Göre Ahlaki Nedenlendirme 330
Cinsiyet ve Ahlaki Nedenlendirme Üzerine
Kültürel Bakış Açıları 331
Ruh Hâlinin (Duygudurum) ve Duyguların
Etkisi 376
Öznel İyilik Hâli 378
Başarılı Bir Şekilde Yaşlanmayı
Öğrenme 332
Yaşam Stresi
Ana Noktaların Özeti 333
Anahtar Terimler 334
Deneme Testi 335
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 336
379
Fizyolojik Stres Tepkileri 379
Psikolojik Stres Tepkileri 383
Stresle Başa Çıkma 387
Stresin Olumlu Etkileri 391
Sağlık Psikolojisi
11
MOTĉVASYON
Biyopsikososyal Sağlık Modeli 392
Sağlığın Geliştirilmesi 393
Tedavi 395
Kişilik ve Sağlık 398
İş Yüzünden Tükenmişlik ve Sağlık Bakım
Sistemi 400
Sağlığınıza! 401
Ana Noktaların Özeti 402
Anahtar Terimler 402
Deneme Testi 403
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 404
339
Motivasyonu Anlamak 340
Motivasyon Kavramlarının İşlevleri 340
Motivasyon Kaynakları 341
İhtiyaç Hiyerarşisi 343
Yeme 344
Yeme Fizyolojisi 344
Yeme Psikolojisi 346
Cinsel Davranışlar 350
İnsan Dışı Cinsel Davranışlar 350
İnsanlarda Cinsel Uyarılma ve Tepki 351
Cinsel Davranışların Evrimi 353
Cinsel Normlar 354
Eşcinsellik 355
Kişisel Başarıya Yönelik Motivasyon
392
358
Başarı İhtiyacı 358
Başarı ve Başarısızlık İçin Yükleme
Biçimleri 359
İş ve Örgütsel Psikoloji 361
Ana Noktaların Özeti 363
Anahtar Terimler 364
Deneme Testi 365
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 366
13
ĉNSAN KĉĆĉLĉĈĉNĉ
ANLAMA 406
Kişilik Türleri ve Özellikleri Üzerine
Teoriler 407
Kişilik Türlerini Sınıflandırma 407
Kişilikleri Özellikleriyle Açıklama 408
Özellikler ve Kalıtsallık 412
Özellikler Davranışların Habercisi
Olabilir mi? 412
Tür ve Özellik Teorilerinin
Değerlendirilmesi 414
Psikodinamik Teoriler
12
414
Freudyen Psikanaliz 414
DUYGU, STRES VE
SAĈLIK 369
Duygular 370
Temel Duygular ve Kültür 370
Duygu Teorileri 373
Freudyen Teorilerin Değerlendirilmesi 418
Psikodinamik Teorileri Genişletme 419
Hümanistik Teoriler
420
Hümanistik Teorilerin Özellikleri 420
Hümanistik Teorilerin Değerlendirilmesi 421
îçindekiler
ix
Duygudurum Bozukluklukları
Sosyal Öğrenme Teorileri ve Bilişsel
Teoriler 422
454
Majör Depresif Bozukluk 454
Rotter’ın Beklenti Kuramı 422
Bipolar Bozukluk 454
Mischel’in Bilişsel-Duyuşsal Kişilik Teorisi 423
Duygudurum Bozukluklarının Nedenleri 455
Bandura’nın Bilişsel-Sosyal Öğrenme
Teorisi 424
Depresyonda Cinsiyet Farkları 457
İntihar 458
Cantor’un Sosyal Zekâ Teorisi 426
Kişilik Bozuklukları
Sosyal Öğrenme ve Bilişsel Teorilerin
Değerlendirilmesi 427
Benlik Teorileri
459
Sınırdaki Kişilik Bozukluğu 459
Antisosyal Kişilik Bozukluğu 460
427
Benlik Kavramlarının Dinamik Özellikleri 427
Somatoform ve Çözülmeli Bozukluklar 462
Öz Saygı 428
Somatoform Bozukluklar 462
Benliğin Kültürel Yapısı 429
Çözülmeli Bozukluklar 463
Benlik Teorilerinin Değerlendirilmesi 431
Kişilik Teorilerinin Karşılaştırılması
Kişilik Değerlendirmesi
431
Şizofrenik Bozukluklar
465
Başlıca Şizofreni Tipleri 466
Şizofreninin Nedenleri 467
433
Çocuklukta Yaşanan Psikolojik
Bozukluklar 470
Nesnel Testler 433
Projektif Testler 434
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu 470
Ana Noktaların Özeti 436
Otistik Bozukluk 471
Anahtar Terimler 437
Zihinsel Rahatsızlık Damgası
Deneme Testi 438
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 439
471
Ana Noktaların Özeti 473
Anahtar Terimler 473
Deneme Testi 474
14
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 475
PSĉKOLOJĉK
BOZUKLUKLAR 441
Psikolojik Bozuklukların Doğası
442
Neyin Anormal olduğuna Karar Vermek 442
Nesnellik Sorunu 443
478
Temel Terapiler ve Amaçları 478
Psiko-patolojinin Etiyolojisi 446
448
Genelleştirilmiş Anksiyete Bozukluğu 448
Panik Bozukluk 449
Fobiler 450
Terapistler ve Terapötik Ortamlar 479
Psikoterapide Çeşitlilik Konuları 480
Kurumsal Tedavi Üzerine Tarihsel Bakış
Açıları 480
Psikodinamik Terapiler
482
Saplantı-Zorlantı Bozukluğu 450
Freud’un Psikoanalizi 482
Travma Sonrası Stress Bozukluğu 451
Sonraki Psikodinamik Terapiler 483
Anksiyete Bozukluklarının Nedenleri 451
x
PSĉKOLOJĉK
RAHATSIZLIKLAR ĉÇĉN
TEDAVĉLER 477
Terapötik İçerik
Psikolojik Bozuklukların
Sınıflandırılması 444
Anksiyete Bozuklukları
15
îçindekiler
Davranış Terapileri
484
Karşı Koşullanma 484
Sosyal Normlar 516
Edimsel Yöntem 487
Uydumculuk 516
Sosyal Öğrenme Terapisi 488
Gruplarda Karar Verme 520
Genelleme Teknikleri 489
Otoriteye İtaat Etme 520
Bilişsel Terapiler
491
Yanlış İnançları Değiştirme 491
Bilişsel Davranışsal Terapiler 491
Hümanist Terapiler
Kendi Eylemlerinizle İkna Olma 526
Uyum 527
Geştalt Terapisi 494
Önyargı
494
528
Ön Yargının Kaynakları 529
Çift ve Aile Terapisi 494
Toplum Destekli Gruplar 495
Biyomedikal Terapiler
Tutumlar ve Davranışlar 523
İkna Süreçleri 524
493
Hasta Merkezli Terapi 493
Grup Terapileri
Tutumlar, Tutumlarda Değişmeler ve
Eylem 523
496
İlaç Terapisi 496
Stereotiplerin Etkileri 529
Ön Yargıları Tersine Çevirme 530
Toplumsal İlişkiler
532
Hoşlanma 532
Psikocerrahi 498
Sevme 533
ECT ve rTMS 499
Tedavinin Değerlendirilmesi ve Önleme
Stratejileri 500
Terapötik Etkiyi Değerlendirme 500
Saldırganlık, Özgecilik, ve Toplum Yanlısı
Davranış 535
Saldırganlıkta Bireysel Farklılıklar 535
Saldırganlıkta Durumun Etkileri 537
Önleme Stratejileri 502
Olumlu Sosyal Davranışın Kökleri 539
Ana Noktaların Özeti 503
Durumların Olumlu Sosyal Davranışa
Etkileri 540
Anahtar Terimler 504
Deneme Testi 505
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 506
Kişisel Bir Son Söz
543
Ana Noktaların Özeti 544
16
Anahtar Terimler 544
SOSYAL PSĉKOLOJĉ 508
Sosyal Gerçekliğin İnşası
509
Atıf Teorisinin Kaynakları 509
Temel Atıf Hatası 510
Kendine Hizmet Eden Ön Yargılar 511
Beklentiler ve Kendini Gerçekleştirme
Kehanetleri 512
Deneme Testi 545
Psikoloji İnceleme Kılavuzunu Keşfetmek 546
Cevaplar 549
Kaynakça 567
ĉsim Dizini 593
513
Konu Dizini 601
Roller ve Kurallar 513
Fotoćraflar 621
Durumun Gücü
îçindekiler
xi