Bilgi - AVES

BİLGİSAYAR
AĞLARI
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Bilgisayar Ağı
Birbirlerine bağlı ve birbirleri arasında metin, ses, sabit ve
hareketli görüntü aktarımı yapabilen bilgisayarların
oluşturduğu yapıdır.
Ağlar sadece bilgisayarlardan oluşmaz, yazıcı, tarayıcı,
yedekleme üniteleri gibi donanımlar da ağda bulunabilir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Bilgisayar Kaynağı
Herhangi bir bilgisayara bağlı olan ve kullanıcıların
kullandıkları kapasiteyi tanımlamak için kullanılır.
Bilgisayarın bilgi işlemedeki hızı, disk kapasitesi, bağlı olan
yazıcı ve tarayıcının her biri bir bilgisayar kaynağıdır.
Ağ Kaynak Sağlayıcısı
Herhangi bir kaynağı (yazıcı, tarayıcı, disk alanı, vb.) kendi
üzerinden ağ kullanıcılarının kullanımına açan cihaza denir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Bir bilgisayar ağı, dört temel öğeden oluşur:
1.İletim ortamı,
2. İletim yöntemi,
3. Bilgisayarın iletim ortamına ulaşımını sağlayan arayüz
donanımı,
4. Ağdaki diğer iş istasyonlarıyla veya cihazlarla bağlantı
kuracak olan yazılım, ağ işletim sistemi.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
İletim Ortamı
Bilgisayar ağları oluşturulurken iletim ortamı olarak, metal
kablolar, fiber optik kablolar veya hava kullanılabilir.
İletim Yöntemi
Ortam üzerinden bir bilgisayardan diğerine nasıl mesaj
gönderdiğimizdir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Arayüz Donanımı
Bilgisayardan bir diğerine gönderilmek istenen mesajların,
iletim ortamına uygun bir şekle getirilmesi gereklidir.
Bu dönüşüm işlemi Arayüz Donanımı ile gerçekleştirilir.
Ortam olarak metal kablolar seçilirse, bilgisayarlar metal
kablolarla birbirlerine bağlanır ve elektrik sinyalleri iletim
yöntemi olarak kullanılır.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Fiberoptik kablolar, içinden ışık geçen camsı malzemeden
üretilen kablolardır, dolayısıyla fiber optik kablo üzerinden
iletim için gönderilecek mesajların ışık sinyalleri haline
getirilmesi gereklidir.
Hava ortamında da, kızılötesi ışınlar veya radyo dalgaları
kullanılabilir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Ağ İşletim Sistemi
Bir iletim ortamı üzerinden bir bilgisayarın diğerine mesaj
gönderebilmesi için, her iki bilgisayar üzerinde de çalışan bir
yazılıma gereksinim duyulur.
Bu yazılıma ağ işletim sistemi adı verilir.
Kullanıcı, ağ işletim sisteminin sağladığı hizmetlerle, ağdaki
diğer bilgisayarların kaynaklarına ulaşabilir ve yazıcı, tarayıcı
gibi ağa bağlı cihazları kullanabilir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Dosya Sunucusu ( File Server)
Birçok bilgisayar ağında geniş disk alanları, dosyalar, bilgiler,
çeşitli hizmetler kullanıcıların ortak kullanımına açılır.
Bu, dosya sunucusu denilen, büyük bir disk alanına ve özel
yazılımlara sahip olan bir bilgisayarın ağa eklenmesiyle
gerçekleştirilir.
Diğer bilgisayarlardaki kullanıcılar, dosya sunucusundaki
bu disk alanını kullanabilir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Yerel Alan Ağı
Bir işyerinde, bilgisayar laboratuarında, binada veya
kampusta bulunan bilgisayarların oluşturdukları ağa verilen
isimdir.
Yerel alan ağ, dar bir coğrafi bölgeye yayılmış olan ağdır.
Geniş Alan Ağı
Bir şehirdeki, bir ülkedeki veya bir kıtadaki bilgisayarların
oluşturdukları geniş bir coğrafi alana yayılan ağa verilen
isimdir ve birçok yerel ağın birleşiminden oluşur.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Yönlendirici Cihazlar
Bir ağın diğerine fiziksel olarak bağlandığı noktadaki
cihazlardır.
Bunların görevi, mesajların bir ağdan diğerine geçişlerini
sağlamaktır.
 Ağların geometrik bağlantı şekillerine Ağ Topolojisi adı
verilir.
Benzedikleri geometrik şekle göre, veri yolu, halka, yıldız,
ağaç ve örgü topolojileri gibi isimler alırlar.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Bir bilgisayar ağındaki hız;
Bir bilgisayarın bir saniyede ne kadar bilgi aktarabildiğidir.
Ağ hızları genellikle, Megabit/saniye (Mbps) cinsinden
ölçülür.
Örneğin;
1000 Mbps (1 Gbps) hızda bir bilgisayar sistemi,
uygun şartlarda 1 saniyede yaklaşık 2500 kitap sayfasının
içeriğini diğerine gönderilebilir.
TEMEL KAVRAMLAR VE TANIMLAR
Omurga
Bir geniş alan ağında, bütün haberleşmenin toplandığı bir
merkezi anlatır.
Birçok yerel ağdan gelen mesajlar bu omurga üzerinden
geçerek diğer yerel ağlara ulaşır ya da diğer bir geniş alan
ağına geçer.
Birçok yerel ağın bağlantı noktası olduğu için, gönderilen
mesaj sayısı oldukça fazladır ve yüksek bir hız gerektiğinden,
omurga üzerinde yüksek hız sağlayan ağ cihazları kullanılır.
BİLGİSAYAR AĞI ÖĞELERİ
BİLGİSAYAR AĞI ÖĞELERİ
Bir bilgisayar ağını oluşturan dört temel öğe;
1. Fiziksel iletim ortamı
2. İletim yöntemi
3. İletim ortamı ile bilgisayar arasındaki arayüz donanımı
4. Ağ işletim sistemi.
BİLGİSAYAR AĞI ÖĞELERİ
1. Bir ağın kurulumunda en önemli kararlardan biri,
kullanılacak fiziksel iletim ortamı konusunda yapılacak
tercihtir.
Fiziksel ortamın seçiminde; İletişim hızlarındaki fiziksel
sınırlar, ağın yayıldığı coğrafi alanın büyüklüğü, maliyet, ağın
kurulacağı mekanın özellikleri gibi unsurlar, etkin rol oynar.
2. Daha sonra, iletim ortamına göre iletim yöntemi
belirlenir.
Haberleşme için elektrik sinyalleri mi yoksa radyo dalgaları
mı kullanılacak?
BİLGİSAYAR AĞI ÖĞELERİ
Işık mı yoksa kızılötesi ışınların kullanımı mı daha akılcı olur?
Bütün bu soruların yanıtları iletim ortamlarının özelliklerinin
bilinmesiyle verilebilir.
3.Bilgisayardan gönderilen mesajların, kodların ya da
komutların diğer bir bilgisayara iletilmesi, bir çeşit
dönüştürme işlemi sayesinde gerçekleştirilebilir.
Dolayısıyla, mesajların iletim ortamına aktarılması arayüz
donanımı sayesinde gerçekleştirilir.
BİLGİSAYAR AĞI ÖĞELERİ
Eğer iletim yöntemi olarak ışık kullanılacaksa, mesajın ışık
sinyalleri haline çevrilmesi gereklidir.
4. Ağ işletim sistemi, bir programlar bütünü olarak, bir
bilgisayarın diğerleriyle iletişimini sağlar.
İletilen mesajların anlaşılmasını ve bunlara göre bazı
işlemlerin yapılmasını sağlar.
Bilgisayarda çalışan işletim sistemine bir ek niteliğindedir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Ağlarda kullanılan iletim ortamları,
ya kablodur ya da havadır.
Ortama göre iletim yöntemi;
bakır kablolar
için; elektrik sinyalleri,
fiber optik kablolar
için; çeşitli renklerde ışık demetleri,
hava
için; kızılötesi ışık, radyo dalgaları,
lazer ışınları, mikrodalgalar.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Bakır Kablolar
Bakır kablolar üzerinden yapılan iletişimde, kablonun bir
ucundan elektriksel sinyal olarak mesaj gönderildiğinde, bu
kabloya bağlı bütün bilgisayarlar, arayüz donanımları
sayesinde bu mesajları alabilirler.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Bilgisayardan gönderilen mesaj,
arayüz donanımı tarafından, elektriksel sinyallere
dönüştürülür,
diğer bir deyişle; kablo üzerindeki voltaj değişimleriyle ifade
edilir.
 Bununla birlikte, bir noktadan yayılan sinyal, kablonun
diğer ucuna ulaşırken zayıflar.
Bu nedenle, genellikle bakır kablolarla kurulan ağlarda
iletişim mesafesi en fazla 100 metredir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
 Kablonun çevresinde çalışan elektrikli cihazlar, kablo
üzerinde gürültü adı verilen bozulmalar da yaratabilir.
Örneğin, kablonun yakınlarında cep telefonuyla
konuşulduğunda iletişimi bozan sinyaller ortaya çıkabilir.
Bu durum, yüksek hızlı bir iletişimin, uzak bilgisayarlar
arasında yapılmasını engeller.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Fiber Optik Kablolar
Fiber optik kablolar, bir ucundan diğerine çok az kayıpla ışık
iletebilen, insan saç telinden çok daha ince cam tellerdir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Camdan yapılmış olmaları ve
saç telinden bile çok daha
ince olabilmeleri nedeniyle
kırılgandırlar.
Genellikle demet haline
getirilen birden çok cam
tellerin çevresine, sert bir
kılıf geçirilerek zarar görmesi
engellenir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Deniz ve toprak altında kullanılan fiber kabloların
çevresindeki özel koruma katmanları, ezilmeyi, kırılmayı ve
ısınmayı engeller.
Fiber optik kabloların en önemli özelliği, uzun mesafeler
arasında çok yüksek hızda iletişime izin vermeleridir.
 Işık, çok az kayıpla karşı tarafa iletilir ve ışık sinyalleri karşı
tarafta elektriksel sinyallere dönüştürülerek bilgisayarların
anlayabileceği mesajlar oluşturulur.
Dünyada bütün telefon ve iletişim şebekelerinde fiber
optik kablolar kullanılmaktadır.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Prensip; Fiber optik kablonun içinden geçen ışık, sanki bir
borudan geçermişçesine hemen hemen kayıpsız karşı tarafa
aktarılmasıdır.
Bu nedenle, mesajlar uzun mesafeler boyunca zayıflamadan
karşı tarafa ulaşır.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
 Bakır kablolara göre daha pahalı olan fiber optik kablolar,
genellikle aralarında uzun mesafeler olan yerleri birbirine
bağlamak için ya da çok yüksek iletişim hızlarına
gereksinim duyulduğunda kullanılmaktadır.
Gelişen teknolojiyle birlikte, fiber optik kablodan
geçirilebilen bilgi miktarı hızla artmaktadır.
Örneğin, günümüzde kullanılan teknolojiyle, bir çift fiber tel
üzerinden aynı anda on binlerce telefon görüşmesi
yapılabilmektedir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Kablosuz iletişim
Bir ağ kurulurken, kabloların geçtikleri yerler sorun
yaratabilmektedir.
Gerek estetik gerekse teknik nedenlerden ötürü kablonun
geçmemesi gereken kesimler olabilir.
Bu tür teknik sorunların olduğu ortamlarda, kablosuz iletişim
teknolojileri, büyük kolaylıklar sunmaktadır.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
 Kablosuz iletişim konusunda iki teknoloji ön plana çıkar.
Birincisi,
İnsan gözünün algılayamayacağı kızılötesi ışık kullanarak
iletişim sinyalleri gönderen teknolojidir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
 Genellikle uzun süreli iletişim yapmayan cihazların, bir
noktadan diğerine bilgi aktarılması gerçekleştirilebilir.
Örneğin bilgisayardan, kızılötesi algı sistemi olan yazıcıya
basılmak üzere sayfa gönderilmesi işlemi gibi.
 Bu iletişim yönteminin en büyük sorunu, gönderenle alan
arasına fiziksel bir engel girdiğinde, örneğin arada bir kişi
durmuşsa, iletişimin sekteye uğramasıdır.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Bir diğer kablosuz iletişim teknolojisi,
2000’li yılların başında gündeme gelen ve hızlı bir gelişme
gösteren radyo dalgaları kullanan teknolojidir.
Bu uygulamada,
her bilgisayara takılan
radyo alıcı/verici
arayüzler üzerinden
bilgisayarlar
birbirleriyle
haberleşebilmektedir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
 İletişim için, fiziksel konum önemli olmadığından,
bilgisayarların yerleri değiştirilebilir.
 Radyo dalgalarıyla iletişimin yaratabileceği bir sorun,
radyo dalgalarının iş ortamı dışına da çıkabilmesidir.
Radyo dalgaları duvardan karşı tarafa geçebilir, hele önünde
engel yoksa uzun mesafelerden algılanabilir.
Diğer bir deyişle, ağ arayüz donanımları tarafından
yayımlanan iletişim sinyalleri, ağa dahil olmayan bilgisayarlar
tarafından algılanabilir.
FİZİKSEL AĞ İLETİM ORTAMLARI VE YÖNTEMLERİ
Her ne kadar yazılım ve donanım güvenlik sorunlarını
engelleyecek şekilde geliştirilmiş olmasına rağmen,
sinyallerin ilgisiz kişilerce de alınabileceği şüphesi her zaman
bulunmaktadır.
 Diğer yandan, kablosuz iletişimin sağladığı kolaylıklara
rağmen, sundukları iletişim hızları, bakır ve fiber optik
kabloya göre şu an için oldukça düşüktür.
AĞ ARAYÜZ DONANIMI
AĞ ARAYÜZ DONANIMI
Bir bilgisayardan diğerine gönderilen mesajları, iletim
ortamına aktaran ve iletim ortamından gelen sinyalleri
değerlendirerek ağ işletim sisteminin anlayabileceği
komutlar haline getiren donanım öğeleri Ağ Arayüz
Donanımı olarak adlandırılır.
Bunlara Ağ Kartı (Network Kartı) adı da verilmektedir.
Bir bilgisayarın ağa bağlanabilmesi için, bilgisayara ağ kartı
takılmalı ve bu kart işletim sistemine tanıtılmalıdır.
AĞ ARAYÜZ DONANIMI
 Her iletim ortamında ve yöntemiyle kullanılan değişik
türden ağ kartları mevcuttur.
Örneğin, bakır kablo ortamına erişim için kullanılan arayüz
kartı aslında, gönderilecek mesajı elektriksel sinyallere
çeviren bir cihazdır.
 Telefonlarda da benzer bir dönüşüm işlemi yapılmaktadır.
Telefon ahizesinde bulunan mikrofon vasıtasıyla ses,
elektriksel sinyallere çevrilmekte ve bunlar kablolar
üzerinden telefon santraline iletilmektedir.
AĞ ARAYÜZ DONANIMI
Aranan kişinin telefonu, gelen bu elektriksel sinyalleri tekrar
sese dönüştürmektedir.
 Fiber optik kablo iletim ortamında çalışan ağ kartları da,
mesajlara göre ışık dizisi üreten cihazlardır.
Gelen mesajı alırlar ve fiber optik kabloya bunu bir ışık dizisi
olarak gönderirler, diğer taraftaki ağ kartı, gelen ışık
sinyallerini tekrar mesaj haline dönüştürür.
 Radyo dalgalarıyla iletişimde ise, ağ kartı aslında anteni
olan bir telsiz alıcı/verici sistemdir ve belirli bir frekansta
yayın yapar.
AĞ ARAYÜZ DONANIMI
Bu iletim ortamına tahsis edilmiş, genel kullanıma açık
frekans aralıkları mevcuttur.
 Bilgisayarlar, telefon şebekesi üzerinden de birbirleriyle
haberleşebilirler.
Böyle bir uygulamada iletim ortamı, genellikle bakır kablo ve
yöntemi de elektriksel sinyallerdir.
Bilgisayar ve telefon şebekesi arasına takılan ve bilgisayarın
telefon ağına girişi sağlayan Modem takılı bilgisayar, bir
telefon numarasını çevirebilir ve oradaki bir modemle
bağlantı kurabilir.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
Bilgisayarların, diğer bilgisayarlardaki kaynaklara ulaşmalarını
sağlamak için, bilgisayarın işletim sisteminin özelliklerine
yeni özellikler ekleyen bir yazılıma ihtiyaç duyulur.
Bu tür yazılımlara Ağ İşletim Sistemi adı verilir.
Ağ işletim sistemi, bilgisayarın ağ ile etkileşime girmesini ve
ağ üzerinden diğer bilgisayarlarla mesaj alışverişinde
bulunmasını sağlar.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
• Bazı ağlarda, İşletim sistemi gelen her mesajın, kendisine
gelip gelmediğini denetlemez, zaman kaybetmeden
mesajın içeriğini yorumlamaya geçer.
• Ayrıca, Ağa bağlı bir bilgisayar kendisi için bir mesajın ne
zaman geleceğini önceden bilemez.
Bu nedenle işletim sisteminin ağla ilgili bölümü her zaman
çalışmalı, kendisine gelen mesajları işletim sisteminin ilgili
yerlerine ulaştırmalıdır.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
 Bazı ağ tiplerinde, fiziksel olarak ayrı yerlerde duran
kaynaklar, sanki kullanılan sisteme doğrudan bağlı gibi
görülebilir.
Bu tür ağlarda, ağ sistem yazılımı, ağa bağlı bütün
bilgisayarları tek bir bilgisayarmış gibi gösterir.
Kaynaklara ulaşım, kullanıcı adı ve şifre girilerek yapılır.
Bu tür özellikler, bilgisayarda çalışan işletim sistemine ek
yazılımların eklenmesini gerektirir.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
 Ağ işletim sistemi, bir dizi sistem ve uygulama programını
içerir.
Kullanıcının komutlarına göre, gerekirse normal işletim
sisteminin özelliklerini kullanır ve gerekirse ağ kaynak
sağlayıcısına ulaşımı sağlar.
Ağ işletim sistemi, aynı fiziksel ortamda bulunan
bilgisayarların gruplandırılması için de kullanılabilir.
Örneğin, bir çalışma ortamında aynı binada hatta aynı
odada bulunan bilgisayarların bir kısmı MUHASEBE, diğerleri
de SATIŞ ağı olarak tanımlanabilir.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
 Ağ işletim sistemleri, bilgisayarları birbirlerine bağlarken,
çalıştıkları bilgisayar üzerinde dosya sunucusu ve yazıcı
sunucusu gibi hizmetleri de verirler.
 Ağ kaynaklarını kullanabilmek için kullanıcılar, sistemde
Oturum (Session) açarlar.
Bir kullanıcı adı ve şifresini kullanarak ağa bağlı bir bilgisayar
üzerinden, ağda bulunan kaynaklara belirli bir süre için
ulaşabilir.
Bu süreye Oturum adı verilir.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
Kullanıcı, bilgisayarı kapatarak ya da yeni bir kullanıcının
girişine olanak sağlayacak şekilde sistemden çıkarak oturumu
kapatabilir.
 Oturumu açarken girilen kullanıcı adı ve şifre, kişiyi
tanımlar ve hangi ağ kaynaklarına erişerek kullanabileceğini
belirler.
 Kullanıcılar, Ağ Sistem Yöneticisi denilen teknik kişi
tarafından verilen yetkiler dahilinde kaynaklara ulaşabilir.
Kullanıcı, yetki verilmeyen ağ kaynaklarına erişemez ve
böylelikle güvenlik sağlanır.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
 Yetkisiz kişilerin ağa girerek kaynakları kullanmalarını
engellemek için ağ işletim sistemi yazılımının bir öğesi de
Güvenlik Sistemi dir.
i. Bilgisayar ilk olarak, ağ yöneticisi tarafından, ağ işletim
sistemine tanıtılır.
ii. Üzerindeki kaynaklar yine bu kişi tarafından paylaşıma
açılır.
iii. Kullanıcıları ve şifrelerini ilk olarak bu kişi, ağ işletim
sisteminde tanımlar.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
iv. Hangi kullanıcıların hangi kaynaklara ulaşabileceği,
hangilerine erişemeyeceği yine ağ yöneticisi tarafından
belirtilir.
 Ağa bağlı bilgisayarlar, kaynaklar, kullanıcıların isimleri ve
şifreleri gibi bilgiler genellikle tek bir bilgisayarda tutulur.
Bu bilgisayara Ağ Alan Sunucusu adı verilir.
Kullanıcılar, ağdaki herhangi bir bilgisayarda oturum açarken,
o bilgisayardaki ağ işletim sistemi, kullanıcı isim ve şifrelerini
ağ sunucusuna onaylatır.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
Kullanıcının hangi yetkilere sahip olduğu, hangi kaynaklara
erişim yetkilerinin olduğu yine aynı ağ alan sunucusuna
sorulur.
Ağdaki bütün bilgisayarlar, ağ alan sunucusu bilgisayara bağlı
olarak çalışırlar.
 Bir bilgisayar ağının temel işlevi, kullanıcılara daha fazla
kaynak sağlamaktır.
Örneğin, daha geniş bir saklama alanına sahip olmak için
birçok bilgisayara erişim gerekebilir.
AĞ İŞLETİM SİSTEMİ
Değişik bilgisayarlardaki kaynaklara erişim için kullanıcılara
yetki vermek büyük bir dağınıklığa neden olabilir.
Bu dağınıklık, Dosya Sunucusu adı verilen, büyük disk alanına
ve özel yazılımlara sahip olan bir bilgisayarın ağa
eklenmesiyle sona erdirilebilir.
Genellikle hızlı ve kapasitesi yüksek bilgisayarlar olan dosya
sunucularındaki disk alanı, ağdaki kullanıcılar tarafından
paylaşılabilir.
Gereksinime göre de, bir bilgisayar ağında birden fazla dosya
sunucusu bulunabilir.