buz yeme alı*kanlıgı
advertisement
BUZ YEME ALIŞKANLIGI Hazırlayan Fatma Beşaltı Buz veya buzlu yiyecekleri dürtüsel olarak yemek “pagofaji” denen bir yemek bozukluğudur. Pagofajinin tıbbi tanımı, ‘bazen demir eksikliği anemisi ile ilişkili olabilen kompulsif ve tekrarlayan buz yenilmesi”dir. Bu tipik bir PİCA fenomeni (hiç bir besin değeri olmayan maddelerin sürekli yenmesi)‘dir • Bu durum psikolojik, biyokimyasal ve kültürel faktörler nedeniyle ortaya bilinmektedir. Buz yemek genellikle zararsızdır ancak altta yatan bazı ciddi problemlerin işareti olabilmektedir. Bu durum tüm dünyada yaygın demir eksikliği anemisinin bir belirtisi olarak, hamile kadınlar ve küçük çocuklarda görülmektedir.(1) PAGOFAJİNİN NEDENLERİ • Teyit edilmemekle birlikte, pagofajinin şiddetli demir eksikliği belirtisi olduğu düşünülmektedir. Hastaların demir eksikliği sebebiyle meydana gelen ağız iltihabı, glossit/ağrılı dil gibi belirtileri hafiflettiği için buz yemeyi sevdikleri düşünülmektedir. • Pagofaji yaşlı insanlarda ya da gebelik sırasında oldukça yaygın olan kalsiyum eksikliği, durumlarında da görülebilmektedir. • Çoğunlukla meyve ve sebzeden oluşan demir içeriği düşük bir diyet, kolaylıkla anemi ve pagofajiyi tetikleyebilir. • 6535_anemi-kan-Vücudun çeşitli yerlerinde meydana gelen kanamalar ve kadınlardaki adet kanamaları demir eksikliğinin en önemli sebepleridir ve bunun sonucunda pagofajiye yol açabilirler. Buz çiğnemeye duyulan istek dışında kansızlığın esas belirtisi sürekli yorgunluktur. • Gluten intoleransının da demir eksikliğine ve buz çiğneme belirtilerine neden olduğu bilinmektedir. • Bir kişi çocukluğundan gelen bir alışkanlık olarak, anemisi olup olmamasına bağlı olmaksızın bu özelliği yetişkinliğine taşıyabilmektedir(2) PİKA SENDROMU • Pika sendromu yabancı madde yeme alışkanlığı anlamına gelir. Bunun gelişme nedeni ise daha çok demir, bakır ve çinko eksikliğine bağlı olmaktadır. • Kişide demir eksikliği varsa buna bağlı olarak kansızlık gelişir. Daha çok çocuklarda görülür. Toprak, kağıt, buz, ip, kireç, kum, boya gibi maddelerin yenmesi ile ortaya çıkan bir durumdur.(3) Güncel bilgiler, pika hastalığının çok nedenli olduğunu düşündürmektedir. En yaygın kabul gören açıklama, pika hastalığının demir, çinko gibi mineral eksikliklerine bağlayan besinsel teori bugün yerini korusa da, ruhsal problemlerin de etken olduğu gösterilmiştir. • Pika hastalığında tüketilen maddelerden en yaygın olanları buz, kum, kil, toprak, plastik, bez, kireç, kâğıt, saç, kibrit ucudur. • Pika hastalığının görüldüğü çocuklarda oral aktivite fazlalaşır ve bununla birlikte tırnak yeme, parmak emme görülür. Yine çocuklarda katılma nöbeti, glossit, dilde papilla atrofisi, kaşık tırnak, tırnaklarda kolay kırılma, saç dökülmesi, ağız köşelerinde ragadlar, yutma güçlüğü, üfürüm şeklinde bulgular görülmektedir. Ağır duygusal yoksunluk yaşayan ya da terkedilmiş çocuklarda daha sık görülmektedir. • Anoreksia nervoza ve bulimia nervoza görülen kişilerin çocukluklarında sıkça pika hastalığı görülür. Sıkıntı, anksiyete ve depresyonun pika hastalığını alevlendirdiği bulunmuştur. • Pika hastalığının en sık görülen komplikasyonları; intestinal obstrüksiyon ve kurşun zehirlenmesidir. Tedavide nadiren acil cerrahi girişim; daha çok da aile terapisi ve davranışçı yöntemler kullanılır • Pika hastalığı genel olarak demir dışında çinko ve kalsiyum eksikliğine de sebep olur. Özellikle gebelikle beraber izlenen pikada hipokalemik metabolik alkaloz, rabdomiyoliz ve hipokalemik miyopati komplikasyonları bildirilmiştir. • Bir vakada, demanslı yaşlı bir hastada tekrarlayan kolesistite sebep olmuştur. Zihinsel engelli bireylerde yapılan çalışmalarda, bilişsel davranışçı tedaviyle beraber pekiştirici ve yanıt azaltma prosedürünün uygulanması neticesinde, pika hastalığının tedavisinde %80 oranında başarı sağlanmıştır. SONUÇ • Ne yazık ki demir eksikliği anemisi olan hastalar pikayı anemi ile ilişkili bulmadıkları için, şikayetlerini de dile getirmemektedirler. Bu yüzden anemi saptanmış, özellikle de gastrointestinal sistem şikayetlerinin eşlik ettiği olgularda, pika akla getirilmesi gereken bir hastalıktır.(4) KAYNAKÇA • 1-http://www.bilgiustam.com/pagofaji-nedir/ • 2-http://www.insanhali.com/pagofaji-nedir/ • 3-http://www.haberturk.com/saglik/haber/61699pika-sendromu-nedir • 4http://www.ankaramedicaljournal.com/article/vie w/1047000102/1047000078
