Mesleki Bulaşıcı Hastalık - Dr.uz

İSTANBULUZMAN
Amaç Öğrenme Hedefleri
Amaç & Öğrenme
Hedefleri
İSTANBULUZMAN
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
Konunun
Genel Amacı
Katılımcıların;
«Katılımcıların, mesleki
bulaşıcı hastalıkların
çalışma hayatındaki
önemi, çeşitleri, tanı ve
korunma yöntemleri
hakkında bilgi sahibi
olmalarını sağlamaktır.»
Öğrenme
Hedefleri
Konunun
Alt Başlıkları
Mesleki bulaşıcı
hastalıkları tanımlar
Mesleki bulaşıcı
hastalıklar
Mesleki bulaşıcı
hastalıklara yol
açabilecek etmenleri
sıralar
Mesleki bulaşıcı
hastalıklara yol
açabilecek etmenler
Korunma yöntemlerini
belirler
Erken tanı yöntemlerini
belirler
Korunma yöntemleri
Erken tanı yöntemleri
İlgili mevzuat
Örnek vaka çalışması
İSTANBULUZMAN
İnfeksiyon
Hastalıkları
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
Açıklamalar – 1
Bir enfeksiyon hastalığının «Mesleki Bulaşıcı Hastalık»
olabilmesi için;
1. Görülen işin gereği olarak,
2. İşyerinin özel koşulların etkisiyle oluşması,
3. Enfeksiyonun laboratuvar bulguları ile kanıtlanması
gereklidir.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
Açıklamalar – 2
 Ülkelerdeki ilk 10 morbidite ve mortalite listesinde
infeksiyon hastalıkları yer almaktadır,
 Bulaşıcı Mesleki Hastalıkları; günümüz dünyasında
önemli sağlık sorunları içinde yer almaktadır,
 Meslek hastalıkları ve iş kazaları, bir ülkede İSG
hizmetlerinin niteliğini değerlendirmede en önemli
iki kriterdir.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
Açıklamalar – 3
 Meslek hastalıkları listelerinde yer almayan ve fakat
görülen iş ve görev icabı olarak alındığı kesin olarak
tespit edilen diğer enfeksiyon hastalıkları da meslek
hastalığı sayılır,
 Bu husustaki teşhisin laboratuvar deneyleriyle teyit
edilmesi gereklidir,
 Hastalığın azami kuluçka süresi yükümlülük süresi
olarak kabul edilir.
İSTANBULUZMAN
İNFEKSİYON HASTALIKLARI
MEVZUAT
İşten ayrıldıktan en geç ne kadar sonra meydana
gelmesi halinde hastalığın, sigortalının mesleğinden
ileri geldiğine karar verileceği yönetmelikle
belirlenmiştir.
Meslek hastalığı teşhisi yükümlülük süresinden sonra
konsa bile bunun meslek hastalığı olarak kabul edileceği
yönetmelikle belirlenmiştir.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
Tanımlar / İnfektivite
«Etkenin sağlam kişiye ulaşabilme ve dokulara yerleşip
üreyebilme özelliğine denir.»
İSTANBULUZMAN
MESLEK HASTALIKLARINI SINIFLANDIRMAŞEKLİ
Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü
1
A GRUBU
Kimyasal Nedenlerle Olan Meslek Hastalıkları
2
B GRUBU
Mesleki Deri Hastalıkları
3
C GRUBU
Pnömokonyozlar ve Diğer Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları
4
D GRUBU
Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
5
E GRUBU
Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları
Kaç gruptur / Hangi gruptur / Hastalıktan grup
İSTANBULUZMAN
D Grubu
Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
İSTANBULUZMAN
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
D1GRUBUMBH [HELMİNTİASİS]
HASTALIKLAR
YÜKÜMLÜLÜK
Ankilostomiasis
3 Ay
Necatoriasis
3 Ay
Ezberlenmeli
HASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER
 Tünel ve yeraltı maden işleri,
 Pirinç tarlalarında, killi, nemli toprak
zeminde çalışmalar,
İSTANBULUZMAN
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
D2GRUBUMBH [TROPİK]
HASTALIKLAR
YÜKÜMLÜLÜK
Malarya
40 Gün
Amebiasis
30 Gün
Sarı Humma
10 Gün
Veba
10 Gün
Rekürrent Ateş
20 Gün
Dank
10 Gün
Leishmanioz
Frambosie
Lepra
7 Ay
8 Hafta
HASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER
 Bu gibi hastalıkların saptandığı ve tedavi
edildiği sağlık örgütlerinde-kurumlarında,
 Bu hastalıkların patojen ajanları ile çalışılan
laboratuvarlardaki sağlık görevleri ile
araştırmalarında çalışanlarda,
25 Yıl
Lekeli Humma
20 Gün
Riketsiöz
20 Gün
İSTANBULUZMAN
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
D3GRUBUMBH [HAYVANLARDAN İNSANA BULAŞAN]
HASTALIKLAR
YÜKÜMLÜLÜK
HASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER
Bruselloz
6 Ay
Tetanoz
30 Gün
Şarbon
30 Gün
Salmonella İnfeksiyonu
30 Gün
Weill Hastalığı
14 Gün
 Hayvan gütme, bakma ve terbiye etme,
 Veterinerlik hizmetleri,
 Hayvanlardan elde edilen materyalle veya
hayvan artıklarıyla yakın temas, bunların
işlenmesi, saklanması, taşınması (ahır,
mezbaha, hayvan taşımacılığı, veteriner
hastaneleri, kasap sakatatçı, sucukçu, et
ve balık konserveciliği, süt ve süt
mamullerinin işlenmesi, mutfak işleri,
hayvan derisi, kılı, yelesi, yünü, kemik
vb’nin işlendiği, toplandığı, yok edildiği
yerlerdeki çalışmalar),
 Laboratuvarlarda bu hastalıkların
etkenleriyle veya hastalanmış
hayvanlardan alınmış biyolojik materyalle
yapılan çalışmalar,
Kuduz
2 Yıl
Ornithozlar, Psittakoz
30 Gün
Renkküren Ateş
12 Gün
Şap Hastalığı
10 Gün
Çiçek
12 Gün
Q Humması
30 Gün
Leke Humması
20 Gün
Ekinokok Humması
1 Yıl
Ruam
1 Ay
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR
D4GRUBUMBH [MESLEK GEREĞİ ENFEKSİYON
HASTALIKLARINA ÖZELLİKLE MARUZ KİŞİLERDEKİ]
HASTALIKLAR
YÜKÜMLÜLÜK
Viral Hepatit
6 Ay
Tüberküloz
1 Yıl
HASTALIK TEHLİKESİ OLAN BAŞLICA İŞLER
 Hastane, dispanser, poliklinik araştırma
laboratuvarı vb. sağlık kurumlarında
çalışmalar.
İSTANBULUZMAN
MESLEKİ BULAŞICI HASTALIKLAR / TR EN SIK
Hastalık
Şarbon
Su-Besin
Hava
Vektör
Temas
X
X
?
X
Enfekte et ve deriye dokunma
X
Hasta hayvan tarafından ısırılma
Kuduz
Türkiye’de En Sık
Bruselloz
X
Toksoplazmozis
X
X
Psittakozis
X
X
X
Listeriozis
X
X
X
X
X
Direkt tenas ile deri ve mukozadan
X
X
Su kemiricileri, kene yoluyla
X
X
Kemiricilerden kene yoluyla
X
Kontamine sularda yüzme, çıplak ayak
X
Fareden pire aracılığıyla
X
Doğrudan temas
Ruam
Tularemi
X
Plasenta
X
Dönek Humma
Leptospirozis
X
?
Veba
X
Dermatofitler
X
?
Kaynamamış süt, taze beyaz peynir
X
Kedi dışkısı, plasenter
Ev kuşlarından solunum yoluyla
X
Süt ve besin maddeleri
Salmonella
X
Kontamine et-yumurtayı pişirmeden y.
Hidatiidoz
X
Et yiyen köpeğin enfekte dışkısı
Tetanoz
X
Kirli gereçlerle yaralanma
SALMONELLOZİS
Etken
S. Typhimurium, S. Newport ve S. Enteritidis gibi Salmonella türü
bakterilerdir
Rezervuar
Domuz, küçükbaş, kümes ve ev hayvanları, yumurtalar yumurta
tozu, pişmiş kontamine et parçaları, salatalar, enfekte etler, bayat
yemek artıkları, süt, süt ürünleri
Bulaşma
Rezervuar ortamlarında çoğalabilen ve bunlar tarafından insana
bulaşabilen bir hastalıktır
Klinik
Karında kramplar, ishal, titreme, ateş, kusma ve bulantıdır. İshal
çoğu kez uzun sürer
Kuluçka Süresi 6 saatten 72 saate kadar uzayabilir (ortalama 18 saat)
Korunma
Konserve gıdaları korumak, gıdaları özenle pişirmek, evlerdeki
kemiricileri ve hayvanları yok etmek. Portörleri aramak.
Kümeslerin sağlıklı olmasını temin etmektir. Aşısı yoktur.
ŞARBON
Etken
Rezervuar
Bulaşma
Klinik
Bacillus anthracis
Şarbon, enfekte hayvanlarla ya da kontamine hayvan ürünleri ile
temas sonucu insanlara bulaşan zoonotik bir enfeksiyon
hastalığıdır. İnsandan insana da bulaşma vardır.
Temas (deri şarbonu), sindirim yolu (bağırsak şarbonu), solunum
yolu (akciğer şarbonu). Riskli meslekler kasaplar, veterinerler ve
mezbaha çalışanları, hayvanlara uğraşanlar.
Bağırsak Şarbonu: Bulantı, kusma, iştahsızlık, ateş… Akciğer
Şarbonu: Yüksek ateş-titreme, solunum güçlüğü, ölüm
Kuluçka Süresi Değişik
Korunma
Temasın önlenmesi, infekte gıdaların tüketilmemesi, solumanın
önlenmesi, hayvanların aşılanması
AMİPLİ DİZANTERİ
Etken
Rezervuar
Bulaşma
Klinik
Entamoaba histolytica
Portörlerin ve enfekte kişilerin gaitaları, belki fareler
Su, gıdalar, enfekte çiğ yenen sebze ve meyveler, sinekler, hamam
böcekleri
Gizli ve belirtisiz başlangıç, ishal ya da kabız ya da hiçbiri,
iştahsızlık, karında dolgunluk, kanlı ve balgamlı gaita
Kuluçka Süresi 5 günden birkaç aya değişebilir, ortalama 3-4 hafta
Korunma
Su, gıdalar, kirlenmiş sular için tifoda bahsedilen önlemlerin
alınması, Sütün pastörizasyonu, sineklerin yok edilmesi, portörlerin
izlenmesi, suyun kaynatılması/uyugun arıtımı,
TÜBERKÜLOZ
Etken
Mycobacterium Tuberculosis (insan ve sığır tipi)
Rezervuar
İnsan, seyrek olarak hayvan solunum yolları
Bulaşma
Temas, aynı şekilde tabak-çatal, gıda ve süt
Klinik
Öksürük, ateş, yorgunluk ve plörezi
Kuluçka Süresi Değişik
Korunma
Sütün pastörizasyonu, tüberkülozlu sığırların ortadan kaldırılması,
kontamine kişilerin röntgen muayenesi ve izlenmesi, PPD taraması
ile BCG
Enfeksiyon
Zinciri
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
YENİ
KONAKÇI
BULAŞMA YOLU
(Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler)
ETKEN-KAYNAK
(Patojenite - Virülans)
KONAK
(Duyarlılık)
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYON KAYNAĞI
İnfeksiyon kaynağının yaşadığı ve çoğaldığı ortamdır. Bu
etkenler insan, hayvan, artropot, bitki ve benzeri
ortamlarda yaşarlar.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYONUN BULAŞMASI
İnfeksiyon etkeninin ya çevre yoluyla ya da insandan
insana yayılmasıdır. Bulaşmada temel mekanizmalar;





Doğrudan temas,
Plasental yol,
Fekal yol,
Vektörler,
Hava yolu,
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYON HASTALIKLARI
Mesleksel infeksiyon hastalıkları, işle ilgili olarak
karşılaşılan mikrobial etkenlerin oluşturduğu
hastalıklardır.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYONUN İNSANDAN İNSANA BULAŞMASI
1. Doğrudan Bulaşma (Tokalaşma, dokunma, sarılma,
öpüşme vb),
2. Dolaylı Bulaşma (Hapşırma, öksürme, sümkürme gibi
damlacık yoluyla ya da hastanın giysilerini, mendilini,
tabağını, çatalını, bıçak ve kaşığını kullanma),
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYONUN MADDELERLE BULAŞMASI
1.Su yoluyla bulaşma,
2.Gıdalar yoluyla bulaşma,
3.Hava yoluyla bulaşma,
4.Toprak yoluyla bulaşma,
5.Kan, serum, idrar, dışkı yoluyla bulaşma,
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
İNFEKSİYONUN VEKTÖRLE BULAŞMASI
Vektörle bulaşma «mekanik veya biyolojik» olabilir.
Mekanik Vektör
Biyolojik Vektör
İSTANBULUZMAN
Vaka Çalışması
İSTANBULUZMAN
ENFEKSİYON ZİNCİRİ
YENİ
KONAKÇI
BULAŞMA YOLU
(Temas, Ortak Kullanılan Maddeler, Hava ve Vektörler)
ETKEN-KAYNAK
(Patojenite - Virülans)
KONAK
(Duyarlılık)
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
ZİNCİRİ KIRMAK
İnfeksiyon hastalıklarından en önemli konu «infeksiyon
zincirinin» kırılmasıdır.
Bütün strateji, bulaşıcı hastalık çıkmadan önce ve/veya
çıktıktan sonra bu zincir halkalarının bir yada birkaç
yerinden kırılmasıdır.
İnfeksiyon hastalığı ile savaşın mantığı bu zincirin en
zayıf halkasının kırılmasıdır.
İSTANBULUZMAN
SITMANIN ENFEKSİYON ZİNCİRİ
BULAŞMA YOL
(Vektör)
KAYNAK (Hasta Kişi)
ETKEN (Plazmodium)
KONAK (Sağlam Kişi)
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; KAYNAK İSE
1. Tüm sıtmalı insanların uygun yöntemlerle tedavi edilmesi,
hasta tarama-bulma çalışmaları, izolasyon ve erken tanı
2. Hasta hayvanların aranması ve tedavi gereken durumlarda
itlafı,
3. Kaynağın bulunması, yeni bulaşların önlenmesi, kaynağa ve
bulaşma yollarına yönelik önlemlerin alınması,
4. Sağlık Eğitimi ile erken tanı ve tedaviye katkı sağlanması,
5. Hastalık bildirim sistemi ile, hastaların erken ve doğru
tanının konmasını ve hastalığın yayılmasını önlemek,
Bu durumda anofelin ortamda olması sıtma
açısından risk taşımaz. Bir başka ifadeyle
sivrisinekler sıtmanın biyolojik vektörü
olmaktan çıkarlar.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE
Vektöre Yönelik;
1. Öncelikle vektörlerin, üreme ve yaşama alanlarının
saptanması gerekir,
2. Vektörlerin yaşama ve üreme alanlarına yönelik çevre
sağlığı (barınma, atık, ve gıda hijyeni) önlemleri,
3. Fizikobiyolojik (kapan, tuzak, UV elektrikli lamba,
larva yiyen bakteriler, kedi beslemek vb.) önlemler,
4. Toksik kimyasal maddeler (pestisitler) ile vektör
mücadelesi,
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE
Kaynaktan Çıkış Yoluna Yönelik;
1. Hasta insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı
önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı
kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak,
2. Hayvan barınaklarının ilaçlanması, vektörleri
uzaklaştırıcı kimyasalların kullanılması
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; BULAŞMA YOLLARI İSE
Konakçıya Giriş Yoluna Yönelik;
1. Sağlam insanların vektörlerle temasını ve ısırılmayı
önlemek amacıyla; Uzun kollu giysiler, kaçırıcı
kimyasallar, cibinlik ve sinek telleri kullanmak,
2. Sağlık eğitimi ile kişisel önlemleri önemsetmek,
Bu durumunda «sıtmalı insanların varlığı» infeksiyon
açısından önemsiz olur.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; KONAKÇI
1.
2.
3.
4.
Sağlamların ilaçla korunması ve/veya aşılanmaları,
Yeterli ve dengeli beslenme,
Sağlık eğitimi ve kişisel hijyen önlemlerinin alınması,
Toplumun sosyoekonomik ve sosyokültürel düzeyinin
yükseltilmesi (en önemli),
Konakçının ilaçlanması, yeterli ve dengeli beslenmesi,
sağlık eğitimi, sosyoekonomik düzeyin artırılması gibi
çalışmalarla konakçının direncini artırmak.
İSTANBULUZMAN
BULAŞICI MESLEK HASTALIKLARI
HEDEF; ETKEN
«Etkenin antijen yapısının ve immünolojik özelliklerinin
laboratuvar ortamında incelenmesi»
İSTANBULUZMAN
Teşekkür Ederim
İSTANBULUZMAN