6. ÜNİTE DİNLER VE EVRENSEL ÖĞÜTLERİ dindersi.tk 2017 DİN NEDİR? DİN NİÇİN EVRENSEL BİR GERÇEKLİKTİR? Din : Yol, inanç sistemi, ödül, itaat, boyun eğme, kanun gibi anlamlara gelir. Genel olarak : kutsal kabul edilen bir varlığa boyun eğmek anlamındadır. İslam’a Göre: Akıl sahibi insanları kendi hür iradeleri ile iyiye doğruya yöneltmek için Allah tarafından peygamberleri aracılığı ile gönderilen ilahi kuralların tamamına denir. DİN NİÇİN EVRENSEL BİR GERÇEKLİKTİR? İnsan ruh ve bedenden yaratılmış olan en şerefli varlıktır. Bedenle ruh ise etle kemik gibi birbirinden ayrı düşünülemeyen varlıklardır. Nasıl ki bedenin yeme içme dinlenme gibi ihtiyaçları varsa, ruhun da kendine has ihtiyaçları vardır. Bu da inanç ile giderilir. Bunları karşılayamayan insanlar ruhen huzursuz ve mutsuz olurlar. DİN NİÇİN EVRENSEL BİR GERÇEKLİKTİR? Din kavramı insanlık tarihi ile başlar. İslam’a göre ilk insan ve ilk peygamber Hz. Adem (as)’dır. İlk dinde Adem (as) ile başlamıştır. Bir tarihçi: “Dünyayı dolaşınız; dünya üzerinde duvarsız, edebiyatsız, kanunsuz, servetsiz, yolsuz, okulsuz, köyler ve kentler bulabilirsiniz, ama asla Mabetsiz ve Mabutsuz köyler ve kentler bulamazsınız.” diyor. DİN NİÇİN EVRENSEL BİR GERÇEKLİKTİR? Dünya üzerinde bulunan eski yerleşim alanlarında yapılan kazı ve incelemelerde pek çok tapınak ve dinî sembole rastlanmıştır. Bu da dinin oldukça eski bir kurum olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra binlerce yıldır insanların ellerinde bulunan ilahî kitaplar da dinin tarihinin insanlık tarihiyle başladığını göstermektedir. Din evrensel özellikler taşır. Evrensellik zaman ve mekâna bağlı olmaksızın insanların sahip olduğu ortak değerleri içerir. Bu anlamda dinlerde iyilik, doğruluk, hak ve adalet gibi asla vazgeçilemeyen ilkeler vardır. Bunlar bütün toplumlarda her zaman geçerlidir. Din, insanların huzur ve barış içerisinde yaşamaları için bu evrensel değerleri savunur. HİNDUİZM Kurucusu belli değildir, M.1500 lü yıllara uzanır. Gelenekler birikimidir Hindistanda yaygın olan bir dindir. Diğer adı Brahmanizm’dir. Çok tanrılı bir dindir. Brahma: Yaratıcı tanrı Şiva: Yok edici tanrı Vişnu: Koruyucu tanrı Kutsal metinleri Vedalardır. Reenkanasyon (Tenasüh) ruhun bir bedenden başka bir bedene geçişi inancı vardır. Karma ( Önceki hayatta yaptıklarının karşılığını başka bir bedende görmesi) inancı vardır. HİNDUİZM Kast sistemi adı verilen toplumsal sınıflar oluşturulmuştur. 1. Sınıf Brahmanlar adı verilen din adamları 2. Sınıf Hükümdar ailesi ve askerler 3. Sınıf Tüccarlar ve çiftçiler 4. Sınıf Sudralar (İşçiler ve hizmetçiler) Paryalar, bu sınıfların hiç birine girmeyen toplumun en aşağı tabakası. HİNDUİZM Ölenlerin cenazeleri yakılarak külleri Ganj nehrine atılır. Yoga Tanrıya ulaştıracak en önemli meditasyondur. Yoğa, insanın enerjisini bir amaca yöneltmesi, maddi ve manevi gücünü birleştirmesidir. Ganj nehrinde yıkanmak ibadet sayılır. Hinduizmde ineklerin önemli bir yeri vardır. Dokunulmaz ve kutsal kabul edilirler. Etlerinin yenilmesi de yasaktır. 1 milyar civarında mensubu vardır. BUDİZM BUDİZM Hinduizme tepki olarak doğmuştur. Kurucusu Sidharta Gotama (Buda) dır. Buda incir ağacının altında otururken aydınlanmıştır. Reenkarnasyon ve Karma inancı Budizm’de de vardır. Budizm’de en yüksek amaç Nirvana’ya ulaşmaktır. Nirvana, ruhun kurtuluşa ererek acıların sona ermesidir. Nirvana’ya ulaşan kimse bütün hırs, kin ve boş ümitlerden sıyrılarak kurtuluşa ermiştir. Budizmde canlıları öldürmek, hırsızlık etmek, cinsel arzular, yalan söylemek ve sarhoşluk verici içki içmek yasaktır. BUDİZM BUDİZM Budizmde inancın temelini, “Buda’ya sığınırım, Dhamma’ya sığınırım ve Sangha’ya sığınırım.” ifadesi oluşturur. Bu ifadeyi söylemeyen kişi Budist sayılmaz. Budizmde tanrının varlığı veya yokluğu ile ilgili bir ifade kullanılmaz. Ancak bazı Budistler Buda’yı tanrı konumunda görürler Budizmde belirli bir ibadet ve dua şekli yoktur. Budistler tapınakları Pagoda’ya giderek Buda’nın heykeline saygı gösterirler. Bunun yanında evlerinde bir köşede bulundurdukları Buda heykeline de saygıda bulunarak ibadet ederler. Ayrıca kutsal metinlerin okunması,meditasyon ve belli zamanlarda oruç tutmak da ibadet kabul edilir. BUDİZM Buda puta tapmaya karşı çıkmışsa da daha sonra Budistler onun heykellerini yaparak tapmışlardır. İbadetleri, Buda heykeline çiçek sunmak, Öd ağacı yakmak, Budanın doğduğu yeri ziyaret etmek, Sarı elbise giymek, Traş olmak, İki ayda bir oruç tutmak Budizm iyilik yapmayı, dünyayı terk etmeyi, doğru konuşmayı, doğru düşünmeyi, doğru çalışmayı, doğru yaşamayı öğütler. Sembolleri sekiz kollu tekerlektir. Hindistan, Çin, Japonya, Kamboçya, Myanmar, Singapur, Kore’de yaygındır. 500 milyon civarında Budist vardır. MÛSEVİLİK ( YAHÛDİLİK ) Peygamberleri Hz.Musa ve Hz. Harun (as)’ dır. Milli bir dindir. Kutsal kitapları Tevrat’tır. Tevrat beş bölümden oluşur. Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar; Tesniye) Musa (as) peygamber olduğu için Mûsevîlik, Yahudi milletine gönderildiği için Yahûdilik ismi verilir. MÛSEVİLİK ( YAHÛDİLİK ) Yahudilikte en önemli inanç Tanrı’nın var ve bir olduğu inancıdır. Yahudiler Tanrı’ya Yahova adı nı verirler. Yahova tektir ve her şeyin yaratıcısıdır. Onlara göre Tanrı Yahova, Yahudileri seçilmiş millet olarak yaratmıştır. Tanrı adı gereksiz yere ağza alınmaz. Onunla ilgili herhangi bir resim veya heykel yapılamaz. Yahudiler, Tanrı’nın kendilerini her türlü zorluğa karşı daima koruyup yardım ettiğine inanırlar. Kudüs’te bulunan Ağlama Duvarı, Yahudiler için çok önemlidir. Bunun yanında Yahudiler dinî sembollere de büyük önem verirler. Bu sembollerin en başta gelenleri sinagoglarda bulunan yedi kollu şamdan (menora) ve iç içe geçmiş iki üçgendir. (Altıgen üçgenin Hz. Musa’nın mührü olduğuna inanırlar. MÛSEVİLİK ( YAHÛDİLİK ) Tevrat’a ve 10 emre inanırlar. Hz. İsa (as) ve Hz. Muhammed (sav)’i peygamber olarak kabul etmezler. Kendilerini milletlerin efendisi olarak kabul ederler. Cumartesi günü kutsaldır, çalışmazlar. İbadet yerlerine havra, sinagog denir. Din adamlarına haham denir. Başlarına kipa takarlar Dünya üzerinde 15 milyon Yahudi vardır. HRİSTİYANLIK Hz. İsa (as) annesi Hz. Meryem’den Allah’ın bir mucizesi olarak babasız olarak dünyaya geldi. İsrailoğullarına peygamber olarak gönderildi ve İncil verildi. Çarmıha gerilip öldürülmek istenmiş ancak ona benzeyen birini çarmıha germişlerdir. HRİSTİYANLIK “ Ve "Allah elçisi Meryem oğlu İsa'yı öldürdük" demeleri yüzünden (onları lânetledik). Halbuki onu ne öldürdüler, ne de astılar; fakat (öldürdükleri) onlara İsa gibi gösterildi. Onun hakkında ihtilâfa düşenler bundan dolayı tam bir kararsızlık içindedirler; bu hususta zanna uymak dışında hiçbir (sağlam) bilgileri yoktur ve kesin olarak onu öldürmediler. Bilâkis Allah onu (İsa'yı) kendi nezdine kaldırmıştır. Allah izzet ve hikmet sahibidir. “ Nisa Suresi 157-158 HRİSTİYANLIK M.S. İznikte toplanan konsilde yüzlerce İncil arasından 4 tanesi kabul edilmiştir. Bu da bize gösteriyor ki İncil Allahın gönderdiği şekli koruyamamıştır. Teslise (Üçleme) inanırlar. Baba, oğul, kutsal ruh. İsa (as)’ı Allah’ın oğlu olarak kabul ederler. HRİSTİYANLIK Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil’dir. İncil nüshaları: Matta, Markos, Luka Yuhanna Hristiyanlıkta inanç esaslarının temelini teslis inancı oluşturur. Teslis, “üçlü tanrı inancı” demektir. Teslisin unsurları Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’tur. Günah çıkarma, vaftiz etme ( Hıristiyanlığa giriş töreni ) aforoz etme ( dinden çıkarma ) vardır. İbadet yerlerine kilise, din adamlarına rahip ve papaz denir. HRİSTİYANLIK Hristiyanlar; meleklere, kadere ve öldükten sonra dirilmeye inanırlar. Hz. Muhammed’in (s.a.v.) dışındaki peygamberlerin peygamberliğini kabul ederler. Hristiyanların ibadetleri günlük, haftalık ve yıllık olmak üzere üçe ayrılır. Günlük ibadetler sabah akşam, haftalık ibadetler pazar günü, yıllık ibadetler de dinî bayramlarda yapılır. Hz. İsa’nın (a.s.) idam edildiğine inandıkları çarmıh (haç), hem Hristiyanlığın hem de kilisenin sembolüdür. Hristiyanlığa göre bütün insanlar günahkâr olarak doğarlar. Bu nedenle bütün doğan çocuklar, kutsal su ile yıkanarak günahlarından arındırılır. Buna vaftiz ayini denir. Hristiyanlıkta zamanla farklı anlayışlar meydana gelmiş bunun sonucunda da birçok mezhep ortaya çıkmıştır. Bunlardan en önemlileri Katoliklik, Ortodoksluk ve Protestanlık mezhepleridir. İSLAMİYET İslam dini Hz. Ademden beri gelen ve vahye dayalı ilahi dinlerin bir devamı ve son halkasıdır. İslam evrenseldir yani bütün insanlığa gönderilmiştir. İslam’da herkes eşittir. Üstünlük ancak takvâ iledir. İslam dininin temel inanç esası, Allah’ın (c.c.) varlığına ve birliğine inanmaktır. Bunun yanı sıra Allah’ın (c.c.) gönderdiği bütün ilahî kitaplara ve peygamberlere, ahiret gününe, meleklere, kadere inanmak da İslam’ın inanç esaslarındandır. Allah (c.c.) Kur’an-ı Kerim’de inanç esaslarını şu şekilde açıklamıştır: “Ey iman edenler! Allah’a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin. Kim Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse sapkınlığın en koyusuna düşmüş olur.”Nisa/136 İSLAMİYET İslam dininde, namaz kılmak, oruç tutmak, zekât vermek ve hacca gitmek temel ibadetlerdir. Günlük ibadet olarak namaz temiz olan her yerde, bireysel ve toplu olarak kılınabilir. Cuma günü kılınan cuma namazının ise cemaatle kılınması zorunludur. Müslümanların toplu hâlde ibadet ettikleri yerler, cami ve mescitlerdir. İslam’da Ramazan ve Kurban bayramları olmak üzere yılda iki bayram vardır. İSLAMİYET İslam’a göre Allah birdir, eşi ve benzeri yoktur, doğmamış ve doğurmamıştır, hiçbir şeye muhtaç değildir, onun dengi hiçbir varlık yoktur. İslam dini güzel ahlaka son derece önem verir. İslamiyet'in kutsal kitabı Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an-ı Kerim 610 yılının ramazan ayında, Kadir Gecesi’nde indirilmeye başlanmış ve yirmi üç yıl içerisinde tamamlanmıştır. Kur’an-ı Kerim indirildiği günden itibaren yazılmıştır. Kur’an-ı Kerim’in ana konusu, Allah’ın (c.c.) varlığına ve birliğine iman, yani tevhittir. Ayrıca Kur’an-ı Kerim’de ibadet, ahlak, adalet, toplum hayatını düzenleyen kurallar, ahiret hayatı ve geçmiş toplulukların yaşamı gibi birçok konuyla ilgili bilgiler de yer alır. İSLAMİYET “ De ki: O Allah birdir. Allah sameddir ( Hiçbir şeye muhtaç olmayan ve herşeyin kendisine muhtaç olduğu tek varlık ) Kendisi doğurmamıştır ve doğrulmamıştır. Hiçbir şey ona denk değildir.” İhlas Suresi 1-4 Dünya üzerinde 1.7 milyar Müslüman vardır. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri Doğruluk “Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve dürüst insanlarla beraber olun.” Tevbe suresi, 119. ayet. Tevrat’ta doğruluk ve dürüstlükle ilgili olarak şöyle denilir: “… Tartınız da ölçünüz de eksiksiz ve doğru olacak….” Kitab-ı Mukaddes, Tesniye, 25/13-16. Hristiyanlığın kutsal kitabı İncil’de doğruluk konusunda şunlar öğütlenir: “Ne mutlu doğruluğa acıkıp susayanlara! Onlar doyurulacaklar.” Kitab-ı Mukaddes, Matta, 5/6. Hint dinlerinde de gerçek dindarlıkla doğruluk arasında güçlü bir bağ kurulmuştur. Budizmde ıstırabın dindirilerek kurtuluşa erişilmesinin doğrulukla mümkün olacağı ifade edilmektedir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri Temizlik Hz. Peygamber (s.a.v.) ise “Temizlik imanın yarısıdır.” buyurmuştur. Ayrıca insanların gelip geçtiği yolların, gölgelenip dinlendiği yeşil alanların temiz tutulmasını öğütlemiştir Tevrat’ta bu husus şöyle zikredilmiştir: “…Kirli olup kendisini temizlemeyen adam, halkın arasından atılacaktır.” İncil’de şu ifadeler yer almaktadır: “Ne var ki ağızdan çıkan, yürekten kaynaklanır. İnsanı kirleten de budur. Çünkü kötü düşünceler... yalancı şahitlik ve iftira hep yürekten kaynaklanır. İnsanı kirleten de budur.” Hinduizmde temizliğe önem verilmiş ve ibadetlerde temiz olunması prensip hâline getirilmiş tir. Bu dinde insanlar sabah şafaktan önce kalkar, evde veya nehir kıyısında yapacağı sabah ibadetine hazırlanır; tanrının adını anar ve yıkanır. Budizm’ de de insanın maddi ve manevi temizliğe önem vermesi öğütlenir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri İyilik ve Yardımseverlik “İyilikle kötülük bir olmaz, sen (kötülüğü) en güzel bir şekilde önle. O zaman seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki candan bir dost olur.” FUSSİLET/34 İslam dininin temel ibadetlerinden biri olan zekât ve sadaka, tam anlamıyla bir iyilik ve yardımlaşmadır. Yahudilikte yardım etmek övülmüş ve bu husus Kitab-ı Mukaddes’te şöyle belirtilmiştir: “Yoksula verenin eksiği olmaz, yoksulu görmezden gelense bir sürü lanete uğrar.” Hristiyanlıkta da iyilik ve yardımlaşma teşvik edilmiştir. Bu husus İncil’de şöyle ifade edilmiştir: “İyi insan, içindeki iyilik hazinesinden iyilik, kötü insan ise içindeki kötülük hazinesinden kötülük çıkarır.” Hinduizm ve Budizm de yoksullara ve kimsesizlere iyilik yapmayı, toplumdaki yoksul ve kimsesizlere yardım etmeyi ve cömert olmayı öğütlemiştir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri 3. 4. Büyüklere Saygı, Küçüklere Sevgi Göstermek İslam dini büyüklere saygılı davranılmasını emretmekle beraber küçüklere de sevgi ve şefkat gösterilmesini istemiştir. Yahudilikte büyüklere saygıya önem verilmiştir. Tevrat’ta birçok yerde anne babaya saygı gösterilmesi istenmiştir. On Emir içerisinde geçen, “Anne babana saygı göster…” ifadesiyle bu hususa vurgu yapılmıştır. Hristiyanlıkta da bu konu oldukça önemli görülmüş ve İncil’de, “… Anne babana saygı göster…” şeklinde ifade edilmiştir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri Hayvanlara İyi Davranmak Hz. Peygamber de (s.a.v.) hayvanlara karşı şefkatli ve merhametli davranarak insanlara örnek olmuştur. Hinduizmde de bütün canlılara karşı iyi davranılması istenir. Bütün canlıların aynı öneme sahip oldukları kabul edilir. Bu yüzden bütün canlılara değer verilmesi gerektiği inancı Hinduizmin kutsal kitaplarında şöyle zikredilir: “Bu bilgeliğe erenler her şeye aynı gözle bakarlar. Sonsuz ruhu; bir rahipte, bir inekte, bir filde, bir köpekte görürler.” Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri Çevreyi Korumak “İnsanların elleriyle kazandıkları (günahları) yüzünden, karada ve denizde düzen bozuldu...”Rum/41 Peygamberimiz de bir hadisinde şöyle buyurmuştur: “Bir Müslüman bir ağaç diker de onda yetişenlerden bir insan veya bir hayvan yerse muhakkak o yenilen şey sahibi için sadakadır.” Yahudilikte çevre ile ilgili konular dünyanın yaratılışıyla ilgili olarak ele alınmıştır. Bu konuyla ilgili olarak Allah’ın (c.c.) evreni ve içindekileri yarattığından ve bu durumdan hoşnut olduğundan söz edilmektedir. Hint dinlerinde bitkilerin de bir canı ve ruhu olduğu kabul edilir. Bu sebeple bitki tohumlarına ve filizlerine zarar verme, istenmeyen davranışlardandır Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri 3.7. Zararlı Alışkanlıklardan Kaçınmak İslam dini açık ve kesin olarak zararlı alışkanlıklardan uzak durmayı ve kaçınmayı emreder.Böylece, sorunlar ortaya çıkmadan önlem alır. Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulur: “Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar (putlar) ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Bunlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz.”Maide/90-91 Yahudilikte de içki konusunda insanlar uyarılmış ve onun verebileceği zararlardan uzak durmaları istenmiştir. Hristiyanlıkta şarap, dinî ayinlerin bir nesnesi olmasına karşın alkolü çok almak hoş karşılanmaz. Bazı Hristiyan mezheplerine göre ise alkol almak tamamen yasaklanmıştır. İncil’de bu durum şu şekilde geçmektedir: “ Şarapla sarhoş olmayın, onda edepsizlik vardır.” Budizmde de alkollü içkiler yasaklanmıştır. Uyuşturucudan, sarhoş edici maddelerden ve kumar oynamaktan uzak durmak, Budizmin ahlaki ilkelerindendir. Aynı şekilde Hinduizmin kutsal kitaplarında da içki ve kumar, kötü ve zararlı olarak belirtilmiştir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri 3.8. Başkalarına Zarar Vermemek İslam dini açık ve kesin olarak zararlı alışkanlıklardan uzak durmayı ve kaçınmayı emreder.Böylece, sorunlar ortaya çıkmadan önlem alır. Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulur: “Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar (putlar) ve fal okları şeytan işi birer pisliktir. Bunlardan kaçının ki kurtuluşa eresiniz.”Maide/90-91 Yahudilikte de içki konusunda insanlar uyarılmış ve onun verebileceği zararlardan uzak durmaları istenmiştir. Hristiyanlıkta şarap, dinî ayinlerin bir nesnesi olmasına karşın alkolü çok almak hoş karşılanmaz. Bazı Hristiyan mezheplerine göre ise alkol almak tamamen yasaklanmıştır. İncil’de bu durum şu şekilde geçmektedir: “ Şarapla sarhoş olmayın, onda edepsizlik vardır.” Budizmde de alkollü içkiler yasaklanmıştır. Uyuşturucudan, sarhoş edici maddelerden ve kumar oynamaktan uzak durmak, Budizmin ahlaki ilkelerindendir. Aynı şekilde Hinduizmin kutsal kitaplarında da içki ve kumar, kötü ve zararlı olarak belirtilmiştir. Dinlerin ve İslam’ın Evrensel Öğütleri 3.8. Başkalarına Zarar Vermemek İslam inancına göre her insan hür ve yaşama hakkına sahip olarak doğar. Bu yüzden İslam dininde bir kişinin öldürülmesi yasaklanmış ve büyük günahlardan sayılmıştır. Yahudilikte bir insanı öldürmek On Emir’deki “Öldürmeyeceksin.” emriyle kesin bir dille yasaklanmıştır. Hristiyanlıkta da insan canına kıymak büyük günahlardan kabul edilmiştir. İncil’de bu konuya şöyle yer verilmektedir: “ … ‘Öldürmeyeceksin!’ ve kim öldürürse hükme müstehak olacaktır.” Budizmde bir kişiyi öldürmek ağır bir suç olarak kabul edilmiş, hiçbir canlıya zarar vermemek temel ilke olarak kabul edilmiştir. Budizmin kutsal metinlerinde şu ifadeler yer alır: “Bütün insanlar cezalandırılırken titrerler, bütün insanlar ölümden korkarlar; sen de onlara benzediğini hatırla ve ne öldür ne de öldürmeye sebep ol.” Başkalarının İnançlarına Hoşgörülü Olmak “ Dinde zorlama yoktur. Artık doğrulukla eğrilik birbirinden ayrılmıştır. O halde kim tâğutu reddedip Allah'a inanırsa, kopmayan sağlam kulpa yapışmıştır. Allah işitir ve bilir. “ Bakara Suresi 256 “ O halde (Resûlüm), öğüt ver. Çünkü sen ancak öğüt vericisin. Onların üzerinde bir zorba değilsin. “ Gaşiye Suresi 21-22 “ (Resûlüm!) Eğer Rabbin dileseydi, yeryüzündekilerin hepsi elbette iman ederlerdi. O halde sen, inanmaları için insanları zorlayacak mısın? “ Yunus Suresi 99 Müslümanlar tarih boyunca hangi dinden olursa olsun Müslüman olmayanlara görülmemiş bir insanlık anlayışı göstermişlerdir. Baskı yaparak kimseyi Müslüman olmaya zorlamamışlar, dinlerinde serbest bırakmışlardır. TEŞEKKÜRLER