Prostat Büyümesi ve Tedavisi - Prof. Dr. Mete Kilciler Kişisel Sayfası

PROSTAT NEDİR?
Prostat 20-25 gram ağırlığında, kestane büyüklüğünde ve şeklinde erkeklerde
bulunan bir organdır. Erkeklerde idrar torbasından sonraki idrar yolunun (üretra)
başlangıç kısmını çepeçevre sarar.
Yaşam için bulunması zorunlu değildir. Erişkinde prostat hormonların etkisi ile
meni sıvısının önemli bir kısmını oluşturur, meniyi sulandırır ve akışkanlığını sağlar.
Böylece baba olmada önemli rolü vardır.
Prostatın fonksiyonlarını yerine getirebilmesi, erkek cinsellik hormonu olan
testosteronun sürekli salgılanmasına bağlıdır. Bu hormon testislerde oluşturulur ve
kan dolaşımı ile prostata gelir.
PROSTAT BÜYÜMESİ NEDİR?
Prostat büyümesi yaşı ilerleyen erkeklerde sık görülen bir hastalıktır. Yaşı
ilerleyen her erkekte prostat az ya da çok büyür. Prostatın ortasından idrar yolu
geçer. İleri yaşlarda bu organ büyüyünce, içinden geçen idrar yolunu sıkıştırır ve idrar
yapmaya engel olur. Bu yüzden yaşlılıkta ortaya çıkan idrar zorluğu ihtiyarlıktan değil,
prostat bezinin büyüyerek idrar yolunu sıkıştırmasından kaynaklanır. Prostat
büyümesi olan hastalarda aşağıdaki şikayetlerin bazıları bulunur.
-Düşük debili idrar yapma
-İdrar yapma süresinin uzaması
-Çatallı yada şemsiye şeklinde idrar yapma
-Geceleri idrara kalkma
-Gündüz sık idrara çıkma
-İdrardan sonra damlama
-İdrar yaptıktan sonra idrar torbasının tam boşalmama hissi
-İdrara başlamada bekleme ve zorluk çekme
-Ikınarak idrar yapma
-İdrar yaptıktan 5-10 dakika sonra tekrar idrara gitme isteği
-Tam tıkanma meydana gelerek idrar yapamama
-Sürekli idrar kaçırma
-İdrarla birlikte kan gelmesi
Bu yakınmalardan bir yada birkaçı baş gösterdiğinde hastalık tedavi edilmesi gereken
döneme gelmiş demektir.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN NEDENLERİ
Prostat bezinin yaşın ilerlemesiyle büyümesinin pek çok sebebi
söylenmektedir. Ama üzerinde fikir birliği oluşmuş konu, erkeklik ve kadınlık
hormanları arasındaki dengesizlikte yoğunlaşmaktadır. Yaş ilerledikçe erkeklik
hormonu dediğimiz testosteron üretimi azaldığından, erkeklik hormonu ile kadınlık
hormonu (östrojen) arasındaki oran kadınlık hormonu lehine artmakta bu da prostatın
iyi huylu büyümesine neden olmaktadır.
PROSTAT BÜYÜMESİNİN SONUÇLARI
Prostatın büyümesinin direk olarak vücuda zararı yoktur. Ancak içinden geçen idrar
yolunu sıkıştırdığı için indirek olarak vücuda zararı vardır. İdrar akımının
bozulmasından ilk etkilenen organ, idrarı dışarıya pompalayan idrar kesesidir. İdrar
kesesi idrarı atmak için daha güçlü kasılarak önünde engeli aşmaya çalışır.
Hastalığın ilk zamanlarında bunu başarır ve daha güçlü kasılarak içindeki tüm idrarı
boşaltır. Ancak böylesine yorucu çalışmaya uzun süre dayanamaz ve yorgun düşer.
Bir süre sonra idrarın tümünü boşaltamaz olur. Sonuçta idrar kesesinin içinde idrarı
yaptıktan sonra da devamlı olarak idrar kalmaya başlar. Bu kalıntı idrar iltihap ve taş
oluşumu için uygun ortam meydana getirir. Aynı zamanda idrarı böbreklerden idrar
kesesine getiren yolların tek yönlü çalışan kapak sistemi de etkilenir ve her idrar
yapışta idrarın bir bölümü de böbreklere geri kaçar. İltihaplı idrarın böbreklere geri
kaçması iltihabın böbreklere de gitmesine ve bu da böbrek dokusunun hızla yıkımına
neden olur. Primer neden yani prostat büyümesi tedavi edilmez ise hasta böbrek
yetmezliğine girer. Bu durumda hastaya diyaliz yada böbrek nakli yapılmaz ise üremi
nedeniyle kaybedilir.
TANI YÖNTEMLERİ
1-Parmakla Rektal Muayene: Rektal muayene prostata elle ulaşılabilen tek yoldur. Bu
muayeneyi doktor işaret parmağını hastanın makatına sokarak yapar. Bu muayene
ile doktor prostatın büyüklüğünü, kıvamını içinde kanserli bir odak olup olmadığını
anlar. Bu yüzden her prostat hastasında kesinlikle uygulanması gereken bir muayene
şeklidir.
2-Ultrasonografi: Makattan ya da göbek altından yapılabilir. Yaklaşık olarak prostat
ağırlığı ve içinde nodül olup olmadığı hakkında bilgi verir.
3-İlaçlı böbrek filmleri prostatın yapı ve çalışmalarını göstermesi bakımından önem
taşır. Ayrıca idrar kesesinin tam olarak boşalıp boşalmadığı ve prostatın büyüklüğü
yönünde de bilgiler verir.
4-İdrar yapma testi (Üroflovmetri): Yapılan idrar miktarını, ortalama idrar akım hızını,
maksimal idrar akım hızını, idrar yapma süresini veren bir testtir. Ancak spesifik
değildir çünkü prostat büyümesine ait belirtilerin aynısı idrar torbasının kasılıp
gevşeme fonksiyon bozukluğunda da görülebilir.
5-Bilgisayarlı Tomografi ve MR: Genelde baş vurulacak tetkikler değildir. Ama özel
durumlarda yapılabilir. Mesela kanser tespit edildiğinde prostat dışına yayılım olup
olmadığını anlamak için yapılır.
6-PSA (Prostat Spesifik Antijen): Kanda bakılan bir tetkiktir. Prostata spesifik
olduğundan prostat hastalıklarında yükselir. Prostat kanserinde ve prostatit dediğimiz
iltihabi prostat hastalıklarında yükselir. Prostat büyümesi olsun yada olmasın, idrar
yapma şikayetleri olsun ya da olmasın PSA 40 yaşını geçmiş her erkekte 6 ayda bir
yapılması gereken basit bir tetkikdir. Prostat içerisinde kanserli bir odak olduğunda
PSA yükselir. Yaşla birlikte üst sınır değişmekle birlikte kritik seviye 4 dür. Bu değer
4’ün üzerine çıktığında prostat kanseri yönünden hasta ayrıca değerlendirilir.
PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİ
1-TUR-P (Kapalı yöntemle prostat ameliyatı) : Prostatın iyi huylu büyümesinin cerrahi
tedavisinde tüm dünyada altın standart olan bir ameliyat tekniğidir. İdrar yolundan
özel bir cihazla girilerek yapılan bu ameliyatta prostat endoskopik görüş altında parça
parça çıkarılır. Ve çıkarılan dokular patologa gönderilerek içlerinde kanserli bir odak
olup olmadığı araştırılır. Ameliyattan sonra hastaya yerleştirilen kalıcı sonda 3-4 gün
sonra çekilir. Bu iyileşme için yeterli bir süredir. Bu ameliyatta hastada herhangi bir
kesi yeri olmadığından hastaya daha fazla konfor sağlamakta ve hastanede kalış
süresini kısaltmaktadır. İçerideki yaranın iyileşmesi 6 hafta kadar sürdüğünden bu
süre içinde hastanın kanamaya sebep olabilecek ıkınmaktan, aspirin ve aspirin grubu
ilaçları kullanmaktan sakınmalıdır.
2-Açık Ameliyatla Prostatın Alınması: Büyük olan prostatların (Örneğin 100 gramın
üzerinde) cerrahi tedavisinde yapılır. Bu hastalarda iyileşme süresi ve hastanede
kalma süresi daha uzundur. Ayrıca komplikasyon yüzdesi de daha fazladır. TUR-P
ameliyatında alınan dokular burada parçalanmadan alınır. Her iki ameliyatta da
prostatın kabuk kısmı bırakılır. Prostat kanserinin gelişim yeri prostatın kabuk kısmı
olduğundan prostat ameliyatı olmuş bu hastalarda prostat kanseri gelişme oranı
normal popülasyonla karşılaştırıldığında değişmez.
3-Greenlight Lazer Prostatektomi: Lazer teknolojisi kullanılarak prostatın
yakılmasıdır. Hastaların zannettiği gibi en iyi tedavi şekli değildir. Ancak en pahalı
tedavi şeklidir. Tedavideki altın standart dediğimiz en iyi tedavi şekli biraz önce de
bahsettiğimiz TUR-P’dir. Bu tedavi şeklinin bir diğer dezavantajı patologun incelemesi
için doku alınamamasıdır. Dolayısıyla hastada prostat kanseri varsa mikroskop
altında inceleme yapılamadığı için bu hastalık atlanmış olur. Bu tedavi şeklinde de
prostatın kabuk kısmı bırakılır.
Prof. Dr. Mete Kilciler
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi
Üroloji Anabilim Dalı
Medicalpark Bursa Hastanesi
[email protected]
[email protected]