KAS-İSKELET SİSTEMİNE ETKİLİ İLAÇLAR

KAS-İSKELET
SİSTEMİNE ETKİLİ
İLAÇLAR
Dr. Remzi Erdem
B.Ü.T.F. Tıbbi Farmakoloji Ab. D.
HSH 301
30 Eylül 2014
P
L
A
N
1. Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
2. Santral Etkili Kas Gevşetici İlaçlar
3. Non-Steroidal Antiinflamatuvar İlaçlar
4. Romatoid Artrit Tedavisinde Kullanılan Özel
Antiinflamatuvar İlaçlar
5. Gut Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Nöromüsküler Bloke
Edici İlaçlar
akson
mitokondri salıverme
noktası
Sinir
terminali
ACh
ACh R
ACh E
Kas son-plak
MEPP büyüklüğü //
salıverilen ACh miktarı!
MEPP büyük  AP yayılır
MEPP küçük  uyarı söner
Motor sinir ucuna uyarının
gelmesi  Ca2+ influksu 
ACh salıverilmesi  ACh’in
sinaptik aralıkta difüzyonu
 ACh’in nACh R’nin olduğu
Motor Son Plağa ulaşması
*nACh R: 5’li peptid yapıda
(2α, β, γ, δ)
2 ACh’in  2α altbirime
bağlanması  Kanalın
açılması Na+, K+ geçişleri
 Son Plak membranının
aşamalı depolarizasyonu=
Motor End-Plate Potansiyeli
(MEPP)
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
Kompetitif (depolarizasyonsuz, Faz II) blok
yapan ilaçlar
– D-tübokürarin, dimetiltübokürarin
– Panküronyum bromür vb.
(veküronyum bromür, mivaküryum bromür,
pipeküronyum bromür, roküronyum bromür)
– Atraküryum bezilat ve alküronyum
Non-kompetitif (depolarizasyonlu, Faz I) blok
yapan ilaçlar
– Süksinilkolin
– Botulinum toksini
Kompetitif (depolarizasyonsuz, Faz II)
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar

Motor sinir ucundan salıverilen ACh’ in kompetitif
antagonistidirler.

Etkileri antikolinesteraz ilaçlarla ortadan kalkar.

Çeşitli kasların bu ilaca duyarlılıkları farklı:
– Ekstraoküler, yüz ve orofarenks kasları 
en duyarlı, ilk bloke olan
– Diyafragma ve interkostal kaslar 
en az duyarlı, son bloke olan
Kompetitif (depolarizasyonsuz, Faz II)
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
D- TÜBOKÜRARİN


Kürar’dan elde edilir, ilk kullanılan nmb (1940)
Sempatik gangliyon blokajı ve histamin
serbestleşmesi  hipotansiyon ve bronkospazm
PANKÜRONYUM BROMÜR vb

Etki gücü yüksek, intübasyon için kullanılabilir

Kardiyak AChM2 R bloke ederek  taşikardi

Veküronyum, mivaküryum, pipeküronyum,
roküronyum
 daha çabuk ve daha kısa etkili türevler
Kapalı (normal)
Non-depolarizan
blokör
Kapalı (bloke)
Tubokürarin ACh ile yarışır.
nACh R‘lerine etki gösterir.
Yüksek dozda kanalın içine de
girer. Daha güçlü motor blok yapar.
Açık (normal)
Agonist
Depolarizan
blokör
Açık (bloke)
Süksinil-Ch ACh’e benzer. Etkisi daha uzun.
Kanalın içine de girer. Sinapsta metabolize
olamaz, etki devam… Repolarizasyongevşeme Ø  Flask paralizi (Faz I)
Kompetitif (depolarizasyonsuz, Faz II)
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
ATRAKÜRYUM BEZİLAT ve ALKÜRONYUM
• Yapıca D-tübokürarin’e benzer.
• İstenmeyen etkileri daha az
• Etki süresi daha kısa
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
Depolarizasyonlu (Faz I) blok yapan ilaçlar

Kas son plağındaki kolinerjik reseptörleri
başlangıçta aktive ederler  uzun süren
depolarizasyon yaparlar 

Bu sırada son plakta desensitizasyon gelişir 
motor sinir ucundan salıverilen ACh’e cevap Ø

Bunların yaptığı blok antikolinesteraz ilaçlar
tarafından azaltılmaz, tam tersine artırılır
(kavşakta ACh birikir).
Depolarizasyonlu (Faz I)
Nöromüsküler Bloke Edici İlaçlar
SÜKSİNİLKOLİN KLORÜR

Plazmada psödo-kolinesteraz tarafından yıkılır

Halen en çabuk etki yapan felç edici (1’)...

Kasları felç etme sırası kompetitif nmb’den farklı:
–

Solunum kasları erken bloke olur...
Y.E. çok: kh ,, KB ,, havayolu sekr. , rijidite
BOTULİNUM TOKSİNİ

(5’)
Motor sinir uçlarından ACh salıverilmesini uzun
süre bloke eder
Santral Etkili Kas
Gevşetici İlaçlar
Santral Etkili Kas Gevşetici İlaçlar



Ç. kasları SSS üzerindeki etkileriyle gevşetirler.
Kas-iskelet kaynaklı çizgili kas spazmı 
periferden gelen duyusal uyarı kalıbının
bozulmasına bağlı
Çizgili kas spastisitesi  omurilik motonöronları
üzerindeki supraspinal eksitatör /inhibitör tonus
dengesinin bozulmasına bağlı
1. Propandiol türevleri:
karizoprodol, metakarbamol, meprobamat
Kas-iskelet kaynaklı kas spazmına ve kas ağrısına
karşı aspirin ile birlikte kullanılabilirler.
Y.E.: uyuşukluk, sedasyon
2. Benzoksazol türevleri: kloroksazon
Santral Etkili Kas Gevşetici İlaçlar
3. Benzodiazepinler:
esas olarak hipnosedatif ve anksiyolitik...
Diazepam, klordiazepoksid (uzun etkililer)
tetanusta, statusta, çizgili kas spastisitesinde...
uyuşukluk, sedasyon, alkolün etkisini , bağımlılık !
4. Çeşitli ilaçlar:
tizanidin  öz. kas spastisitelerinde etkili
 adrenerjik bloke edici ve sedasyon yapıcı etki
siklobenzaprin  kas-iskelet kaynaklı çz. kas spz.
sedasyon, atropin benzeri yan tesirler, aritmi
mefenaksolon ve fenprobamat  kas-iskelet
kaynaklı çz. kas spazmları, orfenadrin,
klormezanon, feniramidol
Santral Etkili Kas Gevşetici İlaçlar
5. Baklofen:
GABA (yaygın SSS inh.) reseptörlerini aktive eder.
Omurilik lezyonlarına bağlı spastisitede kullanılır...
Hıçkırık ve mesane sfinkter spazmını düzeltebilir.
Uyuşukluk, sedasyon, konfüzyon, ht, alkolün etkisi 
6. Dantrolen sodyum:
Çizgili kasları, kas düzeyinde etkiyle gevşetir !
Tüm çizgili kaslarda güçsüzlük, diyare, bulantı,
hepatotoksisite
İlaçlara bağlı malign hiperterminin güçlü antidotu...
Non-Steroidal
Antiinflamatuvar
İlaçlar
uyarı
Hücre zarının harabiyeti
Fosfolipaz
inhibitörleri
kortikosteroidler
fosfolipidler
Lipoksijenaz
inhibitörleri
Araşidonik asit
FOSFOLİPAZ
NSAİİ’lar
LİPOKSİJENAZ
Reseptör lökotrienler
antagonistleri
kolşisin
SİKLOOKSİJENAZ
LTB4 LTC4D4E4
Fagosit çekimi/
aktivasyonu
İnflamasyon
Damar perm. ,
bronkokon, salgı 
PG’ ler
Bronkospazm, konjesyon,
mukus tıkaç
Tx
PGI2
Lökosit modülasyonu
İnflamasyon
Non-Steroidal Antiinflamatuvar İlaçlar

Periferik etkiyle iltihap ve ona bağlı ağrıyı
giderirler

1º etkileri  antiinflamatuvar etki (<< GC)

2º etki  analjezi (< morfin vb opioidler)

3º etki  antipiretik etki de yaparlar
NSAİİ
1.
SALİSİLATLAR
Aspirin  en fazla kullanılan NSAİİ
GİS’ten iyi abs.  KC’de salisilat ve asetik asite
COX-1 inhibisyonu: salisilat < aspirin
COX-2 inhibisyonu: salisilat = aspirin
Analjezik olarak dozu: 0,5-1 g
Küçük dozda: antitrombositik
Romatoid artritte: 3,5-5 g
Romatizmal ateşte: 5-8 g
NSAİİ
Aspirin vd. NSAİİ’lerin başlıca yan tesirleri
1. Mide mukozasında irritasyon, erozyon, ülser,
kanama (COX-1 inh.- asetaminofen hariç)
2. Kanama zamanında  (antitrombositik etkiyle, 
dozda KC’de protrombin, fibrinojen, vb sentezini bozar)
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Alerjik reaksiyon (öz. Aspirin  astma)
Respiratuvar alkaloz
Salisizm (başağrısı, başdönmesi, işitme boz.)
Salisilatlar probenesid ve sülfinpirazonun
ürikozürik etkisini antagonize ederler.
Böbrekte PG/PGI2 sentez inh. su-tuz retans.
Aspirin  Reye sendromu
NSAİİ
2. PARA-AMİNOFENOL Türevleri
Asetaminofen (parasetamol)
Analjezik
Antipiretik
Antiinflamatuvar değil !
> 10 g tek doz  akut KC nekrozu (antidot NAS)
3-4 x 0,5-1 g/gün p.o. kullanılır, etkisi 3-4 saat
NSAİİ
3. PİRAZOLON Türevleri
dipiron sodyum (metamizol)  p.o., p.e.
Kemik iliği depresyonu riski, hipotansiyon
fenilbutazon ve oksifenbutazon güçlü antiinflam.
4. PROFENLER (fenilpropionik asit) Türevleri
ibuprofen  güçlü analjezik, antiinflam., güvenilir
naproksen  güçlü analjezik, antiinfl., uzun etki
p.o., lokal uygulama (jel)
tiaprofenik asid, ketoprofen, fenoprofen,
flurbiprofen
5. FENİLASETİK ASİT Türevleri
NSAİİ
diklofenak sodyum  güçlü analjezik, antiinflam.
(p.o., i.m., rektal suppozituvar, lokal jel)
nabumeton  bir ön-ilaç, KC’de etkin metabolitine
dönüşür, uzun etkili, p.o.
6. İNDOL Asetik Asit Türevleri
indometasin  güçlü analjezik, antiinflamatuvar,
antipiretik (p.o., rektal)
Diğer NSAİİ’lardan farkı: SSS’ni stimüle eder !
(başağrısı, psikiyatrik belirtiler, konvülsiyon,
böbrek fonksiyon bozukluğu)
tolmetin, ketorolak, trometamin, sulindak (ön-ilaç)
NSAİİ
7. FENAMİK ASİT Türevleri
mefenamik asit  güçlü antiinflamatuvar etki, p.o.
flufenamik asit  p.o.
sodyum meklofenamat  p.o.
etofenamik asit  lokal uygulama (jel)
8. OKSİKAMLAR ve diğer ilaçlar
yavaş elimine edilen, uzun etkili, güçlü analjezik ve
antiinflamatuvar ilaçlar
piroksikam ve tenoksikam  p.o.
prokuazon ve azopropazon  antiinflamatuvar
NSAID’lar
NEFROTOKSİK ETKİ
• sıvı retansiyonu
• hiperkalemi
• renal fonksiyonların bozulması (geri dönüşlü)
• interstisiyel nefrit
• analjezik nefropatisi (papiler nekroz)
• KBY
En sık: PG’lere bağlı geri dönüşlü böbrek yetmezliği
* idrar çıkışı , kilo , [BUN] ve [kreatinin] hızlı , [K+] 
* ilaç kesildikten 24-72 saat sonra klinik düzelir…
Analjezik nefropatisi : önemli bir BY nedeni...
Romatoid Artrit
Tedavisinde Kullanılan
Özel Antiinflamatuvar
İlaçlar
Romatoid artritte kullanılan özel antiinflamatuvar ilaçlar

Çabuk antiinflamatuvar etki 
aspirin vb NSAİİ ve GK’ler (özel durumlarda )

Geç başlayan antiinflamatuvar etki & hücresel
immün yanıtın supresyonu 
“hastalığı modifiye eden anti-artritik ilaçlar” 
antiinflamatuvar etki +, direkt analjezik etki Ø
Klorokin ve hidroksiklorokin (p.o.)
düzelme 3-6 aylık uygulamadan sonra belirgin
Y.E.: nöropsikiyatrik boz., retinopati, diğer oküler
toksik etkiler (kornea boz. vs)
Romatoid artritte kullanılan özel antiinflamatuvar ilaçlar
Altın bileşikleri 
orotioglukoz, Na+ orotiomalat (i.m.) oranofin (p.o.) /
birkaç ay
Y.E.: dermatit ve mukoza iltihabı (en sık),
anaflaktoid kriz, nefrotoksisite, hepatotoksisite,
Kİ depresyonu
Penisilamin  (p.o.)
Y.E.: cilt lezyonları, tat bozukluğu, nefrotik sendrom,
Kİ depresyonu, myastenia gravis vb otoimmün
sendromlar
Sülfasalazin  bir sülfonamid türevi
Gut Tedavisinde
Kullanılan İlaçlar
Gut Tedavisinde kullanılan ilaçlar



Gut nöbeti sırasındaki akut ağrıyı geçirmek için
güçlü antiinflamatuvar analjezikler 
NSAİİ: indometasin, naproksen, diklofenak,
piroksikam, fenilbutazon vb.
Kolşisin  sadece gutta antiinflamatuvar
Lökositlerin mikrotübüllerini bozarak lezyonlu bölgede
ürat fagositozunu, dokunun asitleşmesini, ürat
çökmesini ve yeni lökosit migrasyonunu bozar.
akut nöbet ted.: p.o.  /2 saat 
profilaktik olarak düşük dozda verilebilir
FMF krizlerini de önleyebilir
Gut Tedavisinde kullanılan ilaçlar
Allopurinol  ksantin oksidaz’ı inhibe ederek
ksantin ve ürik asit oluşumunu önler.
Nöbet profilaksisi için kronik kullanılır (p.o.).
Probenesid  ürik asidin böbrekten atılmasını 
Nöbet profilaksisi için kronik kullanılır (p.o.).
Bol su alınmalı, idrar bazikleştirilmeli.
Benzbromaron  probenesid benzeri ürikozürik