ecri13tr

ECRI - IRKÇILIĞA VE HOŞGÖRÜSÜZLÜĞE KARŞI AVRUPA KOMİSYONU
CRI(2011)37
ÇİNGENE KARŞITLIĞI VE ROMANLARA
KARŞI AYRIMCILIKLA MÜCADELEDE
13 SAYILI
GENEL POLİTİKA TAVSİYE KARARI
24 HAZİRAN 2011 TARİHİNDE BENİMSENMİŞTİR
Strasbourg, Eylül 2011

İHOP’un Notu: Bu tavsiye kararının gayri resmi çevirisi İnsan Hakları Ortak Platformu için Metin Çulhaoğlu
tarafından yapılmıştır.
1
Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu (ECRI) tarafından yayımlanmıştır
Avrupa Konseyi -2011
Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe
Avrupa Komisyonu (ECRI):
Gezginlerin ekonomik durumlarını ve
istihdamlarını geliştirmekle ilgili almış
olduğu (27 Kasım 2001) Rec (2001) 17
sayılı Tavsiye Kararını
Karşı
Avrupa insan Hakları Sözleşmesi’ni;
dikkate alarak,
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Romanların ve Gezginlerin
eğitimiyle ilgili almış olduğu (17 Haziran
2009) CM/Rec (2009) 4 sayılı Tavsiye
Kararını;
Romanlar
ve
Gezginler
Uzmanlar
Komitesi (MG-S-ROM) çalışmalarını göz
önünde bulundurarak;
Avrupa Sosyal Haklar
çalışmalarını gözeterek;
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Romanlar ve/veya Gezginlere
yönelik politikalar konusunda almış olduğu
(20 Şubat 2008) CM/Rec (2008) 5 sayılı
Tavsiye Kararını;
Komitesi’nin
Ulusal Azınlıkların Korunması Çerçeve
Sözleşmesi Danışma Kurulu tarafından
yapılan
çalışmaları
göz
önünde
bulundurarak;
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Romanların ve Gezginlerin
sağlık hizmetlerine daha iyi erişimiyle
ilgili olarak almış olduğu (12 Temmuz
2006) Rec (2006) 10 sayılı Tavsiye
Kararını;
Roman/Çingenelere karşı ırkçılık ve
hoşgörüsüzlükle mücadele bağlamında,
tanık oldukları ayrımcılığa karşı etkili
biçimde harekete geçmelerinde üye
devletlere yardımcı olma amacı taşıyan
ECRI’nin 3 sayılı Genel Tavsiye Kararına
atıfla;
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Romanların ve Gezginlerin
konut
ve
barınma
koşullarının
iyileştirilmesiyle ilgili almış olduğu (23
Şubat 2005) Rec (2005) 4 sayılı Tavsiye
Kararını;
Okullarda verilen eğitimde ırkçılık ve ırk
ayrımcılığına karşı mücadele ile ilgili
ECRI 10 sayılı Genel Tavsiye Kararına ve
gene ECRI’nin polislik hizmet ve
görevlerinde ırkçılık ve ırk ayrımcılığına
karşı mücadele ile ilgili 11 sayılı Tavsiye
Kararına atıfla;
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Gezginlerin hareketi ve kamp
kurmalarıyla ilgili almış olduğu (1 Aralık
2004) Rec (2004) 14 sayılı Tavsiye
Kararını;
Ülke bazındaki raporlarında ECRI’nin, üye
devletlere
yıllardır
düzenli
olarak
Romanların maruz kaldıkları önyargı,
ayrımcılık, şiddet ve sosyal dışlamaya
karşı önlemler almaları ve Roman
kimliğine varlığını sürdürmesi için şans
Üye devletler Bakanlar Komitesi’nin
Avrupa’daki Romanların/Çingenelerin ve
2
tanımaları
tavsiyesinde
vurgulayarak;
bulunduğunu
başarısız olması nedeniyle güçleştiğini
hatırlatarak;
Geçtiğimiz yıllarda Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’nin,
Romanların
çeşitli
alanlarda maruz kaldıkları ayrımcılıkla
ilgili içtihat geliştirdiğini ve bu kesimi özel
dikkat gerektiren özellikle dezavantajlı ve
güç durumdaki bir azınlık olarak
gördüğünü vurgulayarak;
Avrupa Birliği’ndeki pek çok Roman
yurttaş açısından serbest hareketin idari
engeller yüzünden kösteklendiğini ve bu
kişilerin hoşgörüsüzlüğün ve istismarcı
uygulamaların
mağduru
durumuna
düştüklerini kaydederek;
Bununla birlikte pek çok üye devletin bir
yandan istihdam, eğitim, sağlık ve kültür
alanlarında
Romanların
durumunu
iyileştirmeye, diğer yandan da maruz
kaldıkları ayrımcılığa karşı mücadele
etmeye
yönelik
politikalar
benimsediklerini, dolayısıyla Romanların
yaşadıkları sorunların çözülmesine yönelik
bir siyasal iradenin varlığını da kabul
ederek;
Çingene karşıtlığının ırkçılığın özel bir
biçimi, ırk üstünlüğünü temel alan bir
ideoloji, tarihsel ayrımcılıkla beslenen bir
tür insan saymama ve kurumsal ırkçılık
yaklaşımı olduğunu; bunun kendini diğer
dışa vurum biçimlerinin yanı sıra şiddet,
nefret söylemi, sömürü, damgalama ve
ayrımcılığın en açık biçimleriyle dışa
vurduğunu hatırlatarak;
Çingene karşıtlığının, ırkçılığın özellikle
direngen, şiddet içeren, sürekli tekrarlanan
ve
yaygın
bir
biçimi
olduğunu
vurgulayarak ve bu olguya karşı her
düzeyde ve her yoldan mücadele
edilmesinin gerekliliğine inanarak;
Yerel ve bölgesel mercilerin Çingene
karşıtlığına karşı mücadelede özellikle
önemli rollere sahip olduklarını göz
önünde tutarak;
Ayrıca,
Romanların
durumlarını
iyileştirmeye yönelik olarak Avrupa
Konseyi –İnsan Hakları Komiserliği
dâhil—Birleşmiş Milletler, AGİT ve
Avrupa Birliği tarafından başlatılan çeşitli
girişimleri ve bu girişimlerden elde edilen
sonuçları bilerek;
Romanlara karşı ayrımcılığın en başta bu
kesimin etnik kökeninden ve yaşam
tarzından kaynaklandığını hatırlatarak;
Çok sayıda Roman kişiye yönelik şiddet
olaylarının giderek artmasından ve bu tür
olayların faillerinin genellikle cezasız
kalmasından duyduğu derin kaygıyla;
Ancak her şeye karşın üye devletlerin
çoğunda
Romanların
kaygı
verici
durumlarının sürdüğünü, Çingene karşıtlığı
işaretlerinin sürekli arttığını ve ağırlaştığını
gözlemleyerek;
Üyelerinin bağlılıklarını sürdürdükleri kimi
Roman
toplulukların
kendi
ayrı
kimliklerini
korumalarının,
gerek
ekonomik gelişme gerekse bu kesimlerin
entegrasyonuna
yönelik
girişimlerin
Birçok üye devlette siyasal söylemin
Romanları damgalama ve Romanlara karşı
3
nefreti körükleme
kaygıyla not ederek;
eğilimi
taşıdığını
geliştirilmesinin, hiçbir ayrım gözetmeden
tüm insanların haklarını savunmanın
ayrılmaz bir parçası olduğuna işaret
ederek;
Gene birçok üye devlette kamuoyunun açık
Roman düşmanlığının devam ettiğini gene
kaygıyla teslim ederek;
Ayrıca, Romanlara karşı kalıcı önyargıların
toplumsal ve ekonomik yaşamın pek çok
alanında bu kişilere karşı ayrımcılığa yol
açtığını, bu durumun da Romanları
etkileyen toplumsal dışlama sürecini
önemli ölçüde tetiklediğini gözlemleyerek;
Medyanın bir bölümünün Romanlara
ilişkin olumsuz imaj yaydığını kaydederek;
Bu alanlarda etkili olabilmek için, Çingene
karşıtlığına karşı mücadelenin yeterli
insani ve finansal kaynaklar gerektirdiğini
vurgulayarak;
ve
Bu tavsiye kararında kullanılan “Roman”
teriminin, ilgili grupları hâlihazırdaki
büyük çeşitlilikleriyle birlikte kapsama
amacıyla yalnızca Romanları değil, aynı
zamanda Avrupa’da bulunan Sinti, Kali,
Aşkali, “Mısırlı”, Manuş ve soy bağlı
nüfus gruplarını, ayrıca Gezgincileri de
içine aldığını belirterek;
Roman kimliğinin korunmasına yardımcı
olacak önlemlerin Çingene karşıtlığı ile
mücadeledeki araçlardan biri olduğunu
görerek;
Romanların
durumunu
iyileştirmeye
yönelik herhangi bir politikanın yalnızca
uzun dönemli yatırımları değil aynı
zamanda açık bir siyasal kararlılığı, genel
olarak sivil toplumun yanı sıra Romanların
kendilerinin de bu sürece katılmalarını
gerektirdiğinin bilincinde olarak;
Çingene karşıtlığı ile mücadelede Roman
topluluğun kendisinin oynayacağı rolün
bilincinde olmasının vazgeçilmezliğini
vurgulayarak;
Avrupa’nın kendi tarihinden, ırkçılığın,
yabancı düşmanlığının, anti semitizmin ve
hoşgörüsüzlüğün yükselişine karşı durma
adına geçmişi unutmama, kararlılık ve
direnme gibi ödevler çıkarması gerektiğini
hatırlatarak;
Irkçılığa, yabancı düşmanlığına, anti
semitizme ve hoşgörüsüzlüğe karşı
mücadelenin, evrensel ve dokunulmaz
insan
haklarının
korunmasının
ve
4
Üye devlet hükümetlerine şu tavsiyelerde bulunmaktadır:
1. Eğer henüz onaylanmamışsa Avrupa insan Hakları Sözleşmesi’nin 12 sayılı
Protokolünün, ayrıca Ulusal Azınlıkların Korunmasıyla ilgili Çerçeve Sözleşme’nin
onaylanması;
2. Belirli bir ulusal plan çerçevesinde, Romanlarla ilgili meselelere yönelik kapsamlı ve
çeşitli disiplinlerden hareket eden bir yaklaşım geliştirilmesi; buradaki
kavramsallaştırma, çerçeve oluşturma, politikaların uygulanması ve değerlendirilmesi
süreçlerine Romanların temsilcilerinin de dâhil edilmesi;
3. Diğerlerinin yanı sıra özellikle Roman topluluklardan arabulucuları da eğiterek,
Romanlarla resmi yetkililer arasında karşılıklı güvenin güçlendirilmesi;
4. Eğitim alanında Çingene karşıtlığıyla mücadele edilmesi ve bu bağlamda:
a. Okul eğitiminde ve eğitim boyunca ırkçılığa ve ırk ayrımcılığına karşı
mücadele edilmesini öngören ECRI 10 sayılı Genel Politika Tavsiyesinin
yaşama geçirilmesine öncelik tanınması;
b. Roman çocukların okullarında maruz kaldıkları kalıpçı yaklaşımları,
önyargıları ve ayrımcılığı önlemek ve bu durumlarla mücadele etmek için
önlemler alınması; Roman olmayan çocukların ailelerinin de bu konularda
duyarlı kılınması ve özellikle öğretmenlerin kültürler arası eğitim konusunda
eğitilmeleri;
c. Okul müfredatında Roman soykırımının (“Parraijmos”) bir eğitim başlığı
olarak yer alması;
d. Okullarda Roman çocukların maruz kaldıkları fiziksel ayrıştırmaya son vermek
için, hukuksal ve siyasal olanlar dâhil ivedi önlemler alınması ve Roman
çocukların nüfusun çoğunluğuna mensup çocukların devam ettikleri okullarla
bütünleştirilmeleri;
e. Roman çocukların özel okullara yerleştirilmeleri şeklinde sıkça görülen
uygulamaya son verilmesi; zihinsel sorunları olmayan Roman çocukların bu
tür yerleştirmelerden muaf tutulmaları ve halen özel okullara yerleştirilmiş
olan ve özel sorunu olmayan çocukların hemen normal okullara aktarılmaları;
5
f. Okullarda Roman öğrencilerin maruz kaldıkları tacize karşı yaptırımlar da
getirerek mücadele edilmesi;
g. Roman çocukların okul devamsızlığını ve terkini engellemek için gerekli tüm
önlemlerin alınması;
h. Roman ana babaların, anaokulunun, okul terklerinin önlenmesinin ve
çocuklarının eğitimine öncelik vermelerinin önemi konusundaki
farkındalıklarını artırmaya yönelik girişimlerde bulunulması;
i. Roman çocukların eğitime erişimleri önündeki her tür mali ve idari engelin
ortadan kaldırılması;
j. Her Roman çocuğun anaokuluna gerçek anlamda erişebilmesinin sağlanması;
k. Okulla Roman ana babalar arasında irtibat kurulmasını sağlamak amacıyla
Roman topluluğa mensup olanlar dâhil okul arabulucuları görevlendirilmesi;
l. Roman çocukların okulla bütünleşmelerine yardımcı olmak amacıyla, çok
sayıda Romanın öğretmenlik mesleğine katılmalarının sağlanması;
m. Buna ihtiyacı olan Roman çocuklara resmi dilde (dillerde) hazırlayıcı ve ek
öğretim sağlanması;
n. Ana babanın talebi üzerine, Roman öğrencilere ana dillerinde eğitim imkânları
sunulması;
o. Gezginci topluluklara mensup çocukların okula sürekli devam etmelerini
sağlayacak önlemler alınması;
p. Bunu isteyen yetişkin Romanların yaşam boyu eğitime erişimlerinin
kolaylaştırılması;
q. Okullardaki ders kitaplarının Romanlarla ilgili kalıpyargılar içermemesinin,
buna karşılık Roman dili, kültürü ve tarihine, Romanların topluma sağladıkları
yararlara yer vermesinin sağlanması;
r. Eğitim alanında Romanlara yönelik ayrımcılık olaylarının kovuşturulup
cezalandırılmasının sağlanması;
5. İstihdamda Çingene karşıtlığına karşı mücadele edilmesi ve bu bağlamda:
a. Ülkedeki yasal düzenlemelerin istihdamda ayrımcılığa karşı gerçek anlamda
koruma sağlaması ve bu yöndeki hükümlerin fiilen uygulanması;
b. Bu amaçla kamu görevlilerine yeterli eğitim verilmesi;
6
c. Özellikle işe alım ve mesleki eğitim gibi konular gündeme geldiğinde istihdam
alanında Romanlar lehine pozitif önlemler alınması;
d. Kamu sektörünün her kademesinde Roman istihdamının özendirilmesi;
e. İşe alım ve kariyer gelişiminde ayrımcılığı ortadan kaldıracak önlemler
alınması;
f. İstihdamda ayrımcılıktan zarar gören Romanların haklarını uygun sivil veya
idari organlar önünde savunup talep etmelerine yardımcı olunması;
g. Romanlarla ilgili yasal düzenlemelerin bilinmesi ve uygulanması için özel
sektörde ve kamu sektöründe bilgilendirme ve farkındalık geliştirme
kampanyaları yürütülmesi;
h. Bürokratik olanlar dâhil, geleneksel zanaat ve iş kollarının icra edilmesi
önündeki engellerin kaldırılması;
i. Romanların görüşleri de alınarak, bu kesimin geleneksel olarak uğraştığı,
ancak günümüzde yok olan zanaatlara alternatif işler bulunması; bu bağlamda
örneğin kendi işlerini kurabilmeleri için Romanlara elverişli koşullarda kredi
verilmesi ve/veya vergi kolaylıkları sağlanması;
j. İstihdamda Romanları hedef alan ayrımcılık durumlarının kovuşturulmasının
ve cezalandırılmasının sağlanması;
6. Konut ve eve saygı hakkı alanında Çingene karşıtlığıyla mücadele edilmesi ve bu
bağlamda:
a. Romanlara insana yakışır konut olanakları sağlanması;
b. Konut ve yerleşim alanlarında fiili veya zorla fiziksel ayrıştırmaya karşı
mücadele edilmesi;
c. Romanlara yönelik yeni sosyal konutların bu kesimi fiziksel olarak ayrı
yerlerde tutmayıp toplumun diğer kesimleriyle bütünleşmesine yardımcı
olmasının sağlanması;
d. Romanların önceden bildirimde bulunulmadan kaldıkları yerlerden
çıkarılmamaları ve kendilerine insana yakışır yeni konutlara taşınma imkânları
sağlanması;
e. Kamu yetkililerinin mevcut yerleşimlere uzun süre müdahale etmemiş oldukları
durumlarda, kent planlama yönetmeliklerine aykırı düşse bile Roman
mahallelerinin veya yerleşimlerinin yasallaştırılmasına yönelik adımlar
atılması;
7
f. Romanlarla Roman olmayanların birlikte yaşadıkları mahallelerde farklı
kültürlere mensup insanlar arasında birlikte yaşama bilinci ve karşılıklı
anlayışın geliştirilmesi;
g. Konuta erişim söz konusu olduğunda Romanlar ve gezgincilerle ilgili
önyargılara ve kalıpyargılara karşı mücadele edilmesi;
h. Konut söz konusu olduğunda Romanlara yönelik her tür ayrımcılığa karşı
mücadele edilmesi; bu bağlamda mevcut yasaların, özellikle ayrımcılık karşıtı
yasal düzenlemelerin eksiksiz uygulanmasının sağlanması;
i. Daimi veya geçici yerleşim istediklerinde, Romanların yöre sakinleri arasına
kaydedilmelerinin reddedilmesi gibi tutumlara karşı etkili önlemler alınması;
j. Mekânsal planlamayla ilgili yönetmeliklerin Gezgincilerin geleneksel
yaşamlarını sistematik biçimde engelleyici mahiyet taşımamasının sağlanması;
k. İster kalıcı yerleşim ister geçici konaklama amaçlı olsun, Gezginciler için
yeterli sayıda ve uygun kamp alanlarının temel hizmetlerle birlikte sağlanması;
l. Belirlenen kamp alanlarının konumlarıyla ilgili olarak, yöredeki tüm aktörlerle
Gezginciler arasında karşılıklı görüş alışverişinin özendirilmesi;
m. Özellikle konut alanında Romanlara karşı ayrımcılığın kovuşturulmasının ve
cezalandırılmasının sağlanması;
7. Sağlık hizmetleri alanında Çingene karşıtlığıyla mücadele edilmesi ve bu bağlamda;
a. Romanların kaliteli sağlık hizmetlerine eşit erişimini sağlayacak önlemler
alınması;
b. Başta Roman topluluklara mensup kişiler olmak üzere, sağlık personeli ve
yöneticileri ile Romanlar arasında irtibatı sağlayacak sağlık aracıları
görevlendirilmesi;
c. Romanların sağlık hizmetlerine ve tıbbi bakıma erişimlerinin herhangi bir mali
veya idari engelle karşılaşmamasını sağlayacak pozitif önlemlerin alınması;
d. Sağlık çalışanlarına, Romanlara yönelik kalıplaştırmalara, önyargılara ve
ayrımcılığa karşı mücadele amaçlı eğitim verilmesi;
e. Sağlık sektöründe Romanlara yönelik ayrımcılık fiillerinin kovuşturulması ve
cezalandırılmasının sağlanması;
f. Roman kadınların zorla kısırlaştırılmalarına yönelik uygulamaların açık
biçimde yasaklanması;
8
g. Hastanelerde, özellikle doğum kısımlarında fiziksel ayrıştırma amaçlı her tür
uygulamanın önlenmesi ve bu tür yönelimlere karşı mücadele edilmesi;
8. Romanlara karşı ırkçı şiddete ve suçlara karşı mücadele edilmesi ve bu bağlamda:
a. ECRI’nin, polislikte ırkçılık ve ırk ayrımcılığına karşı mücadeleyle ilgili 11
sayılı Genel Tavsiye Kararına, özellikle de bu kararın ırkçı suçlarla
mücadelede ve ırkçı olayların takibinde polisin rolüyle ilgili III Bölümüne
özellikle dikkat edilmesi;
b. Romanlara yönelik şiddet olaylarının kaydedilmesini sağlayacak kapsamlı
bir sistem geliştirilmesi;
c. Irkçı şiddet ve suçların mağduru Romanların şikâyet için başvuruda
bulunmalarını özendirecek adımlar atılması; özellikle kendilerinin bu tür
başvurular için yetkili organlar hakkında bilgilendirilmesi ve gerekiyorsa
kendilerine bu konuda yardımcı olunması;
d. Polise, savcılara ve yargıçlara ırkçı suçlara ceza öngören yasalar ve bu
yasaların Roman mağdurlarla ilgili olarak uygulanışı konusunda özel
eğitim verilmesi;
e. Suçluların cezasız kalmamaları açısından, polisin ve savcılıkların
Romanlara karşı ırkçı suçlar ve şiddet içeren fiiller karşısında gerekli
soruşturmaları yapmalarının sağlanması;
9. Polisten kaynaklanabilecek Çingene karşıtı tutum ve davranışlara karşı mücadele
edilmesi ve bu bağlamda:
a. Polislik görev ve hizmetlerinde ırkçılık ve ırk ayrımcılığına karşı mücadele
ile ilgili 11 sayılı ECRI Tavsiye Kararının uygulanmasına özel olarak
dikkat edilmesi;
b. Polisin yanlış tutum ve davranışlarının mağduru olmuş Romanların
şikâyette bulunmalarının özendirilmesi ve kendilerine gerekli yardımın
sağlanması;
c.
Polisin Romanlara karşı yanlış tutum ve davranışlarıyla ilgili iddiaların
araştırılmasının, faillerin kovuşturulup cezalandırılmalarının sağlanması;
d. En başta Roman topluluklarla ilişkilerini iyileştirme amacıyla polise insan
hakları ve ilgili yasalar konusunda eğitim verilmesi;
e. Romanların karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak poliste farkındalık
yaratılması ve Romanları etkileyen sorunlar konusunda polise eğitim
9
verilmesi; bu olguların daha etkili biçimde önlenmesi ve karşı mücadele
verilmesi için eğitimlerde özellikle şiddet ve ırkçılık kaynaklı suçlar
üzerinde durulması;
f. Polis teşkilatına Romanların da alınmasını özendirecek önlemler alınması
ve bu amaçla Roman toplulukların bilgilendirilmesi;
g. Polis içinde mesleki gelişim ve ilerleme açısından Romanlara eşit fırsatlar
tanınması;
h. Başta Roman topluluklara mensup kişilerden olmak üzere, Romanlarla
polis arasında irtibatı sağlayacak yeterli sayıda aracının eğitilmesi ve
görevlendirilmesi;
i. ECRI 11 sayılı Genel Tavsiye Kararının 10’uncu paragrafı uyarınca, başta
Romanlarca yapılanlar olmak üzere polise yönelik şikâyetleri araştıracak
bağımsız bir organın oluşturulması;
10. Bir yandan yayında bağımsızlık ilkesini gözetirken, diğer yandan medyada
dillendirilen Çingene karşıtlığıyla mücadele edilmesi ve bu bağlamda:
a. Romanlara karşı ayrımcılığı, nefreti veya şiddeti tahrik eden medya
organlarına mevcut yasaların fiilen uygulanması;
b. Olayların daha iyi anlaşılması açısından zorunlu olmadığı sürece,
medyanın, makale veya haberlerde adı geçen kişilerin etnik kökenleriyle
ilgili bilgi vermemeye özendirilmesi;
c. Medyanın, diğer hususların yanı sıra, Romanlara karşı önyargı içeren,
ayrımcılığı, nefreti veya şiddeti tahrik edecek mahiyette haber ve bilgi
vermesini engelleyecek kurallar getirmeye özendirilmesi;
d. Medyanın, Romanlara karşı ayrımcılığı ve hoşgörüsüzlüğü tetikleyecek
yayınlardan kaçınmaya özendirilmesi;
e. Medya mensuplarında ve kuruluşlarında Çingene karşıtlığının tehlikeleri
konusunda farkındalık yaratmaya yönelik tüm girişimlerin desteklenmesi;
f. Medyanın mesleki kuruluşlarının, Romanlar ve Çingene karşıtlığı ile ilgili
sorunlar konusunda medya mensuplarına özel eğitim vermeye
özendirilmesi;
g. Roman topluluklara mensup kişilerin haberci ve sunucu olarak görev
yapmalarını sağlayacak adımlar atarak Romanların medya sektörüne
katılımlarının özendirilmesi;
10
11. Kamuya açık alanlara erişim söz konusu olduğunda Çingene karşıtlığıyla mücadele
edilmesi ve bu bağlamda:
a. Ayrımcılık karşıtı yasal düzenlemelerin, kamuya açık yerlerin sahipleri
veya yöneticileri olup bu alanlara Romanların girişini engelleyen kişilere
uygulanmasının sağlanması;
b. Özel güvenlik firmalarının, çalıştırdıkları kişilerde bu konuda farkındalık
yaratmaları ve Romanlara karşı ayrımcı herhangi bir davranıştan
kaçınmalarını sağlayacak eğitimi vermeleri için gerekli önlemlerin
alınması;
12. Kamu hizmetlerine erişim söz konusu olduğunda Çingene karşıtlığıyla mücadele
edilmesi ve bu bağlamda:
a. Romanların, nüfusun geri kalan diğer kesimiyle aynı koşullarda sosyal
refah ödeneklerinden yararlanmalarının sağlanması ve gerektiğinde bu
alanda ayrımcılık karşıtı yasal düzenlemelerin uygulanması;
b. Belirli mahallelerde veya köylerde yoğunlaşmış Roman toplulukların
örneğin su, sanitasyon, elektrik, atıkların toplanması, ulaşım, yol ve
yolların bakımı gibi kamu hizmetlerinde dezavantajlı duruma
düşmemelerinin sağlanması;
c. Kamu görevlilerine ırkçılığın ve Romanlara karşı ayrımcılığın önlenmesi,
bunlarla ilgili yasal düzenlemeler konusunda eğitim verilmesi;
d. Kamu görevlileri tarafından mağdur duruma düşürüldükleri kanısında olan
Romanların bu konuda şikâyette bulunmaya özendirilmeleri;
e. Romanlara karşı ayrımcılık yapan kamu görevlilerinin kovuşturulması ve
cezalandırılması;
f. Romanların, nüfusun geri kalan kesimiyle aynı türde ve kalitede
hizmetlerden yararlanabilmelerinin sağlanması;
13. Bankacılık ve sigortacılık sektörleri başta olmak üzere mal ve hizmetlere erişimde
Çingene karşıtlığıyla mücadele edilmesi;
14. Sorunlarla daha etkili biçimde mücadele edilebilmesi ve izlenecek politikaların buna
göre uyarlanması açısından bu sorunları daha iyi tespit etmek üzere, başta eğitim,
istihdam, konut ve sağlık alanları olmak üzere Romanlar hakkında istatistik veriler
toplanması; veriler toplanırken özel yaşamın gizliliği, kendini gönüllülük temelinde
tanımlama ve bilgi temelinde onay gibi ilkelere saygı gösterilmesi;
11
15. Romanlara karşı dolaylı veya doğrudan ayrımcılığı, nefreti veya şiddeti açıkça tahrik
eden her tür söylemin kınanması;
16. İnternette Çingene karşıtı ifadeler için bir izleme sisteminin özendirilmesi;
Sözleşme’nin, bilgisayar sistemleri aracılığıyla işlenen ırkçı ve yabancı düşmanlığı
içeren fiilleri suç sayan siber suçla ilgili Ek Protokolünde yer alan ilkeler
doğrultusunda etkili bir kovuşturma sağlanması ve bu ilkelerin yaşama geçirilmesi;
17. Genel olarak, Çingene karşıtlığıyla ve Romanlara karşı ayrımcılıkla mücadelede;
a. Çeşitli Roman topluluklar için resmi olarak kullanılan adın, o topluluklar nasıl
bilinmek ve anılmak istiyorlarsa öyle olması;
b. Roman kültürünün korunması ve geliştirilmesi, nüfusun geri kalan kesiminin
Roman topluluklar konusunda daha iyi bilgilenmesinin sağlanması ve
kültürler arası diyalogun özendirilmesi;
c. Roman kadınların durumunun ve haklarının daha ileriye götürülmesi ve karşı
karşıya kalabilecekleri çoklu ayrımcılığa karşı mücadele edilmesi;
d. Tüm Roman çocukların doğumda nüfusa kaydedilmeleri;
e. Tüm Romanlara kimlik belgeleri sağlanması;
f. Yurttaşlıkla ilgili
içermemesi;
yasal
düzenlemelerin
Romanlara
karşı
ayrımcılık
g. Devletsiz kalmanın herhangi bir biçimine meydan vermemek üzere Romanlara
yurttaşlık tanınması;
h. Kişilerin hareket serbestîsi ile ilgili yasal düzenlemelerde ve bunların
uygulanmasında Romanlara karşı ayrımcılık yapılmaması;
i. Romanların seslerini duyurabilmeleri için yeterli politik temsil;
j. Romanların haklarını her durdum ve koşulda talep edebilmeleri için
kendilerine gerekli hukuksal yardımların sağlanması;
k. Çeşitliliğe saygıyı geliştiren ve Romanların entegrasyonunu kolaylaştıran
sporların özendirilmesi.
12